nr 10 (64)październik 2017

Mie

sięc

znik

październik 2017

Mie

sięc

znikPolak

Mały

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały2

Witam,witam,witam! Jesieńnamkróluje.Corazczęściejposyłanamrzęsistedeszcze.Alesłonkostarasięłagodnymi,jeszcze

ciepłymi promieniami osuszyć opustosza-łepodożynkachpolaipełnegrzybówlasy.Człowiekteżprzygotowujesiędozmian.Jużcoraz mocniej są odczuwalne nocne przy-mrozki.Trzebazadbaćojesiennąodzież–cieplejszą.Pamiętajmyojesiennymobuwiu.Ażezmrokzapadawcześniej, to ispacerytrzebaplanowaćjużraczejwdniwolneodzajęćszkolnych ipozalekcyjnych.Nieprze-szkadzanamjednakjesiennaaurawświę-towaniudniważnychwpaździerniku.Atychteżsięuzbierało!

Październik jest miesiącem Różańcaświętego. Pochodzenie nazwy „RÓŻANIEC”jest niepewne. Róża była w średniowieczuulubionymsymbolemMatkiBożej.ZgodniezjednązlegendpewienczcicielMaryimiałzwyczajsplataćBłogosławionejDziewicywie-nieczróż,byprzyozdobićnimstatuęMadon-ny.Pewnegodniazostałjednakpouczonyw

widzeniu,żeMaryjajeszczebardziejradowa-łabysięinnymwieńcemróż(różańcem),mia-nowicie powtarzaną 50 razy modlitwą AveMaria.TemodlitwystawałybysięwdłoniachMatkiBożejróżami,zktórychsplatałabyso-bienajpiękniejszywieniec.

Towłaśniepaździernikjestmiesiącemwszczególnysposóbpoświęconymmodli-twieróżańcowej.

JanPawełIItaknauczał:„Rozważającbowiemtajemniceróżańcowe,patrzymynamisteriumżycia,męki,śmierciizmartwych-wstaniaPanaJejoczyma.Przeżywamyjetak,jakOnawswymsercumatczynymjeprzeżywała.Onazawszeubokusynajestrówno-cześnie obecna pośród naszych codzien-nychspraw”.

Już październik do nas zawitał

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały 3

spróbujsamodzielnieprzygotowaćswójRóżaniec.Naprzykładzpięknychbłyszczą-cychkasztanów.

Zbieramy kasztany, zbieramy kasztany,robimy w nich dziurki, a wtedy je można nawlekać na sznurki.

Tak robi się lejce, naszyjnik z korali...Kasztany, kasztany będziemy zbierali.Joanna Papuzińska

Całośc przygotowała Babcia Kazia

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały4

Październik jest miesiącem bogatymwróżneświęta.sątoświętaimiędzynaro-dowe,ipaństwowe.WśródtychwszystkichważnejestŚwiętoNauczyciela.AponieważmieszkamywUkrainie,ijesteśmyPolakami,tomożemywtymmiesiącudwukrotnieskła-dać życzenia i podziękowania naszym na-uczycielom.BonaUkrainietymdniemjestpierwszaniedzielapaździernika,awPolsce–14października.

Dlaczegojesttotakważneświęto?Trzebanauczyćsięczytać,poprawnie

wysławiać,pisaćirozmawiać,abywpełniżyćwspołeczeństwie.Warto jednakmó-wićnietylkowjęzykuojczystym,lecztak-żewwielu językachobcych.Wtedyświatstanie przed wami otworem. Należy teżumieć liczyć,abyporadzićsobiechociaż-bywsklepie.Dlategoszkołaodgrywabar-dzoważną rolęwżyciukażdegoczłowie-ka.Totutajspotykamynauczycieli–aoniprowadząnaswszystkichprzeztakliczneprzedmioty!Opowiadająoświecie,poma-gająsięrozwijać,pokazująnamkimjeste-śmyikimmożemysięstać.Nawetjakjużjestsiędorosłym,tozogromnymciepłem

i wzruszeniem wspomina się swoich na-uczycieli.

Zatemuczciesię,zdobywajciewiedzę,szanujcieswoichnauczycieliiznimiwspół-pracujcie!

Dzięki nim poznacie podstawowe „na-uki”–przedmiotyszkolne.Mówisię,że„ma-tematykatokrólowanauk”.Możeitak!Aleczłekpowinienteżumiećporozumiećsięzinnymi,czyliznaćgramatykę.Zobaczcie,jakpięknieo jejznaczeniu (wkażdym języku!)napisałkiedyśJanuszKorczak:

„...Pomówimysobieojęzyku,alenieotymczerwonym,cogomaciewustach,tyl-koomowieludzkiej.(...)Językludzki,czylimowa ludzka, żyje, karmi się, choruje –możebyćbardzobiednaalbobogata.

Różni mądrzy podróżnicy jeździli do da-lekichkrajówizauważyli,żesąludzie,którzymająwmowiebardzomałowyrazów,że ichjęzykjestbiedny.Matenbiednyjęzyktrochęrzeczowników, bo przecież trzeba jakoś na-zwaćswojestołki,garnkiiinnerzeczy,matamjakąśkupkęprzymiotników,bojednestołkisąduże–adrugiemałe,jednegarnki–jakie?–czyste,adrugie–jakie?–brudne;matamtro-chęjeszczetegoiowego–ijużkoniec.Takitosambiednyjęzykjaknaszychmałychdzieci.

A im mądrzejszy jest jakiś naród, imwięcej wie i więcej umie, tym więcej marozmaitych wyrazów – i z każdym rokiemrodząsięnowewyrazy,jakwamrodząsiębraciaisiostry.Ktośwymyśliłbrykę,którajeździ bez konia, trzeba było to jakoś na-zwać–inazwali:samochód.Taksamo,do-pókiGutenbergniewymyśliłdruku,niebyłowyrazów:druk,czcionki.(...)

Aleniemyślcie,żetylkorzeczownikisięrodzą. Nie: i przymiotniki także i inne czę-

Święto Nauczyciela

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały 5

ścimowy.sąnaprzykładwpolskimjęzykudwawyrazy:lubićikochać.KochasięBoga,ojca,matkę,alubisiękolegę,psa,wodęzsokiem. są wyrazy: zamożny i bogaty. Za-możnytotaki,któryma,czegomupotrzeba,abogatymawięcej,niżmupotrzeba iniewie,cozpieniędzmirobić–najczęściejrobigłupstwa.Taksamoubogitotaki,którymamniej, niż potrzeba A nędzarz nic nie ma.Widzicie,cozabogactwowyrazów.

Jeżeli języksamsobienaraziewyrazuwymyśleć nie potrafi, to go sobie pożycza.Każdy język ma dużo takich pożyczonychwyrazów. Mówicie: „Amator kwaśnych ja-błek”–amator–tołacińskiwyraz.Kucharz–pożyczonyodNiemców.Ktopożycza,tenpowinienoddać–ijęzykoddajepożyczonewyrazy. Weźcie sobie, panowie Francuzi, zpowrotemswójwyraz:kontent,bojużmamyswójwyraz–no,jaki?A–zadowolony.

Zdziwiciesięjeszczebardziej,kiedywampowiem,żeniektórewyrazywnimumierają.Wyobraźciesobie,żemówiciedokolegów:

-Azalizagracieznami?-Zaiste,zagramy–odpowiadająkoledzy.Widzicie,samisięśmiejecie.Azali,za-

iste – są to wyrazy stare, do codziennejmowywcaleniepasują.

Mowa ludzka, proszę was, to jak sta-ry, tajemniczy,wielkibór,pełenżycia,pełenśpiewówgłośnychiwesołych–istrasznych,nieznanychszeptów,pełenweselaismutku,młodościiśmierci.sąwmowieludzkiejwyra-zymocneiwielkiejakdęby,któredoniebiossięwznoszą:męstwo,bohater;wyrazywesołe,jak:słońce,pieśń;wyrazyponure,jak:uciskipodłość;wyrazy,któredzwoniąjakskowronekw błękitach wiosennego poranku lub sycząjakżmijajadowita,lubskarżąsięjakjęk.(...)

-Alepoconamgramatyka?–zapytacie.Bo bez gramatyki nie można dobrze

mówićanitymbardziejdobrzepisać.

-Aledlaczegotrzebabezbłędówmówićalbopisać,kiedyitakmnierozumieją?

Bobłądwmowie,tojakplamatłustaibrzydkanafotografiimatki,którąkochasz,to jak łataprzyszytanaubraniu,wktórymidzieszwgościnę.(...)

Gramatykauczyszanowaćmowęludz-kąi–podziwiaćrozumludzki...”.

Janusz KorczakDziecko salonu (fragmenty)

Wierzę,żedobrzesięuczycie,żeumiecieuszanować pracę swoich nauczycieli, a napewnopolatach,kiedyjużbędziecieludźmidorosłymi,powróciciepamięciądotegoświę-ta–DniaNauczyciela.Chociażwkalendarzumamypodane–DzieńEdukacjiNarodowej,touściskajcieswoichnauczycieli!

Każdemuuczniowiradośćsięudziela,GdyzbliżasięDzieńNauczyciela.Zokazjitegozaszczytnegoświętaniechkażdabuziabędzieuśmiechnięta.

Babcia Kazia

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały6

Uczniowie klasy I Średniej szkoły Ogólno-kształcącej I–III stopnianr3z rosyjskim ipol-skim językiem nauczania w Iwano-Frankiwskuwzięliudziałwkonkursie„Mileniumnauchodź-stwie”, który miał miejsce jeszcze w ubiegłymroku szkolnym. Celem Konkursu „Milenium nauchodźstwie” było zapoznanie uczniów szkółz tematem obchodów Milenium chrztu Polskiprzez polską emigrację, zebranie materiałówźródłowych i relacji, które pomogą odtworzyćobchody millenijne w poszczególnych krajachna wszystkich kontynentach świata oraz prze-

kazaniezdobytychinformacjiwformieprackon-kursowych.

OrganizatoremkonkursubyłInstytutPamię-ci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni prze-ciwkoNarodowiPolskiemu,zwanydalejIPN,wewspółpracy z senatorem Rzeczypospolitej Pol-skiej prof. Janem Żarynem, Wspólnotą Polską,Uniwersytetem Kardynała stefana Wyszyńskie-go, Ministerstwem spraw Zagranicznych orazMinisterstwemEdukacjiNarodowej.

Konkursadresowanybyłdouczniówwwie-ku7–18 latuczącychsiępozagranicamiRze-czypospolitejwewszystkichtypachszkół.

Konkursprzeprowadzonybyłwdwóchkate-goriach wiekowych: 7–11 lat (grupa młodsza) i12–18lat(grupastarsza).

Wgrupie„młodszej” Imiejscezdobyły–zaalbum„Mileniumnauchodźstwie.Nottingham”Victoria Pietraszek i Dora Morawska z PolskiejszkołyPrzedmiotówOjczystych im.św.Kazimie-rzawNottingham;opiekunpracy:ElżbietaBoik.

JurynieprzyznałoIIiIIImiejscawtejkate-goriiwiekowej.

Przyznano5wyróżnieńzapraceplastyczne:cztery za prace ze Średniej Ogólnokształcącejszkołynr3wIwano-Frankiwsku:„ChrzestPolski”autorstwaMartyMariiPosławskiej(l.8),„ChrzestPolski”,DariiDwiluk(l.7),„ChrzestPolski”,Ana-

stazjiKirbaby(l.8),„ChrzestPolski”EwelinyBoj-czuk(l.7);opiekunprac:MałgorzataGulaorazzapracę„1050rocznicachrztuPolski”AleksandryCzaji(l.10)zArlingtonHeights.

Dopieropowakacjachuczennicezeszkołynr3,ówczesnejklasypierwszej,aobecniejużdru-giejodebrałynagrody.

serdeczniegratulujemyp.MałgorzacieGulizazainteresowanieuczniówsamymkonkursemizdobycieprzeznichwyróżnień.WszystkiepraceprzekazanedoIPN-uzostałyzauważone.

Wkonkursiewzięliudziałuczniowiezwielukrajów.

Patronatmedialnynadkonkursemsprawo-wałmiesięcznik„WsieciHistorii”.

Informacjawłasna

Konkurs „Milenium na uchodźstwie” rozstrzygnięty

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały 7

Narrator:Otojestscena–anatejsceniebędziezachwilęprzedstawienie.Bezżadnej„blagi”ibez„lipy”różnesiętuprzedstawiątypy.Niechsiępublicznośćuspokoiiniechsięprzyjrzytypkomwklasie.

Typek nr 1 Spóźnialski:

Narrator: Gżegżółkaznanymbyłmurarzem–rozróbkąwapnasiędorabiał.

Typek nr 3 RozrabiaczJapowiedziałem,żepokażę,(pokazujezaciśniętepięści)jakibezwapnasięrozrabia!(wskazujepalcemwstronęwidowni)Tusiępodpowie,tamsięwrzaśnie,tegosiępopchnie–cooznacza,żenieGżegżółka,leczjawłaśniezdobyłemsławę...rozrabiacza.

Narrator:Niestety–koniecnaszejsztuki!Każdy,cosięwzruszyłszczerze,nimsięzabierzedonauki,przykładuz„typków”niechniebierze,botosątypkinieciekaweitakichwklasieunasniema.Życzymy,abywwaszychklasachrównieżichniebyło.

WACŁAW BISKO

Inscenizacja pt. „Typki w klasie”

ZdążyłKopernikruszyćZiemię,Gagarinzdążyłjąokrążyć,Ajatakranosobiedrzemię,żenanicniemamczasu...zdążyć.Itymwśródinnychsięwyróżniam,żesięzegaremnieprzejmuję,więcczęstosięnalekcjespóźniam–zdążęnatomiast...dostaćdwóję.

Narrator: Tojestohydnecoonrobi!Opinięklasypsujeonnam!

Typek nr 2 GapaMojapostawaklasęzdobi,bojauważniesięprzyglądam...jaksięnaprzykładbąkizbijajakmuchachodziposuficie,alekcjasobiemija,mija...ajasięgapię,gapię,gapię...

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały8

Pewnego sło-necznegomajowegodniaBartekzaprosiłswoich kolegów dodomu na zabawę.W tym czasie jegochora siostra Majależała samotnie wswoim pokoju. Byłasmutna patrząc woknoiwidzącjakjejbraciszek z kolega-mibawisięwberkaichowanego.Dziew-czynce zrobiło się bardzo przykro. Widzącjej smutek mama potajemnie zadzwoniładobabciidziadkapoporadę.Opowiedziałaim,żeMajazaraziłasięospąileżywłóżku,jest jejsmutno,czujesiębardzosamotniei nic ją nie pociesza, podczas gdy Bartekświetniesiębawizkolegaminapodwórku.PotejrozmowiedziadkowiezastanawialisięcomogązrobićdlaMai.Babciapostanowiłaprzygotować coś specjalnego dla wnuczki.Niemogliprzecieżzostawić jejwtakiejsy-tuacji.

A tymczasemdziewczynkaspoglądaław okno odstawiając wszystkie swoje za-bawkinabokimyślała:

-Oh,gdybyprzyszedłktoś,ktobymnieczymśzainteresował!Abypoprawiłmójhu-morchociażtroszeczkę!–dodałazesmut-kiem i zaraz by się rozpłakała, gdyby nieotworzyłysiędrzwiinieusłyszała:

-Cześć,Majo!!!!!Dziewczynka popatrzyła w stronę wej-

ściai…-Babciu!!!!!–wykrzyknęłazradością–

Toty?Naprawdę?

-Cześć,wnusiu!–odpowiedziałabab-cia–Czemujesteśtakasmutna?

- Och, babciu! Przyszłaś w samą porę!Prawie się rozpłakałam… Dobrze, że przy-szłaś,cobymbezciebiezrobiła?!A…skądwiesz,żejestemsmutnai…

-Chora?–dopowiedziałababcia–Bab-ciewszystkowiedzą,więcsięniedziw.

Odmomentuprzyjściaukochanejbab-cidziewczyncezrobiłosięradośnieipoja-wiłsięuśmiechnatwarzy.

Nagledrzwidopokojusięotworzyłyinaproguzjawiłsiędziadek.

-CześćDziadku!–podbiegładoniegoiprzytuliłasię.

-Cześć,Majuniu!–przywitałsięserdecz-nie.

Przezpół godzinydziewczynka rozma-wiała z dziadkami zapominając o swoichprzeżyciachiosmutku.

-Aterazmożewcośzagramy?–zapy-tała.

-Awcobyśchciała–zainteresowałsiędziadek.

-Hmmm…możewgręplanszowąscri-ba?

-Świetnie!–zgodzilisiędziadkowie.Zaciętawalkanaukładaniesłówtrwa-

łaokołogodziny.-Aczymaszochotęnapysznączekola-

dowąbabeczkę?–zapytałababcia.- Oczywiście, Twoje babeczki są naj-

pyszniejszenaświecie!Podeserzedziadekwyciągnąłdrewnia-

nepudełko.Byłynanimbiałoczarnekwa-draciki.

-Wieszcotojest?–zapytałotwierającje.Znajdowałysięwnimmałewyrzeźbio-

nebiałeiczarnedrewnianefigurki.

Recepta na radość

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały 9

-Niewiem.-To jest takabardzomądra i staragra

znananacałymświecie.Nazywasięszachy.PowstaławVIwiekunaszejerywIndiach,doEuropy zaś dotarła już w VIII–IX wieku, po-czątkowodoHiszpanii,WłochiFrancji,potemdoNiemiec,AngliiiskandynawiiadoPolskidopierowXIIwieku,zapanowaniaBolesła-waKrzywoustego.Umiejętnośćgrywszachy

uznawanabyłazazaletęizyskaławielkąpo-pularnośćnadworzekrólewskim.Popatrz,tosąfiguryipionkiszachoweanatejplanszyustawiasięjeodpowiednionawłaściwepola.Tychpóljest64…kontynuowałdziadek.

-Dziadku,nauczmniegraćwszachy!!!-Dobrze,alenajpierwposłuchaj.Graw

szachy rozgrywana jest pomiędzy dwomazawodnikami.Jedengraczmabierkibiałe,drugi – czarne. Każda bierka porusza sięinaczej,maswojąwartośćiswojezadanie.Celemrozgrywanejpartiiszachówjest„da-niemata”królowiprzeciwnika…

Maja z rosnącą ciekawością słuchaładziadka, który w ten sposób wytłumaczył

wnuczce jakporuszająsiępionki, skoczki,gońce,hetman ikról.OdpoczątkuMajazprzyjemnościąuczyłasięgraćwszachy,po-nieważbyłatodlaniejciekawazabawa.Póź-niej,kiedyoswoiłajużzpodstawowymizasa-dami,zaczęłarozgrywaćzdziadkiemibab-ciąswepierwszepartie.Odtejchwiliopuściłjąsmutekichorobaprawieniezauważalnieminęła. Z każdą partią grała coraz lepiej.

Każdarozgrywkabyłaniepowtarzalna,ajejwynikuniemożnabyłoprzewidzieć.

W końcu rodzice zapisali ją do klubuszachowego, ponieważ potrzebowała jużbardziejfachowejpomocy.

Pokilkulatachdziewczynkajużbrałaudziałwzawodachszachowychizajmowałamiejscanapodiumzdobywającdyplomyipuchary.

-Och,cimoikochanidziadkowie!–my-ślałaMajaotrzymująckolejnąnagrodę–gdy-byniechoroba ioni, tonigdynienauczyła-bymsięgraćwszachyinigdyniezdobyłabympucharu!Jestemtakaszczęśliwaijestemtakimzatowdzięczna!!!

MARTA KOT

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały10

Co kto lubi

Ludziebywająróżni:miejscowi,tudzieżpodróżni.Gdziekolwiekokosięzwróci,bywająłysiirudzi.Gdziekolwiekstopastąpi,sąszczodrobliwiiskąpi.Mająróżnezawody,rozmaitenatury,mieszkająnadbrzegiemwodyalboteżwolągóry.Ludziebywająróżni,możetoichnieporóżni.Alezewszystkichznakówodróżniającychludzi,głównymjestsprawasmaku,toznaczy–ktocolubi.Chińczycy–ryżugarstkęsmażą,gotują,pieką,apodniebieniebułgarskieubóstwiazsiadłemleko.Eskimosopychasiętranem,Tatar–pieczonymbaranem.PierożkówimieniempielmieniRosjaninnatortniezamieni,ażinnychogarniazdumienie,ilezjeśćpotrafipielmieni!Afrancuskiegosmakunicnienęcipróczślimaków.

Anglikpłatkikukurydzianecodzieńmanaśniadanie,agumędożuciazchrzanemwielbiąAmerykanie.(Możebyćzoliwą,niezchrzanem–bylebyłodobrzezmieszane).Niemiecpochłaniakiełbaskęipiwokuflamiłyka,anarodykaukaskiesłynązeswegoszaszłyku.(totakiemięsiwonarożnie–niebierzrożnadoust,ostrożnie!)Prawda,jakaciekawatasmacznageografia?AwBrazyliijestkawa,żenigdziesięlepszanietrafia!Arabowiewcinajądaktyle,tylemają,ach,tyle!ZatoTurek–staryidzieckochwalichóremchałwęturecką.Czech–konsumujebezlikuwielcepożywnychknedlików.Ajeszczeoludożercachsłyszałem,którzy...no,wiecie,ajajestemludożerca–inasjestnajwięcejnaświecie.

WIKTOR WOROSzylSKI

Poznajemy światWyruszając w dalekie podróże, żeby poznać świat, pamiętajcie – należy go szanować. A w szkole nie opuszczać (i nie wagarować na) lekcji geografii!

nr 10 (64) październik 2017 * Polak Mały

Przygody Koziołka Matołka(fragmenty)

Rejestracyjną Służbę Ukrainy 08.06.2012 r. założyciel i wydawca: Mirosław Rowicki, засновник і видавець М. М. Ровіцкі. Projekt współfinansowany w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za

granicą za pośrednictwem Fun-dacji Wolność i Demokracja.

11

Dzikirumakskoczyłwgórę,PotemsięnaziemięzwalaIkoziołkawchwilępotemOdniesionodoszpitala.

Leżybiedak,połamany,Jakniemowlę,caływbieli.„Gdynieumrze,tożyćbędzie!”Takdoktorzypowiedzieli.

Wreszciekościmusięzrosły,Tylkotwarzmubardzoschudła,Przetowyszedłzeszpitala,Wspartymocnoodwaszczudła.

Jużwyzdrowiałdokumentnie,Ażeniebyłwciemiębity,OprzygodachswychwspaniałychWwielkichmiastachmiałodczyty.

Gdypieniędzyzebrałmnóstwo,skoczyłwgóręzezwyczajuIpowiada:„Czas,Matołku,Dowłasnegowracaćkraju!

Wporciewnetmupowiedzieli:„NiechpanjedziezeswejlaskiNaokręcietymwspaniałym,Conazywasię„Pulaski”!KornelMakuszyński,MarianWalentynowicz,

PrzygodyKoziołkaMatołka

Pismo jest redagowane przez zespół „Kuriera Galicyjskiego”. Adres do korespondencji: Kurier Galicyjski – Polak Mały, skrytka pocztowa (a/c) nr 80, IwanoFrankiwsk 76018, Ukraina, абонентська скринька № 80, ІваноФранківськ, Україна, email: kuriergalicyjski@wp.pl, tel.: 0038 (032) 2531520. Свідоцтво про державну реєстрацію Серія КВ № 189837773 Р видане Державною Реєстраційною Службою України 08.06.2012 р. Świadectwo rejestracji: seria KW nr 189837773 R wydane przez Państwową

Miesięcznik Polak Mały można zaprenumerować na poczcie na Ukrainie!!!

KOD PRENUMERATYУКРПОШТА 68416

Cena prenumeraty pocztowej1 miesiąc – 5,05 hrywien

3 miesiące – 15,15 hrywien6 miesięcy – 30,30 hrywien

12 miesięcy – 60,60 hrywien