Polityka pieniężna

111

Polityka pieniężna

Dr Zbigniew R. Wierzbicki7PP Studenci Cz.1-4 i 6-7. v.9.1.1. na 23.01.2010 (5) slideshow bazowy

Dla studentów

22

Wspomnień czar!

Pieniądz:

> Podstawowe funkcje pieniądza

> Ewolucja pieniądza

> Zasady emisji pieniądza

> Pieniądz wymienialny i niewymienialny

> Współczesne rodzaje pieniądza

> Kurs walutowy etc.2

33

Wspomnień czar!

Pieniądz i stopa procentowa:

> Istota stopy procentowej

> Przyczyny wahań stóp procentowych

- Teoria funduszy pożyczkowych

- Teoria preferencji płynności

> Terminowa struktura stóp procentowych

> Zmiana wartości pieniądza w czasie

3

44

Wspomnień czar!Kilka słów o inflacji i deflacji

• INFLACJA – najbardziej ogólnie – to wzrost ogólnego przeciętnego poziomu cen w gospodarce.

• DEFLACJA – rozumiana jako przeciwieństwo inflacji - to spadek ogólnego przeciętnego poziomu cen w gospodarce > przyczyny i konsekwencje koniunkturalne

• Tzw. czysta inflacja jest przypadkiem szczególnym, który pojawia się wtedy, kiedy wszystkie ceny dóbr i czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie. W 99,99 % przypadków zjawisk inflacyjnych mamy bowiem jednocześnie do czynienia ze zmianami strukturalnymi.

4

55

Wspomnień czar!

Stopa inflacji:

P 1 - P 0

i = P 0

gdzie:• i – stopa inflacji,

• P1 – Ceny w badanym okresie,

• P0 – Ceny w bazowym okresie.

5

66

Wspomnień czar!

• Podchodząc do inflacji jako do procesu ( ciągu zjawisk ekonomicznych) za inflację uznajemy taką sytuację w gospodarce, w której ilość (nominalnie) pieniędzy w obiegu rośnie szybciej niż wartość (w cenach porównywalnych) towarów i usług oferowanych do sprzedaży na danym krajowym rynku (rynku dóbr i usług konsumpcyjnych oraz rynku czynników produkcji).

• Tego rodzaju sytuacja utrzymująca się w gospodarce prowadzi w konsekwencji do trwałego wzrostu poziomu cen, zwiększenia nadmiernego ilości pieniądza w obiegu i spadku wartości tego pieniądza w tempie wynikającym z dynamiki inflacyjnego wzrostu cen.

6

77

Wspomnień czar!

• Występowanie inflacji może prowadzić do zmniejszania się wartość realnej dochodów ( od zmniejszania tempa wzrostu dochodów realnych do spadku dochodów realnych czyli w konsekwencji spadku siły nabywczej.

• Oznacza to, że zjawiska inflacyjne powodują wzrost wysokości nominalnej uzyskiwanych dochodów, jednak w rzeczywistości mogą zmniejszać ich wartość realną, prowadząc niekiedy przy rosnącej większej inflacji spadek siły nabywczej otrzymywanych nominalnych dochodów.

7

88

Wspomnień czar!

• Należy przy tym pamiętać, że nie każdy wzrost cen można uważać za inflację. Ceny jednych dóbr na rynku mogą rosnąć, a innych zaś równocześnie maleć.

• Jednocześnie tempo zmian tych cen może być różne i nie należy automatycznie kojarzyć tej sytuacji ze zjawiskiem inflacji. Ruchy cenowe mogą w tej sytuacji zmienić jedynie strukturę cen na rynku. Zmiana struktury cen na rynku zarówno konsumpcyjnym jak i czynników produkcji może więc być zjawiskiem normalnym, a niekiedy nawet pożądanym, w prawidłowo funkcjonującej gospodarce rynkowej.

8

99

Wspomnień czar!

• Inflacja jest to proces wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce krajowej w danym okresie połączony z deprecjacją czyli utratą wartości pieniądza. Występuje wówczas wzrost podaży pieniądza i zmiany w szybkości obiegu pieniądza w gospodarce.

• Inflacja najczęściej liczona jest rok do roku lub miesiąc do miesiąca. Wzrost poziomu cen w okresie badanym w relacji do okresu bazowego jest wyrażany procentowo (współczynnik wzrostu cen) i określany jest jako stopa inflacji.

9

1010

Wspomnień czar!

PODSTAWOWE RODZAJE INFLACJIPrzyjmując za podstawę tempo ogólnego wzrostu cen inflację dzielimy na:

• inflację pełzającą (jednocyfrową) czyli nie przekraczającą 5% p.a.rocznie i charakteryzującą się niewielkim wahaniem cen z roku na rok.

Nie jest ona szczególnie groźna dla gospodarki gdyż można ją kontrolować i oddziaływać na nią w oparciu o rynkowe instrumenty polityki pieniężnej i w oparciu o „normalną” dyscyplinę sfery finansów publicznych;

10

1111

Wspomnień czar!

• inflację kroczącą czyli oscylującą w granicach 5 - 10% (a przejściowo do 15% a nawet do 20%) rocznie. Występuje ona wtedy ma miejsce wzrost oczekiwań inflacyjnych prowadzących do określonych proinflacyjnych zachowań podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych obiektywnie wzmacniających ten proces.

Inflację tą można przewidzieć i uwzględnić w podejmowanych decyzjach ale może ona wymykać się spod kontroli. Wymaga to zarówno rynkowych metod i instrumentów polityki pieniężnej o charakterze często restrykcyjnym jak też istotnego zwiększenia dyscypliny sfery finansów publicznych;

11

1212

Wspomnień czar!

• inflację galopującą czyli przekraczająca 20%-30% aż do 150% p.a.. Jest bardzo niebezpieczna dla procesów wzrostu gospodarczego ponieważ przyczynia się do bardzo szybkiego tempa wzrostu cen w bardzo krótkim okresie. Powoduje erozję normalnie działających systemów motywacyjnych oraz zahamowanie wzrostu gospodarczego w wyniku działania tzw. spirali oczekiwań inflacyjnych. Inflacja ta wywołuje lawinowo rosnącą podaż pieniądza.

Ten rodzaj inflacji zmusza – prędzej czy później - do wprowadzenia restrykcyjnej polityki pieniężnej z rosnącym udziałem metod i narzędzi typu administracyjnego, a także wprowadzenia rozwiązań w zakresie sanacji systemu finansów publicznych.

12

1313

Wspomnień czar!

• hiperinflację powstającą zazwyczaj z nieopanowanej zawczasu inflacji galopującej. Następuje wtedy bardzo szybka (często z dnia na dzień) utrata wartości pieniądza i gwałtowny wzrost cen. Wzrost cen powyżej 150%p.a., a miesięcznie niekiedy powyżej 50%.

Potęgowane jest to często przez załamanie systemu finansowego kraju i ogromny rosnący deficyt budżetowy finansowany przez dodruk pieniędzy.

Opanowanie sytuacji i wyjście z hiperinflacji wymaga administracyjnych metod sanacji zarówno polityki pieniężnej jak i całkowitej radykalnej przebudowy systemu finansów publicznych. W przeszłości w wielu krajach wiązało się to także z operacją wymiany pieniądza (zmianą systemu/szeregu monetarnego)

13

1414

Wspomnień czar!

Specyficzne rodzaje inflacji > według powiązania inflacji z tempem zmian produkcji globalnej

• Stagflacja – zjawisko polegające na szybkim wzroście cen (inflacji) w warunkach stagnacji gospodarczej, występujące zazwyczaj w gospodarkach zmonopolizowanych

• Slumpflacja – zjawisko polegające na szybkim wzroście cen (inflacji) w warunkach recesji gospodarczej

14

1515

Wspomnień czar!

W zależności od przyczyn wywołujących zjawiska inflacyjne wyróżnia się:

1. inflację popytową,

2. inflację podażową (kosztową)

3. inflację strukturalną.

15

1616

Wspomnień czar!

Inflacja popytowa inaczej ciągniona przez popyt (ang. demand-pull inflation) Pojawia się wtedy gdy jest za dużo pieniędzy w obiegu w stosunku do wielkości produkcji przy określonych cenach w danym czasie. Nazywana jest także inflacją pieniężną.

Powodem jej powstania mogą być:

nadmierne wydatki państwa, które nie mają odzwierciedlenia w dochodach (inflacja budżetowa),

zbyt duża kreacja pieniądza kredytowego (inflacja kredytowa) lub

nadmierny w porównaniu do wzrostu produkcji wzrost płac (inflacja płacowa).

16

1717

Wspomnień czar!

• Inflacja podażowa czyli kosztowa inaczej pchana przez koszty (ang. cost-push inflation).Dochodzi do niej, gdy rosną ceny surowców, co zwiększa koszty produkcji i ceny. Do wzrostu kosztów produkcji może dojść, gdy nastąpi wzrost cen, np. węgla, ropy naftowej (np. z powodu wojny, porozumień cenowych typu OPEC), ograniczenia dostaw surowców rolnych (np. z powodu nieurodzaju) etc.

17

1818

Wspomnień czar!

Inflacja strukturalna występuje z powodu zmiany struktury gospodarczej danego kraju w pewnym okresie.

> Wariant negatywny > Producenci nie odpowiadają na zmianę struktury i wielkości popytu. Niedostosowanie struktury podaży do struktury popytu powoduje wzrost cen. Współcześnie występuje sporadycznie wręcz incydentalnie.

> Wariant pozytywny > Zmiany inflacyjne jako zarówno skutek jak i „narzędzie” zmian strukturalnych w gospodarce. Współcześnie w gospodarkach krajów OECD najbardziej typowy rodzaj inflacji towarzyszący zjawiskom wzrostu gospodarczego.

Najbardziej pożądana kombinacja parametrów makrogospodarczych:

- wzrost gospodarczy w przedziale 2 – 5 % p.a.;

- inflacja w przedziale 1,5 – 2,5 % p.a.18

1919

Wspomnień czar! > Zjawisko spirali inflacyjnej

19

ROZWÓJ

PŁYNNOŚĆ

ZYSK

Płace

CenyKoszty

2020

Wspomnień czar! > Podstawowe płaszczyzny spirali inflacyjnej

• płace-koszty-ceny-płace-> wzrost płac prowadzi do wzrostu kosztów produkcji a ten z kolei prowadzi do wzrostu cen, a wzrost cen wywołuje presje na wzrost płac etc.

• płace – płace: wzrost płac w jednych dziedzinach gospodarki staje się przyczyną nacisków na wzrost płac w innych dziedzinach (problem tzw. dysparytetu dochodów),

• płace – świadczenia społeczne: żądania waloryzacji świadczeń w ślad za wzrostem płac,

• ceny – ceny: wzrost cen jednych towarów skłania producentów innych towarów do podwyżek cen w celu zachowania ukształtowania wcześniej proporcji cenowych.

• koszty-koszty: wzrost kosztów produkcji w jednej branży przenosi się na kolejne branże etc. 20

2121

Wspomnień czar! >Metody pomiaru inflacji

1. Deflatory

np. deflator cen PKB (deflator PKB)PKB nominalne

deflator= --------------------------------

PKB realne

2. Wskaźniki cen

np. wskaźnik cen detalicznych WCD (ang. consumer price index CPI)

wskaźnik cen HICP liczony jako 12-miesięczna średnia ruchoma, mierzona indeksem HICP – (ang. Harmonized Index of Consumer Prices)

wskaźnik cen producenta WCP (ang. producer price index PPI)

3. Zalety i wady stosowania deflatorów i wskaźników21

2222

Wspomnień czar! > Inflacja a bezrobocie

• Związki między bezrobociem a inflacją > krótkookresowa krzywa Phillipsa

• Związki między bezrobociem a inflacją > długookresowa krzywa Phillipsa

22

2323


Wykład:

Rola polityki pieniężnej

w gospodarkach krajów Unii Europejskiej

23

242424


• Podstawowe cele polityki gospodarczej każdego kraju UE

1. Wzrost PKB > trwały zrównoważony wzrost gospodarczy

2. Równowaga w obrotach z zagranicą

3. Stabilność cen4. Pełne zatrudnienie i podniesienie standardu

życia obywateli UE5. Zapewnienie spójności ekonomicznej i

społecznej w obszarze UE

252525


Główne narzędzia polityki gospodarczej:1. Narzędzia koniunkturalne < obszar działań krótko-

i średnioterminowych

1.1.Polityka pieniężna1.2.Polityka budżetowa

1.3.Polityka dochodowa

2. Narzędzia strukturalne < obszar działań średnio- i długoterminowych

> w wymiarze średnio- i długoterminowym dobrze prowadzona polityka pieniężna wspiera pożądane zmiany w zakresie zarówno strukturalnym, wzrostowym jak i w zakresie utrzymania dyscypliny systemu finansów publicznych

2626


TEORIE POPYTU NA PIENIĄDZ1. Teorie ilościowa > podejście I. Fishera (równanie wymiany) > modyfikacje teorii

ilościowej (podejście A.C. Pigou > transakcyjny zasób pieniądza > mechanizm transmisji pośredniej K. Wicksell’a

2. J.M.Keynes’a teoria preferencji płynności > modyfikacje keynesowskiej teorii pieniądza (W.J.Baumoll, J. Tobin)

3. Monetarystyczna teoria pieniądza (podejście M.Friedmana

4. Spór między neokeynesisistami a neomonetarystami

5. Wzrost a bezrobocie a inflacja > Krzywa W.Philipsa > teorie równowagi długookresowej

6. Współczesny „kryzys” finansowy (od Bretton Woods do ??? nowego ukształtowania (porządku) światowego systemu finansowego

26

Makroekonomia

+wykłady w grudniu i w

styczniu

Na wykładach w

styczniu

272727


Zasadniczym celem polityki pieniężnej realizowanej zarówno w UE (też w całym w OECD) jak i w Polsce przez instytucje niezależne od rządów – EBC Europejski Bank Centralny i przez krajowe banki centralne, a w Polsce przez NBP – jest utrzymanie stabilności cen.

282828


W ramach polityki pieniężnej bank centralny może oddziaływać przebieg koniunktury gospodarczej (oddziaływanie pośrednie na cykl koniunkturalny) za pomocą m.in.*/ :

1. Polityki rezerw ♫◙2. Polityki stóp procentowych☺3. Polityki otwartego rynku☺☺☺4. Polityki indykatywnej dyskrecjonalnej

{w Polsce > w oparciu o np. wywiady z członkami RPP i spotkania BC z prezesami banków komercyjnych (słynna sala zielona w NBP) etc.

*/ Metodami i instrumentami oddziaływania BC w ramach polityki pieniężnej zajmiemy się szerzej na innych wykładach.

2929

Polityka pieniężnaW sytuacjach kryzysowych BC może stosować narzędzia typu administracyjnego:

>nakazy, zakazy,

>plafony(limity) kredytowe etc.,

>a także uruchamiać narzędzia interwencyjne zwiększające lub zmniejszające podaż pieniądza celem zabezpieczenia odpowiedniego poziomu płynności systemu bankowego np. pożyczki banku centralnego lub ukierunkowane emisje bonów pieniężnych BC.

Temat współczesnego globalnego kryzysu finansowego > na odrębnych zajęciach.

29

303030

Polityka pieniężna***

Jednakże oddziaływanie na cykl koniunkturalny nie jest głównym zadaniem polityki pieniężnej i BC

> za gospodarkę i politykę gospodarczą odpowiada rząd

> za pieniądz i politykę pieniężną (monetarną) odpowiada bank centralny !!!!!.

Natomiast BC musi mieć świadomość, że jego oddziaływanie jest nieobojętne dla gospodarki

3131


DROGA DO EURO

31

3232

Polityka pieniężna > Droga do euro

Traktat rzymski > pięć podstawowych zasad na których oparte jest funkcjonowanie UE i jednolity rynek finansowy UE:

1. Swoboda przepływu towarów

2. Swoboda przepływu usług

3. Swoboda przepływu kapitału

4. Swoboda przepływu osób

5. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej 32

333333


Jednolity rynek finansowy UE > podstawą utworzenie ( z dniem 01.01.1999 r.) Unii Gospodarczo-Walutowej (potocznie strefy euro SE lub unii walutowej ) i jej rozszerzanie o kolejne kraje UE.

1. EBC i banki centralne krajów strefy euro prowadzą ściśle uzgodnioną politykę pieniężną;

2. Pozostałe kraje UE prowadzą własną politykę pieniężną skoordynowaną z zasadami i celami UE

> szerzej w toku następnych wykładów

http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:EuroConstLargepl.jpg

3434

Konwergencja > Kryteria z Maastricht

Kryteria z Maastricht• Aby unia monetarna mogła dobrze funkcjonować, zalecane jest

aby wchodzące w jej skład gospodarki były pod pewnymi względami do siebie podobne > procesy wyrównywania > ewolucja upodabniająca i integrująca gospodarki i społeczeństwa krajów UE, a zwłaszcza UGW („Strefy Euro”)

• Oznacza to, że kraje strefy euro powinny osiągnąć znaczny stopień zbieżności, co dotyczy zarówno wielkości nominalnych (np. stóp%, stóp podatkowych, stóp wzrostu, stóp bezrobocia, inflacji), jak i pewnych wielkości i procesów realnych (synchronizacji cykli koniunkturalnych

- zobacz: Koszty i zagrożenia związane z przystąpieniem do strefy euro).

34

3535

Konwergencja > Kryteria z Maastricht• Przed powstaniem strefy euro, jej twórcy zdawali sobie sprawę

z wyzwań, jakie to przedsięwzięcie stawia przed krajami Europy i w związku z tym opracowano listę tzw. kryteriów konwergencji (zbieżności), które mają na celu określenie, czy dany kraj jest już przygotowany do przyjęcia wspólnej waluty.

• Bez spełnienia tych warunków Polska nie będzie mogła uzyskać członkostwa w strefie euro, które jest kolejnym etapem integracji po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Spośród 5 kryteriów zbieżności wyróżniamy:

2 kryteria fiskalne (sfery finansów publicznych)

3 kryteria monetarne (sfery polityki monetarnej)35

3636

Polityka pieniężna > kryteria konwergencji

Podstawowe 5 kryteriów wejścia kraju UE do strefy euro:

1 Deficyt budżetowy sektora finansów publicznych nie może przekraczać 3% PKB

2 Dług publiczny nie może być większy niż 60% PKB3 Średnia roczna stopa inflacji nie może być wyższa o więcej

niż 1,5 pkt% od inflacji w 3 krajach UE mających najniższą inflację

4 Średnia stopa procentowa nie może być wyższa o więcej niż 2 pkt% od stopy % w trzech krajach UE o najniższej inflacji

5 Kraj aspirujący do SE musi przez co najmniej 2 lata przed wejściem do SE uczestniczyć w europejskim systemie walutowym ERM II i przestrzegać określonego przedziału wahań kursu własnej waluty

> szerzej w toku następnych wykładów36

3737


• Kryteria fiskalne, czyli kryteria stabilności finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych są spełnione, gdy kraj nie jest objęty procedurą nadmiernego deficytu.

Nadmierny deficyt występuje wtedy, gdy faktyczny lub planowany deficyt sektora finansów publicznych przekracza 3% PKB lub relacja zadłużenia publicznego do PKB przewyższa 60%.

• Monetarne kryteria zbieżności dotyczą odpowiednio: stabilności cen, kursu walutowego oraz wysokości długoterminowych stóp procentowych.

37

3838

Pakt Stabilności i Wzrostu• Tzw. Pakt Stabilności i Wzrostu został przyjęty przez Radę

Europejską w czerwcu 1997 r. i jest częścią Traktatu z Maastricht. Pakt stanowi zabezpieczenie dla krajów będących w strefie euro przed nadmiernymi deficytami budżetowymi.

• Zgodnie z filozofią Paktu, polityka fiskalna powinna oddziaływać stabilizująco na gospodarkę tylko poprzez działanie tzw. automatycznych stabilizatorów koniunktury, uruchamianych np. poprzez spadek wpływów podatkowych czy zwiększenie wypłat z tytułu zasiłków dla bezrobotnych. Kraje członkowskie, z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, nie powinny próbować oddziaływać na gospodarkę za pomocą dyskrecjonalnych lub administracyjnych środków polityki fiskalnej.

> szerzej w toku następnych wykładów38

3939

Pakt Stabilności i Wzrostu

• Reguły Paktu Stabilności i Wzrostu mają przede wszystkim za zadanie zapobiec rozluźnianiu polityki fiskalnej w okresie dobrej koniunktury gospodarczej, kiedy pokusa wykorzystania rosnących wpływów podatkowych do zwiększania wydatków jest szczególnie duża.

• Skonsolidowanie finansów publicznych ma umożliwić krajom członkowskim przeciwdziałanie cyklicznemu osłabianiu koniunktury gospodarczej,

przy jednoczesnym nieprzekraczaniu wartości referencyjnej relacji deficytu do produktu krajowego brutto i tym samym unikanie wszczęcia wobec nich tzw. procedury nadmiernego deficytu.

39

4040

Pakt Stabilności i Wzrostu

• Pakt zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie UE do systematycznego przedkładania i aktualizowania programów makroekonomicznych, na podstawie których Komisja Europejska ocenia ich sytuację gospodarczą (w tym przede wszystkim kondycję finansów publicznych).

• Dla krajów członkowskich strefy euro nieprzestrzegających dyscypliny fiskalnej Pakt przewiduje składanie nieoprocentowanych depozytów, a także nawet kary finansowe.

40

4141

Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria konwergencji Pierwsze kryterium fiskalne – wielkość deficytu

1. Pierwsze kryterium fiskalne• Pakt zaleca, by w okresie normalnej koniunktury budżety

publiczne były zrównoważone, natomiast w okresie gorszej koniunktury deficyt nie przekraczał 3% produktu krajowego brutto (PKB).

• Sankcje za przekroczenie tego wskaźnika będą polegać na obowiązku złożenia nieoprocentowanego depozytu stabilizacyjnego, który przemieni się w ostateczną karę finansową, jeśli danemu krajowi nie uda się w ciągu 2 lat zlikwidować nadmiernego deficytu.

• Wysokość tych kar zawiera się w przedziale od 0,2 do 0,5% PKB, w zależności od skali przekroczenia referencyjnego wskaźnika 3%. Sankcje te nie będą stosowane w sytuacji, gdy w danym państwie wystąpi recesja gospodarcza charakteryzująca się spadkiem PKB większym niż 2%. 41

4242


42

4343


• Po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska została objęta postanowieniami Paktu Stabilności i Wzrostu, choć nie jest narażona na sankcje finansowe przewidziane dla krajów strefy euro.

• Niemniej jednak utrzymując deficyt budżetowy na poziomie przekraczającym 3% PKB, Polska może tracić część środków finansowych przyznawanych przez Wspólnotę, m.in. na rozbudowę infrastruktury drogowej i ochronę środowiska w ramach funduszu spójności (np. na mocy Rozporządzenia Rady UE 1164/94, ustanawiającego Fundusz Spójności).

43

4444

Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria konwergencji Drugie kryterium fiskalne – wielkość deficytu

2. Drugie kryterium fiskalneDług publiczny nie może być większy niż 60% PKB.Kontrolowanie przestrzegania kryterium długu publicznego ma zapobiegać średnio- i długokresowemu rozluźnianiu dyscypliny sektora finansów publicznych, ma przeciwdziałać kumulacji (intensywnemu rolowaniu) długu i racjonalizować sposoby finansowania zarówno rocznych niedoborów finansowych jak i ich rolowania.

De facto jest to kryterium ułatwiające kontrolę kondycji sektora finansów publicznych w krajach Unii G-W i w krajach do niej kandydujących 44

4545

Konwergencja – kryteria monetarne

• 3. Kryterium stabilności cen (a zarazem pierwsze kryterium monetarne) - zwane też kryterium inflacyjnym - wymaga, aby inflacja w kraju ubiegającym się o członkostwo w strefie euro nie przekraczała o więcej niż 1,5 pkt. proc. średniej inflacji w trzech krajach członkowskich UE najlepszych pod względem stabilności cen.

45

4646

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium stabilności cen

Zgodnie z unijną definicją, dany kraj spełnia kryterium stabilności cen, gdy jego średnioroczna inflacja (liczona jako 12-miesięczna średnia ruchoma, mierzona indeksem HICP - ang. Harmonized Index of Consumer Prices) nie przekracza tzw. wartości referencyjnej.

46

4747


• Wartość ta wyznaczana jest na podstawie średniej arytmetycznej z inflacji w trzech krajach UE najlepszych pod względem stabilności cen (ang. the three best-performing Member States in terms of price stability), powiększonej o 1,5 pkt. proc.

• Do weryfikacji, czy powyższe kryterium zostało spełnione posługujemy się więc zharmonizowanym indeksem cen konsumpcyjnych HICP.

47

4848

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

• HICP nieco się różni od najbardziej popularnego w Polsce wskaźnika cen dóbr i usług konsumpcyjnych - CPI. Przykładowo, HICP dodatkowo uwzględnia wydatki ponoszone przez cudzoziemców na zakup towarów i usług w Polsce, czy szacunkowe wydatki ponoszone przez osoby przebywające w szpitalach.

• Oba wskaźniki odpowiadają też na różne pytania. Inflacja mierzona wskaźnikiem CPI mówi nam o ile więcej (procentowo) musimy wydać na zakup dzisiejszego koszyka dóbr i usług (czyli dóbr i usług, jakie przeciętnie kupuje polski konsument) w stosunku do wydatków, jakie ponieślibyśmy w roku ubiegłym na zakup takiego samego koszyka.

48

4949


• Wskaźnik HICP mówi z kolei o tym, jak zmieniły się koszty konsumpcji bieżącej w porównaniu do kosztów konsumpcji (o innej strukturze) sprzed roku.

• Innymi słowy, jeżeli w zeszłym roku kupowaliśmy TVC HD Ready, a w bieżącym roku mamy wyższy dochód i wszyscy kupujemy już TVC Full HD, to wskaźnik CPI będzie uwzględniać wzrost cen TVC HD Ready w br. w stosunku do ich poziomu cen z roku ubiegłego, natomiast wskaźnik HICP pokaże m.in., o ile wzrosły nasze wydatki w związku z zakupem TVC Full HD w br. w stosunku do wydatków, jakie ponosiliśmy na zakup TVC HD Ready w ub.r.

49

5050

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPIPrzyczyny różnic pomiędzy roczną inflacją mierzoną za pomocą wskaźników HICP i CPI

Metodologia obliczania narodowych wskaźników CPI różni się w poszczególnych krajach.

W rezultacie, w celu zapewnienia międzynarodowej porównywalności

wskaźników inflacji, Komisja Europejska wprowadziła zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (HICP), który we wszystkich krajach Unii Europejskiej jest opracowywany według ujednoliconej metodologii.

Do końca 2005 r. odchylenia pomiędzy roczną inflacją w Polsce mierzoną za pomocą wskaźnika HICP i CPI były nieznaczne.

W okresie 1997-2005 (publikację wskaźnika HICP rozpoczęto w 1997 r.), bezwzględna różnica pomiędzy inflacją HICP a CPI wynosiła przeciętnie 0,1 pkt. proc., a jedynie w trzech miesiącach przekroczyła 0,3 pkt. proc. W 2006 r. różnica pomiędzy obiema miarami inflacji wzrosła z 0,3 pkt. proc. w styczniu do 0,7 pkt. proc. w czerwcu.

50

5151


Można wskazać dwie przyczyny rozbieżności pomiędzy rocznymi wskaźnikami inflacji HICP i CPI:Pierwsza przyczyna różnic pomiędzy inflacją HICP a CPI dotyczy odmiennych źródeł danych statystycznych, będących podstawą tworzenia wag używanych do agregacji wskaźników.

W przypadku wskaźnika CPI do wyznaczania wag używane są szacunki wydatków gospodarstw domowych, uzyskane z badania budżetów gospodarstw domowych.

W przypadku wskaźnika HICP dane pochodzą ze statystyki rachunków narodowych. Oznacza to m.in. że indeks zharmonizowany uwzględnia dodatkowo wydatki ponoszone przez cudzoziemców na zakup towarów i usług w Polsce oraz szacunkowe wydatki ponoszone przez osoby przebywające w tzw. gospodarstwach instytucjonalnych (np. szpitalach, więzieniach, domach spokojnej starości).

51

5252


Druga przyczyna rozbieżności pomiędzy obiema miarami inflacji dotyczy metodologii obliczania wskaźników na kolejnych szczeblach agregacji.

W szczególności, różnica ta może mieć istotne znaczenie przy zmianach koszyka towarów i usług konsumpcyjnych.

Roczna inflacja CPI obliczana jest z użyciem wskaźników (poziomów cen) z roku poprzedniego przeliczonych w systemie wag obowiązującym w bieżącym roku. Natomiast w przypadku inflacji HICP wskaźniki z roku poprzedniego wykorzystują system wag obowiązujący w danym roku.

52

5353


W konsekwencji, w przypadku pojawienia się w koszyku nowych dóbr, roczne wartości inflacji CPI i HICP mogą znacząco od siebie odbiegać.

Oznacza to również pewną różnicę w interpretacji obu wskaźników. Inflacja mierzona przy wykorzystaniu wskaźnika CPI odzwierciedla zmianę kosztów, jakie trzeba ponieść na zakup koszyka towarów i usług konsumpcyjnych w bieżącym roku w stosunku do wydatków poniesionych na taki sam koszyk przed rokiem.

Z kolei inflacja mierzona HICP wskazuje jak zmieniły się koszty konsumpcji bieżącej w porównaniu do kosztów konsumpcji (o innej strukturze) sprzed roku.

53

5454

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI• W przypadku Polski największe różnice w wagach

stosowanych do obliczania wskaźników CPI i HICP dotyczą żywności i napojów bezalkoholowych, pozostałych towarów i usług konsumpcyjnych oraz transportu i łączności.

Według szacunkowych obliczeń różnica w zastosowanych wagach w czerwcu 2006 r. wyjaśnia ok. 0,3 - 0,4 pkt. proc. rozbieżności pomiędzy roczną inflacją HICP i CPI. W szczególności, różnica w wagach grupy cen żywności i napojów bezalkoholowych (waga tej grupy w CPI wynosi 27,2%, a w HICP 19,9%) odpowiada za ok. 0,2 pkt proc. rozbieżności pomiędzy wskaźnikami.

54

5555


• Do wzrostu różnicy pomiędzy obiema miarami inflacji najsilniej przyczynił się wzrost cen w grupie ”pozostałe usługi gdzie indziej niesklasyfikowane” na skutek wzrostu niektórych opłat sądowych w marcu 2006 r., przy znacznie wyższym udziale tej grupy w HICP (grupa ”pozostałe usługi gdzie indziej niesklasyfikowane” ma 2,7 procentowy udział w HICP przy 0,07 procentowym udziale w CPI). Dodatkowo, w wyniku zmian w koszyku towarów i usług konsumpcyjnych w 2006 r. (włączenia usług telefonii mobilnej do wskaźników HICP i CPI) roczna inflacja mierzona HICP w czerwcu 2006 r. przewyższała inflację mierzoną CPI o ok. 0,1 pkt. proc.

55

5656


• Należy podkreślić, że oba wskaźniki inflacji bazują na tych samych danych pochodzących z notowań cen detalicznych prowadzonych przez GUS.

• Liczbowe różnice między roczną inflacją mierzoną wskaźnikami CPI i HICP wskazują jednak wyraźnie,

że różnice w metodologiach obliczania wskaźników inflacji mogą istotnie wpływać na ocenę jej poziomu.

56

5757


• Dodatkowym elementem charakterystycznym dla kryterium stabilności cen jest to, że dotyczy ono inflacji średniorocznej, a nie liczonej rok do roku (r/r). Różnica polega na tym, że - przykładowo - obliczając inflację w listopadzie 2006 r. metodą r/r porównujemy poziom cen z listopada 2006 r. z poziomem cen z listopada 2005 r.

• Przy wyznaczaniu inflacji średniorocznej, porównujemy natomiast średni poziom cen z ostatnich 12 miesięcy (w tym przypadku w okresie grudzień 2005 r. - listopad 2006 r.) ze średnim poziomem cen z poprzednich 12 miesięcy (a więc w okresie grudzień 2004 r. - listopad 2005 r.).

57

5858


• W rezultacie, średnioroczna inflacja nie waha się tak gwałtownie jak inflacja liczona rok do roku, a jej zmiany są bardziej rozłożone w czasie. Gdyby np. w styczniu 2006 r. silnie wzrosły ceny wielu produktów ze względu na wzrost stawek podatków pośrednich, to poziom cen w tym miesiącu wyraźnie by wzrósł, a wskaźnik inflacji r/r także "wyskoczyłby" do góry. Przy inflacji średniorocznej, wzrost cen w styczniu 2006 w znacznie mniejszym stopniu podniósłby ich średni poziom z ostatnich 12 miesięcy, a tym samym słabiej wpłynął na wzrost inflacji średniorocznej w 2006 r.

58

5959


• Po uwzględnieniu różnic pomiędzy omawianymi wskaźnikami powróćmy do sposobu wyliczania wartości referencyjnej. Na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się proste, ale w dyskusji n/t kryterium stabilności cen często wpada się w pułapkę pewnego uproszczenia, jakim jest wyznaczenie grupy trzech krajów referencyjnych na podstawie odnotowanej w nich najniższej inflacji spośród członków UE.

59

6060


• W szczególnym przypadku taka interpretacja oznacza włączanie do tej grupy także krajów z ujemną inflacją, co prowadziłoby do zaniżenia wartości referencyjnej. W rzeczywistości grupę referencyjną tworzą kraje "najlepsze pod względem stabilności cen", a za taką trudno uznać, na przykład, deflację. Potwierdza to interpretacja Komisji Europejskiej, która w Raporcie o konwergencji w 2004 r. wykluczyła Litwę z grupy krajów referencyjnych z powodu wystąpienia w niej deflacji

60

6161


Wartość referencyjna z MaastrichtOcena, czy dany kraj może być włączony do grupy krajów o najbardziej stabilnych cenach, jest dokonywana w poszczególnych przypadkach indywidualnie przez Komisję Europejską oraz Europejski Bank Centralny (EBC). Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez Komisję, przedstawionym w Raporcie o konwergencji za 2004 r., z grupy krajów referencyjnych wyłączone są kraje, w których wystąpiła deflacja. Z kolei EBC nie uzależnia wyłączenia danego kraju z grupy krajów referencyjnych od tego, czy wystąpiła w nim deflacja, lecz od tego, czy jego średnioroczna inflacja różni się w sposób znaczący od tempa wzrostu cen odnotowanego w innych krajach.

Na wykresie na slajdzie nr 69 przedstawiono szacunki wartości referencyjnej przy założeniu, że kraje o zerowej oraz bardzo niskiej średniorocznej inflacji można zaliczyć do grupy krajów o najbardziej stabilnych cenach.

Więcej na temat kryteriów z Maastricht zobacz: Raport na

temat korzyści i kosztów przystąpienia Polski do strefy euro, NBP, 2004.

61

6262


• O ile możemy wykluczyć deflację przy ustalaniu wartości referencyjnej, to nie mamy pewności jak postępować z krajami o zerowej, bądź bardzo niskiej inflacji.

• EBC i Komisja Europejska rozpatrują takie przypadki indywidualnie.

• W swoich dotychczasowych obliczeniach (przedstawionych w Raportach o inflacji) NBP - zgodnie z zasadą ostrożności - przyjmował, że do wyznaczenia grupy referencyjnej bierze się pod uwagę wszystkie kraje z nieujemną inflacją.

62

6363


W rezultacie, to czy spełniamy kryterium inflacyjne, sprawdzamy w następujący sposób:

1. wybieramy trzy kraje UE o najniższej (nieujemnej) średniorocznej stopie inflacji HICP. We wrześniu 2006 r. były to: Finlandia (z inflacją 1,2%), Polska (1,2%) i Szwecja (1,4%)

2. obliczamy średnią arytmetyczną z tych stóp inflacji (1,2% + 1,2% + 1,4%) / 3 = 1,3%

3. dodajemy do tak obliczonej średniej 1,5 pkt. proc. uzyskując wartość referencyjną dla kryterium stabilności cen1,3% + 1,5 pkt. proc. = 2,8%

4. sprawdzamy, czy średnioroczna inflacja w kraju kandydującym do strefy euro nie przekracza wartości referencyjnej. Jeśli nie, to kraj ten spełnia kryterium stabilności cen.

5. W Polsce średnioroczna inflacja (mierzona indeksem HICP) we wrześniu 2006 r. wyniosła 1,2%, tj. mniej niż wartość referencyjna 2,8%, a więc Polska spełniła w tym okresie kryterium stabilności cen.

63

6464

Porównanie CPI i HICP – stopa w Polsce a kryterium konwergencji –NBP lipiec 2006

64

6565

Roczne wskaźniki CPI w wybranych krajach (dane NBP z 06.2008

65

66

WSKAŹNIKI INFLACJI CPI R/R

67

INFLACJA CPI R/R 1992-2009

6868

Konwergencja - Stopy procentowe – kryterium długoterminowych stóp procentowych

• 4. Kryterium stóp procentowych (drugie kryterium monetarne) ma na celu sprawdzenie trwałości konwergencji osiągniętej przez kraj kandydujący do strefy euro. Kryterium to jest spełnione, gdy średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa ocenianego kraju nie przekracza wartości referencyjnej.

• Wartość ta jest wyznaczana na podstawie średniej arytmetycznej ze stóp procentowych w trzech krajach UE najlepszych pod względem stabilności cen, powiększonej o 2 pkt. proc.

• Stopy procentowe oblicza się na podstawie długoterminowych obligacji rządowych lub porównywalnych papierów wartościowych, a średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa jest wyznaczana jako średnia arytmetyczna z ostatnich 12 miesięcy.

68

6969


W rezultacie, to czy spełniamy kryterium długoterminowych stóp procentowych, sprawdzamy w następujący sposób:

wybieramy trzy kraje UE o najniższej (nieujemnej) średniorocznej stopie inflacji HICP > np. we wrześniu 2006 r. były to: Finlandia, Polska i Szwecja

obliczamy średnią arytmetyczną ze stóp procentowych w krajach referencyjnych:

[3,66% (w Finlandii) + 5,21% (w Polsce) + 3,62% (w Szwecji)] / 3 = 4,2%

dodajemy do tak obliczonej średniej 2,0 pkt. proc. uzyskując wartość referencyjną dla kryterium długoterminowych stóp procentowych:

4,2% + 2,0 pkt. proc. = 6,2%

sprawdzamy, czy średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa w kraju kandydującym do strefy euro nie przekracza wartości referencyjnej.

Jeśli nie, to kraj ten spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.69

1

2

3

4

7070


Wobec tego zgodnie z kryterium stóp procentowych, długoterminowa nominalna stopa procentowa w Polsce nie mogła być wyższa niż 2 pkt. proc. od średniej z tak wyznaczonych stóp w trzech krajach UE najlepszych pod względem stabilności cen.

W Polsce średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa we wrześniu 2006 r. wyniosła 5,2%, tj. mniej niż wartość referencyjna 6,2%, a więc Polska w tym czasie spełniała kryterium długoterminowych stóp

procentowych.

70

71

ŚREDNIA RENTOWNOŚĆ 52 TYG.BONÓW SKARB.

72

WIBOR

73

RENTOWNOŚĆ 52 TYG.BONÓW SKARB. 1992-2009

74

WIBOR 3M, EURIBOR 3M I LIBOR 3M w latach 2001-2009

75

WIBOR 3M, EURIBOR 3M i LIBOR 3M 04.12.2008 - 04.12.2009

76

Dane na dzień: EURIBOR 1

mies.2

mies.3

mies.6

mies.1 rok

Data

EUR.481

(0.21%).577

(-0.35%).718

(-0.28%).996

(-0.30%)1.239

(-0.16%)04 grudnia 2009

EURIBOR (Euro Interbank Offer Rate) - stopa procentowa kredytów na rynku europejskim (średnia z ofert 60 banków), która jest ustalana o godzinie

11:00 czasu w Brukseli.

REKLAMA

EURIBOR - wartości średnie

1 mies. 2 mies. 3 mies. 6 mies. 1 rok

1 tydzien 0.475 0.579 0.719 0.996 1.236

1 miesiąc 0.443 0.577 0.717 0.993 1.232

2 miesiące 0.437 0.577 0.725 1.004 1.237

3 miesiące 0.442 0.591 0.739 1.015 1.243

6 miesięcy 0.569 0.672 0.889 1.143 1.355

1 rok 1.172 0.675 1.510 1.690 1.852

Tabela zawiera zestawienie wartości średnich stóp referencyjnych w okresach czasowych obejmujących okres od 1 tygodnia do 1 roku.

2009124pokaż

77

WIBOR - wartości średnie

ON TN SW1 mies.

3 mies.

6 mies.

9 mies.

1 rok

za 1 tydzien

2.6350

2.8717

3.2617

3.5400 4.1933 4.2983 4.4067 4.4800

za 1 miesiąc

2.9674

3.0435

3.2878

3.5391 4.1922 4.3017 4.4096 4.4800

za 2 miesiące

2.8655

2.9900

3.3048

3.5307 4.1882 4.3116 4.4209 4.4825

za 3 miesiące

2.8641

2.9908

3.3153

3.5286 4.1848 4.3198 4.4277 4.4859

za 6 miesięcy

2.8798

3.0167

3.3752

3.6012 4.2500 4.4029 4.5058 4.5808

za 1 rok 3.3635

3.4973

3.7995

4.0418 4.5618 4.6818 4.7581 4.8122

Tabela zawiera zestawienie wartości średnich stóp referencyjnych w okresach czasowych obejmujących okres od 1 tygodnia do 1 roku.

78

WIBOR i EURIBOR w dniu 04.12.2009

Bieżące stopy WIBOR i EURIBOR

D

WIBOR

ON TN SW1 mies

3 mies

6 mies

9 mies

1 rok Data

PLN

2.6600 2.7800 3.2500 3.5500 4.2000 4.3000 4.4100 4.4800 04 grudnia 2009

źródło: ReutersWIBOR (Warsaw Interbank Offer Rate) - stopa procentowa, po jakiej banki udzielają pożyczek innym bankom. ON (over night) - wysokość rocznej stopy procentowej, jaką banki zapłacą za środki przyjęte na jeden dzień. TN (tommorow next) - wysokość rocznej stopy procentowej, jaką banki zapłacą za środki pożyczone od jutra na jeden dzień. SW (spot week) - środki pożyczone na jeden tydzień od momentu dostawy, która następuje po dwóch dniach roboczych.

EURIBOR

1 mies. 2 mies. 3 mies. 6 mies. 1 rok Data

EUR.481

.577 .718

.996 1.239 04 grudnia

2009

EURIBOR (Euro Interbank Offer Rate) - stopa procentowa kredytów na rynku europejskim (średnia z ofert 60 banków), która jest ustalana o godzinie 11:00 czasu w Brukseli.

7979

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium kursowe

5. kryterium kursu walutowego (trzecie kryterium monetarne) Kraj aspirujący do SE musi przez co najmniej 2 lata przed wejściem do SE uczestniczyć w europejskim systemie walutowym ERM II i przestrzegać określonego przedziału wahań kursu własnej waluty tzn. że

przed przystąpieniem do unii monetarnej Polska powinna uczestniczyć przez co najmniej dwa lata w Europejskim Mechanizmie Kursowym II (ERM II – ang. Exchange Rate Mechanism II).

W tym okresie kurs złotego wobec euro powinien się utrzymywać w standardowo określonym przedziale wahań (+/-15%) wokół centralnego parytetu, albo w wynegocjowanym węższym paśmie, przy czym parytet nie może zostać zdewaluowany.

79

8080


• Decyzja dotycząca ustalenia poziomu kursu centralnego (parytetu) oraz pasma wahań jest podejmowana na podstawie wspólnego porozumienia między ministrami finansów krajów strefy euro, Europejskim Bankiem Centralnym (EBC) oraz ministrami finansów i prezesami banków centralnych krajów uczestniczących w ERM II.

Decyzja podejmowana jest przy udziale Komisji Europejskiej.

80

8181


• Ważne jest, aby ustalony kurs centralny był spójny z fundamentami gospodarki i jednocześnie był postrzegany przez rynek finansowy jako możliwy do utrzymania. Zbyt słaby parytet rodziłby ryzyko wzrostu presji inflacyjnej, gdyż wtedy np. dobra importowane w przeliczeniu na złotówki byłyby droższe.

• {Przykład uproszczony: Telewizor zakupiony za 500 euro przy kursie 4,0 PLN za euro kosztuje 500 x 4,0 = 2000 PLN, natomiast przy słabszym złotym i kursie 4,5 PLN za euro, cena telewizora wyniosłaby już 500 x 4,5 = 2250 PLN}

81

8282


• Jednakże słabszy parytet stymuluje wzrost eksportu co dla kraju o wieloletnim deficycie handlowym tworzy silna zachętę do racjonalizowania parytetu z pkt. widzenia długookresowych preferencji rozwojowych.{w tym obszarze występuje pewna sprzeczność interesów między starymi a nowymi krajami UE}

82

8383


• Wobec tego kurs zbyt mocny mógłby z kolei pogorszyć konkurencyjność krajowych producentów i równowagę zewnętrzną gospodarki.

Przykład uproszczony: • Firma XYZ eksportuje podzespoły i sprzedaje je po 200 euro za sztukę. • Przy kursie 4,0 PLN za euro za każdy produkt dostaje: 200 EUR x 4,0

PLN/EUR = 800 PLN.• Natomiast przy mocniejszym złotym i kursie 3,5 PLN za euro, Firma XYZ

otrzyma już tylko 200 EUR x 3,5 PLN/EUR = 700 PLN, co może nie wystarczać na pokrycie kosztów produkcji.

• Aby nadal otrzymywać 800 PLN, musiałaby podnieść cenę produktów do ok. 229 euro za 1 szt. ([800 PLN] / [3,5 PLN/EUR]), ale dla odbiorców w krajach Strefy Euro taka cena mogłaby już okazać się za wysoka.

83

8484


• W obydwu rozważanych przypadkach niewłaściwe ustalenie poziomu parytetu mogłoby podważyć wiarygodność ścieżki integracji monetarnej i doprowadzić do ataków spekulacyjnych destabilizujących kurs złotego.

84

8585


• Stanowiska Komisji Europejskiej i EBC wskazują, że samo utrzymanie złotego w szerokim paśmie wahań bez dewaluacji parytetu nie będzie jednak równoznaczne z uzyskaniem pozytywnej oceny stabilności kursowej.

• Dodatkowym warunkiem będzie brak tzw. "poważnych napięć" (ang. severe tensions) na rynku walutowym w ciągu dwóch lat uczestnictwa w ERM II i podobna prognoza na kolejny okres.

85

8686


• Przy ocenie wystąpienia "poważnych napięć", oprócz zmienności kursu walutowego i jego odchyleń od parytetu, brane są pod uwagę również inne czynniki,

w tym m. in.:

zmiany poziomu stóp procentowych

oraz skala prowadzonych interwencji walutowych.

Innymi słowy, jeśli utrzymanie stabilnego kursu złotego zostałoby osiągnięte dzięki gwałtownym zmianom stóp procentowych lub masowym interwencjom walutowym, nie zostałoby to uznane za spełnienie kryterium kursowego.

86

87

Wykres wg. danych NBP

88


89


90


91


92


:

93

Wykresy kursu PLN wg. danych NBP

:

:

:

9494


Obiektywne miary stabilności kursowej nie zostały jednak określone, co obniża przejrzystość tego kryterium. Najlepszym wyznacznikiem pozostają zatem dotychczas stosowane w tym zakresie interpretacje, przedstawione w raportach o konwergencji Komisji Europejskiej i EBC.

Oceny tych instytucji wskazują, że kurs złotego powinien się znajdować blisko parytetu, ale równocześnie podkreślają większą tolerancję dla aprecjacji niż deprecjacji względem parytetu.

Asymetrię systemu ERM II wzmacnia możliwość rewaluacji (przeprowadzonego administracyjnie umocnienia) kursu centralnego przy równoczesnym wykluczeniu jego jednostronnej dewaluacji.

94

9595


• Mniejsza tolerancja dla deprecjacji nie oznacza jednak, że osłabienie waluty względem parytetu byłoby równoznaczne z wystąpieniem "poważnych napięć".

• Każde większe osłabienie złotego byłoby rozpatrywane indywidualnie i - jeśli krótkookresowe i spowodowane czynnikami niezwiązanymi z fundamentami gospodarki - nie powinno prowadzić do negatywnej oceny stabilności kursowej.

95

9696


Ocena przygotowania gospodarki każdego kraju kandydującego do uczestnictwa w unii monetarnej jest przedstawiana w specjalnych raportach o konwergencji sporządzanych przez Komisję Europejską i Europejski Bank Centralny.

96

9797


Oczywiście, spełnienie omówionych kryteriów nie gwarantuje, że już w ramach uczestnictwa w Unii Monetarnej nie wystąpią żadne problemy.

Należy jednak podkreślić, że są to kryteria zdrowej gospodarki charakteryzującej się niską inflacją, stabilnym kursem

walutowym i uporządkowanymi finansami publicznymi.

97

9898


• Z punktu widzenia krajów już należących do Unii Monetarnej spełnianie kryteriów konwergencji będących specyficznymi wymaganiami bezpieczeństwa pozwala uznać, że dany kandydujący kraj jest gotowy do przyjęcia wspólnej waluty i że w ramach Unii Monetarnej jego gospodarka, jego finanse publiczne i jego polityka pieniężna etc. będą efektywne i konkurencyjne, a więc kraj ten nie będzie ciężarem dla pozostałych uczestników strefy euro.

• Unia Monetarna > jest to „specyficzny zbiorowy pakt bezpieczeństwa” w obszarze finansów publicznych i w obszarze polityki pieniężnej

98

9999


Pomimo omówionych zalet, tzw. Kryteria z Maastricht nie są jednak wolne od wad.

Dotyczy to głównie kryterium kursowego i związanego z nim uczestnictwa w systemie ERM II, a także niejasności wokół kryterium stabilności cen.

Zagadnienia te zostały już zasygnalizowane w części opisującej kryteria w sposób bardziej szczegółowy. Doświadczenia walki z kryzysem finansowym niewątpliwie wniosły nowe elementy do oceny procesu konwergencji.

99

100100

STREFA EURO DZISIAJ > KRYTERIA KONWERGENCJI

> Światowa recesja spowodowała, że tzw. kryteria konwergencji dot. przyjęcia euro z całej szesnastki posługującej się wspólną walutą spełniłby tylko Luksemburg {symulacja}

> Dzisiaj aby wejść do strefy euro, oprócz stałego kursu waluty, trzeba mieć:

• inflację nie wyższą niż 1,5 proc • dług publiczny nie większy niż 60 proc. PKB • deficyt nie przekraczający 3 proc. PKB • długoterminowe stopy procentowe wynoszące do 6

proc.

http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/eurostat;oglasza;koniec;recesji;w;strefie;euro,157,0,556957.html

101101


Źródło: Obliczenia Money.pl na podstawie European Economic Forecast - autumn

102102

Kryteria konwergencji w 2009 roku dla krajów strefy euro

Źródło: Obliczenia Money.pl na podstawie European Economic Forecast - autumn Kraj Defic

dług publicz.(% PKB)

inflacja

stopy long termspełnia warunki

konwergencji

Luksemburg -2.2 15.0 0.0 4.2 TAK

Kryteria konw -3.0 60.0 1.5 6.0

Niemcy -3.4 73.1 0.3 3.2 NIE

Irlandia -12.5 65.8 -1.5 5.2 NIE

Grecja -12.7 112.6 1.2 5.1 NIE

Hiszpania -11.2 54.3 -0.4 4.0 NIE

Francja -8.3 76.1 0.1 3.7 NIE

Włochy -5.3 114.6 0.8 4.3 NIE

Cypr -3.5 53.2 0.8 4.6 NIE

Belgia -5.9 97.2 0.0 3.9 NIE

Malta -4.5 68.5 2.0 4.6 NIE

Holandia -4.7 59.8 1.1 3.7 NIE

Austria -4.3 69.1 0.5 3.8 NIE

Portugalia -8.0 77.4 -1.0 4.2 NIE

Słowenia -6.3 35.1 0.9 4.4 NIE

Słowacja -6.3 34.6 1.1 4.8 NIE

Finlandia -2.8 41.3 1.8 3.8 NIE

103103


• Problemy krajów szesnastki są jak widać w tabeli tak duże, że większość z nich nie spełnia nawet więcej niż jednego z czterech kryteriów stawianych państwom ubiegającym się o przyjęcie do ich grona.

• Luksemburg jako jedyny kraj eurolandu nie przekracza żadnego z kryteriów konwergencji, a nawet nie jest bliski tych rygorystycznych granic.

104104

KRAJE UE BĘDĄCE POZA STREFĄ EURO DZISIAJ > KRYTERIA KONWERGENCJI

• Polska - tak jak i większość krajów Unii Europejskiej - ma kłopoty z inflacją i długoterminowymi stopami procentowymi. Największym jednak problemem naszego kraju jest ciągle rosnący deficyt budżetowy, przy czym poprawność jego obliczania jest coraz ostrzej kwestionowana. Dług publiczny Polski również zbliża się do pułapu 60 proc. PKB, którego przekroczenie

dyskwalifikuje w procesie przyjęcia euro. • Według wyliczeń Money.pl

spełniamy tylko warunek długu publicznego – natomiast nie spełniamy kryteriów konwergencji w zakresie inflacji, deficytu budżetowego i długoterminowych stóp procentowych.

http://www.money.pl/archiwum/mikrofon/artykul/gomulka;rady;mfw;bez;znaczenia;na;euro;na;razie;bez;szans,16,0,523536.html

105105

Spełnianie kryteriów konwergencji w 2009 r. przez kraje UE

będące poza strefą euro Źródło: Obliczenia Money.pl na podstawie European Economic Forecast - autumn

Kraj deficytdług publiczny

% PKBinflacja stopy długoterminowe spełnia warunki konwergencji

Dania -2.0 33.7 1.1 3.6 TAK

Kryteria konw -3.0 60.0 1.5 6.0

Czechy -6.6 36.5 0.6 4.9 NIE

Bułgaria -0.8 15.1 2.4 7.3 NIE

Estonia -3.0 7.4 0.2 7.9 NIE

Łotwa -9.0 33.2 3.5 12.3 NIE

Litwa -9.8 29.9 3.9 14.5 NIE

Węgry -4.1 79.1 4.3 9.1 NIE

Polska PL -6.4 51.7 3.9 6.1 NIE

Rumunia -7.8 21.8 5.7 10.3 NIE

Szwecja -2.1 42.1 1.9 3.2 NIE

Wielka Brytania -12.1 68.6 2.0 3.4 NIE

106106

KRYTERIA KONWERGENCJI a ROZSZERZENIE STREFY EURO

• Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny wykluczają obecnie złagodzenie warunków konwergencji. Ponadto wyraźnie dają do zrozumienia, że są skłonne rozszerzać strefę euro tylko o te kraje, które wniosą do niej dodatkową stabilizację poprzez dobre spełnianie kryteriów.

• Dzisiaj problemem jest dla EBC i KE jak pomyślnie zakończyć specyficzny proces naprawczy w strefie euro w sytuacji gdy większość krajów jest w tzw. procedurze nadmiernego deficytu budżetowego

107107

POLSKA > Problem z inflacją

Inflacja I - względem analogicznego miesiąca roku poprzedniego Inflacja II - względem poprzedniego miesiąca

Inflacja III - względem grudnia roku poprzedniego

Inflacja IV - wskaźnik inflacji średniorocznej (średnia inflacji I z ostatnich 12 miesięcy) Inflacja

Ostatni

miesiąc2009.10

Miesiąc wcześniej2009.09

Rok wcześniej2008.10

Inflacja I [%] 3.1 3.4 4.2

Inflacja II [%] 0.1 0.0 0.4

Inflacja III [%] 3.3 3.1 3.3

Inflacja IV [%] 3.5 3.5 4.4

http://www.money.pl/gospodarka/inflacjabezrobocie/archiwum/inflacja/

108108

109109

Polska > problem z bezrobociemStopa bezrobocia - udział zarejestrowanych bezrobotnych w cywilnej ludności

aktywnej zawodowo Liczba bezrobotnych - liczba bezrobotnych zarejestrowanych na koniec miesiąca

Nowo zarejestowani - liczba nowych bezrobotnych zarejestr. w ciągu miesiąca

Bezrobocie

Ostatni miesiąc

2009.10

Miesiąc wcześniej2009.09

Rok wcześniej2008.10

Stopa bezrobocia [%]

11.1 10.9 8.8

Liczba bezrobotnych

1 744 300 1 715 900 1 352 300

Nowi zarejestrowani

298 900 -

http://www.money.pl/gospodarka/inflacjabezrobocie/archiwum/bezrobocie/

110110

Polska > wzrost PKBŹRÓDŁO DANYCH: GUS

111111

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy Euro

Zalety i wady,

korzyści i niekorzyści,

szanse i zagrożenia dla Polski związane z procesem konwergencji a następnie wejścia do Strefy Euro czyli do UGW.

111

112112

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy Euro > ujęcie pozytywne

1. STABILIZACJA GOSPODARKI

będzie najistotniejszą korzyścią z akcesji do Unii Gospodarczo – Walutowej.

Doświadczenia krajów członkowskich pokazują, że nawet jeszcze w procesie tworzenia strefy euro:

- inflacja w krajach UE spadała,

- wystąpiła też duża zbieżność narodowych stóp procentowych,

- a także stabilizacja kursów walutowych,

- wyraźnie jest też lepsza kontrola i dyscyplina systemu finansów publicznych etc.

Podobna sytuacja powtarzała się ( oczywiście z różnym rozkładem akcentów) w kolejnych krajach przystępujących do UGW. (np. Słowenia, a w 2008 r. Słowacja)

ą


113113


• Dotychczasowe funkcjonowanie UGW wzmacniają regulacje EBC i systemu NBC (mówi się wręcz o „antyinflacyjnym” statucie Europejskiego Banku Centralnego. Bank ten w większym stopniu - niż NBC czyli narodowe banki centralne - odporny jest na proinflacyjne presje związków zawodowych krajów Wspólnoty.

• Jednocześnie EBC wraz z KE jest inicjatorem wielu działań stabilizujących gospodarki i systemy finansowe zarówno krajów UGW jak i pozostałych krajów UE > vide ostatnie działania EBC w zakresie ograniczania negatywnych konsekwencji tzw. globalnego kryzysu finansowego.

113


114114


2. OBNIŻENIE KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH i ZMNIEJSZENIE RYZYKA WALUTOWEGO gdyż przyjęcie przez Polskę wspólnej z krajami UGW waluty wyeliminuje ryzyko związane ze zmiennymi kursów walut w handlu z tymi państwami. Przyczyni się to do obniżenia kosztów transakcyjnych i kosztów walutowych w zakresie zabezpieczeń przed ryzykiem kursowym.*/

Ułatwi to też racjonalne podejmowanie długoterminowych decyzji ekonomicznych i tym samym zwiększy efektywność wykorzystania zasobów. Polskie przedsiębiorstwa zwiększą przez to swoją konkurencyjność zarówno na rynku unijnym, jak i światowym.*/ Eliminacja ryzyka kursowego w rozliczeniach polskich firm w relacjach z firmami krajów UGW > ta sama waluta czyli euro, a także ograniczenie ryzyka kursowego w relacjach z firmami spoza UGW bo euro jest silniejszą walutą w porównaniu ze złotym.

114


115115


3. WIĘKSZA EFEKTYWNOŚĆ RYNKÓW FINANSOWYCH

Jednowalutowe, a przez to bardziej płynne i efektywne rynki finansowe będą oferować polskim podmiotom wiele większe możliwości inwestycyjne niż dotychczasowy rynek narodowy.

Rozwijający się rynek finansowy strefy euro mocniej zachęci przedsiębiorców do finansowania działalności przez zazwyczaj tańsze od kredytów bankowych instrumenty rynku pieniężnego i kapitałowego.

115


116116


4. WPROWADZENIE EURO MOŻE BYĆ SILNYM IMPULSEM DLA ROZWOJU POLSKICH RYNKÓW PAPIERÓW > ZALEŻEĆ TO BĘDZIE JEDNAK OD UPRZEDNICH ROZWIĄZAŃ PRAWNO-FINANSOWYCH W POLSCE

Akcje emitowane przez polską firmę będą traktowane tak jak akcje przedsiębiorstw z innych krajów UGW. Nastąpi swoboda inwestowania w akcje wyemitowane w całej strefie euro.

116


117117


5. WYRÓWNYWANIE POZIOMU CENJednym z głównych zadań, jakie stawiono przed UGW, było właśnie uruchomienie procesu wyrównywanie cen w krajach członkowskich. Ułatwia to bowiem ujednolicenie rynku, a przez to wzrost konkurencji. Do tej pory bardziej wyrównały się ceny towarów i w mniejszym stopniu ceny usług.

Także po wejściu Polski do strefy euro należy się spodziewać zmian cen. Wraz z postępującą unifikacją rynków towary relatywnie tańsze w Polsce będą drożeć, natomiast przedsiębiorstwa oferujące droższe produkty niż w pozostałych krajach UGW będą zmuszone przez konkurencję do obniżenia cen.

117


118118


6. UŁATWIENIE EKSPANSJI FIRM

Dla polskich przedsiębiorstw akcesja do UGW oznaczać będzie łatwiejszą ekspansję na rynku państw członkowskich, gdyż znikną problemy z posługiwaniem się różnymi walutami narodowymi. Należy tu zaznaczyć, że z drugiej strony ułatwioną ekspansję na rynku polski będą miały także firmy z krajów Wspólnoty.

W sumie wzmocni to mechanizmy konkurencji rynkowej.

118


119119


7. Przejrzystość cen

W konsekwencji prezentowania cen wszystkich dóbr i usług w tej samej walucie widoczne stają się różnice cen tych samych produktów w poszczególnych krajach UGW, co powinno zwiększyć konkurencję i w konsekwencji doprowadzić do spadku cen lub przynajmniej osłabiać tempo wzrostu cen.

119


120120


8. Rozwój i integracja europejskiego rynku finansowego

W konsekwencji umacniania euro i rozszerzania strefy euro (obszaru UGW) czyli obszaru wspólnej waluty następować będzie dalszy rozwój europejskiego rynku inwestycyjnego – kapitałowego i pieniężnego - oraz nasilać się będzie konkurencja między bankami działającymi na tym rynku jak również konkurencja między innymi europejskimi pośrednikami finansowymi, co przyczyniać się będzie do obniżenia kosztów pozyskania środków finansowych, szczególnie przez średnie i małe firmy.

120


121121


9. W konsekwencji 1-8 utrwalać się będą w średnim i długim okresie ekonomiczne strukturalne podstawy tzw. stabilność cen i wzrostu gospodarczego

121


122122

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy Euro > ujęcie pozytywnePODSUMOWANIE

• Eliminacja kosztów zabezpieczenia się przed ryzykiem zmienności kursów walutowych

• Łatwiejszy dostęp do źródeł finansowania działalności, niższy koszt uzyskania środków finansowych dzięki nasilonej konkurencji w sektorze finansowym

• Lepszy dostęp do rynku, zyskanie nowych konsumentów dzięki przejrzystości cenowej

• Większe możliwości eksportowe, wzrost produkcji, dzięki wspólnej walucie rynki do tej pory traktowane jako zagraniczne stają się tak samo dostępne jak rynek krajowy

• Zwiększona konkurencja przyczyniająca się do modernizacji działalności przedsiębiorstw, poszukiwania nowych rozwiązań technologicznych i nowych rynków

• Uproszczone procedury księgowania i raportowania dla firm międzynarodowych, rozliczenia i zestawienia finansowe stają się czytelniejsze dzięki wyrażeniu wartości w jednej walucie

• Korzyści kredytobiorców walutowych z uwagi na zniesienie kosztów spreadowych etc.

122


123

Pierwszy Wielki Konkurs EuroOGŁASZAM KONKURS nr 1 NA DOPISANIE WRAZ Z UZASADNIENIEM INNYCH KORZYŚCI (OPRÓCZ WYM. NA SLAJDACH 117-127 (star.112-121) I/LUB ICH ZAKWESTIONOWANIE , a także / lub INNYCH NIEKORZYŚCI OPRÓCZ WYM na SLAJDACH 129-134 (star.123-129) lub ICH ZAKWESTIONOWANIE > termin zgłaszania referentów na mój adres mailowy [email protected] >DLA GRUP NR.4-6 do 16.12.2009, a przesyłania referatów na w/w adres – do 28.12.2009;

>DLA GRUP NR.1-3 do 21.12.2009, a przesyłania referatów na w/w adres –

do 06.01.2010.Wymogi formalne dot. referatu:

1. Objętość części opisowej w WORD 1,5 – 3,0 str.;

2. Objętość części prezentacyjnej w PowerPoint 10-20 slajdów

Nagrody:

1 x 1-e miejsce > 4 pkt. na egzaminie testowym;



Poza tym możliwe wyróżnienia w postaci 1 pkt. na Egz. Testowym.

„Nieobiektywna” Komisja Konkursowa 1 osobowa czyli ZW poda wyniki do 09.01.2010. Komisja zastrzega sobie prawo innego przydziału nagród, bądź rezygnacji z ich części w przypadku braku odpowiednich prac.

123

mailto:[email protected]

124124

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy Euro > ujęcie niepozytywne

1. WYDATKI DOSTOSOWAWCZEDla polskiej gospodarki kosztowne mogą być techniczne dostosowania niezbędne do przyjęcia nowej waluty. Będą to, na przykład, koszty: przystosowania systemów informatycznych, szkolenia pracowników, przystosowania bankomatów, automatów sprzedażowych etc. Dla polskich banków i instytucji finansowych pewną wadą będzie (tak jak w przypadku innych krajów, które wcześniej wchodziły do Strefy Euro) utrata znacznej części dochodów z transakcji wymiany waluty, transakcji zabezpieczających czy płatności międzynarodowych.

124


125125


2. UTRATA NIEZALEŻNOŚCI NARODOWEGO BANKU POLSKIEGOPolska utraci możliwość prowadzenia suwerennej polityki przez bank centralny. Korzystanie z instrumentów pieniężno- – kursowych może ograniczyć się do wykonywania poleceń Europejskiego Banku Centralnego. Dotychczasowe doświadczenia EBC i NBC wskazują na możliwość zajmowania różnych co do znaczenia pozycji poszczególnych NBC vide > Bundesbank i Bank Francji bądź Bank Grecji i Bank Portugalii.W dużym stopniu zależeć to będzie od umiejętności współpracy rządu z kierownictwem NBP jako NBC oraz uzgodnionej reprezentacji interesów polskich na forum EBC i Komisji Europejskiej.

125


126126


3. Mimo wypełniania przez państwa strefy euro kryteriów spójności zawartych w Traktacie z Maastricht, nadal występują i występować będą znaczne różnice w rozwoju gospodarczym tych państw. Wynikają one z różnych historycznych uwarunkowań rozwoju. Dlatego też są trudności w wypracowaniu takiej polityki gospodarczej i monetarnej, która wszystkim krajom odpowiada. Występuje obawa, że Polska utraci korzyści związane z wykorzystywaniem własnej polityki monetarnej opartej na „zarządzaniu” kursem złotego dla np.:

1/ stymulowania eksportu;

2/ wspierania określonych zmian strukturalnych;

3/ obniżania kosztów obsługi i rolowania zadłużenia zagranicznego etc.

126


127127


4. Doświadczenia praktyczne znacznej części krajów należących do UGW wskazują na możliwość wzrost cen w wyniku zaokrągleń przy przejściu z waluty krajowej na euro np. Grecja, Włochy.

Podobne zjawiska – ale w mniejszej skali – mogą wystąpić we wszystkich „obszarach” przewalutowań np. w odniesieniu do kredytów jak i odniesieniu do lokat bankowych, rachunków funduszy inwestycyjnych etc.

127


128128


5. W wyniku przejścia na euro wystąpi wzrost cen nie tylko w wyniku zaokrągleń ale także w wyniku ewolucji upodobniającej (wyrównywującej) struktury i poziomy cen nierekompensowany odpowiednimi zmianami strukturalnymi i wzrostem poziomu płac.

128


129129


6. Występuje też obawa, że w efekcie przejścia na euro nastąpi odpływ kapitałów w wyniku naturalnego zniesienia ograniczeń w zakresie inwestowania przez fundusze inwestycyjne i emerytalne, a także przez banki i towarzystwa ubezpieczeniowe etc.

129


130130

Złoty versus EuroOgłaszam zakończenie zachwytów (często przesadnych jak gdyby euro mogło być panaceum na nasze kłopoty) nad zaletami konwergencji i wejścia Polski do Strefy Euro jak też zakończenie wytykania wad i zagrożeń stąd wynikających (czyli uznawania wejścia do Strefy Euro jako zdrady interesów narodowych, ekonomicznej apokalipsy i utraty niepodległości).

Dyskutujemy dalej poprzez zgłaszanie swoich propozycji w konkursach, a wyniki na slajdach przekażę po zakończeniu konkursów w styczniu.

Wracamy do klasycznego nurtu rozważań w zakresie polityki pieniężnej

130

131131131


• Realizowanie antyinflacyjnej polityki pieniężnej jest głównym celem EBC

• Poziom inflacji mierzony jest indeksem HICP (zharmonizowanym indeksem cen konsumpcyjnych)

• Średniookresowym celem polityki pieniężnej EBC jest utrzymywanie inflacji na poziomie nie wyższym niż 2 %

132132132


• Poziom inflacji w krajach UE jest różny, co wynika m.in.. z:

1 różnej wydajności pracy2 różnic w kosztach produkcji3 różnej polityki podatkowej4 różnego tempa rozwoju gospodarczego5 różnic w poziomie i strukturze cen etc.> Ale stopniowo te różnice się zmniejszają !!

133133133


• Prowadzona przez EBC od 1999 r. polityka stóp procentowych nastawiona na utrzymanie stabilności cen doprowadziła do wyraźnego zmniejszenia tempa inflacji w wymiarze średniookresowym i w strukturze zarówno krajów SE jak i pozostałych krajów UE

134134134

Polityka pieniężna a system finansowy

„Podstawowe środowisko” realizacji polityki pieniężnej przez EBC i banki centralne krajów UE

System finansowy > zwłaszcza system bankowy

Rynki finansowe > zwłaszcza rynki pieniężne

135


• Prowadzona przez BC polityka pieniężna wymaga – dla swojej poprawności i skuteczności – adekwatnych rozwiązań systemowych w szeroko rozumianej infrastrukturze prawnej, systemowej i podmiotowej rynkowej gospodarki narodowej.

136


• Jednocześnie sam bank centralny BC i prowadzona przez niego polityka pieniężna, jej instrumenty oraz regulacje banku centralnego są też integralnymi elementami całego systemu finansowego.

• Podobna jest pozycja budżetu państwa BP.

137


• Zarówno BC jak i Budżet Państwa BP zajmują pozycje szczególne, dualne, gdyż są zarówno elementami systemu finansowego jak i jego regulatorami (w pewnym sensie) zewnętrznymi.

• Oznacza to możliwość pozarynkowego oddziaływania na kształt instytucjonalny i relacje wewnątrz systemu, a także w pewnym zakresie na podaż i cenę pieniądza.

138


• Racjonalnie działające BC i BP starają się ograniczać interwencje pozasystemowe do sytuacji i wyzwań nadzwyczajnych.

(przykład globalnego kryzysu finansowego i sposoby oddziaływania BC i BP)

139139139

Polityka pieniężna a system finansowy• System finansowy > mechanizm współtworzenia i

przepływu siły nabywczej między podmiotami (instytucjami) finansowymi i niefinansowymi*

• W skład systemu finansowego ( tzw. filary systemowe) wchodzą m.in.:

1.Instytucje finansowe2.Instytucje systemu finansów publicznych3.Przedsiębiorstwa4.Gospodarstwa domowe5.Rynki finansowe6.Instrumenty finansowe (sensu largo)7.Zasady określające sposoby funkcjonowania 1-6

-------------*gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, budżety (UE, krajowe, lokalne etc.)

140140140

SYSTEMFINANSOWY

Systemowe obszary

oddziaływania polityki monetarnej

141141141


Główne funkcje systemu finansowego:

1. Funkcja monetarna

2. Funkcja kapitałowa

3. Funkcja kontrolna

142142142


• Funkcja monetarna > ułatwianie zawierania transakcji poprzez kreowanie pieniądza oraz jego przepływy w oparciu o rynki i „platformy transakcyjne” związane z bieżącymi transakcjami gospodarczymi

obsługującymi procesy sfery realnej

obsługującymi procesy sfery „czysto” monetarnej

143143143


• Funkcja kapitałowa > zapewnianie możliwości transformacji wolnych środków pieniężnych na cele inwestycyjne czyli stymulowanie oszczędności i realokacji oszczędności na finansowanie różnych przedsięwzięć gospodarczych > zamiana oszczędności na inwestycje poprzez transformację wielkości, terminów i ryzyka

144144144

Polityka pieniężna a system finansowy• Funkcja kontrolna > tworzenie systemowych

mechanizmów kontrolnych.

Mechanizmy kontrolne są konsekwencją dążenia podmiotów pożyczających (inwestujących) środki finansowe do kontroli sposobu ich wykorzystywania.

Funkcje kontrolne mogą być realizowane:

za pośrednictwem instytucji finansowych albo(i)

w części za pomocą transakcji zabezpieczających albo(i)

instytucji nadzorczych etc.

145145


• Problematyka nadzoru nad rynkami finansowymi i instytucjami rynków finansowych > powtórzenie materiału z Bankowości

• Bazylea 1 i 2 > powtórzenie materiału z Bankowości

145

146146146


Właściwe działanie systemu finansowego umożliwia:

1. „naturalne” zwiększanie stopy oszczędności ~ stopy inwestycji

2. obniżanie kosztów transakcyjnych

3. zwiększanie efektywności transakcji

4. obniżanie ryzyka transakcyjnego

147147147


• W światowej gospodarce rynkowej rozróżnia się dwa podstawowe modele systemów finansowych:

1. tzw. Anglosaski (~anglo-amerykański)

2. tzw. Europejski (~europejsko-japoński)

148148148


• System anglo-amerykański* (anglosaski) > oparty na rynku kapitałowym, którego podstawowym komponentem są giełdy (papierów wartościowych i towarowe) > występujący głównie w USA, UK, Kanadzie, Australii etc.

• System europejsko-japoński* (kontynentalny) > oparty na silnym komponencie bankowym, którego podstawą są silne banki centralne i silne banki komercyjne

• */ Współcześnie od przełomu XX/XXI następuje przyspieszona konwergencja tych systemów

149149

Modele systemów finansowych – zalety i wady >ujęcie tradycyjne

>ujęcie 2009/2010 przy temacie kryzysu finansowowego 01.2010 Model anglosaski

Zalety:• Nadanie kluczowej roli rynkom

akcji i obligacji przedsiębiorstw• Sprzyjanie działaniu inwestorów

instytucjonalnych• Pobudzanie innowacji finansowych

Wady• Oparcie finansowania firm na

anonimowym rynku papierów wartościowych

• Nastawienie na częste zmiany partnerów finansowych, co wymusza krótkoterminową perspektywę w procesach decyzyjnych

• Duża formalizacja transakcji ekonomicznych

• Duża podatnośc na zakłócenia i frykcje na rynkach finansowych

Model kontynentalnyZalety:• Finansowanie firm na podstawie

indywidualnych umów kredytowych• Długoterminowe finansowanie

między bankiem a korporacją przemysłową, m.in. przez krzyżowanie udziałów kapitałowych,

• Stymulowanie rozwoju silnych banków uniwersalnych

• Większa odporność na zakłócenia i frykcje na rynkach finansowych

Wady• Niedostateczne rozszerzenie zakresu

instrumentów finansowych• Opóźnienie we wprowadzaniu

innowacji bankowych• Mniejsza odporność na konkurencję

ze strony instytucji parabankowych• Znaczna ingerencja nadzoru i

państwa w działalność systemu finansowego

149

150150


Kontrowersje wokół pojęcia rynku Kontrowersje wokół pojęcia rynku

finansowego i inwestycyjnegofinansowego i inwestycyjnegoPrzyjmujemy nstp. uproszczenia:

Rynek finansowy = Rynek inwestycyjny

Alokacja środków pieniężnych = inwestycja150

151

Polityka pieniężna a rynek finansowy

• Skąd wynika znaczenie rynku finansowego dla polityki pieniężnej?

1.Z jednej strony > bez sprawnie działającego rynku finansowego, a zwłaszcza dwóch jego podstawowych komponentów – rynku pieniężnego i rynku kapitałowego – nie ma możliwości prowadzenia zarówno skutecznej polityki monetarnej jak i skutecznej polityki budżetowej (fiskalnej).

152

Polityka pieniężna a rynek finansowy

2. Z drugiej strony > zakłócenia w sprawnym funkcjonowaniu rynku finansowego powodują najczęściej zakłócenia w prowadzeniu polityki pieniężnej i polityki budżetowej prowadząc w efekcie do destabilizacji polityki wewnętrznej i pogorszenia relacji ekonomicznych z otoczeniem zewnętrznym (niższa wiarygodność, gorsze relacje kursowe, wyższa cena długu budżetu BP, banków i przedsiębiorstw etc.)

153153


153

Rynek Finansowy

(ujęcie 1)

Rynek pieniężnyRynek

kapitałowy

Rynek instrumentów pochodnych

154154


154

RynekFinansowy

(ujęcie 2)

Rynki papierów wartościowych

Rynek instrumentów bankowych

(depozytowo-kredytowy)

Rynek pozabankowych

instrumentówfinansowych

155155155

Rynki finansowe > aspekty kryteriów podziału 1

Rynki finansowe („platformy” transakcji instrumentami finansowymi):

1. Rynek pieniężny

2. Rynek kapitałowy

3. Rynek kredytowy

4. Rynek instrumentów pochodnych

5. Rynek walutowy

156156


Ze względu na podmiot dokonywanych transakcji:

• rynek kapitału pożyczkowego - wiąże się z korzystaniem kapitału obcego w określonym czasie oraz pożyczanie czasowo wolnych środków pieniężnych

• rynek tytułów własnościowych - wiąże się z transferem praw własnościowych, zmianą struktury własności podmiotu z uwzględnieniem zróżnicowanych możliwości obrotu tytułami własnościowymi.

156

157157


Ze względu na kryterium czasu rynek finansowy możemy podzielić na:

• rynek kapitału krótkoterminowego - związany jest w bankach, przedsiębiorstwach etc. z zarządzaniem płynnością finansową, tworzeniem i obiegiem pieniądza zabezpieczającego potrzeby transakcyjne oraz lokowaniem czasowo wolnych środków pieniężnych o charakterze transakcyjnym i rezerwowym

• rynek kapitału długoterminowego - jest związany z zabezpieczeniem długoterminowych potrzeb finansowych np. na realizację procesów rozwojowych przedsiębiorstw oraz inwestowania kapitału na rynku finansowym na okres powyżej 1 roku

157

158158

Ryzyko związane z operacjami na rynku pieniężnym z pkt. widzenia kryterium czasu:

• zmiana wartości pieniądza w czasie• rozłożenie w czasie przyszłych wpływów i

wydatków• dyskontowanie przyszłych wpływów i

wydatków• porównywanie wartości bieżącej i przyszłej;

> pochodne problemy związane zarówno z ceną rezygnacji z preferencji płynności jak i ceną pieniądza w czasie oraz ryzykiem partnerów (zwłaszcza przy operacjach terminowych)

158

159159159


• Rynek pieniężny > to rynek na którym lokuje i pożycza się środki na terminy do 1 roku (umownie tzw. krótkie terminy > rynek pieniądza krótkoterminowego)

• Z pkt. widzenia polityki pieniężnej rynek pieniężny jest wykorzystywany głównie do oddziaływania na płynność sektora bankowego (bezpośrednio) oraz przedsiębiorstw i gospodarstw domowych (pośrednio)

160160

Rynek pieniężny > specyfika

• Stanowi część szeroko pojmowanego rynku finansowego;

• Jego istotą jest obrót instrumentami, których termin płatności (zapadalności) nie przekracza jednego roku;

• „Przekazuje” pieniądze od podmiotów, które mają je „w nadmiarze”, do podmiotów, które ich potrzebują;

• Nie jest rynkiem jednolitym, ponieważ zazwyczaj składa się z kilku subrynków czyli „tworzą go” różne produkty;

160

161161161


• Rynek pieniężny > rynek instrumentów finansowych o wysokiej płynności i o wysokim poziomie bezpieczeństwa.

• Są to instrumenty dłużne (wierzycielskie) wyrażające zobowiązania pieniężne emitenta wobec aktualnych posiadaczy.

• Emitentami są podmioty o bardzo wysokiej wiarygodności finansowej: bank centralny, skarb państwa, dobre przedsiębiorstwa o ratingu co najmniej A !!!!

162162162

Rynek pieniężny > cechy „podstawowe” (1)

Dwie podstawowe cechy charakterystyczne rynku pieniężnego (wyjściowe od których zależy przejawianie się cech pozostałych):

1. Otwartość > polegająca na zawieraniu transakcji na identycznych zasadach (w poszczególnych segmentach RP) przez jego uczestników

2. Zdecentralizowany charakter > transakcje mają charakter masowy i są zawierane współcześnie na specjalnych „platformach transakcyjnych” w oparciu o elektroniczne systemy transakcyjne lub/i telefonicznie

163163

Cechy rynku pieniężnego (2)

3. Jest segmentem rynku finansowego w znacznym stopniu będącym pod bezpośrednim wpływem polityki pieniężnej prowadzonej przez Bank Centralny BC;

4. Jest jednocześnie rynkiem na którego ogromny wpływ (pośredni czy bezpośredni > jest to kwestia dyskusji) ma Budżet Państwa BP m.in.. Poprzez zarówno politykę fiskalną jak i poprzez wielkość i sposoby finansowania deficytu budżetowego

163

164


5. jest rynkiem, na którym występuje znaczna ilość pośredników finansowych;

6. jest źródłem utrzymania płynności finansowej wszystkich podmiotów gospodarczych;

165


7. jest miejscem kształtowania bazowych stóp procentowych;

8. jest rynkiem wyznaczającym poziom kursów walutowych;

166166


9. jest rynkiem, na którym cena instrumentów finansowych jest współcześnie w coraz większym stopniu funkcją zapotrzebowania budżetu na pieniądz potrzebny dla finansowania deficytu budżetowego (w tym i obsługi długu publicznego), a także długu JST (cd. pkt.2.);

10. rynek pieniężny jest rynkiem nie posiadającym stałego miejsca (zdecentralizowany pod względem terytorialnym);

166

167


11. uczestnicy rynku współcześnie dokonują transakcji poprzez telekomunikacyjne i informatyczne środki łączności;

12. w sensie technicznym uczestnicy rynku pieniężnego tworzą własny język komunikacji oraz swoisty kodeks etyczny (najczęściej zwyczajowy i pozaprawny);

168168


13. Jest rynkiem na którym sposób uczestnictwa danego podmiotu w operacjach tego rynku podlega bieżącej ocenie innych podmiotów uczestników rynku.

14. Ma to ogromne znaczenie dla uczestnictwa w rynku pieniężnym- poprzez wieloaspektową ocenę każdego uczestnika przez innych uczestników stwarza obiektywizującą ocenę każdego uczestnika pod względem jego wiarygodności.

168

169


15. Nie można się jednostronnie wycofać z danej transakcji. Na rynku pieniężnym wiarygodność buduje się długo, a traci ją poprzez 1 lub kilka nieakceptowalnych przez innych zachowań lub transakcji.

Dotyczy to każdej kategorii uczestników rynku czyli osób prywatnych, przedsiębiorstw, instytucji finansowych, banków centralnych BC jak i budżetów państw BP.

170170

Funkcje rynku pieniężnego (ujęcie 1)

• alokacyjna – służy do alokacji nadwyżek środków pieniężnych przez jedne podmioty a tym samym pozyskanie środków przez inne podmioty

• informacyjna – rynek pieniężny jest źródłem informacji o stanie gospodarki, m.in. informuje o stopach procentowych

• regulacyjna – wykonywana głównie poprzez BC przy pomocy różnych instrumentów;

170

171171171

Funkcje rynku pieniężnego (ujęcie 2)

Podstawowe funkcje rynku pieniężnego:

1. Alokowanie zasobów > przepływ środków przy zachowaniu płynności uczestników rynku

2. Regulowanie płynności systemu finansowego oraz poszczególnych podmiotów:

2.1. przepływ środków od podmiotów dysponujących nadwyżkami do podmiotów zgłaszających popyt na pieniądz

2.2. utrzymywanie części zasobów w postaci zabezpieczającej ich szybką dostępność

2.3. minimalizowanie kosztów utrzymania płynności finansowej przy zachowaniu bezpieczeństwa realizacji zobowiązań

172172172

Funkcje rynku pieniężnego (ujęcie 2) cd.

Podstawowe funkcje rynku pieniężnego cd

3. Transformacja terminów zapadalności środków > krótkoterminowych pasywów na długoterminowe aktywa lub (i) odwrotnie

4. Dostarczanie instrumentów do realizacji polityki pieniężnej

5. Dostarczanie instrumentów do zarządzania ryzykiem (stóp %, walutowym, płynności etc.)

173173173

Polityka pieniężna *

Podstawowe efekty sprawnego działania rynku pieniężnego:

1. Krótkoterminowe wyrównywanie płynności banków w drodze refinansowania:

nadmiaru środków pochodzących z operacji klientów >lokowanie na rynku pieniężnym

bądź też pokrywanie niedoboru środków powstałych z tych operacji > pożyczanie na rynku pieniężnym

174174174

Polityka pieniężna*

Podstawowe efekty sprawnego rynku pieniężnego:

2. Zabezpieczanie (~przechowywanie) przez banki w płynnej formie niezbędnych rezerw pieniężnych

175175175



3. Krótkoterminowe i średnioterminowe zapewnianie przez banki optymalnego powiązania między ryzykiem a dochodem

poprzez zmniejszanie ryzyka terminowego i ryzyka procentowego (a także w części walutowego) z operacji klientowskich i operacji M/B

a zarazem optymalizacja ryzyka i zysku poprzez możliwość zmiany struktury aktywów

176176176



4. Możliwość racjonalizacji i obiektywizacji sposobu określania wysokości stóp procentowych > dla krótkoterminowych i średnioterminowych operacji klientowskich

177177177



5. Stwarzanie bankowi centralnemu BC możliwości wywierania bieżącego wpływu na koniunkturę poprzez oddziaływanie na podaż pieniądza i na popyt na pieniądz tj.

wpływanie BC na wielkość masy pieniężnej poprzez:

1. Politykę otwartego rynku ☺☺☺2. Politykę stóp BC ☺3. Politykę BC w zakresie rezerw banków

komercyjnych ◙♫

178


Efektywne skuteczne interwencyjne bieżące oddziaływanie na krajowy rynek pieniężny w sytuacji napięć wywoływanych przez spekulacyjny kapitał zagraniczny (skuteczność i efektywność działań interwencyjnych) BC zależy od:

1.wiarygodności kraju, BP i BC;2.wielkości posiadanych rezerw;3.zakresu zewnętrznego wsparcia ze strony np..

EBC, MFW, BŚw etc.4.doświadczenia;5.wsparcia oddziaływania BC przez odpowiednie

działania systemu banków komercyjnych i innych instytucji finansowych działających w danym kraju itd..

179179179



6. Sprawne działanie „mechanizmów transmisji” intencji i celów polityki pieniężnej BC z poziomu BC na poziom banków komercyjnych, a następnie na poziom innych uczestników sektora finansowego, a dalej na poziom podmiotów niefinansowych , w tym przedsiębiorstw i gospodarstw domowych

„kaskada transmisyjna” polityki pieniężnej na rynku pieniężnym

180180180

Polityka pieniężna *


7. Stwarzanie przestrzeni rynkowej (warunków) dla sprawnego, efektywnego finansowania (w tym rolowania) długu publicznego

181181181



8. Możliwość „sprawnych” płynnych interakcji z rynkiem kapitałowym

182182182



9. Możliwość „sprawnych” płynnych interakcji z zewnętrznymi rynkami pieniężnymi i kapitałowymi

{pamiętać należy o zaletach i wadach przypływów i odpływów różnych form kapitału, w tym: bezpośrednich inwestycji zagranicznych, a także międzynarodowego kapitału spekulacyjnego}

183183

Efekty działania rynku pieniężnego > Podsumowanie cz.1

Umożliwienie posiadaczowi kapitału jego efektywnego inwestowania, a podmiotom zgłaszającym zapotrzebowanie na kapitał pieniężny - zaspokojenie krótkoterminowych potrzeb kapitałowych.

Regulowanie płynności systemu bankowego.

Finansowanie deficytu budżetowego.

Transferowanie kapitału w skali krajowej i międzynarodowej.

183

184184

Efekty działania rynku pieniężnego > Podsumowanie cz.2

Wycenianie kapitału.

Kalkulacja stóp procentowych.

Powiązanie cen towarów i usług w różnych krajach.

Alokacja zasobów w skali krajowej, regionalnej i światowej.

Przeprowadzanie operacji zabezpieczania ryzyka.

Dzięki rynkowi pieniężnemu pieniądz zostaje przekazany z miejsca, w którym jest jego nadmiar

do miejsca zapotrzebowania - drogą udzielania kredytów, bądź przez sprzedaż/kupno papierów wartościowych. 184

185185185

Podstawowi uczestnicy rynku pieniężnego:

• Bank centralny• Skarb Państwa• Banki komercyjne• Fundusze inwestycyjne• Fundusze emerytalne• Towarzystwa ubezpieczeniowe• Przedsiębiorstwa• Jednostki Samorządu Terytorialnego• Gospodarstwa domowe/osoby fizyczne

186186

Specyfika rynku pieniężnego krajowego (np. PL) lub regionalnego (np. Strefa Euro SE). Rola BC.

• Każdy z dokonujących transakcji może być pożyczkodawcą lub pożyczkobiorcą.

• Podstawową rolę na rynku pieniężnym spełnia Bank Centralny (lub w przypadku SE – EBC), który realizując swą politykę pieniężną wpływa na wielkość podaży pieniądza i cenę pieniądza, w tym kredytu dla przedsiębiorstw i gosp. domowych.

186

187187

Szczególna rola Skarbu Państwa na rynku pieniężnym

• Skarb Państwa występuje na rynku pieniężnym jako emitent bonów skarbowych BS służących zdobywaniu środków na finansowanie przejściowego niedoboru w kasie państwowej jak też w pewnym zakresie na finansowanie rolowania długu publicznego.

• Uzyskiwane na cotygodniowych przetargach BS rentowności są ważnymi parametrami-wyznacznikami dla całego rynku finansowego. Rentowność bonów BS 52-tygodniowych często uznawana za znaną z teorii ryzyka (teorii portfolio) tzw. stopę zwrotu wolną od ryzyka.

187

188188

Banki na rynku pieniężnym

• Dla banków komercyjnych rynek pieniężny :• jest miejscem lokowania nadwyżek pieniężnych

w instrumenty o relatywnie niskiej stopie ryzyka• daje możliwości zdobycia brakujących funduszy

na bieżącą działalność poprzez „emisję” lokat i CD.

• umożliwia obrót (trading) bonami skarbowymi, pieniężnymi i KPD krótkoterminowymi papierami dłużnymi.

188

189189

Przedsiębiorstwa na rynku pieniężnym

• Przedsiębiorstwa na rynku pieniężnym są głównie pożyczkobiorcami.

• Natomiast przechowują w instrumentach rynku pieniężnego przejściowe nadwyżki środków pieniężnych

189

190190

Niebankowe instytucje finansowe na rynku pieniężnym

• Instytucje wspólnego inwestowania, jak fundusze inwestycyjne i emerytalne, a także firmy ubezpieczeniowe korzystają z rynku pieniężnego jako miejsca lokowania swoich środków w instrumenty cechujące się dopuszczalną (dla profilu ryzyka każdej z instytucji) stopą ryzyka i dużą płynnością. Występują więc głównie po stronie popytowej rynku.

190

191191191

Rynek pieniężny

Cztery podstawowe segmenty

rynku pieniężnego:

rynek lokat międzybankowych

rynek papierów dłużnych

rynek depozytowo-kredytowy

rynek „operacji otwartego rynku” prowadzony przez BC (EBC i NBC w SE)

192192192


Rynek lokat międzybankowych (rynek M/B) >

Transakcje polegające na udzieleniu i przyjęciu lokaty/depozytu przez jeden bank innemu bankowi:

1. w ściśle określonej wysokości

2. na określony czas

3. po z góry określonej cenie (stopie %, także w formie dyskonta)

193193193


Rodzaje lokat na rynku M/B*:

1. jednodniowe: np. O/N, T/N, spot/next

2. Pozostałe spot np.:1T, 2T, 1M, 3M, 12M

194194


Ceny lokat M/B*:

1. Cena kupna > bid

2. Cena sprzedaży > offered

194

195195


Indeksy lokat M/B*:

1. WIBID Warsaw Interbank Bid Rate, LIBID, EURIBID,

2. WIBOR Warsaw Interbank Offered Rate, LIBOR, EURIBOR

195

196196

Międzybankowy rynek pieniężny

• Większość transakcji stanowią depozyty międzybankowe, czyli lokaty środków jednego banku komercyjnego w innym banku.

• Od płynności międzybankowego rynku pieniężnego zależy współcześnie płynność całego rynku pieniężnego, a także płynność pozostałych instytucji finansowych, przedsiębiorstw i gospodarstw domowych !

196

197

Co współcześnie spędza sen z powiek politykom i finansistom?

• Współcześnie > obawa, że kryzys płynnościowy sektora bankowego spowoduje niedobór kapitału pieniężnego w sektorze przedsiębiorstw, a następnie zahamowanie inwestycji przedsiębiorstw oraz zatory płatnicze i w konsekwencji dalsze osłabienie koniunktury, a dalej recesję połączoną z deflacją co nadal grozi okresem kilkuletniej recesji gospodarczej.

198198198


Rynek papierów dłużnych:1. Bony pieniężne (BP) banku

centralnego np. NBP *2. Bony skarbowe (BS)*3. Krótkoterminowe papiery dłużne KPD

(ang. Commercial papers CP)4. Certyfikaty depozytowe CD*

199199


• Podstawowe rodzaje produktów depozytowych – prostych i strukturyzowanych

• Podstawowe rodzaje produktów kredytowych

199

200200200


Rynek kapitałowy RK* tworzą transakcje instrumentami finansowymi o

terminie zapadalności powyżej 1 roku Instrumenty finansowe RK nie są jednorodne:

- np. pod względem uosabianych praw majątkowych:> mogą mieć charakter wierzycielski (np. obligacje) lub > własnościowy (np. akcje) lub > mieszany (np. obligacje zamienne) lub> hybrydowy (np.. instrumenty indeksowe etc.)

201201201


Filary sprawnego działania publicznego rynku kapitałowego:

Równy dostęp do informacjiDematerializacja obrotuCentralizacja obrotu oparta na

nowoczesnych technologicznie platformach transakcyjnych

202202202


Podstawowe funkcje rynku kapitałowego:

1. mobilizacja, kapitalizacja i transfer oszczędności

2. realokacja zasobów3. rynkowa wycena efektywności podmiotów

i ich kontrola poprzez wycenę instrumentów na rynkach wtórnych

4. rynkowa wycena instrumentów inwestycyjnych

203203203


Podstawowe źródła podaży pieniądza na rynku kapitałowym czyli popytu na instrumenty rynku kapitałowego:

Oszczędności gospodarstw domowych Oszczędności sektora przedsiębiorstw Zasoby finansowe banków i innych instytucji

finansowych czyli tzw. instytucjonalnych inwestorów szukających portfeli długoterminowych lokat/inwestycji

Zagraniczne zasoby finansowe > inwestorzy zagraniczni

204204204


Podstawowe źródła popytu czyli zapotrzebowania na kapitał zgłaszanego poprzez emisję instrumentów rynku kapitałowego:

Przedsiębiorstwa Państwo i instytucje z nim związane Jednostki samorządu terytorialnego JST Banki poszukujące możliwości sekurytyzacji

długoterminowych kredytów (listy zastawne i inne długoterminowe instrumenty typu ABS)

205205205


Struktura rynku kapitałowego, w tym m.in.:

1. Rynek publiczny (regulowany)

2. Rynek niepubliczny

206206

Polityka pieniężna > Rynek publiczny

1. Rynek pierwotny > podstawowe cechy, zasady, kryteria wejścia emitenta, ryzyka, etc.

1. Rynek wtórny > podstawowe cechy, zasady, ryzyka etc.

206

207207


Instytucje rynku kapitałowegoGiełda papierów wartościowych, organizacja, parkiety, rodzaje transakcji i notowań, indeksy etc.

Regulowany obrót(rynek) pozagiełdowy > w PL > MTS-CeTO

207

208208

Polityka pieniężna > Rynek niepubliczny

• Kryteria rynku niepublicznego

• Podstawowe rodzaje rynku niepublicznego

• Znaczenie rynku niepublicznego

• Relacje między rynkiem publicznym i niepublicznym

208

209209


Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych KDPW

Giełdy towarowe

Przedsiębiorstwa maklerskie

209

210210

Polityka pieniężna a rynek kapitałowy*

INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO> obligacje (cechy, rodzaje etc,) > akcje (definicje, cechy, rodzaje etc.)> pozostałe instrumenty RK związane z

akcjami np.. PP prawa poboru, PDA, prawa pierwszeństwa,etc.

> instrumenty indeksowe> instrumenty pochodne (podstawowe

rodzaje, definicje, cechy etc.) etc,

210

211211

Polityka pieniężna a rynek kapitałowy

Pozostałe kwestie do przypomnienia

> Zasady obrotu na rynku kapitałowym

> Indeksy rynku kapitałowego> Rodzaje inwestorów na rynku

kapitałowym:> Fundusze inwestycyjne na RK> Towarzystwa ubezpieczeniowe na RK> Fundusze emerytalne na RK

211

212212212

Polityka pieniężna a rynki finansowe

Nadzór nad rynkami i instytucjami

finansowymi

Od nadzorów wyspecjalizowanych poprzez konsolidację działań nadzorczych do nadzoru zintegrowanego

213213213

Polityka pieniężna a rynki finansowe*

Relacje (1) > „podział ról” < między RP i RK:

1.Rynek pieniężny jest:Stymulatorem i źródłem utrzymania płynności

finansowej wszystkich podmiotów gospodarczych

Miejscem kształtowania się bazowych rynkowych stóp procentowych np. WIBOR 3M

214214214

Polityka pieniężna a rynki finansowe *

2. Rynek kapitałowy jest: Miejscem lokowania nadwyżek kapitału (raczej długo- i

średnioterminowego) Miejscem pozyskiwania kapitału długoterminowego Stymulatorem inwestycji w gospodarce

czyli rynek kapitałowy RK : Zapewnia przepływ kapitału od podmiotów z nadwyżką

czyli szukających lokat i inwestycji do podmiotów zgłaszających zapotrzebowanie

czyli RK przetwarza kapitały pieniężne o charakterze oszczędnościowym na inwestycje

215215

Rynki finansowe a makrogospodarkaPodstawowym czynnikiem wpływającym na funkcjonowanie rynków finansowych jest koniunktura gospodarcza (stan gospodarki kraju) określana poprzez najbardziej istotne kategorie ekonomiczne takie jak np. :

• Deficyt/nadwyżka obrotów bieżących z zagranicą;• Stan budżetu państwa (w tym: niedobór i dług publiczny oraz

sposoby ich finansowania);• Wysokość inflacji i oczekiwania inflacyjne• Zagrożenie deflacyjne i oczekiwania deflacyjne• Stopy procentowe;• Cele polityki pieniężnej;• Poziom zadłużenia i zdolności kredytowej uczestników rynku;• Poziom bezrobocia

Wszystkie te czynniki, a przede wszystkim prognozy ich zmian będą wpływały na zachowania rynków finansowych i zwrotnie na koniunkturę gospodarczą..

215

216216216

Polityka pieniężna a system bankowy**

Banki i system bankowyDefinicja bankuWspółczesne rozumienie

banku

Od banku do holdingu finansowego

217217217

Polityka pieniężna a system bankowy

Współczesne rozumienie roli banku

udział w kreacji pieniądza

udział w społecznym

podziale pracy

alokacja i transformacja

środków pieniężnych

1

2

3

218218218


Współczesna rola banku jako pośrednika finansowego

1.Rozszerzanie zakresu usług

finansowych;

2.Integracja działalności z innymi

pośrednikami finansowymi> porozumienia rynkowe

> holdingi finansowe

3.Nowe formy konkurencji

4.Rosnące znaczenie integracji bankowości depozytowo-kredytowej z bankowością inwestycyjną

219219219


Ewolucja systemu bankowego

Podstawowe rodzaje banków

220220220


Podstawowa struktura systemu bankowego

System banku centralnego System nadzoru bankowego > finansowego System gwarantowania depozytów (np. BFG) System banków (komercyjnych, spółdzielczych

i państwowych System instytucji infrastrukturalnych (np.KIR) Inni regulatorzy funkcjonowania systemu

bankowego

221221221


Bank centralny:

1. Geneza bankowości centralnej

2. Rodzaje systemów bankowości centralnej

3. NBP jako bank centralny RP >www

4. EBC, geneza, cechy, EBC a banki centralne państw strefy euro SE>www

222222222

Polityka pieniężna^^

• Bank centralny jest instytucją państwową, której powierzono zadanie emisji pieniądza i prowadzenia polityki pieniężnej kraju.

• Najważniejszym zadaniem banku centralnego jest dbałość o wartość pieniądza i stabilność cen, czyli przeciwdziałanie narastaniu inflacji.

223223223


• NBP jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej.

• Zadania NBP są określone w:

>Konstytucji RP

>Ustawie o NBP

>Ustawie Prawo bankowe

224224224


Podstawowe tradycyjne funkcje banku centralnego:

1. Bank emisyjny

2. Bank banków

3. Centralny bank państwa

225225225


• NBP jak bank emisyjny ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.

226226226


BC jako bank emisyjny:

1. Organizuje emisję pieniądza gotówkowego > banknoty i bilon

2. kształtuje wielkość emisji pieniądza banku centralnego3. Organizuje obieg pieniężny4. Reguluje ilość pieniądza w obiegu czyli kształtuje

podaż pieniądza5. Współuczestniczy w organizacji obrotu metalami

szlachetnymi, w tym emituje pieniądz kruszcowy (srebro, złoto, etc. gł. dla inwestorów) oraz kruszec w sztabkach i sztabach np. złoto, a także skupuje kruszec monetarny od ludności i przedsiębiorstw

227227227


BC jako bank banków:1. Organizuje system rozliczeń pieniężnych2. Prowadzi rachunki bankowe (w tym tzw. podstawowe) dla

bankow komercyjnych3. Oddziałuje aktywnie na międzybankowy rynek pieniężny M/B4. Odpowiada za stabilność i bezpieczeństwo systemu bankowego5. Uczestniczy w licencjonowaniu działalności bankowej6. Reguluje odpowiednimi przepisami działalność systemu

bankowego7. Kontroluje przestrzeganie przepisów i norm prawa bankowego8. Nadzoruje systemy płatności9. Jest dla banków komercyjnych ostatecznym kredytodawcą

(bankiem banków sensu stricto)

228228228


BC jako centralny bank państwa zazwyczaj:1.Prowadzi bankową, w tym kasową, obsługę budżetu

państwa2.Prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych urzędów

państwowych, a także państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych

3.Prowadzi rachunek rezerw dewizowych kraju i zarządza nimi

4.Interweniuje na rynku walutowym w celu kształtowania kursu walutowego (skala i sposób interwencji zależy od rodzaju polityki kursowej np. przy polityce kursu płynnego interwencje BC na rynku walutowym są „delikatniejsze” i mają najczęściej charakter dyskrecjonalny)

229229229


Współczesna rola banków centralnych

1. Wobec Państwa

2. Wobec systemu bankowego

3. Wobec systemu finansowego i całej gospodarki

Kontrowersje wokół roli BC

!

230230230


• Współczesne banki centralne:

kształtują podaż pieniądza

wpływają na popyt na pieniądz

231231231


Przedmiotem (zakresem ) polityki pieniężnej jest w szczególności:

określanie metod i narzędzi oddziaływania na podaż pieniądza i na popyt na pieniądz, ich uwarunkowań oraz konsekwencji w różnych horyzontach czasu w aspekcie celów polityki pieniężnej, a w tle celów polityki gospodarczej i społecznej

232232232


Współczesna misja banku centralnego:1. Utrzymanie stabilności pieniądza

2. Utrzymanie stabilności systemu finansowego czyli dbanie o płynność systemu bankowego > systemu finansowego > sektora przedsiębiorstw i sektora gospodarstw domowych

3. Stwarzanie monetarnych podstaw trwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego

233233233


Polityka BC (~pierwsze przybliżenie)Cel główny długoterminowy: STABILNOŚĆ CENWachlarz celów :Kontrola pozycji pieniądzaUmacnianie pieniądzaStabilizacja pieniądzaKontrola tempa inflacji

234234234


BC aby osiągnąć ogólny główny cel długoterminowy czyli stabilność cen

to powinien:Kontrolować podaż pieniądzaOddziaływać na kształtowanie kursu

walutowego ( ten zakres zależy od rodzaju prowadzonej polityki pieniężnej BC)

235235235


W związku z tym aby osiągnąć cel główny długoterminowy czyli stabilność cen BC musi określić swoje pośrednie cele operacyjne polityki pieniężnej. Są nimi najczęściej:

kształtowanie wielkości pieniądza rezerwowego BC > wielkości płynnych rezerw banków komercyjnych (?)

Kształtowanie agregatów pieniężnych M1, M2, M3…. (?)

kształtowanie poziomu/-ów stopy/stóp % (?)kształtowanie kursu walutowego (?)

236236236


Co utrudnia realizację celu polityki pieniężnej BC?

Oddziaływanie BC jest pośredniePolityka pieniężna jest wzajemnie

uzależniona od polityki budżetowej, fiskalnej, dochodowej, socjalnej etc.

Niemożność precyzyjnego określenia celu BC bez jednoczesnego określenia tzw. celów pośrednich polityki BC

237237237


Jakie mogą być potencjalne cele pośrednie polityki BC jako ścieżki realizacyjne celu głównego?

Czy ? > stopa procentowa?Czy ? > wielkość kredytów udzielonych

bankom komercyjnym BK przez BC?Czy ? > agregaty monetarne w postaci

tzw. wskaźników masy pieniężnej M1, M2, M3, PBC etc?

238238238


Jakie są podstawowe wskaźniki masy pieniężnej? a także ich zalety i wady?

M1=gotówka+wkłady a’vistaM2=M1+wkłady terminoweM3=M2+wkłady oszczędnościowePBC (pieniądz banku centralnego)

=gotówka+wkłady BK na rachunkach w BC + ew. wielkość rezerw obowiązkowych

239239239


Dlaczego M3? Bo „obszerny”, bo kieruje uwagę ma skalę kreacji pieniądza przez sektor BK

Dlaczego PBC? Bo „prosty” i „obszerny”.PBC jako wskaźnik obejmuje zarówno emisję

pieniądza BC jak i pośrednio emisję pieniądza przez BK

Ale w praktyce jeszcze wiele BC preferuje M1 i M2

240240240

Polityka pieniężna ***

• W praktyce polityki pieniężnej BC najczęściej stosują łącznie:

jeden z wskaźników M M1, M2 lub M3 oraz

różne modyfikacje PBC kilka wskaźników szczegółowych których

konfiguracja ważności i dobór zależy od konkretnych uwarunkowań oraz celów bieżących

241241241


Wskaźnik PBC i wskaźniki pochodne (tzw. indykatory polityki pieniężnej):

Są w pełni sterowalne przez BCSą ustalane ilościowoSą ściśle powiązane z celami pośrednimi

polityki pieniężnej

242242242


Jakie mogą być najczęściej spotykane indykatory (wskaźniki pochodne) polityki pieniężnej BC?

PBC tj. gotówka i środki na r-ach BK w BCŚrodki BC będące w dyspozycji BKWolne (potencjalne) rezerwy BK w

pieniądzu BC

243243243

Polityka pieniężna**

Podstawowe rodzaje instrumentów oddziaływania BC w sferze monetarnej

(realizacji polityki pieniężnej):

Instrumenty oddziaływania bezpośredniego typu administracyjnego

Instrumenty oddziaływania pośredniego

typu rynkowego

244244244


Instrumenty bezpośredniego oddziaływania BC typu administracyjnego

1. zasady licencjonowania działalności bankowej

2. polityka limitowania (plafonowania) akcji kredytowej

banków komercyjnych > kontrola wartości kredytów

udzielanych klientom przez BK

4. kontrola poziomu stóp procentowych

5. pozostałe metody i instrumenty typu

administracyjnego

245245245


1) Kontrola wartości kredytów udzielanych klientom • Polityka pułapów kredytowych należy do najbardziej

rygorystycznych instrumentów, ale jest na ogół skuteczna. Niestety, osłabia konkurencję między bankami, przez co utrwala istniejącą strukturę instytucji kredytowych.

• Może zaistnieć sytuacja, że wysoka rynkowa stopa procentowa nie jest wystarczającą barierą zahamowania popytu na kapitał pożyczkowy. W tej sytuacji bank centralny może zostać zmuszony do wyznaczenia dopuszczalnego pułapu przyrostu wartości kredytów dla każdego banku. Wskaźnik ten może być jeszcze uszczegółowiony, np. może zawierać dopuszczalne pułapy kredytów dla poszczególnych branż.

• Rozwiązanie w postaci limitów/plafonów stosowane jest w sytuacjach nadzwyczajnych.

246246246


2) Kontrola poziomu stóp procentowych.

Bank centralny może oddziaływać na banki komercyjne określając limity dla poziomu stóp procentowych (górne i dolne granice) w odniesieniu do akcji kredytowej banków komercyjnych. Wyjątkowo może to odnosić się do strony depozytowej BK (wyjątek > ceny pieniądza na rynku M/B)

247247247


Instrumenty pośredniego oddziaływania BC czyli rynkowego

1.polityka stóp procentowych BC

1.1. polityka stopy rezerwy obowiązkowej

1.2. polityka stopy lombardowej

1.3. polityka stopy dyskontowej

1.4. polityka stopy referencyjnej i innych stóp BC

2.polityka kursowa BC

3.polityka BC w zakresie operacji otwartego

rynku

248248248


Jaka rolę spełnia rezerwa obowiązkowa RO (stopa rezerwy obowiązkowej) we współczesnym systemie bankowym?

>historycznie > zabezpieczanie płynności banków komercyjnych > sektora bankowego

>współcześnie > przede wszystkim strukturalny instrument kształtowania podaży pieniądza w długim okresie

249249


1. Rezerwa obowiązkowa jest to rezerwa jaką banki są obowiązane odprowadzać na rachunek banku

centralnego.2.Stopa rezerw obowiązkowych jest to minimalny stosunek rezerw w gotówce w kasie banku i rezerw w

banku centralnym do ogólnej sumy wkładów zgromadzonych w banku.

3. Stopa rezerw obowiązkowych w Polsce jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej

249

250250250


Rodzaje rezerwy obowiązkowej:Jedna stawka dla wszystkich banków,

rodzajów depozytów i walut, lub ↓Stawka RO zróżnicowana wg. rodzajów

banków, rodzajów depozytów i walut

251251251


Zalety rezerwy obowiązkowej RO: zmiany jej wysokości wpływają na ogólną

zdolność kreacji pieniądza przez system BK czyli w konsekwencji na podaż pieniądza z tym, że zmiana RO zazwyczaj nie wywołuje natychmiastowego skokowego wpływu na wysokość rynkowych stóp %

Podwyższenie RO hamuje wzrost podaży pieniądza i w tendencji wpływa na wzrost stóp %

Obniżenie RO zwiększa możliwości wzrostu podaży pieniądza i w tendencji wpływa na obniżenie stóp%

252252252


Wady rezerwy obowiązkowej RO:RO nie jest instrumentem „szybkiego”

oddziaływania BC na sektor BK w ramach polityki pieniężnej;

RO nie może być zbyt często zmieniana czyli wysokość (i ew. struktura bądź zakres) powinna być stabilna > w praktyce współczesnych BC zmiany RO co kilka lat.

253253253


Wniosek:

stopa rezerwy obowiązkowej jest w zasadzie - w normalnych warunkach rynkowych – instrumentem długookresowego kształtowania przez BC płynności systemu bankowego i gospodarki czyli jest instrumentem długookresowego kształtowania podaży pieniądza czyli skłonności i zdolności BK do kreacji pieniądza.

254254254


Wysokość stopy rezerw obowiązkowych wpływa więc na zdolność kreacji pieniądza bankowego przez system bankowy.

Współcześnie rola tego narzędzia polityki monetarnej jest bardzo ograniczona.

Dlaczego?

1. nie jest to instrument bieżącego ani częstego oddziaływania przez BC;

2. bo stopy rezerw obowiązkowych są już stosunkowo niskie;

3. nie jest to instrument selektywnego oddziaływania a zarazem przyjęte w krajach UE rozwiązania zakładają jej zmiany w ostateczności ;

4. obecnie BC bardziej zależy na ekspansji kredytowej niż jej ograniczaniu przez BK

255255255


Podstawowe ujęcia mechanizmu kreacji pieniądza przez system bankowy:

1. J.M. Keynes > mnożnik (multiplikator depozytowy) > lata 20.-30. XX wieku

2. M. Friedman > mnożnik kredytowy > lata 60.-70. XX wieku

3. Współcześnie > każdy pierwotny przyrost pieniądza w systemie bankowym uruchamiający mechanizm mnożnika/multiplikatora kreacji pieniądza w danym systemie finansowym

256256256

Polityka pieniężna ^^

Rola Państwa w uruchamianiu przyrostu podaży pieniądza

> wpływ polityki budżetowej na podaż pieniądza> znaczenie wielkości deficytu budżetowego i sposobu jego finansowania

257257257


Na czym polega mechanizm kreacji pieniądza (bezgotówkowego) przez system banków komercyjnych?

Udział w kreacji pieniądza jest jedną z podstawowych ról banku komercyjnego

BK mogą w określonym stopniu (m.in. przez wysokość RO) tworzyć/kreować pieniądz bankowy ponad powierzone im sumy wkładów pierwotnych poprzez kreację kredytów bankowych

258258258


Teoretycznie:

mnożnik kreacji > aż ostatnia jednostka pieniężna wkładu pierwotnego osiądzie w systemie bankowym w formie rezerwy obowiązkowej

259259259


Praktycznie:ograniczenie skali kreacji pieniądza przez system bankowy wynika z konieczności utrzymania

płynności BK (kasowej i rozliczeniowej) czyli jest uwarunkowane przez niezbędną wielkość środków w poz.:

1/kasy i rezerwy skarbcowe

2/r-ki w BC, a zwłaszcza r-k podstawowy w systemie rozliczeń

międzybankowych3/r-ki korespondenckie w innych bankach krajowych i zagranicznych4/inne rachunki rezerwowe

260260260

Polityka pieniężna^

• Współcześnie rosnący wpływ na przyrost podaży pieniądza krajowego mają zmiany stanów aktywów zagranicznych ( z zagranicy) netto

261261261

Polityka pieniężna^^^

Podstawowe stopy procentowe banku centralnego:

Stopa redyskontowa (dyskonta BC)Stopa lombardowaStopa depozytowaStopa interwencyjna/referencyjna/”operacji

BC na otwartym rynku in. stopa REPOStopa refinansowa

262262262

Polityka pieniężna ^

1) Stopa redyskontowa – według tej stopy bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych. Inaczej rzecz ujmując, jest to stopa procentowa, która jest stosowana w przypadku redyskonta przez bank centralny papierów wartościowych (w tym weksli), zdyskontowanych wcześniej przez banki komercyjne. Banki komercyjne sprzedają wówczas bankowi centralnemu krótkookresowe papiery wartościowe, odkupione wcześniej od swoich klientów. Cenę tej operacji określa właśnie stopa redyskontowa

263263263


2) Stopa lombardowa – podstawowa stopa procentowa banku centralnego, stopa maksymalna. Według stopy lombardowej bank centralny udziela krótkookresowego kredytu bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych (najczęściej BS i OS obligacji).

Stopa lombardowa określa krańcowy koszt pozyskania pieniądza na rynku przez banki komercyjne. Kredyt lombardowy obecnie jest zwykle udzielany na krótki okres (kilka-kilkanaście dni).

264264264


3) Stopa depozytowa – jest to stopa, po której bank centralny przyjmuje od banków komercyjnych lokaty krótkoterminowe, w sytuacji gdy mają one nadwyżkę rezerwy obowiązkowej i brak możliwości rynkowej opłacalnej alokacji środków.

265265265


4) Stopa interwencyjna (referencyjna, zwana również stopą repo) – według niej przeprowadzane są operacje otwartego rynku, przy czym stopa ta określa minimalne oprocentowanie tych operacji. Stopa interwencyjna wpływa na oprocentowanie pożyczek międzybankowych, depozytów i kredytów dla klientów, jak również na rentowność skarbowych papierów wartościowych.

266266266


• Stopa refinansowa > stopa procentowa po której BC może prowadzić operacje bezpośredniego refinansowania działalności BK > w praktyce używana jest przez BC do interwencyjnego zwiększania podaży pieniądza celem zwiększenia płynności rynku międzybankowego i/lub wybranych segmentów systemu bankowego

267267267


• Operacje otwartego rynku należą do instrumentu regulującego podaż pieniądza na rynku i jednocześnie regulującego płynność banków. Polegają na kupnie bądź sprzedaży przez bank centralny określonych papierów wartościowych na rynku pieniężnym. W takich transakcjach najczęściej kontrahentami banku centralnego są banki komercyjne, inne instytucje finansowe, a także osoby fizyczne.

• Instrumentem oddziaływania przez bank centralny w ramach tych operacji jest wyznaczanie wielkości transakcji papierami wartościowymi na rynku pieniężnym i na wysokość stóp procentowych stosowanych przy tych transakcjach.

268268268


POLITYKA OTWARTEGO RYNKU:

Zakup i sprzedaż przez BC dla BK krótkoterminowych papierów dłużnych

(głównie skarbowych)

Zakup i sprzedaż walut przez BC dla BK

269269269


Nabywanie papierów wartościowych od BK przez BC w operacjach OR otwartego rynku zazwyczaj zwiększa aktywa BC lecz zarazem zwiększa ilość pieniądza > zwiększa podaż pieniądzaSprzedaż BK papierów wartościowych przez BC w operacjach OR może zmniejszać aktywa BC lecz zarazem działa restrykcyjnie na podaż pieniądza

270270270


• Podstawowe rodzaje operacji BC w ramach operacji otwartego rynku

Operacje bezwarunkowe (outright sales & purchase)

Operacje warunkowe (covered sales & purchase)

271271271


• Operacje bezwarunkowe in. nieuwarunkowane (outright sales & purchase)

> Bezwarunkowa sprzedaż przez BC papierów dłużnych np. bonów skarbowych BS dla banków komercyjnych (outright sales)

> Bezwarunkowy zakup przez BC np. BS lub płynnych OS1 od BK (outright purchase)

272272272


• Operacje bezwarunkowe BC w relacjach z BK mają najczęściej charakter operacji dłuższych terminowo operacji rynku pieniężnego

• Cel > „trwalsze” strukturalnie zasilanie BK w pieniądz > wzrost podaży

pieniądza (outright purchase) Przejmowanie od BK relatywnych nadwyżek

pieniądza > zmniejszanie podaży pieniądza (outright sales)

273273273


W odróżnieniu od operacji bezwarunkowych operacje warunkowe in. operacje pokryte (covered sales & purchase) mają zazwyczaj charakter operacji krótkoterminowych

274274274


• Podstawowe rodzaje operacji warunkowych:

>operacje uwarunkowanego kupna > REPO

>operacje uwarunkowanej sprzedaży > REVERSE REPO

275275275


• REVERSE REPO (reverse repurchase agreement) czyli uwarunkowana sprzedaż przez BC dla BK zazwyczaj skarbowych papierów dłużnych (niektóre BC używają również do tych operacji bonów pieniężnych BC – w PL bony pieniężne NBP – z jednoczesnym zawarciem umowy ich odkupienia w określonym terminie po określonej cenie

276276276


• REPO (repurchase agreement) czyli uwarunkowane kupno tzn. BC kupuje od BK papiery wartościowe np. BS13 i BS26 a BK zobowiązują się do ich ponownego nabycia od BC w określonym terminie po określonej cenie

277277277


• BC poprzez operacje REVERSE REPO czyli poprzez sprzedaż BK papierów wartościowych oddziaływuje na zmniejszenie podaży pieniądza (lub osłabia tendencje wzrostu podaży pieniądza)

• BC poprzez operacje REPO oddziaływuje na wzrost podaży pieniądza

278278278


• Stopa operacji/transakcji REPO w praktyce wyznacza pułap cenowy kupna przez banki komercyjne BK pieniądza na rynku międzybankowym

• Poprzez poprzez operacje REPO podaż pieniądza ze strony BC i określana w ten sposób stopę REPO bank centralny BC oddziaływuje na cenę i podaż pieniądza na pieniężnym rynku międzybankowym

279279279


• BC reguluje płynność finansową sektora bankowego nie tylko w zakresie segmentu rynku M/B w pieniądzu krajowym np. w PLN ale także interweniując na międzybankowym rynku walutowym poprzez operacje walutowe banku centralnego typu SWAP

280280280


• Operacje walutowe BC typu SWAP adresowane do międzybankowego rynku walutowego polegają na przeprowadzaniu przez BC transakcji sprzedaż i kupna walut jednocześnie

na kasowym i terminowym rynku walutowym

281281281


BC „kontaktuje się” z globalnym rynkiem walutowym FOREX zazwyczaj w dwóch obszarach:

1. Bezpośrednie operacje BC na FOREX w zakresie zarządzania rezerwami walutowymi;

2. Pośrednio > poprzez operacje na krajowym międzybankowym rynku walutowym

282282282


Np. BC chcąc doprowadzić do okresowego zwiększenia płynności sektora bankowego kupuje od BK waluty obce na rynku kasowym (czyli z tzw. natychmiastową dostawą) i jednocześnie je odsprzedaje na rynku terminowym na określony termin z klauzulą dostawy na ten przyszły termin po kursie uzgodnionym w dniu zawarcia obu transakcji

283283283


• Operacje walutowe SWAP BC kupna i sprzedaży walut na kasowym i terminowym międzybankowym rynku walutowym są w praktyce specyficzną formą „kredytu” udzielanego bankom przynosząca BC efekty podobne do operacji REPO i REVERSE REPO międzybankowym rynku waluty krajowej

284284284


• BC sprzedając BK waluty obce z dostawą natychmiastową (rynek kasowy) i jednocześnie zawierając transakcje terminowe ich odkupu na rynku terminowym wpływa na ograniczenie podaży (wzrostu podaży) pieniądza{ i odwrotnie w operacjach zakupu na rynku kasowym i odkupienia na rynku terminowym}

285285285


Reasumując:

BC kupując waluty od BK na rynku kasowym zwiększa płynność bieżącą międzybankowego rynku np. PLN

∆ podaży pieniądza krajowego

BC sprzedając waluty BK na rynku kasowym zmniejsza podaż pieniądza krajowego na rynku M/B PLN

286286286


• W określonych warunkach BC może uzgodnić z BK dalsze rolowanie transakcji terminowych po ew. korektach warunków terminowej odsprzedaży lub terminowego odkupienia walut

• BC operacjami SWAP na walutowym rynku M/B może wzmacniać impulsy REPO bądź REVERSE REPO lub/i też oddziaływać na strukturę i ceny pieniądza będącego w dyspozycji BK

287287287


• Sposób przeprowadzania przez BC operacji otwartego rynku w zakresie operacji bezwarunkowych i warunkowych na rynku waluty krajowej i na rynku M/B walutowym:

1. Przetarg ilościowy

2. Przetarg procentowy

288288288


• Przetarg ilościowy:BC ustala stawkę (np. cenę zakupu BS26 czyli stopę REPO i termin odsprzedaży lub kurs transakcji zakupu EUR na rynku kasowym i termin oraz kurs na rynku terminowym), a BK podają tzw. kwoty czyli ilość BS26 lub kwoty EUR.Następnie BC „rozdziela” transakcyjną kwotę zakupu dla poszczególnych BK proporcjonalnie do wielkości zgłoszonych ofert.

289289289


• Przetarg procentowy:BK podają oczekiwane stawki i kwoty zakupu a BC w ramach ustalonej przez siebie kwoty i granicznych wysokości (dolnych lub górnych) cenowych przyznaje możliwość czyli kwoty np. sprzedaży przez BC bonów lub walut „zaczynając” od banków które zaproponowały najwyższą stawkę.

290290290


• Rola operacji otwartego rynku w podstawowych wariantach polityki monetarnej (pieniężnej) BC:

w polityce restrykcyjnej BC

w polityce ekspansywnej BC

291291291


Podstawowe cele monetarnej polityki restrykcyjnej BC:

1. Wpłynąć na zahamowanie wzrostu podaży pieniądza

2. Zmniejszyć skłonność BK do ekspansji kredytowej

3. Zwiększyć skłonność wszystkich podmiotów do oszczędzania

4. Zmniejszyć popyt na pieniądz5. Zwiększyć cenę pieniądza

292292292


Podstawowe cele ekspansywnej polityki monetarnej BC:

1. Wpłynąć na zwiększenie podaży pieniądza

2. Zwiększyć skłonność BK do prowadzenia akcji kredytowej

3. Pobudzić popyt na pieniądz

4. Wpłynąć na zmniejszenie ceny pieniądza

293293

Polityka pieniężna > Quo vadis?

• Czy i dlaczego nadszedł czas ekspansywnych polityk monetarnych?

• Jak współcześnie może być realizowana antyrecesyjna ekspansywna polityka pieniężna?

• Kto z kim i przeciwko komu we współczesnych uwarunkowaniach realizacyjnych polityk gospodarczych i monetranych w krajach UE?

293

294294

Polityka pieniężna > Quo vadis?

• Czy w Polsce nadszedł czas na ekspansywną politykę monetarną?

• Jak taka polityka może być realizowana?• Jakie są jej uwarunkowania ze strony:

> celów BC,

> celów makroekonomicznych,

> sektora finansów publicznych,

> sfery realnej,

> sektora instytucji finansowych ( a

zwłaszcza banków)? 294

295

Cele polityki pieniężnej raz jeszcze

• Paradygmaty historyczne polityki pieniężnej: II poł. XiX w. i 30 lat XX w. dominacja koncepcji

zakładających stabilność pieniądza jako długo- i średniokresowy cel polityki pieniężnej

Doświadczenia z okresu presji deflacyjnej po tzw. Wielkim Kryzysie lat 30. XX w., wpływ na polityki pieniężne teorii J.M. Keynes’a i prostota analiz opartych na tzw. pierwotnej krzywej Philips’a wpłynęły na ukierunkowanie polityki pieniężnej w okresie 20-30 lat po II WŚ na bezpośrednie pieniężne oddziaływanie na popyt i na realizację celów związanych z tzw. pełnym zatrudnieniem i wzrostem gospodarczym.

296


• Współczesny paradygmat polityki pieniężnej Długookresowym celem polityki pieniężnej jest

osiągnięcie i utrzymanie stabilności cen > co współcześnie oznacza niski poziom inflacji, strukturalne zmiany poziomu cen i dochodów etc. umożliwiające long term utrzymanie wzrostu gospodarczego i niskiego poziomu bezrobocia, a zarazem konkurencyjności danej gospodarki (regionu np. UE i SE) na rynku światowym

297

Cele polityki pieniężnej raz jeszcze• Stabilność cen jako long term cel polityki pieniężnej PP

wynika z czterech powszechnie akceptowanych aksjomatów:

1. PP nie może (i nie powinna) efektywnie neutralizować konsekwencji krótkoterminowych fluktuacji w gospodarce. Wyjątkiem jest konieczność reagowania na zagrożenia destabilizacji systemowej i makroekonomicznej wynikające z gwałtownych głębokich zmian, gdyż mogą stanowić długookresowe zagrożenie dla celu PP. Podstawową zmienną na którą może (i powinna) wpływać konsekwentnie PP jest inflacja (jej poziom) z uwagi na zagrożenie realizacji celu > stabilność cen.

298


2. PP powinna reagować z odpowiednią intensywnością na zagrożenia wynikające również z napięć makroekonomicznych i systemowych wynikających z umiarkowanej (tj. kroczącej) inflacji (nawet w sytuacji zagrożenia nią) z uwagi na jej szkodliwy wpływ na wzrost gospodarczy i efektywność gospodarki.

299


3. Uznanie stabilności cen za podstawowy długoterminowy cel PP oznacza też w aspekcie operacyjnym określenie podstawowego komponentu dla tworzenia i realizacji nie tylko PP ale i polityki gospodarczej oraz społecznej.

Determinuje to też odpowiedni stopień wiarygodności BC i dyscypliny prowadzonej PP.

Cele polityki pieniężnej raz jeszcze4. W sytuacji wspomnianych w pkt.1 zagrożeń

systemowych o charakterze makroekonomicznym (vide współczesny kryzys zapoczątkowany w 2008 r.) BC w ramach prowadzonej PP kierując się celem długoterminowym jakim jest stabilność cen powinien współpracować również z innymi podmiotami typu Min Fin aby zmniejszać skalę przenoszonych impulsów kryzysowych, aby hamować skalę upadłości instytucji finansowych, aby nie dopuścić do uruchomienia zespołu zjawisk kryzysowych (snowball effect). Może to oznaczać krótko- lub średniookresowe neutralizowanie zagrożeń deflacyjnych w takiej skali aby nie dopuścić do następczych zagrożeń inflacyjnych etc.

300

Cele polityki pieniężnej raz jeszcze• Uznanie stabilności cen jako podstawowego (Bernanke, Mishkin i

inni uznają to za jedyny cel PP) wynika też z innych uzupełniających przesłanek:

1. rezultaty działań PP widoczne są i kwantyfikowalne w dłuższym czasie – stabilność cen jest dobrym kryterium;

2. tzw. pionowego kształtu długookresowej Krzywej Philipsa czyli braku „wymienności: między poziomem bezrobocia a inflacją (w długim okresie);

3. braku ścisłej korelacji czasowej (zwanej niespójnością) polityki pieniężnej np w zakresie sterowania podażą pieniądza. Umiejętne short term działania propodażowe mogą nie tylko wywoływać skutki antyrecesyjne i antyinflacyjne ale long term działać prowzrostowo, stabilizująco na gospodarkę , antyinflacyjnie etc

4. stabilność cen zwiększa efektywność funkcjonowania gospodarki i sprzyja inwestycjom

301


• Krótkookresowa i długookresowa Krzywa Philipsa (ujęcie M. Friedmana)

• Koszty inflacji• Cel bezpośredni długookresowy PP a cele

pośrednie PP > dylematy• Szczególney dylematy celu pośredniego PP

„kurs walutowy” w sytuacji procesu konwergencji w okresie ERM II w kontekście stabilności cen

302


• Geneza i mechanizm tzw. szoków popytowych i ich wpływ na PP

• Geneza i mechanizm szków podażowych i ich wpływ na PP

303


• Dylematy niezależności BC a sposoby prowadzenia PP w zależności od rodzaju polityki gospodarczej rządu i tendencji zmian w gospodarce realnej

304

Cele polityki pieniężnej raz jeszcze Etapy realizacji PP w PL po 1989

• PP w Polsce w latach 1990-1998 przed wprowadzeniem przez NBP strategii bezpośredniego celu inflacyjnego BCI

1990-1991 – realizacja tzw. planu dostosowawczego MFW - kontrola podaży pieniądza w warunkach sztywnego kursu walutowego

1992-1995 – kontynuacja polityki kontroli podaży pieniądza i „nieformalne” wykorzystanie stóp% jako celu operacyjnego BC

1996-1997 – kontrola podaży pieniądza i realizacja PP w oparciu o tzw. triadę celów przy zmianie celu operacyjnego na kontrolę pieniądza rezerwowego

1998 – okres przejściowy > prowadzenie PP w ramach programu przygotowującego wprowadzenie strategii BCI z wykorzystaniem m.in. operacyjnej kontroli stóp%

305

Cele polityki pieniężnej raz jeszcze Etapy realizacji PP w PL po 1989

• 10.1998 RPP ogłasza wprowadzenie od 1999 „Średniookresowej strategii PP na 1999-2003”

Przyjęcie za podstawę PP strategii BCI połączonej z ewolucyjnym dotychczasowego systemu kursowego docelowo w system kursu płynnego

Zmieniono koszyk walut w stosunku do których był określany tzw. centralny kurs PLN > 55%€ i 45%$

Zmniejszono tempo dewaluacji złotego do 0,3% Określono pasmo wahań kursu walutowego wokół

parytetu centralnego na +/- 15%

306

Cele polityki pieniężnej raz jeszczeEtapy realizacji PP w PL po 1989

• 2000 r. podjęto decyzję o odejściu od polityki pełzającej dewaluacji kursu wobec parytetu centralnego i zniesieniu tzw. pasma wahań, a w ślad za tym podjęto decyzję (Rada Min. i RPP) o wprowadzeniu systemu w pełni płynnego kursu walutowego.

• Umożliwiło to radykalne zwiększenie skuteczności oddziaływania PP na agregaty monetarne i stopy %

• W zasadzie od roku 2000 rozpoczyna się konsekwentna polityka RPP i NBP zmierzająca do szybkiej pełnej realizacji strategii BCI (ang. Full-fledged inflation targeting) 307

Cele polityki pieniężnej raz jeszczeEtapy realizacji PP w PL po 1989

• Wybrane problemy określania i realizacji BCI w PL w latach 2001-2009:

Rola oczekiwań inflacyjnych sektorów przedsiębiorstw, gospod. domowych i banków

Uwarunkowania i koszty tzw. dezinflacjiWpływ PP realizującej strategię BCI na procesy

makroekonomiczneOcena efektów realizacji strategii BCI

308

Documents

Polityka pieniężna