Pilipino: Dangal ng Lahing Kayumanggi

B a s i c L i t e r a c y L e a r n i n g M a t e r i a lB u r e a u o f A l t e r n a t i v e L e a r n i n g S y s t e m

D E P A R T M E N T O F E D U C A T I O N

DepEd LEARNING RESOURCE MANAGEMENT and DEVELOPMENT SYSTEM PORTAL Reformatted for distribution via

INSTRUCTIONAL MATERIALS COUNCIL SECRETARIAT, 2011

2

Karapatang Ari 2005KAWANIHAN NG ALTERNATIBONG SISTEMA SA PAGKATUTO

Kagawaran ng Edukasyon

Ang modyul na ito ay pag-aari ng Kawanihan ng Alternatibong Sistema sa Pagkatuto, Kagawaran ng Edukasyon. Ang alinmangbahagi nito ay hindi maaaring ilathala o kopyahin sa anumang paraan o anumang anyo nang walang nakasulat na pahintulot ngorganisasyon o ahensya ng pamahalaang naglathala.

Kawanihan ng Alternatibong Sistema sa PagkatutoKagawaran ng Edukasyon

3/F Mabini Bldg., DepEd ComplexMeralco Avenue, Pasig City, Philippines

Tel. No.:(02) 635-5188, Fax No.: (02) 635-5189

Inilathala sa Pilipinas ng:

Pilipino: Dangal ng Lahing Kayumanggi

PILIPINO: DANGAL NG LAHING KAYUMANGGI

i

Tungkol Saan ang Modyul Na Ito?

Ang lahing Pilipino ay tunay na maipagmamalaki. Marami sa ating mga bayani angnagbuwis ng buhay upang makamtan natin ang kalayaan. Ang kanilang kabayanihanay ating kinikilala hanggang ngayon.

Marami pa ring Pilipino ang patuloy na nakikilala ang pangalan sa iba’t ibang larangan.Isang pagpapatunay na tayo, bilang Pilipino, ay isang lahing dapat ipagmalaki,

Ang modyul na ito ang magbibigay sa iyo ng linaw sa mga kabayanihan ng mgaPilipino.

Nahahati sa dalawang aralin ang modyul na ito:

Aralin 1 - Silang MagigitingAralin 2 - Mga Huwarang Pilipino, Noon at Ngayon

ii

Anu-ano ang mga Matutuhan Mo sa Modyul na Ito?

Pagkatapos pag-aralan ang modyul na ito, inaasahang maisasagawa mo na angmga sumusunod:

• Naisusulat ang mga pangalan ng mga lokal at magigiting na Pilipino at angkanilang mga naiambag sa pagpapaunlad ng buhay;

• Naipagmamalaki ang mga lokal at pambansang bayani;

• Nabibigyang kahulugan ang mga payak na mensahe na mayroongkaugnayan sa pagiging isang magiting at marangal na Pilipino;

• Nakababasa ng mga payak na parirala at pangungusap tungkol sa mgamagigiting na bayani;

• Nagagamit ang mga kaalaman sa pagdadagdag at pagbabawas sa pangaraw-araw na suliranin; at

• Naisusulat ang mga payak na parirala o pangungusap nang wasto,maliwanag, at maayos.

iii

Anu-ano na ang mga Alam Mo?

Bago mo simulang pag-aralan ang modyul, gawin ang pagsusulit na ito. Masusukatnito ang nalalaman mo tungkol sa mga paksang napapaloob sa modyul.

Pag-ugnayin ang mga salita sa hanay A at sa hanay B. Isulat ang titik ng tamangsagot sa patlang.

A B

____ 1. Andres Bonifacio a. Nagtatag ng Samahan ng mgaBabaeng Iskawt sa Pilipinas

____ 2. Jose Rizal b. Ama ng Katipunan____ 3. Apolinario Mabini c. Kinilala sa teatro sa buong mundo____ 4. Lapu-lapu d. Ina ng Katipunan____ 5. Emilio Aguinaldo e. Utak ng himagsikan____ 6. Diego Silang f. Pambansang bayani ng Pilipinas____ 7. Josefa Llanes Escoda g. Utak ng Katipunan____ 8. Gabriela Silang h. Ilokanong rebolusyonaryo____ 9. Melchora Aquino i . Unang bayaning Pilipinong lumaban sa

España____ 10. Lea Salonga j. “Joan of Arc” ng Pilipinas

iv

Kung isa o dalawa lamang ang mali mo, magaling! Kilala mo na ang mga Pilipinongnagbigay karangalan sa Pilipinas. Maaari mo pa ring pag-aralan ang modyul na ito upangmagkaroon ka ng dagdag na kaalaman.

Kung lima o higit pa ang mali mo, huwag mag-alala. Kailangan mong pag-aralanang buong modyul. Matututuhan mo rito ang kontribusyong nagawa ng mga kilala at dikilalang lahing Pilipino.

1

Aralin 1Silang Magigiting

Pag-aralan Natin

1

Mina: Dali! Doon tayo!Ana: Saan?Mina: Sa harap ng monumento

ni Rizal.Ana: Sino siya?Mina: Siya ang ating pambansang

bayani. Dito siya binarilng mga Kastila.

2

Andres BonifacioAma ng Katipunan

Graciano Lopez JaenaPatnugot ng La

Solidaridad

Diego SilangIlokanong

Rebolusyunaryo

Lapu-lapuPinuno ng Mactan

Oo, heto sila.

Eh, kung bayani natin si Rizal,mayroon pa bang iba?

3

Pag-usapan Natin

Ang mga bayaning Pilipino ay nanggaling sa iba’t ibang lugar sa Pilipinas.

3

Sina Jose Rizal atAndres Bonifacio aytubong Luzon.

Si Graciano LopezJaena ay sa Jaro,Iloilo.

Si Sultan Kudarat aytaga-Cotabato,Mindanao.

Si Lapu-lapu ay nagpa-malas ng kabayanihansa Mactan.

4

Alamin Natin

Lita: Buti nga, sumama ako.

Mila: Lita, kay ganda ng parada!

Lita: Teka, bakit may parada?

Mila: Kasi anibersaryo ng pagkamatay niJose Rizal ang ating pambansangbayani. Pinatay siya noongDisyembre 30, 1896.

Lita: Ah, kaya pala. E, ano pa ba angmaaari nating gawin paramapahalagahan natin sila?

Mila: Puwede tayong magdaos ngsimpleng palatuntunan. Maaari rintayong mag-alay ng misa. O kaya’ymagdala ng bulaklak samonumento nila.

Lita: Katulad ng ginawa noong isangbuwan. Kaarawan daw ni AndresBonifacio taong Nobyembre 30, 1863.

5

Subukin Natin

Isulat ang tamang sagot sa mga patlang.

1. Ang mga bayaning taga-Luzon

2. Ang mga bayaning taga-Bisaya

3. Ang mga bayaning taga-Mindanao

4. Ang petsa ng kapanganakan niAndres Bonifacio

5. Ang petsa ng pagkamatay ni Rizal

6

Tandaan Natin

Ang mga Bayani

Rizal Bonifacio

Katangian Nagawa para sabayan Katangian Nagawa para sa

bayan

Matalino Sinulat ang mganobelang Noli MeTangere at ElFilibusterismo

Matapang Itinatag angKatipunan

Dalubhasangmanggagamot Maprinsipyo

MalikhainNagsilbinginspirasyon ngmga Katipunero

Makata

Namuno sapag-aalsa

7

Mayroon tayong mga pambansang bayani.

May tinatawag din tayong lokal na bayani.

Tinatawag na lokal na bayani ang mga taong nasa ating bayan o barangay.

Kilalang-kilala natin sila. Kababayan o kaya’y kabarangay natin sila.

Sa inyong barangay, may kilala ka bang maituturing mong bayani?Marahil may nagawa siyang kabutihan. Maaaring nagsakripisyo siyapara sa iba.

Marahil ay pinahalagahan niya ang kapakanan ng kapwa bago ang sarili.

Tunay na bayani nga siya.

8

Subukin Natin

A. Kilalanin ang mga bayani. Isulat sa inyong papel ang pangalan ng bawat isa.

B. Pag-ugnayin sa pamamagitan ng guhit ang mga bayani at lugar na kanilangpinagmulan.

1. Jose Rizal a. Mactan

2. Lapu-Lapu b. Tondo

3. Andres Bonifacio c. Cotabato

4. Sultan Kudarat d. Calamba, Laguna

e. Cebu

f. Pampanga

9

C. Pag-aralan at sagutan ang mga suliraning pambilang.

1. Ang Pilipinas ay naging malaya noong Hunyo 12, 1898.Ilang taon na ngayon ang ating pagiging malaya?

2. Itinatag ni Andres Bonifacio ang Katipunan noong Hulyo 7, 1892.Ilang taon na ngayon mula nang itatag ni Bonifacio ang Katipunan?

10

Aralin 2Mga Huwarang Pilipino, Noon at Ngayon

Mayroong mga Pilipinong nakagawa ng pangalan sa iba’t ibang larangan nakinilala hindi lamang dito sa ating bansa kung hindi maging sa ibang bahagi ng mundoman.

Pag-aralan Natin

Inay, totoo po ba namay maituturing patayong bayani sapanahon ngayon?

Aba, oo anak. Maraming mgaPilipino ang nagpapakita nghusay sa iba’t ibang laranganna pwedeng sabihing bayani.

11

Pag-usapan Natin

CLARO M. RECTO

Tinawag nila akong Ama ng Konstitusyon.

Itinaguyod ko ang layuning makabayan.

Naniniwala akong ang kabuhayan ng ating

bansa ay di dapat makontrol ng mga

dayuhan.

12

AURORA A. QUEZON

Ito

ang mga

nagawa ko noong ako’y

Unang Ginang ng bansa.

13

GERONIMA PECSON

Bilang senador, ako ang nagtaguyod ng edukasyon.

Naghanap ako ng mga iskolarship para sa mga matatalino

ngunit mahihirap na mga mag-aaral.

Itinaguyod ko rin ang libreng pag-aaral

ng mga batang nasa elementarya.

14

NICANOR ABELARDO

Ako ay kilala bilang

Maestro ng Kundiman.

Ilan sa aking mga nilikha ay ang

“Mutya ng Pasig,”

“Nasaan Ka Irog” at iba pa.

15

MARIA YLAGAN OROSA

Tinawag nila akong kemiko ng mga pagkain.

Nagsaliksik at tumuklas ako ng mga paraan upang mapatagal

ang buhay ng mga prutas, gulay, isda, at karne.

Ito ay sa pamamagitan ng pagsasa-delata,

pagpapatuyo, at pag-iilado.

16

CORAZON C. AQUINO

Ako ang kauna-unahang babaeng Pangulo ng Pilipinas.

“Woman of the Year” daw ako noong 1987.

Salamat po sa inyong pakikiisa!

17

CECILIA MUÑOZ PALMA

Ako ang kauna-unahang babae

na naitalaga bilang

Kataas-taasang Hukom ng Pilipinas.

Sa aking panunungkulan, nagsumikap akong

maging makatarungan para sa lahat.

18

FRANCISCA R. AQUINO

Anu-ano ang ating mga katutubong sayaw?

Nasubukan mo na ba ang ilan sa mga ito?

Siguro nama’y kilala mo ako bilang

“Ina ng mga Katutubong Sayaw.”

19

JOSEFA LLANES ESCODA

Itinatag ko ang Samahan ng mga

Babaeng Iskawt sa Pilipinas. Gayundin

ang Pambansang Pederasyon ng mga

Samahan ng mga Kababaihan upang

maituro ang wastong pangangalaga sa

kanilang pamilya.

20

DR. FE DEL MUNDO

Nakilala ako bilang manggagamot

ng mga sanggol at bata.

Itinatag ko rin ang Sentro ng Pagamutan

para sa mga Bata.

21

BENIGNO S. AQUINO, SR.

Natatandaan mo pa ba ako?

Binaril sa tarmak ng Paliparaan ng

Maynila na naging dahilan ng

kamatayan ko.

Naging mitsa ito nang rebolusyon at

pagkakaisa ng mga Pilipino. Nagwakas

ang rehimeng Marcos.

22

GUILLERMO TOLENTINO

Ako ang naglilok ng monumento ni

Bonifacio.

Ano sa palagay mo ang ibig

ipahiwatig ng monumento ni

Bonifacio?

23

Alamin Natin

Kabilang din kami sa mga huwarang Pilipino.

1. Atang dela Rama - isang artista sa tanghalan na nagpa-kilala ng kundiman sa ibang bansa

2. Eduardo Quisumbing - tumuklas ng mga gamot at lunasmula sa iba’t ibang halamang gamot

3. Lea Salonga - tanyag sa pag-awit at pagganapsa mga teatro

4. Francisco Fronda - Ama ng Agham sa Pagmamanukan

5. Gabriel “Flash” Elorde - unang Pilipinong naging kampeon sa boksing

6. Eugene Torre - unang Pilipinong naging kampeon sa “chess”

7. Ma. Paz Guanzon - nagpanukala ng mga batas sa karapatan ngkababaihan

8. Manny Pacquiao - kauna-unahang boksingero sa buong mundona naging kampeon at nagkamit ng titulo sapitong iba’t ibang dibisyon sa larangan ngboksing.

24

Subukin Natin

Muling isulat ang mga pangungusap sa patlang.

1. Ako ay Pilipino.

________________________________________________________________________

2. Ipagmalaki natin ang pagiging Pilipino.

________________________________________________________________________

3. Pag-ibig sa bayan, sipag at tiyaga ang kailangan natin.

________________________________________________________________________

4. Bawa’t isa ay naghandog ng buhay at talino.

________________________________________________________________________

5. Mabuhay ang mga huwaran at dakilang Pilipino!

________________________________________________________________________

25

Tandaan Natin

Maraming Pilipino ang nagbigay ng mga karangalan sa ating bansa.

Ginamit nila ang kanilang talino sa pagtulong sa kapwa upangmapabuti ang buhay.

Sila ay karangalan ng ating lahi.

Ikaw, ako, sila, tayo, ay mayroong magagawa rin para sa kapwa atsa bansa.

Sinuman sa atin ay maaaring ipagmalaki bilang Pilipino.

26

Subukin Natin

A. Panuto: Isulat sa patlang kung sino ang tinutukoy sa bawat bilang.

______________ 1. Maestro ng mga naglililok

______________ 2. Ama ng Konstitusyon

______________ 3. Nagpaunlad ng edukasyon

______________ 4. Unang babaeng Pangulo ng Pilipinas

______________ 5. Tapat at makatarungang hukom ng bansa

27

Anu-ano ang mga Natutuhan Mo?

Pahalang 2 Ama ng Katipunan 5 Bayani ng Cotabato 7 Ama ng agham sa pagmamanukan11 Utak ng himagsikan12 Ama ng Konstitusyon13 Kauna-unahang babae na itinalaga bilang Kataas-taasang Hukom14 Maestro ng Kundiman15 Asawa ni Manuel L. Quezon

Pababa1 Pambansang bayani3 Unang babaeng pangulo ng Pilipinas4 Tumuklas ng mga gamot at lunas mula sa halaman6 Nagtatag ng Samahan ng Babaeng Iskawt sa Pilipinas8 Patnugot ng La Solidaridad9 Palayaw ni Benigno Aquino, Sr.10 Pinuno ng Mactan