POŁĄCZENIE,POŁĄCZENIE,PRZETOKAPRZETOKA

USTNO-USTNO-ZATOKOWAZATOKOWA

Marzena JachowiczMarzena JachowiczKinga OlekKinga OlekKatarzyna PotoczekKatarzyna Potoczek

Maja SleimanMaja Sleiman Justyna StańczykJustyna Stańczyk

Justyna TadajewskaJustyna Tadajewska

Zatoki przynosoweZatoki przynosowe* są przestrzeniami powietrznymi sąsiadującymi z * są przestrzeniami powietrznymi sąsiadującymi z jamą nosową. Ich objętość przewyższa zazwyczaj jamą nosową. Ich objętość przewyższa zazwyczaj objętość jamy nosowej. Ich budowa i wielkość są objętość jamy nosowej. Ich budowa i wielkość są bardzo zmienne.bardzo zmienne.* u noworodka twarzoczaszka stanowi ok. 1/7 * u noworodka twarzoczaszka stanowi ok. 1/7 czaszkiczaszki* u dorosłego natomiast ok. 1/2 całkowitej wielkości * u dorosłego natomiast ok. 1/2 całkowitej wielkości czaszki. Proporcje te wynikają z różnego stopnia czaszki. Proporcje te wynikają z różnego stopnia wykształcenia nosa i zatok przynosowych oraz wykształcenia nosa i zatok przynosowych oraz aparatu żucia. aparatu żucia. * Zatoka szczękowa pojawia się już u płodu w II * Zatoka szczękowa pojawia się już u płodu w II trymestrze ciąży; trymestrze ciąży; u noworodka ma ona wielkość ziarna grochuu noworodka ma ona wielkość ziarna grochu w 2. r.ż., w miarę rozwoju zębów, zwiększa swe w 2. r.ż., w miarę rozwoju zębów, zwiększa swe wymiarywymiary w pełni rozwinięta jest w 15. r.ż. w pełni rozwinięta jest w 15. r.ż.

AnatomiaAnatomiaZatoka szczękowa(sinus Zatoka szczękowa(sinus

maxillaris) jest maxillaris) jest największą zatokąnajwiększą zatoką

znajduje się w znajduje się w środkowym piętrze środkowym piętrze twarzoczaszkitwarzoczaszki

jest ograniczona 5jest ograniczona 5 scianami:scianami:

1.1. przednia-twarzowaprzednia-twarzowa2.2. górna –oczodogórna –oczodołłowaowa3.3. tylna-skrzydłowo-tylna-skrzydłowo-

podniebiennapodniebienna4.4. przyśrodkowa-nosowaprzyśrodkowa-nosowa5.5. dolna-dno zatokidolna-dno zatoki

W ścianie nosowej , w głębi lejka W ścianie nosowej , w głębi lejka sitowego znajduje się ujście, sitowego znajduje się ujście, czasami znajduje się tu również czasami znajduje się tu również otwór dodatkowy. Jego obecność otwór dodatkowy. Jego obecność zapewnia lepszy drenaż i odpływ zapewnia lepszy drenaż i odpływ płynów z zatoki-znajduje się on płynów z zatoki-znajduje się on niżej i bardziej dotylnie od ujścia niżej i bardziej dotylnie od ujścia zatoki. zatoki.

Wzdłuż ściany oczodołowej Wzdłuż ściany oczodołowej biegnie nerw podoczodołowy, biegnie nerw podoczodołowy, który wychodzi z zatoki przez który wychodzi z zatoki przez otwór podoczodołowy, znajdujący otwór podoczodołowy, znajdujący się w ścianie twarzowej.się w ścianie twarzowej.

Ściana przednia- twarzowa mieści Ściana przednia- twarzowa mieści dół nadkłowy.dół nadkłowy.

Dno zatoki ma liczne łęki, Dno zatoki ma liczne łęki, kształtem odpowiadające kształtem odpowiadające zębodołom zębów trzonowych i zębodołom zębów trzonowych i przedtrzonowych.przedtrzonowych.

Zachyłki zatoki:Zachyłki zatoki: zachyłek czołowyzachyłek czołowy zachyłek podniebienny górnyzachyłek podniebienny górny zachyłek podniebienny dolnyzachyłek podniebienny dolny zachyłek zębodołowyzachyłek zębodołowy zachyłek jarzmowyzachyłek jarzmowyZaopatrzenie w krewZaopatrzenie w krew:: tętnice nosowe tylne łączące się z odgałęziami tętnicy tętnice nosowe tylne łączące się z odgałęziami tętnicy

podoczodołowejpodoczodołowej krew żylna z zatok spływa do żył nosakrew żylna z zatok spływa do żył nosa chłonka z zatok spływa do węzłów chłonnych chłonka z zatok spływa do węzłów chłonnych

podżuchwowych głębokich szyipodżuchwowych głębokich szyiUnerwienie zatokiUnerwienie zatoki odgałęzienia nerwu podoczodołowego odgałęzienia nerwu podoczodołowego gałęzie zębodołowe górnegałęzie zębodołowe górne gałęzie biegnące ze zwoju skrzydłowo-podniebiennegogałęzie biegnące ze zwoju skrzydłowo-podniebiennego gałęzie odchodzące od nerwu sitowego przedniegogałęzie odchodzące od nerwu sitowego przedniego

FIZJOLOGIA ZATOK SZCZĘKOWYCHFIZJOLOGIA ZATOK SZCZĘKOWYCH::

nabłonek migawkowy wyścielający zatokę nabłonek migawkowy wyścielający zatokę wykonuje ruch w kierunku ujścia zatoki, czyli wykonuje ruch w kierunku ujścia zatoki, czyli powietrze wędruje z nosa do zatok , gdzie jest powietrze wędruje z nosa do zatok , gdzie jest oczyszczane i nasycane parą wodną. Ważna oczyszczane i nasycane parą wodną. Ważna role w tym procesie odgrywa śluz (gruczołu role w tym procesie odgrywa śluz (gruczołu śluzowe) i ruch rzęsek. Temp. powietrza po śluzowe) i ruch rzęsek. Temp. powietrza po przejściu przez zatoki osiąga temperaturę 36-37 przejściu przez zatoki osiąga temperaturę 36-37 stopnistopni

zatoki są rezonatorem głosu (wzmacniają jego zatoki są rezonatorem głosu (wzmacniają jego siłę i nadają brzmienie i barwę).siłę i nadają brzmienie i barwę).

PRZYCZYNY OTWARCIA ZATOKI:PRZYCZYNY OTWARCIA ZATOKI: anatomiczneanatomiczne :nisko schodzący zachyłek zębodołowy :nisko schodzący zachyłek zębodołowy

zatoki.zatoki. jatrogennejatrogenne: powikłanie przy ekstrakcji zęba, którego : powikłanie przy ekstrakcji zęba, którego

wierzchołek korzenia lub wierzchołki korzenia wpuklają wierzchołek korzenia lub wierzchołki korzenia wpuklają się do światła zatoki.się do światła zatoki.

chorobowe:chorobowe: rozległe przewlekłe zmiany ziarninowe rozległe przewlekłe zmiany ziarninowe związane z ozębną wierzchołków korzeni i torbiele związane z ozębną wierzchołków korzeni i torbiele przywierzchołkowe rozrastające się-niszczą kość przywierzchołkowe rozrastające się-niszczą kość oddzielającą zębodół od dna zatoki; zapalenie zatoki oddzielającą zębodół od dna zatoki; zapalenie zatoki szczękowej.szczękowej.

implantacja wszczepu śródkostnego: implantacja wszczepu śródkostnego: zbyt długi zbyt długi implant lub zbyt płytki wyrostek.implant lub zbyt płytki wyrostek.

urazy:urazy: złamanie guza szczęki.złamanie guza szczęki.

METODY DIAGNOSTYKI POŁĄCZENIA METODY DIAGNOSTYKI POŁĄCZENIA USTNO ZATOKOWEGO:USTNO ZATOKOWEGO:

sprawdzenie narzędziem dna zębodołu po usunięciu zębasprawdzenie narzędziem dna zębodołu po usunięciu zęba może wystąpić wyciek treści ropnej przez przetokę przy ropnym może wystąpić wyciek treści ropnej przez przetokę przy ropnym

zapaleniu zatoki, czy ropniaku lub w przypadku torbieli w świetle zapaleniu zatoki, czy ropniaku lub w przypadku torbieli w świetle zatoki.zatoki.

polecenie pacjentowi zatkania nosa i dmuchania przez niego przy polecenie pacjentowi zatkania nosa i dmuchania przez niego przy obserwacji ,czy z zębodołu nie wydobywa się krew (wynik może być obserwacji ,czy z zębodołu nie wydobywa się krew (wynik może być fałszywy przy obecności polipa który przy otwartej zatoce może fałszywy przy obecności polipa który przy otwartej zatoce może zatkać ujście i nie dawać objawów przetoki ustno-zatokowej) zatkać ujście i nie dawać objawów przetoki ustno-zatokowej)

natomiast należy wykonać płukanie zatoki przez przetokę, najlepiej natomiast należy wykonać płukanie zatoki przez przetokę, najlepiej roztworem nadmanganianu potasu. Płyn wypływający przez nos roztworem nadmanganianu potasu. Płyn wypływający przez nos potwierdza rozpoznanie . Brak przechodzenia płynu przez nos przy potwierdza rozpoznanie . Brak przechodzenia płynu przez nos przy przepłukiwaniu zatoki świadczy o obecności torbieli w jej świetle lub przepłukiwaniu zatoki świadczy o obecności torbieli w jej świetle lub też o zamknięciu rozworu szczękowego przez polipy w zatoce.też o zamknięciu rozworu szczękowego przez polipy w zatoce.

jeżeli do wierzchołka korzenia usuniętego zęba przylega część jeżeli do wierzchołka korzenia usuniętego zęba przylega część kości, lekarz może być prawie pewien, że doszło do powstania kości, lekarz może być prawie pewien, że doszło do powstania połączenia. połączenia.

Połączenia ustno-zatokowePołączenia ustno-zatokowe naruszenie bariery między jamą ustną a światłem naruszenie bariery między jamą ustną a światłem

zatoki, najczęściej na skutek powikłania ekstrakcji zatoki, najczęściej na skutek powikłania ekstrakcji (gł. zębów trzonowych)(gł. zębów trzonowych)

obecność połączenia ustno-zatokowego można obecność połączenia ustno-zatokowego można potwierdzić kilkoma sposobami (w/w). potwierdzić kilkoma sposobami (w/w).

jeżeli istnieje połączenie, przepływ powietrza przez jeżeli istnieje połączenie, przepływ powietrza przez zębodół spowoduje powstanie świszczącego zębodół spowoduje powstanie świszczącego dźwięku. Po stwierdzeniu połączenia jamy ustnej z dźwięku. Po stwierdzeniu połączenia jamy ustnej z zatoką szczękową lekarz musi określić jego zatoką szczękową lekarz musi określić jego wielkość. Wybór metody leczenia zależy od wielkość. Wybór metody leczenia zależy od wielkości połączenia, Jeżeli jest ono mniejsze niż 2 wielkości połączenia, Jeżeli jest ono mniejsze niż 2 mm, nie trzeba wykonywać żadnych dodatkowych mm, nie trzeba wykonywać żadnych dodatkowych zabiegów. Lekarz powinien zapewnić warunki dla zabiegów. Lekarz powinien zapewnić warunki dla prawidłowego formowania wysokiej jakości skrzepu i prawidłowego formowania wysokiej jakości skrzepu i pouczyć pacjenta o postępowaniu zapobiegającym pouczyć pacjenta o postępowaniu zapobiegającym usunięciu go z zębodołu.usunięciu go z zębodołu.

Przetoka ustno-zatokowaPrzetoka ustno-zatokowa w medycynie pojęcie oznaczające połączenie dwóch lub w medycynie pojęcie oznaczające połączenie dwóch lub

(rzadziej) więcej narządów powstające na skutek (rzadziej) więcej narządów powstające na skutek procesów patologicznych (również urazów), powikłań procesów patologicznych (również urazów), powikłań jatrogennych lub wykonane celowo za pomocą technik jatrogennych lub wykonane celowo za pomocą technik chirurgicznych.chirurgicznych.

Przetoki powstające (lub wykonane) pomiędzy Przetoki powstające (lub wykonane) pomiędzy narządami nazywamy przetokami wewnętrznymi, narządami nazywamy przetokami wewnętrznymi, natomiast połączenia narządów wewnętrznych ze skórą natomiast połączenia narządów wewnętrznych ze skórą nazywany przetokami zewnętrznymi (narządowo-nazywany przetokami zewnętrznymi (narządowo-skórnymi). Najczęściej przetoki wewnętrzne są skutkiem skórnymi). Najczęściej przetoki wewnętrzne są skutkiem przejścia procesu chorobowego poza obręb narządu i przejścia procesu chorobowego poza obręb narządu i zajęcia przezeń narządu sąsiedniegozajęcia przezeń narządu sąsiedniego

Jest częstym powikłaniem połączenia ustno-zatokowegoJest częstym powikłaniem połączenia ustno-zatokowego

Leczenie zachowawczeLeczenie zachowawcze Przy połączeniu wielkości 2-6 milimetrów należy podjąć Przy połączeniu wielkości 2-6 milimetrów należy podjąć

dodatkowe działania. Wskazane jest założenie szwów dodatkowe działania. Wskazane jest założenie szwów skrzyżowanych w celu stworzenia lepszych warunków skrzyżowanych w celu stworzenia lepszych warunków dla powstania i utrzymania skrzepu oraz zagojenia rany. dla powstania i utrzymania skrzepu oraz zagojenia rany. Pacjentowi przepisuje się szereg leków i zaleca Pacjentowi przepisuje się szereg leków i zaleca postępowanie zapobiegawcze w celu zmniejszenia postępowanie zapobiegawcze w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa rozwoju stanu zapalnego zatoki prawdopodobieństwa rozwoju stanu zapalnego zatoki szczękowej. Podaje się antybiotyki - zazwyczaj szczękowej. Podaje się antybiotyki - zazwyczaj penicylinę lub erytromycynę przez 7 dni. Wskazane jest penicylinę lub erytromycynę przez 7 dni. Wskazane jest stosowanie kropli obkurczających błonę śluzową dla stosowanie kropli obkurczających błonę śluzową dla zapewnienia drożności ujścia nosowego zatoki, zapewnienia drożności ujścia nosowego zatoki, ponieważ prawidłowy drenaż zapobiega stanom ponieważ prawidłowy drenaż zapobiega stanom zapalnym. zapalnym.

Jeżeli połączenie jest większe (7 mm lub Jeżeli połączenie jest większe (7 mm lub więcej), lekarz powinien rozważyć możliwość więcej), lekarz powinien rozważyć możliwość jego zamknięcia płatem śluzówkowo-jego zamknięcia płatem śluzówkowo-okostnowym. Wymagane jest również wdrożenie okostnowym. Wymagane jest również wdrożenie postępowania zapobiegawczego i odpowiednich postępowania zapobiegawczego i odpowiednich leków.leków.

Opisane wyżej zalecenia dotyczą pacjentów bez Opisane wyżej zalecenia dotyczą pacjentów bez zapalenia zatoki szczękowej.zapalenia zatoki szczękowej.

U osób z przewlekłym zapaleniem zatoki U osób z przewlekłym zapaleniem zatoki szczękowej nawet bardzo małe połączenie może szczękowej nawet bardzo małe połączenie może goić się długo i stać się przyczyną powstania goić się długo i stać się przyczyną powstania przetoki ustno-zatokowej. przetoki ustno-zatokowej.

Operacyjne zamknięcie połączeń Operacyjne zamknięcie połączeń ustno-zatokowychustno-zatokowych

(1) operacja plastyczna sposobem (1) operacja plastyczna sposobem Wassmunda- Borusiewicza,Wassmunda- Borusiewicza,

(2) metoda Zangego,(2) metoda Zangego,(3) płat przesunięty z policzka, (3) płat przesunięty z policzka, (4) płat skórno-mięśniowy policzkowy, (4) płat skórno-mięśniowy policzkowy, (5) płat podniebienny arterializowany, (5) płat podniebienny arterializowany, (6) płat mostowy, (6) płat mostowy, (7) płat językowy, (7) płat językowy, (8) ciało tłuszczowe Bichata, (8) ciało tłuszczowe Bichata, (9) dwuwarstwowe zamknięcie.(9) dwuwarstwowe zamknięcie.

I. Operacja plastyczna przetoki zatokowo-I. Operacja plastyczna przetoki zatokowo-ustnej sposobem Wassmunda-Borusiewiczaustnej sposobem Wassmunda-Borusiewicza

Najczęściej stosowana metodaNajczęściej stosowana metoda Polega na :Polega na :1.1. wytworzeniu wytworzeniu trapezowatego płata śluzówkowo-okostnowegotrapezowatego płata śluzówkowo-okostnowego na na

wyrostku zębodołowym od strony policzka na wysokości przetoki, wyrostku zębodołowym od strony policzka na wysokości przetoki, 2.2. odwarstwieniu i przecięciu okostnej na całej szerokości jego odwarstwieniu i przecięciu okostnej na całej szerokości jego

podstawy co powoduje wydłużenie płata (w wyniku przecięcia podstawy co powoduje wydłużenie płata (w wyniku przecięcia sprężystych włókien okostnej).sprężystych włókien okostnej).

3.3. wyłyżeczkowaniu ścian przetoki i wyrównaniu brzegów kostnych wyłyżeczkowaniu ścian przetoki i wyrównaniu brzegów kostnych kleszczami Luera okrwawia się brzeg dziąsła od strony kleszczami Luera okrwawia się brzeg dziąsła od strony podniebiennej, skośnie ścinając nabłonek (poprawka podniebiennej, skośnie ścinając nabłonek (poprawka Borusiewicza), Borusiewicza),

4.4. po wyrównaniu brzegu płata policzkowego pokrywa się zębodół i po wyrównaniu brzegu płata policzkowego pokrywa się zębodół i przetokę, zsuwając go w dół i zszywa szwami węzełkowymi z błoną przetokę, zsuwając go w dół i zszywa szwami węzełkowymi z błoną śluzową podniebienia. Można też zakładać szwy materacowe. śluzową podniebienia. Można też zakładać szwy materacowe. Szwy usuwa się w 10 dobie po zabiegu operacyjnymSzwy usuwa się w 10 dobie po zabiegu operacyjnym ..

II. Metoda LangegoII. Metoda Langego polega na pokryciu przetoki dwoma polega na pokryciu przetoki dwoma

odwróconymi płatami śluzówkowo-okostnowymi odwróconymi płatami śluzówkowo-okostnowymi utworzonymi od strony policzkowej i utworzonymi od strony policzkowej i podniebiennej. podniebiennej.

metoda ta nie jest korzystna, gdyż miejsce metoda ta nie jest korzystna, gdyż miejsce zszycia płatów znajduje się nad przetoką.zszycia płatów znajduje się nad przetoką.

III. Płat przesunięty z policzkaIII. Płat przesunięty z policzka stosowany jest przy wysoko umiejscowionej stosowany jest przy wysoko umiejscowionej

przetoce. przetoce. formuje się go wformuje się go w sklepieniu przedsionka i na sklepieniu przedsionka i na

przednio-bocznej ścianie zatoki. Płat ten jest przednio-bocznej ścianie zatoki. Płat ten jest wiotki, ponieważ nie zawiera okostnej. Może być wiotki, ponieważ nie zawiera okostnej. Może być skręcony o 90° w stosunku do podstawy.skręcony o 90° w stosunku do podstawy.

powoduje dość znaczne spłycenie przedsionka.powoduje dość znaczne spłycenie przedsionka.

IV. Płat wyspowy skórno-mięśniowy z policzkaIV. Płat wyspowy skórno-mięśniowy z policzka

Uformowany na skórze policzka, a jego Uformowany na skórze policzka, a jego szypułę stanowi mięsień policzkowy. szypułę stanowi mięsień policzkowy. Wprowadza się go do jamy ustnej przez Wprowadza się go do jamy ustnej przez rozcięcie śluzówki policzka i wszywa w rozcięcie śluzówki policzka i wszywa w brzegi dziąsła nad przetoką. Ranę brzegi dziąsła nad przetoką. Ranę skórną zszywa się.skórną zszywa się.

V. Płat podniebienny arterializowanyV. Płat podniebienny arterializowany

płat ten zawiera tętnicę podniebienną, dzięki płat ten zawiera tętnicę podniebienną, dzięki temu jest doskonale ukrwiony. temu jest doskonale ukrwiony.

wskazanie do jego zastosowania stanowi brak wskazanie do jego zastosowania stanowi brak materiału tkankowego w otoczeniu przetoki materiału tkankowego w otoczeniu przetoki (rana szarpana dziąsła z ubytkiem tkanek) oraz (rana szarpana dziąsła z ubytkiem tkanek) oraz przy niepowodzeniach po uprzednich zabiegach.przy niepowodzeniach po uprzednich zabiegach.

płat formuje się równolegle do łuku zębowego z płat formuje się równolegle do łuku zębowego z pozostawieniem rąbka dziąsła, do okolicy pozostawieniem rąbka dziąsła, do okolicy siekaczy, a następnie w linii środkowej siekaczy, a następnie w linii środkowej podniebienia i skręca, wszywając do błony podniebienia i skręca, wszywając do błony śluzowej przedsionka nad przetoką. śluzowej przedsionka nad przetoką.

obnażona kość podniebienia w przedniej części, obnażona kość podniebienia w przedniej części, skąd przesunięto płat, pokrywa się ziarniną w skąd przesunięto płat, pokrywa się ziarniną w okresie około 3 tygodni.okresie około 3 tygodni.

VI. Płat mostowyVI. Płat mostowy Utworzony w poprzek lub wzdłuż wyrostka Utworzony w poprzek lub wzdłuż wyrostka

zębodołowego.zębodołowego.

VII. Płat językowyVII. Płat językowy

płat językowy pobrany z bocznej ściany języka, płat językowy pobrany z bocznej ściany języka, charakteryzuje się dobrym ukrwieniem. charakteryzuje się dobrym ukrwieniem.

wadą jest postępowanie dwuetapowe. wadą jest postępowanie dwuetapowe. po okresie 3 tygodni i wgojeniu płata odcina się po okresie 3 tygodni i wgojeniu płata odcina się

jego szypułę.jego szypułę.

VIII. Ciało tłuszczowe BichataVIII. Ciało tłuszczowe Bichata wprowadzenie poduszeczki tłuszczowej policzka wprowadzenie poduszeczki tłuszczowej policzka

z zachowaniem szypuły naczyniowej do ubytku i z zachowaniem szypuły naczyniowej do ubytku i pokrycie jej przeszczepem śluzówki lub skóry.pokrycie jej przeszczepem śluzówki lub skóry.

IX. Metoda dwuwarstwowego zamknięciaIX. Metoda dwuwarstwowego zamknięcia pierwszą warstwę głęboką można wytworzyć z pierwszą warstwę głęboką można wytworzyć z

tkanek miękkich z sąsiedztwa przetoki lub też tkanek miękkich z sąsiedztwa przetoki lub też wprowadzić chrząstkę homogenną, heterogenną wprowadzić chrząstkę homogenną, heterogenną czy liofilizowaną, płytkę metalową lub siatkę czy liofilizowaną, płytkę metalową lub siatkę teritalową, co jednak niesie z sobą możliwość teritalową, co jednak niesie z sobą możliwość powikłań i niepowodzeń. powikłań i niepowodzeń.

rzadko również jest stosowana metoda rzadko również jest stosowana metoda LautenschlaegeraLautenschlaegera, która umożliwia zamknięcie , która umożliwia zamknięcie połączenia jamy ustnej z zatoką szczękową połączenia jamy ustnej z zatoką szczękową kością wyrostka zębodołowego. kością wyrostka zębodołowego.

w metodach tych warstwę powierzchowną w metodach tych warstwę powierzchowną tworzy płat przedsionkowy, policzkowy lub tworzy płat przedsionkowy, policzkowy lub podniebienny. podniebienny.

Leczenie natychmiastoweLeczenie natychmiastowe Ocena czytelnych Ocena czytelnych

radiogramów zwykle już na radiogramów zwykle już na wstępie wykazuje zbyt wstępie wykazuje zbyt rozwiniętą zatokę szczękową, rozwiniętą zatokę szczękową, jak również szeroko jak również szeroko rozstawione korzenie zębów, rozstawione korzenie zębów, po usunięciu których może po usunięciu których może dojść do odłamania kostnego dojść do odłamania kostnego dna zatoki.dna zatoki.

Jeżeli poczyniono takie Jeżeli poczyniono takie spostrzeżenie, można spostrzeżenie, można zmienić technikę zabiegu. zmienić technikę zabiegu. Należy przeciąć ząb i usuwać Należy przeciąć ząb i usuwać poszczególne korzenie poszczególne korzenie oddzielnie oddzielnie

jeżeli już doszło do otwarcia zatoki, to jeżeli już doszło do otwarcia zatoki, to najpierw wskazane jest leczenie jak najpierw wskazane jest leczenie jak najmniej inwazyjne. Jeśli połączenie z najmniej inwazyjne. Jeśli połączenie z zatoką jest małe, a zatoka zdrowa, należy zatoką jest małe, a zatoka zdrowa, należy się starać, aby w zębodole wytworzył się się starać, aby w zębodole wytworzył się skrzep i utrzymał się w nim. Nie jest skrzep i utrzymał się w nim. Nie jest konieczne dodatkowe wytworzenie płata z konieczne dodatkowe wytworzenie płata z tkanek miękkich. tkanek miękkich.

zakłada się szwy zbliżające tkanki miękkie zakłada się szwy zbliżające tkanki miękkie i opatrunek z gazy na 1-2 godziny. i opatrunek z gazy na 1-2 godziny.

ObturatorObturator oprócz zabiegów operacyjnych można również oprócz zabiegów operacyjnych można również

zastosować obturator (zatykadło) w celu zastosować obturator (zatykadło) w celu zamknięcia przetoki ustno-zatokowej. zamknięcia przetoki ustno-zatokowej.

wskazanie stanowi podeszły wiek, ciężki stan wskazanie stanowi podeszły wiek, ciężki stan ogólny chorego uniemożliwiający ogólny chorego uniemożliwiający przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.

zakłada się również w wypadku otworu zakłada się również w wypadku otworu resztkowego po wykonanym zabiegu, gdy, resztkowego po wykonanym zabiegu, gdy, stosując lapisowanie jego brzegów, można stosując lapisowanie jego brzegów, można uzyskać wygojenie przez ziarninowanie, a uzyskać wygojenie przez ziarninowanie, a zatykadło to ułatwia.zatykadło to ułatwia.

POSTĘPOWANIE POZABIEGOWEPOSTĘPOWANIE POZABIEGOWE okłady z lodu.okłady z lodu. pacjent jest instruowany o zachowaniu środków ostrożności pacjent jest instruowany o zachowaniu środków ostrożności

przez 10-14 dni, tzn. pole operowane należy pozostawić „w przez 10-14 dni, tzn. pole operowane należy pozostawić „w spokoju”.spokoju”.

zaraz po zabiegu nie wolno podejmować wysiłku fizycznego i zaraz po zabiegu nie wolno podejmować wysiłku fizycznego i unikać przebywania na słońcu. unikać przebywania na słońcu.

zaleca się otwieranie ust podczas kichania, wyeliminowanie zaleca się otwieranie ust podczas kichania, wyeliminowanie ssania przez słomkę, niepalenie papierosów, unikanie ssania przez słomkę, niepalenie papierosów, unikanie dmuchania przez nos oraz wszystkich innych sytuacji, w dmuchania przez nos oraz wszystkich innych sytuacji, w których dochodzi do zmiany ciśnienia pomiędzy jamą ustną a których dochodzi do zmiany ciśnienia pomiędzy jamą ustną a jamą nosową.jamą nosową.

wskazane jest stosowanie miejscowo na ranę pasty wskazane jest stosowanie miejscowo na ranę pasty SolcoserylSolcoseryl

dieta półpłynnej przez około 14 dni.dieta półpłynnej przez około 14 dni. zleca się antybiotyk (penicyliny); środek przeciwhistaminowy; zleca się antybiotyk (penicyliny); środek przeciwhistaminowy; na 7-10 dni leki przeciwobrzękowe i zmniejszające na 7-10 dni leki przeciwobrzękowe i zmniejszające

przekrwienie, w celu obkurczenia błony śluzowej i przekrwienie, w celu obkurczenia błony śluzowej i zmniejszenia ilości wydzieliny w zatoce i jamie nosowej oraz zmniejszenia ilości wydzieliny w zatoce i jamie nosowej oraz zwalczenia zakażenia.zwalczenia zakażenia.

zakaz prowadzenia przez pacjenta w obrębie okolicy zakaz prowadzenia przez pacjenta w obrębie okolicy operowanej procedur mechanicznych zabiegów higienicznych operowanej procedur mechanicznych zabiegów higienicznych przez okres 10-14dni przez okres 10-14dni ( w zależności od zabiegu).( w zależności od zabiegu).

płukanie preparatami Chlorheksydyny przez 2-6tyg. płukanie preparatami Chlorheksydyny przez 2-6tyg. (w zależności (w zależności od przeprowadzonego zabiegu)od przeprowadzonego zabiegu)

W 10 dobie usuwa się szwy.W 10 dobie usuwa się szwy. badania kontrolne co 48-72 godziny i poleca się pacjentowi, badania kontrolne co 48-72 godziny i poleca się pacjentowi,

aby zgłosił się, jeśli zauważy przechodzenie powietrza do aby zgłosił się, jeśli zauważy przechodzenie powietrza do jamy ustnej lub płynów do nosa, jak również w razie jamy ustnej lub płynów do nosa, jak również w razie pojawienia się objawów ostrego zapalenia zatoki szczękowej.pojawienia się objawów ostrego zapalenia zatoki szczękowej.

posiadane protezy powinny być założone zaraz po zabiegu. posiadane protezy powinny być założone zaraz po zabiegu. Noszone przez 7 dni. Natychmiastowe noszenie protez Noszone przez 7 dni. Natychmiastowe noszenie protez powstrzymuje dziąsła przed opuchnięciem. powstrzymuje dziąsła przed opuchnięciem.

W przypadku operacji Caldwell-Lucka : Należy nie należy się W przypadku operacji Caldwell-Lucka : Należy nie należy się schylać. W trakcie snu głowę należy trzymać wysoko, schylać. W trakcie snu głowę należy trzymać wysoko, zmniejsza to krwawienie i opuchliznę Seton gumowo-gazowy zmniejsza to krwawienie i opuchliznę Seton gumowo-gazowy należy usunąć w 2-3 dobie pooperacyjnej. W 6 lub 7 dobie należy usunąć w 2-3 dobie pooperacyjnej. W 6 lub 7 dobie należy przepłukać zatokę przez wytworzony otwór pod należy przepłukać zatokę przez wytworzony otwór pod małżowiną nosową dolnąmałżowiną nosową dolną

Operacja Caldwella-LuckaOperacja Caldwella-Lucka

Operację tę można wykonać w Operację tę można wykonać w znieczuleniu ogólnym, jak i znieczuleniu ogólnym, jak i miejscowym, jednak obecnie miejscowym, jednak obecnie najczęściej operacja ta jest najczęściej operacja ta jest wykonywana w znieczuleniu ogólnym, wykonywana w znieczuleniu ogólnym, co daje pełny komfort operowanemu i co daje pełny komfort operowanemu i operującemu.operującemu.

I etapI etap. Cięcie błony śluzowej i okostnej w sklepieniu . Cięcie błony śluzowej i okostnej w sklepieniu przedsionka jamy ustnej od wędzidełka wargi górnej do przedsionka jamy ustnej od wędzidełka wargi górnej do guza szczęki. guza szczęki. W przypadkach przetoki ustno-zatokowej cięcie z W przypadkach przetoki ustno-zatokowej cięcie z

równoczesnym uformowaniem płata trapezowatego równoczesnym uformowaniem płata trapezowatego celem jej zamknięcia.celem jej zamknięcia.

II etapII etap.. Otwarcie zatoki. Otwarcie zatoki. Odwarstwia się płat śluzówkowo-okostnowy, Odwarstwia się płat śluzówkowo-okostnowy,

odsłaniając kość przedniej ściany zatoki na całej odsłaniając kość przedniej ściany zatoki na całej przestrzeni dołu nadkłowego. przestrzeni dołu nadkłowego.

Nie należy zbyt wysoko odsłaniać kości, aby nie Nie należy zbyt wysoko odsłaniać kości, aby nie uszkodzić pęczka podoczodołowego. uszkodzić pęczka podoczodołowego.

W okolicy dołu nadkłowego cienka blaszka kostna W okolicy dołu nadkłowego cienka blaszka kostna przedniej ściany zatoki szczękowej ma najczęściej przedniej ściany zatoki szczękowej ma najczęściej niebieskawe zabarwienie. Jest to miejsce otwarcia niebieskawe zabarwienie. Jest to miejsce otwarcia zatoki.zatoki.

Za pomocą dłuta lub wiertła wycina się okrągły otwór w Za pomocą dłuta lub wiertła wycina się okrągły otwór w przedniej ścianie zatok, a następnie poszerza się go przedniej ścianie zatok, a następnie poszerza się go kleszczykami kostnymi Luera lub „sztancą" Hajeka do kleszczykami kostnymi Luera lub „sztancą" Hajeka do średnicy 2-3 cm. średnicy 2-3 cm.

Przednią ścianę należy usuwać w kierunku otworu Przednią ścianę należy usuwać w kierunku otworu gruszkowatego, ułatwia to bowiem w późniejszym gruszkowatego, ułatwia to bowiem w późniejszym etapie wykonanie połączenia nosowo-zatokowego. etapie wykonanie połączenia nosowo-zatokowego.

Krwawienie z kości tamuje się przez zmiażdżenie Krwawienie z kości tamuje się przez zmiażdżenie krwawiącego naczynia, a kiedy to nie jest skuteczne, krwawiącego naczynia, a kiedy to nie jest skuteczne, woskiem chirurgicznym „zakleja" się krwawiące woskiem chirurgicznym „zakleja" się krwawiące naczynie.naczynie.

III etapIII etap.. Usunięcie chorobowo zmienionej błony Usunięcie chorobowo zmienionej błony śluzowej. śluzowej. W przypadku wtłoczenia korzenia zęba do zatoki trzeba W przypadku wtłoczenia korzenia zęba do zatoki trzeba

go usunąć. go usunąć. Zatokę tamponuje się gazą. Zatokę tamponuje się gazą. Rasparatorem stopniowo oddziela się zmienioną błonę Rasparatorem stopniowo oddziela się zmienioną błonę

śluzową od ścian kostnych. śluzową od ścian kostnych. Obecnie jest tendencja do pozostawiania niezmienionej Obecnie jest tendencja do pozostawiania niezmienionej

chorobowo śluzówki. chorobowo śluzówki. Do usuwania polipowo zmienionej błony ślu zowej Do usuwania polipowo zmienionej błony ślu zowej

szczególnie z zachyłków zatoki bardzo przydatne są szczególnie z zachyłków zatoki bardzo przydatne są łyżeczki kostne. łyżeczki kostne.

W czasie łyżeczkowania zwykle występuje dosyć W czasie łyżeczkowania zwykle występuje dosyć intensywne krwawienie, które ustępuje po tamponadzie intensywne krwawienie, które ustępuje po tamponadzie zatoki i dokładnym usunięciu polipowato zmienionej zatoki i dokładnym usunięciu polipowato zmienionej śluzówki.śluzówki.

Uwaga! Usuwanie chorobowo zmienionej śluzówki przez Uwaga! Usuwanie chorobowo zmienionej śluzówki przez łyżeczkowanie musi być wykonywane bardzo delikatnie, łyżeczkowanie musi być wykonywane bardzo delikatnie, szczególnie z zachyłka zębodołowego i ściany górnej szczególnie z zachyłka zębodołowego i ściany górnej (oczodołowej). (oczodołowej).

IV etapIV etap.. Połączenie zatoki z przewodem Połączenie zatoki z przewodem nosowym dolnym. nosowym dolnym. Od strony zatoki dłutem półkolistym wykonuje Od strony zatoki dłutem półkolistym wykonuje

się otwór na wysokości dolnego przewodu się otwór na wysokości dolnego przewodu nosowego (tuż pod małżowiną dolną) i nosowego (tuż pod małżowiną dolną) i oddłutowaną blaszkę kostną oddziela się od oddłutowaną blaszkę kostną oddziela się od błony śluzowej jamy nosowej i usuwa. błony śluzowej jamy nosowej i usuwa.

Należy pamiętać o konieczności obniżenia Należy pamiętać o konieczności obniżenia progu kostnego pomiędzy zatoką a jamą progu kostnego pomiędzy zatoką a jamą nosową, gdyż zbyt wysoki próg utrudnia nosową, gdyż zbyt wysoki próg utrudnia odpływ wydzieliny z zato ki do nosa.odpływ wydzieliny z zato ki do nosa.

Wytworzony otwór powinien mieć średnicę Wytworzony otwór powinien mieć średnicę nie mniejszą niż około 1,5 cm.nie mniejszą niż około 1,5 cm.

( ION-n.podoczodołowy; MT- małżowina nosowa ( ION-n.podoczodołowy; MT- małżowina nosowa środkowa; IT- m.n.dolna; MS- zatoka środkowa; IT- m.n.dolna; MS- zatoka szczękowa)szczękowa)

V etap.V etap. Plastyka śluzówki nosa. Plastyka śluzówki nosa. Od strony zatoki nacina się nożem odsłoniętą błonę Od strony zatoki nacina się nożem odsłoniętą błonę

śluzową bocznej ściany nosa od przodu, góry i tyłu wzdłuż śluzową bocznej ściany nosa od przodu, góry i tyłu wzdłuż brzegów kostnych wytworzonego uprzednio otworu brzegów kostnych wytworzonego uprzednio otworu kostnego. kostnego.

Po nacięciu błona śluzowa tworzy płat dolnie Po nacięciu błona śluzowa tworzy płat dolnie uszypułowany w kształcie litery U. uszypułowany w kształcie litery U.

Płat ten należy wywinąć i ułożyć na dnie zatoki.Płat ten należy wywinąć i ułożyć na dnie zatoki. VI etapVI etap.. Założenie setonu gumowo-gazowego. Założenie setonu gumowo-gazowego.

Od strony jamy nosowej przez wykonany otwór Od strony jamy nosowej przez wykonany otwór wprowadza się seton gumowo-gazowy (palec gumowej wprowadza się seton gumowo-gazowy (palec gumowej rękawiczki z setonem gazowym w środku) do światła rękawiczki z setonem gazowym w środku) do światła zatoki. zatoki.

Seton musi być odpowiedniej grubości, tak aby luźno Seton musi być odpowiedniej grubości, tak aby luźno przesuwał się w otworze. przesuwał się w otworze.

Jego zadaniem jest drenaż zatoki i ucisk wytworzonego Jego zadaniem jest drenaż zatoki i ucisk wytworzonego płata śluzówkowego.płata śluzówkowego.

VII etapVII etap.. Zszycie rany z ewentualnym Zszycie rany z ewentualnym zamknięciem przetoki ustno-zatokowej zamknięciem przetoki ustno-zatokowej (metoda Wassmunda-Borusiewicza).(metoda Wassmunda-Borusiewicza).

Uwaga! Przed zszyciem rany należy Uwaga! Przed zszyciem rany należy dokładnie sprawdzić, czy w zatoce nie dokładnie sprawdzić, czy w zatoce nie pozostał tampon gazowy.pozostał tampon gazowy.

Uwaga! Usuniętą w czasie zabiegu Uwaga! Usuniętą w czasie zabiegu zmienioną chorobowo błonę śluzową zmienioną chorobowo błonę śluzową zatoki przesyła się zawsze do badania zatoki przesyła się zawsze do badania histologicznego i bakteriologicznego.histologicznego i bakteriologicznego.

Metoda Rouge'a-DenkeraMetoda Rouge'a-Denkera Zabieg ten wykonuje się przede wszystkim w Zabieg ten wykonuje się przede wszystkim w

przypadkach zmian nowotworowych w zatoce przypadkach zmian nowotworowych w zatoce szczękowej (zabieg odbarczający przed radioterapią szczękowej (zabieg odbarczający przed radioterapią nowotworów nie nadających się do leczenia nowotworów nie nadających się do leczenia chirurgicznego).chirurgicznego).

Etapy zabiegu podobne jak przy operacji Caldwella-Etapy zabiegu podobne jak przy operacji Caldwella-Luca, przy czym usuwa się prawie całą ścianę przednią i Luca, przy czym usuwa się prawie całą ścianę przednią i przyśrodkową zatoki wraz z obrzeżem kostnym otworu przyśrodkową zatoki wraz z obrzeżem kostnym otworu gruszkowatego.gruszkowatego.

Zwiadowcze otwarcie zatoki szczękowejZwiadowcze otwarcie zatoki szczękowej. C. Cel zabiegu — el zabiegu — kontrola zatoki i pobranie materiału do badania kontrola zatoki i pobranie materiału do badania histopatologicznego i bakteriologicznego. Etapy zabiegu histopatologicznego i bakteriologicznego. Etapy zabiegu podobne jak w operacji Caldwella-Luca. W przypadku podobne jak w operacji Caldwella-Luca. W przypadku obecności ciała obcego (np. wtłoczony korzeń zęba do obecności ciała obcego (np. wtłoczony korzeń zęba do zatoki) jego usunięcie. Drenaż do nosa w zależności od zatoki) jego usunięcie. Drenaż do nosa w zależności od wskazań (nie zawsze jest konieczny).wskazań (nie zawsze jest konieczny).

KONIECKONIEC