PERANCANGAN MESIN PENGAYAK PASIR

DENGAN KAPASITAS 4 M3/JAM

SKRIPSI

DIAJUKAN KEPADA UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH MALANG UNTUK

MEMENUHI SYARAT MEMPEROLEH GELAR SARJANA TEKNIK MESIN

STRATA SATU (S1)

Disusun Oleh :

ABDUL RAZAK

201210120311065

JURUSAN TEKNIK MESIN

FAKULTAS TEKNIK

UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH MALANG

2018

KATA PENGANTAR

Puji syukur saya panjatkan kehadirat Allah SWT yang telah memberikan segala

berkah dan hidayah serta rahmat-Nya sehingga saya dapat menyelesaikan Tugas Akhir

dengan judul “Perancangan Mesin Pengayak Pasir Dengan Kapasitas

4m3/jam” Saya menyadari bahwa tanpa bantuan dari berbagai pihak saya tidak

mungkin dapat menyelesaikan pembuatan tugas Akhir ini. Untuk itu saya

mengucapkan terima kasih atas bimbingan dan bantuannya kepada :

1. Ayahanda Muh. Said dan Ibunda Zahrah, yang selalu memberikan bantuan materil

maupun non materil, mendoakan, mengingatkan akan pesan-pesannya yang tak

akan terlupakan. Kakak ku Eka Muliana, Adik ku M. Amri Yusro, dan Keponakan

ku Syalova Vaslhadisa yang selalu memberi semangat.

2. Ibu Dra. Rr. Heni Hendaryati, MT selaku dosen pembimbing I yang selalu

membimbing dalam menyelesaikan tugas akhir ini.

3. Bapak Ir. Herry Supriyanto, MT selaku dosen pembimbing II yang selalu

membimbing dalam menyelesaikan tugas akhir ini.

4. Bapak Murjito, ST, MT selaku ketua jurusan teknik mesin Universitas

Muhammadiyah Malang.

5. Seluruh Dosen dan staf pengajar di jurusan teknik mesin Universitas

Muhammadiyah Malang.

6. Teman-teman veteran teknik mesin angkatan 2012 yang selalu memberikan

motivasi dalam penyelesaian tugas akhir ini.

7. Semua pihak lain yang turut membantu pembuatan tugas akhir ini.

Semoga Allah SWT memberikan balasan yang sebesar-besarnya atas segala

kemurahan hati dan kebaikan kepada pihak yang telah membantu. Saya menyadari

bahwa masih banyak kekurangan dan keterbatasan dalam pembuatan tugas akhir ini,

untuk itu saya sangat berterima kasih atas saran dan kritik yang bersifat membangun

sehingga dapat meningkatkan kemampuan saya dimasa yang akan datang.

Malang, 26 Oktober 2018

Penulis,

(Abdul Razak)

DAFTAR ISI

LEMBAR JUDUL .................................................................................................. i

POSTER ................................................................................................................. ii

LEMBAR PENGESAHAN ................................................................................. iii

LEMBAR KONSULTASI DOSEN PEMBIMBING I ..................................... iv

LEMBAR KONSULTASI DOSEN PEMBIMBING II ..................................... v

LEMBAR PERNYATAAN TIDAK PLAGIAT ................................................ vi

ABSTRAK ........................................................................................................... vii

ABSTRACT ........................................................................................................ viii

KATA PENGANTAR .......................................................................................... ix

DAFTAR ISI ......................................................................................................... xi

DAFTAR GAMBAR .......................................................................................... xiii

DAFTAR TABEL .............................................................................................. xiv

BAB I PENDAHULUAN ...................................................................................... 1

1.1. Latar Belakang .......................................................................................... 1

1.2. Rumusan Masalah .................................................................................... 2

1.3. Tujuan Perancangan ................................................................................. 3

1.4. Batasan Masalah ....................................................................................... 3

1.5. Manfaat Perancangan ............................................................................... 3

BAB II LANDASAN TEORI ............................................................................... 5

2.1. Pasir .......................................................................................................... 5

2.1.1. Pasir Vulkanik...................................................................................5

2.1.2. Kegunaan Pasir..................................................................................6

2.1.3. Macam-macam jenis pasir.................................................................7

2.1.4. Persyaratan Pasir Yang Bagus Sebagai Bahan Bangunan..................9

2.2. Ayakan…………………………………………………………………………….....10

2.2.1. Pengertian Ayakan...........................................................................10

2.2.2. Permukaan Ayakan..........................................................................12

2.2.3. Penggetar Ayakan............................................................................14

2.3. Mesin Pengayak Pasir…………………………………………………………...14

2.4 Poros ...................................................................................................... .16

2.5 Pasak ....................................................................................................... 18

2.5.1. Macam - macam Pasak....................................................................19

2.5.2. Hal - hal penting dalam tata cara perencanaan pasak......................22

2.6. Bantalan .................................................................................................. 16

2.7. Transmisi Sabuk-v...................................................................................29

2.8. Pulley.......................................................................................................33

2.9. Pemilihan Bahan......................................................................................35

BAB III METODE PENELITIAN .................................................................... 36

3.1 Prosedur Perancangan ............................................................................ 36

3.2 Flow Chart Perancangan ........................................................................ 38

3.3 Morfologi Mesin Pengayak Pasir ........................................................... 39

3.4 Desain Mesin .......................................................................................... 39

BAB IV PERHITUNGAN DAN PEMBAHASAN ........................................... 40

4.1 Komponen Mesin ................................................................................... 40

4.2. Dimensi Bak Ayakan .............................................................................. 40

4.3. Putaran Ayakan....................................................................................... 41

4.4. Perhitungan Daya ................................................................................... 42

4.5. Perhitungan Pulley & Sabuk-v ............................................................... 48

4.5.1. Pulley .............................................................................................. 48

4.5.2. Sabuk-v ........................................................................................... 49

4.6. Perhitungan Poros....................................................................................53

4.7. Perhitungan Pasak....................................................................................54

4.8. Bantalan...................................................................................................55

BAB V KESIMPULAN DAN SARAN .............................................................. 56

5.1 Kesimpulan ................................................................................................ 56

5.2 Saran .......................................................................................................... 57

DAFTAR PUSTAKA

LAMPIRAN

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1 Bentuk – bentuk tipikal butiran kasar ............................................. 9

Gambar 2.2 Ayakan Pelat Berlubang ............................................................... 12

Gambar 2.3 Ayakan Anyaman Kawat .............................................................. 13

Gambar 2.4 Ayakan Batang Sejajar ................................................................. 13

Gambar 2.5 Tipe Penggetar Ayakan ................................................................. 14

Gambar 2.6 Contoh mesin pengayak pasir ....................................................... 15

Gambar 2.7 Macam - macam pasak ................................................................. 22

Gambar 2.8 Pasak ............................................................................................. 22

Gambar 2.9 Bantalan Luncur............................................................................ 24

Gambar 2.10 Bantalan radial dan aksial ........................................................... 25

Gambar 2.11 Bantalan gelinding ...................................................................... 26

Gambar 2.12 Bantalan gelinding khusus .......................................................... 26

Gambar 2.13 Bantalan duduk ........................................................................... 28

Gambar 2.14 Transmisi Sabuk V ..................................................................... 30

Gambar 2.15 Ukuran penampang sabuk-v ........................................................ 31

Gambar 2.16 Sudut Kontak Sabuk ................................................................... 33

Gambar 2.17 Pulley .......................................................................................... 33

Gambar 3.1 Flow Chart Perancangan ............................................................... 38

Gambar 3.2 Konsep Desain Mesin ................................................................... 39

Gambar 4.1 Kerangka bak ayakan .................................................................... 40

Gambar 4.2 Lengan Engkol .............................................................................. 45

Gambar 4.3 Sudut Kontak Sabuk ..................................................................... 50

Gambar 4.4 Pasak dan Penampang....................................................................55

DAFTAR TABEL

Tabel 2.1 Bata-batas partikel jenis tanah ............................................................ 8

Tabel 2.2 Ukuran Mesh Ayakan ....................................................................... 11

Tabel 2.3 Ukuran Bantalan ............................................................................... 27

Tabel 2.4 Panjang sabuk-v Standar .................................................................. 30

Tabel 2.5 Diameter minimum pulley yang diijinkan dan dianjurkan ............... 34

Tabel 4.1 Faktor-faktor koreksi Daya yang akan ditransmisikan (fc) .............. 47

DAFTAR PUSTAKA

Sularso, 1997, “Dasar Perencanaan dan Pemilihan Elemen Mesin” Pradnya Paramitha,

Jakarta.

Sudaryo, Sutjipto., 2009. “Identifikasi dan penentuan logam pada tanah vulkanik di

daerah Cangkringan Kabupaten Sleman dengan metode analisis aktivasi

neutron cepat,” Seminar Nasional V SDM Teknologi Nuklir. Yogyakarta.

Karl Terzaghi dan Ralph B.Peck,1969 ”Soil Mechanics in Engineering Practice”.

www.ta.umm.ac.id . Diakses tanggal 18 April 2017.