PERKEMBANGAN DAN PERTUMBUHAN TULANG 3.3 PERKEMBANGAN DAN
PERTUMBUHAN TULANG
3.3.1 Mengikut proses perkembangan
Mengikut perkembangannya tulang boleh dibahagikan kepada dua
jenis, iaitu tulang berawan dan tulang bermembran Tulang berawan
berkembang di dalam rawan (kondral) hialin, manakala tulang
bermembran terbentuk secara langsung daripada tisu mesenkima iaitu
tisu lapisan tengah embrio. Tulang yang berkembang daripada rawan
pada umumnya termasuklah tulang panjang dan tulang pendek. Tulang
yang berkembang daripada membran biasanya ialah tulang pipih.
Walaupun tulang klavikel merupakan tulang panjang, ia berkembang
daripada membran.
3.3.2 Mengikut bahagian tubuh
Mengikut bahagian tubuh, tulang dibahagikan kepada dua, iaitu
tulang aksial yang terdiri daripada tulang tengkorak, leher dan
badan,dan tulang apendikular iaitu tulang yang terdapat di anggota
atas, anggota bawah dan girdelnya.
3.3.3 PembentukanTulang (osifikasi)
Proses pembentukan tulang pada tubuh dikenali sebagai
osifikasi.Proses osifikasi bermulapada sekitar bulan kedua
kehidupan intrauterus. Rangka embrio dibentuk secara langsung sama
ada daripada tisu mesenkima (tisu lapisan tengah embrio) atau rawan
hialin. Kedua-dua tisu ini membentuk struktur yang menyerupai
tulang untuk menghasilkan medium osifikasi. Oleh itu, terdapat dua
jenis pembentukan tulang. Jika tulang dibentuk secara langsung
daripada tisu mesenkima, proses ini dikenali sebagai osifikasi
intra rnembran. Tetapi sebaliknya jika tulang dibentuk di dalam
rawan hialin proses ini disebut sebagai osifikasi endokondral.
Osifikasi intramembran merupakan suatu proses yang cepat jika
dibandingkan dengan proses osilikasi endokondral. Oleh itu,
pembentukan tulang pada embrio lebih mungkin berlaku secara
osihkasi intramembran kerana tulang pada embrio diperlukan
serta-
merta untuk perlindungan (misalnya'tulang pipih kranium
diperlukan untuk melindungi otak yang sedang berkembang dengan
cepat). Osifikasi endokondral berlaku dalam pembentukan tulang
anggota kerana tulang ini diperlukan sebagai penyokong hanya
selepas beberapa bulan bayi dilahirkan.
Peraturan Unum
(a) Peringkat pertama dalam perkembangan tulang ialah
penghiirahan atau migrasi sel mesenkima (sel lapisan tengah embrio)
ke kawasan berlakunya pembentukan tulang. Sel-sel mesenkima ini
mengalami proliferasi, iaitu membahagi menjadi besar dan bulat.
(b) Di kawasan yang kurang bekalan darah, sel mesenkima ini
mengalami pembezaan lalu bertukar menjadi sel rawan muda, iaitu
kondroblas. Kondroblas ini bertanggungjawab dalam pembentukan
rawan.
(c) Di kawasan yang bekalan darahnya lebih banyak,sel mesenkima
ini mengalami pembezaan menjadi sel osteoprogenitor dan kemudiannya
sel tulang muda, iaitu osteoblas. Osteoblas ini membentuk tisu
tulang secara osifikasi intramembran atau endokondra.
(d) Kedua-dua jenis sel muda ini merembeskan bahan matriks
organik ke sekitarnya. Sel sel muda ini lambat-laun menjadi matang;
kondroblas menjadi kondrosit dan osteoblas menjadi osteosit.
Kondroblas d an osteoblasju ga merembeskan enzim alkalin fosfatase
yang membantu pengendapan garqm kalsium kepada matriks. Proses
kalsiJikasi di sekitar sel rawan akan menyekat bekalan nutriennya.
Sel-sel kondrosit akan mati dan lakunanya menjadi kosong.
Bagaimanapun, pada tisu tulang, proses kalsijikasi ini tidak dapat
menyekat bekalan nutrien kepada sel tulang. Ini adalah kerana
setiap lakuna saling berhubung dengan lakuna yang lain melalui
terusan kecil, iaitu kanalikulus. Oleh itu, osteosit menerima
nutriennya melalui kanalikulus dnn dengan itu tidak mati.
3.3.4 Osifikasi intramembran
Ini merupakan proses pembentukan tulang yang berlaku secara
langsung dalam tisu mesenkima(R ajah 3.5).
(a) Kawasan tempat tulang akan berkembang akan dipenuhi dengan
sel mesenkima. Selsel ini membiak dan kaya dengan bekalan
darah.
(b) Sel mesenkima akan mengalami pembezaan menjadi sel
osteoprogenitor sebelum bertukar menjadi sel tulang muda,
osteoblas.
(c) Osteoblas merembeskan matriks organic ke sekitarnya. Sel-
sel ini menjadi sel tulang matang iaitu osteosit, dan terletak di
dalam lakuna yang dikelilingi oleh matriks.
(d) Disebabkan oleh tindakan enzim alkalin fosfatase daripada
osteoblas, matriks mengalami kalsifikasi.
(e) Osteosit di dalam lakuna yang dikelilingi oleh bahan matriks
yang dikalsihkasi dikenali sebagai spikul. (f) Proses kalsifikasi
bahan matriks ini berlangsungberterusan di periferi spikul. Spikul
ini menjulur keluar secara radial (radiate out) dan berkembang
membentuk trabekula. (g) Trabekula-trabekula akan bercantum saling
memaut dan membatasi satu sama lain, lalu membentuk ruang di
antaranya seperti sponj yang dikenali sebagai tulang spongiosa
(kanselus). (h) Berhampiran dengan permukaan tulang spongiosa,
terjadi pengendapan berterusan lapisan tulang segar di atas
trabekula.Proses ini akan menebalkan trabekula,dan lantas
menyempitkan dan akhirnya menutupi ruang di antaranya. Disebabkan
proses ini, bahagian padat tulang terbentuk di periferi
tulang.
3.3.5 Osifikasi endokondral
Ini merupakan proses pembentukan tulang daripada rawan hialin.
Osifikasi ini sering ditemui pada tulang anggota
(a) Tisu rawan hialin akan dibentuk melalui proses pembentukan
rawan pada kawasan tulang akan berkembang. Rawan hialin ini
berfungsi sebagai model untuk pembentukan tulang.
(b) Bahagian sentral rawan akan mengalami proses degenerasi
iaitu kalsiflkasi matriks di sekitar sel rawan yang akan menyekat
pembekalan nutrien dan lantas menyebabkan sel rawan di dalam lakuna
mati. Lakuna di kawasan ini menjadi kosong . (c) Sementara itu
kawasan di sekitar model rawan ini menjadi lebih kaya dengan
pembekalan darah. Oleh itu, sel-sel mesenkima di lapisan bersel
perikondrium mengalami pembezaan lalu bertukar kepada sel
osteogenik (pembentuk tulang) dan seterusnya menjadi osteoblas.
Melaluinya matriks tulang akan terhasil. Osteoblas beransur-ansur
bertukar menjadi osteosit dan bersama-sama matriks tulang membentuk
bahan tulang baru di bahagian periferi model rawan hialin. Ini
dikenali sebagai kolar tulang. Perikondrium sekarang dikenali
sebagai periosteum, kerana ia melapisi bahan tulang baru. Melalui
liangJiang kecil yang terdapat di kolar tulang, kapilari darah dan
sel-sel osteogenik masuk ke dalam rawan. Seterusnya kapilari darah
dan sel-sel osteogenik ini mengisi lakuna-lakuna di bahagian tengah
rawan yang telah dikosongkan akibat kematian kondrosit. Kapilari
darah dan sel-seol steogenik yang masuk ke dalam rawan hialin ini
dikenali sebagar tunas periosteum, Apabila tunas periosteum
menghampiri atau menuju ke bahagian tengah model rawan hialin,
tunas ini rlinamai pusat osifikasi primer atau pusat diafisis.
Kondrosit yang terdapat di hujung model rawan membahagi dan
menghasilkan sel rawan muda (kondroblas). Proses ini menambahkan
lagi panjang model. Hasilnya ialah model rawan menjadi
bertambah
panjang dan semakin banyak bahagian tengahnya menjadi tulang.Sel
osteogenik pada periosteum akan berterusan menambah tulang pada
bahagian sisi model. Lama-kelamaan tulang menjadi bertambah kuat
dan bahagian sentralnya tidak lagi bersesuaian sebagai penyokong.
Oleh itu, bahagian sentralnya akan diserap semula dan lantas kaviti
akan terbentuk. Kaviti ini dikenali sebagai kaviti sumsum dan akan
diisi dengan tisu pembentuk darah (mieloid). Proses di atas berlaku
semasa pembentukan tulang pendek atau badan (syaf/diafisis) tulang
panjang. Walau bagaimanapun, dalam perkembangan tulang yang lebih
besar atau tulang panjang, beberapa pusat osifikasi terbentuk di
hujung rawan sesuatu model
