PompeïSchilderkunst:

De vier

stijlen

inleiding

• De Romeinen passen de Hellenistische erfenis, praktisch als ze zijn, aan aan hun eigen aard. Kenmerken:

• De voorstelling is sensueel: kleur is belangrijker dan de lijn;• De zuiverheid van de tekening wordt minder;• Nuances van licht en schaduw worden toegepast;• Er is sprake van een rijpe zintuigelijkheid;• Men is ant-klassiek: dat vond men te intellectueel;• De voorstelling moet een feest voor het oog zijn, eerder dan

een feest voor de geest.

• Resten van de Romeinse schilderkunst vinden we in Pompeï en Herculaneum

• In 1862 bedenkt de Duitse archeologg August Mau een chronologische classificering van de schilderingen.

Eerste stijl of

Incrustatiestijl

Derde stijl

Tweede stijl of

architectuurstijl

Vierde stijl

• De Eerst Stijl of• Incrustatiestijl• Periode: 200 – 70 v.Chr.• Archaïsche tijd: veelkleurig stucwerk

wordt gebruik om de woning op te sieren. Later gebruikte men hout om lambrizeringen te maken. In de tweede eeuw is er een houttekort door ontbossing. Men kiest dan voor veelkleurig marmer. Later werd daarvoor beschilderde stuc gebruikt, waarmee men geometrische lambizeringsvormen aanbracht.

• Voorbeeld van de Eerste Stijl

• Het huis van Sallustius in pompeï ( 2e eeuw v.Chr).

• De wandbekleding van hout is vervangen door een veel goedkopere, maar even kleurrijke imitatie-schildering op stucco.

• De Tweede Stijl of• Architectuurstijl• Periode; 100 vChr. – 100 na Chr.• In 167 vChr. Wordt de Griekse haven

Delos een vrijhaven. De Romeinen zien daar nieuwe mogelijkheden voor een comfortabel bestaan.

• Men beschildert de wanden met zuilen en voetstukken. Men suggereerd ruimtelijke diepte door het gebruik van schaduw. Tussen de architectuurelementen schildert men vensteropeningen die een ogenschijnlijke blijk op buiten geven.

• Trompe l’oeuil effecten: de schildering is uiterst werkelijkheidsgetrouw, waardoor men het idee krijgt dat men visueel contact met de echte buitenwereld heeft.

• Een voorbeeld is Villa dei Misterii (60 v.Chr.)

• Villa dei Misterii• Op de afbeelding

hiernaast ziet men restanten van de Eerste Stijl. Maar de geschilderde korintische zuilen met de rijke entablementen en de achterliggende tongewelven schijnen het muuroppervlal te negeren.

• Derde Stijl• Periode: 0 tot 50 nchr.• Deze stijl ontstaat in de

hofkringen, waarschijnlijk is de oorsprong in Villa Boscotrecase van Agrippa. Hij is bekend als bouwheer van het Pantheon en de Thermen op het Marsveld.

• Kenmerken van de Derde Stijl:• De muur is weer gesloten, geen

trompe l’oeuil. Doorkrijkjes zijn afgegrendeld met grote uniforme gekleurde vlakken in rood/gee/blauw/groen.

• Architecturale elementen: ragfijne zuiltjes, sierzuiltjes.

• Geen perspectief• De zuiltjes hebben als doel om

later ingevoegde taferelen te omlijsten

• Sir Alma Tadema,• Vertrouwelijkheden,• Olieverf op paneel;’• Oktober 1869

• Alma Tadema maakte dit schilderij van twee meisjes, voor een achtergrond van een muurschildering in de Derde Stijl.

• Villa Imperiale: De gsloten wandpartij van sokkel en middenzone wordt door een mythologische scene onderbroken

• Op het grote figuurstuk is de val van Icarus te zien.

• De Vierde Stijl• Periode ca 64 – 79 nchr.• Ook deze stijl vindt zijn

oorsprong in de hofkringen. Keizer Nero liet zijn Gouden Huis hiermee versieren. Na de aardbeving is het de voorkeurstijl bij restauraties.

• Kenmerken:• Perspectieven in de vorm

van architectuur;• De architectuur is

verzonnen, fictief;• De beelden worden

overwoekerd door fantastische sierelementen

• Door sterk gebruik van licht-donker krijgt de voorstelling een toneelmatig karakter;

• De voorstelling is een droomwereld, een barok spektakel.

Wandschildering in Casa 1 in Pompeï, waarop menselijke figuren en beelden in een ‘toneelfaçade’ zijn weergegeven.

• Vanaf de Tweede Stijl worden op de wand allerlei taferelen geschilderd. Veel schilderijen zijn in de ‘compendiaire stijl’:

• Compendium: besparing aan tijd

• Deze stijl lijkt op het impressionisme: een snelle vlugge schildertechniek.

• Onderwerpen: • Landschappen• Havengezichten• Stillevens• Dieren• Realistische en

experimentele portretten

• Een voorbeeld van de impressionistische ‘compendiaire stijl.