Podstawy projektowania Podstawy projektowania i grafika inżynierska i grafika inżynierska

Wydział Zarządzania i EkonomiiWydział Zarządzania i Ekonomii

Politechnika GdańskaPolitechnika Gdańska

2008 r.2008 r.

Proces projektowania Proces projektowania – Część 2– Część 2

Podejście systemowePodejście systemoweWiedza o wielu wielkościach, cechach, Wiedza o wielu wielkościach, cechach, zdarzeniach, zależnościach, …zdarzeniach, zależnościach, …

Sytuacja praktyczna jest skomplikowana i Sytuacja praktyczna jest skomplikowana i zróżnicowana,zróżnicowana,

Wiedza cząstkowa – o poszczególnych Wiedza cząstkowa – o poszczególnych fragmentach sytuacji praktycznej,fragmentach sytuacji praktycznej,

Sytuacje praktyczną trzeba więc potraktować Sytuacje praktyczną trzeba więc potraktować systemowosystemowo

Wyróżnianie poszczególnych elementów Wyróżnianie poszczególnych elementów oraz relacji między nimioraz relacji między nimi

Podejście systemowe - Podejście systemowe - uwarunkowaniauwarunkowania

Cechy danej sytuacji – obszaru Cechy danej sytuacji – obszaru rzeczywistości (np. umiejscowienie w rzeczywistości (np. umiejscowienie w czasie i w przestrzeni);czasie i w przestrzeni);

Cechy projektanta (np. wiedza, Cechy projektanta (np. wiedza, spostrzegawczość, przyjęte kryteria);spostrzegawczość, przyjęte kryteria);

Warunki uzyskiwania wiedzy (np. środki Warunki uzyskiwania wiedzy (np. środki techniczne, ograniczenia finansowe);techniczne, ograniczenia finansowe);

Cel dokonania podziału Cel dokonania podziału (np. ujednolicenie wykonania pomiarów)(np. ujednolicenie wykonania pomiarów)

Wyróżnianie fragmentówWyróżnianie fragmentów

Rola poszczególnych fragmentów w Rola poszczególnych fragmentów w całości;całości;Relacje z innymi fragmentami – stopnie Relacje z innymi fragmentami – stopnie swobody;swobody;

Im mniej relacji tym mniej są od siebie Im mniej relacji tym mniej są od siebie uzależnione,uzależnione,

Większa dowolność rozpatrywania Większa dowolność rozpatrywania fragmentów.fragmentów.Fragmenty, które można przekształcić Fragmenty, które można przekształcić albo pominąć mają najmniejsza ważność.albo pominąć mają najmniejsza ważność.

Strategie wyróżniania Strategie wyróżniania fragmentówfragmentów

ChaotycznaChaotyczna nie przyjmuje się żadnych kryteriów kolejności nie przyjmuje się żadnych kryteriów kolejności

wyboru fragmentów;wyboru fragmentów;PoziomaPozioma

kryterium jest ważność fragmentu,kryterium jest ważność fragmentu, rozważa się poziome piętra;rozważa się poziome piętra;

PionowaPionowa kryterium jest ważność fragmentu,kryterium jest ważność fragmentu, rozważa się gałęzie utworzone z wybranych rozważa się gałęzie utworzone z wybranych

fragmentówfragmentów

Komunikowanie się Komunikowanie się w procesie projektowaniaw procesie projektowania

Warunki komunikowania sięWarunki komunikowania się

Cechy partnerówCechy partnerów

Odległości między partneramiOdległości między partnerami

Treść i postać komunikatuTreść i postać komunikatu

Sposób i kanał przekazywania wiedzySposób i kanał przekazywania wiedzy

Otoczenie komunikowania sięOtoczenie komunikowania się

Czas trwaniaCzas trwania

Cechy komunikatu - funkcjeCechy komunikatu - funkcjeOpisowa (np. opowiadanie o dokumentacji)Opisowa (np. opowiadanie o dokumentacji)

Imperatywna (nakazanie lub zakazanie)Imperatywna (nakazanie lub zakazanie)

Uczuciowa (wywołanie pewnego uczucia)Uczuciowa (wywołanie pewnego uczucia)

Pouczająca (omawianie metod)Pouczająca (omawianie metod)

Oceniająca (ocenianie rozwiązań)Oceniająca (ocenianie rozwiązań)

Ostrzegawcza Ostrzegawcza

Życzeniowa (wyrażanie życzeń)Życzeniowa (wyrażanie życzeń)

Kontaktywna (potwierdzanie istnienia kontaktu)Kontaktywna (potwierdzanie istnienia kontaktu)

Estetyczna (zwracanie uwagi na formę Estetyczna (zwracanie uwagi na formę wypowiedzi)wypowiedzi)

Otoczenie komunikowania sięOtoczenie komunikowania się

WymaganiaWymagania: przepisy, zwyczaje, : przepisy, zwyczaje, dyrektywy, ocena kolegów, naciski dyrektywy, ocena kolegów, naciski administracji, …administracji, …

Warunki: możliwości wytwórcze, Warunki: możliwości wytwórcze, wymagania wytwórcy, wielkość serii, …wymagania wytwórcy, wielkość serii, …

Normy współżycia, oceny społeczności,Normy współżycia, oceny społeczności,

Czas dotarcia komunikatu,Czas dotarcia komunikatu,

Aktualność komunikatuAktualność komunikatu

Komunikowanie się pośrednieKomunikowanie się pośrednie

Projektant rzadko bezpośrednio Projektant rzadko bezpośrednio obserwuje obszar rzeczywistości,obserwuje obszar rzeczywistości,

Najczęściej występują ogniwa Najczęściej występują ogniwa pośredniczącepośredniczące

NarzędziaNarzędzia LudzieLudzie DokumentyDokumenty

Projektowanie zespołoweProjektowanie zespołowe

Jeden projektant wyszukuje, gromadzi i Jeden projektant wyszukuje, gromadzi i przechowuje wiedzę potencjalnie przechowuje wiedzę potencjalnie potrzebną innym projektantom;potrzebną innym projektantom;

Każdy z projektantów gromadzi i Każdy z projektantów gromadzi i przekazuje wiedzę z różnych dziedzin;przekazuje wiedzę z różnych dziedzin;

Jeden z projektantów przyjmuje rolę Jeden z projektantów przyjmuje rolę „ośrodka adresowego”; pozostali „ośrodka adresowego”; pozostali zwracają się z prośba o podanie „adresu” zwracają się z prośba o podanie „adresu” potrzebnej wiedzy.potrzebnej wiedzy.

Projektowanie zespołowe - Projektowanie zespołowe - rozszerzonerozszerzone

Projektowanie uczestniczące:Projektowanie uczestniczące: współdziałanie zespołu projektantów z współdziałanie zespołu projektantów z osobami spoza tego zespołu;osobami spoza tego zespołu;

Zespół projektowy Zespół projektowy ++ Osoby z zewnątrz = Osoby z zewnątrz =

== Zespół uczestniczący Zespół uczestniczący

Dwa równorzędne spojrzenia:Dwa równorzędne spojrzenia: Racjonalne, systemowe, profesjonalne,Racjonalne, systemowe, profesjonalne, Subiektywne, irracjonalne, niefachowe.Subiektywne, irracjonalne, niefachowe.

Oznaczanie falistościOznaczanie falistościoraz obróbki cieplnej i powłokoraz obróbki cieplnej i powłok

Falistość powierzchniFalistość powierzchni

Nierówności, składowe rzeczywistej Nierówności, składowe rzeczywistej powierzchni, o charakterze przypadkowympowierzchni, o charakterze przypadkowymOdstępy znacznie przewyższają odstępy Odstępy znacznie przewyższają odstępy chropowatościchropowatościFalistość powstaje na wskutek drgań Falistość powstaje na wskutek drgań względnych (obrabiarka-narzędzie-względnych (obrabiarka-narzędzie-przedmiot obrabiany)przedmiot obrabiany)Wiele parametrów opisujących falistość Wiele parametrów opisujących falistość powierzchni. powierzchni.

Oznaczenia obróbki cieplnejOznaczenia obróbki cieplnej

Podaje się parametry obiektu po obróbcePodaje się parametry obiektu po obróbceTwardość materiału,Twardość materiału,Wytrzymałość,Wytrzymałość,Inne własności mechaniczne.Inne własności mechaniczne.

Kolejność podawania informacji:Kolejność podawania informacji:Nazwa rodzaju obróbki,Nazwa rodzaju obróbki,Głębokość h warstwy obrabianej,Głębokość h warstwy obrabianej,Twardość (HRC, HV, HB).Twardość (HRC, HV, HB).

Oznaczanie powłokOznaczanie powłok

Rodzaje powłok: metalowa, ceramiczna, Rodzaje powłok: metalowa, ceramiczna, lakierowa itd.lakierowa itd.Powierzchnię, na którą ma być nałożona Powierzchnię, na którą ma być nałożona powłoka oznacza się wielką literą nad linią powłoka oznacza się wielką literą nad linią odniesieniaodniesieniaStrzałka linii odniesienia musi dotykać Strzałka linii odniesienia musi dotykać powierzchni lub linii (gruba, punktowa) powierzchni lub linii (gruba, punktowa) oznaczającej powierzchnię (lub jej fragment)oznaczającej powierzchnię (lub jej fragment)Dopuszcza się podawanie wymagań Dopuszcza się podawanie wymagań bezpośrednio nad linią odniesieniabezpośrednio nad linią odniesienia

Oznaczanie na rysunkachOznaczanie na rysunkach

Obróbki cieplnejObróbki cieplnejLinia punktowa gruba w odległości około 2 Linia punktowa gruba w odległości około 2

grubości linii zarysu przedmiotu (<0,8mm)grubości linii zarysu przedmiotu (<0,8mm)Opis nad lub wielka litera (wymagania Opis nad lub wielka litera (wymagania

technicznetechniczne

PowłokPowłokStrzałka dotyka powierzchniStrzałka dotyka powierzchniLinia punktowa gruba w odległości około 2 Linia punktowa gruba w odległości około 2

grubości linii zarysu przedmiotu (<0,8mm)grubości linii zarysu przedmiotu (<0,8mm)Wymiaruje się – jeżeli tylko obszar lub Wymiaruje się – jeżeli tylko obszar lub

fragmentfragment

Tolerowanie wymiarów, Tolerowanie wymiarów, kształtu i położeniakształtu i położenia

Tolerowanie wymiarów Tolerowanie wymiarów liniowychliniowych

Wymiar Wymiar nominalnynominalny – wymiar przedmiotu – wymiar przedmiotu względem którego odnosi się odchyłkiwzględem którego odnosi się odchyłkiZewnętrzne, wewnętrzne, mieszaneZewnętrzne, wewnętrzne, mieszanePośrednie – nie można zmierzyć Pośrednie – nie można zmierzyć

bezpośredniobezpośrednio

Podział ze względu na dokładność:Podział ze względu na dokładność:SwobodneSwobodneTolerowaneTolerowaneTeoretyczneTeoretyczne

Tolerowanie wym. Liniowych –Tolerowanie wym. Liniowych –pole tolerancjipole tolerancji

Różnica między górnym i dolnym wymiarem Różnica między górnym i dolnym wymiarem granicznym jest granicznym jest tolerancjątolerancją wymiaru (T) wymiaru (T)

Odchyłka Odchyłka górnagórna (ES-wewn., es-zewn.) jest to (ES-wewn., es-zewn.) jest to różnica między wymiarem górnym (B) i różnica między wymiarem górnym (B) i wymiarem nominalnym (N)wymiarem nominalnym (N)

Odchyłka Odchyłka dolnadolna (EI-wewn., ei-zewn.) jest to (EI-wewn., ei-zewn.) jest to różnica pomiędzy wymiarem dolnym (A) i różnica pomiędzy wymiarem dolnym (A) i wymiarem nominalnym (N)wymiarem nominalnym (N)

Obszar pomiędzy A i B nazywa się Obszar pomiędzy A i B nazywa się polempolem tolerancjitolerancji

Rodzaje tolerowaniaRodzaje tolerowania

SymetryczneSymetryczne – wartości – wartości odchyłek są jednakowe; odchyłek są jednakowe; różne są tylko znakiróżne są tylko znaki

AsymetryczneAsymetryczne – gdy – gdy jedna odchyłka jest równa jedna odchyłka jest równa zeruzeru

JednostronneJednostronne – gdy obie – gdy obie odchyłki mają jednakowe odchyłki mają jednakowe znakiznaki

02,028

2804,0

0

2803,0

06,0

Tolerowanie w głąb i na zewnątrzTolerowanie w głąb i na zewnątrz

W GŁĄBW GŁĄB – gdy odchyłka dopuszcza tylko – gdy odchyłka dopuszcza tylko zmniejszenie ilości materiałuzmniejszenie ilości materiału

Wymiary Wymiary nominalnenominalne określają określają największąnajwiększą objętość materiałuobjętość materiału

Odchyłki wym. zewn. są ujemne, a wym. wew. są Odchyłki wym. zewn. są ujemne, a wym. wew. są dodatniedodatnie

NA ZEWNĄTRZNA ZEWNĄTRZ – gdy odchyłka – gdy odchyłka dopuszcza tylko zwiększenie ilości dopuszcza tylko zwiększenie ilości materiału materiału

Wymiary Wymiary nominalnenominalne określają określają najmniejsząnajmniejszą objętość materiałuobjętość materiału

Odchyłki wym. zewn. są dodatnie, a wym. wew. są Odchyłki wym. zewn. są dodatnie, a wym. wew. są ujemneujemne

Tolerowanie normalneTolerowanie normalne

Dobieranie odchyłek z normDobieranie odchyłek z normPN-EN 20286-2:1996 do 3150mmPN-EN 20286-2:1996 do 3150mmPN-91/M-02106 pomiędzy 3150 a 10000PN-91/M-02106 pomiędzy 3150 a 10000

Symbolowe (umowny symbol literowo-Symbolowe (umowny symbol literowo-cyfrowy; tuż za wymiarem; ta sama cyfrowy; tuż za wymiarem; ta sama wielkość co tekst wymiarowywielkość co tekst wymiarowyLiczbowe – odchyłki graniczneLiczbowe – odchyłki graniczneMieszane – symbol oraz odchyłki w Mieszane – symbol oraz odchyłki w nawiasienawiasie

Tolerowanie swobodneTolerowanie swobodne

Dobieranie wartości odchyłek według Dobieranie wartości odchyłek według uznania konstruktora bądź technologauznania konstruktora bądź technologa

Jest zawsze tolerowaniem liczbowymJest zawsze tolerowaniem liczbowym

Wymiary zewnętrzne i wewnętrzne oraz Wymiary zewnętrzne i wewnętrzne oraz mieszane i pośrednie toleruje się zawsze mieszane i pośrednie toleruje się zawsze w głąb materiałuw głąb materiału

PasowaniePasowanie

Charakter współpracy połączonych części: Charakter współpracy połączonych części: obejmującej i obejmowanejobejmującej i obejmowanejOkreśla się różnicą ich wymiarów przed Określa się różnicą ich wymiarów przed połączeniempołączeniemLuźneLuźne – występuje zawsze luz; w – występuje zawsze luz; w przypadku granicznym równy zeroprzypadku granicznym równy zeroMieszaneMieszane – występuje zarówno luz jak i – występuje zarówno luz jak i wciskwciskCiasneCiasne – występuje zawsze wcisk – występuje zawsze wcisk (ujemny luz)(ujemny luz)