Plan

for h

else

- og

omso

rgst

enes

ter

2012-2020

Plan for helse- og omsorgstenester

2012-2020

Os kommune 2013

Trykt i Bodoni MT 12 pkt© Os kommuneRed: Anne Valle og Øyvind GjerdeFramsidefoto: Simen Soltvedt

5

Innhald1 Føreord 62 Samandrag 93 Innleiing 164 Lovgrunnlag – sentrale og lokale føringer 175 Folkehelse - førebygging 21 5.1 Folkehelselova 21 5.2 Folkehelsearbeid 216 Helse- og omsorgstenestene - analyse av noverande tenester 24 6.1 Bestillar- og forvaltarkontoret si rolle 24 6.2 Luranetunet/pleie- og omsorgstenesta 28 6.3 Tenester for utviklingshemma 30 6.4 NAV – ny arbeids- og velferdsforvaltning 32 6.5 Rehabilitering – habilitering 33 6.6 Tenester psykisk helse og rus 34 6.7 Legetenesta 37 6.8 Legevakt 38 6.9 Komande utfordringar for legetenesta 387 Utviklingstrekk og komande utfordringar 39 7.2 Levealder og helse 39 7.3 Aktiv omsorg 40 7.4 Myten om eldreomsorg 40 7.5 Sosiale skilnader innan helse 41 7.6 Psykiatri og demens 41 7.7 Pårørande – familieomsorga som viktig samarbeidspart 44 7.8 Attraktive arbeidsplassar rekrutterer 448 Demografi 459 Kvalitet og kunnskap 52 9.1 Kvalitet 52 9.2 Kunnskap 5310 Strategi og tiltak 57 10.1 Organisasjon 58 10.2 Samhandling 58 10.3 Folkehelsearbeid – helsefremjande og førebyggjande tiltak 59 10.4 Behandling og rehabilitering 59 10.5 Heimebaserte tenester 60 10.6 Kvalitet og kunnskap 61 10.7 Bustad - institusjon 62 10.8 Teknologi 63

6

Plan for helse-og omsorgstenester 2012-2020 er ein overordna plan som gjev retning for utvikling av helse- og omsorgstilbodet i Os kommune i framtida. Planen tek opp i seg at det, i tillegg til å byggje ut omsorgstenestene, også vert viktig å satse på folkehelsearbeid og aktivitetar for å føre-byggje at behovet for tenester blir større enn naudsynt. Planen gjer greie for dei utfordringane kommunen står framføre innan helse-og omsorgsområdet, både når det gjeld omsyn til endra tenesteproduksjon og endra måte å arbeide og samhandle på. Mandat: • Utarbeide ein plan for helse-og omsorgstenester for å vere i posisjon til å byggje ut helse-og

omsorgstilbudet frå og med 2015, bestilling frå Frp/H. • Planen må ta opp i seg behov innan eldreomsorga som følgje av folkeauke og høg levealder. • Planen må vurdere kapasitet og strukturelle tilhøve i kommunen sine tenester innan helse og

omsorg• Gjeldande lover og forskrifter, medrekna samhandlingsreforma, vil vere retningsgjevande i

arbeidet med planen. St. meld 16 Nasjonal helse-og omsorgsplan 2011-2015 vil danne ramma for planen.

1 Føreord

7

Mål• Lage ein plan som gjer greie for innbyggjarane sitt behov for helse- og omsorgstenester i

framtida der vi tek omsyn til offentlege krav og kommunen sine føresetnader og prioriterin-gar. Det må vere eit mål å byggje ut ny kapasitet innan helse-og omsorgstenesta frå og med 2015.

• Planen skal byggje på kommunen sin misjon «Livskvalitet for alle»• Planen skal omhandle strategi og retning på korleis vi ønskjer å drive helse-og omsorgstenes-

tene i Os kommune på ein mest mogeleg effektiv og rasjonell måte og på den måten sikre at innbyggjarane/tenestemottakarane opplever best mogeleg livskvalitet.

Delmål• Kartleggje behov for helse-og omsorgstenester som følgje

av folkeauke og høg levealder.• Vurdere kapasitet av tenester og bygningar• Vurdere utfordring og tiltak som følgjer med sam-

handlingsreforma og behov for ny kapasitet, kompetanse og ressursar innan: Ì Folkehelse Ì Førebygging Ì Kommunale helse-og omsorgsteneste i framtida. Ì Spesialisttenesta i framtida – konsekvensar for

kommunehelsetenesta Ì Pasient – brukarrolle i framtida Ì Krav til kvalitet og kunnskap i framtida.

Omfang• Planen må vise til lover og forskrifter og kommunale strategidokument som dannar grunn-

lag for vidare utbygging av tenesteområdet , jfr.strategidokument utarbeidd av RO (Res-surssenter for omsstilling i kommunane) i 2009-“Utvikling av omsorgstenesta - utbygging”. Forprosjektet er politisk handsama.

• Planen skal gjere synleg kommunen sine helse- og omsorgstenester i dag, styrke og svakheter, organisering og struktur.

• Planen må ta opp i seg utfordringar og endra behov i befolkninga som ein konsekvens av folkeauke, høg levealder og at ikkje alle eldre er pasientar.

• Planen må seie noko om konsekvensar for kommunen ved inn-føring av samhandlingsreforma.

• Planen må seie noko om behov i framtida for kompetanse, inklusiv også spesialistkompetanse.

8

Avgrensing• Fagområde som allereie har utarbeidde planar i kommunen vil bli mindre omtala i denne

planen. Døme på planar: Ì Bustadsosial handlingsplan Ì Rehabiliteringsplan Ì Plan for psykisk helsearbeid. Ì Ruspolitisk handlingsplan Ì Flyktningeplan

Planen vil og i liten grad omhandla helsesøster- og jordmortenesta som er omtala i skulebruks-planen under førebyggjande teneste. Planen skal ha eit overordna fokus, gje informasjon / opplysning om status innan helse-og om-sorgsområdet i dag og gje retning for vegen vidare i komande utbygging av framtidige helse- og omsorgstenester. Planen blir ein kommunedelplan og overordna andre planar innan teneste- området.Prosjektet vart presentert i tenesteutvalet 5. september 2012 og i kommunestyret 25. september 2012.

Prosjektgruppe:• Einingsleiar Torunn Haugen, PU, vaksne funksjonshemma• Einingsleiar Yvonne Matre, PU, unge funksjonshemma, avlastning• Einingsleiar Aud Winsents, Pleie-og omsorgstenesta, Luranetunet• Einingsleiar Eva Mari Solberg, Helsetenester• Einingsleiar Lars Trane, NAV kommune• Birgit Holsen, leiar BOF• Barbara Træland, helsefagleg rådgjevar, prosjektleiar samhandlingsreforma• Ingrid Røttingen HTV NSF

Gruppa har hatt 7 møte.

Politisk vald styringsgruppe:• Erik Andrè Hesthamar• Marianne Hjelle• Paal Moberg• Turid Oltedal Lunde• Jan Lorenz Lund

Planprosessen har involvert administrativt og politisk nivå. Faste møte med helse-og omsorgssjef, orientering i tenesteutvalet, eldrerådet og råd for funksjonshemma. Styringsgruppa har hatt 3 møte. Høyringsuttale og merknadar ligg som vedlegg.Plan for helse-og omsorgstenester for Os kommune vil oppsummere og konkludere med forslag til tiltak for utbygging og utvikling av tenesteområdet i prioritert rekkefølgje.

9

Som i samfunnet elles vil og Os kommune stå framføre krevjande omsorgsutfordringar dei neste tiåra. I nasjonale utgreiinger er det peika på at framtidig auke i tal brukarar og redusert tilgang på arbeidskraft vil utfordre helse- og omsorgstenestene.

Komande utfordringar - befolkningsutvikling Os kommune, sterk vekst (SSB)Fram mot 2040 vil kommunen få ei stor auke i eldre, medan tal på yrkesaktive i same periode gårned.(Sjåfigurar–befolkningsutvikling)

Figur 1 Befolkningsvekst Os kommune alders-gruppa: 67-79 år 80-89 år 90 år+

2 Samandrag

1322

1648

2086

2410 2502

2805

3168

427 454 565745

11121350 1437

95 108 116 139 189 269436

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2012 2015 2020 2025 2030 2035 2040

67 - 79 år80 - 89 år90 år +

Figur 2 Befolkningsvekst i Os kommune alders-grupper: 20-66 år, 80 år og eldre.

1741318919

522 562 681 884 1303 1620 1877

1303714426

15995

1164610774

02000400060008000

100001200014000160001800020000

2012 2015 2020 2025 2030 2035 2040

20 - 66 år80 år og eldre

10

• Eldregenerasjonen vil i framtida vere friskare, ha store menneskelege og økono-miske ressursar, ha høgare utdanning og heilt andre forventningar til sin alderdom og korleis dei vil leve og bu dersom dei vert hjelpetrengande.

• Tal innbyggjarar over 80 år vil gå ned fram til 2020 for deretter å stiga kraftig fram til 2040. (SSB) Dette «pusterommet bør vi bruke til å førebu og planleggje for den sterke veksten frå 2020- 2040.

• Os kommune er ein vekstkommune og aukatilflyttingavgodtvaksne/eldrevilføre til press på helse- og omsorgstenest-ene. Usikkert om statistikken vil fange opp denne veksten.

• Tal demente vil auke som følgje av auka levealder.

• Sjukeheimen si rolle som behandlingsin-stitusjon vil bli forsterka. Utgreiing og behandling av hyppig førekomande sjuk-domar og tilstandar vil bli desentralisert der dette er mogeleg, jfr. samhandlings- reforma.

• Veksten i den kommunale tenesteytinga vil ha samanheng med auka tal brukarar under 67 år med behov for omfattande tenester livet ut.

• Det er venta vekst i tal innbyggjarar med behov for tenester innan rus og psykisk helse, psykogeriatri.

• Habilitering og rehabilitering vert heilt sentralt i krav om heilskaplege og koordin-erte tenester med fokus på livskvalitet og meistring.(jfr. Samhandlingsreforma)

• Fokus på brukarmedverknad og bru-karstyring vil auka, pårørande og frivillige vert viktige samarbeidspartar i omsorg-stenesta i framtida.

• Legetenesta vil få monalege utfordringar som ein konsekvens av punkta over.

• Utfordringamedåfåtakikvalifisertfag-personell vil auka, og det vil bli mangel på arbeidskraft.

• Samhandlingsreforma pålegg kommunane å satse på førebygging som vonleg på sikt vil resultere i ein friskare busetnad. Føre-bygging kan starte i dag på ulike arenaer og innan aktuelle tenesteområde.

• Teknologi. Omsorgstenestene har eit stort uutnytta potensiale for å ta i bruk tilgjengeleg teknologi og utvikle ny. Kom-munale nybygg og ombygging av eksister-ande bustader må i framtida vere tilrettel-agde for smarthusteknologi.

Os kommune har innbyggjartal pr. 1.11.12 på 18 014 og ei relativt ung befolkning. Innbyg-gjarar på over 80 år og eldre er 577 personar og utgjer 3 % av befolkninga. SSB si framskriving viser at folketalet i kommunen aukar, dersom prognosenslårtil(figur1og2).Os har ein relativt ung befolkning fram til 2020 . I perioden 2025 til 2040 vil den eldre delen av befolkninga auke til 1877 personar over 80 år og utgjere 5,7 prosent av befolkninga.

Komande utfordringar innan helse og omsorg

11

Litt historikk – utbygging av helse- og omsorgstenestene i Os kommune

Omsorgsbustadar for brukarar med spesielle behov bygd i perioden 2003-2010.

For Os kommune har dette vore ei invester-ing for framtida og eit løft for tenesteområdet. Kommunen skal i dag vere rusta til å møte krav i samahandlingsreforma og framtidige ut-fordringar på dette området. Samstundes som kommunen må ha fokus på at rus- og psykisk helse vil vere eit område som vil utfordre tenest-eområdet framover, når det gjeld økonomi og kompetanse.

Korleis kommunen organiserer tenestene og sam-handlar internt og mellom nivåa vil vere viktig for å sjå resultat og lukkast

Brukargruppe Bemanna bustad Ubemanna bustad Totalt:Menneske med psykisk liding

Grantun med 16 omsorgs-bustadar, opna 2008 Stegen med 6 omsorgsbusta-dar, opna i 2003

22

Rusmiddelbrukarar Vartun oppfølgingsteneste med 8 leiligheter opna i 2010: årsverk

Vartun med 8 lei-ligheter opna i 2010

16

Barn og unge med psykisk ut-viklingshemming

Varafjell avlastning med 3 barne leiligheter12 nye omsorgsbustadar og ombygging av 3 leiligheter. Planlagt ferdige i 2013

10

15Samla tal omsorgsbustadar til brukarar med spesielle behov: 63

12

Siste ubygging av omsorgs-/institusjonsplassar for eldre var i 2001 med opning av Luranetu-net, 80 plassar. I dag er det stor etterspørsel et-ter omsorgsplassar med heildøgnsbemanning, det er særleg demente som har behov for plass. Kommunen bør starte gradvis utbygging av omsorgsbustadar, for å møte behov i dag og for å vere rusta til å møte den store auken i tal el-dre 80 + frå 2025.Ei investering i nye omsorgsbustadar som skal bemannast 24 timar i døgnet vil utfordre

drifta, tilgang på arbeidskraft, kompetanse og økonomi. Kommunen kan møte utfordringane ved å bygge nye omsorgsbustadar slik at ein kan ha stordriftsfordelar ved å samordne fagkom-petanse og ressursar. Erfaring frå drifta av Luranetunet syner at kommunen var smart som samle pleie- og omsorgstenestene under eit tak og satse på stordrift. Resultatet ser ein i dag med god re-kruttering av fagfolk, godt fagmiljø og kom-petanse til å møte utfordringar i samhandlings-reforma.

Brukargruppe Bemanna bustad Ubemanna bustad TotaltEldre med behov for tilrettelagt bustad

• Gamleheimshagen: 20 omsorgsbustadar bygd på 90-talet.

• Søfteland: 8 omsorgsbusta-dar bygd på slutten av 90- talet

• Luranetunet: 8 omsorgs bustadar ferdig i 2001

36

Brukarar med behov for omsorg/pleie 24 timar i døgnet

Sjukeheimen, påbygd i 1988 - 59 plassarLuranetunet ferdig i 2001: 24 plassar

83

Brukarar med diag-nose demens

Luranetunet - 48 plassar 2001

48

Samla omsorgsbustadar/institusjonsplassar for eldre: 167

Siste ubygging av omsorgs-/institusjonsplassar for eldre

13

Figuren under syner økonomiske konsekvenser ved å investere i omsorgsplassar.

StrategianeEin helse-og omsorgsplan skal ha som mål at Os kommune følgjer strategi i planen og har eit kontinuerleg fokus på å utvikle tenestene i tråd med innbyggjarane og samfunnet sine skiftande behov og forventningar. Planen skal vere eit verktøy for å justere og korrigere kom-munale tilbod/tenester og peike på retning.

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

_ år 2012 år 2015 år 2020 år 2025 _

Anta

ll

Tid

Konsekvens ved utbygging i omsorgssektoren

67 - 79 år

80 - 89 år

90 år +

INVESTERINGSKOSTNAD

Kommunenskalhaeintydelegheimetenesteprofilogbrukaraneskalfåbulengstmogelegieigen heim.

• God samanheng i tiltakskjeda• God tilgang på korttidsplassar• Godflytipasientstraumenogfleksibelbrukavkompetanse.• Kommunale tenester skal forsterke og byggje opp kring eiga meistring slik at brukarane

kan ta omsorg for seg sjølve og kjenne seg trygge i eigen heim. • Ta i bruk ny teknologi

Figuren over er eit bilete av økonomiske konsekvensar for kommunen ved å investere i nye om-sorgsplassar, investeringskostnader og auka driftskostnad på sikt. Det er avgjerande for tenestene og drifta at kommunen tek omsyntil auka driftskostnader ved planlegging av nye omsorgsplassar.

14

Overordna strategi:

På eit overordna nivå ønskjer Os kommune å tilpasse sine helse- og omsorgstenester etter føl-gjande prinsipp:

Tiltak - hovudgrep fram mot 2020

Ny helselovgjeving og samhandlingsreforma gjev kommunen auka ansvar for heilskaplege tenester innan helse-og omsorgsområde - ei rolle som vil utfordre kommunen i høve auka behov for ressursar og kompetanse.

Gruppa foreslår følgjande tiltak – hovudgrep for å førebu komande utfordringar:

OrganisasjonKommunen må ha ein organisasjon som er tilpassa komande utfordringar. Nye oppgåver og nye måtar å løyse helse-og omsorgstenest-ene på vil utfordre korleis vi veljer å organise-re tenestene. Ny kommunerolle og nye krav i samhandlingsreforma vil auke kommunen sitt behov for kompetanse og planressursar i høve til førebygging og utbygging av helse-og om-sorgstenesta.

Folkehelsearbeid Forsterke førebyggjande arbeid og følgje opp planlagte tiltak som omhandlar folkehelsear-

• Den einskilde sitt ansvar for eiga liv og helse.• Auka fokus på folkehelseperspektivet, førebyggje sjukdom og jamne ut sosiale skilnader. • Prioritere tidleg intervensjon• Samhandling mellom alle ledd i tenestene.• Fagleg forsvarlege og verdige tenester som skal byggje på kommunen sitt verdigrunnlag

og vår omsorgsideologi. • Tenesteneskalveretilgjengelege,fleksibleogeffektive.• Behandling og korttidstilbod skal i framtida organiserast i helsehus/lokalmedisinsk

sentermedflestkorttidsplassar• Utnytte stordriftsfordelen innan pleie-og omsorgstenesta ved utbygging av tenestetilbo-

det.

15

beid som er sektorovergripande og skal omhan-dlast i kommunalt planverk.

SamhandlingKommunen skal gjennom god organisering og samarbeid mellom alle etatar og nivå i helsete-nesta syte for brukarmedverknad og at brukar får koordinerte og samanhengande tenester.

Behandling og rehabiliteringUtgreiing, behandling og rehabilitering skal gjennomførast i eige helsehus/lokalmedisinsk senter. Det vil vere naturleg for kommunen å planleggje ein slik funksjon i ein ombygd sjuke-heim. Kommunen må samstundes vurdere kva funksjonar som bør leggast til eit helsehus/lokalmedisinsk senter som vil ha eit tett samar-beid med spesialisthelsetenesta.

Heimebaserte tenesterVidareførekommunensinomsorgsprofilomatfolk skal kunne kjenne seg trygge og bu lengst mogeleg i eigen bustad. Heimebaserte tenester vil ha ein nøkkelfunksjon i helse-og omsorg-stenestene i framtida, og kommunen må auke ressursar og kompetanse innan heimetetenesta for å møte medisinske utfordringar, heimereha-bilitering, fokus på aktiv omsorg og nye bru-karbehov.

Kvalitet – kompetanseGod kompetanse er grunnleggjande for ønska kvalitet og kan i nokre tilfelle erstatte personell. Helse- og omsorgstenester vil i framtida kreve auka- og ny kompetanse for å kunne møte ut-fordringar og nye oppgåver. Ein kunnskapsba-sert organisasjon vil rekruttere.Kommunen vil nytte kunnskap frå brukaror-ganisasjonane og pårørande for å utvikle ei tilpassa teneste.

Bustad / institusjonOmgrepet institusjon vil i framtida vere knytta til helsehus/lokalmedisinsk senter og korttidsp-lassar. Kommunen vil vekk frå institusjon som

permanent bustad, omsorgsbustader med drift 24 timar i døgeret skal dekkje behovet for insti-tusjonsplassar i framtida.Kommunen må sikre areal til å byggje bustad-er for brukargrupper med spesielle behov, (jfr. Litt historikk – utbygging av helse- og omsorg-stenestene i Os kommune).

TeknologiTa i bruk betre IKT-løysinger, mellom anna helsenett for samhandling mellom spesialis-thelsetenesta og kommunale helsetenester, smarthusteknologi og velferdsteknologi.

16

Verdiar: ”Vi skal skape resultat – vi lyttar med respekt – vi meiner entusiasme inspirerer og vi gjer som vi seier”. Dette er verdiar tilsette forp-liktar seg til å praktisere og som er nedfelte i kommunen sin personalpolitikk.

Kunnskap, kompetanse, kvalitet, samhandling, brukarmedverknad og rekruttering er nøk-kelord i møte med komande omsorgsutfordrin-gar. Kommunen må ha fokus på kunnskap og auka kompetanse for å kunne konkurrere om fagfolk i framtida og for å møte nye brukarbe-hov.

OmsorgsideologiOs kommune har følgjande ideologi for sine omsorgstenester: ”Eit omsorgstilbod basert på respekt for individet sin integritet, behov for tryggleik og behov for å vere privat, at bru-karane får bestemme mest mogeleg over eigne liv”.Brukarane skal få den hjelpa dei har krav på for å leve eit godt liv ut frå eigne føresetnader og kommunen sine ressursar. For å nå målet om livskvalitet for alle blir det viktig å ha ein organisasjon der tilsette forstår og praktiserer kommunen sine verdiar og omsorgsideologi.Det er eit hovudmål å leggje til rette for at tenestetilbodet skal bli meir heilskapleg og sa-manhengande. For å oppnå dette må det eta-blerast ein betre samarbeidspraksis mellom tenestenivå og internt i kommunen på tvers av organisasjon, struktur og fagmiljø. Ein helse-og omsorgsplan skal gjera greie for overordna satsingsområde fram mot 2020. Planen skal gjere greie for kommunen si rolle i høve innbyggjarane sine behov for helse og om-sorgstenester også innan folkehelse og folkehel-searbeid.

«Vi kom ikke hit for å frykte frem-tiden. Vi kom for å forme den»

Barack Obama Os er ein vekstkommune, ei kulturbygd som har ambisjonar for sine innbyggjarar. Vår vakre natur, rike kulturliv, vår bustadpolitikk og eit godt omdømme, lokkar folk til Os og det får konsekvensar for våre helse-og omsorgstenester i framtida. Med bakgrunn i dei utfordringane Os kom-mune står framføre dei nærmaste åra når det gjeld nye nasjonale føringar, helse-og omsorg-slov, ny folkehelselov, samhamdlingsreforma og endring i brukarperspektivet, har kommunen utarbeidd ein helse-og omsorgsplan. Planen tek føre seg situasjonen i dag og ut-fordringar i framtida når det gjeld helse-og om-sorgstenester.Hovudstrategien og tiltaka er basert på kom-munen sine eigne val av retning innan helse-og omsorgspolitikk og sentrale krav:At alle som har behov for helse-og omsorgstenester skal kunne bu lengst mogeleg i eigen heim og at helse-og omsorgstenester ikkje er knytta til alder, diagnose eller funksjonsnivå, men faktisk hjelpe-behov. Kommunen sine helse-og omsorgstenester skal byggje på kommunen sin misjon, visjon og ver-diar, eit verdigrunnlag som skal prege organ-isasjonen, måten vi møter våre brukarar på og på måten vi utfører våre helse-og omsorg-stenester.

Kommunen sin verdiplattformMisjon: ”Livskvalitet for alle”. Med det meiner vi å leggje tilhøve til rette for at kvar einskild kan ha eit godt liv ut frå eigne føresetnader.

Visjon: ”Os – eit samfunn med vekstkraft og evne til å fornya seg sjølv”. Målet er at kvar einskild har fokus på å ta i bruk eigne evner og ressursar for å kunne vekse og utvikle seg.

3 Innleiing

17

Aktuelle loverStortinget har vedteke to nye lover på området:

1. Lov om folkehelsearbeid, som endrar lov om fylkeskommunen sine oppgåver i folkehel-searbeidet.

2. Lov om kommunale helse- og omsorgs-tenester. Denne opphever tidlegare Kom-munehelsetenestelov og Sosialtenestelova. Delar av Soslaitenestelova er vidareført i lov om sosialtenester i NAV.

Pasient- og brukarrettar til kommunale helse-og omsorgstenester er regulert i ny ”Pasient-og brukarrettighetslov”

Ny helse-og omsorgslov Hovudtrekka i ny kommunal helse-og omsorg-slov er at skilje mellom sosialtenestene og om-sorgstenestene er oppheva. Det er etablert ei felles klage – og tilsynsord-ning. Kommunen får eit ”sørge for-ansvar”, det vil sei plikt til å planleggje, gjennomføre, evaluere og korrigere tenestene slik at omfang og innhald av tenestene er i samsvar med krav i lov og forskrift. Kommunen sitt ansvar er gjort tydeleg, og det er stilt krav til forsvarlege tenester og pasient-tryggleik. Lova skal regulere samhandling mellom dei ulike nivåa, spesialisthelsetenesta og den kommunale helse-og omsorgstenesta, og skal medverke til å sikre betre samhandling internt i kommunen og mellom spesialisthelsetenesta og den kommunale helse-og omsorgstenesta. Som ei førebuing på dette arbeidet har kom-munen allereie inngått 10 tenesteavtaler/sam-arbeidsavtaler med Helse Bergen. Avtalene omhandlar ulike område der begge partar for-plikter seg til samarbeid. Gjennom helse-og omsorgslova har kommu-nane fått auka ansvar for å levere heilskaplege helse- og omsorgstenester og med dette auka fridom til å organisere tenestene i samsvar med lokale behov. Kommunen har gjennom lov

plikt til å oppnemne koordinator til pasientar og brukarar som har behov for langvarige og koordinerte tenester. FolkehelselovaFormålet med ny lov om folkehelsearbeid er å fremje folkehelse, jamne ut sosiale skilnader og sikre at arbeid med folkehelse og førebygging vert prioritert. Hovudtrekka er at ansvaret vert lagt til kommunen ved å syte for at det er

”helse i alt vi gjer”. Ved å satse på førebygging vil ein vonleg på sikt minske presset på helse-og omsorgstenestene.Samhandlingsreforma Samhandlingsreforma gjev helsetenesta ei ny retning.Hovudmålet med samhandlingsreforma er ”det gode pasientforløp”.Samhandling er uttrykk for helse- og omsorgs-tenesta si evne til å fordela oppgåver seg i mel-lom for å nå eit felles mål og evna til å gjennom-føre oppgåvene på ein koordinert og rasjonell måte.

4 Lovgrunnlag – sentrale og lokale føringer

§

18

Stortingsmeldinga peikar på tre utfordringar:1. Pasienten sitt behov for koordinerte teneste

blir ikkje møtt godt nok – fragmenterte tenester. Det er i dag få system som er retta inn mot heilskapen i dei tenestene som skal svare på pasienten sine behov for koordin-erte tenester. Systema er meir retta mot dei ulike deltenestene. Store delar av spesial-isthelsetenesta er både i si organisering og funksjon, prega av at målet er medisinsk helbred. Medan kommunehelsetenesta i større grad har fokus på pasienten sitt funksjonsnivå og evne til meistring. Dårleg koordinerte tenester betyr også lite effektiv ressursbruk.

2. Tenestene er prega av for liten innsats for å avgrense og førebyggje sjukdom. I den praktiske prioriteringssituasjonen blir ofte tenester for behandling prioritert føre føre-bygging og tidleg innsats. Vi har i dag ikkje gode nok system for analyse og avgjerd om

korleis ressursane bør setjast inn i dei ulike ledda i kjeda for førebygging, diagnosear-beid, behandling og rehabilitering.

3. Demografisk utvikling og endring i sjuk-domsbiletet gjev utfordringar som vil kunne truge samfunnet si økonomiske ber-eevne. Dette krev vilje og evne til å utvikle nye løysingar, både når det gjeld struktur og kommunikasjon.

Kjerna i samhandlingsreforma er å søke å svar på dei tre utfordringane som Stortingsmeldin-ga peikar på.

Regjeringa vurderer følgjande fem hovudgrep:1. Klarare pasientrolle: Forløpstenkinga har

som føremål å medverke til at alle system og tenester blir retta inn mot hjelp, slik at den einskilde sjølv kan meistre sitt liv. Regjerin-ga vil etablere ei lovpålagt plikt til å sørgje for at pasientar med behov for koordinerte tenester, får ein person som kontaktpunkt i tenestene.

2. Ny kommunerolle i framtida: I samhan-dlingsreforma blir det lagt til grunn at veksten i behov i den samla helsetenesta i størstmogeleggradmåfinnesi løysing ikommunane. Kommunen si rolle i den sam-la helse- og omsorgspolitikken blir vurdert

Samhandlingsreforma - St.meld. nr. 47 (2008-2009). ”Rett behandling – på rett sted – til rett tid”. Gradvis innført frå 01.01.12.

19

endra slik at dei i større grad enn i dag, kan oppfylle ambisjonane om førebygging og innsats i tidleg fase av sjukdomen. Kom-munane skal syte for at det heilskaplege pasientforløpet blir ivareteke innafor beste effektive omsorgsnivå (BEON). Eit sen-tralt poeng er at helse- og omsorgssektoren skal sjåast i samanheng med andre sam-funnsområde som kommunane har ansvar for. Oppgåvene vil måtte løysast ut frå lokale tilhøve der naudsynt kompetanse er ein av hovudnøklane. Det blir lagt opp til eit forpliktande avtalesystem.

3. Etablering av økonomiske insentiv: Kom-munalmedfinansieringavspesialisthelsete-nesta og kommunalt økonomisk ansvar for utskrivingsklare pasientar er dei viktigaste verkemidla på dette område.

4. Spesialisthelsetenesta skal utviklast slik at den i større grad kan bruke sin spesialiserte kompetanse: Ei meir riktig oppgåvedeling mellom kommunane og spesialisthelsete-nesta vil leggje til rette for at spesialis-thelsetenesta i større grad kan konsentrere seg om oppgåver der dei har fordelar. Eit sterkare søkjelys på heilskaplege pasient-forløp vil leggje betre til rette for at pasien-tar får riktig tilbod om behandling.

5. Leggje til rette for meir tydelege prioriterin-gar: Målet er at avgjerdene som gjeld priori-teringar, blir retta inn mot heilskapen i eit pasientforløp.

Samhandlingsreforma - status prosjektarbeid i Os kommune:Prosjekt samhandlingsreforma starta i mars 2010 i Os kommune og har allereie medverka til nødvendige tilpassingar, slik at kommunen i dag kan møte nokre av utfordringane reforma inneber, som:• Gjennomgang og betring av rutiner for

heilskaplege pasientforløp, frå sjukehuset si melding til kommunen, og kommunal vurdering av tenestetilbodet. Delprosjekt.

• Meldingsløftet, som er eit elektronisk meldingssystem med og mellom legar og fagavdelingar i kommunen og med spesi-alisthelsetjenesta. Dette er iverksett lokalt melom fastlegane i Os og den kommunale helse-og omsorgstenesta. Eit pilotprosjekt som gjeld elektronisk meldingsutveksling mellom kommunen sine helse– og omsorgs tenester og Haukeland sjukehus startar januar 2013.

• Etablering av koordinerande ledd i kom-munen som skal sikre kontinuitet i tenesta for brukarane. Dette er på plass.

• Oppretting av 2 døgnplassar for øyeblik-keleg hjelp opna 01.10.12. Plassane er dels finansierteavspesialisthelsetenestaogvilvererammefinansiertefrå2016.

• Etablering av ressurssenter for kreftom-sorg, forventa oppstart 2013. Kreftkoordi-nator i 50% stilling er på plass, stillinga er delvisfinansiertavkreftforeninga.

Andre aktuelle kommunale prosjekt som er un-der arbeid i regi av samhandlingsreforma:• Etablering av frisklivssentral, prosjektrap-

port ferdig til 31.12.12. Forventa oppstart av sentralen i 2013.

Interkommunale prosjekt i regi av samhan-dlingsreforma:• Etablering av interkommunale team for

kols og diabetes, forventa oppstart i 2013. Eit samarbeidsprosjekt med Fusa og Sam-nanger.

20

Helse Bergen har vore, og er medverkande i prosjekta, og kommunane har motteke pros-jektmidlar for oppstart av alle prosjekt som er ein konsekvens av samhandlingsreforma.

Økonomiske konsekvenser for kommunen ved innføring av samhandlingsreforma 01.01.12:Kommunen har fått midlar som skal støtte in-tensjonen med ønska arbeidsfordeling (mellom primærhelsetenesta og spesialisthelsetenesta), gode pasientforløp og løysinger på beste effek-tive omsorgsnivå. (BEON).Kommunalmedfinansieringmed20%avkost-nader for innleggingar og konsultasjonar i sp-esialisthelsetenesta innan somatikk.Kommunen får eit insentiv til å analysere sa-manhengen mellom bruk av eigne ressurssar og bruken av spesialisthelsetenesta.Økonomiske konsekvensar som følgje av krav i samhandlingsreforma på sikt, er det i dag vanskeleg å spå om. Kommunane får insentiv i oppstarten for å kome tidleg i gang med tiltak. Med auka innsats på folkehelsearbeid og føre-bygging, kan vi ha ei optimistisk tru på at hel-setilstanden til innbyggjarane vil bli betre og behovet for helse-og omsorgstenester vil endre seg positivt.

Utskrivingsklare pasientarPasientar som er utskrivingsklare frå spesialis-thelsetjenesta, og som treng vidare behandling, må få eit tilbod i kommunen. Elles må kom-munen betale vederlag med kr.4000,- pr døgn.

Lokale føringarKommuneplanen skal handsame kommunen sine langsiktige utfordringar, overordna mål og strategiar og er kommunen sitt overordna sty-ringsdokument. Ein helse-og omsorgsplan vert ein kommunedelplan.I tilllegg til kommuneplan har kommunen utarbeidd ei styringshandbok som omhandlar prinsipp om korleis vi skal samhandle og styre Os kommune. Denne er ein viktig leiarreiskap saman med tenesteområda sine mål og han-dlingsplanar.

21

5.1 Folkehelselova

”Den nye folkehelseloven er et ram-meverk for alt forbyggande og helse-fremjande arbeid. Kommunens oversikt over helsetilstand og på-virkningsfaktorer er utgangspunktet og nøkkelen for det videre arbeidet”. (Sitat avd.direktør Ole Trygve Sti-gen, avd. for lokalt folkehelsearbeid i Helsedirektoratet)

Fakta, hovedtrekk i folkehelselova: (Kjelde RUSFAG, temamagasin frå regionale kompe-tansesentre)

”Ansvaret for folkehelsearbeid leg-ges til kommunen som helhet fremfor til kommunens helsetjeneste. Kom-munen skal i folkehelsearbeidet bruke alle sektorer for å fremme folkehelse.

• Kommunenes ansvar for å ha oversikt over

helsetilstand og påvirkningsfaktorer blir konkretisert. Målet er å få et tydelig bilde av de lokale helseutfordringane i den enkelte kommune

• Statlige helsemyndigheter og fylkeskommu-nene skal gjøre opplysninger om helsetilstand og påvirkningsfaktorer tilgjengelig og gi støtte til kommunene

• Oversikten over folkehelseutfordringer skal danne grunnlag for arbeidet med planstrate-giar

• Kommunen fastsetjer mål og strategiar for folkehelsearbeidet. Mål og strategiar skal forankres i planprosessene etter plan – og bygningsloven

• Kommunen skal iverksette nødvendige tiltak”

5.2 Folkehelsearbeid

”Folkehelsearbeid er samfunnets innsats for å påvirke faktorer som direkte eller indirekte fremmer befolk-ningens helse og trivsel, førebyggjer psykisk og somatisk sykdom, skade eller lidelse, eller som beskytter mot helsetrusler, samt arbeid for en jevnere fordeling av faktorer som direkte eller indirekte påvirker helsen”.

5.2.1 Førebyggande helsetenester – helsestasjon og jordmortenesta

Førebyggande tenester er organisert under Oppvekst og kultur og er difor ikkje omhandla i denne planen, men det må nemnast at sam-handlingsreforma får konsekvensar for kom-munen si jordmorteneste som må auka tenes-tekapasitet. Eit tverrfagleg meistringsteam fyrst og fremst retta mot elevar på ungdomsskulesteget er eit nytt førebyggjande tiltak som det er forvent-ningar til. Teamet samarbeidar med lærar i klassesituasjon rundt ungdomar og skal mel-lom anna førebyggje at elevar droppar ut av skulen.Kommunedelplan for fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv 2013-2020 er nyleg revidert. Planen skal vere eit overordna styringsdokument og eit utgangspunkt for rådmannen sitt administrati-ve arbeid innan områda idrett og fysisk aktivi-tet. (jfr Kommunedelplan for fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv).I eit folkehelseperspektiv vert denne planen sentral og vil medverke med å leggje til rette for auka fokus på fysisk aktivitet og eit tett samar-beid med frivillige organisasjonar.

5 Folkehelse - førebygging

Folkehelse-defininisjon:”Folkehelse er befolkningens helsetilstand og hvordan helsen fordeler seg i en befolkning.”

22

Prosjektarbeid og tiltak med fokus på folkehelse og førebygging i regi samhandlingsreforma:

”Folkehelse – korleis skal Os møte framtida?”

Prosjektrapporten skulle svare på følgjande opp-gåve: Korleis folkehelsearbeidet og førebyggjande tiltak i Os kommune kan styrkast.

Breitt samansett fagkompetanse har utarbeidd rapporten og peikar på utfordringar innan føre-bygging og folkehelseperspektivet. Eit perspek-tiv som og i stor grad vedkjem teknisk område som premissleverendør for god folkehelse gjen-nom plan- og bygningslova. Rapporten konklu-derer med følgjande:Arbeidet med folkehelse krev langsiktig, mål-retta og systematisk tilnærming. Det er viktig at tiltak som vert iverksett kan syne til god effekt/effekt som kan provast. Det vert gjort mykje folkehelsearbeid i dag, men noko er usystematisk og basert på eldsjeler. For å sikre systematisk og kontinuerleg folkehelsearbeid, bør det vere koordinert av ein person som kan arbeide med folkehelse på fulltid og som har kort veg til kommunen si leiing.

5.2.2 Frisklivssentral

Ei tverrfagleg arbeidsgruppe er sett ned for å planleggje og greie ut gradvis oppstart av ein Frisklivssentral i Os kommunen. Arbeidet er godt i gang og prosjektrapport vert lagt fram innan: 31.12.12. Frisklivssentraler er eit kommunalt tilbod for personar som treng å endra levevaner. Det gjeld mellom anna: fysisk aktivitet, kosthald og to-bakk. Ein frisklivsentral kan ha tilbod for ulike grupper, ikkje spesifikke diagnosar. Det vertlagt vekt på å jamne ut sosiale skilnader innan helse. Tilbodet bør vere lett tilgjengeleg, ha låge eigendelar og vere tilpassa dei som treng det mest. Frisklivsentralar arbeider i dialog med fastlegar, idrettslag og frivillige foreinin-

gar. Fagleg ansvarleg for ein frisklivsentral har helsefagleg kompetanse. (St. meld 16)

5.2.3 Tryggleikssjukepleiar

Tryggleikssjukepleiar er eit tilbod om heime-besøk til personar som er 70 år og eldre i Os som ikkje allereide mottek tenester frå pleie- og omsorgstenesta i kommunen. Ordninga starta i august 2011. Tenesta har eit førebyggjande og helsefremjande fokus. Tilbodet er valfritt og kostnadsfritt. Tenesta gjev i tillegg den poli-tiske leiinga i kommunen ein redskap for vidare kartlegging av komande behov for helsetenes-ter til den eldre del av innbyggarane.Eit fallførebyggjande prosjekt er i oppstartsfa-sen. Tryggleikssjukepleiar planlegg oppstart av fallførebygging i institusjon i 2013.

5.2.4 Prosjekt gruppebasert fritid

Gruppebasert fritid startar i 2013 med ein ny-oppretta 100 % stilling. Vi har stor tru på at dette skal gje eit betre aktivitetstilbod til inn-byggjarane. Avgrensingane i tiltak ligg i fritid med støtte, treningskontakt og støttekontakt som avlastning for demente. Skal dette imple-menterast, må prosjektet tilførast meir ressur-sar

5.2.5 Interkommunalt prosjekt i sam-arbeid med Fusa og Samnanger

Mål: Utgreiing av interkommunalt samarbeid om folkehelsekoordinator, folkehelsearbeid

Rapporten var ei bestilling frå ordførarar og rådmenn i Os, Fusa og Samnanger med bak-grunn i samhandlingsreforma som pålegg kom-munane større ansvar for folkehelsearbeidet. Denne rapporten rår og til at det vert oppretta ein folkehelsekoordinator i kvar kommune som kan systematisere dette arbeidet, samstundes

23

som gruppa rår kommunane i Bjørnefjords-regionen det til å inngå eit samarbeid om folke-helsearbeidet. Folkehelsekoordinator bør ha ei folkehelse-gruppe som representerer ulike sektorar og breiddeiarbeidet.Kommunenharidagfleirepersonar som jobbar med folkehelseomgrepet, og dersom kommunen veljer å opprette ein fol-kehelsekoordinator, er det naturleg å samor-ganisere og samlokalisere desse personane. På den måten vil ein forsterke folkehelsefokuset og etablere eit miljø for kunnskapsutvikling og eit utspring til interkommunalt samarbeid.

5.2.6 Ernæringsprosjekt

Ei undersøking frå Sosial- og Helsedirektoratet i 2007 kom det fram at mellom 20 og 50 pro-sent av eldre på norske sjukeheimar er underer-nærte. Kommunen ønskjer å ha auka fokus på rett mat og matkultur for eldre, og Luranetu-net har i den samanheng søkt og fått innvilga midlar frå Helsedirektoratet til tiltak for å heve kompetanse rundt ernæring og ernæringsprak-sis. Prosjektet er gjennomført i 2012, medan arbeidet med å ha fokus på kompetanse rundt ernæring held fram.

Utfordringar førebygging:

• Følgje opp og vidareføre prosjekt som er på gang.

• Å prioritere nye ressursar til førebyggjande tiltak med viten om at kommunen kanskje ikkje vil sjå effekt av tiltaka før om 20-30 år.

• Medvitsgjere/spreie kunnskap om førebyg-ging i heile kommuneorganisasjonen innan alle tenesteområde om kvifor og korleis førebyggje. Eit leiaransvar.

24

6.1 Bestillar- og forvaltar- kontoret si rolle

Funksjonar som ligg til Bestillarkontoret:

• Mottek og handsamar alle søknader om tenester frå pleie og omsorg

• Mottek meldingstelefon om utskrivings-klare pasientar og koordinering av vidare tenester til desse pasientane.

• Mottek og handsamar alle søknader om støttekontakt og avlastning, privat og offentleg, mykje koordineringsarbeid i ansvarsgrupper

• Bustadkontor med ansvar for Husbanken sine låne- og støtteordninger, for inn- og utflyttingoghusleigekontraktersomgjeld

kommunale utleigebustader. • Sakshandsaming av søknader som gjeld

servering, sals- og skjenkjeløyve i Os kom-mune.

• Vederlagsberekning for langtidopphald i sjukeheimen.

Tilsette i bestillarkontoret: 6,6 årsverk.

Som oftast er Bestillar- og forvaltarkontoret innbyggjarane sitt første møte med kommunen når dei har behov for ei teneste frå helse og omsorgsområdet. Det gjeld tenester til alle al-dersgrupper med ulike funksjonshemmingar og ulike hjelpebehov. I tillegg handsamar ein og fattar vedak på individuell plan. Det vert lagt vekt på og tilrettelagt for brukarmedverknad.

6 Helse- og omsorgstenestene - analyse av noverande tenester

Pleie ogomsorg

Tenester for utviklingshemma

NAV Of Sosiale tenester/flyktningetenesta

Helsetenester

Bestiller- ogforvaltarkontor

Kommuneoverlege

Varafjellavlastningsenter

Beredskap: Brann,redning og legevakt

Helse, omsorgog beredskap

Helse- og sosialområdet - organisering frå 1. januar 2013

Rolle og ansvar

Overordna ansvar for det helse- og sosialfaglege arbeidet i kommunen

25

Koordinerande eining:• Mottek og handsamar søknader på indivi-

duelt plan.• Opplæring og undervisning av personleg

koordinatorar• Iverksetting av ansvarsgrupper og

oppnemning av personleg koordinator.

Koordinerande eining er ein del av Bestillar- og forvaltarkontoret. Figuren ovanfor illustrerer korleis koordinerande tenester fungerer. Forvaltninga av lovverket er særs viktig og vert endå viktigare når ressursane er knappe. Gjen-nom utmåling av behov og fatta vedtak, vert det sett nivå på tenesta. Ei tverrfagleg vurder-ing skal syte for at brukar får rett teneste til rett tid, jfr. kommunen si omsorgstrapp.

Bestillarkontoret ser ein klar auke i behov for koordinering og samansetting av ulike tenest-er, og har knytt til seg tverrfagleg kompetanse som sjukepleiar, vernepleiar, fysioterapeut og ergoterapeut. I tillegg kjem funsksjonsstilling-ar som kreftsjukepleiar, tryggleikssjukepleiar og koordinator for rehabilitering.Bestillarkontoret saman med Helsefagleg rådgjevar er pådrivar av ulike prosjekt i sam-band med samhandlingsreforma. Kontoret rapporterer tal utvklingshemma og ressurskrevjande tenester til KOSTRA og IPLOS og har samarbeidsmøte med privat ak-tør som driftar andre etasje på Luranetunet.Det vert viktigare framover å kvalitetsikre saks-handsaming, når det gjeld søknader og eventuelle klager. Dette utfordrar kommunen til å profesjonalisere sakshandsaming av helse- og omsorgstenestene.

Forvaltningsgruppe for koordinerande tenester

Leiar frå:BOFBarnevernPPTFørebyggjande helsetenesterNAV sosialPLOMHelsetenester ogkoordinator for rehabilitering

Fagperson frå:BOFPLOMFørebyggjande helsetenesterPUNAV sosialHelsetenester avd. psykiatriHelsetenester avd. rehabiliteringKoordinator for rehabilitering

ReferansegruppeBrukar sin personlege

koordinatorIP

BasiskursErfarings- seminarInformasjonIntranettInternettRekruttering av aktuelle personar til kursa

System for koordinerande tenester i Os kommune

26

Utfordringar:• Fokus på forvaltning- sikre brukar sine ret-

tar og vere medviten at Bestillarkontoret gjerne er innbyggjarane sitt første møte med kommunale helse og omsorgstenester.

• Sikre brukarmedverknad• Sikre koordinerte tenester og samarbeid

og samhandling på tvers i heile organisas-jonen for å tilby gode og samanhengande tenester

• Sikre god nok kompetanse på forvaltning og sakshandsaming

• God dialog og samhandling med kommu-nale tenesteområde og spesialisthelsete-nesta.

• Gjere brukar og pårørande medvitne om fordeling av ansvar og plikter, skriftlege avtaler

• Sikre areal og utbygging av bustader til ut-sette grupper, jmf. Bustadsosial handling-splan. Bustad er viktig i eit folkehelseper-spektiv.

6.1.1 Omsorgstrapp

For å kunne møte brukar sitt behov og følgje opp sentrale føringar, og dessutan møte koman-de utfordringar har kommunen etablert ei om-sorgstrapp med 6 nivå. Prinsipp: ”Beste ef-fektive omsorgsnivå (BEON). Eigenmeistring, ansvarforeigeliv,individtilpassa,fleksibilitet”.Alle tenester er basert på individuelle behov, til-boda på dei ulike trinna skal kunne ivareta bru-karane sine behov for helse-og omsorgstenester.

Nivå 0. Grunnmuren:” Livskvalitet for alle”

Informasjon og rettleiing, lege/ legevakt, helses-tasjon, fysioterapi, ergoterapi, tryggleiksjuke-pleiar m.fl. kommersielle samarbeidspartar,pårørande-skule for demente, brukarmebd-verknad, frivillig medverknad, dag-/aktivitet-stilbod, kultur, universell utforming av bustad, tryggleiksalarm, ernæring, fellesskap. (Føre-bygging)

Nivå 1-4. Alternative tenester

• Tryggleiksalarm, matombringing, tekniske hjelpemidlar, bustadtilpassing,

• Omsorgsløn.• Støttekontakt• Fysioterapi, ergoterapi-psykisk helse.

Nivå 5. Heimetenester

Heimesjukepleie, praktisk hjelp og opplæring etter brukar sitt funksjonsnivå

Nivå 6. Heildøgnsteneste i omsorgsbustad

A. Grunnbemanning, eller etter brukar sitt funksjonsnivå. Vert tildelt som heimeteneste.

Nivå 7. Tidsavgrensa opphald

Avlastning, akuttplass, rehabilitering og habi-litering, medisinsk behandling

Nivå 8. Langtidsopphald på Luranetunet

Tenesteområda er stolte over å kunne tilby tenester på alle nivå i omsorgstrappa. Sjå illus-trasjon neste side.

27

Kom

mun

en h

ar e

tabl

ert

ei o

mso

rgst

rapp

på

6 ni

vå.

Pri

nsip

p: “

Bes

te e

ffek

tive

om

sorg

sniv

å (B

EO

N)”

. M

ed fo

kus

på:

•ei

genm

eist

ring

•an

svar

for

eige

liv

•in

divi

dtilp

assa

•fleksibilitet

Livs

kval

itet f

or a

lle

Alte

rnati

ve te

nest

er:

• Tr

yggl

eiks

alar

m, m

atom

brin

ging

, te

knis

ke h

jelp

emid

ler,

bu

stad

tilpa

snin

g•

Om

sorg

sløn

• St

øttek

onta

kt•

Fysi

oter

api,

ergo

tera

pi, p

syki

sk h

else

Heim

eten

este

rHeild

øgns

tene

ste

i om

sorg

sbus

tadTids

avgr

ensa

opp

hald

Lang

tidso

ppha

ld p

å Lu

rane

tune

t

28

6.2 Luranetunet/ pleie- og omsorgstenesta

Os kommune har i dag ei god pleie-og omsorg-steneste der heimebaserte tenester (heime-sjukepleie og heimehjelp), institusjon og om-sorgsbustader med døgndrift er samordna og

AssistentarHelgestilling -heimehjelp

Fagarbeidar Sjukepleiar Spesialsjukepleiar

23 årsverk 66,5 årsverk 38 årsverk 7 årsverk

Inkludert 6,5 årsverk servicemedarbeidarar og administrasjon

Tal tilsette i omsorgsbustadane på Lurane, sjukeheimen, dagsenteret i Gamleheimshagen og heimetenesta er totalt 140 årsverk fordelt på følgjande faggrupper:

organisert under same tak, under ei leiing på Luranetunet. Konsekvens, god ressursutny-tting og stordriftsfordel når det gjeld kom-petanse og rekruttering. Tenesteområdet har stort fokus på: leiarut-vikling, kompetanseheving, fagutvikling og ar-beidsmiljø, og dei har erfart at dette rekrutter-er og skapar trivsel og vekst i organisasjonen.

Status innan pleie-og omsorgstenesta:Bestillar og forvaltarkontoret tildeler tenester som omhandlar pleie-og omorgstenestene og samhand-lar tett med tenesteområdet.

Tal brukarar: 129 bebuarar i institusjon (sjuke-heimen)/heildøgns omsorgsplass på Luranetu-net. Tal brukarar i heimetenesta: 322

29

SjukeheimenSjukeheimen har i dag totalt 49 plassar, 23 ko-rttidsplassar, 26 langtidsplassar.

Sjukeheimen sin funksjon i dag: Medisinsk og lindrande behandling, avlastning, rehabilitering, langtidspleie. Sjukeheimen er umoderne og store delar av han stetter ikkje krav til det fysisk miljøet. Han må rivast evt. rehabiliterast. Kommunen må eta-blere mellombels drift/lokale medan arbeidet pågår.

LuranetunetLuranetunet, med 80 omsorgsbustadar, 48 plassar tilpassa demente, 32 plassar for eldre med behov for døgnbasert omsorg og sjukehei-men med 49 institusjonsplassar, utgjer kapa-sitet heildøgns omsorgsplassar for eldre i kom-munen. ItidaetterinnflyttingpåLurane,(siste10-11åra) har det vore rimelig god balanse i tilbod og etterspurnad på plassar, men i dag har kom-munen 50 registrerte demente og mange bruka-rar som ventar på ein omsorgsplass.

Andre kommunale omsorgsbustader som i dag er nytta av eldre:• Gamleheimshagen - 20 bustader• Søfteland - 8

Korleis nytte desse omsorgsbustadane i fram-tida?Omsorgsbustadane (20) i Gamleheimshagen vil mest sannsynleg og i framtida vere eit tilbod for eldre med behov for tilpassa bustad, prak-tisk hjelp, tryggleik og sosial tilhøyring. Dagsenteret i Gamleheimshagen har i dag til-bod om dagplass for heimebuande eldre som er einsame og treng sosial kontakt og for heime-buande demente, samstundes som det er eit av-lastningstilbod for pårørande. Det er i dag eit auka press/etterspurnad på tenestetilbodet for demente. I påvente av ut-bygging av omsorgsplassar, er det behov for å aukekapasitet idagsenteretogfinnekreativeløysinger for å kunne utvide tilbodet til heime-buande demente.

Heimebaserte tenester (heimehjelp og heime-sjukepleie)Kommunen sin tenesteprofil har alltid hattfokus på at brukarane skal få bu lengst mogeleg i eigen heim og har difor kontinuerleg utvikla og satsa på heimetenesta, kapasitet og kvalitet.Heimebaserte tenester yter omsorg og helse-hjelp til alle brukarar i kommunen frå 0-100 år som har rett på tenester. Tenesta har eiga nattpatrulje, ein hjelpepleiar og ein sjukepleiar som er beredskap for tryg-gleiksalarmar og heimebuande som treng til-syn/hjelp. Dei er og beredskap/bakvakt på natt for alle tenesteområda innan helse og sosial. Det er utvikla eit tett samarbeid mellom natt-tenesta i institusjon/omsorgsbustader og natt-patrulja i heimetenesta som har base på den avdelinga på Luranetunet der behovet er størst. På den måten blir kompetanse/personalressur-sar godt nytta.Ei god heimebasert teneste med 24 timars drift, god kompetanse og mange korttidsplas-sar, er medverkande til at mange eldre kjenner seg trygge og ivaretekne og vel å bu lenger i ei-gen heim.

30

Samhandlingsreforma får og konsekvensar for heimetenesta som må auka sin tverrfaglege kompetanse for å handtere heimerehabilitering og ulike medisinske utfordringar ved tidleg ut-skriving frå sjukehus. Skal vi møte komande utfordringar, lokale og sentrale føringar og krav, er det dette området av helse-og omsorgstenesta som vil auke mest i framtida.

Utfordringar framover innan pleie-og omsorg-stenesta:• Auka tenestetilbodet for demente –

heildøgnsbustad, dagplassar, avlastning, tenesteutvikling.

• Opprette demenskoordinator, fokus på førebygging, tidleg innsats, utvikle tenes-ta. Pårørandeskule.

• Behov for auka tal tidsavgrensa plassar – medisinsk behandling- rehabilitering og avlastning, følgje opp krav i samhandlings-reforma.

• Byggje heildøgns omsorgsplassar for bruk-arar med eit omfattande behov for omsorg og pleie.

• Styrke kapasitet i heimebaserte tenester.• Auka fokus på tverrfagleg kompetanse,

spisskompetanse, aktiv omsorg og førebyg-ging.

• Ha vidare fokus på samarbeid med frivil-lige og aktørar i kulturavdelinga som i dag medverkar til stor aktivitet innan eininga.

6.3 Tenester for utviklingshemma

Bakgrunn: Det er 20 år sidan ansvarsreforma og nedleg-ging av fylkeskommunale institusjonar for ut-viklingshemma. I dag har denne brukargruppa same rettar som alle andre.Mange med diagnosen psykisk utviklingshem-ming treng tilrettelegging og oppfølging i høve til å bu sjølvstendig, arbeid, fritid og tilrette-

lagd helsehjelp. Alle får tildelt tenester etter individuelle einskildvedtak. Mange av tenest-emottakarane kan ha eit omfattande behov for hjelp og omsorg, noko som stiller krav til kompetanse. På 1990-talet overtok Os kommune drift-sansvar for Kuhnletunet, dagsenter og to bustadrekker med butilbod for ni brukarar med omfattande hjelpebehov. Kommunen var den gong glad for å overta personalressursane og spisskompetansen rundt utviklingshemma, for det var lite kunnskap om, og erfaring med utviklingshemma i det kommunale tenestea-paratet.

Kommunen har valt å samle tenester for ut-viklingshemmaieigaeiningogåbyggjefleireomsorgsbustader for denne gruppa i nær-leiken av Kuhnletunet. På den måten samlar kommunen ressursar og kompetanse og får stordriftsfordel, samstundes som brukarane

31

sine behov for sosialt nettverk og aktivitet vert godt ivareteke.

Organisering av tenestene i dag: Tilbodet til barn og vaksne utviklingshem-ma er organisert i kvar si eining innan helse-og omsorgstenestene. For heimebuande ut-viklingshemma barn har kommunen tilbod om avlastning ved Varafjell ressurssenter og i pri-vat avlastning. Kulturavdelinga har ansvar for å leggje til rette fritidstilbod for denne brukargruppa, medan medan Bestillar- og forvaltarkontoret tildeler støttekontakt.

Ressursar knytta til vaksne utviklingshemma: Fem bufelleskap med tilsaman 30 brukarar, eit dagsenter med om lag 20 brukarar. Omlag 20 brukarar som bur i eigen bustad, og nokre av desse ventar på tilrettelagd omsorgs-bustad (dette er brukarar som høyrer til Kuhn-letunet).Om lag fordeling av ressursar pr 2012.

Utfordringar: • Vaksne utviklingshemma i kommunen har

lenge vore ei svært stabil brukargruppe og det er forventa auka/endra behov hos bru-karane i høve aldring , ein situasjon som vil stille krav til auka kompetanse.

• Utbygging av 15 omsorgsbustader og ut-viding av dagsenteret på Kuhnle med auka tal brukarar, vil utfordre organisasjonen, ressursfordeling, kompetanse og tilretteleg-ging av tenestetilbod til nye brukarar.

Utfordringar på kort og lang sikt:• Halde fram kompetanseutvikling i per-

sonalgruppa med fokus på komande utfordringar. Rekruttering av tverrfagleg kompetanse på dagsenteret har ført til at brukarane har fått betre kvalitet på tenes-tene, ein effekt av auka kompetanse.

• Aukafleksibilitetipersonalgruppa–brukekompetansen der behovet er størst.

• Samordne ressursar og kompetanse for utviklingshemma

• Auka samhandling mellom eigne avdelin-gar og med andre tenesteområde.

• Byggje ressurspersonar og fagteam rundt viktige felt.

• Satse på leiing, organisering og fagut-vikling.

• Vidareutvikle samarbeid med lokale organ-isasjonar og frivillige.

Statens helsetilsyn gav i 2005 ei brei vurder-ing og drøfting av funn frå forsking og erfar-inger frå tilsyn. NOVAs (Norsk institutt for forsking om oppvekst, velferd og aldring) og Helsetilsynet si kartlegging i 2003 viste at ut-viklingshemma var den gruppa tenestemotta-karar som oftast fekk tilstrekkelege tenester samanlikna med andre. Helsetenesta peikar og på sårbarhet knytta til kompetansesituasjonen og til at kommunar manglar nødvendig styring og leiing av desse tenestene for å oppfylle krav i lova når det gjeld bruk av tvang og makt. Os kommune har sett fokus på desse problem-stillingane, på opplæring av personalet når det gjeld formaliteter kring bruk av tvang og det å gje personalet kunnskap om omgrepet tvang og bruk av makt.Kommunen er og oppteken av at utviklingshem-ma i kommunen skal har eit trygt, godt, og for-svarleg tenestetilbod.

Høgskule Fagarbeidar Assistentar

23 årsverk 25 årsverk 12 årsverk

32

Varafjell Ressurssenter – avlastningVarafjell avlastningssenter tilbyr deltidsavlast-ning og heilårsavlastning. Det ertil ei kvar tid plass til opp til 10 barn/ unge med samansette funksjonshemmingar. . Senteret har sju soverom og tre bueininger.Dei som treng avlastning, søkjer om denne tenesta, og Bestillar og forvaltarkontoret til-deler omfang av avlastning i form av einskild-vedtakPå dagtid går borna / ungdomane på skule / i barnehage og det er det same personalet som følgjer dei i skule/barnehage og på avlastninga. Det er kontinuitet i tilbodet, og brukarane får færre vaksne å halde seg til.

Situasjonen i dag:Varafjell tilbyr tenester til 15 born og unge med ulik funksjonshemming. Brukarane har indivi-duelle vedtak med varierande timar avlastning. I tillegg til Varafjell avlastning kan eininga og tilby avlastning i eit anna husvære.

Ressursar:Tilsette ca. 38 årsverk: høgskuleutdanna, fagarbeidarar og assistentar. Dette talet er høgt, men har ei forklaring; Os kommune har valt å satse på sambruk av res-sursar knytte til born og unge i skule og avlast-ning. Dette skal sikre eit godt tilbod til bru-karane av tenestene. Tenestemottakarane vil ved hjelp av ei slik organisering ha færre vak-senpersonar å halde seg til i kvardagen.Utfordringar på kort og lang sikt:Flytting av tenestemottakarar og personal inn i nye omsorgsbustader på Kuhnle.Nye brukargrupper / ny diagnostikk som vil utfordre tenestene i framtida Ny organisering av tenesteområdetKompetanse / utvikling

6.4 NAV – ny arbeids-og velferds- forvaltning

Vår nye arbeids-og velferdsforvaltning er ei av dei største reformene som er planlagt gjennom-ført i Noreg. Om lag halvparten av befolkninga vil få tenester frå denne fellesetaten, men det er særleg dei brukarane (ca 15-20 %) som har behov for samordna tenester som utgjer hovud-målgruppa for reforma. Arbeids- og velferds-forvaltninga er i dag organisert gjennom Aetat, trygdeetat og den kommunale sosialtenesta.

Bakgrunn for samordning og samlokalisering:• Fåfleireiarbeidogaktivitetogfærrepå

stønad• Forenkle tenesta og tilpasse forvaltninga

til brukarane sine behov.• Få til heilskapleg og effektiv arbeids-og

velferdsforvaltning.

Reformaereitavfleireverkemiddelstatentekibruk for å skape eit meir inkluderande samfunn og arbeidsliv. Her er arbeid hovudnøkkelen for å auke velferda og redusere fattigdom og den sosiale nauda. Utfordringane i reforma har vore særleg knytta til etableringa av ei førsteline-teneste som gjev brukarretta tenester lokalt og det å få til eit godt samarbeid mellom stat og kommune.Reforma, som har eksistert nokre år, er no godt etablert og samarbeid mellom stat og kom-mune går seg til.NAV er organisert som ei eiga eining innan helse- og omsorgstenesta.

33

NAV – Os sitt hovudfokus er – arbeid, aktivitet og oppfølging. Få folk i aktivitet, med å vise til andre aktørar, arbeidsplass, fastlegar med mer. NAV har ofte ei koordinerande rolle i oppfølging av individu-ell plan. NAV er ein viktig tverrfagleg samarbeidspart i arbeidet rundt rusmisbrukarar, menneske med psykisklidingogintegreringavflyktningar.Ostekinntiflyktningarpr.år.Flyktningar har ofte dårleg helse og kortare le-vealder enn nordmenn og får i ung alder behov for helse-og omsorgstenester. Flyktningeplanen skal rullerast.

Utfordringar:• NAV skal medverke til å skaffe tilstrek-

keleg kunnskap om sosiale og andre ak-tuelle tilhøve i samfunnet. Kontoret har eit særleg ansvar overfor personar som fell utenfor eller får utilstrekkeleg hjelp frå andre statlege eller kommunale velferdsor-dningar. NAV skal kartleggje behov, og gje opplysning, råd og rettleiing for å gjere det enklare for den einskilde å meistre eigen livssituasjon.

• Det skal rettast særleg merksemd på til-høve som er avgjerande for dei sosialt van-skelegstilte, personar utanfor arbeidslivet samt oppvekstvilkåra for born og unge.

• NAV arbeider for å få folk i arbeid og ak-tivitet. Tilknyting til arbeidslivet er med på å redusere og førebyggje sosiale prob-lem.

• NAV arbeider og for å skaffe bustad til dei som ikkje greier dette på eiga hand.

• Økonomisk rådgjeving er og ei viktig ar-beidsoppgåve for NAV .

• Introduksjonsprogrammet skal ivareta forsvarlegintegreringavflyktningar.

6.5 Rehabilitering – habilitering

Rehabilitering er tidsavgrensa, planlagde pros-essar med klare mål og verkemiddel. Det er fleire aktørar som hjelper brukar til å oppnåbest mogeleg funksjons-og meistringsevne, for å kunne bli sjølvstendig og delta sosialt i sam-funnet.Habilitering er tiltak særleg retta mot personar med medfødde tilstandar, eller tilstandar ein har pådradd seg tidlegPersonar med ulike sjukdomar, lidinger eller skade kan ha behov for rehabilitering eller ha-bilitering.Habilitering og rehabilitering er sentralt for å følgje opp ein pasient etter sjukdom. Målet er at brukar vert mest mogeleg sjølvhjelpen og kan leve eit mest mogeleg sjølvstendig liv. Os kommune har organisert rehabilitering-stenestene under avdeling for Helseteneste med base på Luranetunet . Rehabiliteringsavdelinga har 7,2 tilsette, 4,0 fysioterapeutar, 1,8 ergoterapeutar, 1 service-mann, 0,4 bassengansvarleg.Avdelinga leverer tenester til brukarar frå 0-100 år, bebuarar i institusjon, heimebuan-de og bebuarar i andre omsorgsbustader som har behov for rehabilitering eller habilitering. Alle innbyggjarane i Os kommune og personar som mellombels oppheld seg i kommunen, har rett på ergo-og fysioterapitenester og tekniske hjelpemiddel når behovet er til stades.Avdelinga har og ansvar for å organisere og drifte hjelpemiddellageret og drift av terapi-bassenget.

Tal brukarar i 2012: • Ergoterapi: 167 ( 20 barn og 147 vaksne)• Fysioterapi: 292 ( 157 barn og 135 vaksne)Kommunen har 10 private fysioterapeutar med driftsavtale. Driftstilskot varierer frå 100% til 50%.

34

Utfordringar:• Følgje opp krav i samhandlingsreforma

med betre samhandling mellom tenest-enivå og internt i kommunen, betre koordi-nering av tenestene og fokus på heimereha-bilitering.

• Behov for auka ressursar og auka kom-petanse.

• Betre samhandling og samarbeid med private fysioterapeutar, koordinering av tenester.

• Rehabiliteringstenesta er sentral når kom-munen skal vurdere funksjonar knytta til eit helsehus/lokal medisinsk senter

• Stort behov for nytt lager og vaskehall for tekniske hjelpemidlar, viktig å ta omsyn til når ein planlegg nybygg.

6.6 Tenester psykisk helse og rus

Opptrappingsplan for rusfeltet 2003 – 2012Øyremerka tilskot gjennom opptrapping-splanen for rusfeltet vert avslutta i 2012. Frå 2013 skal midlar til kommunalt rusarbeid innlemast i kommunane sine frie midlar. Kon-sekvensen er då at kommunane må gjere heil-skaplege vurderingar og løyse dei samla ut-fordringane på tvers av tenesteområda. Det vil såleis vere opp til kommunen å prioritera kva tiltak det skal satsast på i tida framover.

Status for kommunalt rusarbeid i dag:

Os kommune har sidan 2003 steg for steg bygd opp ei bustadsosial oppfølgingsteneste og fått etablert tilrettlagde utleigebustader som i dag er samordna i Vartun oppfølgingsteneste. Tenesta har ansvar for:• 12 kommunale utleigebustader med tilsyn,

1 krisehybel • Bustadsosial oppfølgingsteneste til rusmid-

delbrukarar i andre kommunale og private bustader i kommunen

• Lågterskel dagtilbod ”Baksio”for rusmid-delbrukarar

• LAR-tiltak (legemiddelassistert rehabili-tering)

Avd. Vartun oppfølgingsteneste

• 14 bebuarar i bustadtiltaket - bustadsosial opp-følging

• 1 krisehybel nytta av 5 personar, leigd ut tilsaman 170 døgn

Tal brukarar (2012) • 16 brukarar i utete-nesta - bustadsosial oppfølging

• 15 LAR brukarar – dagleg utdeling av LAR-behandling

Tal årsverk/tilsette (2012)

• 8,43 årsverk fordelt på 13 tilsette

35

Fagteam og tverrfaglege oppfølgingsteam innan rus og psykisk helsePersonar med samstundes rus - og psykisk liding har behov for koordinerte og heilskaplege tenest-er, og det er oppretta eit fagteamSamhandlingsmodellen ser slik ut:

Fagteam - oppfølgingsteam

Brukar med behov for

oppfølgingstenester

FagteamPsykisk helse - rus

Sosiale tenesterPleie og omsorg ved behov

Bestillar- og forvaltarkontor

SøknadkartleggingSaksutgreiingVedtak

Evaluering i samarbeid med oppfølgingsteam

Oppfølgingsteam Vartun

OppfølgingsteamAvdeling for bufelleskap

OppfølgingsteamAvdeling for Psykisk helse

LAV, LAR, individuell oppfølging, tverrfagleg buoppfølging, psykiske helsetenester, open omsorg, NAV sosial

Buoppfølging, og til søkjarar til bufellesskap, bistår på LAR, NAV sosial

Individuell oppfølging, gruppetilbod, dagsent-er, arbeidstrening, open omsorg, bistår Vartun og bufelleskap

Avdeling

36

Innsatsteam for rusmiddelbrukande ungdom – tidleg engasjement ”I RUTE”:I RUTE står for Innsatsteam for Rusmiddel-brukande Unge, Tidleg Engasjement.

Utfordringar framover innan kommunalt rusarbeid:• Meir tverrfagleg samhandling innan rus

og psykisk helseteneste, også betre koordi-nering med andre kommunehelsetenester, særleg fastlegar og open omsorgs.

• Møte nye utfordringar som følgje av auka ansvar lokalt for akuttberedskap in-nan rus- og psykisk helsetenester. Dette ansvaret får kommunesektoren overført frå 2016.

Ruspolitisk handlingsplan er eit viktig sty-ringsdokument i kommunalt rus-arbeid. Tidle-gare plan skal rullerast og leggjast fram for politisk handsaming innan 31.03.2013.

Opptrappingsplan for psykisk helsearbeid 1999 – 2008:Opptrappingsplan for psykisk helsearbeid 1999 – 2008 gjorde det mogeleg å gjennomføre ei kontinuerleg oppbygging og utvikling av spesi-alisert psykisk helseteneste i kommunen. I dag framstår tenestene innan psykisk helsearbeid i Os kommune som solide og varierte med høg fagleg kvalitet og nøgde brukarar.

Status for psykisk helsearbeid i dag:

Psykisk helseteneste: Psykisk helsearbeid i kommunen er tiltak retta mot menneske med psykiske lidingar og kon-sekvenser av lidingane hos den einskilde, deira familiar og nettverk. Det skal vere ein målret-ta, fagleg fundert og samordna innsats. Tenester, aktivitet og oppfølging av menneske med rus og psykisk liding er illustrert i samhan-dlingsmodellen presentert over.

Utfordringar framover innan psykisk helsear-beid:• Auka fokus på aktivitet• Meir samhandling• Auka satsing på nettverksbygging

Avd. Psykisk helseTal brukarar (2012)

• 132 brukarar har individuell oppfølg-ing/gruppe-/dagtil-bod/bufellesskap, av desse:

Ì 21 bebuarar bur i bufellesskap

Ì 53 er brukarar av Kontakto

Tal årsverk/tilsette (2012)

• 7,3 årsverk fordelt på 9 tilsette

Avd. Bufellesskap (Stegen og Grantun - 2012)

• Grantun 16 lei-legheiter + 1 krise-hybel

• Stegen 5 leilegheiter

• Tal brukarar er inkl. i talet for Avd. Psykisk helse

Tal årsverk/tilsette (2012)

• 16,9 årsverk fordelt på 28 tilsette

37

Andre område det i tillegg vert satsa meir på er:• Videreutvikla og støtta opp under etabler-

ing av sjølvhjelpsgrupper• Videreutvikla samarbeid med pårørande• Tilrettleggingavfleirelågterskelarbeidsp-

lassar• Auka fokus på fritidstilbod, prosjekt

“Fritid med bistand”• Alternativ modell for støttekontakttenes-

ta, meir grupperelaterte aktivitetar• Utvida samarbeid med frivillige, lag og

organisasjonar • Rullere plan for psykisk helsearbeid 2007 –

2010. Handlingsplan må fornyast. Arbeids-gruppe starter på dette arbeidet i 2013 og må samordnast med rullering av plan for barn og unge med psykiske lidingar.

6.7 Legetenesta

Fastlegeordninga skal yte tenester ved sjuke-heimar/helsehus, i kommunal legevakt og i hel-sestasjon og skulehelsetenesta. Oppgåvene her erdefinertesomoffentleglegearbeid.Kommunen kan inngå avtaler med fastlegar i 100% stilling om 7,5 timar offentleg arbeid pr. veke, jfr rammeavtale mellom KS og Den nor-ske legeforeningen, ASA 2310.

Os kommune har i alle sine fastlegeavtaler gjort avtale om 3,5 timar offentleg legearbeid pr.veke. Generell efaring er at fastlegane ikkje er godt nok integrerte i det kommunale tenesteapara-tet trass i legane si sentrale rolle i arbeidet med å sikre heilskaplege og koordinerte tenester til pasientane. Det må vere eit mål å integrere fastlegane meir i det kommunale tenesteapara-tet, slik at deira kompetanse blir betre utnytta og for å sikre og betre samordning og samar-beid med andre deler av tenesteaparatet.Os kommune har i dag avtale med 15 fastlegar og alle har noko offentleg legearbeid. Kom-munen har eit unytta potensiale i legegruppa som kan oppfordrast til auka innsats i det of-fentleg legearbeid.Kommunen har oppretta ca 70 % stilling som kommuneoverlege. Stillinga er delt mellom tre legar. 40 % av stillinga er kommunen sin medi-sinske rådgjevar med ansvar for miljøretta hel-severn, samordning og organisering av legete-nesta i kommunen. Ansvar for smittevern og legevaktordninga er delt på to legar.Funksjonen som tilsynslege på Luranetunet, medrekna sjukeheimen, tilsvarar bortimot eitt årsverk.

38

6.8 Legevakt

Kommunen har ansvar for å organisere lege-vaktteneste og å ha eit system som sikrar at øyeblikkeleg hjelp er ivareteke gjennom heile døgeret ved ulukker og akuttsituasjonar.Fastløna legar med individuelle avtaler plikter å delta i legevakt utanom ordinær opningstid, medrekna interkommunal legevaktsordning.Kommunne har investert i og utvikla ei fagleg god legevaktteneste dei siste åra og har inngått interkommunalt legevaktsamarbeid med Sam-nangar kommune. Kommunane Austevoll og Fusa er også med i ei telefonvaktordning. Legevakttenesta er frå jan. 2013 samordna organisatorisk og fysisk med Brann og Bered-skapstenestaikommunen.Deiharflyttainniny brannstasjon, med brannsjefen som admin-istrativ leiar, ein ny spanande modell for kom-munen sine komande beredskapstenester.

6.9 Komande utfordringar for legetenesta

• Auka kapasitet og naudsynt kompetanse

ifastlegegruppa,etablerefleirefastlege-heimlar i tråd med auka innbyggjertal og krav i samhandlingsreforma.

• Auka timetal for tilsynslege ved etablering av helsehus/lokalmedisinsk senter .

• Utvikle kommunikasjon og meldingssys-tem mellom spesialisthelsetenesta kom-munehelsetenesta og med kommunen sine helse-og omsorgstenester.

• Betre integrering av fastlegar i kommunal helse-og omsorgsteneste

• Fokus på kommunelegen si rolle som koordinator og bindeledd med ansvar for at kommunen i framtida har kapasitet og kvalitet i legetenesta.

39

7.1 Pasientar/brukarar i fram-tida

Pasient- og brukarrolla er i jamn utvikling. Tradisjonelt har pasientar og brukarar lite kunna påverke tenester og behandling dei mot-tek. Gjennom ny pasient- og brukarrettighetslov vert det lagt auka vekt på pasient/brukar sin rett til å medverke og å påverke utforming av eige tenestetilbod/behandling og rett til infor-masjon. (St.meld 16)Brukarane av kommunale helse- og omsorgs-tenester vil i framtida ha ei tydelegare rolle, dei vil vere medvitne sine rettar og stille krav. Vi vil framover få ein eldregenerasjon som statistisk sett vil vere friskare og ha store men-neskelege og økonomiske ressursar. Dei vil ha høgare utdanning og heilt andre forventningar til sin alderdom og korleis dei vil leve og bu dersom dei vert hjelpetrengande. Dei «nye el-dre» må vere med å påverke utviklinga av kom-munen sine komande helse-og omsorgstenester. (NOU 2011)Brukarane vil i framtida nytte moderne teknologi og vere på nett, dei vil søkje infor-masjonomtenesterogkvatilbodsomfinst.IKT-løysinger og elektroniske medier opnar for nye mogelegheiter for å møte etterspurnad et-ter tenester og kan medverke til auka tryggleik og førebygging.

Å etablere tenester og tiltak som skaper tryggleik og trivsel vil medverke til at innbyggjarar vel å bu lenger i eigen heim.

7.2 Levealder og helse

Komande brukarar treng ikkje vere pasientar eller sjuke. Aldring er heller ingen sjukdom. Den handlar om heilt normale funksjonstap, større praktiske hindringar, sosiale tilhøve og levekår. Dette kan vi møte med tidleg interven-sjon, aktiv omsorg og aktiv førebygging.

Dei største utfordringane handlar om korleis vi kan halde befolkninga frisk så lenge som mogeleg og korleis vi kan halde ved like, styrke og byggje god helse i heile befolkninga. Høg levealder er positivt fordi det betyr at folk er ved god helse og at vi har gode velferdsord-ningar, men samstundes vil tal på demente og kronisk sjuke auke som ein konsekvens av høg levealder.

Tal på personar med alvorleg kols aukar, og det er venta at i 2020 vil kols bli den tredje vikti-gaste dødsårsak i verdssamanheng. Kols er ein kronisk obstruktiv lungesjukdom. Den vanle-gaste årsaken til sjukdomen er tobakksrøyking. Personar som får kols vil ha eit liv med perma-nent nedsatt lungefunksjon. Det er og regis-trert auke i hjarte- og karsjukdom samstundes som det er registrert færre dødstal grunna hjar-teinfarktsidan1980,ogfleireoverleverinfarkti dag.Diabetes er ein annan kronisk sjukdom som au-kar i befolkninga saman med kreft og overvekt. Overvekt er risikofaktorar for ei rekke sjuk-domar og plager, blant anna type 2- diabetes, hjarte- og karsjukdomar og einskilde kreftsjuk-domar (St.meld 25).

7 Utviklingstrekk og komande utfordringar

40

Ved å auke førebyggjande tiltak og tidleg inter-vensjon, kan kommunen medverke til å endre denne utviklinga på lang sikt. Samstundes må kommunen vere budd på at dette er brukarar som vil ha trong for helse-og omsorgstenester, og ein må difor ha eit tenestetilbod og kom-petanse til å løyse utfordringane i nær framtid.Nasjonal kreftplan presiserer følgjande ut-fordringar når det gjeld kreft:

”Antall nye krefttilfeller øker med en aldrende befolkning og med økt tob-akks - og alkoholforbruk,lite mosjon og usunt kosthold. Antall eldre i be-folkninga er økende, og vil fortsette å øke de neste 10-20 årene. Dette leggjer et stort press på helsevesenet og hele samfunnsstrukturen. I 1975 var det 12 941 nye krefttil-feller i året mens det tilsvarende tallet i 2010 var 28 271. En annen hovudutfordring er at antall personar som lever med og overlever en kreftsykdom øker mer enn økningen i kreftforekomst. Bedre behandlingsmogelegheter og behan-dlingsresultater har gjort at flere har blitt kurert og flere lever lengre med «aktiv» kreftsykdom. I 1975 levde 52 572 personar etter tidligere å ha fått en kreftsykdom. I 2010 var det tilsvarende tallet 207 224 personar. Det forventes en ytterligere jevn økn-ing i begge tall fråm mot 2030”.

I Os ser ein same utvikling. Her er tala med berre eitt års mellomrom:• I 2009 fekk 75 kreft i Os, og 520 personar

levde med ein kreftdiagnose.• I 2010 fekk 84 personar kreft i Os, og 616

personar levde med ein kreftdiagnose.

Når ein person vert ramma av kreft, vert heile familien ramma. Særlig barnefamiliar er ut-sette og har særleg behov for kommunal støtte i heimesituasjon, men også der barna er på

dagtid, slik som i barnehage og skule. Kreft-koordinator vil her ha ei sentral rolle når det gjeld å utvikle konkrete tiltak og strategiar for å møte desse utfordringane.

7.3 Aktiv omsorg

Aktiv omsorg er ein av regjeringa sine strate-giar for å møte framtida.Aktiv omsorg handlar i all hovudsak om samar-beid om oppgåver med andre deltenester, fleire faggrupper i kommunen og med frivillige. Aktivitet må og forståast som kulturell og ånd-eleg aktivitet, ikkje berre fysisk aktivitet. Med andre ord : Aktivsering i det daglege, dagtilbod og tilrettelegging av buareal, tilgjenge til kommunikasjonsmidlar og kvar-dagsrehabilitering. Å nå målet om aktiv om-sorg gjer det mogeleg å tenkje fleire arenaerbåde i og utanfor kommunen som organisasjon, og det krev risikovilje og oppslutning i hele or-ganissasjonen. Os kommune har i dag gode er-faringar med tilskot til frivilllige som gjennom interesse og motivasjon skapar meirverdi av det som kommunen bidreg med i si tenesteyt-ing. (RO-rapport-2008) St.meld. nr 25 (2005-2006) ”Mestring, mu-ligheter og mening” har eit eige kapitel om partnarskap med familie og lokalsamfunn. Omsorgstenesta vil i framtida bli utfordra i møte mellom den formelle og den uformelle omsorga. Kanskje er det i dette skjeringspunk-tet at den formelle og den uformelle omsorga gjerdetmogelegåfinnenyearenaer for sam-handling og å utvikle nye arbeidsmåtar.

7.4 Myten om eldreomsorg

Dei kommunale omsorgstenestene er ikkje leng-er berre eldreomsorg. Dei dekkjer heile levetida med tenestetilbod til familiar med barn, vaks-ne med nedsett funksjonsevne og eldre med alvorleg sjukdom og funksjonstap. Brukarane mottek tenestene i alt frå barnebustad til om-

41

sorgsbustadog sjukeheim,mendeifleste sommottek omsorgstenester, bur i eigen bustad. Det er gjerne slik at omsorg ofte blir synonymt med eldreomsorg i den offentlege debatten, og innsatsen blir gjerne målt i tal på sjukeheim-splassar. I dag er det ca 40 000 som får tenest-etilbodet i sjukeheim og ca 225 000 som får om-sorgstenester i eigen heim eller omsorgsbustad, 1/3 av desse er under 67 år. For 20 år sidan vart 2/3 av ressursane i om-sorgstenestene brukt i alders-eller sjukeheimar, medan berre 1/3 av ressursane vart brukte på heimetenesta. I dag vert over halvparten av ressursane i denne sektoren brukte til heimeba-serte tenester og tiltak utanfor institusjon. Bortimot ni av ti nye årsverk i perioden 2002-2007 har gått til brukarar under 67 år som mot-tek heimebaserte tenester. Det er heimesjuke-pleia som aukar, medan talet på mottakarar av heimehjelp er noko redusert. (NOU 2011:11). Denne utviklinga ser vi også i Os.Den sterke veksten vi ser av yngre brukargrupper vil krevje ny og annan kompetanse og eit heilska-pleg omsorgstilbod gjennom eit heilt liv.

7.5 Sosiale skilnader innan helse

Regjeringa har gjennom St.meld.nr. 20 (2006-2007) Nasjonal strategi for å utjevne sosiale skilnader sett sosiale skilnadar i helse høgt på dagsorden.

Sosialehelseskilnadererdefinertsom: ”helseskilnader som varierer systema-tisk med utdanningsnivå, yrkesgrup-per eller inntektsnivå” (St.meld.20)

Stortingsmeldinga er det første politiske doku-ment som tar opp problemet i full breidde og presenterer ein samla politikk for å redusere so-siale skilnadar. Det er mange årsaker til sosiale skilnadar frå grunnleggjande faktorar som økonomi og oppvekstvilkår, via risikofaktorar som arbeids- og bumiljø til påvirkningsfaktorar som helseåtferd og bruk av helsetenester. (St. Meld. 16)For kommunen vil utfordringa vere å identi-fiserekvaomfangdenneproblemstillingarep-resenterer i vår kommune og å sei noko om ko-rleis vi lokalt kan påverke. Det er først og fremst lokalsamfunnet og den einskilde innbyggjer som i fellesskap må ta ansvar for aktivitetar gjennom organisasjonar, kulturverksemder og meir uformelle sosiale sa-manhengar. Barnehagar og resten av utdanningssystem-et må ha fokus på korleis dei kan medverke/påverke til å redusere sosiale skilnader seinare i livet.

7.6 Psykiatri og demens

DemensTal frå 2005 viser at det var 66 000 personar med demens i Noreg. (St.meld 25). På grunn av auka tal eldre på over 75 år, vil tal demente dei neste 20-30 åra bli dobla. Ein del av utfordrin-ga for helse og omsorgstenestene er at demenss-jukdomen også i stor grad rammer pårørande til pasient/brukar. Andre utfordringar vil vere å skaffe nok tilrettelagde bustader, dagplassar, avlastningsplassar og auka kompetansen rundt denne gruppa. Vidare vil det også bli ei ut-fordring å etablere støtte for pårørande og vid-areføre ”pårørande-skule”, der pårørande får kunnskap om demenssjukdom. I Os har vi i dag 48 omsorgsbustader/plassar tilpassa demente

42

Vi har også registrert 50 heimebuande demente, som bur åleine eller saman med pårørande. Når kommunen planlegg nye omsorgsbustader for demente, må dei fysiske omgjevnadane vere tilpassa brukargruppa sitt behov for å vere ak-tiv og oppretthalde funksjonar.

Nasjonalt kompetansesenter for demens har følgjande prognose for demensutviklinga i be-folkninga: I aldersgruppa: 70-74 år 2,1 %, aldersgruppa 75-79 år 6,1 %, aldersgruppa 80-84 år 17,6 %, aldersgruppa 85-89 år 31,7 %, aldersgruppa 90+ år 40,7 %

Psykisk helse og rusPsykiske plager og lidingar et eit stort folke-helseproblem og kan føre til redusert funks-jonsevne i heim, skule, arbeid og tap av livs-kvalitet. Psykiske plager og rusmiddelproblem er viktige årsaker til sjukdom, uførhet, låg so-sial integrering og redusert levealder. Personar med alvorleg psykisk liding og som er avhengig av rusmiddel, er blant dei som har dårlegaste levekår.Utfordringane innan psykisk helseteneste og rusomsorg vil i stor grad gjelde pasientgrup-per med depresjon, angst og problem knytta til rusmisbruk . Ein reknar med at det vil bli stor auke i behov hos barn og unge i framtida. Be-hov hos personar med dobbeldiagnosane rus og

psykiatri vil auke mest. (Sintef)Depresjon, alkoholmisbruk og ulike former for angst er blant dei vanlegaste plagene og lidin-gane i samfunnet. Depresjon og angst er den viktigaste årsaka til sjukefråvær og den klart vanlegaste årsaka til uføretrygd. Alvorlege psykiske lidingar er først og fremst schizofreni og bipolar liding. Begge sjuk-domane førekjem hos 1-2 prosent av befolkn-inga. I den vaksne befolkninga har kvar sjette vaksne person ei psykisk liding, og annankvar person vil ein gong i livet få ein psykisk sjuk-dom. Mellom 15 og 20 prosent av alle born i Noreg har psykiske plager som påverkar deira funksjonsnivå. I alt 8 prosent av barn og unge

Årstal Demente70-74 år

Demente75-79 år

Demente80-84 år

Demente85-89 år

Demente90++

Totalt

2012 10 23 45 52 39 1622015 13 26 50 52 41 1822020 19 34 64 63 44 2142025 19 53 85 83 54 294

Prognose for utvikling av tal demente i Os 2012-2025 (SSB og Nasjonalt kompetansesenter for demensutvikling)

Tabellen syner at talet på demente aukar og vil gje kom-munen utfordringar i tida framover.

43

i landet har psykiske lidingar som treng behan-dling. (Folkehelseinstituttet)Kommunen skal ha ei oversikt over helsetil-standen og rusmiddelproblem mellom innbyg-gjarane og ha oversikt over behovet for tiltak og tenester. Kommunen skal ha kunnskap gjennom ruspolitisk handlingsplan om skadeverknadar av rusmiddel og kva tiltak som må til for å avgrense skader i befolkninga.Psykisk helsearbeid og rusarbeid i kommunane omfattar førebygging, diagnostisering, funks-jonsvurdering, tidleg hjelp og behandling, re-habilitering, oppfølging og støtte. Tenesteaparatet skal og hjelpe dei som treng hjelp til å meistre kvardagen. Kommunale førebyggjande tenester, medrekna helsestasjon og skulehelsetenesta, legetenesta og omsorgstenesta er viktige i arbeidet med å redusere rusmiddelbruk og skader der rusmid-

del er årsaka. Samarbeid med NAV, barnever-net, kriminalomsorga og frivillig sektor er heilt sentralt.I ny lov om kommunale helse- og omsorg-stenester blir det presisert at kommunen har ansvar for alle pasientar og brukarar, somatiske og psykiske lidingar og lidingar som er relaterte til rusmiddel. Det kommunale tenesteaparatet vil få ansvar for oppfølging og behandling av utskrivingsklare pasientar innan rus og psykisk helse frå 2016. Siste opptrappingsplan for rusfeltet (2007-2010) er lengd til utgongen av 2012, og regjer-inga varslar ei stortingsmelding om rusmiddel-politikken. Opptrappingsplan for psykisk helse vart avslutta i 2008, og vidare utvikling av tenestene vil i framtida skje i hovudsak innafor kommunale rammer.

44

7.7 Pårørande – familieomsorga som viktig samarbeidspart for lokale helse-og omsorgsarbeidarar

Pårørande har kunnskap som kan vere viktig i utgreiing, behandling og rehabilitering. Ofte er dei pårørande pasienten sine viktigaste om-sorgspersonar. Når ein person er sjuk og ikkje i stand til å ivareta sine eigne interesser, er dei pårørande pasienten/brukaren sine represent-antar. Pårørande er ein viktig samarbeidspart for den kommunale helse og omsorgstenesta. Den pri-vate og ubetalte omsorga som i dag vert utført av pårørande, er omfattande og heilt nødven-dig for å nå mål om ei trygg omsorgsteneste. (St. meld. 16)Omfanget av slike tenester er trua av endra krav og forventningar i samfunnet. Kommunen må leggje til rette for at familie og frivillige framleis kan medverke for å oppretthalde ei god omsorg i kommunen, og det offentlege må motivere til auka innsats og søkje modellar for samarbeid med familie/pårørande og frivillige. I dag er det tungt for organisasjonar å rekruttere frivillige. Vårt velferdssamfunn har utfordringar med å få til endring i haldningar og å skape engasje-ment kring frivillig og samfunnsnyttg arbeid. (St.meld. 25)Ei anna utfordring kan bli korleis arbeidsgjevar og verksemder kan tilpasse seg ei framtid med auka tal tilsette som har eldre foreldre eller an-dre med omsorgsbehov?

7.8 Attraktive arbeidsplassar rekrutterer

Medviten om at det vert stor mangel på ar-beidskraft i framtida, blir det særleg viktig å skape ein god og attraktiv arbeidslass. God lei-ing, eit godt læringsmiljø på grasrota med mo-gelegheit til fagutvikling, det rekrutterer og det medverkar til lågt sjukefråvær og eit godt omdømme.Aukande krav til kvalitet og innhald i tenestene aktiverer behovet for tverrfagleg kompetanse. Underskotet på hjelpepleiarar og omsorgsar-beidarar vil vekse fråm mot 2025. Samstundes blirdettrulegfleirevernepleiarar,barneverns-pedagogar og sosionomar enn det er bruk for innafor det tradisjonelle arbeidsfeltet til desse gruppene. (Kjelde: Sosial og helsedirektora-tet 2003-2006) Kanskje er det desse og andre yrkesgrupper som skal vege opp for personell-mangelen i omsorgstenesta i framtida.

Brukarar vil i framtida stille andre krav til ar-beidstakarane som må vere innstilte på å tilpasse seg ny brukarbehov, nye oppgåver og å endre måten å arbeide på.

45

Fram mot 2040 vil kommunen få ei stor auke i eldre, medan tal på yrkesaktive i same periode går ned.Som følgje av auka alder i befolkninga vil tal på aldersrelaterte tilstandar auka (f.eks kols, hjartesvikt, demens, kreft). Dersom ein vidare-fører standarden av i dag og dekningsgrad på tenestene, vil offentlege helseutgifter koma til å auke frå 44% av fastlands BNP i dag til 55% i 2060 (St.meld.nr 9 2008-2009, Perspektivmeld-inga).Med same standard på tenestene som i dag vil behovet for arbeidskraft i perioden bli do-bla fram mot 2050. Utrekningar frå Statistisk sentralbyrå viser at det i Noreg vil vere eit underskot på om lag 43 000 årsverk knytta til helse-og sosialfagleg personell. (St.meld. nr. 47 2008-2009, Samhandlingsreforma)

Os kommune har eit innbyggjartal pr. 1.11.12 på ca 18 000 og ei relativt ung befolkning. Inn-byggjarar på over 80 år og eldre utgjer 3,4 % av befolkninga. SSB si framskriving av folketal viser at folketalet i kommunen aukar, dersom prognosenslårtil(figur1ogfigur2).Os har ein relativt ung befolkning fram til 2020. Fram til 2030 vil den eldre delen av befolkninga auke.I 2012 utgjer 80 år og eldre 522 personar. Det er 3 prosent av befolkninga.I 2015 utgjer 80 år og eldre 564 personar, 2,9 prosent av befolkninga.I 2025 utgjer 80 år og eldre 869, 3,6 prosernt av befolkninga.I 2030 utgjer 80 år og eldre 1252 personar, 4,9 prosent av befolkninga.I 2040 utgjer 80 år og eldre 1877 personar, 5,7 prosent av befolkninga.

8 Demografi

1675 17311957

22402398 2554

27222479

2729

31953567

4039

44494719

954 997 10491295 1409

15941797

28053168

2086

24102502

16481322

0500

100015002000250030003500400045005000

2012 2015 2020 2025 2030 2035 2040

0 -5 år6 -15 år16 - 19 år67 - 79 år

Fig. 1 Befolkningsvekst Os kommune 2012-2040 i aldersgruppene: 0-5 år 6-15 år 16-19 år 67-79 år

46

Figur 2 Befolkningsvekst Os kommune aldersgruppa 67-79 år 80-89 år 90 år+

1322

1648

2086

2410 2502

2805

3168

427 454 565745

11121350 1437

95 108 116 139 189 269436

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2012 2015 2020 2025 2030 2035 2040

67 - 79 år80 - 89 år90 år +

Figur 3 Befolkningsvekst i Os kommune aldersgrupper 20-66 år, 80 år og eldre.

1741318919

522 562 681 884 1303 1620 1877

1303714426

15995

1164610774

02000400060008000

100001200014000160001800020000

2012 2015 2020 2025 2030 2035 2040

20 - 66 år80 år og eldre

47

DekningsgradNår det gjeld plassar for heildøgns teneste, blir gjerne desse rekna i prosent av innbyggjarar 80 år og eldre, og regjeringa har tidlegare rådd kommunane til å ha ei dekningsgrad på 25-28 % som det ideelle. Nedbygging av tradisjonelle institusjonar og etablering av ulike modellar for heildøgns omsorgstilbod rundt om i kommune-Noreg gjer at ein i dag går vekk frå omgrepet dekningsgrad. (NOU-2011). Då kommunen bygde Luranetunet, tok ein ut-gangspunkt i dekningsgrad og lukkast med det den gongen.Ved ferdigstilling av Luranetunet i 2001 hadde kommunen ei dekningsgrad på nærare 30 %, ein situasjon som gjorde at vi kunne tilby an-dre kommunar heildøgns omsorgsplassar i ein periode, og kommunen hadde god balanse i et-terspurnad etter plassar. Med bakgrunn i god dekning av institusjons-/omsorgsplassar og ei god eldreomsorg, opplev-dekommunendengongtilflyttingaveldremedeit omsorgsbehov, gjerne eldre som hadde nære pårørande i Os. Dette er ein situasjon vi må ta høgde for når vi byggjer ut helse- og omsorgstenestene i kom-munen, at godt vaksne kjøper seg husvære i kommunen og ønskjer å tilbringe sin alderdom i Os kommune.Når kommunen skal byggje nye omsorgsplas-sar, kan ein også denne gongen ta utgong-spunkt i ei dekningsgrad på 28 % og satse på at det vil dekkje behovet for omsorgsplassar for dei med størst hjelpe-/omsorgsbehov og sams-tundes følgje opp krav i samhandlingsreforma.

Tabellen under syner kor mange plassar kommunen bør ha i åra framover for å ha ei dekningsgrad på 28 %.

Dersom kommunen opprettheld ei deknings-grad på 28 %, vil det vere behov for 222 nye omsorgsplassar i 2030, jfr.tabell.Os kommune har i dag 129 heildøgns omsorg-splassar. Desse inkluderer korttidsplassar, ØH-plassar og plassar i institusjon (sjukeheimen, somerdefinertsominstitusjon).I dag har kommunen 50 registrerte demente, og mange av desse skulle hatt ein omsorg-splass samstundes som det er press på vanlege heildøgns omsorgsplassar og korttidsplassar.Med auka fokus på førebygging, tilrettelagde bustader, ny teknologi og ei god heimeteneste kan vi tru på at vi i framtida får ein eldregen-erasjon som vil vere i stand til å bu lenge i eigen heim og at behovet for ein tilpassa omsorgsplass vil vere ein kort periode i livet.Men det er vanskeleg å spå om framtida, og sjølv om kommunen sin strategi er at alle skal bu heime så lenge som mogeleg, vil det alltid vere behov for tilrettelagde bustader for eldre og andre brukargrupper.

År Tal 80 + i Os

V/dekningsgrad 28 %. Behov for omsorgs-plass/institusjon - eldre

2012 522 147 ( 18 nye plassar)2015 564 158 (11 nye plassar)2020 672 188 (30 nye plassar)2025 869 243 ( 55 nye plassar)2030 1252 351 (108 nye plassar)

48

Når det gjeld del av innbyggjarar som er 80 år og eldre og som bur i institusjon, går talet ned. Det viser at kommunen følgjer sin omsogspro-fil omåbu i eigenheim lengstmogelegogåha ei god heimeteneste. Utviklinga av tala kan ogvereeitutrykkforateinerblittflinkareåregistere brukarar i fagsystemet Iplos, eller be-hovet hos innbyggjarane forklarer utviklinga og at dei som vert lagt inn i institusjon er dår-legare enn før.

KorttidsplassarBruken av korttidsplassar og tilgjengelege ko-rttidsplassar er ein nøkkelfaktor for å få god samanheng i omsorgstrappa i helse-og omsorg-stenestene. Mangel på sirkulasjon i korttidsp-lassar fører til kødanning mellom ulike nivå i

tenestekjeda. Mangel på slike tilbod vil og fort føre til at kommunane kjem seint i gong med avlastning, rehabilitering, opptrening mm. Det er ikkje talet på korttidsplassar åleine som er avgjerande, men korleis desse plassane vert brukte og at ein ser dei i samanheng med tilbo-det elles i kommunen.Kommunen har 24 korttidsplassar i dag, og 146 personar har nytta desse plassane gjennom eit år.Nokreharhattfleirekorttidsopphaldgjen-nom året. Os kommune på eitt år hatt 28 ledige korttidsplassar pr.100 personar 80 år og eldre, noko som er bra. Mange korttidsplassar fører til at brukarar som har behov for institusjons-plass, bur lenger heime med ofte tilbod om av-lastning/korttidsplass.

0

20

40

60

80

100

120

2009 62,1 60,6 80 96,2 69,6 74,4

2011 67,6 83 80 94,8 79,2 79,6

Os Askøy Fjell Stord Komm.gr. 07 Landet

Figur 4 Del av bebuarar i institusjon som har omfattande hjelpebehov, langtidsopphald. (oppdatert RO-rapport 2008)

49

Fig 6 Mottakarar av heimetenester pr. 100 innbyggjarar i ulike aldersgrupper 2011. (RO-rapport)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Del av innbygjarar under 67 år 1,5 1,3 1,5 1,8 1,9 1,9

Del av innbyggjarar 67-79 år 8 5,8 7,3 5,8 6,9 7,7

Del av innbyggjarar 80 år ogover

39,5 36 43,1 34,4 32,2 34,5

Os Askøy Fjell StordKomm.gr.

07Landet

Utviklinga når det gjeld mottakarar av helse- og omsorgstenester er positiv, i den forstand at dei som har eit reelt behov, får tenester. At kommunen har ein høgare terskel for tildeling av hjelp og at alder ikkje er eit kriterium for å få hjelp, eller at dei eldste innbyggjarane er blitt sprekare.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Del av innbygjarar under 67 år 1,9 1,4 1,9 1,8 1,8 1,9

Del av innbyggjarar 67-79 år 7,9 7 8 6,6 7,2 8,3

Del av innbyggjarar 80 år ogover

40,4 35,3 42,9 37,2 32,8 34,8

Os Askøy Fjell StordKomm.gr.

07Landet

Fig 5 Mottakarar av heimetenester pr. 100 innbyggjarar i ulike aldersgrupper 2009. (RO-rapport)

50

Figur 2 Netto driftsutgifter, pleie-og omsorg i prosent av netto driftsutgifter totalt (RO-rap-port)

Økonomi. Figur 1 Fordeling av netto driftsutgifter i prosent til pleie og omsorgs (RO-rapport)Figur1syneratkommunenfølgjersinomsorgsprofilmedåbrukemestressursarpåheimetenesta,58,3 % i 2011. Dette er ei auke på 2,3 % sidan 2009. Grunnen til at vi scorar lågt på ressursbruk når det gjeld aktivitet, er at ein stor del av aktivitet mot pleie-og omsorgssektoren er organisert i tenesteområdet Oppvekst og kultur.Fig. 1

0 %

10 %

20 %

30 %

40 %

50 %

60 %

70 %

80 %

90 %

100 %

Del av netto driftsutg.Heimetenester

58,3 52 55,6 63,2 50,5 49,7

Del av netto driftsutg.Institusjonstenester

34,5 40,4 31,6 29,5 44,3 45,2

Del av netto driftsutg.Aktivisering

7,2 7,5 12,8 7,3 5,3 5,2

Os Askøy Fjell Stord Komm.-gr. 07

Landet

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2009 29,4 37,8 23,2 32,7 31,1 34,22011 25 28,7 17,7 32,3 28,2 31,2

Os Askøy Fjell Stord Komm.gr. 07

Landet

Figur 2 syner ein nedgong i 2011 i netto driftsutgifter pleie og omsorg i prosent av netto driftsutgifter totalt fordi pleie og om-sorg fekk kutta ramma i 2009, 2010 og 2011.

51

Figur 3 Korrigerte brutto driftsutgifter pr. heimetenestemottakar i 2009 og 2011.(RO-Rapport)

Figur 3 forklarar at brukarar i heimetenesta har fått auka behov for tenester. Fleire bur heime lenger og får omfattande tenester i eigen heim fordi vi manglar heildøgns tilpassa omsorgsplassar. Deterogfleireyngrebrukararmedstorebehov.Situasjonenkrevatkommunenharmåttaaukeressursar i heimetenesta.

Figur 4 Netto driftsutgifter til pleie og omsorg i kroner pr. innbyggjar, 80 år og eldre.

Figur 4 Forklaring: Auka bruk av korttidsplassar tyder mindre inntekt (eigenbetaling) og mangel på langtidsplassar resultereriaukabrukavressursariheimetenesta.Detkanogforklarastatkommunenharfleireyngre ressurskrevjande brukarar.

0

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

300 000

2009 172 651 235 788 144 372 246806 166 454 178 658

2011 194 005 263 344 161 696 269 696 182 369 197 214

Os Askøy Fjell Stord Komm.gr. 07 Landet

0

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

300 000

350 000

400 000

450 000

2009 283 935 390 320 312 523 308 180 280 942 277 0612011 331 808 421 182 302 604 366 484 296 321 312 074

Os Askøy Fjell Stord Komm.-gr. 07 Landet

52

9.1 Kvalitet

St. Meld 25 - ”Mestring, muligheter og men-ing” rår kommunane til å få kommunestyret til å fastsetje kvalitetskrav på tenestene, for på den måten å gjere ansvaret tydeleg.Os kommune har politisk vedtekne kvalitetsk-rav for omsorgstenesta. Desse vart vedtekne vedinnflyttingpåLuranetunetisambandmedkonkuranseutsetting av deler av omsorgstenes-ta og dei er grunnleggjande for Os kommune sine helse og omsorgstenester. (Forskrift om kvalitet i pleie-og omsorgstenestene)Helse-og omsorgsplanen utvidar omgrepet kvalitet og vil byggje vidare på St meld.16 sin definisjon av kvalitet på helse-og omsorg-stenestene:

• At tenestene er trygge, sikre og forsvarlege. • Det vil sei at vi har god kompetanse og

kunnskap innan dei ulike fagområda i helse- og omsorgsektoren og at avgjerder som blir tekne, er baserte på fagleg kunnskap og er-faring.

• At tenestene er samordna. Det vil seia at ulike tenesteområde/-nivå har god dialog og samarbeidar om tilbod til brukar med be-hov for tverrfaglege tenester. Gode og tydel-ege samhandlingsrutiner internt i kom-munen og mellom den kommunale helse- og omsorgstenesta og spesialisthelsetenesta.

• At tenestene involverer brukarane. Bru-karmedverknad sett i system og at brukar opplever kontinuitet.

• At vi har gode forvaltningsrutiner ved til-deling av teneste / bustad / institusjons-plass og god kommunikasjon med brukar, pårørande, sjukehus osv.

• At måten alle tilsette utfører tenestene på og kommuniserer med pasient / brukar / pårørande skal spegle kommunen sin ver-diplattform.

• Medarbeidarane sine haldningar og etikk er ei kontinuerleg utfordring i ein kompleks

organisasjon som helse-og omsorgstenesta. • Tryggleig i eige fag er ein føresetnad for

tverrfagleg samarbeid og samhandling. • Evne til å etablere relasjon er ein viktig

føresetnad for ei kvalitativ god teneste. • Evne til å sjå situasjonen frå tenestemot-

takaren sin ståstad, kalla brukarperspektiv, er det beste utgangspunkt for relasjonsbyg-ging og god samhandling.

• Tenestene må vere forsvarlege. Kommunen skal ha kvalitetsystem og internkontroll som sikrar dette.

Systematiske brukarundersøkingar er ein måte å måle kvalitet på. Brukar og pårørande har ofte gode forslag til korleis vi kan betre tenest-ene, det er viktig informasjon i eit kvalitetsfor-betringsarbeid. Gjennom KS og bedre kommune gjennomfører helse-og omsorgstenestene i kommunen i dag systematiske brukarundersøkingar anna kvart år med fokus på kvalitetsutvikling. Resultatet av brukarundersøkinga dannar grunnlag for utviklingsmål og betring. Det er slike tilbake-meldingar som gjev inspirasjon til innovasjon og utvikling heilt ned på grasrota.

9 Kvalitet og kunnskap

53

9.2 Kunnskap Utdanning, kompetanseutvikling, forsking, in-novasjon, praksiskunnskap, bruk av teknologi, kvalitetsystem og leiing er sentrale verkemiddel for ei kunnskapsbasert framtidig helse-og omsorg-steneste. (NOU 2011)Utfordringane som helse-og omsorgssektoren står fråmføre, krev ny kunnskap, nye måtar å samar-beide på og om mogeleg, nye måtar å utføre arbei-det på. For å møte komande utfordringar innan helse – og omsorgstenestene treng kommunen auka kunnskap om:

Organisasjonsutvikling, arbeidsorganisering og leiing

Med krav til effektivitet, kontinuitet og heil-skaplege tenester er det nødvendig å ha fokus på korleis vi organiserer og strukturerer tenes-tene og kva tenester som er naturlege å vere samorganiserte for å gjere samarbeid og ar-beidsorganisering enklare og vegen til avgjerd kortare. Samstundes som organisering og struktur er føreseieleg, trygg og ein del av kvalitetsikringa av tenestene, kan det komplisere samhandling og plassering av ansvar. Alle statlege styrings-dokument presiserer og peikar på krav til betre samhandling og heilskaplege tenester, internt i kommunen og på tvers av nivå. Dette er ei stor utfordring for helse- og omsorgs-tenestene, å ikkje la ”strekar og boksar” hindre effektiv sakshandsaming og resultat. Heilskap og samhandling er eit sentralt og lokalt krav som må få auka fokus. Helse- og omsorgstenesta må i større grad utnytte potensiale som ligg i andre kommunale sektorar når det gjeld utvikling av tenestetilbod til innbyg-gjarane.Tverrfaglege arbeidsteam blir sentrale framover.

Helse- og omsorgstenesta er eit av dei største tenesteområda i kommunen med eit stort økonomisk og fagleg ansvar. Om kommunen skal lukkast med måten ein løyser komande helse- og omsorgsutfordringar på, er det behov for trygge og kompetente leiarar og eit godt ar-beidsmiljø. Det har mykje å seie for omdømme, for rekruttering og å halde på medarbeidarar. Kommunen må satse på kontinuerleg leiarut-vikling. Fokus på leiing er og avgjerande for å skape in-novasjon (fornying- utvikling) i ein organisas-jon. Leiarane må vere medvitne si rolle som dei som har ansvar for å utvikle og skal fremje nye idear.Innovasjon krev at det er plass/rom til leiing. Leiarar som utviklar medarbeidarane sin kom-petanse, som delegerer oppgåver og oppmun-trar til medverknad, medverkar til å gjere or-ganisasjonen meir innovativ. I innovasjonsmeldinga (st.meld nr 7 (2008-2009)) vert det lagt vekt på at det er eit leiar-ansvar å leggje til rette for ein innovasjonskul-tur i offentleg sektor. God innovasjonsleiing og innovasjonskompetanse vil ikkje berre kunne redusere motstand mot nye løysinger og en-dra arbeidsrutiner, men og medverke til at dei tilsette er med på å utforme nye løysinger. (NOU 2011)

54

Kunnskap om utvikling og (om-)bygging av funksjonelle bustader/lokalitetar Herbørkommunenallieresegmedbyggfirmaog prosjektavdelinga innan teknisk område for å drøfte løysinger når det gjeld å utforme bustader for komande brukargrupper og kom-munen sitt behov for helsehus/lokalmedisinsk senter. Det er ei spanande utvikling av nye bustadløysinger rundt i kommunane. På den eine sida tek romma på sjukeheimane til å likne fullverdige bustader, og på den andre sida vert det bygd omsorgsbustader som supplement og alternativ til sjukeheim. Vi har fått sjukehei-mar med bustadstandard og bustader med in-stitusjonstilbod i form av fast bemanning heile døgeret. Det er all grunn til å forsterke denne utviklinga og ikkje reversere til 80-talets tunge institusjonsløysingernårvi skalfinne svarpåkomande utfordringar. (NOU 2011)

Nokre grunnleggjande prinsipp: • Tydeleg skilje mellom kommunen sin

bustadpolitikk og kommunen sin tenest-epolitikk på helse- og omsorgsområdet.

• Tydelig og konsekvent skilje mellom bu-form og tenestetilbod. Tenestetilbodet og ressursinnsats er knytta til brukar sitt be-hov gjennom enkeltvedtak.

• Bustader må ha infrastruktur og vere til-rettelagde for bruk av ny velferdsteknologi.

Eit sentralt verkemiddel frå staten si side for å samordne sjukeheim, heimeteneste og om-sorgsbustader vil vere å samordne dei ulike ei-genbetalings- og finansieringsforskriftene somgjeld for dei som bur i institusjon og dei som bur i eigen bustad. (eigd eller leigd). (NOU 2011). Kommunen må vidareutvikle betalingsordn-inga som i dag fungerer for bebuarar på Lura-netunet.

Ny teknologi – velferdsteknologiVelferdsteknologi,slikomgrepetblirdefinertiNOU 2011:

”Med velferdsteknologi menes først og fremst teknologisk assistanse som medverker til økt trygghet, sosial del-takelse, mobilitet og fysisk og kul-turell aktivitet, og styrker den enkeltes evne til å klare seg selv i hverdagen til tross for sykdom og sosial, psykisk eller fysisk nedsett funksjonsevne. Velferdsteknologi kan også fungere som teknologisk støtte til pårørende og elles medverke til å forbedre tilgjenge-lighet, ressursutnyttelse og kvalitet på tenestetilbudet. Velferdsteknolo-giske løsninger kan i mange tilfeller førebygge behov for tenester eller inn-leggelse i institusjon”.

Velferdsteknologiske løysinger kan bli eit vik-tig verktøy i møte med omsorgsutfordringar i framtida og i det helsefremjande arbeidet som eittavfleireverktøyforåførebyggjefall,ein-semd og kognitiv svikt. Departementet har gjeve helsedirektoratet oppdrag å utarbeide eit fagleg grunnlag for å kunne implementere velferdteknologi i dei kommunale helse- og om-sorgstenestene. Det blir og foreslått at bruk av varslings-og lokaliseringsteknologi blir lovreg-ulert.Det blir rådd til å opprette eit eige nasjonalt kompetansesenter for velferdsteknolog,i og at det vert etablert regionale kompetansemiljø som involverer kommunane. I satsinga på komande helse-og omsorgsteneste bør kommunen vere i forkant og ha fokus på å skaffe seg kompetanse innan dette området og sikre at det vert lagt til rette for bruk av mod-erne teknologi i alle kommunale bustader.

Spisskompetanse innan ulike fagfelt jfr. Sam-handlingsreformaTilgong på tilstrekkeleg personell med nødv-endig fagutdanning er ei hovudutfordring fra-mover innan helse- og omsorgstenester. Måla i

55

samhandlingsreforma krev kontinuerleg vur-dering av innhald i grunnutdanningar, vidare-og etterutdanning og kompetanseheving innan tenestene. Utdanninga vil leggje større vekt på samhan-dlingskompetanse, sterkare brukarmedverknad, førebygging og folkehelsearbeid.Det er ein styrke å etablere eit godt kunnskaps-grunnlag om komande brukarbehov, kartleggje ressursar og føresetnader hos nye brukargrup-per. Korleis ønskjer dei å løyse sine velferdsbe-hov?Kommunen må spisse sin kompetanse mot nye behov.

Innovasjon i omsorgHelse-og omsorgstenestene må i framtida ha kontinuerleg fokus på kompetanseutvikling av personalet på grasrota med fokus på å vere ein ”lærande organisasjon”, der praksislæring og det å dele kunnskap i kvardagen er sentralt. Samstundes som dei ulike tenesteområda må ha fagpersonell og spisskompetanse for å kunne handtere nye oppgåver og medisinskfaglege utfordringar, må kommunen vere budd på ein situasjon i framtida med for lite arbeidskraft og leite etter kreative løysinger. Utvikling og nyskaping av helse-og omsorgssek-toren vil måtte gå føre seg i kommunane og sentrale styresmakter si rolle vil vere å leggje til rette med insentiv som fremjer innovasjon og nyskaping og forsking på området. (NOU 2011)

56

Handlingsplan fram mot 2020Denne planen skal byggje på kommunen sin verdiplattform og visjon: ”Livskvalitet for alle” og på kommunen sin omsorgsideologi:” Eit omsorgstilbod basert på respekt for indivi-det sin integritet, behov for tryggleik og behov for å vere privat, at brukarane får bestemme mest mogeleg over eige liv”.

• Kommunen skal ha som ambisjon stort fokus på brukarmedverknad. Medverknad og involvering skal vere mogeleg for brukar.

• Tenesteneskalverefaglegforsvarlege,flek-sible og effektive.

• Tenestene skal vere tilgjengelege, samordna og prega av kontinuitet

Planen legg fram strategiar og forslag til tiltak innan helse-og omsogsenestene på kort og lang sikt.Planen foreslår følgjande strategiske prinsipp som skal gjelde for helse- og omsorgstenestene i kommunen:

• Den einskilde har ansvar for eiga helse.Kvar og ein har ansvar for eigen livsstil og for eiga helse. Økonomiske og sosiale kår vil ikkje gjere det mogeleg for alle å ta eigne val, men den einskilde kan medverke ut frå eigen situasjon. Samfunnet skal vere med å leggje til rette for å jamne ut levekår og setje innbyggjarar med behov for hjelp i stand til å klare seg i kvardagen, og på den måten ha høve til å bli lengst mogeleg i det liv dei sjølve ønskjer å forme.

• Førebygging og tidleg intervensjon. For å minske sjukdom, ulukke og sosiale prob-lem skal kommunen prioritere førebyg-ging framfor behandling. Ved å kartleggje og analysere situasjonen kan ein setja inn førebyggjande tiltak, og det kan verte stilt diagnose på eit tidleg tidspunkt. Tiltak tidleg i ein prosess vil minske behov for be-handling og omsorg seinare i livet.

• Brukar skal bu lengst mogeleg i eigen heim. I prinsippet skal brukarane motta helse og omsorgstenester i eigen heim. Kommu-nale tenester skal forsterke og byggje opp kring eiga meistring, slik at brukarane kan vere trygge og ha omsorg for seg sjølve. Ved spesielle behov og når omfang av tenes-tene tilseie det, kan brukar få tilbod om omsorgsbustad med auka bemanning eller i helsehus. Spesielle behandlingstilbod kan bli ytt av tverrfaglege team. Heimerehabili-tering og aktiv omsorg blir viktige førebyg-gjande tiltak.

• Samhandling i alle ledd. Kommunen skal gjennom god organisering og samarbeid mellom alle etatar/ nivå i helse og omsorgs-tenesta syte for at brukar/pasient får koor-dinerte og heilskaplege tenester.

• Fagleg forsvarlege og verdige tenester.Kom-munen må sikre fagkompetanse, følgje krav frå styresmaktene, sikre brukarmed-verknad og at tenestene vert utførte med vørdnad, jfr kvalitetskrav.

• Våre tenester skal vere tilgjengelege og effek-tive. Tenestene skal vere opne og tilgjengel-ege for alle som har eit behov. Informasjon om tenestene skal vere lett tilgjengelege. Den einskilde skal få hjelp til å skrive søknad og til å klage på tenestene om det er behov. Det skal og vere tilbod tilgjengeleg der det ikkje er naudsynt å søkje. Kom-munen skal sikre kontinuitet i tenestetilbod.

10 Strategi og tiltak

57

• Behandlings-/korttidstilbod skal i framtida organiserast i helsehus/lokalmedisinsk senter.Utgreiing, behandling og rehabilitering skal gjennomførast i eige helsehus med spesiali-serte oppgåver og høg fagleg kompetanse. Tilbodetvertdefinertsombehandling-ik-kje butilbod.

• Utnytte stordriftsfordel. Kommunen tek om-syn til eksisterande drift, kompetanse og ressursar ved utbygging av nye omsorgs-bustader for spesielle grupper. Stordrifts-fordel gjev betre utnytting av kompetanse og ressursar.

10.1 Organisasjon

Kommunen må ha ein organisasjon som er tilpassa komande utfordringar. Nye oppgåver og nye måtar å løyse helse- og omsorgstenest-ene på vil utfordre kommunale tenester.Ny kommunerolle og nye krav i samhandling-sreforma vil auke kommunen sitt behov for kompetanse og planressursar i høve til førebyg-ging og utbygging av helse- og omsorgstenesta.I dag er helse- og omsorgstenestene, bortsett frå helsestasjon og jordmortenesta, samla un-der ein helse- og omsorgssjef, og dei ulike delte-nestene må samarbeide for å finne dei godeløysingane. Det skal ikkje ha noko å seie kor tenestene er organiserte, og kommunenmå bli flinkare tilånyttekompetanseog ressursarfleksibelt forå gje innbyggjarane den rette tenesta. Omor-ganisering løyser ikkje alltid problemet. Same korleis kommunen organiserer tenestene, vil

det vere behov for å samarbeide, samhandle og snakkesamanforåfinnedeibesteløysingane.Fokus på leiing i alle delar av organisasjonen er avgjerande. God leiing, godt samarbeid, samhandling og god dialog er dei viktigaste verkemiddel for å finne gode løysinger på ut-fordringar i åra som kjem.

Forslag til tiltak:• Setje ned eit utval i 2013 som vurderer

organisering og drift av tenester for ut-viklingshemma og bruk/drift av Varafjell ressurssenter i framtida.

• Leiarutvikling sett i system i alle delar av organisasjonen, jamfør kommunen sitt leiarutviklingsprogram. Gode leiarar er naudsynt og viktig for å sikre kvalitet på tenestene og å skape gode arbeidplassar. Kommunikasjon og samhandling må ha stort fokus. Kontinuerleg.

• Auka inntak av lærlingar som eit tiltak for rekruttering.

• Auka fokus og kompetanse på plan-og ut-viklingsarbeid innan helse- og omsorgsom-rådet.

• Leggje til rette for samarbeid med frivil-lige , og vurdere å inngå samarbeidsavtaler med private og frivillige organisasjonar for å løyse oppgåver saman.

10.2 Samhandling

Heilskap, koordinering, intern og ekstern sam-handling er så viktig for tenestekvalitet at staten har nedfelt det i lov. Samhandling og samarbeid dreier seg om god dialog mellom sa-marbeidpartar og med brukar. Leiarar på alle nivå har ansvar for å motivere og leggje til rette for samarbeid. For at tenes-tene skal bli meir heilskaplege og samanhen-gande, må det leggast til rette for gode sam-handlingsarenera mellom lokale tenester og forvaltnings-nivå.

58

Forslag til tiltak:• Forsterke samarbeid og samhald i leiar-

gruppa for helse- og sosiale tenester.• Etablere tverrfagleg innsatsteam med

tydeleg funksjon, eit team som løyser op-pgåver på tvers av tenesteområde og er handlingsorientert.

• Styrke koordinerande ledd som skal sikre heilskap og samanheng. Leiargruppa sitt ansvar.

• Følgje opp inngåtte samarbeidsavtaler med helseføretak og søkje vidare samarbeid ved behov.

• Kvart tenesteområde må ha sin strategi på korleis auke forpliktande samarbeid internt og eksternt med ulike samarbeidspartar og frivillige aktørar.

• Søkje samarbeidspartar utover kommunen, private aktører og frivillige organisasjonar gjennom dialog og samarbeidavtaler.

10.3 Folkehelsearbeid – helsefremjande og førebyggjande tiltak.

Denne type arbeid vil kreve relativt stor om-stilling av alle sektorar, offentlege og private, der førebygging skal vere ein naturleg del av plan og drift. Kommunen må kartleggje og identifisereutfordringarframoveroghafolke-helseperspektivet med i alle planstrategiar.

Planen gjer greie for utfordringane og foreslår berre generelle tiltak. I åra som kjem vil folke-helsearbeidet utfordre kommunen sin plan-strategi, og det er behov for ein folkehelsekoor-dinator som kan koordinere, stake ut retning og vere pådrivar. Samstundes bør det oppfordrast i alle sektorar å ha fokus på helsefremjande og førebyggjande tiltak, skape kultur med fokus på ”helse i alt vi gjer”.Oppvekst og kultur ivaretek førebyggingspers-pektivet når det gjeld tiltak for barn og unge, men det er viktig å peike på at førebygging har aktørar i heile kommuneorganisasjonen og at tiltak må henge saman.

Forslag til tiltak: • Opprette folkehelsekoordinator som kan

organisere folkehelsearbeid i kommunen, vere pådrivar og setje i gong tiltak.

• Følgje opp arbeidet med å opprette ein frisklivssentral. Prosjektrapport ferdig 31.12.2012.

• Etablere interkommunalt kols- og diabe-tesprosjekt i samarbeid med Helse Bergen.

• Kreftkoordinator er ein ressurs som må involverast i helsefremjande og førebyg-gjande tiltak på tvers av tenesteområda.

10.4 Behandling og rehabilitering

Sjukeheimen si rolle i komande helse- og om-sorgstenestevilkunnedefinerastsomeithelse-hus eller lokalmedisinsk senter med auka tal på tidsavgrensa plassar.

Kjenneteikn på eit godt lokalmedisinsk senter jfr.Nasjonal helse og omsorgsplan 2011-2015:• Tilbyr heilskaplege og integrerte tenester

før, i staden for og etter spesialisthelsete-nester, basert på samanhengande pasient-forløp

59

• Legg stor vekt på eigenmeistring og tidleg intervensjon. Det inkluderer rehabilitering og lærings- og meistringstilbod.

• Legg vekt på tverrfagleg tilnærming• Inkluderer habiliterings- og rehabilitering-

stenesta, tenester til barn og unge, tenester til personar med kroniske lidingar, tenester til personar med kognitiv svikt.

• Samhandlingsreforma krev at kommunane skaffar seg tverrfagleg kompetanse for å kunne løyse komande helse-og omsorgsop-pgåver. Tverrfagleg kompetanse må vere tilgjengeleg i eit helsehus.

Kommunen har i samarbeid med Helse Bergen oppretta to plassar for øyeblikkeleg hjelp på behandlingsavdelinga på sjukeheimen, der 24 av49plassarerdefinertesomkorttidsplassar.I dag vert korttidsplassane nytta til medisinsk behandling, rehabilitering, lindrande omsorg og avlastning.Kommunen er godt stilt når det gjeld tver-rfagleg kompetanse innan helse- og omsorg-stenesta, men dei fysiske tilhøva er langt frå tilfredsstillande. Kommunen må rive sjuke-heimen eller byggje om for å etablere eit nytt helsehus / lokalmedisinsk senter som kan fylle behovet framover.Det er planlagt å opprette ein poliklinikk for kreftsjuke på sjukeheimen, og kommunen har nyleg tilsett kreftkoordinator som skal styrke og utvikle arbeidet innan kreftomsorgsa i kom-munen. Kreftkoordinator vil vere eit bindande ledd mellom heimetenesta, helseføretak og sjukeheimen (behandlingsavdelinga i dag) og vere ein styrke når kommunen skal vurdere kva funksjonar eit helsehus/lokalmedisinsk senter skal innehalde.

Rehabilitering - habiliteringHelsedirektoratet vil gjennomgå rehabiliter-ingsfeltet for å avklare kva som skal vere kom-munane og spesialisthelsetenesta sitt ansvar og oppgåver, sett i lys av samhandlingsreforma. Gjennomgongen skal gjerast i samarbeid med

kommunar, helseforetak, private rehabiliter-ingsinstitusjonar og brukarorganisasjonane. Ved oppbygging av lokalmedisinsk senter, og vedevtsamarbeidmellomkommunar,vilfleirekommunar kunne ta eit større ansvar for habi-litering og rehabilitering. Tidleg utskriving av pasientar til korttidsplass eller til heim vil krevje meir innsats og auka aktiviet frå rehabiliteringstenesta.

Forslag til tiltak:• Setje ned eit utval som skal planleggje

funksjon og drift i framtida av eit helsehus / lokalmedisinsk senter etter lokale behov og krav i samhandlingsreforma.

• Auka tverrfagleg kompetanse og ressursar etter behov.

10.5 Heimebaserte tenester

Heimebaserte tenester skal føre vidare kom-munensinomsorgsprofilomatfolkskalkunnebu lengst mogeleg i eigen bustad og motta hel-setenester der, og at tenestene skal byggje på BEON-prinsippet, jfr omsorgstrappa.Ei god heimeteneste med god kvalitet og kapa-sitet skal medverke til at innbyggjarane kan bu lengst mogeleg i eigen bustad. Tal på 80 + vil vere rimeleg stabilt fram mot 2025, men nye brukargrupper med trong for heimebaserte tenester har auka seinare år. Yngre brukarar med behov for samansette og tilrettelagde tenester og bustad vil auke fram-

60

over og vil krevje koordinerte tenester og godt tverrfagleg samarbeid. Det er og brukarar med andre behov enn tradisjonelle pleie-omsorg-stenester.For å møte utfordringar framover, når det gjeld nye brukagrupper og nye krav til tenesta, vil det vere naudsynt å auke kapasitet og kom-petanse i heimebaserte tenester. Det vert særs viktig å ivareta pasientar med de-menssjukdom og deira pårørande. Kommunen ønskjer å vere i forkant ved å opprette demen-skoordinator som skal medverke til å samordne tiltak og utvikle tenesteområdet.Tidleg innsats, ulike avlastningstilbod og velferdsteknologi, vil vere førebyggjande og medverke til at også demente kan bu lenger i eigen heim. Demenskoordinator vil vere sen-tral i planlegging av nye omsorgsbustader for demente.

Det vil vere beov for å auke kapasitet på dagtil-bod, avlastning og tilrettelagde arbeidsplassar for ulike grupper i framtida, særleg for men-neske med utviklingshemming og menneske med psykiske lidingar. Slike tilbod vil avlaste familie og pårørande og stimulere til at nivå på omsorga kan oppretthaldest som i dag, slik at ein kan bu heime lengst mogeleg.

Forslag til tiltak:• Opprette demenskoordinator• Prosjektere / planleggje å byggje omsorgs-

bustader tilpassa demente i tilknyting til Luranetunet

• Auka kapasitet dagplassar og avlastning for demente.

• Prosjektere / planleggje å byggje om-sorgsbustader for brukarar med behov for 24-timars tilsyn / hjelp i tilknyting til sjukeheimen / Luranetunet.

• Auka ressursar og tverrfagleg kompetanse i heimetenesta ved behov.

• Ha ein strategi for korleis auka fokus og kompetanse på aktiv omsorg og førebyg-ging – tidleg intervensjon.

• Tverrfagleg samarbeid og satsing på heimerehabilitering.

• Samarbeid med frivillige

10.6 Kvalitet og kunnskap

God kunnskap og kompetanse er grunn-leggjande for ønska kvalitet og vil i nokre tilfelle kunne erstatte personell.Målretta kompetanseutvikling innan alle tenesteområde med fokus på omstilling / tilpassing, ta inn over oss komande utfordrin-gar som følgje av sentrale krav og lokale behov. Det å vere ein kunnskapsbasert organisasjon og attraktiv arbeidsplass, rekrutterer godt.Utvikle og betre tenestene ved systematiske brukarundersøkingar. Bruke resultatet av un-

61

dersøkinga for å møte brukar sitt behov. Helse- og omsorgstenester vil i framtida krevje auka kompetanse for å kunne møte nye op-pgåver og utfordringar.Kommunen saman med tenesteområda må kartleggje behov for etter- og vidareutdanning internt og ny kompetanse som må rekrutterast. Utdanningsinstitusjonane vil medverke til å møte kommunane sitt behov for ny kom-petanse, og det må etablerast eit samarbeid. Det vil og bli inngått avtaler med institusjo-nar om forsking på helse- og omsorgstenester i framtida (St. meld 16 ).

Forslag til tiltak:• Lage oversikt over behov for kompetanse og

ressursar frm til 2020.• Setje av midlar til kompetanseheving• Systematisk internopplæring• Kvart tenesteområde må ha ein strategi for

brukarmedverknad.• Systematisk gjennomføring av bru-

karundersøking.• Syte for at kommunen har kompetanse på

ny teknologi.• Samarbeide med Helse Bergen om kom-

petanseheving, spisskompetanse.

10.7 Bustad - institusjon

Ved utbygging av Luranetunet la kommunen grunnlag for strategi for framtida når det gjeld omsorgstilbod til brukarar med eit omfattande pleiebehov. Ein ville vekk frå institusjonskul-tur prega av etablerte rutiner og reglar og over til heimekultur med fokus på å få vere privat og bestemme og styre mest mogeleg over eige liv, jfr. kommunen sin omsorgsideologi.Med 10 års erfaring frå drift av Luranetunet ønskjer kommunen å ta med det beste frå ek-sisterande driftsmodell og bustadløysing når ein planlegg å byggje nye omsorgsbustader for

eldre med omfattande pleie- og omsorgsbehov.Erfaring med drift av 48 omsorgsbustader tilpassa demente vert nyttig kunnskap når kommunen skal byggje nye bustader for denne brukargruppa. Storleik på buareal og korleis gruppene blir sette saman vil ha mykje å seie for korleis kompetanse og ressursar vert nytta.Institusjon vil ikkje vere eit butilbod for bru-karar i framtida.Då vil kommunen ha eit helsehus eller loka-lmedisinsk sentermedflestkorttidsplassarogtilpassa omsorgsbustader.Korleis ein prioriterer å planleggje sin bustad, vil ha mykje å seie for sosialisering, tryggleik og trivsel. Bukompleks tilrettelagt for fellesskap, servicefunksjonar, gode naboar som skaper tryggleik og kan hjelpe, kan medverke til be-tre helse og at brukarar kan bu lenger i eigen bustad.Utbygging av bustader for godt vaksne der ein tek omsyn til ny velferdsteknologi, vil ha my-kje å seie for komande helse-og omsorgstenest-er og ressursspørsmål.Syner til kommunnen sin bustadsosiale han-dlingsplan når det gjeld kommunen sin bustad-politikk og planlagt utbygging av bustader for andre brukargrupper.

Forslag til tiltak• Byggje 15 omsorgsbustader for ut-

viklingshemma og utvide dagsenteret på Kuhnle, ferdigstilt 2013

• Planleggje/prosjektere 40 omsorgsbustader for demente, tilknytta Luranetunet. (jfr no-tat frå prosjekteringsavdelinga)

• Planleggje/prosjektere inntil 60 omsorgs-bustader for eldre med eit pleie- og om-sorgsbehov tilknytta sjukeheimen / Lura-netunet (jfr. Notat frå prosjektavdelinga). Omsorgsbustader med varierande beman-ningsbehov.

• Planleggje ombygging/rehabilitere sjuke-heimen, den eldste delen som vart bygd i

62

1970. (jfr. Notat frå prosjektavdelinga)• Setje av areal til å byggje bustader for ut-

sette grupper i framtida.

Sjå vedlagt notat frå prosjektavdelinga

10.8 Teknologi

Strategi/tiltak: • Leggje til rette for velferdsteknologi i eksis-

terande bygningar på Luranetunet• Kommunen skal ta i bruk velferdsteknologi

og byggje ut IKT for å auke tryggleik og kvalitet for brukarane, og alle omsorgs-bustader skal ha ein infrastruktur tilrette-lagt for å ta i bruk ny teknologi.

63

SluttordPlan for helse-og omsrgstenester syner at Os kommune har gjort mykje rett og er i forkant når det gjeld å utvikle helse- og omsorgstenes-tene. Tiltakskjede for tenestene, omsorgstrapp, er på plass. Eit godt fagmiljø med medviten kom-petanseutvikling sikrar kvalitet på tenestene. Det inspirerer, rekrutterer og skapar eit godt arbeidsmiljø. Dette fokuset må vidareførast og forsterkast samstundes som tenesteområda må ”løfte blik-ket” bli meir innovative og ta omsyn til nye brukargrupper sine ulike behov .Den største utfordringa for kommunen framov-er blir å ha fokus på samhandling og dialog på tvers av tenesteområda. Ein må bli endå meir medviten brukarmedverknad og bruk av tver-rfaglegkompetanseforåfinnedeibesteløysin-gane. På den måten vil ein og sikre heilskaplege tenester.Planen foreslår overordna retning og strategiar i tråd med sentrale føringar og lokale behov for å møte komande utfordringar.Planen legg opp til at kvart tenesteområde må evaluere eiga drift / eigen organisasjon og lage sin eigen strategi på korleis møte framtida. Samstundes skal planen gje administrasjon og politikarar eit innblikk i komande utfordringar og medverke til at kommunen vil ta dei rette grepa når det gjeld utvikling av kommunen sine helse-og omsorgstenester. Handlingsplanen bør rullerast anna kvart år i tenesteutvalet.

Framdriftsplan mot politisk godkjenning:• Siste møte i prosjektgruppa saman med

helse- og omsorgssjef 10.januar 2013• Leiargruppa 21. januar• Styringsgruppa 28. januar

Planen ligg ute til høyring i februar : Høyringsinstans: Eldreråd, Råd for funksjons-hemma• Tenesteutval 13. februar• Formannskap 19. februar• Kommunestyre 5. mars

Referansar:

• Kommunalt strategidokument rapport utarbeidd av RO (Ressursenter for omstill-ing i kommunene) ”Utvikling av omsorg-stenesta –utbygging”

• St. meld. 16 (2010 – 2011) Nasjonal helse-og omsorgsplan (2011-2015)

• NOU 2011:11 Innovasjon i omsorg• Samhandlingsreforma, St.meld 47 (2008-

2009) ”Rett behandling på rett sted til rett tid”

• St.meld 25 ”Mestring, muligheter, mening”. Framtidas omsorgsutfordringer

• Demensplan 2015.• Ny helse-og omsorgslov• Folkehelselova

64

Vedlegg

Vedlegg 1 Notat frå prosjektavdelingaVedlegg 2 Tiltaksplan 2012-2015

65

NOTAT _ Utarbeidet av: Tor Inge Døsen

Til: Anne Valle – Nils Petter Borge

Dato: 12.11.2012

Tema: UTVIKLINGSPOTENSIALE BYGNINGAR PÅ LURANE/SJUKEHEIMEN Eg har sett litt på kva som er mulig / fornuftig mht. utvikling av eksisterande sjukeheim og oppe på Luranetunet med utbygging av omsorgsbustader til demente eller andre bebuargrupper. Eg har gjort meg følgjande tankar: 1. Før ein kan gå i gang med ein større rehabilitering av sjukeheimsdelen av 1970 må/bør vi

etablere nye – midlertidige eller permanente sjukeromsplassar til dagens bebuarar. Eg føreslår at vi startar med å bygge ein heilt ny sjukeheimsdel . Den kan plasserast i sør, på dagens parkeringsplass. En kan få plass til

• 1 parkeringsetasje litt nedsenka i høve dahens nivå, plass til ca 30 bilar, trapp/heis/resepsjon og søppelrom

• 3 sengeromsetasjar, inkl daglestover/spiserom/lagerrom/vaktrom/kontor etc. Ein kan oppnå ca 20 sengerom pr etasje på denne tomten, eg legg til grunn sengerom ca 26m2 / maks 30 m2 pr pasient. Med 3 etasjar har ein omlag 60 nye plassar.

2. Når den nye sjukeheimen står ferdig vert ALLE pasientar i sjukeheimsdelen flytta over i

den nye delen.

Så kan ein vurdere meir kva eksisterande sjukeheim av 1970 og av 1990 skal nyttast til i framtida. Eg trur sjukeheimsdelen av 1990 bør omgjerast til omsorgsbustader for alminnelige eldre folk, eventuelt kan det skipast eit burettslag eller sameige slik at alle bustadene kan bli selde ut av kommunal eige. Eg viser i vedlegg kva dette kan gje av netto inntekt.

Sjukeheimsdelen av 1970 fortener ei noko grundigare analyse på kva som dette bygget best kan nyttast til , kanskje er det fortsettelse med sjukeheim, men det kan også vera meir bustad/omsorgsbustader , det avheng litt av kva ein ser som mest nødvendig når vi ser 10-15 år fram i tid.

3. På Lurane har vi bygningane frå ca 2000 – demensbustader og buavdelinga.

Eit alternativ er å utvida antall demensbustader à ca 32 m2 med 40 nye bustader . Dei vert bygd ut frå dagens sørstove og auststove med 2 nye fløyar slik at den samla bebyggelsen utgjer ein ekte karrèè bebyggelse. Inne i den indre hagen kan byggast eit komplett glasstak over heile hagen på ca 1000 - 1200 m2, ein fullklimatisert hage med

Vedlegg 1

energi frå jorda – eit geovarmeanlegg som forsyner hagen med jamn varme året gjennom. Ein kan gjerne dyrke tropiske vekstar her om ein vil – i alle fall kan bebuarane få seg ein sansehage av ein heilt ny opplevelses-dimensjon, ein hage som er innelukka i den forstand at bebuaren ikkje kan gå seg vill.

4. Dette har eg ikkje vist i vedlagde skisser, men:

Eg trur det er fornuftig å binde resepsjonen/administrasjon oppe på Lurane betre saman med den gamle inngangen ned til Sjukeheimen. I dag må ein vere ganske godt kjent i anlegget for å finna fram. Dette kan forenklast ved at ein kan ta heis direkte opp frå sjukeheimens 1. etg og opp til kantina/resepsjonen på Lurane. Dette kan vi få til med god planlegging og tenkje heilskapeleg ifrå starten av . Med betre samanheng mellom dei ulike delane av totalenlegget vil også drifta kunne oppnå meir optimale tilhøve her. Vi skal ikkje berre byggja for tilsette og bebuarar, men også for pårørande og besøkande.

tilleggskrift pr 25.01.2013: Tilskotsrammer frå husbanken er pr 2013; For etablering av nye eller oppgradering av eksisterande sjukeheimsplassar: intil 40 % av anleggskostnad, maksimert til kr 1.120.000 pr sjukerom For etablering av nye eller oppgradering av eksisterande omsorgsbustader; intil 30 % av anleggskostnad, maksimert til kr 840.000 pr bustad. TID.

Til

tak

spla

n h

els

e o

g o

mso

rgst

en

est

er

20

12

-20

15

•

Grø

nn

fa

rge

: T

ilta

ks

som

er

ive

rkse

tt

•

Gu

l fa

rge

: T

ilta

k s

om

sk

al

utv

ikla

st,

setj

ast

i v

erk

Til

tak

A

nsv

ar

20

12

2

01

3

20

14

2

01

5

Ive

rkse

tte

tilt

ak

-p

rosj

ek

t so

m e

r p

å

ga

ng

.

Utg

reii

ng

av

tilt

ak

a

Sa

ma

rbe

idsa

vta

ler

me

d H

els

e

Be

rge

n

•

Ko

mm

un

en

ha

r in

ng

ått

10

te

ne

ste

-

/sa

ma

rbe

idsa

vta

ler,

de

r e

in g

jen

sid

ig f

orp

lik

ter

seg

til

sam

arb

eid

. K

on

tin

ue

rle

g e

va

lue

rin

g

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

He

ilsk

ap

leg

p

asi

en

tfo

rlø

p

•

De

lpro

sje

kt-

korl

eis

be

tre

ru

tin

ar

og

me

ldin

gsy

ste

m

frå

sju

ke

hu

s ti

l ko

mm

un

e o

g k

om

mu

na

l v

urd

eri

ng

av

ten

est

eti

lbo

d.

Er

gje

nn

om

ført

. K

on

tin

ue

rle

g

ev

alu

eri

ng

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

Ele

ktr

on

isk

me

ldin

gsl

øft

et

•

Me

ldin

gsl

øft

et

fase

1 e

r iv

erk

sett

lo

ka

lt m

ello

m

fast

leg

ar

og

fa

ga

vd

eli

ng

ar

i Os.

•

Me

ldin

gsl

øft

et

fase

2:

Pilo

tpro

sje

kt e

lek

tro

nis

k

me

ldin

gss

yste

m m

ed

Ha

uke

lan

d s

juk

eh

us

og

ko

mm

un

en

sin

e h

els

e-o

g o

mso

rgst

en

est

er

ska

l

eta

ble

rast

frå

ja

n 2

01

3

Leia

r p

lom

sa

ma

n

me

d

syst

em

an

sva

rlig

IK

T

X

X

Ko

ord

ine

ran

de

en

he

t •

Sk

al

sik

re k

on

tin

uit

et

og

sa

mh

an

dli

ng

i t

en

est

ek

jed

en

.

Er

på

pla

ss.

He

lse

fag

leg

råd

gje

va

r

X

Dø

gn

pla

ssa

r fo

r ø

yeb

lik

ke

leg

hje

lp

•

To

pla

ssa

r fo

r ø

ye

bli

kke

leg

hje

lp e

r p

å p

lass

frå

01

.10

.12

.

•

Ra

mm

efi

na

nsi

ert

frå

20

16

Leia

r p

lom

X

Kre

ftko

ord

ina

tor

•

Er

på

pla

ss (

Be

stil

lar

og

fo

rva

lta

rko

nto

ret)

de

lvis

fin

an

sie

rt a

v k

reft

fore

nin

ge

n,

bid

ra t

il å

utv

ikle

ten

est

eti

lbo

de

t fo

r k

reft

sju

ke

i k

om

mu

ne

n.

Leia

r B

OF

X

X

Po

likli

nik

k/re

ssu

rsse

nte

r fo

r

kre

fto

mso

rg

•

Pla

nla

gt

op

pst

art

i 2

01

3

Leia

r P

lom

X

Vedlegg 2

Try

gg

he

tssj

uk

ep

leia

r •

På

pla

ss i

be

stil

lar

forv

alt

ark

on

tore

t, f

ore

by

gg

an

de

fun

ksj

on

Leia

r B

OF

X

Pro

sje

kt f

all

fore

by

gg

ing

•

Op

pst

art

av

pro

sje

kt:

“F

all

fore

by

gg

ing

i i

nst

itu

sjo

n”

Try

gg

leik

sju

ke

ple

iar

X

Ern

æri

ng

spro

sje

kt

•

Lura

ne

tun

et

ha

r m

ed

mid

ler

frå

He

lse

dir

ek

tora

tet

gje

nn

om

ført

til

tak

for

å h

ev

e k

om

pe

tan

se r

un

dt

ern

æri

ng

.

Leia

r p

lom

X

X

X

X

Fa

gte

am

/op

pfø

lgin

gst

ea

m in

na

n

rus

og

psy

kis

k h

els

e

•

Tv

err

fag

leg

ko

mp

eta

nse

so

m s

am

arb

eid

ar

om

å f

inn

e

go

de

lø

ysi

ng

er

inn

an

te

ne

ste

om

råd

e r

us

og

psy

kia

tri.

Vu

rde

rer

be

ho

v,

ive

rkse

t ti

lta

k,

følg

jer

op

p o

g

ev

alu

ere

r.

Leia

r h

els

ete

nst

er

X

X

X

X

Me

stri

ng

ste

am

in

na

n

ten

est

eo

mrå

de

op

pv

ek

st o

g k

ult

ur

•

Op

pst

art

av

tv

err

fag

leg

te

am

re

tta

mo

t e

lev

ar

i

un

gd

om

sku

len

. B

idra

til

å f

orh

ind

re a

t e

lev

ar

dro

pp

er

ut

av

sk

ule

n,

stø

tte

og

hje

lpe

læ

rar

Ko

mm

un

als

jef

op

pv

ek

st o

g k

ult

ur

X

X

X

X

Ive

rkse

tte

tilt

ak

- p

rosj

ek

t so

m e

r

på

ga

ng

Utg

reii

ng

av

tilt

ak

a

2

01

2

20

13

2

01

4

20

15

Eta

ble

re i

nte

rko

mm

un

alt

te

am

•

Sa

ma

rbe

idsp

rosj

ekt

me

d F

usa

og

Sa

mn

an

ga

r o

m å

sta

rte

op

p e

it t

ea

m f

or

kols

og

dia

be

tes-

pa

sie

nta

r.

Ko

mm

un

an

e h

ar

fått

til

sku

dd

til

utg

reii

ng

. O

pp

sta

rt a

v

tea

me

t 2

01

3.

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

X

Pro

sje

kt f

øre

by

gg

ing

i r

eg

i

sam

ha

nd

lin

gsr

efo

rma

•

”Fo

lke

he

lse

– k

orl

eis

sk

al

Os

mø

te f

ram

tid

a?

”

Ko

nk

lusj

on

: N

ød

ven

dig

å o

pp

rett

e e

in

folk

eh

els

eko

ord

ina

tor

som

ka

n v

ere

på

dri

va

r i

hø

ve

fore

by

gg

ing

og

fo

lke

he

lse

arb

eid

.

•

Lag

e e

it s

tra

teg

i fo

r fo

lke

he

lse

arb

eid

i k

om

mu

ne

n,

bru

ke

uta

rbe

idd

ra

pp

ort

be

skri

ve

lse

.

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

og

he

lse

fag

leg

råd

gje

va

r

X

X

Fri

skli

vse

ntr

al

•

Fri

skli

vse

ntr

al

er

eit

ko

mm

un

alt

til

bo

d f

or

pe

rso

na

r

som

tre

ng

en

dra

le

ve

va

ne

r.

Pro

sje

ktr

ap

po

rt f

erd

ig

31

.12

.12

. P

lan

lag

t g

rad

vis

op

pst

art

frå

20

13

He

lse

fag

leg

råd

gje

va

r

X

By

gg

e 1

5 b

ust

ad

ar

for

utv

ikli

ng

she

mm

a,

12

ny

e b

ust

ad

ar,

3 s

om

sk

al

reh

ab

ilit

era

st o

g

utv

idin

g a

v e

ksi

ste

ran

de

da

gse

nte

r.

•

Fe

rdig

pro

sje

kte

rte

–

•

Sta

rte

by

gg

ing

•

Fe

rdig

stil

te

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

X

X

Utv

ikli

ng

som

råd

er

fra

mo

ve

r F

ors

lag

til

til

tak

/sa

tsin

g i

nn

an

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

ne

2

01

2

20

13

2

01

4

20

15

Org

an

isa

sjo

n –

sa

mh

an

dli

ng

-

Utv

ikli

ng

Utg

reii

ng

av

til

tak

a

Fra

mti

dig

org

an

ise

rin

g/d

rift

av

ten

est

er

for

utv

ikli

ng

she

mm

a

•

Se

tte

ne

d e

it u

tva

l so

m p

lan

leg

g f

ram

tid

ig

org

an

ise

rin

g o

g d

rift

av

te

ne

ste

r fo

r u

tvik

lin

gsh

em

ma

i

sam

ba

nd

me

d a

t 1

0 b

ruk

ara

r sk

al

fly

tte

i e

ige

n b

ust

ad

.

Sa

mst

un

de

s so

m e

in s

tor

de

l a

v b

ruk

arg

rup

pa

fly

tte

r

frå

Va

rafj

ell

og

ve

rt i

fra

mti

da

sa

mla

på

Ku

hn

le.

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

Sa

mh

an

dli

ng

–sa

ma

rbe

id

Go

de

leia

rmø

ter

me

d f

ok

us

på

:

•

Sa

mh

an

dli

ng

og

dia

log

, t

en

est

ekv

ali

tet

og

fa

gle

g

utv

ikli

ng

på

tv

ers

av

te

ne

ste

om

råd

a

•

Vu

rde

re å

in

ng

å s

am

arb

eid

sav

tale

r m

ed

pri

va

te o

g

friv

illi

ge

fo

r s

am

an

å l

øy

se s

am

fun

nso

pp

gå

ve

r.

Ko

nti

nu

erl

eg

All

e m

ed

le

iarr

oll

e

X

X

X

X

Leia

rutv

ikli

ng

•

Ko

nti

nu

erl

eg

le

iaru

tvik

lin

g a

v l

eia

rar

på

all

e n

ivå

R

åd

ma

nn

en

X

X

X

X

Fo

ku

s p

å n

y k

om

pe

tan

se

•

Vu

rde

re a

uk

a k

om

pe

tan

se,

pla

n-u

tvik

lin

gsa

rbe

id

inn

an

he

lse

– o

g o

mso

rgso

mrå

de

t. D

et

bli

r v

ikti

g å

sjå

bu

sta

du

tvik

lin

g o

g t

en

est

eu

tvik

lin

g i

sa

ma

nh

en

g o

g å

ha

fo

ku

s p

å v

elf

erd

ste

kn

olo

gi.

K

on

tin

ue

rle

g.

All

e m

ed

le

iarr

oll

e

X

X

X

X

Tv

err

fag

leg

in

nsa

tste

am

•

Eta

ble

re t

verr

fag

leg

in

nsa

tste

am

me

d t

yd

ele

g

fun

ksj

on

. E

it t

ea

m s

om

løy

ser

op

pg

åv

er

på

tve

rs a

v

ten

est

eo

mrå

de

r- o

g e

r h

an

dli

ng

sori

en

tert

.

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

X

Ko

ord

ine

ran

de

en

he

t.

•

Sty

rke

og

gje

re d

en

ne

fu

nks

jon

en

ro

bu

st o

g s

terk

fo

r å

Le

iarg

rup

pa

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

sta

X

X

X

X

sik

re h

eil

ska

p o

g s

am

an

he

ng

. K

on

tin

ue

rle

g

Sa

ma

rbe

idsa

vta

ler

•

Fø

lgje

op

p i

nn

gå

tte

sa

ma

rbe

idsa

vta

ler

me

d

He

lse

fore

tak

et

og

sø

ke v

ida

re s

am

arb

eid

ve

d b

eh

ov

.

Te

tt o

g g

od

dia

log

All

e s

om

er

pa

rt

X

X

X

X

Fo

lke

he

lse

arb

eid

U

tgre

iin

g a

v t

ilta

ka

2

01

2

20

13

2

01

4

20

15

Pri

ori

tere

fo

reb

yg

gin

g i

all

e l

ed

d

•

Lag

e e

in o

ve

rord

na

str

ate

gi p

å f

olk

eh

els

ea

rbe

ide

t i

ko

mm

un

en

•

Re

ali

sere

pro

sje

kt s

om

er

un

de

r a

rbe

id.

•

Tv

err

fag

leg

pe

rsp

ek

tiv

på

tv

ers

av

te

ne

ste

om

råd

a.

Rå

dm

an

ne

n s

i

leia

rgru

pp

e.

Fo

lke

he

lse

koo

rdin

at

or

X

Be

ha

nd

lin

g –

Re

ha

bil

ite

rin

g

Utg

reii

ng

av

til

tak

a

2

01

2

20

13

2

01

4

20

15

He

lse

hu

s/lo

ka

lme

dis

insk

se

nte

r •

Pla

nle

gg

fu

nk

sjo

na

r o

g d

rift

av

fra

mti

dig

he

lse

hu

s/lo

ka

lme

dis

insk

se

nte

r i

ein

om

by

gd

/re

ha

bil

ite

rt s

juk

eh

eim

.

•

Vu

rde

re f

un

ksj

on

uti

frå

loka

le b

eh

ov

og

kra

v i

sam

ha

nd

lin

gsr

efo

rma

.

•

Inte

gre

re f

ast

leg

an

e m

eir

i o

ffe

ntl

eg

arb

eid

.

•

Ko

mm

un

eo

ve

rle

ge

n m

å h

a e

in s

en

tra

l o

g a

kti

v r

oll

e i

vid

are

tv

ikli

ng

sarb

eid

.

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

X

X

X

X

Fø

reb

u k

om

mu

ne

n s

itt

an

sva

r fo

r

uts

kri

vin

gsk

lare

pa

sie

nta

r m

ed

ru

s

– o

g p

syk

isk

e h

els

ep

rob

lem

er

frå

20

16

.

•

Se

tte

ne

d e

i g

rup

pe

so

m p

lan

leg

g t

ilre

tte

leg

gin

g f

or

uts

kri

vin

gsk

lare

pa

sie

nta

r m

ed

ru

s –

og

psy

kis

ke

he

lse

pro

ble

me

r fr

å 2

01

6.

He

lse

-og

om

sorg

ssje

f

X

Tv

err

fag

leg

ko

mp

eta

nse

•

Au

ke

tv

err

fag

leg

ko

mp

eta

nse

fo

r å

fy

lle

kra

v i

sam

ha

nd

lin

gsr

efo

rma

, k

art

leg

ge

be

ho

v,

au

ke

ress

urs

ar.

All

e t

en

est

eo

mrå

da

X

X

X

X

He

ime

ba

sert

e t

en

est

er

Utg

reii

ng

av

til

tak

a

2

01

2

20

13

2

01

4

20

15

De

me

nsk

oo

rdin

ato

r •

Op

pre

tte

de

me

nsk

oo

rdin

ato

r, k

oo

rdin

ere

og

utv

ikle

ten

est

eti

lbo

d f

or

de

me

nte

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

Ka

pa

site

t a

vla

stn

ing

og

da

gp

lass

ar

for

de

me

nte

•

Au

ke

ka

pa

sitt

et

på

da

gse

nte

ret

i Ga

mle

he

imsh

ag

en

og

av

last

nin

g f

or

he

ime

bu

an

de

de

me

nte

Leia

r P

lom

X

Au

ka

re

ssu

rsa

r ko

nti

nu

erl

eg

•

I p

åv

en

te a

v f

leir

e o

mso

rgsb

ust

ad

ar

og

ko

mm

un

en

sin

om

sorg

sstr

ate

gi

om

at

fle

st m

og

ele

g s

ka

l b

u h

eim

e

len

gst

mo

ge

leg

, v

il m

an

ge

inn

by

gg

ara

r m

ott

a

be

ha

nd

lin

g o

g u

lik

e t

en

est

er

i e

ige

n h

eim

.

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

Pro

sje

kt -

gru

pp

eb

ase

rt f

riti

d -

A

uk

a a

kti

vit

ets

tilb

od

til

in

nb

yg

gja

ran

e.

Fri

tid

me

d b

ista

nd

,

tre

nin

gsk

on

tak

t o

g s

tøtt

eko

nta

kt

som

av

last

nin

g f

or

de

me

nte

.

X

Ak

tiv

om

sorg

•

Ha

fo

ku

s p

å a

kti

v o

mso

rg o

g t

idle

g i

nte

rve

nsj

on

fo

r å

fore

by

gg

e

Leia

r P

lom

X

X

X

Sa

ma

rbe

id m

ed

på

røra

nd

e o

g

friv

illi

ge

•

Be

tre

op

ply

snin

g o

g i

nfo

rma

sjo

n o

m a

nsv

ar

og

pli

kte

r.

Sa

ma

rbe

idsa

vta

ler

me

d p

årø

ran

de

, fo

rde

le o

pp

gå

ve

r

Sa

ma

rbe

ide

me

d f

riv

illi

ge

.

Be

stil

lark

on

tore

t

X

X

X

Kv

ali

tet

og

ku

nn

ska

p

Utg

reii

ng

av

til

tak

a

2

01

2

20

13

2

01

4

20

15

Au

ka

ko

mp

eta

nse

•

Ka

rtle

gg

be

ho

v fo

r ko

mp

eta

nse

og

re

ssu

rsa

r fr

am

til

20

20

. V

ere

be

vis

st k

om

mu

ne

n s

itt

be

ho

v f

or ny

ku

nn

ska

p o

g t

verr

fag

leg

ko

mp

eta

nse

•

Fo

ku

s p

å v

elf

erd

ste

kn

olo

gi i

fra

mti

dig

e h

els

e-o

g

om

sorg

ste

ne

ste

r.

•

Sy

ste

ma

tisk

in

tern

op

plæ

rin

g

•

Te

ne

ste

om

råd

a m

å h

a e

ige

n s

tra

teg

i p

å

bru

ka

rme

dv

erk

na

d o

g g

jen

no

mfø

re s

yst

em

ati

ske

bru

ka

run

de

rsø

kin

ge

r.

•

Sa

ma

rbe

ide

me

d H

els

e B

erg

en

om

sp

issk

om

pe

tan

se

•

Vu

rde

re a

uk

a t

al

fast

leg

ar,

jfr

au

ka

ta

l in

nb

yg

ga

rar

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

X

X

Re

ssu

rsa

r ti

l ko

mp

eta

nse

he

vin

g

•

Se

tte

av

mid

ler

til k

om

pe

tan

seh

ev

ing

K

om

mu

na

lsje

f h

els

e

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

X

X

Bu

sta

d –

inst

itu

sjo

n

Utg

reii

ng

av

til

tak

a

2

01

2

20

13

2

01

4

20

15

Om

sorg

sdb

ust

ad

ar

for

utv

ikli

ng

she

mm

a

•

By

gg

e 1

2 n

ye

og

re

ha

bil

ite

re 3

fe

rdig

pro

sje

kte

rte

om

sorg

sbu

sta

da

r fo

r u

tvik

ling

she

mm

a o

g b

yg

ge

om

da

gse

nte

ret

på

Ku

nh

nle

, fe

rdig

i 2

01

3

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

Om

sorg

sbu

sta

da

r fo

r e

ldre

•

Pro

sje

kte

re o

mso

rgsb

ust

ad

ar

for

de

me

nte

20

13

•

Pro

sje

kte

re o

mso

rgsb

ust

ad

ar

for

eld

re m

ed

be

ho

v f

or

hje

lp/o

mso

rg 2

4-t

ima

r i d

øg

ne

t. 2

01

3

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

X

X

X

Re

ha

bil

ite

rin

g a

v s

juke

he

imsb

yg

ge

t

frå

19

70

.

•

Sta

rte

pla

nle

gg

ing

av

fra

mti

dig

he

lse

hu

s/lo

ka

lme

dis

insk

se

nte

r, v

urd

ere

fu

nks

jon

og

org

an

isa

sjo

n.

•

Re

ha

bil

ite

re s

juk

eh

eim

en

, p

rosj

ekt

eri

ng

20

13

fe

rdig

10

15

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

X

X

Se

tte

av

are

al

for

fra

mti

dig

utb

yg

gin

g a

v b

ust

ad

ar

•

Se

tte

av

are

al

for

fra

mti

dig

utb

yg

gin

g a

v

om

sorg

sbu

sta

da

r fo

r u

tse

tte

gru

pp

e

Ko

mm

un

al

pla

n-

og

pro

sje

kta

vd

eli

ng

+

Po

litik

ara

ne

X

X

Te

kn

olo

gi

og

IK

T

Utg

reii

ng

av

til

tak

a

2

01

2

20

13

2

01

4

20

15

Au

ka

try

gg

leik

og

kv

ali

tet

ved

fo

ku

s

på

IK

T o

g v

elf

erd

ste

kn

olo

gi.

•

Ko

mm

un

en

må

ta

i b

ruk

ve

lfe

rdst

ek

no

log

i i

nye

om

sorg

sbu

sta

da

r.

•

All

e o

mso

rgsb

ust

ad

ar

må

ve

re t

ilre

tte

lag

t fo

r n

y

tek

no

log

i.

•

Vu

rde

re å

til

rett

ele

gg

e f

or

ny

te

kn

olo

gi

i e

ksi

ste

ran

de

by

gg

på

Lu

ran

e

•

He

lse

ne

tt o

g I

KT

må

by

gg

st u

t o

g t

ilp

ass

ast

dri

ft o

g

fra

mti

dig

e b

eh

ov

.

Ko

mm

un

als

jef

he

lse

og

om

sorg

ste

ne

ste

r

X

X

X