I s u l o n g : “Ipahiwatig o ipalagay sa

pagpapalawak o magpanukala ngnalalamang impormasyon .”

American Heritage Dictionary of the EnglishLanguage

PEKENG BALITA! “Sabado ay ang Sabbath”

Isang maingat na pag-aaral ng kasaysayan, Kasulatan, at astronomya ay ipinapakita ang kagulat-gulat na katunayan na ang arawng Sabado ay hindi ang ikapitong araw ng Sabbath ng Kasulatan, hindi rin ang araw ng Linggo ang araw ng muling pagkabuhayng Tagapagligtas!

Sinalaysay ni Arthur S. Maxwell ang kwento ng isangpagpapalagay na ginawa sa digmaan na nagpabagong kahihinatnan ng kasaysayan. Ayon kay Maxwell,ang Armadang Espanyol ay hinahabol ang masmaliit, dehado sa armas na mga sasakyang-dagat ngmga Briton na pinamahalaan ni Bise Admiral LordNelson. Ang mga sasakyang-dagat ng mga Espanyolay napakarami kumpara sa mga sasakyang-dagat ngmga Briton at ang isang tagumpay ay tila tiyak na.Biglaan, gayunman, isang mandaragat na Briton angnahulog sa dagat. Sa ilalim ng mga kalagayan,karamihan sa mga kumandante ay nais namagpatuloy sa paglalayag. Bakit ipagsapalaran angbuhay ng lahat para lamang iligtas ang buhay ng isa?

Hindi iyon ang nangyari, gayunman. Ang utos ayibinigay upang iligtas ang mandaragat na Briton.Bumagal ang kilos ng mga sasakyang-dagat ng mgaBriton. Ibinaba ang isang maliit na bangka atipinadala para iligtas ang nag-iisang mandaragat.

Nakita ito, ang kumandanteng Espanyol ay hindimakapaniwala na ang sinuman ay ipagsapalaran angpagkatalo para iligtas ang buhay ng isangmandaragat. Gumawa siya ng pagpapalagay na angkumandanteng Briton ay tiyak na nakita ang dagdag

na pwersa sa abot-tanaw. Bakit ang sinuman ay titigil at ilalaan ang oras para iligtas ang isang tao. Sa ilalim ng maling pagpapalagay na ito,ang mga sasakyang-dagat ng Espanyol ay lumiko at lumayo, iniwan ang mga sasakyang-dagat ng Briton nang walang pinsala para lumabansa susunod nilang pagkikita.

Sa huli, ang pagpapalagay na ito ay nag-ambag sa halos pagkalipol ng hukbong-dagat ng Espanya noong ang Espanya ay sumama saPransya upang labanan ang mga Briton sa Labanan sa Trafalgar. Ang tagumpay ng mga Briton sa Trafalgar ay, “Winasak ang pandagat naistratehiya at mga plano ng paglusob . . . [Ito’y] nagtakda ng limitasyon sa imperyo ni Napoleon, at nagbalangkas ng kurso ng kanyang

pagbagsak.”1 Kung ang Espanyol na kumandante ay hindi ginawa ang maling pagpapalagay, maaaring sila Nelson ang natalo nang maaga, atang Labanan sa Trafalgar ay maaaring lubos na may kakaibang katapusan, kung lumaban ano pa man. Ang kasaysayan ay magiging kakaibakung nailigtas mula sa isang maliit na maling pagpapalagay.

Ang Panganib ng mga PagpapalagayAng mga pagpapalagay ay gumagamit ng mga nalalamang katunayan (o tinanggap bilang mga totoong ideya) upang isulong ang mgapaniniwala tungkol sa isang bagay na sa katunayan ay hindi pa napapatunayan. Ang problema ay lumilitaw kung kailan ang isang malingpagpapalagay ay tinanggap bilang patotoong kasing tibay ng bato.

Ilan sa mga pagpapalagay ay katatawanan. Kunin, halimbawa, ang babala na Dr. DionysiusLardner noong maagang 1800s na ang sinumang naglalakbay sa ganap na bilis sa tren aymababalisa mula sa kakulangan ng oxygen. Ang ibang pagpapalagay ay maaaringmapanganib, gaya ng pagpapalagay na ginawa noong ika-17 siglo na ang lahat ng dugo aypare-pareho, humahantong sa mga doktor na isalin ang dugo ng hayop sa mga tao. Angmga tao ay namatay. At kung gaano kalaganap ang pagpapalagay, mas malakas angkapangyarihan nito na manlinlang.

Ngayon, ang Kristyanismo ay nahuli sa isang delusyon. Isang delusyon na batay sa isangpagpapalagay. Nakalulungkot, ang pagpapalagay na may bigat ng halos 1,600 taong pagtataguyod nito, sinusubukan na patahimikin anglahat ng nais isiwalat ang katotohanan.

Ang pagpapalagay na ito ay ang modernong sanlinggo, mula araw ng Linggo hanggang Sabado, ay patuloy na umiikot at walang pagkaantalamula pa noong Paglikha. Ang pagpapalagay na ito ay lumikha ng delusyon na ang araw ng Sabado ay ang ikapitong araw ng Sabbath ngKasulatan, habang ang araw ng Linggo—bilang unang araw ng sanlinggo—ay ang araw kung kailan si Yahushua ay muling lumitaw mula sapagkalibing. Ang delusyon ay ang balatkayo ng pagpapalagay. Subalit ang pagpapalagay ay mali.

Ang patotoo ay ang kasalukuyang araw ng Sabado ay hindi ang orihinal na Sabbath kung kailan si Yahuwah ay namahinga sa Paglikha. Hindiito ang sinaunang Sabbath na isinadambana sa Sampung Utos sa Sinai, at hindi ang araw na tinalima ni Yahushua at mga alagad. Hindi itoang tunay na Sabbath na pinanatili ng mga sinaunang Kristyano noong mga unang siglo ng ating karaniwang panahon. Hindi rin ang araw ngLinggo kung kailan si Yahushua ay lumitaw mula sa mga patay. Ang ganitong mga pahayag ay maaaring kagulat-gulat at normal na mayroongpakusang reaksyon, iwaksi ang mga ito na mali. Gayunman, ang kasaysayan, Kasulatan, at maging ang astronomya ay pinatutunayang lahatang pagpapalagay ng patuloy na sanlingguhang pag-ikot ay mali.

Sa halip na agad na itapon ang mga pahayag na ito bilang erehya—“Dahil ang mga ito ay mali!”—iniimbitahan ka ng WLC na maingat na pag-aralan ang mga katunayang nakalimutan sa kasaysayan, at nawala sa Kasulatan, subalit patuloy na pinanatili nang tumpak sa mgakalangitan. Pakiusap na panatilihin ang isang bukas na isipan: isang isipan na kusang tatanggap at susunod kung ang Espiritu ni Yah ayhinahatulan ka na ito ang totoo. Maaari kang magtiwala kay Yahuwah para ilagay ang iyong isipan sa kaligtasan habang ikaw ay maingat nasinusuri ang ebidensya, sama-samang tinitipon ang “utos at utos: utos at utos; bilin at bilin, bilin at bilin; dito'y kaunti, doo'y kaunti.” (Isaias28:10, ADB)

Nakalimutan sa KasaysayanAng pag-uusap ay mayroong magkatumbas na bahagi na nakakabigo at nakakagulat. Nirerespeto ko ang aking kaibigan. Siya ay nakapag-aral nang mabuti. Hawak niya ang isang Master’s Divinity na antas. Naniwala ako na kanya na isang intelektuwal na matapat, tao nakatotohanan ang inuuna. Bilang isang ministro ng Seventh-day Adventist, narinig ko siyang magsalita sa mga ebanghelyong pagpupulong,ipinapaliwanag kung bakit ang pagsamba sa isang tiyak na araw (ang ikapitong araw ng Sabbath) ay mahalaga; hindi ang anumang ibangaraw (basahin: araw ng Linggo).

Kaya noong natutunan ko na ang Sabbath sa mga panahon sa Bibliya ay kalkulado ng isang naiibang kalendaryo, siya ay isa sa mga unakong nais bahagian. Sa kanyang pag-ibig sa patotoo at kanyang maingat na kaalaman, nalalaman ko na nais niya rin na marinig ito. (Hindi kopa natutunan na madalas pinakamahirap na ibahagi sa mga naniniwala na higit ang kaalaman nila kaysa sa iyo.)

Sa una, tinanggal niya ang ideya na ang konsepto ng isang patuloy na sanlingguhang pag-ikot mula pa noong Paglikha ay walang iba kundiisang huwad na pagpapalagay.

“Noong ang kalendaryo ay inilipat mula sa kalendaryong Julian patungo sa Gregorian, walang araw ng sanlinggo ang nawala. Huwebes,Oktubre 4, ay agad sinundan ng Biyernes, Oktubre 15,” sinabi niya, ipinaliwanag ang mga katunayan na nalalaman ko na.

Siya ay tama, ngunit hindi siya bumalik sa mas malayong nakaraan. Ang katotohanan ay nakatago sa maulap na nakaraan, para makita angpatotoo, kinakailangan na maghukay nang mas malalim at bumalik nang lagpas pa sa hangganan ng nakalipas na 400 taon. Ang pagbabagosa sanlingguhang pag-ikot—at maging ang haba ng sanlinggo—ay naganap nang mas maaga sa mahigit isang libong taon kaysa samodernong kalendaryong Gregorian.

Ang mga pinakasinaunang kalendaryo, mula sa mga pinakamamaunlad na lipunan, ay luni-solar. Ang Egipto ay unang bansa na lumipat saisang kalendaryong solar, ngunit noong una, ang mga kalendaryo ay palaging idinudugtong sa ilang paraan sa buwan, sa mga istriktongkalendaryong lunar (na mayroong problema ng mga buwan na lumulutang sa taon, at ang mga kapanahunan ay dumarating sa hindiinaasahang oras) o luni-solar, kung kailan ang mga buwan (mga lunasyon) ay nakaangkla sa taong solar, kaya umiiwas sa “pag-anod” ngkapanahunan. Ang katunayang ito ay paulit-ulit na itinatag ng iba’t ibang arkeologo. Sapagkat isinulat ni Dr. Nicholas Campion ng Unibersidadng Wales: “Ang paggamit ng astronomya para sa mga kolektibong layunin, sa parehong pangrelihiyon at pangpulitikal, ay maliwanag sa mgapinakasinaunang astronomikong talaan, mula sa ebidensya para sa mga Paleolitikong kalendaryong lunar hanggang sa mga megalitikongmonumento at mga ulat ng tanda sa kalangitan ng Mesopotamia.”

Ang oras mismo ay, syempre, nagpapatuloy. Gayunman, hindi nito ibig sabihin na ang paraan kung saan ito bibilangin ay palaging patuloy rin.Ang mga sanlinggo sa modernong kalendaryo ay gumagawa ng patuloy na pag-ikot. Subalit, hindi palaging ganito at hindi na tayo malinaw nababalik sa mga Paleolitikong kalendaryong lunar para itatag ang katunayang ito.

Ang Planetaryong SanlinggoAng mga iskolar ay tinutukoy ang modernong sanlinggong ginagamit ngayon bilang “planetaryong sanlinggo.” Ito ay dahil sa katunayan naang mga araw ng sanlinggo ay ipinangalan matapos ang iba’t ibang planeta o, mas tiyakan, mga planetaryong diyos. Sa Tagalog, ang mgapangalan para sa Martes, Miyerkules, Huwebes, at Biyernes, ay nagmula sa mga diyos na Norse: Tiw, Woden, Thor, at ang diyosa na si Frigg,

Padilimin: “Upang malito o malabo sa isangmahirap maramdaman o maunawaan.Upang ilarawan nang hindi malinaw omadilim; ikubli.”

asawa ni Woden.2

Batay sa wika, ito ay isang mahirap na konseptong tatawirin, dahil noong nasa kapangyarihan, ang Simbahang Katoliko ay nais na itago angmga paganong pinagmulan ng planetaryong sanlinggo at iligaw ang mga tao tungo sa paniniwalang ito na isang pagpapatuloy ng Biblikal nasanlinggo. (Ang kanilang tagumpay ay maaaring makita sa katunayan na marami ngayon ang patuloy na ipinapalagay ang modernong arawng Sabado ay ang Sabbath ng Kasulatan.) Isang sabay-sabay na pagsisikap ang ginawa para baguhin ang mga pangalan ng paganong arawtungo sa mga pangalang Biblikal. Sa ibang salita: “Unang Araw,” “Ikalawang Araw,” “Ikatlong Araw,” atbp.

Sa tangkang ito, ang Simbahang Katoliko ay bahagyang matagumpay lamang. Sa isang bilang ng mga wika ngayon, ang orihinal na “Sabado”(o araw ni Saturn) ay pinalitan ng salitang “Sabbath” habang ang orihinal na “Linggo” (araw ng Araw) ay tinukoy bilang “Araw ng Panginoon.”

Huwag hayaang magkamali, gayunman. Ang layunin ay para manlinlang at itago ang tunay,Biblikal na Sabbath. Si Eviatar Zerubavel, isang Israelitang propesor ng sosyolohiya saUnibersidad ng Rutgers, ay nagsulat ng isang kawili-wiling aklat na pinamagatang TheSeven Day Cycle: The History and Meaning of the Week. Narito, malinaw niyang ibinigayang mga dokumento ng mga paganong pinagmulan ng modernong sanlinggo kasama angtangka ng Simbahang Katoliko na padilimin ang mga pinagmulang iyon. Isinulat niya:

Sa kabila ng halatang pagsisikap na ibigay ang sanlinggo sa isang natatanging Kristyanong nilalaman, ang Simbahan gayunmanay pinili na panatilihin ang maindayog na anyong pitong araw ng mga Hudyo. Hindi dapat ito kunin nang magaan; sapagkat ito aymaaaring pinili para itipon nang maayos alinsunod sa tradisyonal na walong araw na sanlingguhang pag-ikot ng mga Romano . . .Matapos ang lahat, sa pagpapawalang-bisa ng Sabbath, ang Simbahan ay winasak rin ang raison d’être [dahilan ng pag-iral] ngpitong araw na sanlinggo ng mga Hudyo.

Ang pagpapanatili ng ritmo ng pitong araw ay, sa bahagi, ang halatang epekto ng malalim, walang kamalayang hugpong ngSimbahan sa Hudaismo, ganon din bilang isang pragmatikong tangka na iwasang ilipat ang sa halip na mahalagang sangkap ngmga Hudyo ng pagiging kasapi nito nang hindi kinakailangan. Gayunman, isang maikling sulyap sa mga pangalan ng mga araw ngsanlinggo sa karamihan sa mga Europeong wika ay marapat na nagpaalala sa atin na ang sanlinggong Hudyo ay hindi angtanging konteksto sa looban kung saan ang ebolusyon ng eklesiastikong pitong araw na pag-ikot ay marapat na malasin. Habangnakikita natin, ito ay ang pagtatagpo ng parehong sanlinggong Hudyo at astrolohikong sanlinggo sa panahon na ang Kristyanismoay ipinakilala sa Imperyong Romano na lumikha ng pitong araw na pag-ikot na mula noon ay lumaganap sa karamihan ng

sibilisadong mundo.3

Sa ibang salita, sinabi ni Zerubavel, ang paglikha ng modernong sanlinggo ay isang sinasadyang pasya, hindi isang awtomatikongpagpapalawak ng gaano karaming oras ang kinalkula nang maaga. Ang ibang haba ng sanlinggo ay tinanggihan habang ang pitong araw aysadyang pinili para tumulad sa pitong araw na sanlinggong Hudyo.

Kapag ang mga tao ay pinakitaan ng mga katunayan ng kasaysayan: na ang modernong araw ng Sabado ay hindi ang Biblikal na Sabbath,marami ang ipinunto sa maipapakitang katunayan na maraming wika ang tumukoy sa ikapitong araw ng sanlinggo bilang “Sabbath” sa halipna paggamit ng orihinal na planetaryong pagtatalaga ng araw ni Saturn. Ipinaliwanag rin ito ni Zerubavel. Sinabi niya:

Habang ang Simbahang Katoliko ay opisyal na kumapit sa tradisyonal na katawagang Hudyo [sistema ng pagbibigay ng pangalan]ng mga araw ng sanlinggo, ang mga planetaryong pagtatalaga ng mga araw na ito ay lumitaw noong ikalawang siglo sa mgakasulatan ng mga ama ng simbahan, at tanyag na ginamit ng mga Kristyano mula noong 269 AD. (Ang tanging mahalagangorganisadong Kristyanong tangka na muling ibalik ang orihinal na Hebreong katawagan ng mga araw ng sanlinggo ay tila nagingopisyal na pagtatanggal ng mga “paganong pangalan” ng First General Assembly ng Pennsylvania, malinaw na kumakatawan sa

“Ang pagdarasal sa mga planeta sa mgakani-kanilang mga araw ay bahagi ngpagsamba sa mga makalangit na katawan.”

Robert L. Odom, Sunday in RomanPaganism, p. 158.

diwa ng Society of Friends, sa pagitan ng 1682 at 1706. Hindi sinasadya, hanggang sa araw na ito, ang mga Quakers ay patuloyna tinatawag ang kanilang mga Sunday schools na mga “paaralan ng Unang Araw.”) Habang maaari nating sabihin mula samalinaw na etimolohiyang katunayan na walang mga planetaryong pagtatalaga ng mga araw ng sanlinggo ang matatagpuan saalinman sa Griyego o anuman sa mga wikang Slaviko, tangi lamang ang Simbahang Silanganan ang tila nagtagumpay nangganap sa pagsugpo ng malaking impluwensya ng astrolohiya. Ang Roma ay malinaw na bahagya lamang ang tagumpay, sapagkatang mga planetaryong pangalan ng ilan sa mga araw ng sanlinggo sa Ingles, Aleman, Olandes, Norwegian, Icelandiko, Suweko,Finnish, Lapp, Hungarian, Albanian, Romanian, Italyano, Pranses, Catalan, Espanyol, Breton, Gaelic, Welsh, at Cornish ay tilanagpahiwatig.

Naging malinaw mula sa etimolohiyang [kasaysayan ng wika] ebidensya na ang astrolohiya na lumaganap sa buong ImperyongRomano nang maaga, at malamang ay mas mabilis pa sa Kristyanismo. Kaya sa maagang ikaapat na siglo, kung kailan angSimbahan ay tuluyang nakakuha ng kontrol sa Imperyo, maliwanag na huli na para sa matinding eklesiastikong pagsisikap naganap na tanggalin ang mga astrolohiyang kaugnayan ng pitong araw ng sanlinggo. . . . maging sa mismong puso ng ImperyongRomano, kung saan ang mga wika na nagmula sa Latin ay nanaig, sa paggalang lamang sa dalawang "pinakamahalagang" arawng Hudeo-Kristyanong sanlinggo, ang araw ng Sabado (ang Sabbath) at araw ng Linggo (araw ng Panginoon), na ang Simbahanay nagawang palitan ang astrolohiya. Ang astrolohikong impluwensya ay walang alinlangan at mas maliwanag sa paligid ngImperyong Romano, kung saan ang Kristyanismo ay dumating kinamamayaan. Ang Ingles, Olandes, Breton, Welsh, at Cornish,ang mga Europeong wika lamang na nangalaga magpahanggang ngayon sa mga orihinal na planetaryong pangalan ng lahat ngpitong araw ng sanlinggo, ay lahat binibigkas sa mga lugar na malaya sa anumang impluwensya ng Kristyano noong mga unangsiglo ng ating panahon, habang ang astrolohikong sanlinggo ay lumalaganap pa lang sa buong Imperyo. Wala sa mga wikang itoang nagmula sa alinman sa Griyego o Latin, ang mga wika ay pinakamalapit na nauugnay sa Simbahan. Sapagkat nagkataon, aytotoo rin sa lahat ng ibang wika na pinanatili ang planetaryong pagtatalaga ng hindi bababa sa dalawang "pinakamahalagang"araw ng Hudeo-Kristyanong sanlinggo—Aleman, Gaelic, Danish, Norwegian, Icelandiko, Suweko, Finnish, Hungarian, at

Albanian.4

Ito ang dahilan kung bakit maraming wika ay pinalitan ang dating “Sabado” ng “Sabbath” at ang orihinal na “Linggo” ng “Araw ng Panginoon.”

Isang pagsisiyasat ang ipinapakita na hindi bababa sa 65 wika ng mga araw ng sanlinggo ay ipinangalan sa pitong planetaryongdiyos ng sinaunang paganismo—Araw, Buwan, Mars, Mercury, Jupiter, Venus, at Saturn. At ang kasanayan ng pagtawag sa mgaaraw na sinunod sa mga paganong diyos ay kasalukuyang pinaka karaniwan sa mga lupain kung saan ang propesyon ngKristyanong relihiyon ay naghahari.

Magiging katawa-tawa, gayunman, na ipalagay na ang pagtatalaga ng mga araw ngsanlinggo sa mga makalangit na katawan ay nagmula sa Hebreo o Kristyanismo. AngBanal na Kasulatan ay pinapakita na ang mga sinaunang Hudyo at mga maagangKristyano ay itinalaga ang mga araw sa mga numero, ang ikaanim ay tinatawag na“Paghahanda” at ang ikapito ay ang “Sabbath.”

Ang mga talatinigan, ensiklopedya, at ibang pangunahing pinagkukunan ngimpormasyon sa katunayan ay nagkakaisa sa pag-aangkop ng mga pangalan ng

araw ng kalendaryo sa isang paganong pinagkukunan.5

Muli, sapagkat unang naihayag: ang planetaryong sanlinggo ay hindi kinuha mula sa Biblikal na sanlinggo. Ito ay nagmula sa paganismo. Angtangka ng Simbahan na itago ang katunayang ito sa pagbabago ng mga pangalan ng araw ng sanlinggo, ay bahagya lamang namatagumpay.

Mga Pinagmulan ng Planetaryong SanlinggoAng modernong sanlinggo ay nasa parehong haba sa Biblikal na sanlinggo. Ngunit, dahil naitala, ang mga pangalan ng araw ng sanlinggo, atang paraan kung saan ang sanlinggo ay umiikot, ay hindi nagmula sa Kasulatan. Sapagkat unang sinabi ni Zerubavel, “Ang Simbahangayunman ay pinili na panatilihin ang maindayog na anyong pitong araw ng mga Hudyo. Hindi dapat ito kunin nang magaan; sapagkat ito aymaaaring pinili para itipon nang maayos alinsunod sa tradisyonal na walong araw na sanlingguhang pag-ikot ng mga Romano.” Marami pangbabanggitin sa puntong ito mamaya, subalit sa ngayon, sapat na munang maunawaan na ang modernong sanlinggo ay hindi ang likas napagpapalawak ng Biblikal na sanlinggo. Sa halip, ito ay kinuha mula sa paganismo at sadyang pinili para gayahin ang haba ng Biblikal nasanlinggo ngunit hindi pinagbasehan dito.

Ang planetaryong sanlinggo ay mayroong sariling kasaysayan, malaya saKasulatan. Noong ang planetaryong sanlinggo ay unang nakatagpo at nagsimulangtanggapin sa kalendaryong Julian, ang bagong pitong araw na sanlinggo aynagsimula sa araw ng Sabado! Tandaan, halimbawa, ang “nakadikit” nakalendaryong ito na natagpuan sa Paliguan ni Titus, na itinayo sa Roma noong 81CE. Pahalang sa itaas ay ang pitong planetaryong diyos, alinsunod sa mga arawng sanlinggo. Ang unang diyos ay si Saturn. Siya ay may hawak na karit dahil siya

Isang nakadikit na kalendaryo ang natagpuan saPaliguan ni Titus sa Roma.

Ang pagano, solar, na kalendaryong Julian ay

ay itinuring na “diyos ng pag-aani.”

Ang susunod na diyos, sa ikalawang araw ng sanlinggo, ay si Sol, o ang diyos ngaraw, kinoronahan ng mga sinag ng liwanag. Ang ikatlong araw ay ang diyosa ngbuwan, si Luna, kinoronahan naman ng gasuklay na buwan. Ang ibang diyos aysumunod: si Mars, diyos ng digmaan, may suot na salakot; Mercury, suot angsalakot na may pakpak at may hawak na baras; si Jupiter, dinadakma ang bigkis ngmga kidlat; at ang huli, ang huling araw ng sanlinggo ay ang diyosa ng pag-ibig, siVenus.

Ito’y malinaw na itinatatag na ang modernong sanlinggo ay hindi kinuha mula saKasulatan, sa panahong inilagay ang mga ito sa kalendaryong Julian, ito’ynagsimula sa araw ni Saturn at nagwakas sa araw ni Venus, o Biyernes. Ilang siglo

ang lumipas, ang sanlinggo ay inilagay sa pamantayan para magsimula sa araw ng Linggo at magtatapos sa araw ng Sabado.

Ang Sinaunang Sanlinggong JulianAng kalendaryong Julian ay isang halos kamakailang imbensyon noong ang Tagapagligtas ay tumapak sa lupa. Ang kalendaryong unangginamit ng mga Romano ng Republikang Romano, gaya ng kalendaryong Hebreo ay luni-solar.

Ang kalendaryong ng Republikang Romano ay batay sa lunar na pagkakabahagi. Ang mga Paganong Romanong pari, tinatawagna mga pontiffs, ay responsable para sa pagsasaayos ng kalendaryo. . . .

Sa panahon ni Julius Cæsar, ang mga buwan ay ganap na nawala sa pagkakahanay sa mga kapanahunan. Sinanay ni JuliusCæsar ang kanyang karapatan bilang pontifex maximus (mataas na pari) at nireporma ang anong naging isang masalimuot at hindi

tumpak na kalendaryo.6

Inimbitahan ni Julius Cæsar si Sosigenes, isang astronomong Alexandrian upang dumating sa isang bagong paraan ng pagkalkula ngpanahon.

Napagpasyahan ni Sosigenes na ang tanging praktikal na hakbang ay abandonahin ang kalendaryong lunar sa kabuuan. Ang mgabuwan ay inayos sa batayang kapanahunan, at isang tropikal (solar) na taon ang ginamit, gaya sa kalendaryong Egipto . . . Angdakilang kahirapang hinaharap ng sinumang repormista [ng kalendaryo] ay nakita na walang paraang pagdudulot ng pagbabagona patuloy na pahihintulutan ang mga buwan na manatili sa hakbang sa mga anyo ng buwan at ang taon sa mga kapanahunan.Kinakailangan na gumawa ng isang batayang basag sa tradisyonal na pagtataya upang magbalangkas ng isang mabisang pang-

panahong kalendaryo.7

Ang bagong kalendaryo ay tinawag na kalendaryong “Julian” mula kay JuliusCæsar. Noong 45 BCE, isang ganap na 90 araw ang idinagdag sa kalendaryoupang dalhin ang mga buwan pabalik sa tamang pagkakahanay sa mgakapanahunan. Subalit narito ay ang isang mahalagang katunayan kung saan angmga tao ay walang kamalayan. Ang bagong kalendaryong Julian ay mayroongpatuloy na sanlingguhang pag-ikot . . . ngunit ang bawat sanlinggo ay may walongaraw! “Ang mga maagang kalendaryong Julian ay hindi sa parilya gaya ng mgamodernong kalendaryo, kundi ang mga petsa ay nilista sa pahaliging ayos, at ang

mga araw ng sanlinggo ay itinalaga sa mga letrang A hanggang H.”8

Ito ay isang katunayan na madaling itinatag ng kasaysayan at arkeolohiya. Sa totoolang, ang bawat iisa sa mga maagang kalendaryong Julian, tinatawag na fasti, napatuloy sa pag-iral ay nagpapakita ng sanlinggong may walong araw. Dagdag pa,ang lahat ng ito nakapetsa mula sa panahon ni Cæsar Augustus hanggang kayTiberius Cæsar, o 32 BCE hanggang 37 CE. Ito ay higit na sumasaklaw sa buhayni Yahushua sa lupa. Ang walong araw na sanlinggo ng kalendaryong Julian aynasa paggamit ng mga Romano sa panahon ng buhay ni Yahushua. Ito angginamit ng hukbong Romano na itinalaga sa Palestino. Nagdadala sa atin sa isangkawili-wiling punto: Mayroong dalawang kalendaryo na madaling nalalaman ngmga Hudyo ng panahon ni Yahushua:

1. Ang kalendaryong solar ng kanilang mga Romanong mananakop kasama angpatuloy na walong araw na sanlingguhang pag-ikot nito; o,

2. Ang kalendaryong luni-solar ng Paglikha, muling itinatag sa Exodo, kasamaang pitong araw na sanlinggo nito na muling nagsisimula sa bawat araw ngBagong Buwan.

ipinangalan sa kanya, na responsable sa pagtanggalng kalendaryo ng Republikang Romano batay sa

lunar na paggalaw.

Aling kalendaryo sa tingin mo ang ginamit ng mga Hudyo? Kawili-wili na tandaanna ang karamihan sa mga pergamino ng Dagat na Patay ay naglalaman ngkaunting higit na mga tangka para mag-ugnay sa dalawang magkaibang paraan ngpagpapanatili ng oras. Ito lamang ay nagpapakita na mayroong hindi bababa sadalawang kalendaryo ang nalalaman sa Palestino sa panahong iyon. Ito rin aynagbibigay ng madetalyeng ebidensya na ang mga Hudyo ay gumagamit ng naiibang kalendaryo sa halip na isa na ginamit ng kanilang mgaRomanong pinuno.

Ang mga piraso ng batong ito ay mula sa maagang kalendaryong Julian na nagpapakita ng mga buwan mula Agosto hanggang Disyembre.Ang mga letrang A hanggang H ay tumalaga sa mga araw ng sanlinggo. Ito ay maaaring makita sa mga piraso ng bato, nagpapatunay sa

walong araw na haba ng maagang kalendaryong Julian.

Ang kalendaryong Julian ay parehong pagano at solar. Ang kalendaryong Gregorian na nasa paggamit ngayon ay, ganon din, parehongpagano at solar. Ito ay halos magkamukha sa pagano, solar na kalendaryong Julian, at halos walang pagkakahawig sa Biblikal nakalendaryong luni-solar ni Yahuwah.

Panlibing na mga InskripsyonAng mga inskripsyon na inukit ng mga Kristyano sa mga libingan ay nagbigay ng karagdagang arkeolohikong ebidensya na ang mgapinakamaagang Kristyano ay may kaalaman ng parehong kalendaryong Julian at kalendaryong Biblikal, at ang pagkakaiba sa mgasanlingguhang pag-ikot ng dalawang kalendaryo. Kaya hindi makatuwiran na ipahiwatig na pinili nilang sumamba gamit ang kalendaryongBiblikal kahit na nagsagawa sila ng pangangalakal sa sekular na kalendaryong Julian. Sa Inscriptiones Latinæ Christianæ Veteres, naitala niErnst Diehl ang sumusunod na panlibing na inskripsyon mula noong 269 CE:

Sa konsulado nina Cladius at Paternus, sa mga Nones ng Nobyembre, sa araw ni Venus, at sa ika-24 na araw ng buwang lunar,inilagay ni Leuces [ang memoryal na ito] sa kanyang minamahal na anak na si Sevra, at sa Iyong Banal na Espiritu. Namatay siya

[sa edad] na 55 taon, at 11 buwan, [at] 10 araw.9

Ito ay isa sa pinakamatandang petsa ng Kristyanong panlibing na inskripsyon na matatagpuan sa Roma at kawili-wili dahil ito ay nagbibigayng dalawang magkaibang petsa! Ang mga “Nones” ng Nobyembre ay tumutukoy sa Nobyembre 5. Sa taong iyon, ito ay tumapat sa “araw niVenus” o Biyernes. Sa partikular na lunasyong iyon, ito’y nakitugon sa ika-24 na araw ng buwang lunar na “Ikalawang Araw” sa Biblikal nasanlinggo.

Ito ay sukdulan ang kahalagahan dahil kung ang “Ikalawang Araw” sa lunasyong iyon ay tumapat sa araw ng Biyernes, ang ikapitong araw—atang Sabbath—ay mapapatapat sa paganong Miyerkules o “araw ni Mercury”!

Mga Pag-amin ng mga Hudyong IskolarSa loob ng mahabang panahon, ang katunayan na ang mga Hudyo ay sumasamba sa araw ng Sabado bilang Sabbath ay nagamit upang“patunayan” na ang araw ng Sabado ay ang Sabbath ng Bibliya. Ngunit ito ay walang iba kundi isang paikot na pagdadahilan: Ang mgaHudyo ay sumasamba sa Sabbath. Dahil dito, ang araw ng Sabado ay ang Sabbath dahil iyon ay kung kailan ang mga Hudyo ay sumasamba.

Ang katunayan ay, ang mga Hudyong iskolar ay may mabuting kamalayan na ang araw ng Sabado ay hindi ang orihinal na Sabbath ngKasulatan. Ang sumusunod ay siniping lahat mula sa mga Hudyong iskolar, lahat ay binigyang-diin.

Maimonides (1135-1204), guro, pilosopo at doktor.

Sa isang sulat kay Dr. L. E. Froom, napetsahan noong Pebrero 20, 1939, si [Rabi Louis] Finklestein [ng Jewish TheologicalSeminary ng Amerika] ay kaagad inamin, “Ang kasalukuyang kalendaryo ng mga Hudyo ay isinaayos noong ikaapat na siglo.” SiMaimonides at karamihan sa ibang kronologong Hudyo ay sumang-ayon na ang modernong kalendaryong Hudyo ay batay sa

“kusang paggalaw ng araw at buwan, ang tunay [na kalendaryo] ay inalis.”10, 11

Ang Bagong Buwan ay patuloy pa rin, at ang Sabbath ay nagmula sa,pagiging depende sa lunar na pag-ikot . . . Magmula pa noon, ang BagongBuwan ay ipinagdiriwang sa kaparehong paraan sa Sabbath; unti-unti itongnaging hindi lubhang mahalaga habang ang Sabbath ay naging masmahalagang araw ng relihiyon at sangkatauhan, ng pagmuni-muni at

pagtuturong pangrelihiyon, ng kapayapaan at galak ng kaluluwa.12

Sa pag-unlad ng kahalagahan ng Sabbath bilang araw ng pagpapabanal atang inilatag na pagpapahalaga sa bilang na pito, ang sanlinggo ay naging

mas hiwalay mula sa koneksyon nito sa buwan . . . .13

Ang mga buwan ng taon ay lunar, at nagsimula sa bagong buwan (hodesh,na dumating sa kahulugan bilang “buwan.”) Sa panahon ng mga Hari, ang

bagong buwan ay tinalima sa isang dalawang araw na pagdiriwang.14

Pansinin sa sipi sa ibabaw na si Rabi Finklestein ay bukas na inamin na angkasalukuyang kalendaryo ng mga Hudyo ay naiiba mula sa isa na ginamit bago angikaapat na siglo at si Maimonides ay nagdagdag sa pagsabi na ang orihinal ay“inalis.”

Ito ay dahil sa matinding pag-uusig na isinagawa ng mga maagang Kristyanong(Romano Katolikong) simbahan noong ito’y nakakuha ng kapangyarihan noongikaapat na siglo CE. Muli, ang mga Hudyo ay lubos na bukas tungkol sa mgakatunayan ng kasaysayan na ito, agad inaamin na binago nila ang kalendaryo sailalim ng lundo ng matinding pag-uusig.

“Sa ilalim ng pamumuno ni Constantius (337-362 CE), ang mga pag-uusig ng mgaHudyo ay umabot sa ganoong taas na . . . ang pagtutuos ng kalendaryo [ay]

ipinagbawal sa ilalim ng sakit ng matinding kaparusahan.”15

Ang deklarasyon ng susunod na buwan sa pagmamasid sa bagong buwan, atbagong taon sa pagdating ng tagsibol, ay maaari lamang na magawa ngSanhedrin. Sa panahon ni Hillel II, ang huling pangulo ng Sanhedrin, ang mgaRomano ay ipinagbawal ito. Dahil dito, si Hillel II ay napilitang magtatag ngkanyang nakapirming kalendaryo, kaya sa dulot nito ay nagbibigay samaagang pagsang-ayon ng Sanhedrin sa mga kalendaryo ng lahat ng mga

taon sa hinaharap.16

(Para sa marami pang impormasyon, basahin ang “Constantine I at Hillel II:Dalawang Tao na Nanlinlang sa Buong Mundo”)

Mga Pag-amin ng mga Katolikong IskolarSapatnangkawili-wili,angmga

Ang Konseho ng Nicæa ay patuloy na itinuring bilang pinakamaimpluwensyang konseho ng simbahan sa lahat ng ginanap na

konseho.

“Upang mapagkasundo ang mga Pagano sanaturingang Kristyanismo, ang Roma,nagpapatuloy sa karaniwang pamamalakadnito, gumawa ng mga panukala na pag-isahin ang mga kapistahan ng mga Kristyanoat pagano, at sa pamamagitan ng magulongunit mahusay na pag-aayos ngkalendaryo, natagpuan nang walangmahirap na bagay, sa pangkalahatan, upangmakuha ang Paganismo at Kristyanismo –ngayo’y mas lubog na sa idolatrya . . . namakipagkamayan.”

Katolikong iskolar ay tapatan ring magsalita tungkol sa katunayan na sila ay responsable para sa pagbabago ng kalendaryo na nag-impluwensya sa araw ng pagsamba ng Kristyanismo. Ito’y naganap sa Konseho ng Nicæa at mahusay na ibinuod ni Heinrich Graetz sakanyang napakadakilang History of the Jews, na inilathala ng Jewish Publication Society ng Amerika noong 1893!

Pagkatapos ay ang buong mundo ay nasaksihan ang hanggang ngayong kawalan ng kahihiyan na palabas ng unang pangunahingpagpapatibay ng Nice [Nicæa], na binubuo ng ilang daang obispo at pari, kasama ang emperador na kanilang lider. AngKristyanismo ay naisip na ipagdiwang ang tagumpay nito, ngunit nagtagumpay lamang sa pagtataksil sa kahinaan nito at panloobna kawalan ng pagkakaisa. Para sa pagkakataong ito, sa unang opisyal na paglitaw nito, sa lahat ng karangyaan ng kaganapanng espiritwal at makalupang kapangyarihan, walang bakas na nalabi sa orihinal na katangian nito . . . Sa Konseho ng Nice [Nicea],ang huling sinulid ay nalagot kung saan nakakabit ang Kristyanismo sa nakatagong pinagmulan nito. Ang kapistahan ng Pasko ngPagkabuhay ay magpa-hanggang ngayon ay kilala para sa pinakabahagi sa parehong araw ng Paskua ng mga Hudyo, at sakatunayan sa mga araw na kinakalkula at inayos ng Synhedrion [Sanhedrin] sa Judæa para sa pagdiriwang; ngunit sa hinaharapnito ang pagtalima ay dapat na ipagsulit nang lubos na malaya mula sa kalendaryo ng mga Hudyo. ”Parang alangan na higit pa sapanukala na sa pinakabanal ng kapistahan dapat naming sundin ang mga kaugalian ng mga Hudyo. Simula ngayon hanggang sasusunod pa na huwag tayo magkaroon ng pagkakawig sa mga kasuklam-suklam na mga taong ito; ang ating Tagapagligtas aynagpakita sa atin ng iba pang landas. Ito ay katunayan na walang katotohanan kung ang mga Hudyo ay may kakayahangmagmalaki na wala kami sa posisyon upang ipagdiwang ang Paskua nang walang tulong ng kanilang mga panuntunan (mgakalkulasyon).” Ang mga pahayag na ito ay ipinaratang kay Emperador Constantine . . . [at naging] ang batayang tuntunin ng

Simbahan na sa ngayo’y magpapasya sa kapalaran ng mga Hudyo.17

Wala nang pagdududa na ito ay mga aksyon ng mga Katolikong obispo sa Konseho ng Nicæa na direktang responsable para saeklesiastikong pagbabago sa kalendaryong ginamit para sa pagsamba ng parehong mga Hudyo at mga apostolikong Kristyano. Bilang

kronologo, ipinaliwanag ni David Sidersky, “Hindi na posible sa ilalim ni Constance na gamitin ang dating kalendaryo.”18

Sa mga sumunod na taon, ang mga Hudyo ay tumungo sa “bakal at apoy.” Ang mga Kristyanong emperador ay ipinagbawal angpang-Hudyo na pagtutuos ng kalendaryo, at hindi pinahintulutan ang pag-aanunsyo ng mga araw ng kapistahan. Sinabi ni Graetz,“Ang mga Hudyong komunidad ay naiwan sa sukdulang pagdududa tungkol sa mga pinakamahalagang pasyang pangrelihiyon:sapagkat nauukol sa kanilang mga pagdiriwang.” Ang agarang bunga ay ang pag-aayos at kalkulasyon ng kalendaryong Hebreo ni

Hillel II.19

Ang mga kautusan sa Nicæa, ay “winasak ang Templo ng Kautusan sa Judea,” at ang sinaunang regulasyon ni Moises para sapagtutugma ng kurso ng buwan sa araw ay pinalitan sa huli ng mga kalkulasyon na sangkot ang equinox ng tagsibol, matapos angpinakamalapit na ganap na buwan ay pinili na maging buwan ng mahal na araw. Mula sa puntong ito ng pagpapantay, ang[Katolikong] simbahan ay itinayo ang eklesiastikong kalendaryo nito at ang kapistahan ng Pasko ng Pagkabuhay nito. Madali napagtakpan ang tunay na kahalagahan ng Konseho ng Nicæa at ang tindig nito sa sistema ng panahon ng mga Hudyo, sapagkatang simbahan ay ninais na umalis mula sa pang-Hudyo na kalkulasyon, at para ampunin ang maililipat na kapistahan, ngunit sahuli, lumitaw na ang parehong mga kapistahan ng mga Hudyo at mga Katoliko ay dumating sa pagtataya mula sa kaparehong

punto ng panahon – . . . ang equinox ng tagsibol.20

Ang mga Katolikong iskolar ay nalalaman ito. Ito ay kung bakit, ang American CatholicQuarterly Review ay maaaring maglathala ng pahayag gaya ng: “Ang Araw ng Linggo . . .

ay ganap na gawa lamang ng Simbahang Katoliko.”21 O, dahil inilathala sa EcclesiasticalReview:

“Sila [ang mga Protestante] ay naniniwala sa kanilang tungkulin na panatilihing banalang araw ng Linggo. Bakit? Sapagkat sinabi sa kanila ng Simbahang Katoliko nagawin ito. Wala silang iba pang dahilan . . . Ang pagsamba sa araw ng Linggo aytumungo na maging pansimbahang batas na lubos na magkaiba sa Banal naKautusan ng pagtalima sa Sabbath . . . Ang may-akda ng batas ng Linggo . . . ay ang

Simbahang Katoliko.”22

Ito ay mahalaga dahil nagpapatunay ito na ang araw ng Linggo ay hindi ang araw ng muling

Alexander Hyslop, The Two Babylons, p.105, binigyang-diin.

Katolikong manunulat at boses sa radyo, Patrick Madrid.

pagkabuhay ni Yahushua. Habang ang mga sumasamba sa araw ng Sabado bilangSabbath ay matagal nang iginiit na ang ikaapat na utos ay patuloy na umiiral at mahalagakay Yahuwah kung aling araw ang isa ay sasamba, karamihan sa mga sumasamba sa arawng Linggo ay inalis ang ganitong mga angkin sa pag-gigiit, “Ako ay sumasamba sa lahat ng

araw.”

Ito ay isang argumento batay sa kamangmangan. Una, ang ikaapat na utos ay hindi lamang sinabi na sumamba sa ikapitong araw. Habangito ay nag-uutos na walang gagawing trabaho sa ikapitong araw, ang paggawa ay dapat gawin sa ibang anim na araw ng sanlinggo. Dagdagpa, ang dahilan na tradisyonal na ibinigay para sa pagsamba sa araw ng linggo ay batay sa argumento na ang araw ng Linggo ay ang arawng muling pagkabuhay ni Yahushua. Gayunman, sapagkat nakita natin, ang araw ng Linggo ay hindi umiiral sa walong araw na sanlinggo ngmaagang kalendaryong Julian. Dahil dito, ang Tagapagligtas ay hindi maaaring bumangon sa araw na iyon. Ang araw ng Linggo ay walangbatayan sapagkat ito ay isang tradisyon ng Simbahang Katoliko, gaya ng palagi nilang inaangkin.

Maging ang modernong Katolikong iskolar ay nalalaman ito na isangkatunayan. Si Patrick Madrid ay isang Amerikanong Katolikongmanunulat, tagapagtanggol, at boses sa radyo. Noong Enero 5, 2006,si Madrid ay nasa EWTN, ang Global Catholic Radio Network. Saisang “Bukas na Linya,” isang tawag sa palabas sa radyo, isangtagapakinig ang tumawag para sa isang katanungan. Ang bayaw ngtagapakinig ay sinabi na ang Simbahang Katoliko ay binago angSabbath mula sa Sabado tungo sa Linggo. Ang tugon ni Madrid,habang nagbibigay ng Katolikong “ikot” para pangatuwiranan na hindina sumasamba sa Biblikal na Sabbath, ay ipinapakita na siya aymayroong mabuting kamalayan sa mga katunayan ng kasaysayan atKasulatan. Sinabi niya:

Ang hindi nauunawaan ng iyong bayaw ay ang SimbahangKatoliko ay hindi pinalitan ang kautusan. Tumalima angSimbahang Katoliko sa kautusan na panatilihing banal ang . . .Sabbath, subalit ito ay ginaganap sa Araw ng Panginoon, at angmga sinaunang Kristyano ay inilipat ang kanilang pagtalima ngkautusang iyon mula sa araw ng Sabado tungo sa araw ngLinggo.

Una sa lahat, sapagkat mayroong isang kakaibang pahinga sapagitan ng mga kailangan sa Lumang Tipan: ang mga ritwal atMosaik na tipan ay nangailangan ng pakikitungo sa pagsambasa Sabbath at pag-aalay ng hayop, at iyong uri ng bagay. Atnais nilang ipakita na ang Kristyanismo ay kakaiba mula saJudaismo. Ito ay nagmula sa Judaismo, ngunit ito ay iba mularito. . . . Ang pagdiriwang ng muling pagkabuhay ng Panginoonat kamatayan sa araw na Siya ay bumangon ay tila nagingpinaka angkop.

At, ang ibang bagay na dapat nating tandaan, din, ay ang ating kalendaryo na sinusunod natin, kabilang ang Seventh-dayAdventists, ay hindi lamang isang kalendaryo na isinaayos ng Simbahang Katoliko, kundi ito rin ay isang kalendaryo na batay sataong solar, hindi ang taong lunar. At ang kalendaryong Hudyo na siniyasat noong panahon ni Kristo ay, sinusunod angkalendaryong lunar, na ilang araw na mas maiksi sa kalendaryong solar.

Kaya ang dakilang kabalintunaan na kahit ang Seventh-day Adventist mismo ay hindi sumasamba sa eksakto at kaparehong arawng Sabbath gaya ng mga Hudyo ng panahon ni Kristo, dahil ito ay ilang araw na kulang ngayon, lumipat mula sa pagsunod sa

kalendaryong lunar.23

Ang buong paksang ito ay higit na malaki pa sa Sabado laban sa Linggo lamang. Ito ay sa isang buong sistema ng huwad na pagsamba:pagano/kapapahang pagsamba sa araw laban sa dalisay, Biblikal na pagsamba sa Makapangyarihan.

Noong inilatag ko ang mga katunayan ng maagang kasaysayan ng kalendaryo sa aking kaibigang pastor na Seventh-day Adventist, siya aytumahimik sa mahabang sandali. Sa huli, sinabi niya: “Tama ka. Ngunit ang lahat ng kinakailangan ng Diyos ay panatilihin nating banal angikapitong kalendaryo ng anumang kalendaryong ginagamit ng lipunan.”

Natigilan ako. Ang ganitong pahayag ay malinaw na sumasalungat sa bawat iisang pahayag na ginawa niya na inaasahan tayo ng Ama nasumamba sa isang tumpak, tiyak na araw.

Ang mga Kristyano ay sumasamba sa alinman sa Sabado o Linggo dahilipinalagay nila ang sanlinggo hanggang ngayon na patuloy na umiikot at

walang pagkaantala mula pa noong panahon ni Yahushua.

Nawala sa KasulatanMayroong isang pagkakamali na halos lahat ay ginagawa kapag nagbabasa ng Bibliya. Ito ay lubos na karaniwan at lubos na mauunawaan.Iyon ay, kapag ang mga tao ay nagbabasa ng Bibliya, sila’y nagsusuot ng isang tiyak na pangkat ng ideolohikal na “mga salamin.” Ang mgasalaming ito ay nilikha ng kanilang indibidwal na kultural at edukasyonal na mga karanasan at nahugis kung paano nila ipinapaliwanag anganumang nababasa nila.

Wala saanman ito nakikita nang mas malinaw kundi sa paksa ng Sabbath. Ang buong mundo ay nagkaisa sa paggamit ng kalendaryongGregorian ng kapapahan mula pa noong 1940s. Dahil dito,karaniwan na kapag nabasa ng mga tao ang tungkol saSabbath sa Kasulatan, ipinapalagay nila na tinutukoy nitoang ikapitong araw ng modernong sanlinggo: Sabado. Angpagpapalagay na ito, gayunman, ay mali.

Ang pinakamalaking pagkakaiba sa pagitan ng kalendaryong Bibliya at ang modernong kalendaryo ay makikita samga sanlingguhang pag-ikot ng pagpapanatili ng oras. Unanang nabanggit, ang modernong kalendaryo ay mayroongpatuloy na sanlingguhang pag-ikot. Ibig sabihin nito ay angbawat buwan ay nagsisimula sa iba’t ibang araw ngsanlinggo. Hindi ganito sa kalendaryong Biblikal. Angsanlingguhang pag-ikot sa kalendaryo ni Yah ay mulingnagsisimula sa bawat bagong buwan. Ngunit ano pa angmas higit, ang modernong kalendaryo, naitatag sa araw,ay walang dugtong sa pagitan ng mga sanlinggo atanumang bagay sa kalikasan. Kabaligtaran nito, angsanlingguhang pag-ikot ng kalendaryo ni Yahuwah ay hindimababagong nakatali sa mga anyo ng buwan.

Walang iisang teksto sa Kasulatan ang magpapaliwanagkung paano ang kalendaryong Biblikal ay tumatakbo parasa isang lubos na simpleng dahilan: ito ay pinaniwalaangkaalaman. Lahat ay gumamit ng kalendaryong iyon. Walanang kailangang ibigkas kung paano tumatakbo kaysa

ngayon. Hindi na kailangang ipaliwanag kung paano tumatakbo ang kalendaryong Gregorian dahil nalalaman na ng lahat.

Gayunman, ang mga pahiwatig ay umiiral at malayang nakakalat sa buong Bibliya. Kapag ang Biblikal na tuntunin ng utos at utos, bilin at bilin,dito’y kaunti, doo’y kaunti ay ginamit, ang mga pagkakaiba ay nagiging maliwanag.

Araw ng Bagong BuwanAng Bibliya ay naglalaman ng maraming sanggunian sa isang partikular na kategorya ng araw na hindi umiiral sa modernong kalendaryo:mga Bagong Buwan. Napakalinaw, isang kakaibang paraan ng pagkalkula ng oras ang ginamit. Ito ay unang nakatagpo sa ikaapat na arawng sanlinggo ng Paglikha: “At sinabi ng Elohim, ‘Magkaroon ng mga tanglaw sa kalawakan ng langit upang maghiwalay ng araw sa gabi; atmaging pinakatanda, at pinakabahagi ng panahon, ng mga araw at ng mga taon . . .’ at nagkagayon.” (Genesis 1:14, 15, ADB)

Ang salitang isinalin na “pinakatanda” ay nagmula sa salitang Hebreo na owth, na nangangahulugang hudyat, monumento, parola, senyas otanda. Mas mahalaga ay ang salitang isinalin na “panahon.” Ito ay nagmula sa salitang Hebreo na mo’ed na nangangahulugan nanakapirming oras o kapanahunan, partikular, isang kapistahan. Ito ay ginamit sa buong Levitico 23, tinutukoy ang mga kapistahan niYahuwah: “At sinalita ng Panginoon kay Moises, na sinasabi, Salitain mo sa mga anak ni Israel at sabihin mo sa kanila, ang mga takdangkapistahan sa Panginoon, na inyong itatanyag na mga banal na pagpupulong, ay mga ito nga ang aking mga takdang kapistahan.” (Levitico23:1-2, ADB) Ang mismong unang kapistahan ay ang sanlingguhang kapistahan ng ikapitong araw ng Sabbath, Pagkatapos, ang ibangibinigay ay ang mga taunang kapistahan.

“Sapagkat ang mga kapistahan ng mga Hudyo ay nagaganap sa regular na mga agwat, ang salitang ito ay naging mas malapit na kinilala sakanila . . . Ginamit ang Mo’ed sa isang malawak na kahulugan para sa lahat ng pagtitipong pangrelihiyon. Ito ay malapit na nauugnay samismong tolda. Kasama ni [Yahuwah] ang Israel sa tiyak na oras na ito para sa layunin ng pagpapakita ng Kanyang kaloob. Ito ay

karaniwang katawagan para sa pagtitipon at pagsamba ng bayan ni Yahuwah.”24

Ang pundasyon ng kalendaryo na itinatag ni Yahuwah sa Paglikha ay ang paggalaw ng buwan. Tanging sa paggalaw lamang, ay nasusukatang oras. Ang layunin ng pagsubaybay ng paggalaw ng buwan ay ang pagpapatibay ng mga banal na araw! “Kaniyang itinakda ang buwansa mga panahon.” (Awit 104:19, ADB) Naritong muli, ang salitang isinalin na “panahon” ay mo’ed, o, ang “pagtitipon at pagsamba ng bayan niYahuwah.”

Ang mga araw ng Bagong Buwan ay ang pinakamahalagang araw, tapat na nagpapatakbo, ng buong Biblikal na luni-solar na paraan ngpagpapanatili ng oras dahil ang mga araw na ito ay ang namamahala ng pagsisimula ng mga buwan at pagsisimula ng sanlingguhang pag-ikot. Dahil lamang ang mga katunayang ito ay hindi nalalaman ng karamihan sa mga Kristyano, hindi ibig sabihin nito na ang mgaKristyanong iskolar ay kapwa walang nalalaman:

Ang buwan ay isang yunit ng panahon na malapit na nakatali sa buwan. Ang salitang Hebreo para sa “buwan” aynangangahulugan rin na “buwan” . . . Ang dahilan para sa koneksyon sa pagitan ng buwan at ng buwan ay ang pagsisimula ngisang buwan ay tinandaan ng isang araw ng bagong buwan. Ang buwan ay maingat na siniyasat ng mga tao ng mga panahong

naitala ng Bibliya.25

Ang Sanlingguhang Pag-IkotAng pagkakaiba sa mga sanlingguhang pag-ikot ay kadalasan ang pinakamahirap para sa mga tao na nag-aaral ng kalendaryong luni-solar

upang bumalot sa kanilang utak sa una.26 Subalit, muli, ang mga iskolar ay malapit sa mga katunayang ito, kahit hindi nila magawang ituroang mga ito sa kanilang mga sermon. Si Emil G. Hisrch, sa isang artikulo na pinamagatang, “Week: Connection with Lunar Phases” saJewish Encyclopedia ay nagsasabi:

Ang sanlinggo ng pitong araw ay konektado sa buwang lunar, nahahati sa apat. Ang apatang bahagi ng buwan ay malinaw sapaggamit sa mga Hebreo at ibang sinaunang tao; subalit hindi malinaw kung ito ay nagmula sa dati. Hindi na kailangang ipalagay,gayunman, na iyon ay nagmula sa mga taga-Babilonya, sapagkat kapwa posible na ang pagtalima sa apat na anyo ng buwan ayhumantong sa mga nomadikong Hebreo na kusang-loob at malayang magbalangkas ng sistema ng paghahati ng agwat sapagitan ng mga magkakasunod na bagong buwan tungo sa apat na pangkat ng pitong araw bawat sanlinggo. . . . Ang diin ayinilatag sa kinakailangan [Levitico 23:15] na ang mga sanlinggo ng Pentecostes ay dapat na “kumpleto” (“temimot”) nanagpapahiwatig na ang mga sanlinggo ay maaaring kalkulahin sa ganoong paraan gaya ng paglabag sa utos nito.

Ang siping ito ay kawili-wili dahil, una, idinudugtong nito nang tama ang sinaunang sanlingguhang pag-ikot sa mga lunar na anyo; at ikalawa,inilalabas nito na ang pagbilang sa Pentecostes ay nangangailangan ng mga “kumpletong” sanlinggo na tila nagpahiwatig na angsanlingguhang pag-ikot na ginamit ay hindi awtomatikong magbibigay ng mga kumpletong sanlinggo.

Ang Patunay ng mga PetsaSapagkat ang unang araw ng bawat buwan (araw ng Bagong Buwan) ay palaging muling sinisimulan ang sanlingguhang pag-ikot, angSabbath ay palaging tumatapat sa kaparehong petsa ng bawat isang buwang lunar. Ang araw ng Bagong Buwan ay nasa sariling uri nito,ngunit ito ay isang araw ng pagsamba. Kaya ang ikalawa ng bawat buwan ay ang unang araw ng paggawa sa sanlinggo. Maging sakalendaryong Gregorian, paminsan-minsan ay mayroon kaming isang ayos ng buwan gaya nito. Halimbawa, ang Abril ng taong 2017:

“Sa bawat lugar sa Bibliya kung saan angmga Sabbath at mga Bagong ayipinahiwatig, ang ikalawang araw ng buwanay palagi ang unang araw ng paggawa, atang ika-8, ika-15, ika-22 at ika-29 na arawng buwan ay mga Sabbath nang walangpagbubukod!”

John D. Keyser, “Biblical Proof for the LunarSabbath.”

Ang tanging pagkakaiba sa pagitan ng Abril 2017 ng kalendaryong Gregorian, at ng mga buwang luni-solar ay ito angbuwanan/sanlingguhang ayos para sa bawat buwan sa kalendaryong luni-solar. Dahil ang una ng bawat buwan ay ang araw ng pagsamba naBagong Buwan, ang ikapitong araw ng Sabbath ay palaging tumatapat sa ika-8, ika-15, ika-22, at ika-29 ng buwang lunar. Ito ay itinaguyod ngkatunayan na sa bawat pagkakataon ang petsa para sa ikapitong araw ng Sabbath ay ibinigay sa Kasulatan, ito’y palaging tatapat sa mgapetsang ito. Dagdag pa, ang bawat iisang panahon ang petsa para sa ikapitong araw ng Sabbath ay maaaring idagdag mula sa mga

nakapaligid na teksto, ito rin ay tatapat sa mga petsang ito. Ito ay imposible sa isang patuloy na sanlingguhang pag-ikot.27

Mga Nawalang SabbathSapat nang kawili-wili, ang mga tao na mayroong pinakamahirap na panahon sapagtanggap ng katunayan na ang araw ng Sabado ay hindi ang tunay na Sabbath ay angmga tao na nauunawaan nang pinakamalinaw ang kahalagahan nito: iyong mgasumasamba na sa araw ng Sabado. Sila’y mag-aaklas, “Hindi kailanman pinahintulutan ngDiyos ang Sabbath na makalimutan! Imposible ito! Dahil dito, ang Sabado ay dapat angSabbath.”

Ang ganitong argumento ay isang lohikong kamalian. Hindi lamang ang araw ng Sabado aymaaaring patunayan na hindi ang tunay na Sabbath, kundi sa Kasulatan, si Yahuwahmismo ay ipinahayag na ang Sabbath ay makakalimutan at Siya ang nagtiyak na ito’ymakakalimutan!

Ang propeta, si Jeremias, ay nananaghoy sa anong bumagsak sa Jerusalem noong ito’ynapasakamay ng mga taga-Babilonya. Ngunit dahil ang “Babilonya” ay simbulo rin para sa buong imprastraktura ng huwad na pagsamba,ang panaghoy ni Jeremias ay mayroong ikalawa, propetikong paggamit na pasulong na nagbibigay ng punto sa isang panahon kung kailanang kaalaman ng orihinal, sinaunang Sabbath ay, tunay na mawawala.

Si Yahuwah ay naging parang kaaway, Kaniyang nilamon ang Israel; Kaniyang nilamon ang lahat niyang palasyo, Kaniyang iginibaang Kaniyang mga katibayan; at Kaniyang pinarami sa anak na babae ng Juda ang panangis at panaghoy.

At Kaniyang inalis na may karahasan ang tabernakulo niya na gaya ng nasa halamanan; Kaniyang sinira ang Kaniyang mga dakong kapulungan: ipinalimot ni Yahuwah ang takdang kapulungan at sabbath sa Sion, at hinamak sa pagiinit ng Kaniyang galit anghari at ang saserdote. (Mga Panaghoy 2:5-6, ADB)

Hindi lamang ito ang tanging lokasyon sa Kasulatan kung saan si Yahuwah ay ipinahayag na Siya ang magdudulot sa Sabbath namakalimutan. Ang aklat ng Hosea ay inilarawan ang kawalan ng katapatan ng bayan ni Yah sa pagkumpara sa kanila sa isang hindi tapat naasawa na nakikiapid sa iba. Si Yahuwah ay isang banal na asawa sa mga mananampalataya. “Sapagka't ang May-lalang sa iyo ay iyongasawa; si Yahuwah ng mga hukbo ay kaniyang pangalan: at ang Banal ng Israel ay iyong Manunubos, ang Elohim ng buong lupa tatawaginSiya.” (Isaias 54:5)

Sa pagtalikod patungo sa huwad na pagsamba, ang mga asawa ni Yahuwah (mga mananampalataya) ay nawalan ng katapatan sa Kanya.

Maraming magagandang pangako ang naitala sa ikalawang kabanata ng Hosea. Nais nating basahin ang mga pangakong iyon; nais natingangkinin ang mga iyon. Ngunit dapat na basahin sa konteksto, at ang konteksto ay unang dumarating sa pagtuligsa sa espiritwal na paglililo.

Makipagtalo kayo sa inyong ina, makipagtalo kayo; sapagka't siya'y hindi ko asawa, ni ako man ay kaniyang asawa; at alisin niyaang kaniyang pagpapatutot sa kaniyang mukha, at ang kaniyang mga pangangalunya sa pagitan ng kaniyang mga suso;

Baka siya'y aking hubaran, at aking ilagay siya na gaya ng araw na siya'y ipanganak, at gawin ko siyang parang isang ilang, atilagay ko siyang parang isang tuyong lupa, at patayin ko siya sa uhaw;

Sapagka't ang kanilang ina ay nagpatutot; siya na naglihi sa kanila ay gumawa ng kahiyahiya; sapagka't kaniyang sinabi, Ako'ysusunod sa mga mangingibig sa akin, na nangagbibigay sa akin ng aking tinapay at ng aking tubig, ng aking lana at ng aking lino,ng langis ko at ng inumin ko. (Hosea 2:2, 3, 5, ADB)

Ang kaparusahan para sa espiritwal na pakikiapid? Tatanggalan ng kaloob ng Sabbath:

At ngayo'y aking ililitaw ang kaniyang kahalayan sa paningin ng mga mangingibig sa kaniya, at walang magliligtas sa kaniya mulasa aking kamay.

Akin din namang papaglilikatin ang kaniyang mga kalayawan, ang kaniyang mga kapistahan, ang kaniyang mga Bagong Buwan, atang kaniyang mga Sabbath, at lahat ng kaniyang takdang kapulungan. (Hosea 2:10-11, ADB)

Ang mga “Bagong Buwan” ay isang malinaw na sanggunian sa kalendaryo kung saan ang mga Sabbath at mga “takdang kapulungan”(mo’edim) ay kinakula. “Ito ay sa kompromiso sa paganismo kaya ang maagang Kristyanong simbahan ay nawalan ng apostolikongkadalisayan. Ito ay nagbukas sa mga pantigil ng tubig sa lahat ng mga panlilinlang ni Satanas. Sa hindi pagpapahalaga at hindi pagpapanatiling katotohanan, ang bayan [ni Yah] ay tatanggalan nito. Kapag ang patotoo ng Langit ay hindi itinatangi na nararapat gawin, inaalis ito [ni

Yah]; Siya mismo ang magdudulot na makalimutan ito.”28 At ito ang tumpak na nangyari.

Ang pag-ampon sa paganong sanlinggo ng mga eklesiastikong awtoridad sa kanilang pagkakaisa sa kapangyarihan ng mga sekular naawtoridad noong ikaapat na siglo ay humantong sa pag-uusig sa lahat ng hinihiling na kumapit sa Biblikal na kalendasyon. Siniyasat ni RobertOdom sa kanyang matagumpay na obra, Sunday in Roman Paganism: “Nakikita na kapag ang ilan sa mga henyo sa espiritwal ay nagkaroonng kontrol sa mundo ng pagano ay may mga kaayusang bagay na ang paganong planetaryong sanlinggo ay dapat ipakilala tungo sa tamangpanahon para sa pinakatanyag na kulto ng Araw ng lahat ng panahon upang iparating at itanyag ang araw ng Araw bilang araw na natatangi

at higit na sagrado sa lahat. Panigurado na hindi ito sinasadya.”29

Ang mabagal na banyuhay na ito mula sa dalisay, apostolikong Kristyanismo, tungo sa isang Kristyanismo na ipinilipit sa mgatuntunin ng paganong kalendasyon ay laganap na responsable para sa kakulangan ng kaalaman na umiiral ngayon ukol sa tunayna kalendaryo ng Manlilikha. Ang patuloy na sanlingguhang pag-ikot ay napakalayo ang narating pabalik sa kasaysayan,naipalagay na ang patuloy na sanlingguhang pag-ikot ay palaging umiiral. Ang mga makasaysayang katunayan ng kalendaryongJulian ay nakalimutan at ang paikot na pagdadahilan ay ginamit upang “patunayan” na ang araw ng Sabado ay ang Sabbath ngBibliya: iyon ay, ang modernong sanlinggong Gregorian ay may patuloy na umiikot na mga sanlinggong may pitong araw dahil ditoay palaging tuluy-tuloy sa pag-ikot. Ang araw ng Sabado, pagkatapos, ay marapat na “ikapitong araw ng Sabbath” ng ikaapat na

utos.30

Ang Kalendaryo ng LangitSa buong Kasulatan, ang Sabbath ay mahalaga. Mula sa Genesis hanggang Pahayag, ito ay isang gintong sinulid, hinahabi ang pangako niYah tungo sa lahat. Walang saysay ano pa man na ang Manlilikha, ang Hari ng kalangitan at kalupaan, ay hindi magtatatag ng isang paraanng pagkalkula ng oras kung saan ang sinuman, saanman at sa anumang panahon, maaaring malaman kung kailan darating ang Sabbath. Angpuntong ito ay mabuting inilarawan sa karanasan ng isang tagapaglingkod na sumasamba sa araw ng Sabado na dinakip ng KGB at ikinulongnoong panahon ng Unyon Sobyet. Sa una, inilagay siya sa bartolina. Sa huli, dinala siya sa gulag. Lubos siyang maingat sa pagsubaybay sabawat araw kaya maaari niyang malaman kung kailan darating ang Sabbath. Kalaunan, gayunman, nawala siya sa pagsubaybay. Ito man aykawalan ng malay sa panahon ng hindi maganda ang pagtrato sa kanya, o iba pa, sa huli ay hindi na mahalaga. Ano pa man ang dahilan,nawala siya sa pagsubaybay sa anong araw na ng sanlinggo.

O, anong kasiyahan ng guwardya angginawa sa kanya! Walang awa siyang

pinahirapan. At tunay siyang nagdusa samental na paghihirap. Iniibig niya siYahuwah at nais na parangalan Siya. Siyasa nasa bilangguan dahil ayaw niyangmakompromiso ang kanyang mgapaniniwala. At ngayon, hindi na niyanalalaman kung kailan dumating angSabbath at kung siya ay gumagawa pararito o hindi.

Ito ang resulta ng kawalan ng kaalamanng tunay na Sabbath at tunay nakalendaryo ni Yahuwah na itinatag saPaglikha. Hindi Niya kalooban sa sinumanna manatili sa kamangmangan. Hindi Niyabinigyan sila Adan at Eba ng isang pirasong papel upang idikit sa puno upangmapanatili ang bilang. Isang bagay na

sukdulan ang kahalagahan ay hindi kailanman ipagkakatiwala sa sinuman o anuman na napakadaling masira o napakadaling mabago!

Si Yahuwah, palaging tandaan, ay ang Manlilikha ng Lahat. Hindi na Niya kailangang bigyan sila Adan at Eba ng isang kalendaryongnakalimbag sa isang piraso ng papel. Inilagay Niya ang Kanyang sistema ng pagpapanatili ng oras sa mismong tela ng paglikha at ipinunla sakalangitan para makita ng sinuman saanman sa buong mundo.

Ang pagtakbo ng buwan bilang isang kalendaryo ay hayagang binigkas sa parehong Awit 104:19 at Genesis 1:14-15. Ang hindi nagbabagongkalikasan ng pagtakbo ng buwan ay sinangguni sa isa pang awit: “Matatatag magpakailan man na parang buwan, at tapat na saksi sa langit.”(Awit 89:37, ADB)

Gaya ng walang saysay ano pa man na si Yahuwah ay ipagkakatiwala ang kaalaman ng Kanyang sistema ng pagpapanatili ng oras sa isangpiraso ng papel o maging sa isang bloke ng bato, ganon din na lagpas sa lahat ng lohika na ipalagay na ipagkakatiwala Niya ang kalkulasyonng Kanyang banal na Sabbath sa pag-iingat ng Kanyang kaaway, si Lucifer. Gayunman, iyon ang tiyakan na kaso kung, sa harap ng lahat ngebidensya sa kabaligtaran, isang tao ay iginigiit na ang araw ng Sabado ay ang ikapitong araw ng Sabbath ng Bibliya.

Ang modernong solar na kalendaryong “Gregorian” ay isang imbensyon ng kapapahan. Ito pa nga ay ipinangalan kay Pope Gregory XIII!Noong una itong ipinakilala, tatlong bansa lamang ang tinanggap ito at iyon ay mga Katolikong bansa. Ang ibang bansa ay tinanggihan itodahil sa pagiging Katoliko.

At isa pa, ang kalendaryong Julian ay ganon din, sapagkat ito ay isang paganong kalendaryong solar. Tanging ang kalendaryong luni-solar ngPaglikha ay may kakayahan na ipunto ang tunay na mo’edim ni Yah, mga itinalagang panahon ng Langit para sa pagsamba.

Lahat ng oras ay batay sa paggalaw. Dahil dito, mayroon lamang apat na uri ng kalendaryo. Lahat ng pagpapanatili ng oras ayilan sa isa sa mga sumusunod:

Sidereal: Ang mga kalendaryong sidereal ay sinusubaybayan ang oras batay sa nasiyasat na nauugnay na paggalaw ng mgabituin. Ang kalendaryong Hindu ay gumagamit ng pagsasama ng sidereal at solar na pagpapanatili ng oras.

Solar: Sa mga kalendaryong solar, ang taon ay batay sa panahong kailangan ng araw na bumalik sa kaparehong posisyon saloob ng mga pag-ikot sa mga kapanahunan, o 365 araw. Ang mga kalendaryong Julian at Gregorian ay parehong halimbawa ngsolar na pagpapanatili ng oras. Sa isang kalendaryong solar, walang idudugtong ang sanlingguhang pag-ikot sa anumang bagaysa kalikasan.

Lunar: Ang kalendaryong lunar ay batay lamang sa mga anyo ng buwan. Dahil ang taong lunar, may 354 araw, ay mas maiksi sa365 araw na taong solar, ang mga buwan sa kalendaryong lunar ay lumulutang sa mga kapanahunan. Ang kalendaryong ginamitng mga Muslim ay isang kalendaryong lunar, kaya ang Ramadan ay lumulutang paatras sa taon, mula sa isang taon hanggang sasusunod.

Luni-Solar: Ang mga kalendaryong luni-solar ay ang pinakamaringal at pinakatumpak sa lahat ng mga kalendaryo sa paggamit.Ang sanlingguhang pag-ikot at ang mga buwan ay batay sa paggalaw ng buwan, habang ang taon ay nakaangkla sa araw. Kayawalang paglutang sa kapanahunan gaya sa isang istriktong kalendaryong lunar. Ang kalendaryong Biblikal ay luni-solar.

Naitala sa mga KalangitanAng katotohanan ay lubos na nakakalat at ibinaon sa ilalim ng mga siglo ng kamalian at pagpapalagay, nangangailangan ng pagtitiis atnapakaingat na pansin sa detalye para tipunin ang iba’t ibang nawawalang “piraso sa palaisipan” ng patotoo. Gayunman, naitala sa mganagniningning na kalangitan ay ang dalawang piraso ng ebidensya na tumutulong para itatag nang lagpas sa pagdududa na ang araw ngSabado ay hindi ang Sabbath ng Bibliya. Ang mga ito ay ang petsa ng pagpako sa krus, at ang International Dateline.

Petsa ng Pagpako sa KrusIsinasantabi ang masayang sci-fi na spekulasyon tungkol sa mga puwang sa “pagpapatuloy ng oras at kalawakan,” ang oras mismo ay,syempre, nagpapatuloy. Iyon ay kung bakit karamihan sa mga modernong tao ay may mahirap na panahon sa pagbabalot ng kanilang mgaisipan sa paligid ng isang sistema ng kalkulasyon ng oras kung saan ang sanlingguhang pag-ikot ay hindi patuloy. Ang mga tao ay ipinalagayna ang modernong sanlingguhang pag-ikot ay palaging umiiral. Dahil dito, dumako sila na isipin ang mga termino ng modernong petsa sakalendaryo kahit sa pag-alala ng mga pangyayari sa kasaysayan.

Kunin, halimbawa, ang Labanan sa Marathon. Ang panglahatang petsang tinanggap ay Setyembre 12, 490, BCE. Napansin mo ba angproblema? Sa totoo lang, mayroong ilang (sa halip na nakatutuwang) problema sa petsang iyon. Una, ang kalendaryong Gregorian ay hindipa umiiral noong 490 BCE. Dagdag pa, bagama’t ang kalendaryong Julian ay may buwan na tinatawag na Setyembre, ang petsa ay halos450 taon pa bago ang kalendaryong Julian ay dumating sa pag-iral ano pa man!

Sa huli, ang buwan ng “Setyembre” ay hindi umiiral sa kalendaryong Griyego ng taong 490 BCE. Ang kalendaryong Griyego, gaya ngkalendaryong Israelita ng panahong iyon, ay luni-solar sa ilang pagkakaiba sa pagitan ng mga naiibang siyudad o estado sa Gresya. Angmga buwan sa Athens ay ang mga sumusunod:

Hekatombion Metageitnion

Boedromion Pyanepsion

Maimakterion Poseidon

Gamelion Anthesterion

Elaphebolion Munychion

Thargelion Skirophorion

Pansinin na walang isang “Setyembre” sa mga ito! Kayaanong ibig sabihin na ang Labanan sa Marathon aynaganap noong Setyembre 12?

Gamit ang mga petsa ng modernong kalendaryo bago angkalendaryo sa katunayan ay dumating sa pag-iral ay isangtunay na kapaki-pakinabang na kasangkapan. Pinapagananito ang mga tao na maunawaan, nauugnay sa modernongsistema ng pagpapanatili ng oras, kung kailan naganap angisang pangyayari. Ang pabalik na pagbilang gamit ang mgamodernong kalendaryo ay tinatawag na proleptikongkalendaryo. Ang proleptikong kalendaryo ay isangkalendaryo na umaabot ang sistema ng pagbibigay ngpetsa pabalik sa panahon bago ang aktwal na pagkilala nito.Gayunman, habang kapaki-pakinabang, mahalaga namalaman kung kailan ito nagaganap. Ang mgamananampalataya ngayon ay sinubukang magbilang nangpabalik sa panahon ni Yahushua, upang “patunayan” nasiya ipinako sa krus sa araw ng Biyernes. Ang iba aynagawa ang katulad nito, tinatangka na “patunayan” na siyaay ipinako sa krus sa araw ng Miyerkules.

Sapagkat naitatag na, ang parehong araw ay imposible sawalang ibang dahilan kundi ang katunayan na wala sa

Isang sinaunang kalendaryong Griyego mula noong 1600 BCE.

“Biyernes” o “Miyerkules” ang ipinakilala sa kalendaryongJulian. Sa panahon ng buhay ni Yahushua sa lupa, angkalendaryong Julian ay patuloy pa ring gumagamit ngsanlinggo ng walong araw. Dahil dito, anumang angkin naang Tagapagligtas ay inalay ang kanyang buhay sa araw ngBiyernes o Miyerkules ay batay sa mga proleptikong petsa,wala nang iba.

Totoo, gayunman, na si Yahushua ay ipinako sa krus saikaanim na araw ng sanlinggo. Ang Levitico 23 ay nagbigayng petsa para sa Paskua: “ang Pista ng Paskua nagaganapin sa gabi ng ikalabing apat na araw ng unang buwan.” (Levitico 23:5, ADB) Sa kalendaryong luni-solar, ang ika-14 na araw ng bawatbuwan ay palaging tumatapat sa ikaanim na araw ng sanlinggo. Kaya walang duda, namatay si Yahushua sa araw bago ang ikapitong arawng Sabbath.

Sa mismong kadahilanang ito, na ang mga Hudyong lider ay nakiusap kay Pilato na baliin ang mga binti ng tatlong taong ipinako sa krus, kayamapapabilis ang kanilang kamatayan at pagkatapos ay maaari nang ilibing: “Dahil araw noon ng Paghahanda, ayaw ng mga Hudyo namanatili ang mga bangkay sa krus sa araw ng Sabbath, lalo na't ang Sabbath na iyon ay dakila. Kaya hiniling nila kay Pilato na baliin ang mgabinti ng mga nakapako sa krus at alisin ang mga bangkay.” (Juan 19:31, FSV)

Ang araw na susunod sa Paskua ay hindi lamang ang ikapitong araw ng Sabbath, ito rin ang unang araw ng Pista ng Tinapay na WalangLebadura. “At nang ikalabing limang araw ng buwang iyan, ay kapistahan ng tinapay na walang lebadura kay Yahuwah: pitong araw nakakain kayo ng tinapay na walang lebadura.” (Levitico 23:6, ADB) Sa ibang salita, ang “dakilang” Sabbath.

Maraming iskolar ang nagtalo sa anong taon naganap ang pagpako sa krus dahil, paulit-ulit, sila’y naghahangad ng taon kung kailan ang ika-14 na araw ng buwang lunar (ang Paskua sa Abib 14) ay sasabay sa isang proleptikong Biyernes. Gamitin ang mga kalkulasyon mula saAstronomical Applications Department ng United States Naval Observatory, posible na patunayan na ang ika-14 na araw ng buwang lunar ay

hindi maaaring sumabay sa isang proleptikong Biyernes sa tanging taon na posible para sa pagpako sa krus ng Tagapagligtas: 31 CE.31 Angmga ito ay mga astronomikong katunayan, pinanatili sa kalangitan, madaling nakalkula dahil ang mga ito ay lubos na mahuhulaan.

Hindi iiwan ni Yahuwah ang huling henerasyon sa kawalan ng kaalaman sa mga ganitong kahalagang bagay. Itinatag Niya ang mga tuntuninng astronomya na nagpapahintulot sa atin na malaman nang may sukdulang katumpakan ang paggalaw ng buwan, 2,000 taon ang nakalipas!At ang paggalaw na ito, kapag ginamit sa isang kalendaryong luni-solar at kinumpara sa modernong sanlinggo na nagtatatag nang walangpagdududa na si Yahushua, habang ipinako sa krus sa ikaanim na araw ng sanlinggong lunar, ay hindi ipinako sa krus sa araw ng Biyernes.

Ito ay mahalaga dahil itinatatag nito ang dalawa pang karagdagang katunayan:

1. Ang sinaunang Sabbath na siniyasat sa panahon ng pagpako sa krus ay hindi sa araw ng Sabado;2. Ang araw ng muling pagkabuhay ni Yahushua—ang dahilan na ibinigay para sa pagsamba sa araw ng Linggo—ay hindi ang araw ng

Linggo.

Ang dalawang katunayang ito lamang ay ipinapakita ang kamalian sa pagkalkula ng araw ng pagsamba sa paggamit ng modernongkalendaryong solar. Ang araw ng Sabado ay hindi ang tunay, sinaunang Sabbath ng Bibliya, at ang araw ng Linggo ay hindi ang araw ngmuling pagkabuhay ni Yahushua at, dahil dito, hindi ang araw kung kailan ang sinuman ay dapat sumamba nang tiyakan sa parangal ngmuling pagkabuhay.

Ang International DatelineAng International Dateline ay isang pinakahalata, at pinaka nakatutuwang patunay na ang modernong kalendaryo ay hindi maaaring gamitinsa pagtatatag ng Biblikal na Sabbath. Ito ay imbento lamang ng tao. Ito ay ganap na hindi makatuwiran at ito ay binago nang ilang beses sawalang ibang dahilan kundi kaluwagan.

Ang National Oceanic and Atmospheric Administration ng United States Department of Commerce ay inamin ang ganap na hindimakatuwirang kalikasan ng International Dateline, sinasabing:

Ang International Date Line, itinatag noong 1884, dumadaan sa gitnang Karagatang Pasipiko at halos sumusunod sa 180 digrilonghitud, linya mula hilaga pa-timog sa Daigdig. Ito ay matatagpuan sa kalagitnaan paikot sa mundo mula sa punong meridian—ang 0 digri na longhitud na itinatag sa Greenwich, England, noong 1852.

Ang International Dateline ay tumatakbo bilang isang “linya ng paghihiwalay” na nagbubukod sa dalawang magkasunod na petsasa kalendaryo. Kapag ikaw ay tumawid sa linya ng petsa, ikaw ay nagiging manlalakbay ng oras! Ang pagtawid pakanluran atisang araw na ang lumipas; ang pagtawid pabalik at ikaw ay “bumalik rin sa oras.”

Sa kabila ng pangalan nito, ang International Date Line ay walang legal na internasyonal na katayuan at ang mga bansa ay

malaya na pumili ng petsa na tinatalima nila. Habang ang linya ng petsa ay karaniwang tumatakbo mula sa hilaga hanggang satimog, mula polo hanggang polo, ito’y lumiko-liko sa mga pulitikal na hangganan gaya ng silangang Rusya at mga isla ng Aleutian

ng Alaska.32

Ang pinaka silangang bahagi ng Rusya sa katunayan ay mas malayo sa silangan kumpara sa pinaka kanlurang bahagi ng Alaska! Isangmabilis na sulyap sa isang mapa ng International Dateline ay nagpapakita kung gaano ito hindi makatuwiran.

Isang mapa ng daigdig ang nagpapakita ng landas ng International Dateline, paliku-liko na humahati sa Karagatang Pasipiko.

Pinaka kailan lamang, ang International Dateline ay nabago noong 2012. Ito ay lumikha ng isang problema para sa mga sumasamba sa arawng Sabado na mga Kristyano sa Samoa. Sila ba ay sasamba sa bagong ikapitong araw ng Sabbath? O, sila’y kakapit sa luma, nanangangahulugan na, sa bagong petsa, sila na ngayon ay sasamba sa araw ng Linggo?

Ang International Dateline ay kathang-isip at ganap na hindi makatuwiran. Katawa-tawa na ipalagay na pahihintulutan ni Yahuwah ang isangbagay na napakahalaga gaya ng Kanyang Sabbath na maging depende sa isang bagay na mababago gaya ng modernong kalendaryo na, saisang simpleng boto, ay maaaring palitan.

Ang International Dateline na gawa ng tao ay kinakailangan lamang kung ikaw ay kakalkulahin ang Sabbath gamit ang kalendaryongGregorian ng kapapahan. Gayunman, kapag ginamit mo ang buwan upang itatag ang pagsisimula ng mga buwan, at ang Sabbath, angganitong hindi likas na kasangkapan ay hindi na kailangan. Ang buwan ay nilikha para sa pagtatatag ng mga kapanahunan (mo’edim). Ito aytumpak saanman ang sinuman ay nabubuhay.

Iisa Lamang ang Tunay na Sabbath

Ang huwad na relihiyon ay gaya ng huwad na agham. Ito ay peke,isang pandaraya na nagbabalatkayo bilang patotoo. Sa huwad naagham at sa huwad na relihiyon, ang isang teorya ay batay saisang pagpapalagay at pagkatapos ang mga pagsisikap ay ginugolpara patunayan ang teorya, sa halip na dumating sa patotoo.Gayunman, kung ang pagpapalagay ay hindi tama, walang bigatng “patunay” ay makapagbabago ng kamalian tungo sakatotohanan.

Ganito rin, isang matagal na tradisyon ng pagtawag sa araw ngSabado, ang “Sabbath” ay hindi ginagawa na ganito. Angkatunayan na ang mga modernong Hudyo ay kasalukuyangsumasamba sa araw ng Sabado ay nagpapatunay lamang ng anoang naamin na ng kanilang mga iskolar: sila’y hindi nasumasamba sa kalendaryong Biblikal.

Ang mga katunayan ng arkeolohiya, Kasulatan, at astronomya ayipinakita ang patotoo: ang orihinal na Sabbath ng Bibliya aykalkulado ng kalendaryong luni-solar, batay sa paggalaw ngbuwan. Ibig sabihin nito ay ang araw ng Sabado ay hindi ang“Sabbath kay Yahuwah mong Eloah.” (Exodo 20:10, ADB) Ito rinay nangangahulugan na ang araw ng Linggo ay hindi ang araw ngmuling pagkabuhay ni Yahushua. Ang mga ito ay parehong huwadna araw ng pagsamba, itinatag ni Satanas upang agawin angpagsamba na nararapat lamang kay Yahuwah.

Gayunman, ang mga katunayang ito ay patuloy na hindimakukumbinsi ang sinuman na ayaw makilala ang patotoo dahil itoay mahirap. Minsang siniyasat ni Abraham Lincoln: “Kapag ang taona matapat na nagkamali ay naririnig ang patotoo, malamang siyaay tumigil sa pagkakamali o tumigil sa pagiging matapat.”Umaapela ang WLC sa iyo na iwanan ang bawat pagpapalagay atitinanging pagkiling. Ilagay nang una ang patotoo at sundin angKordero saanman siya mangunguna.

Ang pasya ngayon ay nasa iyo. Sa mga katunayang nakakalat saharapan mo, ano ang pagpapasyahan mo? Bilang pagwawakas,ang mga salita ni Dr. Martin Luther King, Jr. ay kapansin-pansin na angkop: “Ang kaduwagan ay nagtatanong: ligtas ba? Ang kahusayan aynagtatanong: naaangkop ba? Ang kapalaluan ay nagtatanong: tanyag ba? Ngunit ang budhi ay nagtatanong: tama ba? At dumarating angpanahon kung kailan ang sinuman ay dapat kunin ang posisyon na hindi ligtas, hindi angkop, hindi tanyag; subalit dapat kunin ito ng sinumandahil ito ay totoo.”

1 http://www.bbc.co.uk/history/british/empire_seapower/trafalgar_01.shtml

2 “Ilan sa mga iskolar ay sinasabi na ang kanyang pangalan ay Frigg; ang iba ay sinasabi na ito ay Freya; ang iba pang iskolar ay sinasabingsina Frigg at Freya ay dalawang magkahiwalay na diyosa. Ano pa man ang pangalan, siya ay madalas iniuugnay kay Venus, ang Romanongdiyosa ng pag-ibig, kagandahan at pagkamayabong. Ang ‘Biyernes’ ay nagmula sa Lumang Ingles na ‘Frīgedæg.’”(https://www.livescience.com/45432-days-of-the-week.html)

3 Eviatar Zerubavel, The Seven Day Circle, p. 23, binigyang-diin.

4 Ibid., pp. 23-24, binigyang-diin.

5 Robert L. Odom, Sunday in Roman Paganism, “The Pagan Planetary Week,”http://4angelspublications.com/Books/SiRP/CHAPTER%201.pdf, binigyang-diin.

6 eLaine Vornholt & Laura Lee Vornholt-Jones, Calendar Fraud, “Time’s Greatest Conspiracy Theory: The Continuous Weekly Cycle.”

7 “The Julian Calendar,” Encyclopædia Britannica, binigyang-diin.

8 Calendar Fraud, op cit., p. 31.

9 Inscriptiones Latinæ Christianæ Veteres, Vol. 2, p. 118, #3033.

10 Calendar Fraud, op cit.

11 Maimonides, Kiddusch Ha-hodesch, Tr. Mahler, Wein, 1889.

12 “Holidays,” Universal Jewish Encyclopedia, p. 410.

13 The Universal Jewish Encyclopedia, Isaak Landman (ed.), Vol. X, “Week,” (1943 ed.), p. 482.

14 The Universal Jewish Encyclopedia, “Calendar,” p. 631.

15 “Calendar,” The Jewish Encyclopedia, binigyang-diin.

16 “The Jewish Calendar and Holidays (incl. Sabbath)”: The Jewish Calendar; Changing the Calendar, www.torah.org, binigyang-diin.

17 Heinrich Graetz, History of the Jews, Vol. II, pp. 563-564, binigyang-diin.

18 David Sidersky, Astronomical Origin of Jewish Chronology, Paris, 1913, p. 651, binigyang-diin.

19 Grace Amadon, “Report of Committee on Historical Basis, Involvement, and Validity of the October 22, 1844, Position”, Part V, Sec. B, pp.17-18, binigyang-diin; Box 7, Folder 1, Grace Amadon Collection, Center for Adventist Research, Andrews University, Berrien Springs,Michigan.

20 Ibid.

21 Enero, 1883

22 Pebrero, 1914

23 Upang mapakinggan ang isang sipi, i-click rito.

24 Mo’ed (#4150), The Key Word Study Bible, King James Version, “Lexical Aids to the Old Testament.”

25 Nelson’s Illustrated Bible Dictionary, Thomas Nelson Publishers, 1986, binigyang-diin.

26 Lagpas na sa saklaw ng artikulong ito na ipaliwanag sa detalye kung paano gumagana ang kalendaryong Biblikal. Para sa mas maramingimpormasyon, i-click rito at dito.

27 Para sa isang detalyado at mas malalim na pag-aaral ng paksang ito, tingnan ang Weekly Sabbath Days Are Determined By The Moon nilaArnold Bowen at Matthew Janzen.

28 eLaine Vornholt & Laura Lee Vornholt-Jones, The Great Calendar Controversy, p. 87, orhinal na diin.

29 Odom, op cit., p. 157.

30 Calendar Fraud, op cit. p. 44.

31 Para sa detalyadong pagpapaliwanag kung bakit ang taong 31 CE, ay ang tanging posibleng taon para sa petsa ng pagpako sa krus,basahin ang: “When Was Christ Really Crucified?”

32 http://oceanservice.noaa.gov/facts/international-date-line.html