32
system instalacyjny solter Pex poradnik techniczny system instalacyjny poradnik techniczny

Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

system instalacyjny solterPex

poradnik techniczny

system instalacyjny

poradniktechniczny

Page 2: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

22

1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 . System Solter Pex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2.1. Charakterystykamateriałurur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 2 .1 .1 Kumulacjaładunkówelektrycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 2 .1 .2 Odpornośćchemiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 2 .1 .3 WpływpromieniowaniaUVnatrwałośćinstalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 2 .1 .4 Wpływniskichiwysokichtemperaturnatrwałośćinstalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 2 .1 .5 PostępowaniewprzypadkudezynfekcjiprzeciwkobakteriomLegionelli . . . . . . . . . .4 2.2. Konstrukcjarury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 2.3. Konstrukcjakształtek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 2.4. Zaletysystemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 2.5. Zakreszastosowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 2.6. Aprobatytechniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 2.7 Kontrolajakości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 2.8. Gwarancjaiubezpieczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73 . Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3.1. Wymiarowanieinstalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 3 .1 .1 Instalacjewodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 3 .1 .2 Instalacjegrzewcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 3 .1 .3 Instalacjeogrzewańpłaszczyznowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.2. Kompensacjawydłużeńtermicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3 .2 .1 Rozszerzalnośćliniowaprzewodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3 .2 .2 Mocowanieprzewodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 3 .2 .3 Kompensacjatradycyjna–budowaiwykorzystaniekompensatorów . . . . . . . . . . . . 12 3 .2 .4 Kompensacjazapomocąużyciapodpórstałych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3 .2 .5 Kompensacjaodcinkówpodtynkowychipodposadzkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3.3. Wybórukładuzasilaniainstalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3 .3 .1 Instalacjewodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3 .3 .2 Instalacjegrzewcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3.4. Pozostałewytycznedotyczącetrasowaniainstalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3 .4 .1 Spadkiprzewodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3 .4 .2 Mocowanieprzewodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3 .4 .3 Izolacjetermiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3 .4 .4 Przejściaprzezścianyiprzegrodybudowlane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3 .4 .5 Ochronap-poż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3 .4 .6 WpływpromieniowaniaUVnatrwałośćinstalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3 .4 .7 Wpływniskichtemperaturnatrwałośćinstalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164. Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.1. Gięcierur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.2. Cięcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.3. Kalibrowanieifazowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.4. Łączenierur-krokpokroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.5. Sposobypodłączeńgrzejników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 4.6. Montażogrzewaniapodłogowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 4 .6 .1 Parametrypracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 4 .6 .2 Obliczeniahydrauliczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 4 .6 .3 Budowapłytygrzejnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 4 .6 .4 Prowadzenierurwpętlach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 4 .6 .5 Mocowanierur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 4 .6 .6 Dylatacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4 .6 .7 Układaniejastrychu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4 .6 .8 Rozruchinstalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215. Próba ciśnieniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 6. Składowanie i transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Załączniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Spis treści

Page 3: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

33

1. WstępNiniejsze opracowanie przeznaczone jest dla proje-ktantów i wykonawców instalacji sanitarnych z rur ikształteksystemuSolterPex.

Poradnikzostałpodzielonynaczteryczęści:

• informacje ogólne, gdzie omówiono cechysystemu, charakterystykę techniczną materiału,warunkigwarancjioraztrwałośćiprzeznaczeniesystemu,

• projektowanie – w tej części zostały podanepodstawowe dane do wymiarowania średnicprzewodóworazobliczaniawydłużeń i kompen-sacji,

• montaż–taczęśćzostałaprzeznaczonagłówniedlawykonawcówinstalacjiizawieraopisyprowa-dzeniaprzewodów,technikłączeniaimocowaniaorazbadaniaszczelnościiodbioruinstalacji,

• załącznikizawierająceużytecznetabele,zarównodlaprojektantów,jakiwykonawców.

2. System Solter Pex2.1. Charakterystyka materiału rur

Rury Systemu Solter Pexwytwarzane sąw oparciuo surowiec znany jakopolietyleno podwyższonychwłaściwościach temperaturowych (PERT), któryprodukowanyjestzwysokojakościowegokopolimeruoctanowego polietylenu znanego pod nazwą PERT,odpornegonawysokie temperaturywgDIN16833.PrzewidywanatrwałośćPERToceniana jestnamini-mum50lat.W dużym uproszczeniu budowa tego materiałupodobna jestdokulekwełny, łączącychsięzesobą

długiminiciamibocznymi,dającwefekciestrukturębardzopoplątaną,aleniezwyklemocnąitrudnądorozerwania. W przypadku rur przekłada się to nawysokąodpornośćnatemperaturęiciśnienie.Całośćprzypomina budowę PEX, jednak jest o tyle lepsze,że uporządkowany polietylen sieciowany (PEX) niejest tak odporny na odkształcenia, jak elastycznyPERT, co potwierdzają testy,w trakcie których ruryz PERTwytrzymują6000godzinw temp. 95°Cpodciśnieniem 2,5 MPa, podczas gdy inne tworzywawytrzymują jedynie 1000 godzin w tych samychwarunkach.PERTnabiera swoichcecheksploatacyjnychwmiej-scu wytworzenia, co oznacza, że producent niemusi w żaden sposób poprawiać jego właściwości,ograniczając się jedynie do sprawdzenia zgodnoścideklarowanychparametrówsurowcazparametramidostarczanejpartii.DoprodukcjisystemuSolterPexwykorzystywanesąsurowceod znanychwświeciedostawcówtakichjakBasellczyDOWChemicals.

2.1.1 Kumulacja ładunków elektrycznych

Polietylen typu PERT kumuluje elektrycznośćstatyczną na powierzchni materiału i w związku ztymnienależygostosowaćdoprzesyłaniapłynówłatwopalnychiwybuchowych.

2.1.2 Odporność chemiczna

Polietylen średniej gęstości (PE-RT), stosowany wrurachsystemuSolterPexjestodpornynadziałaniewiększościpowszechnieużywanychzwiązkówchemi-cznych.Tablicadotyczącaodpornościchemicznejrurjestzałączonanakońcuniniejszegoopracowania.Jednak odporność chemiczna systemu winna byćrozpatrywana z podziałem na rury, kształtki orazuszczelkioringowe.Informacjedotyczącaodporności

Rys. 1. Charakterystyka materiału rur

Page 4: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

44

chemicznej systemuudzielana jestkażdorazowonazapytanie.

2.1.3 Wpływ promieniowania UV na trwałość instalacji

RuryzPERTsystemuSolterPexnależyzabezpieczyćprzed działaniem promieniowania UV poprzezskładowanie w zadaszonychmagazynach lub zasto-sowanieizolacji.

2.1.4 Wpływ niskich i wysokich temperatur na trwałość instalacji

RurysystemuSolterPexskładowanewtemperaturzeponiżej -10°C powinny być zabezpieczone przeduderzeniami,zgnieceniamiiprzeciążeniamimechani-cznymi.Pracemontażowemożnaprowadzićwyłącznie wtemperaturzepowyżej0°C.Należy także zabezpieczyć rury przed działaniempromieniowaniacieplnegoodelementówowysokiejtemperaturze.

2.1.5 Postępowanie w przypadku dezynfekcji prze-ciwko bakteriom Legionelli

BakterieLegionelli stanowiązagrożeniedlazdrowiawprzedzialetemperatur25-50°C.Rozwojowibakteriisprzyja możliwość bytowania w rurach podatnychna zarastanie i korozje. Rury systemuSolter Pex sągładkościenneiodpornenakorozję,awięcstanowiąśrodowiskoniesprzyjającerozwojowibakterii.Wceluzapobieganiapojawianiusiębakteriiwrurachnależy:• okresowoprzepłukiwaćinstalacjewodąotempe-

raturze≥60°C,• rurynieużywaneopróżniaćzwodynaczasprzerw

wpracy,

• stosowaćinstalacjeciepłejwodyzawszezcyrku-lacją.

2.2. Konstrukcja rury

Rury Systemu Solter Pex mają budowę wielo-warstwową. Ich rdzeniem jest rura aluminiowa,zgrzana wzdłużnie, ultradźwiękowo „na zakładkę”,którawytrzymujeciśnienieok.10bar.Podołożeniunazewnątrziodwewnątrzruryaluminiowej,warstwtworzywa (PERT), mocowanych do aluminium spe-cjalnymspoiwem,uzyskujemyruręmogącąpracowaćpodjednoczesnymwpływemciśnieniaitemperaturynapoziomie,odpowiednio10bar i95°C.Takunika-towepołączenietworzywaimateriałutradycyjnegosprawia, że rury Solter Pex charakteryzują się zale-tami rur tradycyjnych i tworzywowych przy jedno-czesnymwyeliminowaniuichwad.

Wymiar przekroju Jedn. 16x2 20x2 25x2,5 32x3

ŚrednicawewnętrznaDw mm 12 15,5 20 26

Długośćrurywzwoju m 200 200 100 50

Długośćrurywodcinkach m 4 4 4 4

Masajednostkowarurywodcinkachwzwoju g/m 120109

165154

222215

325325

Masajednostkowawodciinkach(wzwoju)zwodąotemp.10°C g/m 231

(220)352(341)

535(528)

862(882)

Masarurywzwoju kg 21,8 15,4 10,75 16,3

Masaodcinkarury kg 0,60 0,83 1,11 1,63

Pojemnośćjednostkowarury dm3/m 0,113 0,190 0,314 0,531

Chropowatośćbezwzględna mm 0,0004

Przewodnośćcieplna W/mK 0,40

Minimalnypromieńgięciaręcznego mm 80[5xDz]

100[5xDz]

125[5xDz] -

Minimalnypromieńgięciaprzyużyciusprężyny mm 64[4xDz]

80[4xDz]

100[4xDz]

128[4xDz]

Minimalnypromieńgięciaprzyużyciugiętarkiręcznej mm 60 105 105 -

Minimalnypromieńgięciaprzyużyciugiętarkimaszynowej mm 55 75 95 125

Maksymalnaodległośćmiędzypodporami m 1,20 1,30 1,50 1,60

Tab. 1. Dane techniczne rur wielowarstwowych Solter Pex

Rys. 3. Konstrukcja rury Solter Pex

Page 5: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

55

2.3. Konstrukcja kształtek

Kształtki systemuSolter Pexprodukowane są z pra-sowanego niklowanego mosiądzu. Dzięki zasto-sowaniu tego typu stopu praktycznie niemożliwejest występowanie ubytków materiału, korozji lubosadów.

Kształtki zaprasowywane

PodstawowymsposobemłączeniarurSolterPexjestużycie złączek zaprasowywanych. Połączenie ruryz kształtką uzyskujemy wgniatając (wprasowując)ruręw profil kształtki, w strefie złącza, za pomocązaciskarki wyposażonej w szczęki typu U, dostoso-wane do typu kształtki. Szczelność komory połą-czeniowejgwarantujądwieuszczelkioringoweideal-niewkomponowanewstrefęzłącza.

Wykonywaniepołączeńtegotypujestmożliwewszli-chciepodłogowejlubbruździeściennej.

2.4. Zalety systemu

Dzięki zastosowaniu PERT rury wielowarstwowe Solter Pex są:• elastyczne – można je łatwiej kształtować niż

jakiekolwiekinneruryztworzyw,• gładkościenne – powierzchniawewnętrzna jest

gładszaniżwjakichkolwiekinnychrurach• higieniczne – dzięki wyeliminowaniu chemi-

cznego procesu sieciowania, rury z PERT sąidealne do instalacji doprowadzających wodępitnądobaterii,

• trwałe –wytrzymałośćnaciśnienieitemperaturęjest bardzo wysoka, trwałość jest oceniana namin.50lat,

• ekologiczne–możliwyjestpełnywtórnyodzyskmateriałówużytychwprodukcjirur.

Korzyści:• szybki montaż–nietracimyczasunagięcierur–

każdainnajestsztywniejsza,• oszczędność–gładkościennośćprzekładasięna

niskie straty ciśnienia, co wpływa na wielkośćpomp w instalacji, a tym samym na obniżeniekosztówicheksploatacji,

• trwałość –wprzypadku rurwielowarstwowychocenianajestnamin.50lat,

• uniwersalność –nadajesiędoinstalacjiwodnychigrzewczych.

Pozostałe zalety systemu Solter Pex to :• energooszczędność–niskiestratyciśnienia,niski

współczynnikprzewodnościcieplnej,• higieniczność–PERTjestnietoksycznyiobojętny

wstosunkudowody,• uniwersalność–wsystemieSolterPexwystępuje

jednaklasawytrzymałościowarurikształtekdowszystkichzastosowań,

• elastyczność–promieńgięciarurywynosi4-5Dz(średniczewnętrznychrury),

• brakpamięcikształtu–rurymożnawyginaćbezkoniecznościstosowaniałukówstabilizujących,

• bardzo mała wydłużalność cieplna (0.025mm/mK), porównywalna z rurami stalowymi i mie-dzianymi,

• szczelność na dyfuzje tlenu – zarówno rury jak ikształtkisąw100%szczelnenadyfuzjetlenu,

• absolutnaszczelnośćwykonywanychpołączeń,• możliwość połączenia z każdym rodzajem insta-

lacji,• małyciężar,• trudnopalność.

2.5. Zakres zastosowań

System Solter Pex przeznaczony jest do montażuinstalacji wodno-grzewczych we wszelkiego typubudynkachtj.• budynkimieszkalne• obiekty użyteczności publicznej (hale sportowe,

urzędy,biurowce,etc.)• obiektyprzemysłowe• obiektyzabytkowe

SystemSolterPexmożnamontowaćwnastępującychtypachinstalacji:• zimnej/ciepłejwodyużytkowej• centralnegoogrzewania• ogrzewaniapodłogowego• ogrzewaniaściennego• pozostałychtypówogrzewaniapłaszczyznowego

zwyłączeniemogrzewańnazewnątrzbudynku• sprężonegopowietrza• wodylodowej• technologicznychwprzemyśle

Parametry pracy dla najbardziej typowych zastoso-wańzestawionowtabeli2.

Rys. 4. Konstrukcja kształtki

Page 6: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

66

Rodzaj instalacji Temp. pracy ciągłęj(robocza) [°C]

Max temp. pracy [°C]

Dopuszczalna temp. awarii [°C]

Max. czas pracy w temp. awarii [h]

Max ciśnienie robocze [bar]

Wodazimna 20(8*) - - - 10

Ciepławodaużytkowa 60 80 100 100 6

Ogrzewaniegrzejnikowe 90 95 100 100 6

Ogrzewaniepodłogowe - 70 100 100 -

* standardowe parametry projektowe

Tab. 2. Parametry pracy dla typowych zastosowań systemu Solter Pex

2.6. Aprobaty techniczne

Zgodnie z zapisami w prawie dotyczącymi wyma-ganych dokumentów dopuszczających materiałybudowlanedostosowaniawbudownictwie,systemSolter Pex posiada aprobatę techniczną, deklaracjęzgodnościorazatesthigieniczny.

2.7. Kontrola jakości

SystemSolterPexprzechodziwszelkietestyzalecanepoprzez zapisy w najnowszych normach z normąPN-EN-ISO-21003 włącznie oraz posiadanych apro-batach technicznych. Do najistotniejszych z nichnależą:

• Odporność na cykliczne zmiany temperatury (wg DVGW W 542) . Jest to sprawdzenie odporności rur oraz ichpołączeń z kształtkami na stałe wewnętrzneciśnienie wody w zmiennej cyklicznej tempera-turze20i93°CParametrybadania:temp.badania:20°C±5°Ci93°C±2°Cilośćcykli:5000ciśnieniebadania:10bar

• Wytrzymałość na ciśnienie wewnętrzne Celembadania jest sprawdzenieodporności rurwielowarstwowych oraz ich połączeń z kształ-tkaminastałewewnętrzneciśnieniehydrostaty-cznewody,wstałejtemperaturze,wokreślonymczasie lub domomentu ich zniszczenia zgodnie z wymogami normy, przy zachowaniu parame-trówprzedstawionychwtabeli3.

• Wytrzymałość na rozwarstwianie (oddzieranie) – siła adhezjiCelem badania jest wyznaczenie siły adhezjiwarstw rur wielowarstwowych poddanych pró-bie rozwarstwieniawarstwy aluminiumod rurypodstawowej. Według normy średnia wartośćsiły adhezji powinna być ≥ 3,0 [N/mm]. RuraSolterPexosiągawartośćsiłyadhezji12[N/mm].

• Wytrzymałość na rozciąganiePobierane odcinki rury poddaje się rozciąganiuna maszynie wytrzymałościowej, mierząc siłęwzdłużną, która musi przekraczać wartośćokreśloną w normie. Po wykonanym bada-niu otrzymujemy informacje o jakości spawuwyprodukowanejrury.

• Odporność na wygrzewanieCelem badania jest ocenienie odporności rurPERT/AL/PERT na podwyższona temperaturę. Po wygrzewaniu ocenia się wizualnie wyglądpróbki,jakirównieżsprawdzapodmikroskopemczyniemażadnychrozwarstwień.

Tab. 3. Wytrzymałość na ciśnienie wewnętrzne

Temperatura [°C] Minimalne naprężenie obwodowe, MPa* Czas [godz.]

95±2 9 1

8 24

7,5 165

7,3 1000

* naprężenia obwodowe odniesione są do całkowitej grubości

Rys. 4 Kontrola jakości

Page 7: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

77

Rodzaj obiektu Wzór Uwagi

Budynkimieszkalneq=0,682x(∑qn)

0,45–0,14 dla0,07≤∑qn≤20dm3/s orazdlaarmaturyoqn<0,5dm

3/s

q=1,7x(∑qn)0,21–0,7 dla∑qn>20dm3/s

orazdlaarmaturyoqn≥0,5dm3/s

Budynkibiuroweiadministracyjneq=0,682x(∑qn)

0,45–0,14 dla∑qn≤20dm3/s

q=0,4x(∑qn)0,54+0,48 dla∑qn>20dm3/s

Hoteleidomytowarowe

q=0,4x(∑qn)0,366 dlapunktówczerpalnychoqn>0,5dm3/s

orazwobszarze1<∑qn≤20dm3/s

q=0,698x(∑qn)0,5–0,11 dlapunktówczerpalnychoqn<0,5dm3/s

orazwobszarze0,1<∑qn≤20dm3/s

q=1,08x(∑qn)0,5-1,83 dla∑qn>20dm3/s(dlahoteli)

q=0,698x(∑qn)0,5–0,12 dla∑qn>20dm3/s(dladomówtowarowych)

Szpitaleq=0,698x(∑qn)

0,5–0,12 dla∑qn≤20dm3/s

q=0,25x(∑qn)0,65+1,25 dla∑qn>20dm3/s

Szkołyq=4,4x(∑qn)

0,27–3,41 dla1,5<∑qn≤20dm3/s dla∑qn≤1,5dm3/sq=∑qn

q=-22,5x(∑qn)-0,5+11,5 dla∑qn>20dm3/s

Tab. 4. Wzory do określania przepływów obliczeniowych w instalacjach wodociągowych dla różnych budynków

• Kontrola w zakresie geometrii znakowania i wyglądu ruryWymiary rur określone są nominalną średnicązewnętrzną, nominalną grubością ściankioraz tolerancjami obu wymiarów zgodnymi zaprobatątechnicznąoraznormamizakładowymi.Minimalna grubość wewnętrznej i zewnętrznejwarstwy tworzywa powinna być nie mniejszaniż0,5mm.Wymiary rurysprawdzanesąprzezoperatoranawijarkico15min.,następnieprzezoperatora linii raz na godzinę oraz trafiają dokontrolijakościgdzierównieżsąsprawdzane.

• Masowy wskaźnik szybkości płynięciaPodczas badania określa się masowy wskaźnikpłynięcia surowca PERT, surowiec powinienspełniać wymagane właściwości technicznezamieszczonewnormach.

• Próba drożności ruryPróba polega na przepuszczeniu przez rurę w zwoju, przy pomocy sprężonego powietrza,próbnika w postaci kulki metalowej. Średnicękulki dobiera się do wymiaru rury, o 0,5 mmmniejsząodnajmniejszej średnicywewnętrznejrury,wynikającejztolerancjiśrednicyzewnętrznejruryitolerancjigrubościścianki.

• Sprawdzanie taśmy aluminiowejPrzy każdej dostawie taśmy aluminiowejkontroluje sięwymiary (tj. szerokość i grubość),atesthutniczyistandostawy.

2.8. Gwarancja i ubezpieczenie

System Solter Pex objęty jest ochroną ubezpiecze-

niowądo4mlnPLNsygnowanąprzezTUiRWartaSA(jednorazowawypłatado2mlnPLN).

3. Projektowanie3.1. Wymiarowanie instalacji

3.1.1 Instalacje wodne

a) Tok projektowania instalacji wodnychDo projektowania instalacji wodociągowych prze-znaczonych do zaopatrzenia w wodę dla potrzebbytowo-gospodarczych obiektów budowlanych wkrajustosujesięnormęPN-92/B-01706.Projektowanie instalacji dla wody zimnej i ciepłejskładasięznastępującychetapów:• podział instalacji na odcinki obliczeniowe

ostałymprzepływie,• wyznaczenie przepływów obliczeniowych dla

odcinków,• dobór średnicy przewodów na odcinkach obli-

czeniowych,• wyznaczeniestratciśnienia,• wyznaczenie minimalnego ciśnienia wody dla

instalacji.

b) Przepływ obliczeniowyPrzepływ obliczeniowy, charakterystyczny dlakażdego odcinka obliczeniowego, wyznacza sięna podstawie liczby punktów czerpalnych, przyjednoczesnym uwzględnieniu niejednoczesnościpoboru wody. Dla każdego punktu czerpalnegooraz obiektu jest określony normatywny wypływwodyorazwymaganeciśnienie,którepowinnobyćzapewnioneprzedtympunktem.

Page 8: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

88

Rodzaj punktu czerpalnego Wymagane ciśnienie MPa

Normatywny wypływ wody

mieszanej 1) tylko zimnej lub ciepłej

qnzimna, dm3/s

qnciepła, dm3/s

qndm3/s

Zawórczerpalny:bezperlatora2)154)

zperlatorem

. . .Dn

. . .Dn 20 . . .Dn 25 . . .Dn 10 . . .Dn 15

0,05

0,050,050,10,1

- -

0,3

0,51,00,150,15

Głowicanatrysku . . .Dn 15 0,1 0,1 0,1 0,2

Płuczka

Zawórspłukującydopisuarów

. . .Dn 15 . . .Dn 20 . . .Dn 25 . . .Dn 15

0,120,120,040,1

- -

0,71,01,00,3

Zmywarkadonaczyń(domowa)Pralkaautomatyczna(domowa)

. . .Dn 15 . . .Dn 15

0,10,1 - - 0,15

0,25

Baterieczerpalne:dlanatryskówdlawaniendlazlewozmywakówdlaumywalekdlawaniendosiedzenia

. . .Dn 15 . . .Dn 15 . . .Dn 15 . . .Dn 15 . . .Dn 15

0,10,10,10,10,1

0,150,150,070,070,07

0,150,150,070,070,07

-

Bateriaczerpalnazmieszalnikiem . . .Dn 20 0,1 0,3 0,3 -

Płuczkazbiornikowa . . .Dn 15 0,05 - - 0,13

Warnikelektryczny3) . . .Dn 15 0,1 - - 0,1Objaśnienia1) woda zimna Tz = 15°C, ciepła Tc = 55°C2) jeżeli zawór z wężem L ≤ 10 m, to ciśnienie 0,15 MPa3) przy całkowicie otwartej śrubie dławiącej4) Dn – średnica nominalna punktu czerpalnego, mm

Tab. 5. Normatywne wypływy wody z punktów czerpalnych i wymagane ciśnienia przed punktem czerpalnym (wg PN 92/B 01706).

Normatywnewypływyzpunktówczerpalnychpoda-no w tabeli 5, natomiast przepływy obliczeniowewodywyznaczone na podstawiewzorów z tabeli 4dlabudynkówmieszkalnychzestawionowtabeli6.

c) Prędkość przepływu w instalacjach wodnychDo wymiarowania przewodów w instalacjachwodnych,wykonanychzelementówsystemuinstala-cyjnegoSolterPexprzyjmujesięnastępującemaksy-malneprędkościprzepływu:

• wpołączeniachodpionu dopunktówczerpalnych . . . . . . . . . . 2,5m/s,

• wpionach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,5m/s,

• wprzewodachrozdzielczych . . . . . . 2,0m/s,

• wpołączeniachwodociągowych (domowych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,0m/s.

Zaleca się jednak utrzymywanie prędkości określo-nychwnormiePN-92/B-01706lubnieprzekraczanieprędkościrzędu1,5m/szewzględuna:• konieczność dotrzymania zapisów normy

PN-87/B-02151/02,dotyczącejdotrzymaniamaxpoziomudźwiękuodinstalacji,

• ekonomicznąpracęinstalacji–minimalizowaniestratciśnienia.

d) Opory przepływu

• opory linioweObliczenie liniowych strat ciśnienia dla poszczegól-nych odcinków obliczeniowych należy wykonaćkorzystajączewzoruDarcy-Weisbacha:

Δh1=R⋅L=λ⋅ LDw

⋅ v2

2⋅g

gdzie∆h1 -wysokośćliniowychstratciśnienia,[mH2O]R -jednostkowawysokośćliniowychstratciśnienia,

[hPa/m], [%]wartościzmiennejRpodanowtabe-lach,wzałącznikudoporadnika

λ -współczynnikoporówliniowych,[-],L -długośćodcinkaobliczeniowego,[m],Dw -średnicawewnętrznaprzewodu,[m],v -średniaprędkośćprzepływunaodcinku,[m/s]

WartośćwspółczynnikaλnależyobliczyćposługującsięwzoremColebrooka-White’a,przyjmującwartośćwspółczynnika chropowatości bezwzględnej k dlarur z PERT równą 0,0004 mm. W celu ułatwieniaobli-czanialiniowychstratciśnieniawzałączniku,nakońcu poradnika, zestawiono jednostkowe stratyciśnienia R dla różnych przepływów i średnic prze-wodóworaztypowychtemperaturobliczeniowych.

Page 9: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

99

∑qn dla armatury q ∑qn q ∑qn q

< 0,5 dm3/s ≥ 0,5 dm3/s dm3/s dm3/s dm3/s dm3/s dm3/s

0,060,100,150,210,29

0,380,480,600,720,87

1,031,201,391,591,81

2,042,292,552,833,13

3,453,784,124,494,87

5,265,686,116,567,03

7,518,028,549,089,63

10,2110,8011,4112,0412,69

13,3614,0514,7615,4816,23

16,9917,7818,5819,4020,24

0,50

0,550,600,650,700,75

0,800,850,900,951,00

1,151,311,501,701,92

2,172,442,743,063,41

3,804,224,675,175,70

6,276,897,568,289,05

9,8810,7611,9512,7213,80

14,9516,1717,4818,8620,33

0,050,100,150,200,25

0,300,350,400,450,50

0,550,600,650,700,75

0,800,850,900,951,00

1,051,101,151,201,25

1,301,351,401,451,50

1,551,601,651,701,75

1,801,851,901,952,00

2,052,102,152,202,25

2,302,352,402,452,50

21,8923,5425,2827,1329,08

31,1533,3235,6238,0440,58

43,2646,0849,0452,1555,41

58,8362,4166,1770,1074,21

78,5183,0187,9592,6297,74

103,08108,65114,45120,50126,79

133140147155162

170178187196205

215225235246257

268280292305318

2,552,602,652,702,75

2,802,852,902,953,00

3,053,103,153,203,25

3,303,353,403,453,50

3,553,603,653,703,75

3,803,853,903,954,00

4,054,104,154,204,25

4,304,354,404,454,50

4,554,604,654,704,75

4,804,854,904,955,00

331345360374390

406422439456474

493512

5,055,105,155,205,25

5,305,355,405,455,50

5,555,60

Tab. 6. Sumaryczne normatywne wypływy z punktów czerpalnych i przepływy obliczeniowe (wg PN-92/B-01706).

• opory miejscoweObliczeniemiejscowych strat ciśnieniawywołanychobecnością w projektowanej instalacji kształtek,łącznikówiarmaturynależywykonaćkorzystajączewzoruWeisbacha:

Δhm=ζ⋅v2

2⋅ggdzie∆hm -wysokośćmiejscowychstratciśnienia,[mH2O]ζ -współczynnikoporówmiejscowych,[-],v -średniaprędkośćprzepływunaodcinku,[m/s],

Wartość współczynnika ζ dla kształtek i łącznikówwchodzących w skład systemu Solter Pex należyodczytaćztablicy1,któraznajdujesięwZałączniku2. Podane wartości współczynników oporów miejs-cowychzostałyopracowanenapodstawieliteraturytechnicznej.

Wartości ζ dla armatury i innego uzbrojeniawodociągowego są podawane przez producentówodpowiednich urządzeń lub znajdują się w normiePN-76/M-34034.

Page 10: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1010

3.1.2 Instalacje grzewcze

a) Tok projektowania instalacji grzewczychProjektowanie instalacji grzewczych składa się znastępującychetapów:• obliczeniestratmocydlakażdegopomieszczenia• dobórgrzejników,określenietemperaturywody

zasilającejispadkutemperatury• podziałinstalacjinaodcinkiobliczeniowe• wyznaczenie przepływów obliczeniowych dla

odcinków• dobór odpowiedniej średnicy przewodu dla

danegoodcinka• obliczeniestratciśnieniawinstalacji

b) Wymiarowanie hydrauliczne odcinków rurŚrednice przewodów w instalacjach centralnegoogrzewania należy dobierać w ten sposób, aby wdanymobiegu,przyzałożonymprzepływieoporyprzepływu (liniowe i miejscowe) i ciśnienie czynnebyłyzesobązrównoważone.Wtymcelunależyspełnićwarunek:

∑(R • L + Z) δ ≤ Δpcz

gdzie:R -jednostkowyopórliniowynadanejdziałce[Pa/m]L -długośćdziałki[m]Z -oporymiejscowedladziałki[Pa]∆pcz - ciśnienie czynne występujące w rozpatrywanym

obiegu[Pa]

W przypadku ogrzewania wodnego w systemiedwururowym ciśnienie czynne ∆pcz określa się napodstawiezależności:

Δpcz = Δpp + 0,75 • Δpgr

gdzie:∆pp - ciśnienie wytwarzane przez pompę obiegową,

jednakowedlakażdegoobiegu[Pa]∆pgr - ciśnienie grawitacyjne zależne od wysokości

położeniagrzejnikawrozpatrywanymobiegu[Pa]

Z kolei ciśnienie grawitacyjne ∆pgr określa się zewzoru:

Δpgr = 9,81 • Δρ • ∆hg

gdzie:∆ρ - różnica gęstości wodyw instalacji c.o. pomiędzy

powrotemazasilaniem[kg/m3]∆hg -wysokośćgeometrycznainstalacji liczącodźródła

ciepładonajwyżejpołożonegogrzejnika[m]

Pozaodpowiednimzrównoważeniemobiegunależyzadbaćoekonomicznąpracęinstalacjigrzewczej.Dla systemu Solter Pex zaleca się nieprzekraczalniewartości jednostkowego oporu liniowego na danejdziałcepowyżejwartościrzędu150Pa/mbprzewodu(15mm H2O/mb przewodu), co winno skutkować

możliwością utrzymania całkowitej straty ciśnieniadladanegoobiegunapoziomie2-4mH2O .

Całkowitąstratęciśnieniamożnawyliczyćwsposóbuproszczonywgwzoru:

Δp = R • L + Hm + Harm + ∆pcz [Pa]

gdzie:R -jednostkowyliniowyspadekciśnienia[Pa/m],L -długośćprzewodówodźródłaciepładonajniżej i

najdalejpołożonegoodbiornika[m],Hm =(0,4÷0,6)xRxL-oporymiejscowe;winstalacjach

z tworzyw sztucznych szacuje się na oporymiejscowe40÷60%stratliniowych[Pa],

Harm -strataciśnienianaarmaturzew[Pa],

W celu ułatwienia obliczania liniowych stratciśnienia w Załączniku 3 zestawiono jednostkowestraty ciśnienia R dla różnych przepływów iśrednic przewodów oraz typowych temperaturobliczeniowych.ZkoleiwysokośćstratyciśnienianaarmaturzemożnaokreślićnapodstawieZałącznika2.

c) Prędkość przepływu w instalacjach grzewczychDo wymiarowania przewodów w instalacjachgrzewczych,montowanychzrur ikształteksystemuSolterPexzalecanejestprzyjmowanienastępującychprędkościprzepływu:

• wpoziomychprzewodach rozdzielczych0,5÷0,6(maksymalnie1,0)m/s

• wpionach0,2÷0,4m/s• wgałązkachprzygrzejnikachdo0,3m/s

d) Wydajność cieplna rur Solter PexMaksymalna moc czynnika grzewczego , którąmożnaprzesłaćruramisystemuSolterPex,zależyodtemperatury czynnika oraz prędkości maksymalnejprzepływu.Wtabeli7zestawionoorientacyjnedanedotyczącetejkwestiidlarurSolterPex.

Uwaga :• kryteria doboru dla ww. tabeli to Vmax=0,8 m/s,

Rmax=200 Pa/m• temperatura otoczenia działek uwzględniona

w obliczeniach to 20°C• tabela ma charakter orientacyjny i nie może

być podstawą do szczegółowego wymiarowania średnic rur.

Tab. 7. Wydajność cieplna rur Solter Pex

Temp. 90/70 80/60 70/50 70/55 60/50 55/45

średnica mocQ[W]

d16x2 3900 3800 3700 2850 1850 1850

d20s 8500 8400 8300 6200 4000 4000

d25x2,5 16000 15000 15000 11000 7400 7400

d32x3 32000 31000 31000 23000 15000 15000

Page 11: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1111

3.1.3 Instalacje ogrzewań płaszczyznowych

a) Idea działaniaOgrzewanie podłogowe to, w dobie rosnących centradycyjnych źródeł energii (gaz, energia elektry-czna),najbardziejekonomicznysposóbzapewnieniakomfortucieplnegowbudynku.

WogrzewaniupłaszczyznowymSolterPexgrzejnikiemjest cała powierzchnia podłogi, co sprawia, żepoziomyrozkład temperaturywpomieszczeniu jestrównomierny, podczas gdy w pionie temperaturazmniejszasięwrazzewzrostemwysokości.Dziękitemuciepłoprzekazywanejesttymczęściomciała, które go najbardziej potrzebują, jak choćbystopy, a głowa, z natury wrażliwa na przegrzanie,pozostajechłodna.

16 18 20 21 22

0,1 m

1,8 m

2,7 m

oC 16 18 20 21 22 16 18 20 21 22

Poczucie komfortu cieplnego w pomieszczeniach,gdzie wykorzystuje się ogrzewanie płaszczyznowesystemu Solter Pex jest odczuwalne już przytemperaturze, nawet o 2-3°C niższej niż w przy-padkuogrzewaniatradycyjnego.Przekładasiętonaekonomicznośćsystemu,bowiemobniżenietemper-aturywewn.wpomieszczeniuo1°Ctooszczędnośćok.6%energii cieplnej, czyli znaczącezmniejszeniekosztóweksploatacjiinstalacjigrzewczej.

Na ekonomiczność ogrzewania podłogowegowpływ ma również fakt, iż systemy ogrzewaniapłaszczyznowego pracują na niskich parametrachzasilania (35-45°C), a więc idealnie nadają się dowspółpracy z kotłami kondensacyjnymi i pompamiciepła,obecnienajoszczędniejszymiźródłamiciepła.

b) WymiarowanieProjektując instalacje ogrzewania płaszczyznowego,dla danej wielkości powierzchni grzejnej, ustalamytemperaturę czynnika grzewczego przy uwzglę-dnieniu:• zapotrzebowanianaciepło,• oporucieplnegopodłogi,• normatywnych, dopuszczalnych temperatur na

powierzchnipodłogi–zestawionychwtabeli8,• zalecanejróżnicytemperaturΔT=5÷10(15)K.

Przy określaniu temperatury zasilania ogrzewaniapodłogowegonależyuwzględnićfakt, iżogrzewanie

podłogoweoddajeciepłorównieżwkierunkudodołu(ok. 10%). Ten strumień cieplny należy uwzględnićprzyokreślaniułącznegoprzepływuwodywobieguogrzewania, jak również przy dobieraniu źródłaciepła.

Pookreśleniutemperaturyzasilaniadobieramy:• odpowiedni rozstaw rur w pętlach – zalecany

sposób uproszczonego doboru rozstawu rurzestawionowtabeli9,

• średnice rurwpętlach–wzależnościod stratyciśnienia.

Po określeniu temperatury czynnika i rozstawu rurobliczamystratęciśnieniadlakażdegoobiegu.

Zaleca się nieprzekraczalnie straty rzędu 2-4mH2O dla dużych układów ogrzewania płaszczyznowegostanowiących osobny obieg grzewczy i 1-2.5mH2O dla lokalnych stref ogrzewanych ogrzewaniempłaszczyznowym z wykorzystaniem mieszaczypompowych.

Przy projektowaniu ogrzewań płaszczyznowychnależy uwzględnić również aspekty montażoweomówione szerzej w rozdziale 4.6 – montaż ogrze-waniapłaszczyznowego.

3.2. Kompensacja wydłużeń termicznych

3.2.1 Rozszerzalność liniowa przewodów

PodczasprojektowaniainstalacjisystemuSolterPexnależy brać pod uwagę wydłużenia termiczne rur,będącekonsekwencjązmieniającej się temperaturyczynnika płynącegow instalacji. Zjawisko to należyuwzględniać w poprzez budowę kompensatorówlub wykorzystanie innych metod rozwiązujących wsposóbalternatywnytenproblem.

Tab. 8. Normatywne dopuszczalne temperatury powierzchni podłogi

Tab. 9. Zalecany sposób uproszczonego doboru rozstawu rur

Nazwa pomieszczenia Temp. posadzki [°C]

Pomieszczeniarobocze,pracawbezruchu–deskabarlinecka 26

Pomieszczeniarobocze,pracawbezruchu 27

Pomieszczeniamieszkalneibiurowe 29

Kuluary,korytarze,hole 30

Łazienki,halebasenówkąpielowych 33

Pomieszczeniarzadkouczęszczane,strefybrzegowe 35

Nazwa pomieszczeniaRozstaw

- strefa brzegowa/strefa wewnętrzna

Pomieszczeniamieszkalneibiurowe 150/300

Kuluary,korytarze,hole 250

Łazienki,halebasenówkąpielowych 100,150

Pomieszczeniarzadkouczęszczane,strefybrzegowe 100,150

Rys. 5. Rozkład temperatur

idealnyrozkład temperatur

ogrzewaniepodłogowe

ogrzewaniegrzejnikowe

Page 12: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1212

Współczynnikrozszerzalności liniowejλrursystemuSolterPex0,025mm/m•K .

Podstawowepojęciadotyczącewydłużeń:

a)wielkośćwydłużeniaprzewodu–możnająokreślićznastępującegowzoru:

ΔL = α • L • ΔT

gdzieΔL -przyrostdługościprzewodu[mm]α - współczynnik rozszerzalności liniowej [mm/m•K]

α=0,025mm/mKL -początkowadługośćprzewodu[m]ΔT - różnica temperatur roboczej iw trakciemontażu

instalacji[°C].

Wceluułatwieniaobliczeńwydłużalnościtermicznejmożnaposługiwaćsiętabelą10.

3.2.2 Mocowanie przewodów

a) Podpora stała Ciasno pasowany układ dwóch złączek blokującychuchwytmocujący, ograniczający ruchy osioweprze-wodu – służy odpowiedniemu podziałowi insta-lacjinaodcinkipodlegająceosobnymwydłużeniom(wydłużenietermicznenieprzenosisiępozapodporęstałą). Rozstaw podpór stałych wynika z potrzebumożliwieniaodpowiedniejkompensacjiprzewodów.Ponadto montaż podpór stałych jest obowiązkowy wnastępującychwypadkach:• przypunktachczerpalnych,

• przed i za instalowanąnaprzewodziearmaturąlub dodatkowym uzbrojeniem (filtry, wodomie-rze,osadniki,itp.).

b) Podpora przesuwna Uchwyt mocujący służący kotwieniu instalacjido elementów konstrukcyjnych budynku orazzabezpieczający rury przed nadmiernym wybo-czeniem.Ichzalecanyrozstawpodanowtabeli11.

3.2.3 Kompensacja tradycyjna – budowa i wyko-rzystanie kompensatorów

Najbardziej znaną metodą kompensacji wydłużeńtermicznych jest budowa kompensatorów, czyliodcinków instalacji wytrasowanych w sposóbumożliwiającyjejpracętermiczną,awięcswobodnązmianę długości pod wpływem zmieniającej siętemperaturyczynnika.

a) Idea działania Działanie kompensatora polega na stworze-niu warunków do pracy termicznej instalacji nazałamaniu trasyprzewodu.W tymcelumontujemywodpowiedniejodległości za załamaniempodporęstałą.Odległośćtąokreślasięjakodługośćramieniaelastycznego. Im dłuższe jest ramię elastyczne tymwiększewydłużeniamogąbyćskompensowane.

L [m] ΔL - przyrost długości przewodu [m]

ΔT = 10K ΔT = 20K ΔT = 30K ΔT = 40K ΔT = 50K ΔT = 60K ΔT = 70K ΔT = 80K ΔT = 90K ΔT = 100K

1 0,25 0,5 0,75 1 1,25 1,5 1,75 2 2,25 2,5

2 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5

3 0,75 1,5 2,25 3 3,75 4,5 5,25 6 6,75 7,5

4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

5 1,25 2,5 3,75 5 6,25 7,5 8,75 10 11,25 12,5

6 1,5 3 4,5 6 7,5 9 10,5 12 13,5 15

7 1,75 3,5 5,25 7 8,75 10,5 12,25 14 15,75 17,5

8 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

9 2,25 4,5 6,75 9 11,25 13,5 15,75 18 20,25 22,5

10 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5 20 22,5 25

Tab. 10. Rozszerzalność liniowa przewodów

Rys. 6. Mocowanie przewodów przy pomocy podpory stałej Rys. 7. Mocowanie przewodów przy pomocy podpory przesuwnej

Tab. 11. Odległości pomiędzy podporami przesuwnymi

Odległości pomiędzy podporami przesuwnymi [m]

16x2 20x2 25x2,5 32x3

1,2 1,3 1,5 1,6

uchwytmocujący

uchwytmocującyzłączka trójnik

Page 13: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1313

Rys. 8. Kompensator typu ramię elastyczne

Rys. 9. Kompensator U-kształtny

Rys. 10. Kompensacja za pomocą użycia podpór stałych

ObliczeniedługościramieniaelastycznegoLs

Ls = K • α √ Dz • ∆Lgdzie:Ls -wymaganadługośćodcinkagiętkiego,[mm],K -stałamateriału(dlarursystemuSolterK=30),[-],Dz -średnicazewnętrznarury,[mm],ΔL -wydłużenieodcinkaprzewoduobliczonedladanej

różnicytemperatur,[mm].

Jak widać im większa średnica rury tym więcejbędziemynakompensatorpotrzebowalimiejsca.

b) Typy kompensatorów:• ramię elastyczne – przy konstruowaniu tego

typu kompensatorów wykorzystujemy każdenaturalne załamanie przewodów wynikające zukładu ścian działowych, nośnych lub specyfikikonstrukcjistropu.

• U-kształt–tworzonywsposóbsztuczny,dublujeefekt ramienia elastycznego. Kompensatory U-kształtowe stosujemy pośrodku odcinka ogra-niczonegodwomapunktamistałymi.

W przypadku kompensatora U-kształtowego należyoprócz wymiaru Ls dodatkowo określić szerokośćkompensatora czyli odstęp pomiędzy jego piono-wymi ramionami. Wyznaczamy go z następującejzależności:

WU = 2 • ΔL + SA

gdzie:WU -odległośćpomiędzyramionamikompensatora[mm]SA -odstępbezpieczeństwa;stałyniezależnyodśrednicy

wynosi150mm

c) Rozstaw kompensatorów tradycyjnychRozstaw kompensatorów w przypadku odcinkówpoziomychwynikazpotrzebniwelowaniawydłużeńtermicznychinstalacji.Ramiona elastyczne są szczególnie przydatne przyprowadzeniu instalacjiw suficie podwieszanym lubpod stropem. W wypadku istnienia dostatecznejilości wolnego miejsca wydłużenia termiczne tychdługich poziomych odcinków mogą być kompen-sowane przez meandrowanie, a więc cyklicznezałamywanietrasyruryokąt90°.

3.2.4 Kompensacja za pomocą użycia podpór stałych

Punkty stałe służą podziałowi instalacji na odcinkipodlegająceosobnymwydłużeniom. Stosującodpo-wiedni rozstaw punktów stałych można pominąćkompensatory.Maksymalny dopuszczalny odstęp pomiędzy pun-ktami stałymiwynosi 10mw przypadku odcinkówpoziomych instalacji. Na pionach punkty stałepowinny być montowane pod trójnikiem, przykażdymodejściu, awięcw rozstawieok. 2,7m, cododatkowo zabezpiecza odcinek poziomy instalacjiprzed ścięciem, wynikającym z pracy termicznejpionuoraz innychczynnikówtakich jakchoćbyude-rzenia hydrauliczne. Tego typu sposób kompenso-wania wydłużeń termicznych może spowodowaćnieznacznewyboczenieosiowerury,cojednakpozawzględamiestetycznyminie jestwżadnymstopniuniebezpieczne dla prawidłowego funkcjonowaniainstalacji.

3.2.5 Kompensacja odcinków podtynkowych i podposadzkowych

Przy układaniu podtynkowym i podposadzkowymnie uwzględnia się wydłużenia termicznego prze-wodówpodwarunkiemstworzeniaruromwarunkówdopracy termicznej.Wtymceluprzewodypolipro-pylenowe należy prowadzić w rurach osłonowychtypupeszelzPEHDlubizolacjachtermicznych,sztu-kowanych na kształtkach, gwarantujących brakmożliwości powstania przypadkowych punktówstałych wynikających z montażu rur na sztywnopoprzez zalanie szlichtą betonową lub zarzucanietynkiem.

Page 14: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1414

Minimalna warstwa betonu nad rurą powinnaze względów wytrzymałościowych wynosić 4 cm. W przypadku tynku wymagana grubość mieści się w zakresie 3-4 cm zależnie od średnicy rury, przyczymzalecasiętustosowaniesiatkitynkarskiej.

Montaż podtynkowy wymaga konieczności stoso-waniauchwytów(podpórprzesuwnych)kotwiącychinstalacje do ścian budynku, w rozstawie zgodnymz tabeli 11. Natomiast przy montażu podposadz-kowymzachowaniewymaganychodstępówmiędzypodporamiprzesuwnyminiejestwymagane.

Rys. 11. Kompensacja odcinków podtynkowych i podposadzkowych

3.3. Wybór układu zasilania instalacji

3.3.1 Instalacje wodne

Wyróżnia się następujące układy zasilania sieciwodnej:• Układ instalacji z rozdziałem dolnym jest zasi-

lanyzsieciwodociągowejlubzhydroforniuloko-wanej na poziomie piwnic. Składa się z prze-wodówrozdzielczychpoziomych,montowanychz reguły pod stropem pierwszej, obsługiwanejprzez instalację, kondygnacji budynku, któredoprowadzająwodędoposzczególnychpionówinstalacyjnych. Piony rozprowadzają wodęna poszczególne kondygnacje budynku, skądpoprzez przyłącza woda jest dostarczana doposzczególnychpunktówczerpalnych.

• Układ z rozdziałem górnym różni się od poprz-edniego jedynie głównym źródłem zasilania wwodę,którymwtymwypadkujestzbiornikumie-szczony powyżej zasilanych kondygnacji, doktórego z reguływ godzinach nocnych doprow-adzanajestwodazsieciwodociągowej

W poszczególnych mieszkaniach woda rozpro-wadzanajestwukładach:a) trójnikowymonastępującychcechach:

- zasilenie kilku punktów czerpalnych jednymodgałęzieniem

- mniejszailośćprzewodów- zastosowanie baterii z pojedynczym zasila-

niem- większailośćkształtek

Rys. 12 Układ trójnikowy instalacji wodnej

b) rozdzielaczowym–układtenróżnisięodukładutradycyjnego sposobem rozdziału wody na kondy-gnacjach. Na kolejnych kondygnacjach do pionuwodociągowego jest podłączony rozdzielacz, zapośrednictwem którego woda jest doprowadzanado każdego punktu czerpalnego. W tym systemieprzewodypołączenioweodrozdzielaczydopunktówczerpalnychsązwykleprowadzonewpodłodze.

Rys. 13 Układ rozdzielaczowy instalacji wodnej

3.3.2 Instalacje grzewcze

Czynnik grzewczy rozprowadzany jest w budynkupodobnie do wody w instalacjach z rozdziałemdolnym.

W mieszkaniach rozprowadzamy go następującymisposobami:a) trójnikowo – grzejnikisątuzasilaniezprzewodugłównego za pomocą odchodzących, od zamon-towanych na nim trójników, odgałęzień. Przewodyzwykle prowadzone są w szlichcie podłogowej lub wbruzdachściennychwukładach:• obwodowym–czynnikgrzewczyrozprowadzany

jestw czytelny sposóbwzdłuż ścianna którychzamontowanesągrzejniki.Stwarzatomożliwośćstosowania listew maskujących, czyniąc tego

Page 15: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1515

typu układ idealnym do renowacji. Wadą jesttu stosunkowo duże zapotrzebowanie na ruryorazkoniecznośćprzechodzeniaprzezprzegrodybudowlane.

• promienistym–czynnikgrzewczyrozprowadzanyjestodpionudogrzejnikówwsposóbswobodny,umożliwiający brak konieczności przechodzeniaprzez przegrody budowlane. Dowolność traso-wania, pozwalająca na prowadzenie rur przezśrodek pomieszczenia pozytywnie odbija się naoszczędnościwichzużyciu.

Układytrójnikoweniedajążadnejmożliwościwymia-ny uszkodzonych rur bez kucia posadzki, czy tynku.Ponadto podłączanie do przewodu zasilającegokolejnych grzejników powoduje stopniowy spadekciśnienia, a w konsekwencji kłopoty z regulacjąprzepływównaposzczególnychdziałkach.Jest to istotna wada systemów trójnikowych w porównaniu z rozdzielaczowymi.

b) z wykorzystaniem rozdzielaczy Cechącharakterystycznątegoukładujestmożliwośćzasilania każdego grzejnika osobnym przewodem,biegnącymzrozdzielacza.

Zalety:• łatwośćregulacjiukładu,• możliwość wymiany instalacji bez konieczności

kuciaposadzki,• możliwośćuniknięciaawarii–wposadzcepomię-

dzyrozdzielaczemigrzejnikiemniemażadnychpołączeń,

• brak konieczności inwestowania w narzędzia –domontażuukładurozdzielaczowegoniezbędnyjestjedyniepłaskikluczmonterski,

• szybkośćpracy–oszczędnośćczasu.

TrasowanieNaetapieprojektowaniaimontażuinstalacjinależypamiętaćo:• stosowaniururosłonowych,• zasilaniu grzejników z rozdzielaczy możliwie

najkrótszymiodcinkamirur,• powiększeniu długości wynikającej z rzutu

irozwinięciaoodcinekpozwalającynaswobodnąpracętermicznąinstalacji,

• unikaniu ostrych załamań rury oraz długichodcinkówzdużąilościązakrętów–zapewnieniemożliwościwymianyrurywewnętrznej,

• możliwościwyginaniarursystemuSolterPex• oznaczeniupołożeniarurpodpodłogąiwścianie.

Pozwoli to uniknąć uszkodzeń przy wierceniuotworów.

Do systemu Solter Pex proponujemy rozdzielaczeSolterobsługująceod2-12obwodów.

Rozdzielacze należy montować w specjalnych szaf-kachnatynkowychlubpodtynkowych.Wszafcejestwystarczająco dużo miejsca na zawory odcinająceposzczególne obwody obsługiwane przez danyrozdzielacz. W przypadku konieczności montażuw szafkach liczników ciepła należy dobrać szafkę o wymiar większą niż typ wynikający z gabarytówrozdzielacza.

3.4. Pozostałe wytyczne dotyczące traso-wania instalacji

3.4.1 Spadki przewodów

Należyzapewnićmożliwośćodpowietrzenia iodwo-dnieniainstalacji.

3.4.2 Mocowanie przewodów

Instalacjepowinnybyćkotwionedoprzegródbudo-wlanych z zastosowaniem obejm zapewniającychmożliwość swobodnego przesuwania się rurysystemuSolterPexwichwnętrzu.Zasady mocowania przewodów do konstrukcjibudowlanych wraz z wymaganymi rozstawamipodpórnaodcinkachpoziomych,podanowtabeli11w niniejszym poradniku. Dla pionów instalacyjnychodległości pomiędzy podporami można zwiększyć ookoło30%.

Rys. 16 Układ rozdzielaczowy instalacji grzewczej

Rys. 14 Układ obwodowy instalacji grzewczej

Rys. 15 Układ promienisty instalacji grzewczej

Page 16: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1616

3.4.3 Izolacje termiczne

RurysystemuSolterPexsądoskonałymiizolatoramiw porównaniu do materiałów tradycyjnych (stal,miedź) i pozostałych tworzyw. Mimo to instalacjewykonywane z rur i kształtek systemu Solter Pexpowinnosięizolowaćznastępującychwzględów:• skraplanieparywodnej(roszenie)ipodwyższanie

temperatury przesyłanej wody – dotyczy prze-wodówinstalacjiwodyzimnej,

• obniżenie temperatury przesyłanej wody –dotyczyprzewodówinstalacjiwodyciepłejigrze-wczych.

Do izolowania instalacji wykonanej z elementówsystemu Solter Pex można stosować wszystkierodzaje materiałów izolacyjnych dopuszczonych dostosowaniawbudownictwie.Grubość izolacji dla przewodów instalacji wodyzimnejpodanowtabeli12.

W przypadku izolowania przewodów instalacjiwody ciepłej lub centralnego ogrzewania grubościniezbędnychizolacjicieplnychnależyobliczyćprzyjąćwg zapisów w tabeli w punkcie 1.5, załącznika nr2do„Rozporządzeniawsprawiewarunkówtech-nicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ichusytuowanie”.Niezależnie od wymienionych powodów instalacjawodociągowawrazzwbudowanąarmaturąpowinnazostać zabezpieczona przed możliwością powsta-waniairozprzestrzenianiasięhałasówidrgań.Poziomdźwięku nie powinien przekraczać dopuszczalnychwartościokreślonychwnormiePN-87/B-02151/02.

3.4.4 Przejścia przez ściany i przegrody budowlane

Wceluochronyprzedsiłamitnącymiorazzabezpie-czeniaprzedniekontrolowanympowstaniempunktustałego zaleca się wykonywanie przejść przez prze-grodybudowlanewrurachosłonowychzPVC,PP,PE

lubstaliośrednicydwukrotniewiększejodnominal-nejśrednicyprzewodu.Wolnąprzestrzeńwypełniamymateriałaminieagresywnym,elastycznymilubpozo-stawiamypustą.Ruraochronnapowinnabyćdłuższaodgrubościścianylubstropuominimum2cm.

3.4.5 Ochrona p-poż

Rury wielowarstwowe systemu Solter Pex zgod-nie z zapisami normy, DIN 4102 część 1 należą doklasyodpornościogniowejB2(elementynormalnieniepalne). W celu zabezpieczenia budynku przedmożliwością przenoszenia ognia na przejściachprzez przegrody budowlane, powinny być stosow-ane izolacje przeciwpożarowe o klasie odpornościogniowejzbieżnejzklasąodpornościogniowejprze-grody. W szczególności do izolowania rur na tegotypuprzejściach stosowaćnależy produktyo klasieodpornościogniowejA1lubA2,jakchociażbyotulinyz wełnymineralnej specjalnego typu, wyłożone odwewnątrz warstwą folii poślizgowej oraz zabezpie-czoneodzewnętrzfoliązbrojonąwarstwąaluminium.Zaleca się także stosowanie atestowanych przejśćtypuHILTI.

3.4.6 Wpływ promieniowania UV na trwałość insta-lacji

Promieniowanie UV ma szkodliwy wpływ na rurysystemu Solter Pex, pogarszając jego właściwościużytkowe w sytuacji wystawienia instalacji lubjej komponentów na bezpośrednie długotrwaledziałanie promieni słonecznych. Dotyczy to przedewszystkimmagazynowanianaplacachorazmontażunaściennegonazewnątrzbudynków.Wobuwypad-kach rury i kształtki systemu Solter Pex winny byćzabezpieczone odpowiednio poprzez przeniesieniedozadaszonegomagazynulubzastosowanieizolacji.Wsytuacjimontażuinstalacjiwewnątrzbudynkuprzydrzwiachbalkonowych,oknach lubpodświetlikamiwpływ promieniowania UV nie ma większego zna-czenianatrwałośćrurikształteksystemuSolterPex.

3.5.7 Wpływ niskich temp. na trwałość instalacji

RurysystemuSolterPexskładowanewtemp.poniżej-10°Cpowinnybyćzabezpieczoneprzeduderzeniami,zgnieceniamiiprzeciążeniamimechanicznymi.Prace montażowe można prowadzić wyłącznie w temp. powyżej 0°C. Należy także zabezpieczyćruryprzeddziałaniempromieniowaniacieplnegoodelementówowysokiejtemperaturze.

Tab. 12. Minimalna grubość izolacji dla przewodów wody zimnej (wg DIN 1988 Teil 2)

Lokalizacja przewodu

Grubość izolacji o współczynniku

przewodności cieplnej równej 0,04 W/m • K1

[mm]

Przewodymontowaneswobodnie wpomieszczeniachnieogrzewanych 4

Przewodymontowaneswobodnie wpomieszczeniachogrzewanych 9

Przewodymontowanewkanałachinstalacy-jnych,bezprzewodówwodyciepłejlubc.o. 4

Przewodymontowanewkanałachinstala-cyjnychrazemzprzewodamiwodyciepłejlubc.o.

13

Przewodymontowanewbruzdachściennych 4

Przewodymontowanewzagłębieniachścian,obokprzewodówwodyciepłejlubc.o. 13

Przewodymontowanewstropiebetonowym 4

Rys. 17 Sposób przjścia rury przez przegrodę budowlaną

Page 17: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1717

4. Montaż4.1. Gięcie rur

Dziękidużejelastycznościruridobremupromieniowigięcia –minimalny to 4xDz rury istniejemożliwośćwyginania rur. W celu zabezpieczeniu rury przedzałamaniemlubprzewężeniemkoniecznejeststoso-wanienastępującychnarzędzi:

• sprężyny zewnętrzne – służą do wyginania nadowolnymodcinkurury-maxø25mm

• sprężyny wewnętrzne – służą do wyginania nakońcowymodcinkurury-maxø32mm

• gietarki ręczne lubmechaniczne – dziękiustabilizowaniu ruryprzezelementygnącemożemy uzyskać re-gularnełuki.

4.2. Cięcie

Rury winny być docinane na odpowiednią długość,prostopadle do osi, wyłącznie za pomocą specjal-nychnarzędzitakichjak:

• nożyce systemowedo rur w średnicach16-32mm

Przed przycięciem rury wskazane jest oznaczeniemiejscacieciaołówkiemlubmarkerem.Cięciarurniepowinno się przerywać, albowiempozostawionewwynikutegorysylubnacięciaosłabiająwytrzymałośćrury.

4.3. Kalibrowanie i fazowanie

Jest to czynność dzięki której przywracamy rurzepo przycięciu jej pierwotny kształt oraz fazujemywewnętrzna krawędź rury. Fazowanie znacznieułatwia wciśnięcie korpusu kształtki w rurę orazzapobiega przesunięciom lub uszkodzeniom uszcze-lekoringowychznajdującychsięnakorpusiezłączki.

W celu skalibrowania i sfazowania rury należyposługiwaćsięwyłącznie:

• rozwiertakamilub

• kalibratorami-rozwiertkami

4.4. Łączenie rur - krok po kroku

a) połączenia zaprasowywane Kolejność wykonywania czynności przy montażukształtekzaprasowywanychjestnastępująca:

• przytnij rurę na żądaną długość przy pomocynożyclubobcinakarostopadledoosirury

• zukosuj krawędzie rury za pomocą kalibratora-rozwiertakalubrozwiertaka

• wciśnij rurę w kształtkę pomiędzy pierścień zestalinierdzewnej,akorpuszłączkiażdopojawie-nia się w otworach kontrolnych pierścieniazaciskowegobiałejściankirury

• zaprasuj połączenie zaciskarką ręczną lubelektryczną wyposażoną w szczęki (kamienie)zaciskowetupuU

Rys. 18 Sprężyny do wyginania rur - zewnętrzna na górze i wenętrzna na dole

Page 18: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1818

b) uwagi końcowe• połączenia zaprasowywane, jako nierozłączne

można stosować przy prowadzeniu rur w bru-zdachściennychlubszlichciepodłogowej,

• połączenia zaprasowywane wykonywać wyłą-cznie przy użyciu szczęk (kamieni) typu U,

• dla zaciskarek ręcznych przed przystąpieniem do pracy należy skalibrować urządzenie tak, aby przy próbie zamknięcia zaciskarki bez kształtki udało się zamknąć szczęki w 100%,

• zaciskarki ręczne są testowane na 5000 zapra-sowań,

• połączeniaskręcanemożnastosowaćwyłączniewwidocznychmiejscach,

• prace montażowe prowadzić w temperaturachdodatnich(pow.0°C),

• ruryprzycinaćwyłącznieprzeznaczonymidotegonarzędziami,prostopadledoosi,takabykoniecruryprzylegałrównomierniedozłączkinacałymobwodzie,

• końcówki rur zukosować rozwiertakiem lubkali-bratoremrozwiertakiem.

4.5 Sposoby podłączeń grzejników

a) grzejnik boczno zasilany – podłączenie przyużyciu półśrubunków zaciskowych lub kształtekprzejściowych zaprasowywanych z wykorzystaniemzaletysystemuSolterPex,pozwalającejnawyginanierur przy zachowaniu promienia gięcia na poziomieczterechśredniczewnętrznych;

b) grzejnik dolno zasilany –podłączenieprzyużyciupółśrubunkówzaciskowych,zwykorzystaniemzaletysystemu Solter Pex, pozwalającej na wyginanie rurprzyzachowaniupromieniagięcianapoziomieczte-rechśredniczewnętrznych;

c) grzejnik dolno zasilany – podłączenie przyużyciu kolana przyłączeniowego z niklowana rurkąmiedzianąośrednicyd15mm;

d) grzejnik dolno zasilany – podłączenie przyużyciu trójnikaprzyłączeniowegozniklowana rurkąmiedzianąośrednicyd15mm.

4.6 Montaż ogrzewania podłogowego

4.6.1 Parametry pracy

a)temperaturazasilania–najczęściej35-50°Cb)temperaturyposadzki-normatywnetemperaturyposadzkizestawionoponiżej wtabeli13.

4.6.2 Obliczenia hydrauliczne

Zewzględunakoniecznośćniedopuszczeniado:• zbytdużychspadkówciśnieniawposzczególnych

pętlachgrzewczych• przekroczenia normatywnych temperatur na

powierzchnipodłogi

Tab. 13. Normatywne dopuszczalne temperatury powierzchni podłogi

Nazwa pomieszczenia Temp. posadzki [°C]

Pomieszczeniarobocze,pracawbezruchu–deskabarlinecka 26

Pomieszczeniarobocze,pracawbezruchu 27

Pomieszczeniamieszkalneibiurowe 29

Kuluary,korytarze,hole 30

Łazienki,halebasenówkąpielowych 33

Pomieszczeniarzadkouczęszczane,strefybrzegowe 35

Page 19: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

1919

Orazkoniecznośćokreśleniawłaściwych rozstawówrur w pętlach niezbędne jest wykonanie obliczeńhydraulicznychogrzewaniapodłogowego.Wytyczne dotyczące obliczania hydraulicznegoogrzewańpodłogowychopisanowpunkcie3.

4.6.3 Budowa płyty grzejnej

Płytagrzejnazbudowanajestwnastępującysposób:

4.6.4 Prowadzenie rur w pętlach

Rurywpętlachmożnaprowadzićwsposób: a) ślimakowy – jest to zalecany sposób prowadze-niarurwpętlach,albowiemzapewniarównomiernyrozkład temperatury podłogi oraz spadków ciśnień wpętlach.Rozstawrur100-300mm.

b) meandrowy–przeznaczonyjestdopomieszczeńtypu podłużnego lub konstrukcji szkieletowych. W tym przypadku początek wężownicy, gdzie jestnajwyższa temperaturaumieszczasięprzy ścianach

przylegającychdopomieszczeńnieogrzewanych lubzewnętrznychbudynku.Rozstawrur100-300mm.

c) ślimakowy ze strefą brzegowąW strefie brzegowej (przylegającej do ścianyzewnętrznej budynku lub do ściany przylegającejdo pomieszczenia nieogrzewanego) temperaturaposadzkimożebyćwyższaniżwśrodkupomieszcze-nia,dlategowstrefiebrzegowejstosujesięgęstszerozstawyrurniżwstrefiewewnętrznej.Strefabrze-gowamożebyćstosowanawukładachślimakowychimeandrowych.Rozstawrur100-200mm.

4 .6 .5 Mocowanie rur

a) z wykorzystaniem siatki montażowej i klipsów do siatki.Jastrych zbrojonyjest siatką stalową o przekroju oczka150 x 150 mm,wykonanązdrutuośrednicyod4do6mm.Siatkasłuży także do ustalenia rozstawu rur grzewczych

Page 20: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2020

i ichmocowania. Rozstaw rur wynosi 150mm lubwielokrotność. Rura mocowana jest plastikowymiuchwytamidosiatki.

b) mocowanie rur do warstwy izolacyjnej

• z wykorzystaniem spinek wstrzeliwanych za po-mocątackera.Na warstwę izolacji np. styropianu nakładamyfolię izolacyjną z rastrem. Na tak przygotowa-nym podłożu można rozpocząć montaż rur.Kotwienie rur do podłoża odbywa się przyużyciu tackera – urządzenia wyposażonego w magazynki z klipsami. Każde naciśnięcieuchwytu tackera powoduje wstrzelenie klipsaw izolację w taki sposób, że obejmuje on ruręgrzejnąodgóry.Dziękispecjalnieopracowanemukształtowi nie ma możliwości wyrwania spinki zizolacjiwskutekpracyrury

• zwykorzystaniemlistwymontażowejTen typ montażu podobny jest do wariantu zużyciemtackeraztąróżnicą,żewtymwypadkumożna wyeliminować jego użycie. Tu równieżna izolację np. styropianu nakładamy folięizolacyjnązrastrem.Następniemontujemyszynymontażowewukładziekrzyża.Ruręgrzejnąinsta-lujemywciskając jąwspecjalniewyprofilowanewyżłobieniawszyniemontażowej.Użycieszynywwydatnysposóbusprawniaokreśleniewymag-anychodstępówmiędzyrurami.

4 .6 .6 Dylatacje

Płyta grzejna wina być dylatowana od elementówkonstrukcyjnychbudynku.Służątemu:• taśma brzegowa (dylatacje pomiędzy płytami

orazodścian),• płytystyropianowe(dylatacjeodstropu).

Dylatowanieodścianpomieszczeńorazdylatowanieodstropówjestobowiązkowe,stanowizasadęsamąwsobie.Natomiastpłytygrzewczenależydylatowaćgdy:• powierzchniapłytyjastrychuprzekracza40m2

• jednazkrawędzipłyty jastrychujestdłuższaniż8 m

• posadzka(płytajastrychowa)makształtzłożonykształtL,Citp.

• stosunekbokówpłyty jastrychu jestwiększyniż2:1

Położenie szczelin dylatacyjnych powinno być ozna-czone na planie budowlanym i planie instalacji. Wtychmiejscach ruragrzewczamusibyć zabezpie-czonarurąochronnąwsposóbpokazanynarysunkuponiżej.Długośćosłoniętegoodcinkawinnawynosićokoło20cmpokażdejstronieszczeliny.

Dylatacji nie wolno prowadzić przez środek pętligrzewczej.

Szczeliny dylatacyjne należy wypełnić lepiszczemtrwaleplastycznymumożliwiającymniewielkieruchybetonu np. silikon. Niedozwolone jest wypełnienieszczelin lepiszczem bitumicznym ze względu namożliwośćuszkodzeniafolii,styropianu

4.6.7 Układanie jastrychu

W celu wykonania wylewki należy użyć jastrychucementowego marki 20 lub anhydrytowego marki20. Jeżeli namiejscewylania transport odbywa sięzapomocątaczektrasaprzejazdumusibyćwyłożonadeskami. Minimalna grubość jastrychu wynosi 67mm(min.50mmponadrurami).Dojastrychunależy

Page 21: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2121

dodaćplastyfikator.Zalecasięzamówieniejastrychudowylewania płyty ogrzewania podłogowego przy-gotowanego przez wyspecjalizowaną betoniarnie.Optymalny jest jastrych o średnicy ziaren od 2-8mmizawartościok.250kgcementuna1m3betonu.Wilgotność powinna być zbliżona do konsystencjigęstoplastycznej.W trakcie wylewania jastrychu rury powinny być napełnione wodą.

4.6.8 Rozruch instalacji

Po ułożeniu jastrychu należy postępować wedługponiższegoopisu:• wysuszyć posadzkę w temperaturze otoczenia

przezmin3tygodnie,• uruchomić instalacje – temperaturę zasilenia

ustawić na poziomie 15-20°C i utrzymywaćprzez kolejne 21 dni, odpowietrzyć, wstępniewyregulowaćukład,

• podnosić temperaturęzasileniaco5°Cdziennieaż do osiągnięcia obliczonej temperatury zasi-lania,

• obliczoną temperaturę zasilania utrzymujemyprzez3dni,

• obniżaćtemperaturęzasileniaco5°Cdziennieażdoosiągnięciapoziomu15-20°C,

• ułożyć warstwę wierzchnią podłogi (płytki lubinnepokrycie),

• upewnić się czy wszelkie zalecenia producentapodłogicodojejwykonaniazostałyspełnione,

• ponownie podnosić temperaturę do wartościobliczonejwprojekcieco5°C,

• wyregulowaćukład.

Regulacja układu odbywa się przy użyciuprzepływomierzy na belkach zasilających rozdziela-czy.Ustawiasięnanichobliczonedlakażdejzpętligrzewczychwartościprzepływuwl/min.Sterowaniepracąogrzewaniapodłogowegomożliwejestprzyzastosowaniutermostatów,siłownikóworazzaworówdławiącychnarozdzielaczach.Przed przystąpieniem do układania warstwywykończeniowej podłogi należy orientacyjniesprawdzić zawartość wilgoci za pomocą folii PE(dopuszczalna zawartość wilgoci dla jastrychucementowegowynosi2,0%).

5. Próba ciśnieniowa a) Instalacje grzewczeCiśnieniepróby–maxciśnienierobocze+2bar.Stałatemperaturawody–zmianatemperaturyo10Kpowodujezmianęciśnieniao0,5-1bar.

b) Instalacje wodneCiśnieniepróby–1,5krotnawartośćmaxciśnieniaroboczego.Stałatemperaturawody–zmianatemperaturyo10Kpowodujezmianęciśnieniao0,5-1bar.

c) Warunki uznania próby

6. Składowanie i transportRurysystemuSolterPexnależy:• zabezpieczać przed bezpośrednim działaniem

promienisłonecznych,• zabezpieczyć przed zbyt wysoką temperaturą

temp<+30°C–odległośćodgrzejnikówiprzed-miotówgrzewczychniepowinnabyćmniejszaniż1metr,

• przewozić i składować poziomo, na równym,płaskim podłożu tak, aby unikać ich wyginania.Zwoje rurmogąbyć układanedo 15-tuwarstw. W przypadku opakowań kartonowych ilośćwarstw uzależniona jest od wytrzymałościopakowań,

• zabezpieczyćpodczasładowania,rozładowywaniai składowania przed uszkodzeniami mechani-cznymi,

• rozładowywać bez użycia lin stalowych (niedo-puszczalne!),

• rury nie mogą być zrzucane i przeciągane popodłożu,leczmusząbyćprzenoszone.

Tab. 14. Warunki uznania próby

Typ próby Czas trwania [min] Warunki uzdatniania próby

WstępnaetapI 30 Spadekciśnienianiewiększyniż 0,6bar,brakroszeniaiprzecieków

Przerwa 10

WstępnaetapII 30 Spadekciśnienianiewiększyniż 0,6bar,brakroszeniaiprzecieków

Główna 120 Spadekciśnienianiewiększyniż 0,2bar,brakroszeniaiprzecieków

Page 22: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2222

TABELA STRAT WODA ZIMNA 10°C 16x2,0 20x2,0 25x2,5 32x3,0 40x4,0 50x4,5 63x6 75x7 .5

Q v R v R v R v R v R v R v R v R

l/s m/s hPa/m m/s] hPa/m [m/s] hPa/m [m/s] hPa/m m/s hPa/m m/s hPa/m m/s hPa/m m/s hPa/m

0,01 0,09 0,22 0,05 0,07

0,02 0,18 0,69 0,11 0,21

0,03 0,27 1,36 0,16 0,41

0,04 0,35 2,21 0,21 0,66

0,05 0,44 3,23 0,26 0,97

0,06 0,53 4,41 0,32 1,32

0,07 0,62 5,75 0,37 1,72

0,08 0,71 7,23 0,42 2,16

0,09 0,8 8,86 0,48 1,91

0,1 0,88 10,63 0,53 3,17 0,32 0,95 0,19 0,28 0,12 0,1 0,08 0,03

0,15 1,33 21,49 0,79 6,39

0,2 1,77 35,52 1,06 1,54 0,64 3,15 0,38 0,91 0,25 0,34 0,15 0,11

0,25 2,21 52,55 1,32 15,56

0,3 2,65 72,43 1,59 21,41 0,95 6,38 0,57 1,84 0,37 0,69 0,23 0,21

0,35 3,09 95,07 1,85 28,07

0,4 3,54 120,39 2,12 35,52 1,27 10,55 0,75 3,03 0,5 1,13 0,3 0,35

0,45 3,98 148,33 2,38 43,72

0,5 4,42 178,83 2,65 52,67 1,59 15,62 0,94 4,48 0,62 1,67 0,38 0,52

0,55 4,86 211,85 2,91 62,35

0,6 5,31 247,33 3,18 72,74 1,91 21,55 1,13 6,17 0,75 2,3 0,45 0,71

0,65 5,75 285,24 3,44 83,84

0,7 6,19 325,56 3,71 95,64 2,23 28,3 1,32 8,1 0,87 3,01 0,53 0,93

0,75 6,63 368,25 3,97 108,13

0,8 7,07 413,27 4,24 121,29 2,55 35,86 1,51 10,25 0,99 3,81 0,61 1,17

0,85 4,5 135,12

0,9 4,77 149,62 2,86 44,2 1,7 12,63 1,12 4,69 0,68 1,44

0,95 5,03 164,77

1 5,3 180,57 3,18 53,3 1,88 15,22 1,24 5,65 0,76 1,73 0,49 0,61 0,35 0,28

1,05 5,56 197,02

1,1 5,83 214,11 3,5 63,16 2,07 18,02 1,37 6,69 0,83 2,05

1,15 6,09 231,84

1,2 6,36 250,19 3,82 73,76 2,26 21,03 1,49 7,8 0,91 2,39

1,25 6,62 269,17 0,62 0,91 0,44 0,42

1,3 6,89 288,77 4,14 85,08 2,45 24,24 1,62 8,99 0,98 2,76

1,35 7,15 308,99

1,4 4,46 97,12 2,64 27,66 1,74 10,25 1,06 3,14

1,5 4,77 109,88 2,83 31,28 1,87 11,59 1,14 3,55 0,73 1,25 0,53 0,58

1,6 5,09 123,33 3,01 35,09 1,99 13 1,21 3,98

1,7 3,2 39,1 2,11 14,48 1,29 4,43

1,75 0,86 1,65 0,62 0,76

1,8 3,39 43,3 2,24 16,03 1,36 4,9

Page 23: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2323

TABELA STRAT WODA ZIMNA 10°C 16x2,0 20x2,0 25x2,5 32x3,0 40x4,0 50x4,5 63x6 75x7 .5

Q v R v R v R v R v R v R v R v R

l/s m/s hPa/m m/s] hPa/m [m/s] hPa/m [m/s] hPa/m m/s hPa/m m/s hPa/m m/s hPa/m m/s hPa/m

1,9 3,58 47,69 2,36 17,65 1,44 5,4

2 3,77 52,27 2,49 19,34 1,51 5,91 0,98 2,08 0,71 0,96

2,1 3,96 57,04 2,61 21,1 1,59 6,45

2,2 4,14 62,99 2,74 22,92 1,67 7

2,25 1,1 2,57 0,8 1,18

2,3 4,33 67,13 2,86 24,82 1,74 7,58

2,4 4,52 72,45 2,98 26,78 1,82 8,18

2,5 4,71 77,96 3,11 28,81 1,89 8,79 1,22 3,1 0,88 1,43

2,6 4,9 83,64 3,23 30,9 1,97 9,43

2,7 5,09 89,5 3,36 33,06 2,05 10,09

2,75 1,35 3,67 0,97 1,69

2,8 3,48 35,28 2,12 10,76

2,9 3,61 37,57 2,2 11,46

3 3,73 39,93 2,27 12,17 1,47 4,28 1,06 1,97

3,25 1,59 4,94 1,15 2,27

3,5 4,35 52,65 2,65 16,04 1,71 5,64 1,24 2,59

3,75 1,84 6,38 1,33 2,93

4 4,97 66,93 3,03 20,37 1,96 7,16 1,41 3,29

4,25 2,08 7,98 1,5 3,66

4,5 5,6 82,73 3,41 25,17 2,2 8,84 1,59 4,06

4,75 2,33 9,73 1,68 4,47

5 3,79 30,41 2,45 10,67 1,77 4,9

5,5 4,17 36,09

6 4,54 45,22 2,94 14,8 2,12 6,79

6,5 4,92 48,77

7 5,3 55,74 3,43 19,53 2,48 8,95

7,5 5,68 63,13

8 6,06 70,94 3,92 24,84 2,83 11,38

8,5 6,44 79,16

9 6,82 87,78 4,41 30,71 3,18 14,07

10 4,9 37,15 3,54 17,01

11 5,38 44,13 3,89 20,0

12 4,24 23,63

13 4,6 27,31

14 4,95 31,23

15 5,31 35,38

16 5,66 39,77

17 6,01 44,39

18 6,37 49,24

19 6,72 54,31

20 7,07 59,62

Page 24: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2424

TABELA STRAT WODA CIEPŁA 60°C16x2,0 20x2,0 25x2,5 32x3,0 40x4,0 50x4,5 63x6 75x7 .5

v Q R Q R Q R Q R Q R Q R Q R Q R

m/s l/s hPa/m l/s hPa/m l/s hPa/m l/s hPa/m l/s hPa/m l/s hPa/m l/s hPa/m l/s hPa/m

0,1 0,01 0,19 0,02 0,13 0,03 0,1 0,05 0,07 0,1 0,08 0,05 0,13 0,2 0,03 0,28 0,02

0,15 0,02 0,37 0,03 0,27 0,05 0,19 0,08 0,14 0,15 0,12 0,11 0,2 0,31 0,06 0,42 0,05

0,2 0,02 0,61 0,04 0,44 0,06 0,32 0,11 0,23 0,2 0,16 0,18 0,26 0,41 0,1 0,57 0,08

0,25 0,03 0,9 0,05 0,65 0,08 0,47 0,13 0,34 0,25 0,2 0,26 0,33 0,51 0,15 0,71 0,12

0,3 0,03 1,23 0,06 0,89 0,09 0,64 0,16 0,46 0,3 0,24 0,36 0,4 0,61 0,2 0,85 0,16

0,35 0,04 1,61 0,07 1,16 0,11 0,84 0,19 0,61 0,35 0,28 0,47 0,46 0,71 0,26 0,99 0,22

0,4 0,05 2,02 0,08 1,47 0,13 1,06 0,21 0,77 0,4 0,32 0,59 0,53 0,82 0,33 1,13 0,27

0,45 0,05 2,48 0,08 1,8 0,14 1,31 0,24 0,94 0,45 0,36 0,73 0,59 0,92 0,41 1,27 0,34

0,5 0,06 2,98 0,09 2,16 0,16 1,58 0,27 1,14 0,5 0,4 0,88 0,66 1,02 0,5 1,41 0,41

0,55 0,06 3,52 0,1 2,56 0,17 1,86 0,29 1,35 0,55 0,44 1,04 0,73 1,12 0,59 1,56 0,48

0,6 0,07 4,1 0,11 2,98 0,19 2,17 0,32 1,57 0,6 0,48 1,22 0,79 1,23 0,69 1,7 0,56

0,65 0,07 4,72 0,12 3,43 0,2 2,5 0,35 1,81 0,65 0,52 1,4 0,86 1,33 0,79 1,84 0,65

0,7 0,08 5,38 0,13 3,91 0,22 2,85 0,37 2,06 0,7 0,56 1,6 0,92 1,43 0,91 1,98 0,74

0,75 0,08 6,07 0,14 4,41 0,24 3,22 0,4 2,33 0,75 0,6 1,81 0,99 1,53 1,02 2,12 0,84

0,8 0,09 6,8 0,15 4,94 0,25 3,61 0,42 2,61 0,8 0,64 2,03 1,06 1,63 1,15 2,26 0,94

0,85 0,1 7,56 0,16 5,5 0,27 4,02 0,45 2,91 0,85 0,68 2,26 1,12 1,74 1,28 2,4 1,05

0,9 0,1 8,36 0,17 6,09 0,28 4,45 0,48 3,22 0,9 0,72 2,5 1,19 1,84 1,42 2,54 1,17

0,95 0,11 9,19 0,18 6,7 0,3 4,89 0,5 3,55 0,95 0,76 2,75 1,25 1,94 1,56 2,69 1,29

1 0,11 10,06 0,19 7,33 0,31 5,36 0,53 3,89 1 0,8 3,02 1,32 2,04 1,71 2,83 1,41

1,1 0,12 11,91 0,21 8,68 0,35 6,35 0,58 4,61 1,1 0,88 3,58 1,45 2,25 2,03 3,11 1,67

1,2 0,14 13,89 0,23 10,13 0,38 7,41 0,64 5,38 1,2 0,97 4,18 1,58 2,45 2,38 3,39 1,96

1,3 0,15 16 0,25 11,68 0,41 8,55 0,69 6,21 1,3 1,05 4,82 1,72 2,66 2,75 3,68 2,26

1,4 0,16 18,24 0,26 13,32 0,44 9,75 0,74 7,09 1,4 1,13 5,51 1,85 2,86 3,14 3,96 2,58

1,5 0,17 20,62 0,28 15,06 0,47 11,03 0,8 8,02 1,5 1,21 6,23 1,98 3,06 3,55 4,24 2,93

1,6 0,18 23,12 0,3 16,89 0,5 12,38 0,85 9 1,6 1,29 7 2,11 3,27 3,99 4,52 3,29

1,7 0,19 25,75 0,32 18,82 0,53 13,79 0,9 10,03 1,7 1,37 7,8 2,24 3,47 4,46 4,81 3,67

1,8 0,2 28,5 0,34 20,84 0,57 15,28 0,96 11,11 1,8 1,45 8,65 2,38 3,68 4,94 5,09 4,07

1,9 0,21 31,38 0,36 22,95 0,6 16,83 1,01 12,25 1,9 1,53 9,53 2,51 3,88 5,45 5,37 4,49

2 0,23 34,38 0,38 25,15 0,63 18,45 1,06 13,43 2 1,61 10,45 2,64 4,09 5,98 5,65 4,92

2,1 0,24 37,51 0,4 27,45 0,66 20,14 1,11 14,66 2,1 1,69 11,41 2,77 4,29 6,53 5,94 5,38

2,2 0,25 40,75 0,42 29,83 0,69 21,89 1,17 15,94 2,2 1,77 12,41 2,9 4,49 7,1 6,22 5,85

2,3 0,26 44,12 0,43 32,3 0,72 23,71 1,22 17,27 2,3 1,85 13,45 3,04 4,7 7,7 6,5 6,34

2,4 0,27 47,6 0,45 34,85 0,75 25,59 1,27 18,64 2,4 1,93 14,52 3,17 4,9 8,31 6,79 6,85

2,5 0,28 51,2 0,47 37,5 0,79 27,54 1,33 20,06 2,5 2,01 15,63 3,3 5,11 8,95 7,07 7,38

Page 25: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2525

MAX PRĘDKOŚCI W PRZEWODACH WODNYCH SYSTEMU SOLTER PEX

Kryterium Piony Przewody rozdzielcze Sieć domowaBezpośrednie zasilenie punktu czerpalnego z

pionu

Względy wytrzymałosciowe 2,5 2 2 2,5

Polska norma 1,5 1,5 1,5 1,5

Należy spełnić dodatkowo wymogi PN-87/b-02151/02 - dopuszczalne poziomy hałasu od instalacji

TABELA WYDŁUŻALNOŚCI TERMICZNYCH RUR SOLTER PEX

L [m]ΔL - przyrost długości przewodu [m]

ΔT =10K ΔT =20K ΔT =30K ΔT =40K ΔT =50K ΔT =60K ΔT =70K ΔT =80K ΔT =90K ΔT =100K

1 0,25 0,5 0,75 1 1,25 1,5 1,75 2 2,25 2,5

2 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5

3 0,75 1,5 2,25 3 3,75 4,5 5,25 6 6,75 7,5

4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

5 1,25 2,5 3,75 5 6,25 7,5 8,75 10 11,25 12,5

6 1,5 3 4,5 6 7,5 9 10,5 12 13,5 15

7 1,75 3,5 5,25 7 8,75 10,5 12,25 14 15,75 17,5

8 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

9 2,25 4,5 6,75 9 11,25 13,5 15,75 18 20,25 22,5

10 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5 20 22,5 25

WARTOŚCI DZETA

Średnica rury 16x2,0 20x2,0 25x2,5 32x3 40x4 50x4,5 63x6 75x7 .5

Typkształtki

Kolano90 3,40 3,60 2,40 2,10 1,90 1,50 1,4 1,3

Kolano45 - - 1,30 1,10 1,10 0,80 0,80 0,6

Trónik -odgałęzienie 4,00 3,10 2,80 2,40 2,30 1,80 1,7 1,6

Trónik -strumieńzbieżny

3,50 2,80 2,50 2,10 2,00 1,60 1,5 1,4

Trójnikprzelot 0,90 0,70 0,70 0,60 0,50 0,40 0,4 0,3

Redukcja 1,30 1,00 0,90 0,80 0,80 0,60 0,6 0,4

Wartości współczynnika oporów miejscowych dzeta zostały opracowane na bazie danych producenta oraz obliczeń na bazie norm. wartości ζ dla armatury podawane przez producentów odpowiednich urządzeń.

Page 26: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2626

LINIOWE OPORY PRZEPŁYWU R DLA SYSTEMU SOLTER PEX - PARAMETRY CZYNNIKA GRZEWCZEGO 70/50

Q m16x2 20x2 25x2.5 32x3 40x4 50x4.5 63x6 75x7.5

V R V R V R V R V R V R V R V R

W kg/h m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m

100 4

200 9 0,02 1

300 13 0,03 3

400 17 0,04 5

500 22 0,05 7

600 26 0,06 9

700 30 0,08 12

800 34 0,09 15

900 38 0,1 18

1000 43 0,11 21

1100 47 0,12 25

1200 52 0,13 29

1300 56 0,14 33

1400 60 0,15 38

1500 65 0,16 42

1600 69 0,17 47

1700 73 0,18 53

1800 78 0,19 58

1900 82 0,2 64

2000 86 0,22 69

2100 90 0,23 76

2200 95 0,24 82

2300 99 0,25 88

2400 103 0,26 95

2500 108 0,27 102

2600 112 0,28 109

2700 116 0,29 116

2800 121 0,3 124

2900 125 0,31 132

3000 129 0,32 140

3100 133 0,33 148

3200 138 0,34 156

3300 142 0,36 165

3400 146 0,37 173

3500 151 0,38 182

3600 155 0,39 192

3700 159 0,4 201

3800 164 0,41 210

3900 168 0,42 220

4000 172 0,43 230 0,26 68 0,15 21 0,09 6

4100 177 0,44 240

4200 181 0,45 250

4300 185 0,46 261

4400 189 0,47 271

4500 194 0,48 282 0,29 84 0,17 25 0,1 7

4600 198 0,5 293

4700 202 0,51 305

4800 207 0,52 316

4900 211 0,53 327

Page 27: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2727

LINIOWE OPORY PRZEPŁYWU R DLA SYSTEMU SOLTER PEX - PARAMETRY CZYNNIKA GRZEWCZEGO 70/50

Q m16x2 20x2 25x2.5 32x3 40x4 50x4.5 63x6 75x7.5

V R V R V R V R V R V R V R V R

W kg/h m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m

100 4

200 9 0,02 1

300 13 0,03 3

400 17 0,04 5

500 22 0,05 7

600 26 0,06 9

700 30 0,08 12

800 34 0,09 15

900 38 0,1 18

1000 43 0,11 21

1100 47 0,12 25

1200 52 0,13 29

1300 56 0,14 33

1400 60 0,15 38

1500 65 0,16 42

1600 69 0,17 47

1700 73 0,18 53

1800 78 0,19 58

1900 82 0,2 64

2000 86 0,22 69

2100 90 0,23 76

2200 95 0,24 82

2300 99 0,25 88

2400 103 0,26 95

2500 108 0,27 102

2600 112 0,28 109

2700 116 0,29 116

2800 121 0,3 124

2900 125 0,31 132

3000 129 0,32 140

3100 133 0,33 148

3200 138 0,34 156

3300 142 0,36 165

3400 146 0,37 173

3500 151 0,38 182

3600 155 0,39 192

3700 159 0,4 201

3800 164 0,41 210

3900 168 0,42 220

4000 172 0,43 230 0,26 68 0,15 21 0,09 6

4100 177 0,44 240

4200 181 0,45 250

4300 185 0,46 261

4400 189 0,47 271

4500 194 0,48 282 0,29 84 0,17 25 0,1 7

4600 198 0,5 293

4700 202 0,51 305

4800 207 0,52 316

4900 211 0,53 327

LINIOWE OPORY PRZEPŁYWU R DLA SYSTEMU SOLTER PEX - PARAMETRY CZYNNIKA GRZEWCZEGO 70/50

Q m16x2 20x2 25x2.5 32x3 40x4 50x4.5 63x6 75x7.5

V R V R V R V R V R V R V R V R

W kg/h m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m

5000 215 0,54 339 0,32 101 0,19 30 0,11 9

5500 237 0,59 401 0,35 119 0,21 36 0,13 10

6000 258 0,65 467 0,39 138 0,23 41 0,14 12

6500 280 0,7 537 0,42 159 0,25 48 0,15 14

7000 301 0,75 611 0,45 181 0,27 54 0,16 16

7500 323 0,81 690 0,48 204 0,29 61 0,17 18

8000 344 0,86 773 0,52 229 0,31 68 0,18 20

8500 366 0,91 860 0,55 254 0,33 76 0,19 22

9000 388 0,97 951 0,58 281 0,35 84 0,21 24

9500 409 1,02 1046 0,61 309 0,37 92 0,22 26

10000 431 0,64 338 0,39 101 0,23 29

10500 452 0,68 369 0,41 110 0,24 32

11000 474 0,71 400 0,43 119 0,25 34

11500 495 0,74 433 0,45 129 0,26 37

12000 517 0,77 466 0,46 139 0,28 40

12500 538 0,81 501 0,48 149 0,29 43

13000 560 0,84 537 0,5 160 0,3 46

13500 581 0,87 574 0,52 170 0,31 49

14000 603 0,9 612 0,54 182 0,32 52

14500 624 0,94 651 0,56 193 0,33 55

15000 646 0,97 692 0,58 205 0,34 59

15500 667 1 733 0,6 217 0,36 62

16000 689 1,03 775 0,62 230 0,37 66

16500 711 1,06 819 0,64 243 0,38 70

17000 732 1,1 863 0,66 256 0,39 73

17500 754 1,13 909 0,68 269 0,4 77

18000 775 1,16 955 0,7 283 0,41 81

18500 797 1,19 1003 0,72 297 0,42 85

19000 818 0,74 311 0,44 89

19500 840 0,76 326 0,45 93

20000 861 0,77 341 0,46 98 0,3 36 0,18 11 0,12 4

20500 883 0,79 356 0,47 102

21000 904 0,81 372 0,48 106

21500 904 0,83 388 0,49 111

22000 947 0,85 404 0,5 115

22500 969 0,87 420 0,52 120 0,34 45 0,21 14 0,13 5

23000 990 0,89 437 0,53 125

23500 1012 0,91 454 0,54 130

24000 1033 0,93 471 0,55 135

24500 1055 0,95 488 0,56 140

25000 1077 0,97 506 0,57 145 0,38 54 0,23 17 0,15 6

25500 1098 0,99 524 0,58 150

26000 1120 1,01 543 0,6 155

27000 1163 0,62 166

27500 1184 0,42 64 0,25 20 0,16 7

28000 1206 0,64 177

29000 1249 0,66 188

30000 1292 0,68 200 0,45 74 0,28 23 0,18 8

31000 1335 0,7 212

Page 28: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2828

LINIOWE OPORY PRZEPŁYWU R DLA SYSTEMU SOLTER PEX - PARAMETRY CZYNNIKA GRZEWCZEGO 70/50

Q m16x2 20x2 25x2.5 32x3 40x4 50x4.5 63x6 75x7.5

V R V R V R V R V R V R V R V R

W kg/h m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m

32000 1378 0,76 224

32500 1400 0,49 85 0,3 26 0,19 9

33000 1421 0,76 237

34000 1464 0,78 249

35000 1507 0,8 263 0,53 97 0,32 30 0,21 11

36000 1550 0,83 276

37000 1593 0,85 290

37500 1616 0,57 110 0,35 34 0,22 12

38000 1636 0,87 304

39000 1679 0,89 318

40000 1722 0,92 333 0,61 123 0,37 38 0,24 13

41000 1766 0,94 348

42000 1809 0,96 363

42500 1830 0,64 137 0,39 42 0,25 15

43000 1852 0,99 379

44000 1895 1,01 395

45000 1938 0,68 152 0,41 47 0,27 16

47500 2045 0,72 168 0,44 51 0,28 18

50000 2153 0,76 184 0,46 56 0,3 20 0,22 9

52500 2261 0,79 200 0,48 61 0,31 22

55000 2368 0,83 217 0,51 67 0,33 23

57500 2476 0,87 235 0,53 72 0,34 25

60000 2584 0,91 254 0,55 78 0,36 27 0,26 13

62500 2691 0,95 273 0,58 83 0,37 29

65000 2799 0,98 293 0,6 89 0,39 32

67500 2907 1,02 313 0,62 96 0,4 34

70000 3014 1,06 334 0,65 102 0,42 36 0,3 17

72500 3122 1,1 356 0,67 109 0,43 38

75000 3230 1,13 378 0,69 115 0,45 41

77500 3337 1,17 401 0,71 122 0,46 43

80000 3445 1,21 425 0,74 130 0,48 46 0,34 21

82500 3553 1,25 449 0,76 137 0,49 48

85000 3660 1,29 473 0,78 144 0,51 51

87500 3768 1,32 498 0,81 152 0,52 54

90000 3876 1,36 524 0,83 160 0,54 56 0,39 26

92500 3983 1,4 551 0,85 168 0,55 59

95000 4091 1,44 578 0,88 176 0,57 62

97500 4199 1,48 605 0,9 184 0,58 65

100000 4306 1,51 633 0,92 193 0,6 68 0,43 31

105000 4522 1,59 691 0,97 211 0,63 74

110000 4737 1,74 814 1,01 229 0,66 80 0,47 37

115000 4952 1,82 879 1,06 248 0,69 87

120000 5167 1,89 946 1,11 267 0,71 94 0,52 43

125000 5383 1,97 1015 1,15 288 0,74 101

130000 5598 1,2 309 0,77 108 0,56 50

135000 5813 1,24 330 0,8 116

140000 6029 1,29 353 0,83 124 0,6 57

145000 6244 1,34 376 0,86 132

150000 6459 1,38 399 0,89 140 0,65 64

Page 29: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

2929

LINIOWE OPORY PRZEPŁYWU R DLA SYSTEMU SOLTER PEX - PARAMETRY CZYNNIKA GRZEWCZEGO 70/50

Q m16x2 20x2 25x2.5 32x3 40x4 50x4.5 63x6 75x7.5

V R V R V R V R V R V R V R V R

W kg/h m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m

160000 6890 1,47 448 0,95 157 0,69 72

170000 7321 1,57 500 1,01 175 0,73 80

180000 7751 1,66 554 1,07 194 0,77 89

190000 8182 1,75 611 1,13 214 0,82 98

200000 8612 1,84 670 1,19 235 0,86 108

210000 9043 1,94 732 1,25 256 0,9 118

220000 9474 2,03 796 1,31 279 0,95 128

230000 9904 2,12 862 1,37 302 0,99 138

240000 10335 2,21 931 1,43 326 1,03 149

250000 10766 2,3 1003 1,49 351 1,08 161

260000 11196 1,55 377 1,12 173

270000 11627 1,61 403 1,16 185

280000 12057 1,67 431 1,21 197

290000 12488 1,73 459 1,25 210

300000 12919 1,79 488 1,29 223

310000 13349 1,33 237

320000 13780 1,38 251

330000 14211 1,42 265

340000 14641 1,46 280

350000 15072 1,51 295

360000 15502 1,55 310

370000 15933 1,59 326

380000 16364 1,64 342

390000 16794 1,68 359

400000 17225 1,72 375

410000 17656 1,76 392

420000 18086 1,81 410

430000 18517 1,85 428

440000 18947 1,89 446

450000 19378 1,94 464

460000 19809 1,98 483

470000 20239 2,02 503

480000 20670 2,07 522

490000 21100 2,11 542

500000 21531 2,15 562

510000 21962 2,2 583

520000 22392 2,24 604

530000 22823 2,28 625

Page 30: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

3030

LP ŚrodekTemperatura

20°C 60°C

48 alkoholamylowy +

49 alkoholetylowy40% +

50 alkoholetylowy96% 0 -

51 alkoholbutylowy +

52 alkoholmetylowydo10% -

53 alkoholmetylowydo100% 0 -

54 anilinaijejpochodne - -

55 alkoholbenzylowy - -

56 alkoholfufuralowy - -

57 benzaldehyd100% - -

58 benzen - -

59 cykloheksanol - -

60 chloroform - -

61 dwuchloroetylen - -

62 eterdwuetylowy - -

63 fenol - -

64 bromeketylu 0 -

65 krezole - -

66 ksylen - -

67 monochlorobenzen - -

68 nafta - -

69 gliceryna + +

70 glikoletylenowy + +

71 hydrohinon +

72 metyloetyloketon 0 +

73 nitrobenzen 0 -

74 olejkamforowy -

75 olejemineralne 0 -

76 olejtransformatorowy 0 -

77 octanetylu 0 -

78 octanmetylu 0 -

79 parafina 0 -

80 terpentyna 0 -

81 drożdżeiichroztwory +

82 mleko +

83 glikozaijejroztwory + +

84 olejezwierzęce 0 -

85 olejrycynowy - -

86 olejlniany 0 -

87 olejeroślinne 0 -

88 ocet - +

89 skrobia:jejroztwory,zawiesiny + +

90 serwatka + +

91 tłuszczezwierzęce +

92 rozcieńczoneroztworyśrodkówpowierzch-niowoczynnych,emulgatory + +

93 roztworymydła + +

94 roztworyśrodkówdoochronyroślin +

LP ŚrodekTemperatura

20°C 60°C

1 kwasazotowydo25% + +

2 kwasazotowy50-70% 0 -

3 kwasazotowy95% - -

4 kwasborowy - -

5 kwaschlorosulfonowy - -

6 kwasfluorowodorowydo60% + +

7 kwasfosforowydo50% + +

8 kwassolnydo36% + +

9 kwassiarkowy10-60% + +

10 kwasmaleinowystężony + +

11 kwasmlekowy100% + +

12 kwasfosforowy95% 0 -

13 kwassiarkowy70% + 0

14 kwassiarkowy95-98% 0 -

15 Oleum - -

16 kwasbenzenosulfonowy -

17 kwasoctowy10-60% + +

18 kwassalicylowy + +

19 kwasoctowylodowaty 0 -

20 kwasstearynowy + -

21 wodorotlenekpotasudo100%

22 wodorotleneksodudo100% + +

23 amoniakgazowy + +

24 amonowesole + +

25 związkibaru + +

26 boraksijegoroztwory + +

27 bromowodór100% + +

28 chlorowodór100% + +

29 związkicynku + +

30 związkimiedzi + +

31 rtęć +

32 związkisodu(solanka) + +

33 dwutleneksiarki(gazowy) + +

34 brom100% - -

35 chlor100% 0

36 fluor100% 0

37 siarkowodór +

38 tlen +

39 związkiwapnia +

40 tlenekwęgla +

41 dwusiarczekwęgla -

42 woda + +

43 wodamorska + +

44 wodór + +

45 aldehydoctowy100% 0 -

46 aldehydmrówkowy + +

47 aceton100% - -

+ oznaczaodpornośćruryimożliwośćjejstosowaniawnieograniczo-nymczasiedotransportudanegośrodkawpodanejtemperaturze

0 oznacza możliwość zastosowania rury w krótkich (1-3 miesiące)okresachczasu

- oznacza,żedladanychśrodkówniezalecasięużyciarurSolterPex

Uwaga!1. Przystosowaniuwinstalacji innychmediówniżwodanależywziąć

poduwagęodpornośćchemicznakształtek2. Niedotyczyzagadnieniaelektrostatyczności

TABELA ODPORNOŚCI CHEMICZNEJ RUR SOLTER PEX

Page 31: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

3131

Rura wielowarstwowa Solter PERT / Al / PERT

Złączka zaprasowywano-wkrętna GZ

Kolano zaprasowywane 90°

Kolano zaprasowywane, redukcyjne

Trójnik zaprasowywany, redukcyjny

Złączka zaprasowywana prosta

Złączka zaprasowywano-nakrętna GW

Kolano zaprasowywano-wkrętne GZ

Kolano ustalone

Trójnik zaprasowywano-nakrętny GW

Złączka zaprasowywana redukcyjna

Złączka nakrętna GW - śrubunek

Kolano zaprasowywano-nakrętne GW

Trójnik zaprasowywany, prosty

Trójnik zaprasowywano-wkrętny GZ

System instalacyjny solterPex

Pełne informacje o produktach wchodzących w skład systemu znajdą Państwo w cenniku Solter Pex.

Page 32: Poradnik – system instalacyjny Solter Pex

www.hydrosolar.pl