POWSTANIE WARSZAWSKI

E

POWSTANIE WARSZAWSKIE

Powstanie Warszawskie dla jednych jest symbolem walki o wolność, dla innych historią tragiczną, bezsensownym wydarzeniem, które doprowadziło do śmierci wielu osób. Jednak śledząc historię, możemy dojść do jednego podstawowego wniosku, mianowicie ,że Polacy są naprawdę w stanie poświęcić wiele, aby zwyciężyć.

Powstanie było to wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach akcji „Burza”, połączone z ujawnieniem się i oficjalną działalnością najwyższych struktur Polskiego Państwa Podziemnego.

Rozpoczęło się ono 1 sierpnia 1944 r. i trwało do 3 października tego samego roku.

Powstanie wybuchło o godzinie 17:00, nazwanej "godziną W" - od słów WOLNOŚĆ i WYBUCH. 

63 dni chwały, dni podczas których ok 25 % budynków na terenach objętych walkami uległo zniszczeniu, a dalsze Niemcy systematycznie burzyli po upadku powstania warszawskiego. Dzisiaj wiele osób zastanawia się, jakie znaczenie ma powstanie warszawskie nie tylko dla nas, ale przede wszystkim dla Europejczyków. Aby zrozumieć to lepiej, powinniśmy prześledzić przyczyny wybuchu powstania.

PRZYCZYNY POWSTANIA Decyzje o wybuchu powstania podjęła Komenda

Główna AK za zgodą Delegata Rządu RP na kraj ze względów politycznych, w świetle doniesień o rozbrajaniu oddziałów AK oraz aresztowanych oficerów i żołnierzy na terenach zajętych już przez Armię Czerwoną. 

Polacy mieli już dosyć pięcioletniej okupacji i nie chcieli dłużej czekać, ponadto dowództwo AK, obserwując po 20 lipca sukcesy wojsk radzieckich oraz objawy paniki wśród wycofujących się przez Warszawę wojsk niemieckich, doszli do przekonania, że obrona niemiecka nad środkową Wisłą załamała się i stolica wkrótce zastanie wyzwolona. 

Termin rozpoczęcia powstania był kilkakrotnie przekładany, w tym momencie zaczęto odejmować pojedyncze walki, co było niebezpieczne dla ludności cywilnej, inną przyczyną było to, że alianci obiecywali uwzględnienie AK w dostawach broni dla Rosjan. Na początku jednak komenda główna wahała się przed podjęciem decyzji, przeważyła jednak wiadomość o tym, że Rosjanie zajęli podwarszawskie miejscowości: Radość, Miłosna, Okuniew, Wołomin i Radzymin.

MAPA POWSTANIA

STRONY POWSTANIA

III RZESZA POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE

POŁĄCZONE SIŁY ZBROJNE

POLSKIE SIŁY ZBROJNE W ZSRR

SIŁY POLSKIE W momencie wybuchu powstania warszawskiego główny ciężar walki z Niemcami wzięły na siebie oddziały Armii Krajowej. Do działań powstańczych przystąpiły wówczas :

jednostki Okręgu Warszawskiego AK (siedem obwodów i jeden samodzielny rejon) pod dowództwem pułkownika Antoniego Chruściela „Montera”

jednostki dyspozycyjne Komendy Głównej AK – tj. Kedyw KG AK dowodzony przez podpułkownika Jana Mazurkiewicza „Radosława” oraz Pułk „Baszta” dowodzony przez podpułkownika Stanisława Kamińskiego „Daniela”.

Ponadto po wybuchu powstania do walki włączyli się również członkowie pozostałych organizacji podziemnych: Narodowych Sił Zbrojnych (ok. 740 żołnierzy), komunistycznej Armii Ludowej (od 270 do 800 żołnierzy), Korpusu Bezpieczeństwa (ok. 600-700 żołnierzy) oraz Polskiej Armii Ludowej (od 120 do 500 żołnierzy)

Z wyliczeń generała Jerzego Kirchmayera wynika, że ogólny stan liczebny jednostek AK w Warszawie wynosił ok. 50 tys. zaprzysiężonych żołnierzy (mężczyzn, kobiet, a nawet dzieci i młodzieży) – z czego ok. 45 281 służyło w jednostkach Okręgu Warszawskiego AK, ok. 2300 w szeregach Kedywu, a 2200 w Pułku „Baszta”. Według tego samego źródła w ramach okręgu funkcjonowało 800 plutonów AK (647 pełnych plutonów oraz 153 plutony „szkieletowe”), w tym 198 plutonów Wojskowej Służby Ochrony Powstania.

DOWÓDCY POWSTANIA

Antoni Chruściel „Monter”

Tadeusz Bór - Komorowski

Tadeusz Pełczyński Leopold Okulicki

MALI POWSTAŃCY W Powstaniu warszawskim udział brała młodzież.

Dzielono ją na trzy grupy wiekowe najmłodsi, tzw. Zawiszacy, w wieku 12-14 lat, nie brali udziału bezpośrednich walkach, byli natomiast szkoleni w ratownictwie i łączności. Zespoły starszych chłopców (skautów), w wieku 15-17 lat, tworzyły Bojowe Szkoły (BS), w których prowadzono szkolenie wojskowe i przygotowywano do służby w oddziałach rozpoznawczych, zwiadowczych, łączności oraz pocztach dowódców różnych szczebli.Zespoły skupiające młodzież powyżej 18 lat tworzyły Grupy Szturmowe (GSz) pełniące służbę dywersyjną (wysadzanie mostów, pociągów, uwalnianie więźniów).

Nie zawsze dzieci przyznawały się, ile mają lat, ponieważ każdy chciał walczyć i pokazać, jakim jest patriotą. Większość osób mówi, że dzieci odbyły najważniejszą rolę w Powstaniu Warszawskim. Dzieci wcielały się w listonoszy i chodziły kanałami Warszawy, aby rozdać listy do poszczególnych rejonów, nie zwracając uwagi na niebezpieczeństwo. Często też sprawowały rolę przewodników. Młode dzieci, których matki nie chciały puścić do walki lub służbie dla Ojczyzny wymykały się. Zawsze matka prosiła, że gdyby dziecko chciało iść walczyć, aby jej powiedziało . Wtedy dostawało od niej błogosławieństwo i lepiej się oboje czuli.

Po zakończeniu całego Powstania znaleziono kilka teczek z listami nie doręczonymi. Dzieci te, które nosiły te teczki na swoich ramionach umarły śmiercią tragiczną. Często niektórzy mali żołnierze i dziewczyny wywozili pociągami do Niemiec. Część z nich nie przeżywało tego transportu. Młodzi bohaterowie byli traktowani na równi z dorosłymi.

Dziewczyny także czynnie brały udział w Powstaniu. Najczęściej służyły jako sanitariuszki lub rzadziej jako listonoszki. Troskliwie opiekowały się chorymi, choć nie umiały im pomóc wspierały ich duchowo. 

KU CZCI MAŁYCH POWSTAŃCÓW

 W Warszawie przy ulicy Podwale u zbiegu z ulicą Wąski Dunaj, przy zewnętrznym murze obronnym Starego Miasta znajduje się pomnik, który upamiętnia najmłodszych uczestników Powstania warszawskiego.

Symbolizuje on małego chłopca, który ma za duże buty, hełm, wojskowe spodnie, wojskową koszulę i karabin w ręku.

Pomnik Małego Powstańca

Odsłonięcie pomnika 1 października 1983 przybrało formę uroczystej zbiórki harcerskiej. Odsłonięcia dokonał harcerz-powstaniec warszawski Jerzy Świderski (ps. Lubicz) w obecności setek harcerzy z Warszawy i innych miast Polski, a także przedstawicieli władz oraz mieszkańców stolicy. Wartę honorową przed pomnikiem zaciągnęli rówieśnicy najmłodszych żołnierzy Powstania warszawskiego.

Jerzy Świderski

Kopia monumentu znajduje się m.in. w Sali Małego Powstańca w Muzeum Powstania Warszawskiego.

1 października 1984, na murze przy pomniku umieszczono tablicę pamiątkową z czerwonego piaskowca z krzyżem harcerskim i fragmentem popularnej powstańczej piosenki Warszawskie dzieci:

„Warszawskie dzieci pójdziemy w bójza każdy kamień twójstolico damy krewSt. R. DobrowolskiW hołdzie bohaterskimrówieśnikom harcerzeChorągwi Stołecznej ZHPim. Bohaterów Warszawy1 X 1984”

Dzisiaj, każdy indywidualnie powinien odpowiedzieć sobie na pytanie, jaki był sens tak długotrwałej walki. Należy jednak podkreślić, że bardzo długo wydarzenie to będzie jednym z najbardziej popularnych symboli dla wielu osób. 

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ