Q. F. F. Q. JiDTSSERTATIO ACADFMICA,

PRiECEPTA HORATHDE

ARTE POETICA,EXPOSITURA,

cujusPARTICULAM,

CONSENSU ORDINIS PHILOSOPHICI,IN REGIO ATHENjEO ÜPSALIENSI,

PUBLICE VENTILANDAMSISTUNT,PRÄSES,

GUSTAV,ANT.BOUDRIE,Reg. åcad. Upsal. SECRETAR.

ATQUERESPONDENS,ALUMNUS REG1US,

OLAUS SODERLUND,Mebelpadus»

IN AUDITORIO CAROLINO MAJORI,DIE XXII. JUNII, MDCCLXXII.

Η. Α. M. S.

ψ& 1 '«■cdlris.

S:te. R:a:. M:tis.

ΜAGNJE. FIDEl VIRO.

S. S. Theologue. DQCTORI. Celeberrimo.

Per. Nordland. Occident. SUPERINTENDENT!.

Eminentissimo.

Vener. Consistorii. Hernosandensi?.PRTSIDI. Gravissimq.

Gym^asir Regii. Scholarum^ue. EPHORO.Adcuratissimo.

Reverendissimo DOMINO.

MAECENAT I. ΜΑΧΙΜΟ.

SACRUM.

VIRISAdmodum Reverendis stque Praeclariffimis,

D:o Mag. MICHAELI STRÖM,D:o Mag. ER ICO HAEGGBOM,D o Mag· OLAO.WALLANGER,D:o Mag. JOH. H. EBERHARDT,D:no Mag. ISACO BIBERG,D.no Mag. MICHAELI OTTIN ,

Regii Gyrnnafii HernofandeniisLECTORIBUS, Dex-terrimis , Vener. Confiih Adfefloribus iEquifiimiSj

Patronis atque Evergetis. fnmrno honoriscultu, jugiter profequendis,

i

ηec nen

VIRO Ρ lur. Reveren do ac ClariJJimo,D:no ERICO ÅKERSTEDT,

Ad Officinas Eerrarias Graninge, Concionatori Laut«o ?

datiifimo atque Confanguineo Honoratiilimo.

Parvula pro raultis offert mea parva Thalia:Munere fic tenui fe cupit effe piam.Pro Veftra femper perfoivet vota falute,Scilicec ut Vobis profpera fecla fluant*

Admodum Reverend» Nomintim VeftrorumCultor Devotiffimus

OLAUS SÖDERLUND.

Rådmannen i Upfala,Högaktade Herren,

Herr CARL

fahlberg,

Hogtårade Gynnare.CV mörk framtid mig tyck-*** tes fbrefla, då icke långefedan Min Huldafte Fader la¬des på båren; få klar dag formitt viftande hårftådes begyn-te flraxt derpå vifa fig, dåJag var få lycklig att uti E-dart hus blifva uptagen \ ifrånbvilken tid jag ej hunnit täl¬ja flera ftunder, än vedermä-len af en ynneftfuü värd ommitt väl. Det år derfore ,jagfår allmännheten velat tekna ιEdar ynneft, famt mitt verd-famma hjerta, emot få ftoravälgärningar. Hhnmelens nåd |vare Herr Rådmannens belå-ning, famt lycka och fällhetomgifve Defl Hedervärda Hus:hvilket af inner(la hjerta ån-fkarHögaktadeH:r Rådmannens,Min Hogtårade Gynnares,

odmjukafte tjenereOLOF SÖDERLUND.

SifleEme SMmnSittiamtenä

OLOF JOHANS- vsons $nfd/

MÄRTA ERS©offer,

tTCtn ^ulfcafte tTtoöer.

^om min fdrafle gaber fw i>roilfen ftdbfe belat m»forgen meb €ber for mitt mal,forr bdb&a&eé i jocbeneé jlofr,an jag fxcF tilfdlle at får %\bmdnnfjeten biiba (jané lof; fdblir nu $fttn dpulbafte ^obcrenfam mitt fåremdl, brcartilall min barnjliga worbnab οφtacffdjelfe nu fdr lanba. x

£ag forbenjlul 2llbrafjä*ratfe §ftori nu af θίη ung#(la fonä fcanb ett litet prof aftacffa.mbet, for all om fdrlefοφ omforg, famt ofparb lofcnab. éef falt οφ tydlig 3ftin^ulbafle SDlor; οφ ®ub l&te fent ben bagen nalfaé, bdjag mdjle falna ben gldbjen,fom nu enbajl gor mig tydligat lefmafcllm ^ulöajle fcTCofcet*

fybisffc ©ottOLOF SÖDERLUND.

><*

D20 Duce

L JLVSlVJLu)U- Piclorihus atquc

uidlibct audendi femper faic sequa poteftas*EXPLICATIO EXEGETICA.

ξ, L Antequam in altam provebamur, (latimnotaifs convenit, ex fentencia OLAV. BORRI-CH1I a), judicii c-ffe ac prudenti* plenijßma,quse ab HORATIO , Lyricorum apud Latinos illoprincipe Poecarum, de Arte Poetica prsecipiunfur.Unde & nos operas pretium putavimus, quas ibi¬dem iparfa deprehendnntur, Aphorismis comple&i,& quantum fieri poteft, diftin&e enodateque ex«ponere. Magnum fortade onus & nobis periculo-fum: verumtamcn dignum, in quo aliquantifper

A ner»■ 1

" "■»■ ί ' 1 "" 1 1

a) Lonjpttt, duilor, Lat, Lingu.

w ) 2 ( «HPnervös induilriae, pro ratione breviflimi nobis con·ceiS temporis, contendamus.

§. II. Primum, quod exhibet Poeta noiter,eft generale prxceptum πεξ) της άκολα&ίούς, feu deconvenientia carminis. Tradit heic pi&oribus ScPoetis aequam fuiiTe poteftatem quidlibet audendi.Etenim, teile PLUTARCHO b), dixifie novinrusSimonidem, Poefin eße pi&uram loquentem: pi-£turam vero Poefin tacentem. Unde & ipfemetnofler HORATIUS ad Pifones c):Ut piäura Poefis erit - - - -Et ad Auguftum;Jsfec magis expreffi vultus per ahenea figna $Quam per vatis opus mores , anmique virorumQlarorum, adparent d).

III. Jam vero ut eo melius eertiusque pa*iefcat, qualis & quanta fit illa quidlibet audendipoteftas, permagni putamus intercße, ut fub initiumquoque ftatim explicetur, quid fibi velit ars pi£lo·ria. Nos docct Celeb. SCHEFFERUS, illam in eoconfiflere , ut fimilitudinem cuiusque rei lineis inpiano coloratis exprimat, prout fe res offert oculoimmobili adfpeclantis eam in veftigio eodem e). Fi-

nis

h) Libr. de Atbenienßum gloria: item Libr, de Po'itismdiendis.

C) de Art, Poet,d) Epifi. Lib. II ad Anguß, /.t) Cfr. jfo. Scbefferi Graphice ff, X

) 3 v W v

nis eil pi&ura, quam vocat VITRUVIUS imaginemejus^quodeß^veleffe potefl f). Scilicet, quemadmodumobfervat SENEGA g). non vidit fbidias Jovem,fecit tamen veliat tonantem: nec fietit ante oculos e-jus Minerva, dignus tamen illa arte animus i? con*eepit Deos Ü3 exhibuit. Sic etiam CICERO, dumloquitur de ingeniofo illo HeracEenii Pi&ore Zeu-xide, qui pinxit Helenam numquam a fe vifam, necad exemplum [unum , verum multiplex ex diverfispueliis decerptum, qualis nulla foriitan umquam ex-titerit, ied quas tamen exfiftere aliquando poilet,ait: ut exceüentem muliebris forma pulcritudinemmuta in Jefe itnago contineret, Helena fe pingerifitnulacrum velie dixit b), Quod ii autem pi£lurse,didfcitante V1TRUVIO, probari non debent, quaenon funt iimiles vericati i)\ oppido patet, verita-tern, inflar chariffimi iibi commifli muneris, pi£fco-ribus eile colendam: illam nempe, quae in ipfa re«rum natura fe conipiciendam exhibet, cujus uniusexemplum iibi velis remisque fe£hndum proponant,niii penitus velint fine excidere fuo atque adeo i-pfa quoquearte, quas manca, mutila, immo nullaevadit, ubi huic fuo fcopo non velificatur. Hinc βquispedes equi formaverk ungulis bifulcis, vel pe-des in tergo & oculos in clunibus collocaverit; β

A a felici

/) Cfr, Fitruv. Lik FIL C, /.g) Controv l. F. c. 34.0) De lnvent. Lib. IL1) Lik FIL c* /.

) 4 C «ü»feil leporique caput tribueric oblongum, aiinoaut cervo rotundum, & dc porro; tum in cun&ispartibus id exprimicur, quod natura non permittic.Qtiocirca plurimi incerefr, ut pi&orcs, arti fatisfa-£hiri, non plus ultra audeant in ipfis rei depingen-dae partibus, quam quod natura requirit, licet li¬las inter fe compofuerint, quas ipfa non conivevir.Unde dum opera pi&orum verfabitur in fabulisVeterum delineandis de Cencauro, Pegafo, Medufa,Atlante, Cerbero, reliqui?; illam fibi femper regu-lam injun£hm habeant, ut in (ingulis pr&urs par¬tibus, convenienter naturs, fe gerant veritatemquefequantur, quae, velut fpiritus, pitburam animat o*mnem. Ätque fic quam primum poteftas, qusepi£boribus ed conceffa, non extra iuas divagaturoleas, fed per ingenii ac naturae boniiatem lauda-biliter fe exferit, ita quidem , ut phantafiae vis adinveniendum & jndicii ad ordinandum conjungan-tur: tum non folum colorum fplendor, non ratiomen fura rum , non imitatio naturae, non extremaJineamenta conciliant pi£burae venuftatem illamquecommendant; fed omnia fimul, five delineationem,ii-ve proportionem & menfurationem, ii ve lumen & um-bram,iive eciam motum, gratiam & colorem fpeftave¬ris , quadam pingendi non tam arte aut diligentia,quam naturs felieitate, ubique expreffa comperiun-tur; adeo quidem, ut do£bi rationem artis intelli-gantf indoTi vrliptatem; quemadmodum QUIN*·TILIAN US loquicur k) " §. IV.

k) Lik IX, c. 4.

© ) 5 (§. IV. Sed jam ε diverticulo ad Poetas redet-

nins, vifuri, quousque pateat audendi poteftas, iisreli&a. Requiric fciiicet heic in prirno fuo praece·pto Venufinus noiler Vates confentaneam rerum ex-poiitionem, q ux parti uro inter fe confenfione ac co*haTencia conftet, ne illarum difcrepantia fit monftro«ia , seque acHtrnano capiti cervicem piflor equinamJungere ft velit, Ü3 varias inducere plumas7Undique collatis membris: ut turpiter atrurnDefinat in pifeem mulier formafα fuperne*Etenim ficuti tale in pi&ura monilrum deformenemo non adeo quidem deteilabkur, ut cum Pos¬ta exolamet :

Speäatum admißi rifum teneatis amici>ita, ubi inventio in arte Poética non ad mafeeriameil adcommodaca, Ted diffidens, aliena SrmonflroiS)tum nihil tsii ftruflura dici potell mendoiius. Quo-circa Flaccus noiler, hujuscemodi,quod in pictura ms»le congeflum defcribit , monilrum, oculo quailcritico cum amicis fuis contuens, fic pergit J

• ■ - ißt tabula fore librwnPerfimilem, cujus velut agri Jomniay vanaFingentur fpecies, ut nec pes > nec caput um'Reddatur forma.Vult nimirnm Noiler przecipere, ut in argnmen®to pertra&ando finis & princinium uni reddaturforman atque adeo fingu'a pro fcopo, nexu inter

A3 fe

\ /ζ / eSfew / υ \ w

fe fororio, convcniant ac compliccntur, ne quis incarmine componendo extra cancellos ita discurratlicenterque erret, ut nullum fervet ordinem, fedvanas ubique inducat fpeeies, quales efle folencjegrotantium fomnia, quae varias ineptasqoe haberedeprehcndiraus imagines. Unde condudit, quod(icuti

Pictoribus atque ΡoetisQuidlibet audendi femper fuit aqua poteftas;

- banc veniam petimusque darnusque vicijjim:Sed non ut placidif coeant immitia, non utSerpentes avibus geminentur, tigribus agJii.Quantumvis nempe poemata fint artificiofa, debcntramen ita ordinari, ut micia afperis immoderate nonadjungantur, & iic porro. Nam heic valet, quodNofter alibi canit:

Sit modus in rebus ßnt certi denique fines,Quos uitY(i>citraque nequit confiflere certuth l),Atque iic, quod ad primum prsecepcum πεξί rfs «-κoKsSiots in arte Poetica obfervandum adcinet, fen-fum Poetae noftri, ex ipfo illius textu erutum, brevi·ter&enodate, pro inftituto, explicuimus. Jam nenos opinione ambigua calculum adjeciiTe noftrumvideamur,ad cxplicacionem properamus Dogmaticam,oftenfuri, quod immotis id ipfum innitatur princi-piis, atque adeo quod maneat fixum & extra omnemdubitationis aleam poiitum.

EX-

ij Sat. i. Liv. Λ

<fxP ) 7 (EXPUCATIO DOGMATiCA.

$. L Eft, inquit CICERO, finitimus OratoriPoeta, numeris adftriffior pauUo, verborum auternlicentia liberior, multis ornandi generibus Jocius acpene par : in hoc quidem certe prope ide?n, nullis utterminis circumfcribat aut definiat jus fuwn, quominus ei liceat illa facultate & copia vagari, quavelit tn). Quo intuitu hac in re complura cumOratore pracepta habet Poeca communia, qus inRhetorum campis decerpere poteft. Hinc iicutOratori tres praefertim adtendendae funt partes ,

quas confiftunt in argumentorum inventione, in-ventorum difpofitione, ac dispoiitorum exornatione;ita in arte Poetica fpe&are licet, tum rem feu ar¬gumentum, tum ordinem,tum etiam di&ionem,dequibus fingulis infra paifinu Jam duntaxat de prasce-pto noitro Horatiano nobis aliquanto curatius com»mentandum crit, ita quidem, ut nemo in dubiurntrahat, quin Poeta fui efle officii jure iheritoqtieexiftimet, ut id, quod vel maxime pulcrum in ar-gumento pertra&ando fit, probe obfervetur, omnis·que deformitas angue caneque pejus evitetur.

§. II. Fulerum vocari fölet, quod formae le·ges, rebus a natura fancitas, fervat, nullaque par¬tium conformatione, nulla modi cujusquam diftor-tionc & depravatione, ab exemplo naturae Opificisinftitutoque abhorret; quemadmodum etjam, cx ad·verfo, deforme nobis audit iliud,quod a forma, fa·

P*!

m) Lik* 1 de Orat%

Φ ; 8 ( #pienti ac provido natura confilio, rebus, fecundumperfe&ionem partium, attributa, difccdit w). Η ineiini fuo fatisfaciurus Poeca, in id maxibopere in-cumbat, oportet, ut, haud iecus , atqoe in catenaannuli, partes omnes in carmine cohseféant, ac pro·inde ut pofirema medtis, media primis optime cosi·veniant ac conne&antur, aliaque ex aliis, nexu har·monico, fluant <§r confequantur. Tale na ordinem a·ptamque mernbrorum compoiitionem Graeci rccgtv

συμμετξίαν adpellarunt. Qnocirca, ubi diverfsrei totius partes, certa proportione, contextae functalique ordinatx fymmetria, ut in magna partium,aut rerum, quas circtimihnt, varietate, omnia refe-rantar, aut ad unam, aut ad plures regulas, qui-bus varietas in unitate & unitas in varietate exiftat:tum nobiscum adfirmaveris, hoc ipfum noη poffenon placere. Ec ficut perfe&ionis, cujus fymmetrianon capitur nifi intelie£fcu, & pulcritudinis, quas infenfus cadic, eandem eife rationem, vel me non mo¬llen te, reperies: ica unam eamdemque caufiam effe,quae animum oble&et ac fenius, haud heile negaveris.2\am non eft, quod dubitemus, quin res quae, perfenius oble&ant, fua quoque fint fymmetria veftitae,ut ex ea nafci queac voluptas, quoties res pulcrasiive audimus, five oculis fubjicimus. Scilicet inhumano vultu non tantum oculi, aut genas, autlabra, per fe pulcritudinem illam efficiunt, qux de·

n) efr, Birger de mturali pulcritudm Oratioms ρ.

f ) 5 ( Ile&atione capit lntuentes; fed quam omnes partesapte inter fe difpofitas, fvavitate coloris perfufae, Is-pore quodam delibucse, confentiunt: tum illa fpe-cies ac venus cxiftit, quae movet oculos & dele&ac.Sic etiam fe res habet in pi&ura & reliquis, quseociilis noftris obverfantur; ut jam taeeamus harmoni-cam iilam modulationem, quse fonos acutos cumgravibus, longos cum brevibus temperans, diverfos&: diffonos reddit confonos, varios aequabilitcr con-centus format, atque adeo nonniiifymmetria fua au*res noftras ita demulcec, ut omnem naufeam difcutiaccum delefhtione & anirnum incitet paicatque. Ecfic porro.

§. fil. Quemadmodum apes, dum in conftruetvdisfavis, maxima fedulitate ac multiplici fuccorumliquorumque operofo dele&u colleclorumque ad-paratu occupanrur, non fine regulis, norms, & quafiperpendiculis, fe gerere confpicimus: ita quoque Poe-tis, quos apibus LUCRETIUS o) & HORATIUSp) comparant, vel rnaxime incumbit, ut non rnodolabore, fed & ordine ac fymmetria in argumentisfuis percrafhndis fe commendent. Etenim five interras finibus, in montium cacaminibus, in fiuviorunianfraöibus, in maritim amhagibus civm Strabonenotandis operam navenc; five in componendis fphis«ris, in folis tramitibus, in Kinas motibus delineandis

B ver«

o) Lik illp) Uh< IF, Od, 2,

% »Λ (W ) 1U V

verfentur^ five tam quam in clariffimo fpeculo pro· vponere fatagant, quae demi & militia? laudabiliter ge·fla fint, ut antiquitatis memoria confervetur $ (iveetiam fingulis, ut funt homines, & omnibus,ut funtcives, veluti nuptialiannulo, cum Socrate defpondeantmorum integricatem:: quaelibet audendi iis reli&aquidem eft poteflas, ut, fub pulcris velut involucrisatque integumentis, omnem do&rinam elegantem,omnem ingenuo homine dignam cognitionem, o·mnem denique lapientiam adumbrcnc, Ted ita tarnen,ne licenter errent & quadrata rotundis permutent.Requiritur nempe acumen ingenii exafciatum, adeoquidemr ut anima non folum nancifcatur primampulcre cogicandi materiem fenfibus externis, fed etiamut fenfu interno intimaqne conicientia mutationes&effeffcus reiiquarum facultatum fuarum pofiic expe· .riri dire&ura, atque fic ut, fub intelleöus & ratio·nis imperio, fingula quoque perfpicaciter intueri, &harmonico ordine fignisque convenientibus ob oculosponere valeat q).

§. IV. Quod ii Jam id merito pulcrum judice·tur atque elegans, quod ad exprtfiam naturae ima-ginem quam proxime accedit, & quidquid ab ea·dem recedit, deforme reputetur stque inelegans;nemo non pervidebic^ quum ars Fcérica illam pul·eritudinis, rebus iniitåe, normam fectatur, carmeneo pulcrius inde exfurgere, quo illa ftudiofius ob-fcrvatur. Sed vero huc etiam fpe&at, quod ad

ta lem_ t

q) Cfr. Baumgartcri /Eftbetic. Λ 1. C /. Seόί. 11

$ ) II ( IItalem pulcritudincm dimetiendam haud parum confe·rat communis hominum natura, quaeingeneratos habetadpetitus, ita nempe,ut quidquid iis convenit, Üben-tcr ample&atur, ab iis vero quidquid diffidet, an-gne pejus repudiet; uwde & comperiijnis, illam, utpoceex anima & corpore, fenfuum participe, conflatam,non obfcuras utriusque partis vel delefrationes,vclofFenilones prodere ;;· illas quidem , quibus in res,iibi jucundas, feratur, has autem , quibus res, (!■·bi moleftas, averfetur r) : Omnes enwi tacito quo·dam fenfu, fine uüa arte , aut ratione, qua in ar-tibus ac rationibus reiia ac prava, dijudicant: id-que quum faciunt in picluris , if in ßgnisU in a Iiis operibus, ad quorum intelligentiama natura minus habent inflrumenti$ tum muUto oftendnnt magis in verhorum , numerorum , vo-cmnque judicio; quod ea funt in communibus in·fixa fenfibus, neque earum verum quemquam fun*ditus natura voluit ejje expertem ; quemadmodumnos docet TULLIUS f). Quare id quoque fibidatum cfie effieii judicet Poéta , ut, quo certiuspukritudinis verae germanseque dignitas in carmi·ne obtineatur^ fenfuum indolisque humanas iridu—ftionibus, seque ac rerum , de quibus agitür, n-a«turas indieiis convenienter, totam carminis ilruQ:u-ram iiexu inftituat harmonico«,.

i] 3 §. v.\r) Cfr. Berger de naturall pulcritudine Orationis p*-

3". *f) Lib. III, de Orat..

# ) Ii {'«t§. V. Hlnc quum talis obfervatur άχολχ&ί» feu

carminis com - lientia: tum illa enitebit pnlcritudl·nis fpecies, nifi depravati valde diftortiqueingenii, repset nemo. Scilicet tum omnia ma¬gna, praeclata* tlngularia* admiracione digna, ficucin ipfo Maroth, fefe offerunt; five in inveniendoacumen fpe£bs, five prudentiam incollocando con-fideres, five in elocutione proprietatem, puritatemSc elegantiam intuearis, five numerornm perpendasconcinnitatem, five varia affeduum genera propo«fita habeas, five denique imitandi rationem ob o-culos conftituas prudentem, eruditam> tedam. Sednon omnibus licet adire Corinthum. Pcccatur tamextra, quam intra meenia Iliaca.Namque aliqui exercent vim duram Sf rebus iniquiNativam eripiunt fortnatn indignantibus ipfisInvitasque julent alienos fumere vultus tj;Non eft vero, quod heic recenfcamus, quot &quaenam deknnitates ac vitia a Poecis paifim hocin pundo committi foleant. Pk ac , quse hucfpedant, infra figiHatim in praecept.s fuis de artePoerica indieat Vätes Nofler Venufinus. Nobis,hac occafione, in fumnio temporis praeeipiutf comftitutis, compiura illa, quse reftant, ükerius perfe-qui praeeepta Horatiana, non licet. Jam manumde tabula«

t) Fides Poetic. Lik III.TANTUM.

©£> Qp C£><£*> OgM · Μ,*»