PETAR ILJI AJKOVSKI (1840 1893)
Petar Ilji ajkovski bio je ruski kompozitor kasnog romantizma.
Roen je 7. maja 1840. godine. Pojavio se u ruskoj muzici
istovremeno sa kompozitorima Ruske petorke ali nije bio njihov lan.
Predavao je harmoniju na konzervatorijumu u Moskvi i pisao muzike
kritike. Njegova muzika je sadrala ruski karakter i bila je dobro
prihvaena. Uspjeno je kombinovao internacionalne elemente sa
elementima ruske narodne muzike. Materijalnu nezavisnost i boravak
u inostranstvu omoguila mu je njegova mecenatkinja Nadeda von Mek.
Nastupao je kao dirigent sopstvenih djela po Rusiji, Evropi i
SAD.
DjetinjstvoRoen je u gradiu Votkinsk (u dananjoj ruskoj
republici Udmurtiji). Otac mu je radio u vladinim rudnicima kao
rudarski inenjer. Njegova majka se zvala Aleksandra (Ruskinja
francuskog porjekla). Njegov deset godina mlai brat bio je Modest
Ilji ajkovski, dramaturg, libretista i prevodilac. Od svoje pete
godine iao je na asove klavira i ve za nekoliko mjeseci je svirao
odlino. 1850. godine njegov je otac dobio posao na institutu za
tehnologiju u Petrogradu. Na tom univerzitetu ajkovski je zavrio
filozofiju prava i nastavio sa asovima klavira kod direktora muzike
bibilioteke. ajkovski je sa etrnaest godina komponovao valcer u
pomen na svoju majku koja je umrla od kolere. Napustio je kolu
1859. godine i zaposlio se kao sekretar u ministarstvu pravde, gdje
se ubrzo zatim prikljuio horu ministarstva. 1861. godine ajkovski
je nastavio da proiruje svoje znanje o muzici. Poeo je da ui
teoriju muzike uz pomo prijatelja Nikolaja Zarembe. Zaremba se
upisao na Petrogradski konzervatorijum. Od 1862. do 1865. godine
ajkovski je nastavio da prouava harmoniju i kontrapunkt sa Zarembom
a orkestraciju i kompoziciju sa direktorom i osnivaem
konzervatorijuma Antonom Rubintajnom.
1861.-1871.Godine 1862. ajkovski ulazi u novootvoreni
konzervatorijum Antona Rubintajna u Sankt Peterburgu. Kasnije se
prebacuje u konzervatorijum u Moskvi i seli se kod brata Anotna
Rubintajna, Nikolaja Rubintajna. U Moskvi su nastala njegova prva
uspjena djela, meu njima i uvertira Romeo i Julija te opere Vojvoda
i Oprinik. U Vojvodi je iskoristio tipinu rusku muziku i citirao
ruske narodne pjesme. Svoju operu Undine je spalio, jer su je
odbili izvesti, ali je kasnije ubacio djelove iz Undina u operu
Oprinik. Brojna svjedoenja dokazuju da postaje sve vie depresivan i
neurotian. Njegova uvena tajna homoseksualnosti bila je duevna
potekoa za njega. Ipak 1868. godine je skoro dolo do zaokreta u
njegovom ivotu, kada je upoznao pjevaicu Dezir Artot. eli se oeniti
njom. Od toga nije bilo nita, jer su ajkovskijevi prijatelji i
Dezirina majka bili umjeani u njihovu vezu. 1869. godine, Dezir se
udala za jednog panskog baritona.
1874.-1877.Njegovo najvanije djelo koje je napisao u Moskvi je
Koncert za klavir i orkestar br. 1 u b-molu. ajkovski ga je
komponovao 1874. godine i ubrzo je svome prijatelju Nikolaju
Rubintajnu odsvirao na klaviru, kojem je trebalo ovo djelo biti
posveeno. Za to vrijeme nastale su njegove prve tri simfonije, osim
toga i muzika za Trnoruicu i balet Labudovo jezero koje je 1877.
izvedeno u Boljoj teatru u Moskvi. U svoje slobodno vrijeme,
ajkovski je posjeivao mnoge evropske gradove, meu njima Napulj i
Pariz.
Krizna 1877. godinaJedna od njegovih konzervativnih studentkinja
Antonjina Miljukova je poela da mu alje strastvena pisma otprilike
u vrijeme kada je odluio da oeni bilo koju koja ga prihvati. Nije
je se ak ni sjeao sa svojih predavanja, ali je bila veoma uporna u
svojim pismima, tako da se na brzinu oenio njom 18. jula 1877. Kroz
nekoliko dana, dok su bili na medenom mjesecu, gorko se pokajao
zbog svoje odluke. Dve nedelje nakon vjenanja kompozitor je pokuao
da se ubije u hladnoj rijeci. Kasnije je pobjegao u Sankt Peterburg
i raziao se sa suprugom nakonsamo est nedelja. Nikad se vie nisu
vidjeli. Antonjina Miljukova je preminula u ustanovi za mentalno
oboljele 1917. godine. Zvanino su bili u braku do njegove smrti.
ena koja je imala daleko vei uticaj na ivot ajkovskog je bogata
udovica Nadeda von Mek. Sa njom je razmjenio oko 1.200 pisama u
periodu izmeu 1877. i 1890. godine. Na njeno insistiranje nikad se
nisu sastali. Sasvim sluajno su se susreli dva puta ali nisu
razmjenili ni rijei. Pored finansijske podrke u vidu 6.000 rubalja
godinje koju mu je pruala, bila je veliki ljubitelj njegove muzike
i bila je zainteresovana za njegovu muziku karijeru. Meutim,
iznenada je prekinula njihov odnos nakon 14 godina, navodei bankrot
kao razlog. Upravo je u ovom periodu ajkovski doivio veliki uspjeh
irom Evrope.
Poslednje godinePoslednjih svojih godina komponovao je svoje
najpoznatije opere. Od 1879. komponovao je Orleansku djevicu,
Mazepu, te Evgenija Onjegina. Ponovni finansijsku uspjeh je zapoeo
1884. a 1887. je ajkovski otkrio svoj talenat kao dirigent.
Slijedile su koncertne turneje po cijeloj Evropi, meu njima u
Berlinu, Pragu i Londonu, a kasnije i u Drezdenu, Kelnu i
Frankfurtu. 1891. je bila njegova koncertna turneja i u Njujorku,
Filadelfiji i Baltimoru. ajkovski je boravio u SAD tokom 1891.
godine kao dirigent svojih djela na trijumfalnoj turneji. 5. maja
je dirigovao Njujorkim simfonijskim orkestrom prilikom izvoenja Mar
Solonel na otvaranju njujorkog Karnegi Hola. Nakon te veeri slijede
izvoenja njegovih djela Third Suite 7. maja, i a kapela horova
Pater Noster i Legenda 8. maja.
Iznenadna smrtSamo devet dana nakon premijere njegove 6.
simfonije Patetina simfonija , 1893. u Sankt Peterburgu, ajkovski
je preminuo. Uzroci smrti ni danas nisu razjanjeni. Prema navodima
njegovog brata Modesta, ajkovski se zarazio kolerom koja je harala
Sankt Peterburgom. Neki muzikolozi vjeruju da je ajkovski svjesno
napisao estu simfoniju kao sopstveni rekvijem. ajkovski je
sahranjen na Tikvin groblju kod manastira Aleksandra Nevskog u
Santk Peterburgu. Njegova muzika obuhvataneke od najznaajnijih
komada iz romantiarskog perioda. Mnoga od djela ajkovskog
inspirisana su dogaajima iz njegovog ivota.
Grob Petra Iljia ajkovskog na Tikvin groblju u Sankt
Peterburgu
Najznaajnija Djela Baleti-Labudovo jezero (1877) -Uspavana
ljepotica - Trnoruica (1890) -elkunik Krcko Orai (1891)
Opere-Vojvoda (1868) -Undina (1869) -Oprinik (1874) -Kuznec
Vakula (1876) -Evgenije Onjegin (1879) -Orleanska djevojka (1881)
-Mazepa (1884) -ereviki (1887) -arobnica (1887) -Pikova dama (1890)
-Jolanta (1892)
Simfonije-I simfonija u g-molu Zimska (1886) -II simfonija u
c-molu Mala ruska (1872) -III simfonija u D-duru Poljska (1875) -IV
simfonija u f-molu (1877) -Manfred simfonija u h-molu (1886) -V
simfonija u e-molu (1888) -VI simfonija u h-molu Patetina
(1893)
Porodina slika porodice ajkovski iz 1848.
Poslednja kua Petra Iljia ajkovskog u mjestu Klin Sada je njegov
muzej
Spomenik Petra Iljia ajkovskog u rodnom Votkinsku
.Prizor
iz njegove opere Labudovo jezero
ajkovski sa svojom enom Antonjinom Miljukovom (1877)
Nadeda von Mark
