คมอ การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงาน

เพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต

ประจาปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๗

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต

คานา

คมอการพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ไดรวบรวมหลกการและแนวคดทเปนสากลพรอมขอเสนอแนะแนวทางการประยกตใชเพอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน และผลประโยชนสาธารณะทมผลตอการปฏบตหนาทของเจาหนาทภาครฐ กลาวคอ เปนสถานการณทเจาหนาทของรฐมผลประโยชนสวนตนอย และไดใชอทธพลตามอานาจหนาทและความรบผดชอบ เพอใหเกดประโยชนสวนตวโดยกอใหเกดผลเสยตอผลประโยชนสวนรวม มหลากหลายรปแบบ ไมจากดอยในรปของตวเงน หรอทรพยสนเทานน แตรวมถงผลประโยชนอน ๆ ทไมใชในรปตวเงนหรอทรพยสน

คมอเลมน สะทอนใหเหนถงหลกการ แนวคดพรอมขอเสนอแนะแนวทางการประยกตเพอใชใน การบรหารจดการผลประโยชนทบซอน เพอมใหเกดปญหาการทจรตประพฤตชอบ และยงสะทอนปญหาการขาดหลกธรรมาภบาลและเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ

หวงเปนอยางยงวาคมอเลมน จะเปนประโยชนตอผตรวจสอบภายในของ สานกงานตรวจสอบภายใน ขาราชการตารวจทกคน และผทสนใจศกษาแนวทางเกยวกบการปฏบตงาน เพอปองกนผลประโยชนทบซอนในการบรหารและเพอใหการปฏบตงานมประสทธภาพสงสดตอไป

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต

สารบญ

หนา

๑. ความหมายผลประโยชนทบซอน ๒ ๒. บทท ๑ การบรหารจดการผลประโยชนทบซอน ๔ - นยามศพทและแนวคดสาคญ ๔ - หลกการ ๔ ประการสาหรบการจดการผลประโยชนทบซอน ๖ - แนวทางการจดการผลประโยชนทบซอน ๘ ๓. บทท ๒ การเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ ๑๑ - การเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ ๑๑ ๔. บทท ๓ การให – การรบของขวญและผลประโยชน ๑๗ - แนวพจารณาในทางปฏบต ๒๐ ๕. บทสรป ๒๔ ๖. กฎหมายทเกยวของ ๒๔ ๗. ภาคผนวก ๒๕

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑

เกรนนา การมผลประโยชนทบซอน ถอเปนการทจรตคอรรปชนประเภทหนง เพราะเปนการแสวงหาประโยชนสวนบคคลโดยการละเมดตอกฎหมาย หรอจรยธรรม ดวยการใชอานาจในตาแหนงหนาทไปแทรกแซงการใชดลยพนจในกระบวนการตดสนใจของเจาหนาทของรฐ จนทาใหเกดการละทงคณธรรมในการปฏบตหนาทสาธารณะ ขาดความเปนอสระ ความเปนกลาง และความเปนธรรม จนสงผลกระทบตอประโยชนสาธารณะของสวนรวม และทาใหผลประโยชนหลกขององคกร หนวยงาน สถาบนและสงคมตองสญเสยไป โดยผลประโยชนสญเสยไปอาจอยในรปของผลประโยชนทางการเงน คณภาพการใหบรการ ความเปนธรรมในสงคม รวมถงคณคาอน ๆ ตลอดจนโอกาสในอนาคตตงแตระดบองคกรจนถงระดบสงคม ตวอยางเชน การทเจาหนาทของรฐเรยก รบเงนหรอผลประโยชนอนใดจากผประกอบการ เพอแลกเปลยนกบการอนมตการออกใบอนญาตประกอบกจการ ใด ๆ หรอแลกเปลยนกบการละเวน การยกเวน หรอการจดการประมลทรพยสนของรฐเพอประโยชนของเจาหนาทของรฐ และพวกพอง ฯลฯ เปนตน อยางไรกตาม ทามกลางผทจงใจกระทาความผดยงพบผกระทาความผดโดยไมเจตนา หรอไมมความรในเรองดงกลาวอกเปนจานวนมาก จนนาไปสการถกกลาวหารองเรยนเรองทจรตหรอถกลงโทษทางอาญา

ผลประโยชนทบซอน หรอความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม (Conflic of interest : COI) เปนประเดนปญหาทางการบรหารภาครฐในปจจบนทเปนบอเกดของปญหา การทจรตประพฤตมชอบในระดบทรนแรงขน และยงสะทอนปญหาการขาดหลกธรรมาภบาลและเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ คมอฉบบตารวจตามกฎ ก.ตร.วาดวยประมวลจรยธรรมและจรรยาบรรณของตารวจ พ.ศ.๒๕๕๑ (แกไขตามกฎ ก.ตร.วาดวยประมวลจรยธรรมและจรรยาบรรณของตารวจ (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๕๓ โดยสานกงานตารวจแหงชาต ไดกาหนดมาตรฐานทางจรยธรรมของขาราชการตารวจ ดงเชน

๑. การยดถอตามคณธรรม ๔ ประการ ตามประมวลจรยธรรมและจรรยาบรรณของตารวจ ขอ ๔ กาหนดวา “ขาราชการตารวจพงยดถอคณธรรมสประการตามพระบรมราโชวาท เปนเครองเหนยวรง ในการประพฤตตนและปฏบตหนาท” ดงน

(๑) การรกษาความสจ ความจรงใจตอตวเองทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชน และเปนธรรม

(๒) การรจกขมใจตนเอง ฝกตนเองใหประพฤตปฏบตอยในความสจ ความดเทานน (๓) การอดทน อดกลน และอดออม ทจะไมประพฤตลวงความสจสจรต ไมวาดวยเหตประการใด

(๔) การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกสละประโยชนสวนนอยของตน เพอประโยชนสวนใหญของบานเมอง

๒. การยดถออดมคตตารวจ ๙ ประการ ตามประมวลจรยธรรมและจรรยาบรรณของตารวจ ขอ ๕ กาหนดวา “ขาราชการตารวจพงยดถออดมคตของตารวจ ๙ ประการ เปนแนวทางชนาการประพฤตตนและปฏบตหนาทเพอบรรลถงปณธานของการเปนผพทกษสนตราษฎร ดงน

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๒

๒.๑ เคารพเออเฟอตอหนาท ๒.๒ กรณาปราณตอประชาชน ๒.๓ อดทนตอความเจบใจ ๒.๔ ไมหวนไหวตอความยากลาบาก ๒.๕ ไมมกมากในลาภผล ๒.๖ มงบาเพญตนใหเปนประโยชนแกประชาชน ๒.๗ ดารงตนในยตธรรม ๒.๘ กระทาการดวยปญญา ๒.๙ รกษาความไมประมาทเสมอชวต

ในคมอเลมน จะสะทอนหลกการและแนวคดทเปนสากลพรอมขอเสนอแนะแนวทาง การประยกตใชเพอการปองกนเรองผลประโยชนทบซอน โดยมสาระสาคญเปน ๓ บท ไดแก

๑. บทท ๑ การบรหารเพอปองกนเรองผลประโยชนทบซอน ๒. บทท ๒ การเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ ๓. บทท ๓ การให-รบของขวญและประโยชนอนใด

ความหมายผลประโยชนทบซอน

คาวา Conflict of Interests มการใชคาในภาษาไทยไวหลายคา เชน “ผลประโยชนทบซอน” “ผลประโยชนขดกน” “ผลประโยชนขดแยง” หรอ “การขดกนแหงผลประโยชน” ถอยคาเหลานถอเปนรปแบบหนงของการแสวงหาประโยชนโดยมชอบ อนเปนการกระทาทขดตอหลกคณธรรม จรยธรรม และหลกการบรหารกจการบานเมองทด (Good Governance) โดยทวไปเรองผลประโยชนทบซอน จงหมายถงความทบซอนระหวางผลประโยชนสวนตน และผลประโยชนสาธารณะทมผลตอการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐ กลาวคอ เปนสถานการณทเจาหนาทของรฐมผลประโยชนสวนตนอยและไดใชอทธพลตามอานาจหนาทและความรบผดชอบเพอใหเกดประโยชนสวนตว โดยกอใหเกดผลเสยตอผลประโยชนสวนรวม มหลากหลายรปแบบ ไมจากดอยในรปของตวเงน หรอทรพยสนเทานน แตรวมถงผลประโยชนอน ๆ ทไมใชในรปตวเงนหรอทรพยสน มลกษณะ ๗ ประการ ดงน

๑. หาประโยชนใหตนเอง คอ การใชอานาจหนาทเพอตนเอง เชน ขาราชการใชอานาจหนาททาใหบรษทตวเองไดงานรบเหมาจากรฐ หรอฝากลกหลานเขาทางาน เปนตน

๒. รบผลประโยชน คอ การรบสนบนหรอรบของขวญ เชน เปนเจาพนกงานสรรพากรแลว รบเงนจากผมาเสยภาษ หรอเปนเจาหนาทจดซอแลวรบไมกอลฟเปนของกานลจากรานคา เปนตน

๓. ใชอทธพล เปนการเรยกผลตอบแทนในการใชอทธพลในตาแหนงหนาทเพอสงผลทเปนคณแกฝายใดฝายหนงอยางไมเปนธรรม

๔. ใชทรพยสนของทางราชการเพอประโยชนสวนตน เชน การใชรถยนต หรอคอมพวเตอรของราชการทางานสวนตว เปนตน

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๓

๕. ใชขอมลลบของทางราชการ เชน รวาราชการจะตดถนน จงรบไปซอทดนในบรเวณดงกลาวดกหนาไวกอน เปนตน

๖. รบงานนอก ไดแก การเปดบรษททาธรกจซอนกบหนวยงานทตนเองทางานอย เชน เปนนกบญชแตรบงานสวนตวจนไมมเวลาทางานบญชในหนาทใหกบหนวยงาน เปนตน

๗. ทางานหลงออกจากตาแหนง คอการไปทางานใหกบผอนหลงออกจากททางานเดม โดยใชความรหรออทธพลจากทเดมมาชงงาน หรอเอาประโยชนโดยไมเปนธรรม เชน เอาความรในนโยบายและแผนของธนาคารประเทศไทยไปชวยธนาคารเอกชนอน ๆ หลงจากเกษยณ เปนตน

หลกสาคญของการจดการผลประโยชนทบซอน • ชมชนคาดหวงใหเจาหนาทปฏบตงานอยางเปนธรรม โดยใหผลประโยชนของสาธารณะมความสาคญในอนดบตน • ความซอตรงตอหนาทของเจาหนาทยงเปนรากฐานของหลกนตธรรม (ประชาชนทกคนเสมอภาคภายใตกฎหมาย และตองไดรบการปฏบตทเปนธรรม)

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๔

บทท ๑ การบรหารเพอปองกนเรองผลประโยชนทบซอน

ถาไมมการบรหารเพอปองกนเรองผลประโยชนทบซอนอยางมประสทธภาพ เจาหนาทของรฐก

จะละเลยประโยชนสาธารณะและใหความสาคญกบประโยชนสวนตน หรอของคนบางกลมแทน ซงจะมผลตอการปฏบตงานและอาจนาไปสการประพฤตมชอบในทสด เนองจากเจาหนาทของรฐกมชวตสวนตน มบางครงทผลประโยชนสวนตนจะมาขดแยงกบการทาหนาท แตประเดนคอตองเปดเผยผลประโยชนทบซอนทมอยางโปรงใส และยดถอประโยชนสวนรวมเปนเรองหลก

หนวยงานภาครฐตองจดการผลประโยชนทบซอนอยางโปรงใส และพรอมรบผดชอบมฉะนนจะบนทอนความเชอมนของประชาชนตอการปฏบตหนาทของหนวยงาน ปจจบนขอบเขตของผลประโยชนทบซอนขยายมากกวาเดม เนองจากมการรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน รวมถงระหวางหนวยงานภาครฐ ทาใหมความสมพนธซบซอน/ซอนทบ มากขน หนวยงานควรตระหนกวาผลประโยชนทบซอนจะเกดขนในการทางาน และตองพฒนาวฒนธรรมองคกรทสงเสรมการระบและเปดเผยผลประโยชนทบซอน หนวยงานตองขจดความเขาใจผดทวาผลประโยชนทบซอนเปนเรองผดในตวมนเอง มฉะนนคนกจะพยายามปกปด จนทาใหเกดความเสยหายแกหนวยงานของรฐและสวนรวม เมอเกดผลประโยชนทบซอนเปนปจจยทเขามามอทธพลในการทางานหรอการตดสนใจในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐ นาไปสการใชอานาจหนาทในทางมชอบ หรอแมแต การทจรตคอรรปชน หรอ ฉอราษฎรบงหลวง ดงนน การจดใหมแนวทางการบรหารเพอปองกนเรองผลประโยชน ทบซอนจะสรางประโยชนมากมายแกหนวยงานของรฐ ในดานตางๆ เชน

- ลดการทจรตประพฤตมชอบ - สามารถแกขอกลาวหาเรองความลาเอยงไดงาย - แสดงความยดมนในหลกธรรมมาภบาล - ประชาชนเชอมนวาหนวยงานปฏบตหนาทอยางเปนธรรม และไมมผลประโยชนแอบแฝง

นยามศพทและแนวคดสาคญ*

ผลประโยชนสวนตน (private interest)

“ผลประโยชน” คอ สงใด ๆ ทมผลตอบคคล/กลม ไมวาในทางบวกหรอลบ “ผลประโยชนสวนตน” ไมไดครอบคลมเพยงผลประโยชนดานการงานหรอธรกจของเจาหนาท แตรวมถงคนทตดตอสมพนธดวย เชน เพอน ญาต คแขง ศตร เมอใดเจาหนาทประสงคจะใหคนเหลานไดหรอเสยประโยชน เมอนนกถอวามเรองผลประโยชนสวนตนมาเกยวของ

* บทท ๔ การบรหารจดการผลประโยชนทบซอน, คมอ: การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม, ๒๕๕๔

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๕

ผลประโยชนสวนตน ม ๒ ประเภท คอ ทเกยวกบเงน (pecuniary) และทไมเกยวกบเงน(non-pecuniary)

– ผลประโยชนสวนตนทเกยวกบเงน ไมไดเกยวกบการไดมาซงเงนทองเทานน แตยงเกยวกบการเพมพนประโยชนหรอปกปองการสญเสยของสงทมอยแลว เชน ทดน หน ตาแหนงในบรษททรบงานจากหนวยงาน รวมถงการไดมาซงผลประโยชนอน ๆ ทไมไดอยในรปตวเงน เชน สมปทาน สวนลด ของขวญ หรอของทแสดงนาใจไมตรอน ๆ

– ผลประโยชนทไมเกยวกบเงน เกดจากความสมพนธระหวางบคคล ครอบครว หรอกจกรรมทางสงคมวฒนธรรมอน ๆ เชน สถาบนการศกษา สมาคม ลทธ แนวคด มกอยในรปความลาเอยง/อคต/เลอกทรกมกทชง และมขอสงเกตวาแมแตความเชอ/ความคดเหนสวนตวกจดอยในประเภทน

หนาทสาธารณะ (public duty) หนาทสาธารณะของผททางานใหภาครฐคอ การใหความสาคญอนดบตนแกประโยชนสาธารณะ (public interest) คนเหลานไมจากดเฉพาะเจาหนาทของรฐ ทงระดบทองถนและระดบประเทศเทานน แตยงรวมถงคนอน ๆ ททางานใหภาครฐ เชน ทปรกษา อาสาสมคร

ผลประโยชนสาธารณะ คอประโยชนของชมชนโดยรวม ไมใชผลรวมของผลประโยชนของปจเจกบคคล และไมใชผลประโยชนของกลมคน การระบผลประโยชนสาธารณะไมใชเรองงาย แตในเบองตนขาราชการตารวจทกคน สามารถใหความสาคญอนดบตนแกสงน โดย

ทางานตามหนาทอยางเตมทและมประสทธภาพ ทางานตามหนาทตามกรอบและมาตรฐานทางจรยธรรม ระบผลประโยชนทบซอนทตนเองมหรออาจจะมและจดการอยางมประสทธภาพ ใหความสาคญอนดบตนแกผลประโยชนสาธารณะ มความคาดหวงวาเจาหนาทตองจากด

ขอบเขตทประโยชนสวนตนจะมามผลตอความเปนกลางในการทาหนาท หลกเลยงการตดสนใจหรอการทาหนาททมผลประโยชนทบซอน หลกเลยงการกระทา/กจกรรมสวนตนทอาจทาใหคนเหนวาไดประโยชนจากขอมลภายใน หลกเลยงการใชตาแหนงหนาทหรอทรพยากรของหนวยงานเพอประโยชนสวนตน ปองกนขอครหาวาไดรบผลประโยชนทไมสมควรจากการใชอานาจหนาท ไมใชประโยชนจากตาแหนงหรอขอมลภายในทไดขณะอยในตาแหนง ขณะทไปหาตาแหนงงาน

ใหม

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๖

ผลประโยชนทบซอน ม ๓ ประเภท คอ ผลประโยชนทบซอนทเกดขนจรง (actual) มความทบซอนระหวางผลประโยชนสวนตนและสาธารณะ

เกดขน ผลประโยชนทบซอนทเหน (perceived & apparent) เปนผลประโยชนทบซอนทคนเหนวาม แตจรง ๆ

อาจไมมกได ถาจดการผลประโยชนทบซอนประเภทนอยางขาดประสทธภาพ กอาจนามาซงผลเสยไมนอยกวาการจดการผลประโยชนทบซอนทเกดขนจรง ขอนแสดงวาเจาหนาทไมเพยงแตจะตองประพฤตตนอยางมจรยธรรมเทานน แตตองทาใหคนอน ๆ รบรและเหนดวยวาไมไดรบประโยชนเชนนนจรง ผลประโยชนทบซอนทเปนไปได (potential) ผลประโยชนสวนตนทมในปจจบนอาจจะทบซอนกบ

ผลประโยชนสาธารณะไดในอนาคต

หนาททบซอน (conflict of duty) หรอผลประโยชนเบยดซอนกน (competing interests) ๒ ประเภท

ประเภทแรก เกดจากการทเจาหนาทมบทบาทหนาทมากกวาหนง เชน เปนเจาหนาทในหนวยงานและเปนคณะกรรมการดานระเบยบวนยประจาหนวยงานดวย ปญหาจะเกดเมอไมสามารถแยกแยะบทบาทหนาททงสองออกจากกนไดอาจทาใหทางานไมมประสทธภาพ หรอแมกระทงเกดความผดพลาดหรอผดกฎหมาย ปกตหนวยงานมกมกลไกปองกนปญหานโดยแยกแยะบทบาทหนาทตาง ๆ ใหชดเจน แตกยงมปญหาไดโดยเฉพาะอยางยงในหนวยงานทมกาลงคนนอยหรอมเจาหนาทบางคนเทานนทสามารถทางานบางอยางทคนอน ๆ ทาไมได คนสวนใหญไมคอยหวงปญหานกนเพราะดเหมอนไมมเรองผลประโยชนสวนตนมาเกยวของ

ประเภททสอง เกดจากการทเจาหนาทมบทบาทหนาทมากกวาหนงบทบาท และการทาบทบาทหนาทในหนวยงานหนงนน ทาใหไดขอมลภายในบางอยางทอาจนามาใชเปนประโยชนแกการทาบทบาทหนาทใหแกอกหนวยงานหนงได ผลเสยคอ ถานาขอมลมาใชกอาจเกดการประพฤตมชอบหรอความลาเอยง/อคตตอคนบางกลม

ควรถอวาหนาททบซอนเปนปญหาผลประโยชนทบซอนดวย เพราะวามหลกการจดการแบบเดยวกน นนคอการตดสนใจทาหนาทตองเปนกลางและกลไกการจดการผลประโยชนทบซอนกสามารถนามาจดการกบหนาททบซอนได

หลกการ ๔ ประการสาหรบการปองกนเรองผลประโยชนทบซอน*

ปกปองผลประโยชนสาธารณะ : การทาเพอผลประโยชนของสาธารณะเปนหนาทหลกทตองตดสนใจและใหคาแนะนาภายในกรอบกฎหมายและนโยบาย จะตองทางานในขอบเขตหนาทพจารณาความถกผดไปตามเนอผา ไมใหผลประโยชนสวนตนมาแทรกแซง รวมถงความเหนหรอทศนคตสวนบคคล ปฏบตตอแตละบคคลอยางเปนกลาง ไมมอคตลาเอยงดวยเรองศาสนา อาชพ จดยนทางการเมอง เผาพนธ วงศตระกล ฯลฯ ทงนเจาหนาทไมเพยงปฏบตตามกฎหมายเทานน แตตองมจรยธรรมดวย

* บทท ๔ การบรหารจดการผลประโยชนทบซอน, คมอ: การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม, ๒๕๕๔

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๗

สนบสนนความโปรงใสและความพรอมรบผด : การปองกนผลประโยชนทบซอนตองอาศยกระบวนการแสวงหา เปดเผยและจดการทโปรงใส นนคอ เปดโอกาสใหตรวจสอบ และมความพรอมรบผดมวธการตาง ๆ เชน จดทะเบยนผลประโยชน โยกยายเจาหนาทจากตาแหนงทเกยวของกบผลประโยชนทบซอน การเปดเผยผลประโยชนสวนตนหรอความสมพนธทอาจมผลตอการปฏบตหนาทถอเปนขนตอนแรกของการจดการผลประโยชนทบซอน การใชกระบวนการอยางเปดเผย ทวหนา จะทาใหเจาหนาทรวมมอและสรางความเชอมนแกประชาชน ผรบบรการ และผมสวนไดเสย

สงเสรมความรบผดชอบสวนบคคลและปฏบตตนเปนแบบอยาง : การแกปญหาหรอจดการผลประโยชนทบซอนจะสะทอนถงความยดหลกคณธรรมและความเปนมออาชพของเจาหนาทและองคกร การจดการตองอาศยขอมลนาเขาจากทกระดบในองคกร ฝายบรหารตองรบผดชอบเรองการสรางระบบและนโยบาย และเจาหนาทกมความรบผดชอบตองระบผลประโยชนทบซอนทตนม เจาหนาทตองจดการกบเรองสวนตนเพอหลกเลยงผลประโยชน ทบซอนมากทสดเทาททาได และหวหนาหนวยงานกตองเปนแบบอยางดวย

สรางวฒนธรรมองคกร : หวหนาหนวยงานตองสรางสภาพแวดลอมเชงนโยบายทชวยสนบสนน การตดสนใจในเวลาทมประเดนผลประโยชนทบซอนเกดขน และการสรางวฒนธรรมแหงความซอตรงตอหนาทซงตองอาศยวธการดงน

- ใหขอแนะนาและการฝกอบรมเจาหนาทเพอสงเสรมความเขาใจเกยวกบกฎเกณฑและการปฏบต รวมถงการใชกฎเกณฑทมในสภาพแวดลอมการทางาน

- สงเสรมใหมการสอสารอยางเปดเผยและมการเสวนาแลกเปลยนเพอใหเจาหนาทสบายใจในการเปดเผยและหารอเกยวกบผลประโยชนทบซอนในททางาน

- ปองกนไมใหขอมลเกยวกบผลประโยชนทบซอนทเจาหนาทเปดเผยเพอมใหมผนาไปใชในทางทผด - ใหเจาหนาทมสวนรวมในการพฒนาและปรบปรงนโยบายและกระบวนการจดการผลประโยชนทบซอน

เพอใหรสกเปนเจาของและปฏบตตามในเวลาเดยวกนกตองสรางระบบโดยการพฒนาในเรองตอไปน - มาตรฐานในการสงเสรมความซอตรงตอหนาทโดยรวมไวในขอกาหนดทางจรยธรรม - กระบวนการระบความเสยงและจดการผลประโยชนทบซอน - กลไกความพรอมรบผดทงภายในและภายนอก - วธการจดการ (รวมถงการลงโทษ) ททาใหเจาหนาทถอวาเปนความรบผดชอบของตนเองทจะตอง

ทาตามกฎระเบยบและมาตรฐาน

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๘

แนวทางการบรหารเพอปองกนเรองผลประโยชนทบซอน*

วางกรอบการทางาน เปนวธการกวาง ๆ ไมจากดอยกบรายละเอยดขอกฎหมายทเกยวของ สามารถนาไปพฒนาเปนรปแบบการจดการตามบรบทขององคกรและกฎหมายได ม ๖ ขนตอน สาหรบการพฒนาและการปฏบตตามนโยบายการจดการผลประโยชนทบซอน

๑) ระบวามผลประโยชนทบซอนแบบใดบางทมกเกดขนในองคกร ๒) พฒนานโยบายทเหมาะสม รวมถงกลยทธการจดการและแกไขปญหา ๓) ใหการศกษาแกเจาหนาทและผบรหารระดบตาง ๆ รวมถงเผยแพรนโยบายการปองกนผลประโยชน

ทบซอนใหทวถงในองคกร ๔) ดาเนนการเปนแบบอยาง ๕) สอสารใหผมสวนไดเสย ผรบบรการ ผสนบสนนองคกร และชมชนทราบถงความมงมนในการ

จดการเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ๖) บงคบใชนโยบายและทบทวนนโยบายสมาเสมอ

รายละเอยดในการปฏบตตามแนวทางการบรหารเพอปองกนเรองผลประโยชนทบซอน

๑) การระบผลประโยชนทบซอน ขนตอนแรกคอ การระบวาในการทางานของหนวยงาน มจดใดบางทเสยงตอการเกด

ผลประโยชนทบซอน และผลประโยชนทบซอนทจะเกดขนไดนนมประเภทใดบาง เปาหมายสาคญคอ องคกรตองรวาอะไรคอผลประโยชนทบซอนทเปนไปได เพอปองกนไมใหเกดผลประโยชนทบซอนทเกดขนจรงและทเหน การมสวนรวมของเจาหนาทมสวนสาคญ เพราะจะทาใหระบจดเสยงไดครอบคลมและทาใหเจาหนาทรสกเปนเจาของและรวมมอกบนโยบาย การระบผลประโยชนทบซอนนตองพจารณานยามและขอกาหนดทางกฎหมายทเกยวของประกอบดวย

- ตวอยางของผลประโยชนสวนตน เชน ผลประโยชนทางการเงน/เศรษฐกจ (เชนหน) ธรกจสวนตว/ครอบครว ความสมพนธสวนตว (ครอบครว ชมชน ชาตพนธ ศาสนา ฯลฯ) ความสมพนธกบองคกรอน (เอนจโอ สหภาพการคา พรรคการเมอง ฯลฯ) การทางานเสรม ความเปนอร/การแขงขนกบคนอน/ กลมอน

- ตวอยางของจดเสยง เชน การปฏสมพนธกบภาคเอกชน การทาสญญาจดซอจดจาง การตรวจตราเพอควบคมคณภาพมาตรฐานของการทางานหรออปกรณในภาคธรกจ การออกใบอนญาต การใหบรการท อปสงคมากกวาอปทาน การกระจายงบราชการ การปรบการลงโทษ การใหเงน/สงของสนบสนนชวยเหลอผเดอดรอน การตดสนขอพพาท ฯลฯ ทงน รวมถงงานทสาธารณะหรอสอมวลชนใหความสนใจเปนพเศษ

* บทท ๔ การบรหารจดการผลประโยชนทบซอน, คมอ: การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม, ๒๕๕๔

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๙

๒) พฒนากลยทธและตอบสนองอยางเหมาะสม องคประกอบประการหนงในการจดการผลประโยชนทบซอนกคอ ความตระหนกของผบรหาร

และเจาหนาทเกยวกบวธการจดการผลประโยชนทบซอน รวมถงความรบผดชอบของแตละคน ดงนน กฎเกณฑ เกยวกบการจดการตองแยกใหชดระหวางความรบผดชอบขององคกรและความรบผดชอบ

ของสมาชกในองคกร และยงตองทาใหผบรหารและเจาหนาทสามารถรไดวาเมอใดมผลประโยชนทบซอนเกดขน และในแบบใด (แบบเกดขนจรง แบบทเหน หรอแบบเปนไปได เปดเผยผลประโยชนทบซอนและบนทกกลยทธตาง ๆ ทใชเพอการจดการ ตดตามประสทธภาพของกลยทธทใช

๓) ใหความรแกเจาหนาทและหวหนางานระดบสง เพอใหการจดการผลประโยชนทบซอนมประสทธภาพ ตองมการใหความรอยางตอเนองตงแต

เจาหนาทในองคกร เอกชนทมาทาสญญา อาสาสมคร หวหนางานระดบสง และกรรมการบรหาร การใหความร จะเรมตงแตการปฐมนเทศ และมอยางตอเนองในระหวางทางาน เจาหนาททกคนควรสามารถเขาถงนโยบายและขอมลทจะชวยใหพวกเขาสามารถระบและเปดเผยผลประโยชนทบซอน สวนตวผบรหารเองกตองรวธจดการผลประโยชนทบซอน

ขนตอนแรกของการใหความร คอ สรางความเขาใจวาอะไรคอผลประโยชนทบซอน ผลประโยชนทบซอนใดเกดขนบอยในองคกร อะไรคอจดเสยงทระบในนโยบาย รวมถงความแตกตางของความรบผดชอบ ในการปฏบตตามนโยบายของผมตาแหนงหนาทตางกน ควรใหเอกสารบรรยายพรอมตวอยางทชดเจนสาหรบ การระบและจดการผลประโยชนทบซอน โดยเนนตรงทเปนจดเสยงมาก ๆ เชน การตดตอ การรวมทางานกบภาคเอกชน การแลกเปลยนบคลากรกบภาคเอกชน การแปรรป การลดขนตอนและกระจายอานาจ ความสมพนธกบเอนจโอ และกจกรรมทางการเมอง เปนตน

นอกจากการใหความรแลว ความตนตวและเอาใจใสของผบรหาร รวมถงกลยทธการจดการทมประสทธภาพจะมสวนอยางสาคญในการชวยใหเจาหนาทปฏบตตาม การสรางความตนตวและความเอาใจใส จะชวยในการแสวงหาจดเสยงและพฒนาวธการปองกนปญหาทจะเกดขนตอไป

๔) ดาเนนการเปนแบบอยาง การจดการผลประโยชนทบซอนทมประสทธภาพ จาเปนตองอาศยความทมเทของผทอยใน

ตาแหนงระดบบรหาร ซงตองแสดงภาวะผนา สนบสนนนโยบายและกระบวนการอยางแขงขนสนบสนนใหเจาหนาทเปดเผยผลประโยชนทบซอน และใหความชวยเหลอแกไข ผบรหารมความสาคญเนองจากเจาหนาทมกจะคานงถงสงทผบรหารใหความสนใจ โดยผบรหารตอง

(๑) พจารณาวามขอมลเพยงพอทจะชวาหนวยงานมปญหาผลประโยชนทบซอนหรอไม (๒) ชงนาหนกประโยชนขององคกร ประโยชนสวนบคคล และประโยชนสาธารณะ และพจารณาวา

อะไรคอวธทดทสดในการจดการหรอแกไขผลประโยชนทบซอน และ (๓) พจารณาปจจยอน ๆ รวมถงระดบและลกษณะของตาแหนงหนาทของเจาหนาททเกยวของ

รวมถงลกษณะของผลประโยชนทบซอน

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๐

๕) สอสารกบผมสวนไดเสย ประเดนสาคญคอ ภาพลกษณขององคกรในการรบรของผมสวนไดเสย เนองจากไมวาจะสามารถ

จดการกบผลประโยชนทบซอนไดดเพยงใด ถาผมสวนไดเสยรบรเปนตรงกนขาม ผลเสยทเกดขนกเลวรายไมแพกน การทางานกบองคกรภายนอกไมวาเปนเอนจโอหรอภาคธรกจองคกรตองระบจดเสยงของผลประโยชนทบซอนกอน และพฒนาวธปองกน ไมวาเปนเรองขอมลภายใน หรอโอกาสการใชอานาจหนาทเพอผลประโยชน และตองแจงแกองคกรภายนอกใหทราบนโยบายการจดการผลประโยชนทบซอนและผลทตามมา หากไมปฏบตตามนโยบาย เชน ยกเลกสญญา หรอดาเนนการตามกฎหมาย บางองคกรภาครฐจะอาศยจรยธรรมธรกจเพอสอสารเกยวกบหนาทและความพรอมรบผดทผทาธรกจมกบหนสวนและผทาสญญาดวย

นอกจากน ควรสอสารแบบสองทางกบองคกรภายนอก อาจใชวธตาง ๆ เชน ใหมสวนรวมในการระบจดเสยงและรวมกนพฒนากลไกปองกนแกไขปญหา ขอรบฟงความเหนตอรางนโยบายการจดการผลประโยชนทบซอน รวมทบทวนและปรบปรงกลไกการแสวงหาและแกไขผลประโยชนทบซอน วธเหลานจะทาใหไดนโยบายทสอดคลองความคาดหวงสาธารณะและไดรบความรวมมอจากผมสวนไดเสย ทงนในการรวมกนจดการผลประโยชนทบซอนกบผมสวนไดเสยน องคกรภาครฐตองทาใหการตดสนใจทกขนตอนโปรงใสและตรวจสอบได

๖) การบงคบใชและทบทวนนโยบาย ระบบการปองกนผลประโยชนทบซอนตองไดรบการทบทวนประสทธภาพสมาเสมอโดยสอบถาม

ขอมลจากผใชระบบ และผมสวนไดเสยอน ๆ เพอใหระบบใชไดจรง และตอบสนองตอสภาพการทางาน รวมถงสภาพสงคม เศรษฐกจทเปลยนแปลง อกทงยงสรางความรสกเปนเจาของและความรวมมอ นอกจากน ยงอาจเรยนรจากองคกรอน ๆ การแสวงหาการเรยนรเชนนยงเปนการสอสารวาองคกรมความมงมนในการจดการผลประโยชนทบซอนอกดวย การทบทวนควรครอบคลมจดเสยงและมาตรการและผลการทบทวนหรอมการเปลยนแปลงตองสอสารใหแกเจาหนาทผปฏบตใหเขาใจ และปรบเปลยนการทางานใหสอดคลองกน โดยอาจพฒนาระบบสนบสนนเพอชวยพฒนาทกษะและการใหคาปรกษาแกเจาหนาท

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๑

บทท ๒ การเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ*

การเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ

การเปดเผยและรายงานขอสงสยเกยวกบการประพฤตมชอบและการบรหารทบกพรอง/อคตของภาครฐ เปนรากฐานของความถกตองเปนธรรม (integrity) และการยดมน ยนหยดทาในสงทถกตอง

ผเปดเผยผลประโยชน : ผเปดเผยเปนผทรายงานขอมลทเปนจรงเกยวกบพฤตกรรมทมชอบทรายแรงของเจาหนาทภาครฐ

ทกระทาโดยมใชเพอผลประโยชนสาธารณะ หลายหนวยงานขาดการสนบสนนผเปดเผยการกระทาผดของเจาหนาท โดยแทนทจะยกยองชมเชย

เจาหนาททเปดเผยการประพฤตมชอบ คดโกง ทจรต หรอพฤตกรรมอาชญากรรมกลบวพากษวจารณทางลบ ทาใหสญเสยความกาวหนาในอาชพและแมแตสญเสยงาน

หลก ของการปกปองคมครองพยาน ใชหลกแหงความรบผดชอบและการแสดงออกซงความพรอมรบผดใหแกสาธารณชน การเปดเผยทเหมาะสม คอ เมอเกดการทาผดทรายแรงหรอเปนปญหาความเสยงสาธารณะ การรายงานการกระทาผดภายในองคกรหรอภายนอกองคกรตอสาธารณชนเปนทางเลอกทดทสด โดยเฉพาะเมอชองทางภายในและกระบวนการบรหารภายในใชการไมได หรอขาดประสทธภาพ

ทาไมการเปดเผยจงทาไดยาก : การศกษาวจยพบวา แมจะมการสนบสนน มชองทาง วธการผลกดนเจาหนาทของรฐในการสบเสาะ

การคดโกงและการกระทาผด แตมหลายองคประกอบททาใหการเปดเผยการกระทาผดเปนเรองยากสาหรบเจาหนาท

ปญหาสาคญคอ การขดแยงกนระหวางความเทยงตรง ของบคคลกบพนธะสญญาทมตอสวนรวม และ กบความภกดตอเพอนหรอองคกรซงเปนวฒนธรรมขององคกรภาครฐการเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ

การยดมนในสงถกตองและเปนธรรม ความเทยงตรงสวนบคคลเปนคานยมทเปนหลกคณธรรมในมาตรฐานทางจรยธรรม (Code of Conduct) แตในทางตรงกนขาม ความจงรกภกดเปนสญญาทมตอกลมคนและสงคมทใหความสาคญวา บคคลจะผดสญญาหรอทรยศตอเพอนไมไดในยามจาเปน

ปจจยสาคญอกประการททาใหบคคลไมกลารายงานการกระทาผดคอ ขอมลทเปดเผยและผเปดเผยจะตองเปนขอมลทเปนความลบ ไดรบการปกปอง แตในทางปฏบตผเปดเผยขอมลการกระทาผดมกไดรบ การปฏบตในทางตรงกนขาม

การตดสนใจทจะเปดเผยควรจะเปนเรองพนฐานงาย ๆ หลกคอจะตองปฏบตอยางโปรงใส มการเปดเผยการกระทาผดพรอมทงการปกปองขอมลทรายงานใหเกดความเชอมนและไววางใจได

* บทท ๔ การบรหารจดการผลประโยชนทบซอน, คมอ: การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม, ๒๕๕๔

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๒

การสงสาสนขององคกร : องคกรจะตองขบเคลอน/ผลกดนใหเจาหนาทของรฐเปดเผยพฤตกรรมทผดจรยธรรมและคดโกงวา

เปนสงทภาครฐตองการและขอมลของผเปดเผยจะตองไดรบความเชอมนวาถกปกปด ตองมคาแนะนาแกเจาหนาทวาจะบรหารขาวสารขอมลอยางไร และจะจดการอยางไร เมอเผชญกบกรณเกยวกบจรยธรรมทมแนวโนมจะทาใหเกดการกระทาผด

กฎหมาย ระเบยบ และนโยบาย :

รากฐานของการเปดเผยการกระทาผดมาจากกรอบกฎหมาย มาตรฐานทางจรยธรรมรวมทงนโยบายขององคกร ในมาตรฐานทางจรยธรรมจะกาหนดพฤตกรรมทเปนมาตรฐานและขอแนะนาพฤตกรรมทยอมรบใหปฏบตและไมยอมรบใหปฏบต รวมทงตองมการรายงานการกระทาทเบยงเบนจากมาตรฐานดวย

การเปดเผยการกระทาผดเพอปองกนการละเมดหลกคณธรรม ตองมกลไกการรายงานและการตรวจสอบทเปนอสระ การเปดเผยการกระทาผดภายใตกฎหมายตาง ๆ นนตองอธบายไดดวยวาจะมการดาเนนการอยางไร และองคกรตองแนใจวาการเปดเผยจะตองไดรบการคมครองพยานอยางเตมท

องคกรควรจะทาอยางไร :

วธทดทสด หนวยงานตองมนโยบายทชดเจนเกยวกบการเปดเผยการกระทาผด จดชองทางอานวยความสะดวก สนบสนน และคมครองผเปดเผยการกระทาผด รวมทงคนอน ๆ ทจะไดรบผลกระทบ

วตถประสงคของการปกปองผเปดเผยการกระทาผดและการคมครองพยาน คอ - สนบสนนใหบคคลเปดเผยการกระทาผด - เพอใหแนใจวาการเปดเผยจะไดรบการจดการอยางเหมาะสม - เพอใหแนใจวาจะตองมการปกปองคมครองพยานทเหมาะสมในทกกรณ

ปกตการรายงานหรอเปดเผยการประพฤตมชอบ จะใชการรายงานตามกระบวนการทางการบรหารซงเปนชองทางปกต โดยสามารถรายงานใหกบกลมบคคลตางๆ เชน หวหนา ผอานวยการ เจาหนาทผรบผดชอบ (เชนกลมงานคมครองจรยธรรม) ผบรหารระดบสง คณะกรรมการจรยธรรม หรอองคกรจรยธรรมภายนอก การรายงานหรอเปดเผยการประพฤตมชอบนน ขอมลทเปดเผย ควรประกอบดวย

- การประพฤตมชอบในหนาทของเจาหนาท - การบรหารทเปนอคต หรอ (ลมเหลว) - การละเวน ละเลย เพกเฉย เลนเลอ หรอการบรการทไมเหมาะสม ทาใหสญเสยเงนของแผนดน - การกระทาทเปนเหตใหเปนอนตรายตออนามยสาธารณะ ความปลอดภย หรออนตรายตอสงแวดลอม

สวนกระบวนการจะแยกตางหากจากกระบวนการรองทกขหรอรองเรยน เชน ในกรณการขคกคามหรอการดหมนเหยยดหยามกนในททางาน องคกรควรกาหนดกระบวนการเปดเผยผลประโยชนสาธารณะและประกาศใชอยางชดเจน

ประโยชนของกระบวนการ คอ บคคลจะทราบวาเมอมความจาเปนตองรายงาน/เปดเผย จะตองทาอยางไร เพอใหแนใจวาหนวยงานจะสนบสนนและปกปอง กลไกจะตองเปนกลไกเชงรก ตอบสนองตอการเปดเผย

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๓

การกระทาผดในกรอบของหนวยงานในทางปฏบต ตวอยางเชน ทกคนจะตองรบรโดยทนท (อยางเปนสญชาตญาณ) วาเมอเกดขอสงสยวาเกดการคดโกง ประพฤตผด ควรตองรายงานทนทตอหวหนา ผบงคบบญชาหรอผไดรบมอบหมาย และผบรหารระดบสง หรอคณะกรรมการจรยธรรมขององคกร การเปดเผยการกระทาผดเปนสงสาคญ และผรบรายงานควรใหคาแนะนาผเปดเผยถงการตรวจสอบ และสงทหนวยงานจะสนบสนนและคมครอง

เจาหนาทของรฐสามารถเปดเผยการกระทาผด ได ดงน ๑) การประพฤตมชอบของเจาหนาทตามกฎหมาย ป.ป.ช. ๒) การบรการทผดพลาดโดยกระทบกบผลประโยชนของผอน ๓) การละเวนการปฏบตหนาทหรอบรหารโดยมชอบโดยเจาหนาทของรฐ องคกรของรฐหรอผรบจางจาก

รฐเปนผลใหงบประมาณถกใชสญเปลา ๔) การกระทาของบคคลเปนผลใหเกดอนตรายตอสขภาพ ความปลอดภยกบสาธารณะ หรอกระทบตอ

สงแวดลอม การเปดเผยการกระทาผดบางประเภทอาจจะไมไดรบการคมครอง เชน การเปดเผยตอสอมวลชน การเปดเผยทกอใหเกดคาถามตอความเปนธรรมของรฐบาล การเปดเผยนโยบายของหนวยงาน หรอการเปดเผยเพอหลกเลยงการถกลงโทษทางวนย

นโยบายและกระบวนการในการเปดเผย จะตองครอบคลม : - เนอหาในการเปดเผย - การเปดเผยจะทาไดทไหน เมอไร และอยางไร - ใครบางทจะเปนผเปดเผย - เปดเผยตอใคร - เครองมอทดสอบและการตรวจสอบการเปดเผย - กลไกในการสนบสนนและปกปอง - กระบวนการตรวจสอบ - บทบาทในการบรหารและความรบผดชอบ

การใหความสาคญกบการรายงานและวธการรายงานทยดหยน : มาตรฐานทางจรยธรรมตองกาหนดใหเจาหนาททกคนเปดเผยขอสงสยเกยวกบการคดโกง หรอการ

ใหบรการทไมเปนธรรม การจดการเกยวกบการรายงานควรยดหยน เชน การรายงานตอผบงคบบญชา หรอเจาหนาทผรบผดชอบ หรอคณะกรรมการจรยธรรม ทสามารถไปพบปะหรอรายงานไดนอกสถานท หรอรายงานตอองคกรอสระ เชน ป.ป.ช. ปปท. ผตรวจการแผนดน

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๔

การผลกดนใหเปนรปธรรมในทางปฏบต : หนวยงานตองรบผดชอบในทางปฏบตใหการเปดเผยผลประโยชนสาธารณะไดรบการคมครองอยางเชอมนได และขอมลบคคลตองเกบเปนความลบ ปกตหนวยงานตองพฒนานโยบาย/กระบวนการในการใหคาแนะนาตอผบรหารใหตระหนกในความสาคญ สนบสนนและปกปองคมครองพยาน และควรมการอบรมพเศษแกหวหนาและผบงคบบญชา

เบองหลงความสาเรจ : ประสทธภาพในการเปดเผยการกระทาผดทดทสดคอ วฒนธรรมการยดถอความถกตองขององคกร องคกรทมพฤตกรรมจรยธรรมและความรบผดชอบ รวมทงใหความสาคญกบการปองกนปราบปรามการประพฤตมชอบทชดเจน จะทาใหเกดบรรยากาศจรยธรรมเชงบวก วฒนธรรมเกดจากการเสรมสรางการเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ การปกปองพยานและภาวะผนาตอความสาคญในการเปดเผยการกระทาผดของเจาหนาท และผลกดนการเปดเผยอยางแขงแกรง

การปกปองสทธของบคคลใด ๆ ทเกยวของกบการเปดเผยเปนเรองทสาคญมาก หนวยงานจะตองพสจนใหไดวาจะใหการดแลอยางเหมาะสม มการบรหารกระบวนการอยางเทาเทยม ซงจะทาใหเจาหนาทเกดความเชอมนและพฒนาความรบผดชอบในการรายงาน

ดชนวดความสาเรจ พจารณาไดจาก : - มเจาหนาทผรบผดชอบโดยตรงหรอมเครอขายสนบสนน - มโปรแกรมเฉพาะสาหรบการสนบสนนภายในองคกรและการปกปองคมครอง - ใหการฝกอบรมการตรวจสอบสบสวนแกเจาหนาทผรบผดชอบ - การใหคาปรกษาแนะนาหรอการสนบสนนทางจตใจ/อารมณแกผเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ - มเครอขายสนบสนนอยางไมเปนทางการ ผานการพบปะ สนทนากบผเปดเผยคนอน ๆ

บทบาทสาคญของการบรหาร : ผบรหารระดบลางมบทบาทสาคญตอกระบวนการเปดเผยขอมลสาธารณะ (Public Information Disclose : PID) ชวยใหเกดความตระหนกรขององคกร และใหเหนวาไมเปนอปสรรคในการรายงานของผเปดเผย ผอานวยการจะเปนผไดรบขอมลและจดการกบการรองเรยนทเกยวของกบผลการตรวจสอบ และรบผดชอบโดยตรงตอผลทจะเกดตอทมงาน บทบาทสาคญทสดทไดจากการวจย คอการปรบเปลยนทศนคตของขาราชการตอการรายงาน

สมพนธภาพระหวางเจาหนาท หลงจากรายงานการกระทาผดและภาวะผนาเปนเรองสาคญมาก ในการสรางบรรยากาศในททางาน ผบรหารจะตองสามารถคาดการณการตอบสนองของขาราชการและผลทเกดขนจากการตรวจสอบตาง ๆ

ผบรหารและเจาหนาทตองไมคกคามหรอทาใหผเปดเผยผลประโยชนสาธารณะกลายเปนเหยอ เจาหนาทผรบผดชอบตองปกปองและรกษาความเชอมนใหแกบคคลทเปดเผย หรอผตองสงสยในการเปดเผย ใหความเชอมนวาขอมลทไดจะเปนความลบซงเปนปจจยทสาคญตอการลดแรงตอตาน หากสงทเปดเผยบางสวนหรอ

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๕

ทงหมดรวไหลออกไปเปนสงสาคญทตองเขาไปจดการโดยเรว เพอลดปฏกรยาทางลบและปองกนผตอตานเทาทจะทาได

บทบาทอน ๆ คอ - ลดความเครยดของผเปดเผยและสนบสนนในทางทเหมาะสมแกผเปดเผย - ปรบกลยทธการบรหารความเสยงเพอจดการกบสงทจะเกดจากการเปดเผย - พฒนาโครงสรางผนาแกลกนองททางาน ขณะมการตรวจสอบ - ทางานอยางใกลชดรวมกบเจาหนาททรบผดชอบหรอกลมงานคมครองจรยธรรมเพอใหแนใจวาไดรบการ

สนบสนนและปองกนพยานทด - ปกปองขอมลทเกยวของกบการเปดเผยทเปนหลกฐาน - ใหเวลาและขอมลทยอนกลบตอทกฝายทเกยวของ

ผบรหาร และเจาหนาทจะตองสามารถจดการกบบคคลทตอตานการเปดเผย โดยใหคาปรกษาแนะนาตอผใตบงคบบญชาไมใหทาผดและตนตวตอการรบรตอการกระทาผด การคดโกงและทจรตทอาจเกดขน และตรวจสอบขอมลอยางระมดระวง ตองแสดงบทบาทอยางยตธรรม เปนกลาง ไมเขาไปมสวนไดสวนเสย และตรงไปตรงมา ไมวาจะยากเพยงไร

ผบรหารตองทาใหผเปดเผยมนใจตงแตแรกในขณะรายงานวาจะไดรบการปฏบตอยางเปนความลบ เชอมนในกระบวนการเปดเผยและผลทเกดจากการเปดเผยขอมลทไดรบจากผเปดเผยจะตองเปนเอกสารทสมบรณ หากมการรายงานดวยวาจาจะตองสรปรายละเอยดเปนเอกสาร ผบรหารจะตองระงบไมใหการกระทา ใด ๆ ของตนเขาไปกาวกาย มอทธพลตอการตรวจสอบ หรอทาใหผอนรบรไดวาทาเพอประโยชนสวนตน หรอทาใหรบรไดวา มอทธพลตอการตรวจสอบ

การพฒนาการตระหนกรและทกษะการสนบสนน : จดโปรแกรมการพฒนาขาราชการตารวจ เพอใหตระหนกในความสาคญและผลกดนใหเกดทศนคต

ทางบวกตอการเปดเผยขอมล โดยอธบายวา ทาไม ตองเปดเผย และ อะไร จะเกดขนเมอขาราชการเปดเผยการกระทาผด

จดใหมการฝกอบรม/พฒนา การตดสนใจเชงจรยธรรม (ethical decision making) แกขาราชการ หรอเมอขาราชการไดเลอนตาแหนงเปนหวหนา/ผบรหาร รวมทงตองไดรบการฝกอบรมทกษะเฉพาะ ในการรบขอรองเรยน การรายงาน การเปดเผย และจดการกบการเปดเผยขอมล รวมทงทกษะในการสนบสนนและปกปองคมครองพยาน

เปาหมายเพอการบรหารจดการทด (Best- practice target) : - หนวยงานควรสรางกลไกในการสนบสนนและปกปองคมครองผเปดเผยขอมล มนโยบายและกระบวนการ

เพอลดกฎเกณฑทมากเกนไป และสงเสรมใหคนกลาเปดเผยและรายงานขอสงสยเกยวกบการบรหารทไมเปนธรรมหรอการคดโกงและการทจรต

- จดกลไกสนบสนน (robust support) เพอลดการรายงานและการรบรทผดพลาด ใหคาปรกษาการเปดเผยพฤตกรรมการกระทาผดทเหมาะสม และปกปองการตอตานทจะมตอผเปดเผย

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๖

- โครงสรางการรายงาน หรอเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ ควรเหมาะสมกบโครงสราง ธรรมชาต และขนาดขององคกร

- นโยบาย โครงสรางและกระบวนการเปดเผยขอมลสาธารณะ ตองไดรบทราบโดยทวกน - มหลกสตรการฝกอบรมเพอใหแนใจวาการเปดเผยขอมลสาธารณะจะไดรบการปฏบตอยางเหมาะสมกบ

ผบรหาร ผบงคบบญชา ขาราชการทวไป เพอใหปฏบตหนาทเปนไปอยางมประสทธภาพ

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๗

บทท ๓ การให – การรบของขวญและผลประโยชน*

หลกการและแนวคดนสามารถประยกตใชประกอบการดาเนนการตามนโยบายการใหและรบของขวญ

และผลประโยชนของขาราชการพลเรอนและเจาหนาทภาครฐ ในประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน ขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของสวนราชการตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๕๑ และประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรองหลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๓

เจตนารมณ เนองจากความเชอถอไววางใจของประชาชนตอการปฏบตงานของขาราชการและเจาหนาทภาครฐวา จะตองตดสนใจและกระทาหนาท โดยยดผลประโยชนสาธารณะเปนหลก ปราศจากผลประโยชนสวนบคคล หากขาราชการและเจาหนาทภาครฐคนใดรบของขวญและผลประโยชนททาใหมอทธพลตอการตดสนใจ และการกระทาหนาทถอวาเปนการประพฤตมชอบ ยอมทาลายความเชอถอไววางใจของประชาชน กระทบตอความถกตองชอบธรรมทองคกรภาครฐยดถอในการบรหารราชการรวมทงกระทบตอกระบวนการปกครองในระบอบประชาธปไตย

อะไรคอของขวญและประโยชนอนใดทใชในความหมายน ของขวญและประโยชนอนใด หมายถง สงใด ๆ หรอบรการใด ๆ (เงน ทรพยสนสงของ บรการหรออน ๆ

ทมมลคา) ทขาราชการและเจาหนาทภาครฐใหและหรอไดรบทนอกเหนอจากเงนเดอน รายได และผลประโยชนจากการจางงานในราชการปกต

ของขวญและผลประโยชนอนใด สามารถตคาตราคาเปนเงน หรออาจไมสามารถตคาตราคาได ของขวญทสามารถคดราคาได (Tangible gifts) หมายรวมถง สนคาบรโภค ความบนเทง การตอนรบ ให

ทพก การเดนทาง อปกรณเครองใช เชน ตวอยางสนคา บตรของขวญ เครองใชสวนตว บตรกานล บตรลดราคาสนคาหรอบรการ และเงน เปนตน

ของขวญและประโยชนอนใดทคดเปนราคาไมได (Intangible gifts and benefits) หมายถง สงใด ๆ หรอบรการใด ๆ ทไมสามารถคดเปนราคาทจะซอขายได อาทเชน การใหบรการสวนตว การปฏบตดวยความชอบสวนตน การเขาถงประโยชน หรอการสญญาวาจะใหหรอการสญญาวาจะไดรบประโยชนมากกวาคนอน ๆ

* บทท ๔ การบรหารจดการผลประโยชนทบซอน, คมอ: การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม, ๒๕๕๔

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๘

รายละเอยดตอจากนเปนขอเสนอแนะในการพจารณาเกยวกบการให-รบของขวญและหรอผลประโยชนอนใดในทางปฏบต เราจะจดการอยางไร การจะรบของขวญและหรอผลประโยชนใด ๆ ม ๓ คาถาม ทใชในการตดสนใจวาจะรบหรอไมรบของขวญ

และหรอผลประโยชน คอ ๑) เราควรรบหรอไม ๒) เราควรรายงานการรบหรอไม ๓) เราสามารถเกบไวเปนของตนเองไดหรอไม เราควรรบหรอไม ตามหลกการทางจรยธรรมแมวาเราจะไมควรรบ แตมหลายโอกาสทเราไมสามารถปฏเสธได หรอเปน

การรบในโอกาสทเหมาะสมตามขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรมหรอใหกนตามมารยาททปฏบตกนในสงคม อยางไรกตาม มหลายโอกาสทไมเปนการเหมาะสมอยางยงทจะรบ ๑) ถาเปนการใหเงน ทานจะตองปฏเสธ ไมวาจะเปนโอกาสใด ๆ การรบเงนสดหรอสงใด ๆ ทสามารถเปลยนกลบมาเปนเงน เชน ลอตเตอร หน พนธบตร เปนการฝาฝนประมวลจรยธรรม และอาจเขาขายการรบสนบน

การถกเสนอสงใด ๆ นอกเหนอจากเงนนน สงทควรนามาเปนเหตผลในการตดสนใจ คอ - ทาไมเขาจงเสนอให เชน ใหแทนคาขอบคณ การเสนอใหมผลตอการตดสนใจในการปฏบต

ตนหรอไม - ความประทบใจของทานตอของขวญและหรอผลประโยชนทจะสงผลตอการทางานในอนาคต

ถาทานทางานอยในกลมเสยง ออนไหว หรออยในขายทตองไดรบความไววางใจเปนพเศษ เชน งานตรวจสอบภายใน และงานตรวจคณภาพตาง ๆ การจดซอจดจาง การออกใบอนญาตหรอการอนมต/อนญาตตาง ๆ ฯลฯ ทานจะตองปฏบตตามนโยบายและหลกจรยธรรมเรองน มากกวาบคคลกลมอน

๒) การรบกอใหเกดการขดแยงระหวางผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมหรอไม หากการรบกอใหเกดความขดแยงระหวางผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมแลวผลประโยชนสวนตนทไดรบกลายเปนมอทธพลตอการปฏบตหนาทราชการ หรอกอใหเกดขอสงสยตอสาธารณชนวาเปนการประพฤตโดย มชอบ การขดแยงระหวางผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม เปนตวกระตนใหเกดการประพฤต มชอบ และการทจรตคอรรปชน ในแตละสวนราชการควรกาหนดนโยบายการรบของขวญและผลประโยชนของตนเอง โดยสวนราชการทอยในกลมปฏบตหนาททเสยงตอการประพฤตมชอบ ควรกาหนดนโยบายดานนอยางเครงครดมากกวาหนวยงานอน ๆ

หลกการการปฏบตงานในภาครฐอยบนพนฐานทวา “การกระทาและการตดสนใจใด ๆ จะตองกระทาดวยความเปนกลาง ปราศจากการมสวนไดสวนเสยในการใหบรการ และปกปองผลประโยชนของสงคมไทยโดยรวม”

1

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๑๙

ดงนน องคกรหรอบคคลใด ๆ ไมควรใชของขวญหรอผลประโยชนมาแสวงหาความชอบ ผลประโยชนใหกบองคกรของตนหรอตนเอง เหนอองคกรหรอบคคลอน ทาใหเกดความสนคลอนความเชอถอไววางใจท ประชาสงคมมตอภาครฐ และทาใหเกดความไมเปนธรรมในสงคม

ประการสาคญ สมาชกทงหมดในสงคมตองไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม ภายใตระบอบประชาธปไตยขาราชการและเจาหนาทภาครฐมพนธะผกพนทจะตองปฏบตงานอยางเปนธรรม โดยกระทาและแสดงออกโดยยดมาตรฐานความโปรงใส ความพรอมรบผดชอบ และแสดงพฤตกรรมทถกตอง เทยงธรรม ตลอดเวลาทมอาชพรบขาราชการ

เราตองรายงานหรอไม

การรายงานการรบของขวญและหรอผลประโยชนตดสนจากหลกการตอไปน ๑) ธรรมชาตของผให : พจารณาตามกฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของ เชน ประกาศคณะกรรม การปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต รวมทงนโยบายของหนวยงาน เชน การหามรบของขวญหรอประโยชนจากคสญญา/องคกรหรอบคคลทกาลงจะมาทาการคา การสญญาวาจะให-รบกบองคกรหรอบคคลทจะขอทาใบอนญาตหรอรบการตรวจสอบดานตาง ๆ ฯลฯ หนวยงานควรกาหนดนโยบายดานนใหเครงครดและมกระบวนการทชวยใหขาราชการและเจาหนาทภาครฐสามารถจดการเรองนไดอยางเหมาะสม การรายงานการรบของขวญและหรอผลประโยชนใด ๆ ตองมการลงทะเบยนรบอยางเปนทางการ

๒) บทบาทหนาทของทานในองคกร : ถาขาราชการนน ๆ ทางานในขอบขายทออนไหวและตองการความเชอถอไววางใจเปนพเศษ และหรอกลมทเกยวกบการไดประโยชนหรอเสยประโยชนทงจากระดบองคกร และระดบบคคล อาทเชน งานตรวจสอบ งานจดซอจดจาง การใหใบอนญาต/ยดใบอนญาต ฯลฯ ควรใหแนใจทสดวาตวทานและองคกรมความเทยงธรรม และจะไมถกตงขอสงสย แมวาหนวยงานของทานมไดกาหนดนโยบายเกยวกบการหามรบของขวญหรอผลประโยชนใด ๆ และมไดกาหนดใหรายงานการรบของขวญและผลประโยชน ทานควรดารงความถกตองดวยการรายงานหรอปฏเสธทจะรบของขวญและหรอผลประโยชนนน ๆ

หลกการการกาหนดวาของขวญและผลประโยชนอนใดควรตองรายงานหรอไม ควรจะตองใหองคกรเกบรกษาไวหรอไม หรอควรตกเปนของขาราชการ ใหเทยบกบคาตามราคาตลาดโดยตองมคานอยกวา ๓,๐๐๐.- บาท ทงน ใหปฏบตตามประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรองหลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๓

ไมวาของขวญและหรอผลประโยชนนนจะมคาเพยง เลกนอยกไมควรรบ เพราะกอใหเกดความรสกผกพน

หรอพนธะกบผให และอาจกอใหเกดความ เสอมศรทธาตอประชาชน

๒

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๒๐

แนวพจารณาในทางปฏบต ของขวญทงหมดทมคาทางวฒนธรรมหรอประวตศาสตร เชน งานศลปะ พระพทธรป

เครองประดบโบราณ ฯลฯ แมจะมขนาดเลกหรอเปนเรองเลกนอย ของขวญนน ๆ ยอมเปนทรพยสนขององคกร ไมวาจะมคาราคาเทาใด

ของขวญหรอผลประโยชนทไดรบเมอเทยบกบราคาตลาด มคานอยกวา ๓,๐๐๐.- บาท ไมตองรายงานและอาจเกบเปนของตนเองได

ของขวญหรอผลประโยชนใด ๆ เมอเทยบกบราคาตลาดมคาเกน ๓,๐๐๐.- บาท ตองรายงานหนวยงานและลงทะเบยนไว และเจาหนาทมความจาเปนตองรบ ใหองคกรโดยหวหนาสวนราชการตดสนวา สมควรใหขาราชการหรอเจาหนาทของรฐคนนน ๆ รบทรพยสนดงกลาวหรอไม หรอ ใหสงมอบเปนทรพยสนขององคกร เพอใชประโยชนสาธารณะและหรอตามความเหมาะสม องคกรอาจพจารณาอนญาตใหขาราชการหรอเจาหนาทของรฐผนนเกบรกษาของไวเปนกรณไป เชน ของขวญในการยายหนวยงานในขณะดารงตาแหนงเดม ของขวญในโอกาสเกษยณอายราชการหรอลาออกจากงาน ของขวญหรอผลประโยชนทเพอนรวมงานใหเมอเจบปวย ฯลฯ

ถาในปงบประมาณใด ๆ คณคารวมของขวญและหรอผลประโยชนทไดรบจากผใหคนเดยวกน กลมเดยวกน หรอผใหมความสมพนธกนหลาย ๆ ครง เมอรวมกนทงปมคามากกวา ๓,๐๐๐.- บาท ตองรายงานของขวญหรอผลประโยชนแตละอยางทไดรบ

ถาในปงบประมาณใด ๆ ไดของขวญและหรอผลประโยชนจากผรบบรการ แมจะตางคนตางกลม เพอเปนการขอบคณในการใหบรการทด แตเมอรวมกนแลวมคามากกวา ๓,๐๐๐.- บาท ตองรายงานของขวญหรอผลประโยชนแตละอยางนน

ของขวญและหรอผลประโยชนใด ๆ ทไดรบเพอเปนการขอบคณจากผรบบรการ (ประชาชน องคกรเอกชน) ทไดอยางสมาเสมอ บอยครง อาจทาใหเกดขอสงสยจากประชาชนวามอทธพลบดเบอน กอใหเกดอคตในการใหบรการของขาราชการหรอเจาหนาทภาครฐ หรออาจกอใหเกดความรสกชอบ และคาดหวงวา จะไดรบของขวญและหรอผลประโยชนเมอมผมารบบรการ ควรปฏเสธการรบ

เงนสดหรอสงใด ๆ ทสามารถเปลยนเปนเงนได (ตวอยางเชน หน พนธบตร ลอตเตอร) ตองปฏเสธไมรบไมวาจะอยในสถานการณใด ๆ

เราจะเกบรกษาไวเองไดหรอไม ปกตสามารถเกบรกษาไวเอง หากมคาไมเกน ๓,๐๐๐.- บาท ถาเกนกวาน สวนราชการตอง

พจารณาตดสนวา ขาราชการหรอเจาหนาทภาครฐนน ๆ จะเกบไวเองไดหรอไม หรอเปนทรพยสนของสวนราชการ และสวนราชการพจารณาตดสนวาจะใชประโยชนอยางไร การฝาฝนกฎนมโทษอยางไร การฝาฝนนโยบายวาดวยการรบของขวญหรอผลประโยชนนน และพรอมฝาฝนการปฏบตตามประมวลจรยธรรมอาจถกลงโทษตกเตอน ตดเงนเดอน จนกระทงถงไลออก ขนกบความรายแรงของการฝาฝน

๓

๔

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๒๑

นอกจากนน หากการรบของขวญหรอผลประโยชนนน ๆ เขาขายการรบสนบน ฉอฉลทจรต และสามารถพสจนไดวา ขาราชการและหรอเจาหนาทภาครฐนน ๆ รบของขวญหรอผลประโยชนซงมผลตอความเปนธรรม กอใหเกดผลประโยชนแกผใหโดยมชอบ หากถกตดสนวาผดจรง ผมสวนเกยวของทกคนอาจมสวนรวมในการรบโทษทางอาญาดวย

การรบของขวญและผลประโยชน : กญแจแหงความเสยง การรบของขวญและผลประโยชนใด ๆ เปนสาเหตใหสาธารณชนรบรวามการปฏบตอยางมอคต มอทธพลตอการตดสนใจในการปฏบตหนาทราชการ กอใหเกดการทาลายความเชอถอศรทธาของประชาชน ตอภาครฐและตอขาราชการ กญแจแหงความเสยง ๒ ประการทสาคญ คอ ๑. ความพยายามทจะหลบเลยงกฎเกณฑ โดยตคาราคาของขวญและหรอผลประโยชนนอยกวาความเปนจรง การตคาราคาตากวาความเปนจรงนน บคคลอาจจงใจตนเองหรอจงใจผอนใหคดวาของขวญและหรอผลประโยชนนนๆ มคาตากวาทเปนจรง เพอหลกเลยงการรายงาน การกระทาดงกลาวนบวาเปนการคดโกงและหลอกลวงซงเขาขายฝาฝนประมวลจรยธรรม ๒. การเพกเฉยมองขามความผดและละเลยตอผลทเกดขน การรบของขวญและหรอผลประโยชนใด ๆ อาจทาใหตดเปนนสยอยางรวดเรวและกอใหเกดความคาดหวงเสมอวาจะไดรบของขวญและหรอผลประโยชนใด ๆ ในการปฏบตหนาทราชการ ทาใหเกดความรสกชอบหรออยากปฏบตตอผรบบรการ หรอผรบงาน-รบจาง-รบเหมา ฯลฯ ทเปนผใหของขวญและหรอผลประโยชน โดยอทธพลของความชอบหรอประโยชนตอบแทนทไดรบทาใหมการปฏบตตอบแทนเกนกวามาตรฐานทกาหนด ในสถานการณเชนน ผรบจาง ผรบเหมา และหรอผรบจดซอ อาจรบรผดพลาดและเขาใจวา การรบจางตาง ๆ ไมตองทาในระดบมาตรฐานหรอลดคณคาการบรการนอกจากนน หากเกดการปฏบตเปนวฒนธรรมการทางานขององคกร ขาราชการ และหรอเจาหนาทของรฐจะมพฤตกรรมเคยชนกบ “การรบรางวล” จากการปฏบตหนาท และละเวนการปฏบตหนาทโดยความรบผดชอบ ซงจดไดวาเปนการรบสนบน

สถานการณตวอยาง เจาหนาทตรวจสอบนาหนกรถยนตรบคาตอบแทน จานวน ๒๗ ครง เปนเงนรวมหนงแสนหนงพนบาทถวน เพอใหการอนญาตรถบรรทกทบรรทกสนคาทมนาหนกเกนกวาทกฎหมายกาหนดใหขนสงสนคาได กรณเชนนนอกจากจะเปนการฝาฝนประมวลจรยธรรม ผดวนยขนไลออกจากราชการแลว ยงมโทษทางอาญาแผนดนดวย

ในการพจารณาวนจฉยโทษทางอาญา ผพพากษาไดระบเหตผลวาการกระทาของเจาหนาทของรฐผนน กอใหเกดความไมปลอดภยตอสาธารณชน ทาลายทรพยสนสาธารณะ(ถนน) เปนการสมยอมของเจาหนาท ยอมใหผรบบรการกระทาผดกฎหมาย และเปนการใหผลประโยชน ในทางมชอบตอบรษททเปนเจาของกจการรถบรรทก รวมทงเจาของสนคาและสงลงโทษจาคกเปนเวลา ๑ ป โดยไมรอลงอาญา

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๒๒

การแสวงหาเหตผลเพอบดเบอนความจรง มแนวโนมทเปนไปไดมากทเราจะรบของขวญและผลประโยชนโดยเฉพาะสงทถกใจเรา บคคลอาจสงสยวาการรบของขวญและหรอผลประโยชน ใด ๆ ถอไดวาเปนความผด แตผรบมกจะหาเหตผลเขาขางตนเองดงน

“ฉนรวาไมควรรบของดงกลาว แตดวยมารยาทจงไมกลาจะปฏเสธนาใจ หรอหากไมรบจะเปนการทาลายสมพนธภาพระหวางผใหกบองคกรหรอกบตนเอง”

“คนอน ๆ กทาเชนน ทาไมฉนจะทาบางไมได” “ดซ ฉนอทศเวลานอกเวลาราชการทางาน ดงนน มนเปนการยตธรรมทเราจะไดรางวล

ผลประโยชนพเศษบาง” “เพราะฉนเปนคนพเศษจรง ๆ ดงนน ผบงคบบญชาจงชมฉน และเปนเรองธรรมดาทฉนมกเปน

คนแรกเสมอทไดรบโอกาสใหไปฝกอบรม/สมมนา” “มนเปนแคตวอยางฟรใหทดลองใช และฉนกไมคดวาหนวยงานของฉนจะสงสนคาชนดน แมวา

ฉนจะใหคาแนะนากตาม” “ฉนไมเหนมกฎ ระเบยบใด ๆ เกยวกบการใหของขวญ ดงนน ฉนกไมไดฝาฝนกฎเกณฑใดๆ”

ทานตองระลกอยเสมอวา เหตผลททานใชกลาวอางเชนน ไมสามารถปกปองทานจากการถกดาเนนการทางวนย หากการกระทาของทานเปนการกระทาทมชอบ

สถานการณตวอยาง หนวยงานภาครฐหนง สงนกทรพยากรบคลททาหนาทจดซอจดจาง ใหเขารวมสมมนาดานทรพยากรบคคล เจาหนาทผนนไดรบรางวลมลคา ๗,๐๐๐ บาท จากการเปนผเขารวมสมมนาทมบคลกเปน personnel planner ซงบรจาคโดยโรงงานผลตสนคาทเปนคคากบหนวยงาน เจาหนาทไดเกบของรางวลนนไวโดยไมไดรายงานหนวยงานเนองจากคดวาเปนรางวลทตนชนะจากการเขารวมกจกรรมการสมมนา ผบงคบบญชาตระหนกถงความหมายทอาจแอบแฝงมาจากการให และตดสนใจวาจะตองมการรายงานของรางวลนนและลงทะเบยนเปนของหนวยงาน โดยใหเหตผลวาการปรากฏตวของเขาในการเขารวมสมมนาเปนเพราะไดรบการสนบสนนจากหนวยงาน ดงนนเปนความชอบธรรมของหนวยงานทจะตดสนวาจะจดการอยางไรกบรางวลชนน เนองจากราคาของของรางวลและบทบาทในหนาทมความเสยงในเรองผลประโยชน ในทสดเจาหนาทจงถกขอรองใหสละรางวลแกหนวยงานเพอใชประโยชนตามความเหมาะสม

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๒๓

โมเดลสาหรบการตดสนใจ

ประเดน การตดสนใจเจตนารมณ : อะไรเปนเจตนาของการใหของขวญและหรอผลประโยชนกฎ ระเบยบ : มกฎ ระเบยบ หรอนโยบายอะไรทเกยวกบการใหของขวญและหรอผลประโยชนความเปดเผย : มการเปดเผยตอสาธารณชนเพยงใดคณคา : ของขวญและหรอผลประโยชนมคาราคาเทาใดหลกจรยธรรม : มหลกจรยธรรมทเกยวกบการรบของขวญหรอไม และมอะไรบาง อตลกษณ : ผใหมอตลกษณเพออะไรเวลาและโอกาส : เวลาและโอกาสในการให คออะไร

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๒๔

บทสรป

ความเชอถอไววางใจ และจรยธรรมเปนรากฐานของการบรหารภาครฐทด เมอทานเปนขาราชการและหรอเจาหนาทภาครฐไมวาจะสงกดหนวยงานใด ทานถกคาดหวงใหปฏบตหนาทและตดสนใจ โดยปราศจากอคต ทานถกคาดหวงไมใหแสวงหารางวลหรอผลประโยชนในรปแบบใด ๆนอกเหนอจากเงนเดอนและผลประโยชนทรฐจดให แมวานโยบายของหนวยงานหลายแหงจะอนญาตใหรบของขวญได ซงถอวาเปนของทระลกในโอกาสทเหมาะสม แตอยางไรกตามควรมขอบเขตในการรบเสมอ การฝาฝนขอบเขตดวยการรบของขวญหรอผลประโยชนทไมเหมาะสม จะนาไปสความเสยงตอการทจรต และทาลายชอเสยงของทาน รวมทงองคกรของทานเอง

กฎหมายทเกยวของ - รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.๒๕๕๐ หมวด ๑๒ การตรวจสอบการใชอานาจ รฐ สวนท ๒

การกระทาทเปนการขดกนแหงผลประโยชน - พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.๒๕๔๒ แกไข

เพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๕๔ มาตรา ๑๐๐-๑๐๓

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ของขาราชการตารวจ

สานกงานตรวจสอบภายใน สานกงานตารวจแหงชาต หนา ๒๕

ภาคผนวก

[1]

 

 

(ตวอยาง) แบบประเมนคณธรรมและความโปรงใส การดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ

(Integrity & Transparency Assessment)

ชอหนวยงาน........................................................................................................................................................................ ภารกจตามทกฎหมายกาหนด ไดแก ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ วธการกรอกขอมลตามแบบประเมนคณธรรมและความโปรงใสการดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ

(แบบ Evidence Base Integrity & Transparency Assessment: EBITA) 1. ใหทาเครองหมายถก ลงในชอง ทเปนตวเลอกคาตอบทสอดคลองกบขอเทจจรงสาหรบหนวยงานของทาน และหากม

เอกสารหรอหลกฐานอางองใหทาเครองหมายถก ลงในชอง พรอมระบชอเอกสารและสงมอบเอกสาร/หลกฐานทเปนตวเลอกคาตอบ 2. ขอคาถามทมคาวา “ภารกจตามทกฎหมายกาหนด” หมายถง หมายถงภารกจในภาพรวมของหนวยงาน 3. รายชอหลกฐานทระบในแบบสารวจฯ น จะเปนรายชอหลกฐานทใชเปนแนวทางการตอบขอคาถาม ทงน หนวยงานอาจใชหลกฐานอนๆ

สาหรบการตอบขอคาถามนนกได โดยใหทาเครองหมายถก ลงในชอง อนๆ โดยระบชอเอกสาร 4. ขอคาถามทกขอจะนาไปใชในการคานวณคาดชนวดคณธรรมและความโปรงใสการดาเนนงานของหนวยงานทาน

คาถาม ม ไมม

การใหและเปดเผยขอมลในการจดซอจดจาง IT1 ในรอบปงบประมาณทผานมาหนวยงานของทานมการดาเนนการเกยวกบการจดหาพสดอยางไร 1) มการประกาศเผยแพรแผนจดหาพสดหรอการจดซอจดจางประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556 หรอไม มหลกฐาน คอ การประกาศแผนปฏบตการจดซอจดจาง ปงบประมาณ พ.ศ. 2556 อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

2) มการจดทารายงานผลการจดหาพสดหรอการจดซอจดจางประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556 หรอไม มหลกฐาน คอ รายงานผลการจดหาพสด (จดซอ จดจาง) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556 อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

[2]

3) มการแสดงขอมลอยางเปนระบบเกยวกบการจดซอจดจางประจาปงบประมาณพ.ศ. 2556 ตอไปน หรอไม 3.1 ชอโครงการ 3.2 งบประมาณ 3.3 ผซอซอง 3.4 ผยนซอง 3.5 ผไดรบคดเลอก 3.6 รอยละของจานวนโครงการจาแนกตามวธการจดซอจดจาง 3.7 รอยละของจานวนงบประมาณจาแนกตามวธการจดซอจดจาง มหลกฐาน คอ ฐานขอมลการจดซอ จดจาง ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556 อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

4) มการจดทารายงานการวเคราะหผลการจดหาพสดหรอการจดซอจดจางประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556 หรอไม มหลกฐาน คอ รายงานการวเคราะหผลการจดหาพสด (จดซอ จดจาง) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556 อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

5) มการปรบปรงการดาเนนงานประจาปงบประมาณพ.ศ. 2556 ตามรายงานการวเคราะหผลการจดหาพสดหรอการจดซอจดจางประจาปงบประมาณพ.ศ. 2555 หรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานผลการดาเนนงาน .................................................................................... รายงานการประชม .............................................................................................. อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

คาถาม ม ไมม

IT2 ในปงบประมาณทผานมาหนวยงานของทานมการดาเนนงานเกยวกบการเปดเผยขอมลผลการจดซอจดจางรายโครงการทงหมดใหสาธารณชนทราบบนเวบไซต หรอสออนๆอยางไร 1) มการเผยแพรแผนการจดซอจดจางแตละโครงการลวงหนาไมนอยกวา 30 วน หรอไม มหลกฐาน คอ เอกสารเผยแพรบนเวบไซตของหนวยงาน (print screen) หรอสออนๆ แผนปฏบตการจดซอจดจาง ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556............................. ประกาศการจดซอ จดจางโครงการ....................................................................... อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

2) มการประกาศเผยแพรหลกเกณฑในการพจารณาคดเลอกตดสนผลการจดซอจดจางแตละโครงการหรอไม มหลกฐาน คอ เอกสารเผยแพรบนเวบไซตของหนวยงาน (print screen) หรอสออนๆ ประกาศหลกเกณฑในการพจารณาคดเลอกตดสนผลการจดซอจดจางโครงการ อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

[3]

3) มการประกาศวธการคานวณราคากลางของแตละโครงการหรอไม มหลกฐาน คอ เอกสารเผยแพรบนเวบไซตของหนวยงาน (print screen) หรอสออนๆ ตารางแสดงวงเงนงบประมาณทไดรบจดสรรและราคากลางในงานจางกอสราง อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

4) มการประกาศรายชอผเสนอราคา/งานทมสทธไดรบการคดเลอกแตละโครงการ หรอไม มหลกฐาน คอ เอกสารเผยแพรบนเวบไซตของหนวยงาน (print screen) หรอสออนๆ ประกาศรายชอผเสนอราคา/งานทมสทธไดรบการคดเลอกรายโครงการ อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

5) รายงานผลการจดซอจดจางแตละโครงการพรอมระบวธการจดซอจดจางและเหตผลทใชในการตดสนผลการจดซอจดจาง

มหลกฐาน คอ เอกสารเผยแพรบนเวบไซตของหนวยงาน (print screen) หรอสออนๆ รายงานผลการจดซอจดจางแตละโครงการ อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

คาถาม ม ไมม

มาตรฐานการใหบรการ IT3 หนวยงานของทานมแนวทางการปฏบตงานในภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงานหรอไม

มหลกฐาน คอ บนทก/หนงสอสงการแนวทางการปฏบตงาน.…………………………………………………… คมอการปฏบตงาน.………………………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................……………………………………………………………………

IT4 หนวยงานของทานมคมอกาหนดมาตรฐานการปฏบตงานในภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงานหรอไม

มหลกฐาน คอ คมอกาหนดมาตรฐานการปฏบตงาน.……………………………….………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................……………………………………………………………………

เปนธรรม ไมเลอกปฏบต IT5 หนวยงานของทานมการใชเทคโนโลยเพอใหบรการในภารกจตามทกฎหมายกาหนดเปนมาตรฐานเดยวกน โปรงใสและมประสทธภาพคอ

มหลกฐาน คอ เทคโนโลยทใชบรการ……………………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................…………………………………………………………………

IT6 หนวยงานของทานมการแสดงขนตอนการใหบรการในภารกจตามทกฎหมายกาหนด อตราคาบรการ (ถาม) และเวลาทใชในการดาเนนการใหประชาชนทราบอยางชดเจนหรอไม

[4]

มหลกฐาน คอ แผนผงการปฏบตงาน....………………………………………………………………………………… คมอการใหบรการ..……………………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………………………

IT7 หนวยงานของทานมการใหบรการในภารกจตามทกฎหมายกาหนดโดยจดลาดบกอน-หลงหรอไม

มหลกฐาน คอ บตรควการใหบรการ......………………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................……………………………………………………………………

กฎ/ระเบยบ IT8 หนวยงานของทานมระบบการปองกนหรอการตรวจสอบเพอปองกนการละเวนการปฏบตหนาทในการใหบรการในภารกจตามทกฎหมายกาหนดหรอไม

มหลกฐาน คอ ระบบการปองกนหรอการตรวจสอบเพอปองกนการละเวนการปฏบตหนาทในการใหบรการ……………………. อนๆ โปรดระบ ............................……………………………………………………………………

คาถาม ม ไมม

การมสวนรวม (ผมสวนไดเสยไดเขามามสวนรวมในการปฏบตราชการตามภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงาน) IT9 ผมสวนไดเสยไดเขามามสวนรวมในการแสดงความคดเหนเกยวกบการปฏบตราชการหรอการปรบปรงแกไขพฒนาการปฏบตราชการในภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงานหรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานการประชม....…………………………………………………………………………………………. อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………………………

IT10 ผมสวนไดเสยไดเขามามสวนรวมในการจดทาแผนงาน/โครงการหรอในการปรบปรงแกไขพฒนาการปฏบตราชการในภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงานหรอไม

มหลกฐาน คอ โครงการ ……………....……………………………………………………………………………………… รายงานการประชม....………………………………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………………………

IT11 ผมสวนไดเสยไดเขามามสวนรวมดาเนนการตามโครงการหรอปรบปรงแกไขพฒนาการปฏบตราชการ ในภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงานหรอไม

มหลกฐาน คอ โครงการ …………....……………………………………………………………………………… รายงานการประชม………………………………………………………………………………………………... อนๆ โปรดระบ

[5]

IT12 ผมสวนไดเสยไดเขามามสวนรวมตรวจสอบตดตามประเมนผลโครงการหรอประเมนผลการปรบปรงแกไขพฒนาการปฏบตราชการในภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงานหรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานประเมนผล.................…………………………………………………………………………… รายงานตดตามผลการดาเนนงาน.......……………………………….…………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................……………………………………………………………………………

IT13 ผมสวนไดเสยไดเขามามสวนรวมในการปรบปรงแกไขพฒนาโครงการในภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงานอยางตอเนองเมอสนสดโครงการหรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานผลการดาเนนงาน.......………………………………………………………………………………… รายงานการประชม....…………………………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................…………………………………………………………………………

ผลสมฤทธการปฏบตราชการ คาถาม ม ไมม

การเขาถงขอมลตามภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงาน IT14 หนวยงานของทานมชองทางสอสารตอไปนทใหประชาชนเขาถงขอมลในภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงานหรอไม

1) มหนวยประชาสมพนธททาการของหนวยงานหรอไม มหลกฐาน คอ โครงสรางหนวยงาน......……………………………………………………. แผนผงการปฏบตงาน....……………………………………………………………………….… คาสงการปฏบตงาน.………………………………………………………………………………. อนๆ โปรดระบ ............................…………………………………………………………….

2) มขอมลตามภารกจตามทกฎหมายกาหนดทางเวบไซตของหนวยงานหรอ Social Media หรอไม มหลกฐาน คอเอกสารเผยแพรบนเวบไซตหรอ Social Media ของหนวยงาน (print screen) ขอมลตามภารกจตามทกฎหมายกาหนดของหนวยงาน..........………………………………….………. อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………………………...

3) มระบบ Call center หรอไม มหลกฐาน คอ บรรจอยในโครงสรางหนวยงาน......……………………………………………………………………………… แผนผงการปฏบตงาน....……………………………………………………………………… คาสงการปฏบตงาน.…………………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………………………..

[6]

4) มการเผยแพรขอมลทางโทรทศนวทยและ/หรอสออเลกทรอนกสอนๆหรอไม มหลกฐาน คอ แผนผงรายการ .......…………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ ............................……………………………………………………………………………….

5) มเผยแพรขอมลทางสอตอไปน หรอไม 5.1 หนงสอพมพ มหลกฐาน คอ ............................................................................................................................. 5.2 วารสาร มหลกฐาน คอ ............................................................................................................................. 5.3 จลสาร มหลกฐาน คอ ............................................................................................................................. 5.4 แผนพบ มหลกฐาน คอ ............................................................................................................................. 5.5 อนๆ โปรดระบ มหลกฐาน คอ .............................................................................................................................

คาถาม ม ไมม

ขนตอน/ระบบการรองเรยน

IT15 หนวยงานของทานมการกาหนดขนตอน/กระบวนการเรองรองเรยนหรอไม

มหลกฐาน คอ คมอการปฏบตงานเรองรองเรยนจดซอจดจาง ..................................................... แผนผงปฏบตงานเรองรองเรยนจดซอจดจาง....................................................... อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

IT16 หนวยงานของทานมการประกาศเผยแพรขนตอน กระบวนการในการรองเรยนและแกไขปญหาเรองรองเรยน หรอไม

มหลกฐาน คอ ประกาศ .…………………………………………………………………………………………………………. อนๆ โปรดระบ ............................…………………………………………………………………………

ชองทางการรองเรยน IT17 หนวยงานของทานมการกาหนดชองทางการรองเรยนหรอไม

มหลกฐาน คอ คมอการปฏบตงานเรองรองเรยนจดซอจดจาง ..................................................... แผนผงปฏบตงานเรองรองเรยนจดซอจดจาง....................................................... อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

[7]

IT18 หนวยงานของทานมการกาหนดหนวยงานหรอผรบผดชอบเรองรองเรยนจดซอจดจาง หรอไม

มหลกฐาน คอ คมอการปฏบตงานเรองรองเรยนจดซอจดจาง ..................................................... แผนผงการปฏบตงานเรองรองเรยนจดซอจดจาง................................................. คาสงการปฏบตงาน............................................................................................. อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

หนวยงานของทานมเรองรองเรยนเกยวกบการจดซอจดจางหรอไม (หากหนวยงานไมมเรองรองเรยนใหขามไปตอบคาถามในขอ IT23)

มหลกฐาน คอ ตวอยางเรองรองเรยนจดซอจดจาง ...................................................................... อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………..

คาถาม ม ไมม

การแจงผลรองเรยน IT19 หนวยงานของทานมการรายงานผลการดาเนนการเรองรองเรยนใหผรองเรยนทราบหรอไม

มหลกฐาน คอ หนงสอรายงานผลการดาเนนงานเรองรองเรยนจดซอจดจาง .............................. อนๆ โปรดระบ ............................………………………………………………………………………………………

IT20 หนวยงานของทานในกรณทมมาตรการทตองดาเนนการกอนการรบเรองรองเรยนตองมการแจงรบเรองรองเรยนภายในกาหนดเวลา 15 วน หรอไม

มหลกฐาน คอ ใบรบแจงเรองรองเรยน.....……………………………………………………………………………… หนงสอตอบรบแจงเรองรองเรยน.………………………………………………………………………… อนๆ โปรดระบ .................…………………………………………………………………………………

IT21 หนวยงานของทานมการรายงานผลการดาเนนการหรอความกาวหนาในการดาเนนการเรองรองเรยน หรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานผลการดาเนนการหรอความกาวหนาเรองรองเรยน...………………………………………………….. อนๆ โปรดระบ .................…………………………………………………………………………………

IT22 หนวยงานของทานมรายงานสรปผลการดาเนนการเรองรองเรยนในรอบเดอน หรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานสรปผลการดาเนนการเรองรองเรยนประจาเดอน…………………………..……………………………. อนๆ โปรดระบ .................……………………………………………………………………………………

[8]

คาถาม ม ไมม

การตอตานการทจรตในองคกร (Anti-Corruption Institution) IT23 หนวยงานของทานมการดาเนนการเรองผลประโยชนทบซอน อยางไร 1) มการประชมหรอสมมนาภายในองคกรเพอใหความรเรองการปองกนผลประโยชนทบซอนแกเจาหนาท หรอไม มหลกฐาน คอ รายงานการประชมหรอสมมนาเจาหนาทเพอใหความรเรองการปองกนผลประโยชนทบซอน อนๆ โปรดระบ ........................…………………………………………………………………………

2) มการจดทาคมอหรอประมวลจรยธรรมเกยวกบการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน หรอไม มหลกฐาน คอ คมอหรอประมวลจรยธรรมเกยวกบการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน........................ อนๆ โปรดระบ ..........................…………………………………………………………………………

3) มการใหความรตามคมอหรอประมวลจรยธรรมเกยวกบการปองกนผลประโยชนทบซอนแกเจาหนาท หรอไม มหลกฐาน คอ รายงานผลการฝกอบรมตามคมอหรอประมวลจรยธรรมเกยวกบการปองกนผลประโยชนทบซอน... อนๆ โปรดระบ ...........................………………………………………………………………………

4) มการปรบปรงกลไก ขนตอนการปฏบตงาน หรอระเบยบ เพอปองกนผลประโยชนทบซอน หรอไม มหลกฐาน คอ รายงานผลการดาเนนงานปรบปรงกลไก ขนตอนการปฏบตงาน หรอระเบยบ เพอปองกนผลประโยชนทบซอน

................................................................................................................................................................ อนๆ โปรดระบ ....................…………………………………………………………………………………

5) มการตรวจสอบกรรมการ เจาหนาททมหนาทรบผดชอบในการจดซอจดจาง ถงความเกยวของกบผเสนองานหรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานผลการตรวจสอบกรรมการ เจาหนาททมหนาทรบผดชอบในการจดซอจดจางถงความเกยวของกบผเสนองาน

.............................................................................................................................................................. อนๆ โปรดระบ .................……………………………………………………………………………………

6) มรายงานผลการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอนและขอเสนอแนะ หรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานผลการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน.............................................................. อนๆ โปรดระบ ....................……………………………………………………………………………

[9]

7) มการนาขอเสนอแนะจากรายงานผลการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอนไปปรบปรงระบบการทางาน หรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานการปรบปรงระบบการทางานจากขอเสนอแนะรายงานผลการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน

........................................................................................................................................................... อนๆ โปรดระบ ................................……………………………………………………………………………………...

คาถาม ม ไมม

IT24 หนวยงานของทานมการดาเนนการดานการปองกนและปราบปรามการทจรตเปนอยางไร 1) มการวเคราะหผลการดาเนนการปองกนและปราบปรามการทจรตของหนวยงานทไดรายงานเมอป 2555 หรอไม มหลกฐาน คอ รายงานวเคราะหผลการดาเนนการตามแผนปฏบตการฯ ป 2555.................................................... อนๆ โปรดระบ ......................……………………………………………………………………………

2) หนวยงานของทานมการดาเนนการดานการปองกนและปราบปรามการทจรตตอในปงบประมาณ พ.ศ. 2556 หรอไม

มหลกฐาน คอ รายงานผลการดาเนนงานดานการปองกนและปราบปรามการทจรตตอในปงบประมาณ พ.ศ. 2556 อนๆ โปรดระบ .................……………………………………………………………………………………………………

3) มแผนปฏบตการดานการปองกนและปราบปรามการทจรต ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2557 หรอไม มหลกฐาน คอ แผนปฏบตการดานการปองกนและปราบปรามการทจรต ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2557............. อนๆ โปรดระบ ......................………………………………………………………………

IT25 หนวยงานของทานมการรวมกลมของเจาหนาทในหนวยงานเพอการบรหารงานทโปรงใสอยางไร 1) มการรวมกลมของเจาหนาทในหนวยงานเพอการบรหารงานทโปรงใส หรอไม มหลกฐาน คอ รายชอคณะกรรมการ/กรรมการ/สมาชกของกลม วตถประสงคของการจดตงกลม และระเบยบ หรอแนวทางการ

ดาเนนงานของกลม........................................................................................................................................................... อนๆ โปรดระบ ......................……………………………………………………………………………………..............

2) กรณทมการรวมกลมของเจาหนาทเพอการบรหารงานทโปรงใส กลมดงกลาวมกจกรรมทแสดงถงความพยายามทจะปรบปรงการบรหารงานของหนวยงานใหมความโปรงใสยงขน หรอไม

มหลกฐาน คอ ผลการดาเนนงานของกลม.................................................................................................................. อนๆ โปรดระบ ......................…………………………………………………………………………

IT26 การถกชมลความผดของเจาหนาทในหนวยงาน (สานกงาน ป.ป.ช. จะเปนผจดเกบขอมลเรองรองเรยนทถกชมลความผดในรอบปทผานมาของสานกงาน ป.ป.ช. และสานกงาน ป.ป.ท.)

ขอขอบคณทานเปนอยางยงทไดกรอกแบบสารวจ และแนบหลกฐานทเกยวของ

****************************************************

ประมวลจรยธรรม องคกรคณธรรมโปรงใส กบการปองกนเรองผลประโยชนทบซอน

ดร.ณฐวฒน อรยธชโภคน

ตนเหตของการโกงกน หรอทปจจบนมกเรยกกนวา การทจรตคอรรปชน โดยเจาหนาทของรฐนน มพนฐานมาจากการทเจาหนาทของรฐมไดยดมนปฏบตหนาทในหลกการเรองการขดกนระหวางประโยชน สวนบคคลและประโยชนสวนรวม หรอเรองผลประโยชนทบซอนนนเอง ผลทตามมาทาใหการทจรตคอรรปชนเปนปญหาพวพนกบชวตคนไทยมาตลอด แตในชวงสอง-สามทศวรรษทผานมา ปญหานไดยงทวความรนแรงและกลายเปนภยรายกดกรอนบอนทาลายความมนคงของสงคมไทยและประเทศชาต โดยปญหาดงกลาวไดแพรกระจายไปทกภาคสวนและทวความรนแรงมากขน จนถกประเมนมลคาความเสยหายวา ปละหลายแสนลานบาท โดยแคเฉพาะในการจดซอจดจางโครงการของภาครฐกสญเสยเงนสงถงปละ ๒ - ๒.๕ แสนลานบาทแลว ทงนมลคาดงกลาวยงไมรวมความเสยหายจากโครงการตามนโยบายอนๆ ของรฐอกหลายแสนลานบาททถกจบตา หรอถกจบไดวามการทจรตคอรรปชนในโครงการลงทนขนาดใหญดานโครงสรางพนฐาน และการทจรตคอรรปชนเชงตางๆ และผลของการทจรตคอรรปชน ทาใหชวต คนไทยตองตกอยภายใตความเสยงภยและอนตราย ตลอดจนไมมความปลอดภยในชวตและทรพยสนอยางทควรจะไดรบ ในพจนานกรมของราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ใหความหมายคาวา คาวา โกง หมายถง การใชอบายหรอเลหเหลยมหลอกลวง นอกจากนยงมคาทใกลเคยง คอ คาวา กลฉอฉล อนหมายถง การใชอบายหลอกลวงดวยการแสดงขอความอนเปนเทจ หรอการจงใจปดบงซอนเรนขอความจรง เพอใหผอนหลงผดจนเขาทานตกรรม หรอจนคกรณอกฝายหนงขอกาหนดอนเปนภาระอนหนกขนกวาทคกรณฝายนนจะยอมรบโดยปรกต ปจจบนโดยทวไปคาวา การโกง จะหมายถงคาวา Corruption ในภาษาองกฤษ ซงปกตเปนคานยมทถกนามาใชอธบายถง พฤตกรรมการโกง ในหลายบรบทหลายโอกาส เชน การคอรรปชนในนโยบายหรอโครงการของรฐ การคอรรปชนในการจดซอจดจาง การคอรรปชนในการบรหารงานของทงภาครฐและภาคธรกจเอกชน หรอแมแตการเอาไปใชอธบายพฤตกรรมยอยๆ ในระดบบคคล เชน การคอรรปชนเวลาราชการ และจะเขยนคาวา Corruption เปนคาไทยตามหลกการเขยนคาตางประเทศเปนคาไทยของราชบณฑตสถานทไมตองมการใชรปวรรณยกตกากบในการออกเสยงคาเขยนทมาจากคาตางประเทศ โดยจะเขยนเปนคาไทยทเปนทางการวา “การทจรตคอรรปชน” แตอานออกเสยงเชนเดยวกบคาซงเขยนตามสมยนยม หรอความนยมทใชวรรณยกตเอกกากบไว คอ กาน-ท-จะ-หรด-คอ-รบ-ชน

ในภาษาองกฤษมความหมายของคาวา คอรรปชน (Corruption) มเนอหาทกวางมากเมอเทยบกบภาษาไทย ธานนทร กรยวเชยร (๒๕๑๐) เหนวา คาวาคอรรปชน นาจะมความหมายใกลเคยงกบคาวา ฉอราษฎรบงหลวง แมนกวชาการบางทานแยงวา ความหมายขางตนกอาจจะยงแคบไปเพราะนาจะกนความไปถงเรอง การรบสนบน และการแสวงหาอานาจโดยวธการอนผดทานองคลองธรรม โดยไมจากดอยแคเพยงแคเรองการเบยดบงยกยอกทรพยของรฐและของสาธารณะเทานน ซงสอดคลองกบแนวคดของ Gunnar Myrdal (๑๙๘๖) (อางในพรศกด ผองแผว และคณะ, ๒๕๓๙) และแมวาการกระทาดงกลาวอาจจะไมผดตอกฎหมายอาญา แตกถอวาเปนการคอรรปชนดวย (อางใน มาตาลกษณ ออรงโรจน และคณะ, ๒๕๕๔)

ในพจนานกรมของราชบณฑตสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ยงใหความหมายวา คอรรปชน หมายถง โกง เบยดบง ทจรต ฉอราษฎรบงหลวง รบสนบน และพจนานกรมของราชบณฑตสภา พ.ศ. ๒๕๔๒ กาหนดความหมายคาวา ทจรต หมายถง ความประพฤตชว โกง เชน การทจรตในการสอบ คดโกง ฉอโกง ไมซอตรง สวนคาวา ฉอราษฎรบงหลวง หมายถง การทพนกงานเจาหนาทเกบเงนจากราษฎรแลวไมสงหลวง หรอ หรอการเบยดบงเงนหลวง สวน อทย หรญโต ไดขยายความวา การฉอราษฎร หมายถงการกระทาใดๆของขาราชการทเรยกรองจากราษฎร โดยทาใหราษฎรเขาใจผดวาตองเสยคาบรการหรอคาธรรมเนยมพเศษจากการปฏบตหนาทตามปกตของขาราชการนนๆ สาหรบการบงหลวง หมายถง การทขาราชการนาเงนหรอประโยชนของทางการราชการไปเปนประโยชนสวนตน (อางใน มาตาลกษณ ออรงโรจนและคณะ, ๒๕๕๔) ขณะท เสนย ปราโมช อธบายวา การฉอราษฎร เปนการท เจาพนกงานเรยกและรบสนบนจากราษฎร โดยอาจเปนเงนหรออามสอยางอนเพอปฏบตหรอไมปฏบตหนาทราชการ เปนการใหคณแกผใหสนบน สวนการบงหลวง เปนการทเจาพนกงานทาการทจรตตอหนาทราชการ ทาใหเกดความเสยหายแกผลประโยชนของแผนดนไมวากรณดงกลาวจะทาโดยการสมคบกบราษฎรเพอเบยดบงผลประโยชนของแผนดนหรอไมกตาม (อางใน ณฐนนทน อศวเลศศกด และคณะ, ๒๕๕๓) และตรงกบท David H. Baylay ระบวา การทจรตคอรรปชนในสวนทเกยวของกบการรบสนบนนน มความหมายอยางกวางครอบคลมไปถงการใชอานาจหนาท(ของเจาหนาทรฐ-ผเขยน)ไปในทางทผดเพราะเหนแกประโยชนสวนตนเปนทตง โดยผลประโยชนทวานนไมจาเปนตองอยในรปเงนตราเสมอไป (อางในพรศกด ผองแผว และคณะ, ๒๕๓๙) David H. Baylay ยงไดเขยนบทความ The Effects of Corruption in a Developing Nation ไวในหนงสอ Political Corruption ของ Arnold J. Heidenheimer (อางในพรศกด ผองแผว และคณะ, ๒๕๓๙) ระบวา การทจรตคอรรปชนถอเปนเรองธรรมดาของประเทศดอยพฒนาทงหลาย ซงมขอสงเกตวา ทงประชาชนและขาราชการในประเทศดอยพฒนา มกจะถอวาการฉอราษฎรบงหลวงเปนสวนประกอบในชวตประจาวนทขาดไมไดของขาราชการ ซง ธานนทร กรยวเชยร (อางในพรศกด ผองแผว และคณะ, ๒๕๓๙) ชวา การฉอราษฎรบงหลวง

เปนโรคระบาดทนาสะพงกลวของในประเทศดอยพฒนา (underdeveloped countries) หรอทเรยกอยางไพเราะวา ประเทศกาลงพฒนา (developing countries) นอกจากน วทยากร เชยงกล ยงใหความหมายการคอรรปชน ทสะทอนใหเหนภาพผลกระทบ ความเสยหายตอผลประโยชนของประเทศชาตและประชาชนจากการคอรรปชนไวในหนงสออธบายศพทสงคมศาสตรเพอการพฒนา (อางใน มาตาลกษณ ออรงโรจนและคณะ, ๒๕๕๔) วาหมายถง การทจรตฉอฉล โดยเจาหนาทของรฐ และนกการเมองหรอเจาหนาทในองคกรธรกจเอกชน ซงไมไดกอผลเสยแคในทางจรยธรรมเทานน แตยงกอผลเสยตอการพฒนาประเทศ เพราะทาใหการบดเบอนการใชทรพยากรอยางไมเปนธรรมและไมมประสทธภาพ การขาดการแขงขนทเปนธรรม ทาใหองคกรไมมแรงจงใจทจะพฒนาประสทธภาพ ทาใหภาครฐมทรพยากรสาหรบการลงทนดานการศกษาและกจกรรมทเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศโดยรวมลดลง ซงทงนยงเปนการกาหนดนยามความหมายทกวางมากขน ครอบคลมผมสวนรวมกระทาการทจรตคอรรปชนไปถงนกการเมองและเอกชนโดยมไดจากดแคขาราชการหรอเจาหนาทของรฐเทานน ซง ผาสก พงษไพจตร และนวลนอย ตรรตน ชวา การคอรรปชน เปนเครองมอหรอ พฤตกรรมทอาจผดหรอไมผดกฎหมายกได แตขดกบ หลกจรยธรรม หรอมาตรฐานความคาดหวงทสาธารณชนมตอบทบาทของบคคลสาธารณะ เชน นายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร ขาราชการ ฯลฯ (อางใน ณฐนนทน อศวเลศศกด และคณะ, ๒๕๕๓) คาวาการทจรตคอร รปชนนน ยงม คาทมความหมายใกลเคยงและมกจะใชปะปนกนอยเสมอๆ ประกอบดวย คาวา ทจรต ประพฤตมชอบ การขดกนระหวางประโยชนสวนตนกบประโยชนสวนรวม หรอประโยชนทบซอน ซงแตละคากมความหมายเฉพาะทแตกตางกนไป อยางไรกตามเมอประมวลความ และบรบททางสงคม การเมองการปกครองของประเทศทเปลยนไป ทาใหการเบยดบงผลประโยชนโดยขาราชการหรอเจาหนาทรฐ มไดเปนแค “บงหลวง” หรอทรพยสนทตองสงสวยเขาหลวงเหมอนในอดตเทานน แตเปนการฉกฉวยเอาประโยชนสาธารณะ ทรพยากรของชาตทงหมดของรฐซงประชาชนทกคนควรไดรบการจดสรรจากรฐอยาง เทาเทยม ดงนน การทจรตคอรรปชน จงนาจะเรยกไดอกประการหนงวาเปนการ “ฉอราษฎรโกงรฐ” การนยามความหมายของคาวา คอรรปชน (Corruption) เปนเรองทไมงาย เพราะสามารถมองไดในหลายแงมม ทงการนยามตามหลกภาษาศาสตร ตลอดจนมมมองทางทฤษฎในสาขาวชาตางๆ เชน นตศาสตร เศรษฐศาสตร ฯลฯ ทบางครงมองตางกน นอกจากน การตความหมายยงแตกตางกนตามวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณของสงคมหรอแตละประเทศ อาท ทางกฎหมายมกกาหนดการทจรตคอรรปชนเปนความผดทางอาญา แตในการปฏบตมมาตรฐานบางเรองตางกบ ยกกรณการรบของขวญของเจาหนาท รฐ คนองกฤษถอเปนความผด แตคนอเมรกนอนญาตใหรบในลกษณะสนนาใจระหวางญาตและเพอนแบบสวนตวได

หรอประเพณตะวนตกเขมงวดการรบสนบนสนนาใจ แตสงคมคนตะวนออกยอมรบตามประเพณในระบบอปถมภทคนเคยกนมานาน หรอประเทศไทยกาหนดโทษสงสดถงประหารชวต แตบางประเทศบอกวารนแรงเกนไปขดกบกฎหมายประเทศของตนจนไมสามารถใหความรวมมอจบคนโกงกนสงกลบมาใหประเทศไทยไดกเคยมกรณเชนน ทงนแมจะรกนวา การทจรตคอรรปชนเปนเรองไมด เปนการใชอานาจรฐทเจาหนาทรฐไดมาหาเงนหรอประโยชนใดๆ เขากระเปาตวเองหรอพรรคพวก แตความไมมนคงในการตความทหลากหลาย จงเปนสาเหตปญหาหนงททาใหกลไกกาจดกลโกง ไมมประสทธภาพเพยงพอกวาดลางการทจรตคอรรปชนใหหมดไป เพราะความเขาใจทแตกตางในเรองหลกการของการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวม

ตามกฎหมายไทย คาวา “ประโยชนสวนบคคล” หมายถง การทบคคลทวไปในสถานเอกชนหรอเจาหนาทของรฐในสถานะเอกชนไดทากจกรรหรอไดกระทาการตางๆ เพอประโยชนสวนตน ครอบครว ญาต เพอนหรอของกลมในสงคม ทมความสมพนธกนในรปแบบตางๆ เชน การประกอบอาชพ การทาธรกจ การคา การลงทน เพอหาประโยชนในทางการเงนหรอทางทรพยสนตางๆ

ขณะท “ประโยชนสวนรวม หรอประโยชนสาธารณะ” หมายถง การทบคคลใดๆ ในสถานะทเปนเจาหนาทของรฐ (ผดารงตาแหนงทางการเมอง ขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ หรอเจาหนาทของรฐในหนวยงานของรฐ) ไดกระทาการใดๆ ตามหนาท หรอไดปฏบตหนาทอนเปนการดาเนนการในอกสวนหนงทแยกออกมาจากการดาเนนการตามหนาทในสถานะเอกชน การกระทาการใดๆ ตามหนาทหรอการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐจงมวตถประสงคหรอมเปาหมายเพอประโยชนของสวนรวม หรอการรกษาประโยชนของสวนรวมทเปนประโยชนของรฐ สาหรบรปแบบของการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมนน เชน ๑. นาทรพยสนหนวยงานไปใชในกจการทเปนของสวนตน เพอประโยชนสวนตวของเจาหนาทรฐ และทาใหหนวยงานของรฐเสยหายหรอเสยประโยชน ๒. เจาหนาทรฐไดรบทรพยสนหรอประโยชนตางๆ เชน ของขวญ โดยผลของการรบทรพยสนนนสงผล หรอมผลตอการตดสนใจในการดาเนนการ/ปฏบตตามอานาจหนาท ๓. เจาหนาทรฐใชขอมลภายในของรฐ ซงเปนขอมลทมความสาคญตอการกาหนดนโยบาย การสงการตามกฎหมาย หรอตามอานาจหนาท เพอประโยชนแกตนเอง ครอบครว บรวาร ญาตหรอพวกพอง และสงผลกระทบทาใหการบงคบใชกฎหมายขาดประสทธภาพ หรอทาใหการจดซอจดจางของหนวยงานรฐเกดการเออประโยชนและเกดการแขงขนทไมเปนธรรม

๔. เจาหนาทของรฐใชเวลาในการปฏบตงานตามอานาจหนาทไปทางานพเศษ ๕. เจาหนาทของรฐ เขาทาธรกจกบหนวยงานของรฐ ในฐานะผมสวนไดเสยในสญญา ๖. เจาหนาทของรฐเขาทางานกบบรษทเอกชนทเกยวของเชอมโยงกบการปฏบตตามอานาจหนาท ภายในเวลาตอเนองเมอพนจากการเปนเจาหนาทของรฐ ๗. เจาหนาทของรฐ กาหนดใหมการนาโครงการสาธารณะไปลงทนในเขตพนทของตน เพอเออประโยชนแกตนเอง และพวกพอง ฯลฯ เปนตน

ทงนตามความหมายในมาตรา ๑๐๐ กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม การทจรต การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม หรอประโยชนทบซอน ของเจาหนาทของรฐ หมายถง “การทเจาหนาทของรฐไดตกอยในฐานะผมสวนไดสวนเสยในรปแบบตางๆ ตามทกฎหมายบญญตหามไว และเจาหนาทของรฐผนนยงเขาไปพจารณาดาเนนการในกจการสาธารณะทเปนการดาเนนการตามอานาจหนาท ในกจการของรฐเพอประโยชนของรฐ แตไดมผลประโยชนสวนตนเขาไปแอบแฝง หรอเขาไปมอทธพลตอการตดสนใจ รวมถงการดาเนนการใดๆ ตามอานาจหนาทในการดาเนนงานทเปนกจการของรฐ”

โดยในรายละเอยดมาตรา ๑๐๐ กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม

การทจรต นน หามมใหเจาหนาทของรฐผใดดาเนนกจการดงตอไปน (๑) เปนคสญญาหรอมสวนไดเสยในสญญาททากบหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนน ปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐ ซงมอานาจกากบดแล ควบคม ตรวจสอบ หรอดาเนนคด (๒) เปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททเขาเปนคสญญากบหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนน ปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอานาจกากบ ดแล ควบคม ตรวจสอบ หรอดาเนนคด (๓) รบสมปทาน หรอคงถอไวซงสมปทานจากรฐ หนวยงานราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถนอนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน ทงนไมวาโดยทางตรงหรอทางออม หรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว (๔) เขาไปมสวนไดเสยในฐานะเปนกรรมการ ทปรกษา ตวแทน พนกงานหรอลกจางในธรกจของเอกชนซงอยภายใตการกากบ ดแล ควบคม หรอตรวจสอบของหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนสงกดอยหรอปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐ ซงโดยสภาพของผลประโยชนของธรกจเอกชนนน อาจขดหรอแยงตอประโยชนสวนรวม หรอประโยชนของทางราชการ หรอกระทบตอความมอสระในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐผนน

ประการสาคญกฎหมายยงใหนาบทบญญตในวรรคหนงมาใชบงคบกบคสมรสของเจาหนาทของรบตามวรรคสอง โดยใหถอวาการดาเนนกจการของคสมรสดงกลาว เปนการดาเนนกจการของเจาหนาทของรฐ และในมาตรา ๑๐๑ ยง”ใหนาบทบญญตมาตรา ๑๐๐ มาใชบงคบกบการดาเนนการของผซงพนจากการเปนเจาหนาทของรฐมาแลวยงไมถงสองปโดยอนโลม เวนแตการเปนผถอหนไมเกนรอยละหา ของจานวนหนทงหมดทจาหนายไดในบรษทมหาชนจากด ซงมใชบรษททเปนคสญญากบหนวยงานของรฐตามมาตรา ๑๐๐ (๒) ทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย” อกดวย หากผใด ฝาฝนกฎหมายกาหนดใหมโทษ จาคกไมเกน ๓ ป ปรบ ไมเกน ๖๐,๐๐๐.- บาท ทงจา ทงปรบ และใหถอเปนความผดฐานทจรตตอหนาทหรอกระทาความผดตอตาแหนงหนาทอกดวย นอกจากน มาตรา ๑๐๓ กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตยงหามมใหเจาหนาทของรฐ รบทรพยสน / ประโยชนอนใดเวนแต โดยธรรมจรรยา ซงถอเปนมาตรการเสรมใน การปองกนความเสยงเกดปญหาการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวม โดยสาระสาคญ คอ ขาราชการหรอเจาหนาทของรฐ จะรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลทวไปไดตามท ป.ป.ช.กาหนดไวไมเกน ๓,๐๐๐.- บาทไมได เวนแตกรณรบจากญาตแตกตองเปนไปตามฐานารรปของผใหอกดวย หากผใด ฝาฝนกฎหมายกาหนดใหมโทษ จาคกไมเกน ๓ ป ปรบ ไมเกน ๖๐,๐๐๐.- บาท ทงจา ทงปรบ และใหถอเปนความผดฐานทจรตตอหนาทหรอกระทาความผดตอตาแหนงหนาทอกดวย

ความจรงการปองกนเรองผลประโยชนทบซอนมกถอเปนเรองสาคญหลกเรองหนงทตองมการบญญตไวในประมวลจรยธรรมของแตละองคกร แตอยางไรกตามในการนาประมวลจรยธรรมของหนวยงานของรฐไปใชนน มกพบขอปญหาอปสรรคในการนาไปสความสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว เชน ขอบญญตในประมวลจรยธรรมขาดความชดเจนหรอไมมความเปนรปธรรมเพยงพอจนเปนอปสรรคตอผทจะตองนาไปปฏบต ขณะเดยวกนขาราชการหรอเจาหนาทของรฐในองคกรตางๆ เหลานนยงขาดความตระหนกและการยอมรบในมาตรฐานจรยธรรม หนวยงานหรอองคกรขาดการประชาสมพนธในเรองทเกยวของอยางดพอ ทงการใหขอมลขาวสารทไมตอเนองและขาดความทวถง จนทาใหการบงคบใชประมวลจรยธรรมขาดประสทธภาพ รวมถงประเดนสาคญคอ การขาดกลไกการตดตามประเมนผลการบงคบใชประมวลจรยธรรมอกดวย

ดงนน หากพบปญหาอปสรรคในการนาประมวลจรยธรรมไปใชเพอปองกนเรองผลประโยชนทบซอนอยางมประสทธภาพแลว อาจกาหนดแนวทางในการปรบปรงประมวลจรยธรรมทควรดาเนนการ ในดานตางๆ อาท เชน

๑. การสนบสนนใหขาราชการ เจาหนาทของรฐในองคกร ใหความสาคญในการปฏบตตามประมวลจรยธรรมโดยถอเปนขอปฏบตขนพนฐานในวชาชพ แตขณะเดยวกนควรมตดตาม ทบทวนการปรบปรงเนอหาสาระ หรอบทบญญตของประมวลจรยธรรมองคกรใหมความเปนรปธรรมสามารถนาไปปฏบตและวดผลไดโดยสะดวก ไมยงยากซบซอน หรอมมาตรการปองกนการใชดลยพนจในการตดสนตความทอาจมความเสยงตอ การเกดอคตในการตดสนใจ ๒. กาหนดบทลงโทษ และวธดาเนนการลงโทษผฝาฝน ไมปฏบตตามประมวลจรยธรรม ทมความเฉพาะเจาะจง ชดเจน หลกเลยงการกาหนดเปนกรอบกวางๆ เชน การกาหนดใหผฝาฝน ไมปฏบตตามประมวล ถอเปนเพยงการกระทาผดทางวนย ทตองดาเนนการตามหลกเกณฑและวธการตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการพลเรอน ๓. การทบทวนการประเมนความเสยงในการไมปฏบตตามหรอฝาฝนประมวลจรยธรรมของขาราชการ เจาหนาทของรฐ ในแตละตาแหนงหนา หรอสายงาน เพราะผปฏบตจะมความเสยงในการกระทาผดตางกนตามลกษณะของงาน สายงาน หรอตาแหนงหนาททรบผดชอบอย ๔. ในดานการกากบดแล ควรมการจดตงหนวยรบผดชอบโดยเฉพาะ และมมาตรการสนบสนน การดาเนนงานของหนวยรบผดชอบ หรอคณะกรรมการคมครองจรยธรรมขององคกรใหสามารถปฏบตงานได อยางเตมท เชน กรณสานกงานตารวจแหงชาต แมมสานกจเรตารวจ และกองบญชาการศกษาเปนหนวยงานหลกในการสงเสรมการดาเนนการเกยวกบประมวลจรยธรรมอยแลว กอาจกาหนดใหระดบกองบญชาการ กองบงคบการ หรอสถานตารวจตางๆ เขามารวมขบเคลอนอยางเปนระบบมากขน ทงการสงเสรมใหความร การสอดสองดแล การปฏบตตามประมวลจรยธรรมขององคกรเปนตน ๕. การยกระดบความรในเรองประมวลจรยธรรมของขาราชการ และเจาหนาทของรฐ ในฐานะผปฏบตตลอดจนผมสวนไดเสยและประชาชนทวไปในฐานะผมสวนรวมในการชวยตดตาม สอดสองดแลการปฏบตตามประมวลจรยธรรม จาเปนตองมการจดฝกอบรม การผลตและเผยแพรผานสอตางๆ เพอสรางความรความเขาทถกตองและเพยงพอแกทกภาคสวน อยางไรกตาม ปญหาการขดกนของประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมหรอผลประโยชนทบซอนทมความเสยงนาไปสการทจรตคอรรปชน ในระดบตางๆ นน เปนเรองทอยทบซอนในอาณาบรเวณของการทจรตคอรรปชน แตเนองจากตามบทบญญตในกฎหมายจะกาหนดรปแบบของการขดกนของประโยชนสวนบคคลและ

ประโยชนสวนรวมไวเปนการเฉพาะ ดงนนในการพจารณาวา การกระทาใดถอเปนการขดกนของประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม จงควรยดเอาผลทเกดวา การกระทาของเจาหนาทของรฐนนๆไดสงผลเสยหายตอประโยชนสวนรวมของประเทศชาต ประชาชนและสงคมสวนรวมหรอไม ซงหากยดในแนวทางเชนน กสามารถนาผลทเกดจากการกระทาการทจรตคอรรปชนในลกษณะตางๆ มาอธบายเรองการขดกนของประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมไดอยางครอบคลมยงขน สาหรบประเภทของการทจรตคอรรปชนนน ไดมการจาแนกไวอยางหลากหลาย ขนกบมมมองใน การพจารณา โดย ณฐนนทน อศวเลศศกด และคณะ (๒๕๕๓) เหนวา สามารถพจารณาไดจาก ประการแรกคอรปแบบของการทจรตคอรรปชน (Form) เชน การใชตาแหนงหนาทในการหาผลประโยชน การทจรตจดซอจดจางและการดาเนนงานโครงการ การเบยดบงเงนงบประมาณ หรอทรพยสนของทางราชการ ฯลฯ ประการทสองจาแนกตามขนาดของการทจรตคอรรปชน (Size) เชนการทจรตคอรรปชนขนาดเลก (Petty corruption) การทจรตคอรรปชนขนาดใหญ (Grand corruption) ประการทสามจาแนกตามระดบการยอมรบของชมชน (Degree of tolerability) เชน การทจรตคอรรปชนสดา (black corruption) การทจรตคอรรปชนสเทา (Gray corruption) การทจรตคอรรปชนสขาว (White corruption) และประการสดทายจาแนกตามลกษณะ(Dimension)ของการทจรตคอรรปชน เชน การทจรตคอรรปชนในการบรหารราชการแผนดน (Administrative corruption) การทจรตคอรรปชนทางเศรษฐกจ (Economic corruption) การทจรตคอรรปชนทางการเมอง (Political corruption) ฯลฯ เปนตน โดยพฤตกรรมหรอรปแบบของการทจรตคอรรปชน ทเปนกลโกงหรอความเสยง หรอชองโหวในการโกงกน กจะแปรเปลยนไปตาม ประเภทของการทจรตคอรรปชน อาท ตวอยางแรก โครงการประเภทรบเหมาแบบเบดเสรจ หรอทรจกกนในนาม โครงการเทรนคย ซงมลกษณะเปนโครงการทมความสลบซบซอน สวนใหญมวงเงนงบประมาณสงตงแตหลกหลายพนลานบาทจนถงหลายแสนลานหลายลานลานบาท โดยผผลตสนคาหรอบรการหรอผรบเหมา มสญญาผกพนทจะผลตหรอพฒนาสนคาหรอบรการเหลานนจนแลวเสรจในสภาพพรอมใชงาน แลวจงสงมอบใหแกผซอ เชน หนวยงานรฐ หรอบรษทเอกชน โดยผรบเหมาเปนผออกแบบ มไดทาตามแบบทผซอระบ ความจรงโครงการประเภทเทรนคยมขอดในกรณทหนวยงานเจาของโครงการมขอจากดดานเทคโนโลย และการบรหารจดการ ขาดแคลนผเชยวชาญ เมอจางผรบเหมาเบดเสรจกจะไดงานทตองการ ในเวลารวดเรวพอสมควร แตกมขอควรระวงคอ หนวยงานเจาของโครงการไมมแบบกอสราง หรอแบบโครงการลวงหนา ทาใหพจารณาคดเลอกผรบเหมายาก จากการเสนอราคาทมกแตกตางกนมากทง ดานเทคนค หรอเทคโนโลย และราคาคากอสรางหรอเงนลงทน จนเกดการลงทนเกนจาเปน จากคากอสราง ภาระ

ดอกเบย ตลอดจนความเสยงในกรณเทคโนโลยใหมทขาดการพสจนยอมรบ โครงการประเภทน มกมนกการเมอง และเจาหนาทรฐระดบสงเปนผบงการ มการหลกเลยงการปฏบตตามกฎหมาย สวนทางปองกนแกไขการทจรตคอรรปชนในโครงการประเภทน สามารถทาไดเลย เพยงแคกลบไปยดปฏบตตามมตคณะรฐมนตรทเกยวของ และสรางความโปรงใสในทกระบวนการพจารณาอนมต รวมทงใชประโยชนจากความตกลงวาดวยการจดซอจดจางภาครฐ (Government Procurement Agreement: GPA) ขององคการการคาโลก (World Trade Organisation: WTO) ซงตงอยบนพนฐานของหลกความโปรงใสและการไมเลอกปฏบตและเปดโอกาสใหมการแขงขนอยางเปนธรรม โครงการเชนน ถาเจาหนาทของรฐไมยดมนรกษาประโยชนสวนรวมเปนหลกกจะกอใหเกดความเสยหายเปนมลคามหาศาล ตวอยางทสองโครงการทเขาขายมความเสยงในฐานะทเปนโครงการลงทนขนาดใหญ เชน โครงการเชา รถโดยสารปรบอากาศสาธารณะทใชกาซธรรมชาต หรอรถเมลเอนจว ๔,๐๐๐ คน มลคาโครงการกวา ๖๖,๐๐๐ ลานบาท ถกคณะทางานของ ป.ป.ช.ตงขอสงเกตมากมายตงแตกระบวนการรเรมโครงการซงการศกษาวเคราะหความเปนไปไดของโครงการหรอไม (Feasibility Study) ผลกระทบตอประชาชน สงแวดลอม และสงคมโดยรวมขาดความชดเจนไมสมบรณ, การตความเปนการเชาทาใหขาดกระบวนการตรวจสอบปกตในขนตอนการพจารณาอนมต, รายละเอยดในรางขอบเขตของงาน หรอ ทโออาร ขาดความรดกมทางเทคนคและดานวศวกรรม เงอนไขการจดจางทาใหมการแขงขนประมลไดนอย บางรายเทานนทจะมความพรอม วงเงนคาซอมบารงรกษาหลายพนลานบาททมากเกนไป แถมมาตรฐานคมมลภาวะจากเชอเพลงทใชในโครงการยงไมดพออาจเปนอนตรายตอประชาชน ฯลฯ สดทายโครงการนตองถกระงบไป แตกมความพยายามปรบเปลยนทาโครงการในลกษณะเดยวกนเสนอขนมาใหม โครงการบอบาบดนาเสยเขตควบคมมลพษ จงหวดสมทรปราการ หรอ โครงการบอบาบดนาเสย คลองดาน คออกตวอยางหนงทถอเปนอภมหากาพยทปรากฏเปนหลกฐานเชงประจกษของความลมเหลวใน การลงทนภาครฐขนาดใหญ ทมการทจรตคอรรปชนเขามาเกยวของ จนทาใหโครงการทหวงชวยบรรเทาปญหาสงแวดลอม จากมลภาวะนาเสยทปลอยจากโรงงานและครวเรอน ตองหยดชะงกไปเปนเวลา ๑๐ ปแลว ไมสามารถดาเนนการชวยแกปญหานาเสยไดเหลอเพยงสงกอสรางทปลอยทงทกนพนทโครงการถง ๑,๙๐๐ ไร มลคาเงนลงทนทสญเสยไปแลวไมตากวา ๒๕,๐๐๐ ลานบาท เดมโครงการน ผเชยวชาญไดศกษาและทารายงานความเหมาะสมของทตงระบบบาบดนาเสยและศกษาทางเลอกของระบบรวบรวมนาเสยและระบบบาบดนาเสย สมทรปราการวาสภาพพนผวดนบรเวณตาบลคลองดานเปนดนเหลวตดกบชายฝงทะเล การปลอยนาไหลลงบรเวณ

ตาบลคลองดานจะเกดอปสรรคในดานวศวกรรมและการกอสราง และไมสมควรดาเนนการเพราะเปนพนทชมนา ปาชายเลน จะทาใหวงเงนลงทนเพมสงขนมาก ไมคมคาในเชงเศรษฐกจและสงคมจตวทยา จงเสนอใหกอสรางระบบบาบดนาเสยสวนกลาง ๒ แหง โดยฝงตะวนออก (ตาบลบางปใหม) ฝงตะวนตก (ตาบลบางปลากด) เพราะเปนวธทดทสดในระยะยาว เพราะมคาใชจายตาสดและมความเสยงตา แตตอมาคณะรฐมนตรมมตใหใชวธวาจางแบบเหมาเบดเสรจ หรอเทรนคย (turnkey) เพอออกแบบรวมกอสรางระบบรวมและบาบดนาเสยฝงตะวนออกและฝงตะวนตกของจงหวดสมทรปราการ และกาหนดใหเอกชนทเขาประกวดราคาตองทาการซอทดนสาหรบ การกอสรางระบบบาบดนาเสยเอง โดยเปลยนจากเดมทเปนทดนฝงตะวนออก ๑,๕๕๐ไร และฝงตะวนตก ๓๕๐ ไร รวมเปนทดนในโครงการทางฝงตะวนออก ๑,๙๐๐ ไร ซงมบรษททเขาประกวดราคาเหลอเพยง ๒ กลมบรษท แตพอยนซองเทคนคและราคาเหลอเพยงกลมบรษทเดยวทเขารวมประมล วธดาเนนการดงกลาวทาใหตองเพมงบประมาณในโครงการกอสรางจาก ๑๒,๘๖๖ ลานบาท เปน ๒๒,๙๕๕ ลานบาท โดยครม.มมตเมอวนท ๕ สงหาคม ๒๕๔๐ เหนชอบผลการประกวดราคาในวงเงน ๒๒,๙๔๙,๙๘๔,๐๒๐ บาท ขณะทกรมควบคมมลพษซอทดนในราคา ๑,๙๕๖ ลานบาท หรอเฉลยไรละ ๑.๐๓ ลานบาท สงกวาราคาประเมนทดนถง ๑,๐๔๔ ลานบาทตอไร แตเมอเกดความไมชอบมาพากล มการบอกเลกสญญาโครงการ และผเกยวของถกดาเนนคดในขอหา การทจรตคอรรปชน จนศาลมคาพพากษาตดสนลงโทษ ตวอยางคดทสรางความฮอฮาเมอมนกการเมองใหญทเปนรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข มความผดฐานชวยทาใหหนวยงานในกระทรวงสาธารณสขตองซอยาจากบรษทเอกชนบางราย จนศาลตดสนพพากษาจาคก ในความผดตอตาแหนงหนาท ถง ๑๕ ป และใหทรพยสนกวา ๒๓๓ ลานบาท ตกเปนของรฐ คดการทจรตคอรรปชนในการจดซอรถดบเพลงและเรอดบเพลง ของกรงเทพมหานคร ทเรมจาก การตดตอระหวางเอกอครราชฑตออสเตรยกบรฐมนตรชวยวาการกระทรวงมหาดไทยของประเทศไทย ในโครงการทมวงเงนประมาณ ๖,๖๘๗ ลานบาท ทาใหมการจดซอแพงกวาราคาทหนวยงานอนซอมาก และยงเปนการกดกน ผเสนอราคารายอนมใหมโอกาสเขาแขงขน โดยอางบนทกขอตกลงทมตอกน เพอจะไดไมตองเปดประกวดราคาตามระเบยบจดซอจดจางปกต ถอวากระทาความผดในฐานะเจาหนาทตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗ ประกอบมาตรา ๘๓ และพระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พ.ศ.๒๕๔๒ หรอกฎหมายฮว จนศาลมคาพพากษา จาคกรฐมนตรทเกยวของ ๑๒ ป และจาคกอดตนายตารวจใหญทรบผดชอบเรองน ๑๐ ป

แมจะมความพยายามปรบปรงในเรอง กฎหมายในการปราบปรามการทจรตใหมประสทธภาพนอกจากประมวลกฎหมายอาญาทใชเปนหลกอยเดมแลว กฎหมายทถอวาเปนอาวธรนใหมสาคญคอ พระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พ.ศ.๒๕๔๒ หรอกฎหมายฮว และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๔ ซงเรมมบทบาทในการใชปราบปรามนกการเมอง และเจาหนาทรฐอนๆ มากขน ทงนโดยเฉพาะกฎหมายใหมของ ป.ป.ช. ไดเพมอาวธใหมๆ เชน การใหอายความคดการทจรตคอรรปชนสะดดหยดลงหากผถกกลาวหาหลบหนคด การนาระบบไตสวนมาใชในการพจารณาคดการทจรตคอรรปชนเพมอานาจใหศาลในการหาพยานหลกฐานเพมเตมเพอสามารถพพากษาไดโดยสนขอสงสย การเพมนยามและบทลงโทษเจาหนาทรฐทกคนทเขาไปมสวนรวมกระทาการทจรตคอรรปชนปดชองโหวของกฎหมายทเคยมแตจากดการลงโทษไดเฉพาะผเปนเจาพนกงานซงมหนาทรบผดชอบตามกฎหมายเทานน นอกจากนยงใหโอกาสเจาหนาทรฐทถกบบบงคบใหรวมกระทาการทจรตคอรรปชนไดรบการกนเปนพยานโดยไมตองรบโทษถามารวมมอกาจดคนโกงกบ ป.ป.ช. รวมทงมาตรการสรางความโปรงใสในการจดซอจดจางของหนวยงานรฐดวยการกาหนดใหตองระบวธคานวณราคากลางและประกาศใหสาธารณะทราบ พรอมทงการใหผทเปนคสญญากบหนวยงานของรฐ ตองแสดงบญชรบจายของโครงการเพอใชตรวจสอบเสนทางการจายเงนท ไมสจรต อยางไรกตามการปรบปรงกฎหมาย หรอเครองมอดานการปราบปรามยงไมเพยงพอ จงมความพยายามปรบปรงพฒนาเครองมออนมาใช เชน การสรางดชนวดความโปรงใสองคกรหนวยงานของรฐ ซงจะนาไปส การพฒนาหนวยงานของรฐใหเปนองคกรคณธรรมในทสด ทงนเพราะความโปรงใสในการบรหารของหนวยงานรฐ ถอเปนหวใจสาคญทจะสรางการยอมรบจากนานาชาต ทผานมาประเทศไทยมภาพลกษณไมดเรองมการทจรตคอรรปชนสง ซงองคกรโปรงใสนานาชาตไดทาการวดภาพลกษณการทจรตคอรรปชนของประเทศตางๆ โดยนาคะแนนจากเครองมอการวดเกยวกบการทจรตคอรรปชนในระดบสากล เชน ดชนภาพลกษณการทจรตคอรรปชน (Corruption Perception Index: CPI) ดชน ผจายสนบน (The Bribe Payers’ Index: BPI) และเครองวดการทจรตคอรรปชนโลก (The Global Corruption Barometer: GCB) ขององคกรความโปรงใสระหวางประเทศ, รายงานการประเมนความเสยงในการทจรตคอรรปชน ขององคกรทปรกษาความเสยงทางการเมองและเศรษฐกจ (PERC) ดชนธรรมาภบาลทวโลก (Worldwide Governance Indicators: WGI) ของธนาคารโลก (World Bank) ซงดชนเหลานถกนามาใชคานวณเปนคะแนน คาภาพลกษณดานการทจรตคอรรปชนของของประเทศไทยและประเทศตางๆ ในแตละป อยางไรกตาม การวดขององคกรโปรงใสนานาชาตไดดวยการวดการรบร (Perception) ของผประเมนทอาจไมมประสบการณตรงทาใหการประเมนคลาดเคลอน ดงนน สานกงาน ป.ป.ช.จงไดจดทา ดชนความโปรงใสของหนวยงานภาครฐ ทวดจาก

หลกฐานเชงประจกษ (Evidence Based) หรอความจรงทสามารถใชพยานหลกฐานพสจนไดขนมาเปนประเทศแรก โดยดชนนจะแสดงถงระดบความโปรงใสในการบรหารจดการงานทแทจรงของหนวยงานรฐในประเทศไทย สาหรบใหนานาประเทศไดรบทราบเปนขอมลในการประเมนภาพลกษณความโปรงใส หรอการทจรตคอรรปชนของประเทศไทยไดอยางสอดคลองความเปนจรง และนาจะมสวนทาใหภาพลกษณของประเทศไทยดขนดวย

ประเทศไทยถกจดอนดบในเรองภาพลกษณการคอรรปชน ตามดชนวดการรบรเรองคอรรปชน (Corruption Perception Index) หรอทนยมเรยกโดยทวไปวา ดชนวดความโปรงใส1ขององคกรโปรงใสระหวางประเทศ (Transparency International) ในอนดบทไมดนก และมคาความโปรงใสคอนขางตามาตลอดตงแตเรมถกวดดวยดชนขององคกรโปรงใสระหวางประเทศในป พ.ศ. ๒๕๓๖ โดยลาสดในป ๒๕๕๖ ทผานมา ประเทศไทยถกจดลาดบความโปรงใสอยท ๑๐๒ จาก ๑๗๘ ประเทศ และมคาคะแนนความโปรงใสอยท ๓๕% ลาดบตกจาก ปกอนหนาซงประเทศไทยถกจดลาดบความโปรงใสอยท ๘๘ และมคาคะแนนความโปรงใสอยท ๓๗%

อยางไรกตาม การวดความโปรงใสทจดทาจากการรวบรวมผลสารวจความคดเหนทสวนใหญมาจาก การรบรของผประเมน ซงประกอบดวยผเชยวชาญ นกวเคราะห และนกลงทนตางชาตผใหขอมลทวไปนน ขอมลเหลานเปนความคดเหนจากทงผมประสบการณตรงเกยวกบการทจรตคอรรปชนในประเทศไทย แตบางกรณผใหขอมลกอาจเปนแคผเปดรบขาวสารทางออม หรอกระทงการแสดงความคดเหนบนฐานขอมลทไมเปนปจจบน ประเดนเหลานมผลทาใหคาความโปรงใสทไดมขอจากด ไมสามารถสะทอนความเปนจรงทงหมดของประเทศผถกประเมนอยางเปนธรรม

ในทางการสอสาร “ภาพลกษณ”ททาใหเกดรบรจนนาไปสการจดจาไดนน สามารถเกดไดจากปจจยสาคญ

๒ ปจจย คอ ปจจยตวตนทแทจรงทมหลกฐานเชงประจกษ กบปจจยตวตนทถกประกอบสรางขนทางความคดความเชอจากการเปดรบขอมลขาวสารทงทางตรงและทางออมของผรบขอมลเอง หรออาจเกดจากทงสองปจจยรวมกน แตเนองจากเทคโนโลยทางการสอสารในปจจบนมความกาวหนามาก การแพรกระจายสารสนเทศ ในทกระดบของสงคมเปนไปอยางรวดเรว คนจานวนมากเชอถอขาวสารทนทโดยขาดการไตรตรองแสวงหาขอเทจจรง จงมสวนทาใหปจจยตวตนทถกประกอบสรางมอทธพลตอความคดความเชอของคนมากขน

                                                            ๑ บนพนฐานความคดทวา ความโปรงใสผกผนกบการคอรรปชน กลาวคอ ประเทศทมคาความโปรงใสสงจะมภาพลกษณการรบรดานการคอรรปชนตา ขณะเดยวกนประเทศทมคาความโปรงใสตาจะมสงจะมภาพลกษณการรบรดานการคอรรปชนสง

สาหรบประเทศไทยไดมการปฏรประบบราชการเมอป พ .ศ . ๒๕๔๕ และประกาศใชพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ .ศ . ๒๕๔๖ อนถอเปนหลกในการปฏบตราชการสาหรบหนวยงานภาครฐตามหลกธรรมาภบาล เพอใหการปฏบตราชการเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสดแกรฐและประชาชน อยางไรกตามตลอดทศวรรษทผานมา ในขณะทหนวยงานภาครฐตางๆ ไดใหความสาคญในการนาหลกธรรมาภบาลไปใชดาเนนงาน แตเวลาเดยวกนกยงมขาวปญหาการทจรตคอรรปชนเกดขน อยางตอเนอง จนทาใหประชาชนในประเทศ นกลงทนตางชาต นกวเคราะห ตลอดจนผเชยวชาญตางๆ ยงคงมทศนคตเชงลบตอหนวยงานภาครฐและเจาหนาทรฐ รวมทงสงผลใหประเทศไทยยงมภาพลกษณของ การทจรตคอรรปชนสง

ดงนนคณะกรรมการ ป.ป.ช. จงเหนชอบใหแตงตงคณะอนกรรมการจดทาดชนวดความโปรงใสสงคมไทยเฉพาะหนวยงานภาครฐ ม ผชวยศาสตราจารย วศาล บปผเวส เปนประธาน เพอจดทาดชนวดความโปรงใสฯ ขนเปนเครองมอในการวดระดบความโปรงใสในการดาเนนงานของหนวยงานภาครฐทเปนจรงตามอานาจหนาทและพนธกจของหนวยงานภาครฐนนๆ โดยคณะอนกรรมการจดทาดชนวดความโปรงใสฯ เหนควรใหมการสรางเครองมอในการวดดชนความโปรงใสของประเทศไทยขนเอง ประการสาคญในการวดคาความโปรงใส ตองยด แนวทางการอางองจากหลกฐานเชงประจกษ (Evidences Base) อนสามารถตรวจสอบยนยนได ซงจะชวยลดและปองกนอคตจากการวดทยดแนวทางการรบรทเกดจากความคดเหนสวนบคคล (Perception Base)

คณะอนกรรมการจดทาดชนวดความโปรงใสฯ เรมจดทาและพฒนาเครองมอตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยม

การจดทาเครองมอและทดสอบกบหนวยงานนารอง ๘ หนวยงานในป พ.ศ. ๒๕๕๓ ประกอบดวย กรมศลกากร กรมพฒนาธรกจการคา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กรมทางหลวง กรมชลประทาน กรมการปกครอง และสานกงานตารวจแหงชาต หลงจากนน จงไดนาผลการวดประเมนความโปรงใส และขอคนพบทเกดขนมาปรบปรงประสทธภาพของเครองมอใหมประสทธภาพและเหมาะสมกบการวดความโปรงใสในการดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ ซงมความแตกตางหลากหลายยงขน ผลดาเนนการ

ในการดาเนนงานของคณะอนกรรมการจดทาดชนโปรงใสฯ ไดกาหนด วตถประสงคการประเมน ความโปรงใสหนวยงานภาครฐ ไวคอ เพอทราบระดบความโปรงใสในการดาเนนงานตามภารกจหลกของ สวนราชการระดบกรมหรอเทยบเทาดวยเครองมอทยดแนวทางการประเมนบนหลกฐานเชงประจกษ และเพอนา

ผลทไดมาใชเปนแนวทางปฏบตเพอแกไข ปรบปรง และพฒนาการปฏบตราชการตามภารกจหลกของหนวยงานภาครฐใหมความโปรงใสมากยงขน

ในการประเมนความโปรงใสของหนวยงานภาครฐไดกาหนด ขอบเขตการประเมนความโปรงใสของหนวยงานภาครฐ ในการประเมนประจาปงบประมาณ ๒๕๕๔ นน กาหนดขอบเขตการประเมน คอ ทาการประเมนครอบคลมหนวยงานภาครฐระดบกรมหรอสวนราชการทเรยกชออยางอนทมฐานะเทยบเทากรม เฉพาะการดาเนนงานตามภารกจหลกของหนวยงานทรบการประเมนเพยง ๑ ภารกจหลก ครอบคลมพนทภายใตการดาเนนงานตามภารกจหลกของหนวยงานทรบการประเมน และ ครอบคลมระยะเวลาการดาเนนงานตามภารกจหลกของหนวยงานในรอบปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔

สวนขนตอน วธการประเมน ความโปรงใสหนวยงานภาครฐระดบกรมนน ในขนแรก กาหนดทาการสมวดหนวยงานภาครฐระดบกรมจานวน ๕๐ หนวยงาน จดแบงออกเปน ๕ กลมโดยยดตามภารกจหลกทใกลเคยงกน ประกอบดวย กลมทมภารกจดานสาธารณปโภค กลมทมภารกจดานสงคม กลมทมภารกจดานการยตธรรมและความมนคง กลมทมภารกจดานเศรษฐกจ และกลมทมภารกจดานนโยบายและวชาการ อยางไรกตามมหนวยงานไดแจงความประสงคขอเปนอาสาสมครเขารบการประเมนมาเองอก ๗ หนวยงาน รวมเปนหนวยงานภาครฐทอย ในบญชโครงการประเมนความโปรงใสจานวน ๕๗ หนวยงาน

ขนตอมาคอ การกาหนดตวชวด สาหรบทาการวดในมตตางๆ ๔ ดาน ประกอบดวย ๙ ดชน ๑๗ ตวชวด ดงตอไปนคอ

ดานแรก ความโปรงใสในการกาหนดยทธศาสตร ทาการวด ๑ ดชน ๒ ตวชวด คอ ดชนท ๑.ทมาของยทธศาสตรของกรม หรอองคกรระดบกรม โดยมตวชวดทเปนองคประกอบคอ ตวชวดท ๑. ทมาของยทธศาสตร และตวชวดท ๒. ความเหมาะสมชดเจนและตรงตามภารกจของหนวยงาน

ดานทสอง ความโปรงใสในการนายทธศาสตรไปปฏบต ทาการวด ๕ ดชน ๘ ตวชวด คอ ดชนท ๒.

ความโปรงใสในการจดซอจดจาง โดยมตวชวดทเปนองคประกอบคอ ตวชวดท ๓. คณลกษณะ องคประกอบหรอกจกรรมในการจดทาแผนการจดหาพสดหรอการจดซอจดจาง และตวชวดท ๔. คณลกษณะในการเปดเผยขอมลเกยวกบการจดซอจดจาง, ดชนท ๓. การเขาถงขอมลของประชาชนตามภารกจของหนวยงาน โดยมตวชวดทเปนองคประกอบคอ ตวชวดท ๕. ชองทางการเขาถงขอมลตามภารกจหลก และตวชวดท ๖. คณลกษณะของขอมลทประชาชนเขาดไดทางเวบไซตของหนวยงาน ,ดชนท ๔. การมสวนรวมตามภารกจหลกของหนวยงาน โดยมตวชวด

ทเปนองคประกอบคอ ตวชวดท ๗. ระดบการมสวนรวมของภาคประชาชนในการปฏบตราชการตามภารกจหลกของหนวยงาน ,ดชนท ๕. คณภาพและความเปนธรรมในการบรการ โดยมตวชวดทเปนองคประกอบคอ ตวชวดท ๘. ความเสมอภาคในการบรการตามภารกจหลกของหนวยงาน และตวชวดท ๙. การประกาศเผยแพรขนตอนกระบวนการแกปญหาเรองรองเรยนการดาเนนงานของหนวยงาน, ดชนท ๖. ความเชอมนในองคกรของบคลากรในหนวยงาน โดยมตวชวดทเปนองคประกอบคอ ตวชวดท ๑๐. ระดบความโปรงใส และธรรมาภบาลของหนวยงานทงในการปฏบตราชการตามภารกจหลกและในการบรหารจดการทรพยากรมนษยในหนวยงาน

ดานทสาม ความโปรงใสในการตดตามประเมนผล ทาการวด ๒ ดชน ๓ ตวชวด คอ ดชนท ๗. การตดตามและประเมนผลการปฏบตราชการ โดยมตวชวดทเปนองคประกอบคอตวชวดท ๑๑. การตดตามประเมนผลตามภารกจหลกโดยหนวยงานเอง และตวชวดท ๑๒. การตดตามประเมนผลตามภารกจหลก โดยสถาบนหรอผเชยวชาญอสระภายนอกหนวยงาน, ดชนท ๘. ผลสมฤทธการปฏบตราชการ โดยมตวชวดทเปนองคประกอบคอ ตวชวดท ๑๓.ระดบความสาเรจของการบรรลเปาหมายตามแผนปฏบตราชการของหนวยงาน

ดานสดทาย การดาเนนงานตามยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ทาการวด

๑ ดชน ๓ ตวชวด คอ ดชนท ๙. การดาเนนงานตามยทธศาสตรวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต โดยมตวชวดทเปนองคประกอบคอ ตวชวดท ๑๔. ระดบความสาเรจของการดาเนนการตามมาตรการปองกนและปราบปรามการทจรต ตวชวดท ๑๕. จานวนเรองรองเรยนการดาเนนงานของหนวยงาน และตวชวดท ๑๖. อตราสวนจานวนเรองรองเรยนทดาเนนการสนสดตอจานวนเรองรองเรยนทงหมด สวนตวชวดท ๑๗. การเปดเผยขอมลตาม พรบ.ขอมลขาวสาร ไดยกเวนการนาคามาคานวณเพราะรอความพรอมของขอมลจาก สขร.

ตารางท ๑ : ตวชวดความโปรงใสหนวยงานภาครฐ

ดาน ดชน ตวชวด ความโปรงใสในการกาหนดยทธศาสตร

ดชนท ๑. ทมาของ ย ท ธศ าสต ร ขอ งก รม หร อองคกรระดบกรม

ตวชวดท ๑. ทมาของยทธศาสตรตวชวดท ๒ . ความเหมาะสมชดเจนและตรงตามภารกจของหนวยงาน

ความโปรงใสในการนายทธศาสตรไปปฏบต

ดชนท ๒. ความโปรงใสในการจดซอจดจาง

ตวชวดท ๓. คณลกษณะ องคประกอบหรอกจกรรมในการจดทาแผนการจดหาพสดหรอการจดซอจดจาง และ ตวชวดท ๔. คณลกษณะในการเปดเผยขอมลเกยวกบการจดซอจดจาง

ดชนท ๓. การเขาถงขอมลของประชาชนตามภารกจของ หนวยงาน

ตวชวดท ๕. ชองทางการเขาถงขอมลตามภารกจหลก ตวชวดท ๖. คณลกษณะของขอมลทประชาชนเขาดไดทางเวบไซตของหนวยงาน

ดชนท ๔. การมสวนรวมตามภารกจหลกของหนวยงาน

ตวชวดท ๗. ระดบการมสวนรวมของภาคประชาชนในการปฏบตราชการตามภารกจหลกของหนวยงาน

ดชนท ๕ . คณภาพและความเปนธรรมในการบรการ

ตวชวดท ๘. ความเสมอภาคในการบรการตามภารกจหลกของหนวยงาน ตวชวดท ๙. การประกาศเผยแพรขนตอนกระบวนการแกปญหาเรองรองเรยนการดาเนนงานของหนวยงาน,

ด ช นท ๖ . ความ เ ช อม น ในองคกรของบคลากรใน หนวยงาน

ตวชวดท ๑๐. ระดบความโปรงใส และธรรมาภบาลของหนวยงานทงในการปฏบตราชการตามภารกจหลกและในการบรหารจดการทรพยากรมนษยในหนวยงาน

ความโปรงใสในการตดตามประเมนผล

ดชนท ๗ . การ ตดตามและประเมนผลการปฏบตราชการ

ตวชวดท ๑๑. การตดตามประเมนผลตามภารกจหลกโดยหนวยงานเอง ตวชวดท ๑๒. การตดตามประเมนผลตามภารกจหลก โดยสถาบนหรอผเชยวชาญอสระภายนอกหนวยงาน

ดชนท ๘. ผลสมฤทธการปฏบตราชการ

ตวชวดท ๑๓ .ระดบความสาเรจของการบรรลเปาหมายตามแผนปฏบตราชการของหนวยงาน

การด า เน น งานตามยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและ ปราบปรามการทจรต

ดชนท ๙. การดาเนนงานตามยทธศาสตรวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

ตวชวดท ๑๔. ระดบความสาเรจของการดาเนนการตามมาตรการปองกนและปราบปรามการทจรต ตวชวดท ๑๕. จานวนเรองรองเรยนการดาเนนงานของหนวยงาน ตวชวดท ๑๖. อตราสวนจานวนเรองรองเรยนทดาเนนการสนสดตอจานวนเรองรองเรยนทงหมด ตวชวดท ๑๗. การเปดเผยขอมลตาม พรบ.ขอมลขาวสาร

ผลการประเมนคาความโปรงใสหนวยงานของรฐทวดเฉพาะตามภารกจหลกของหนวยงาน ประจาป ๒๕๕๔ มคาเฉลยอยทระดบ ๖๖.๑๐ จากคะแนนเตม ๑๐๐ คะแนน

เมอพจารณาในรายละเอยดตามดชนรายตวชวดยอย ตามปจจยหลก ๔ ดานทสะทอนคาความโปรงใสหนวยงานภาครฐในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔ นน สามารถสรปไดดงนคอ ดานความโปรงใสในการกาหนดยทธศาสตร หนวยงานภาครฐมความโปรงใสในการกาหนดยทธศาสตรสาหรบพนธกจหลกของแตละหนวยงานในระดบสง (๖.๘) แตม ความโปรงใสในการนายทธศาสตรไปปฏบตในระดบปานกลาง (๕.๕) สวนคา ความโปรงใสในการตดตามประเมนผล (๖.๑) และ การดาเนนงานตามยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปราม การทจรต (๘.๐) มคาอยในระดบคอนขางสงถงสงมาก สะทอนถงความพยาพยามในการดาเนนงานใหมความโปรงใสเปนไปตามทกาหนดไวในกฎหมาย

ในสวน คาคะแนนเฉลยความโปรงใสของหนวยงานภาครฐทวดเฉพาะตามภารกจหลกของหนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔ เมอจาแนกตามกลมภารกจนน คอนขางใกลเคยงกนทกกลมมคาคะแนนเฉลยอยระหวาง ๖๒.๙๓ - ๖๗.๒๒

ตารางท ๒ : หนวยงานเขารวมโครงการประเมนดชนความโปรงใสหนวยงานภาครฐ พ.ศ. ๒๕๕๔

กลมภารกจดาน สาธารณปโภค

กลมภารกจดานสงคม กลมภารกจดานการยตธรรมและความมนคง

กลมภารกจดานเศรษฐกจ กลมภารกจดานนโยบายและวชาการ

กรมการขนสงทางบก กรมอนามย* สานกงานคณะกรรมการปองกนการฟอกเงน

กรมธนารกษ สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตร

กรมทางหลวงชนบท กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

สานกงานตารวจแหงชาต กรมทดน สานกงานเศรษฐกจการคลง*

กรมโยธาธการและผงเมอง

สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย

สานกงานมาตรฐาน ผลตภณฑอตสาหกรรม

สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบขาราชการ พลเรอน

กรมชลประทาน กรมควบคมมลพษ กรมสอบสวนคดพเศษ กรมปศสตว* สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ

กรมทรพยากรธรรม ชาตทางทะเล

สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

กรมสงเสรมองคกรปกครองสวนทองถน

กรมสงเสรมสหกรณ สานกงานปลดกระทรวงการตางประเทศ

กรมทรพยากรนาบาดาล กรมสงเสรมสวสดภาพ และคมครองแรงงาน

กรมสรรพสามต สานกนโยบายและแผนการขนสงและจราจร

กรมทรพยากรธรณ สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

กรมโรงงานอตสาหกรรม สานกบรหารหนสาธารณะ

กรมทางหลวง กรมค มครอง สทธและเสรภาพ

กรมการคาภายใน สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

กรมเจาทา สานกงาน พระพทธศาสนา*

กรมสงเสรมการเกษตร สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กรมการบนพลเรอน สานกงานคณะกรมการการอาชวศกษา

กรมทรพยากรนา ส า น ก เ ลข า ธ ก า รสภาการศกษาแหงชาต*

* หมายเหต: ๑. หมายถง หนวยงานทขออาสาเปนหนวยงานเขารบการประเมนดวยตนเอง ๒. สานกงานสงเสรมสวสดภาพเดก เยาวชนและสตร * และ สานกนตวทยาศาสตร* ซงแมขอจะเปนหนวยงานท

อาสาเขารบการประเมนดวยตนเองแตจดสงเอกสารไมทนภายในกาหนดเวลาจงไมไดรบการประเมน ๓. กรมการศาสนา กรมสงเสรมวฒนธรรม สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกงานคณะกรรมการ

ปองกนและปราบปรามยาเสพตด กรมการปกครอง กรมศลกากร กรมพฒนาธรกจการคา กรมสรรพากร กรมการจดหางาน และสานกงานปลดกระทรวงอตสาหกรรม ไมจดสงเอกสารหลกฐานเพอรบการประเมนจงเปนหนวยงานทไมมคาความโปรงใสในปงบประมาณ ๒๕๕๔

ตารางท ๓ : คาเฉลยความโปรงใสหนวยงานภาครฐ พ.ศ. ๒๕๕๔ (จาแนกตามกลมภารกจ)

กลมภารกจดานโครงสรางพนฐาน

กลมภารกจ ดานสงคม

กลมภารกจดานการยตธรรมและความ

มนคง

กลมภารกจดานเศรษฐกจ

กลมภารกจดานนโยบายและวชาการ

๖๖.๗๕

๖๖.๖๑

๖๒.๙๓

๖๖.๒๕

๖๗.๒๒

สาหรบคาคะแนนความโปรงใสของหนวยงานภาครฐแตละหนวยงานทวดเฉพาะภารกจหลกของหนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔ นน มคาสงสดท ๘๐.๒๓ จากคะแนนเตม ๑๐๐ และมคาคะแนนตาสด ท ๔๔.๐๓

ทงนมหนวยงาน ๓ หนวยทมคาความโปรงใสสงสด ๓ อนดบแรก ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ คอ กรมอนามย มคาคะแนนความโปรงใสเฉพาะพนธกจหลกท ๘๐.๒๓ จากคะแนนเตม ๑๐๐ กรมธนารกษ มคาความโปรงใสท ๘๐.๒๑ คะแนน และสานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย มคาความโปรงใสท ๗๙.๗๕

ในปถดมา คณะอนกรรมการจดทาดชนวดความโปรงใสฯ ยงไดดาเนนการพฒนาเครองมอวดความโปรงใส

หนวยงานภาครฐอยางตอเนอง ทงนในปพ.ศ. ๒๕๕๕ ไดวางแผนใชวดประเมนความโปรงใสหนวยงานภาครฐในระดบกรมทงหมดทมอย ๑๔๗ แหง โดยมการตดตวชวดบางตวออกตามความเหมาะสม และตามขอเทจจรงใน การปฏบตราชการ เชน ตวชวดในเรองการจดทานโยบาย ยทธศาสตร และแผนปฏบตงานของหนวยงานภาครฐฯ ซงสวนใหญเปนการกาหนดตามนโยบายรฐบาลทไดแถลงตอรฐสภาอยแลว ฯลฯ เปนตน จนเหลอเพยง ๗ ดชน และตวชวด ๑๖ ตว สาหรบรายละเอยดนนประกอบดวย

ดชนท ๑ ความโปรงใสในการจดซอจดจาง ประกอบดวยตวชวด ๓ ตว คอ ตวชวดท ๑.๑ คณลกษณะ

องคประกอบหรอกจกรรมในการจดหาพสดหรอการจดซอจดจาง ตวชวดท ๑.๒ คณลกษณะในการเปดเผยขอมลเกยวกบการจดซอจดจางรายโครงการ ประจาปงบประมาณ (ทงทมการประกาศบนเวบไซตหรอสออนๆ (และ ตวชวดท ๑.๓ กลไกการจดการเรองรองเรยนการจดซอจดจาง

ดชนท ๒ การเขาถงขอมลของประชาชนตามภารกจหลกของหนวยงาน ประกอบดวยตวชวด ๔ ตว

คอ ตวชวดท ๒.๑ ชองทางการเขาถงขอมลตามภารกจหลก ตวชวดท ๒.๒ คณลกษณะของขอมลทประชาชนเขาด

ไดทางเวบไซตของหนวยงาน ตวชวดท ๒.๓ ระยะเวลาทใชในการเขาถงขอมลบนเวบไซตของหนวยงาน และตวชวดท ๒.๔ ผลการประเมนการรบรและการเขาถงขอมลขาวสารภาคประชาชน

ดชนท ๓ การมสวนรวมตามภารกจหลกของหนวยงาน ประกอบดวยตวชวด คอ ตวชวดท ๓.๑ ระดบ

การมสวนรวมของผมสวนไดเสยในการปฏบตราชการตามภารกจหลกของหนวยงาน ดชนท ๔ คณภาพและความเปนธรรมในการใหบรการตามภารกจหลกของหนวยงาน ประกอบดวยตวชวด

๔ ตว คอ ตวชวดท ๔.๑ ความเสมอภาคในการบรการตามภารกจหลกของหนวยงาน ตวชวดท ๔.๒ การประกาศเผยแพรขนตอนกระบวนการสาหรบการแกปญหาเรองรองเรยนการดาเนนงานของหนวยงาน ตวชวดท ๔.๓ ผลการตรวจเยยมหนวยงานทใหการบรการประชาชนโดยตรง และตวชวดท ๔.๔ รอยละของระดบความพงพอใจของผรบบรการ

ดชนท ๕ ความเชอมนในองคกรของบคลากรในหนวยงาน ประกอบดวยตวชวด คอ ตวชวดท ๕.๑ ระดบ

ความเชอมนในองคกรของบคลากรในหนวยงาน ดชนท ๖ ผลสมฤทธการปฏบตราชการ ประกอบดวยตวชวด คอ ตวชวดท ๖.๑ ระดบความสาเรจของ

การบรรลเปาหมายตามแผนปฏบตภารกจหลกของกรมหรอเทยบเทา

ดชนท ๗ การดาเนนงานตามยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ประกอบดวยตวชวด ๒ ตว คอ ตวชวดท ๗.๑ มระบบปองกนผลประโยชนทบซอนของหนวยงาน และตวชวดท ๗.๒ ระดบความสาเรจของการดาเนนการดานการปองกนและปราบปรามการทจรต

อยางไรกตาม ในป พ.ศ. ๒๕๕๕ น มหนวยงานระดบกรมทตอบรบเขารวมการวดประเมนความโปรงใส

ขององคกร เพยง ๑๑๐ องคกร จาก ๑๔๗ องคกรทไดสงแบบสารวจความโปรงใสไปให (ตารางประกอบท ๒) ผลการประเมนความโปรงใสหนวยงานรฐในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕ นน คาคะแนนเฉลยความโปรงใส

ของหนวยงานภาครฐทวดเฉพาะตามภารกจหลกของหนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔ เมอจาแนกตามกลมภารกจนน มคาคะแนนเฉลยอยระหวาง ๕๖.๕๕ - ๗๑.๕๕

ตารางท ๔ : คาเฉลยความโปรงใสหนวยงานภาครฐ พ.ศ. ๒๕๕๔/๕๕ (จาแนกตามกลมภารกจ)

กลมภารกจดานโครงสรางพนฐาน

กลมภารกจ ดานสงคม

กลมภารกจดานการยตธรรมและความ

มนคง

กลมภารกจดานเศรษฐกจ

กลมภารกจดานนโยบายและวชาการ

(๒๕๕๔) ๖๖.๗๕

๖๖.๖๑

๖๒.๙๓

๖๖.๒๕

๖๗.๒๒

(๒๕๕๕) ๗๑.๕๕

๕๘.๕๑

๕๖.๕๕

๖๑.๓๐

๖๒.๗๕

สาหรบคาคะแนนความโปรงใสของหนวยงานภาครฐแตละหนวยงานทวดเฉพาะภารกจหลกของ

หนวยงาน จานวน ๑๑๐ องคกร ประจาปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕ นน มคาคะแนนความโปรงใสสงสดท ๘๖.๘๑ คะแนน จากคะแนนเตม ๑๐๐ คะแนน และมคาคะแนนความโปรงใสตาสดท ๒๗.๐๖ คะแนน โดยมคาเฉลย ความโปรงใสทกหนวยงานท ๖๑.๑๐ ตากวาคาเฉลยความโปรงใสทกหนวยงานทวดไดใน ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยมปจจยสาคญทมผลตอคาคะแนนเฉลย คอการตดดชนการดาเนนงานตามยทธศาสตรของหนวยราชการทเคยนามาวดผลในปกอนหนาออกไป

ทงนมหนวยงาน ๓ หนวยทมคาความโปรงใสสงสดในป พ.ศ. ๒๕๕๕ คอ กรมอนามย ม คาคะแนนความโปรงใสเฉพาะพนธกจหลกท ๘๖.๘๑ คะแนน กองทพเรอ ๘๔.๘๒ คะแนน และกรมทางหลวงชนบท ๘๔.๕๙ คะแนน

นอกจากนเมอพจารณาเปรยบเทยบผลการวดความโปรงใสเปนรายกลม เฉพาะหนวยราชการท

เขารวมโครงการวดความโปรงใสทงในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔ และปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕ พบวา มเพยงหนวยราชการในกลมภารกจดานโครงสรางพนฐานเทานนทมคาคะแนนเฉลยความโปรงใสเพมขน โดยเพมขนจาก ๖๖.๗๕ คะแนน เปน ๗๑.๕๕ คะแนน สวนกลมภารกจอนมคาคะแนนเฉลยลดลง โดยกลมภารกจดานสงคม และความสมพนธระหวางประเทศ ลดลงจาก จาก ๖๖.๖๑ คะแนน เหลอ ๕๘.๕๑ คะแนน กลมภารกจดานเศรษฐกจ ลดลงจาก จาก ๖๖.๒๕ คะแนน เหลอ ๖๑.๓๐ คะแนน กลมภารกจดานวชาการ ลดลงจาก จาก ๖๗.๒๒ คะแนน เหลอ ๖๒.๗๕ คะแนน และกลมภารกจดานความมนคงและกระบวนการยตธรรม ลดลงจาก จาก ๖๒.๙๓ คะแนน เหลอ ๕๖.๕๕ คะแนน สาหรบคาคะแนนเฉลยรายดชนนน ประกอบดวย (รายละเอยดตามตารางท )

ตารางท ๕ คาคะแนนเฉลยรายดชน

ดชน คาเฉลย (%) ดชนท ๑ ความโปรงใสในการจดซอจดจาง ๔๖.๔๔ ดชนท ๒ การเขาถงขอมลของประชาชนตามภารกจหลกของหนวยงาน ๖๘.๕๑ ดชนท ๓ การมสวนรวมตามภารกจหลกของหนวยงาน ๗๒.๕๓ ดชนท ๔ คณภาพและความเปนธรรมในการใหบรการตามภารกจหลกของหนวยงาน

๖๒.๗๓

ดชนท ๕ ความเชอมนในองคกรของบคลากรในหนวยงาน ๗๐.๔๖ ดชนท ๖ ผลสมฤทธการปฏบตราชการ ๘๗.๔๓ ดชนท ๗ การดาเนนงานตามยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

๔๖.๘๔

ทงนผลการประเมนแสดงใหเหนวา ประเดนเรองความโปรงใสในการจดซอจดจาง และการดาเนนงานตาม

ยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ยงเปนเรองทนาหวงและควรตองเรงดาเนนการปรบปรงในการปฏบตงาน และการจดเกบหลกฐานขอมลเชงประจกษในเรองดงกลาว เพอจะชวยยกระดบคาคะแนนความโปรงใสองคกรของภาครฐใหดขน แมวาหนวยงานภาครฐจะมคาเฉลยคะแนนในเรองผลสมฤทธ การปฏบตราชการอยในระดบทสง แตการเขาถงขอมลของประชาชนตามภารกจหลกของหนวยงาน การมสวนรวมตามภารกจหลกของหนวยงาน ความเชอมนในองคกรของบคลากรในหนวยงาน และคณภาพและความเปนธรรมในการใหบรการตามภารกจหลกของหนวยงานภาครฐ ยงสะทอนผลคะแนนออกมาในระดนปานกลางทไมสงมากนก

ในการจดซอจดจางของหนวยงานรฐนน แมหลายหนวยงานจะมการพฒนาในดานกลไกการจดการ

เรองรองเรยนการจดซอจดจาง แตสวนใหญยงมจดออนในเรององคประกอบหรอกจกรรมในการจดหาพสดหรอ การจดซอจดจาง และคณลกษณะในการเปดเผยขอมลเกยวกบการจดซอจดจางรายโครงการ ประจาปงบประมาณ ทงทไดมการประกาศบนเวบไซตหรอสออนๆ

ในดานการปฏบตราชการตามภารกจหลก หนวยงานของรฐจดใหมชองทางการเขาถงขอมลตามภารกจ

หลก และมขอมลจาเปนทมคณภาพประชาชนเขาดไดทางเวบไซตของหนวยงานในระดบทคอนขางด แตยงใชระยะเวลาทใชในการเขาถงขอมลบนเวบไซตของหนวยงานคอนขางนานหรอยงยาก ซบซอน รวมทงหลายหนวยงานยงไมมผลการประเมนการรบรและการเขาถงขอมลขาวสารภาคประชาชนทดพอ ขณะทระดบการม

สวนรวมของผมสวนไดเสยในการปฏบตราชการตามภารกจหลกของหนวยงาน ภาพรวมๆ อยในระดบดขนกวาปกอนหนา

ในดานคณภาพและความเปนธรรมในการใหบรการตามภารกจหลกของหนวยงานนน สวนใหญหนวยงาน

ของรฐมความเสมอภาคในการบรการตามภารกจหลกของหนวยงาน มการประกาศเผยแพรขนตอนกระบวนการสาหรบการแกปญหาเรองรองเรยนการดาเนนงานของหนวยงาน อยในเกณฑคอนขางด ซงนาจะมสวนชวยทาใหระดบความพงพอใจของผรบบรการสงตามไปดวย อยางไรกตามในการสงเกตการณ โดยการตรวจเยยมหนวยงานทม หนวยใหการบรการประชาชนโดยตรงราวครงหนงยงตองปรบปรงการดาเนนงานในสวนนใหดขน

ในขณะท หนวยงานเกอบทงหมดจะมระดบความสาเรจของการบรรลเปาหมายตามแผนปฏบตการ /ภารกจ

หลกคอนขางดมาก แตกมประเดนเกยวกบระดบความเชอมนในองคกรของบคลากรในหนวยงานของรฐ แมม คาคะแนนคอนขางสง แตในรายละเอยดยงสะทอนใหเหนถงจดออนเรองความไมเชอมนของบคลากรโดยเฉพาะระบบคณธรรมในการพจารณาความดความชอบ รางวล หรอการเลอนขนตาแหนง รวมทงยงมจดออนในดาน การดาเนนงานตามยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตทควรเรงดาเนนการปรบปรงแกไข โดยเฉพาะการขาดระบบปองกนผลประโยชนทบซอนของหนวยงานทมประสทธภาพ และระดบความสาเรจของการดาเนนการดานการปองกนและปราบปรามการทจรตทยงไมสงนก ซงหากสามารถดาเนนการพฒนาปรบปรง แกไขจดออนตางๆ ทกลาวมาขางตนจะมสวนสนบสนนทาใหคาคะแนนความโปรงใสหนวยงานของรฐ และภาพลกษณความโปรงใสของประเทศดขน

ประการสาคญ เรองเหลานจะเปนกลไก หรอเครองมอพนฐานในการสงเสรมมาตรฐานทาง

ดานจรยธรรมแกเจาหนาทของรฐ ใหมความระมดระวงในการปฏบตหนาทเพอรกษาประโยชนสวนรวมเปนหลก โดยมพยานหลกฐานเชงประจกษจากการทางานเปนปจจยในการควบคม ทงนการสรป จดเดน จดดอย ประเดนทควรปรบปรง จากบทเรยนทไดรบจากผลการประเมน คาความโปรงใสหนวยงานของรฐทวดเฉพาะตามภารกจหลกของหนวยงาน ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๔ โดย การประเมนจากหนวยงานภาครฐระดบกรมจานวน ๔๕ หนวยงาน ใน ๕ กลมภารกจ ซงไดคาเฉลยความโปรงใสอยทระดบ ๖๖.๑๐ ทาใหทราบวา หนวยงานภาครฐมหลกฐานทแสดงไดถงความโปรงใสในการจดทายทธศาสตรการดาเนนงานของภารกจหลก ทงทมาของยทธศาสตร และ ความเหมาะสมชดเจนของโครงการหรอกจกรรม ทตรงตามภารกจของหนวยงาน ขณะเดยวกนหนวยงานภาครฐใหความสาคญเปนอนมากในการตดตามประเมนผลการดาเนนงานโดยเฉพาะจากผเชยวชาญและหนวยงานภายนอกองคกร แตกยงคงบทบาทการตดตามประเมนผล

ของหนวยงานภายในองคกรในระดบทคอนขางสง โดยมงเปาหมายในการยกระดบความสาเรจของการบรรลเปาหมายตามแผนปฏบตราชการของหนวยงาน สวนการดาเนนงานตามยทธศาสตรวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต แมระดบความสาเรจของการดาเนนการตามมาตรการปองกนและปราบปรามการทจรตในกรณทเปนเรองเฉพาะจะไมสงนก แตหนวยงานภาครฐไดแสดงพยายามในการตอบสนองตอเรองรองเรยน การดาเนนงานของหนวยงาน โดยมอตราสวนจานวนเรองรองเรยนทดาเนนการสนสดตอจานวนเรองรองเรยน ทเขามาทงหมดในระดบทสงมาก ในการประเมนคาความโปรงใสหนวยงานของรฐทวดเฉพาะตามภารกจหลกของหนวยงาน ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕ แมคาเฉลยความโปรงใสทกหนวยงานจะอยท ๖๑.๑๐ ตากวาคาเฉลยความโปรงใสทกหนวยงานท ๖๖.๑๐ ซงวดไดใน ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔ แตกมสญญาณทดจากการทหนวยราชการในระดบกรมถง ๑๑๐ องคกร แสดงเจตจานงอนแนวแนเขารวมประเมนความโปรงใส หนวยราชการสวนใหญทเพงเขารวมประเมนความโปรงใสเปนปแรกและมคาคะแนนความโปรงใสไมสงนก มสาเหตประการสาคญขอหนงคอ ยงขาดความเขาใจในการจดเตรยมเอกสารหลกฐานเชงประจกษเพอใชประเมนความโปรงใส ตงแตขนตอนการจดหมวดหมการจาแนกเรอง การจดเกบบนทก ฯลฯ เปนตน ซงหากไดรบการแนะนาอยางถกตองจะมสวนชวยสงเสรมการยกระดบคาคะแนนความโปรงใสของหนวยราชการใหดขน

อยางไรกตาม ประเดนทยงควรเรงดาเนนการปรบปรงแกไข คอ การแสดงความโปรงใสในระดบ

ของการนายทธศาสตร ผานแผนงานและโครงการหลกตางๆ ไปปฏบต เพราะแมหนวยงานภาครฐไดแสดงใหเหนถงความพยายามเนนคณภาพและความเปนธรรมในการบรการ เชน การใหความเสมอภาคในการบรการตามภารกจหลกของหนวยงาน หรอการประกาศเผยแพรขนตอนกระบวนการแกปญหาเรองรองเรยนการดาเนนงานของหนวยงาน การจดชองทางการเขาถงขอมล และแสดงคณลกษณะของขอมลทประชาชนเขาดไดทางเวบไซตของหนวยงานไว แตเรองหลกคอ ความโปรงใสในดานการจดซอจดจาง ของหนวยงานภาครฐทยงไมคอยชดเจนทงในดานคณลกษณะ องคประกอบหรอกจกรรมในการจดทาแผนการจดหาพสดหรอการจดซอจดจาง และคณลกษณะในการเปดเผยขอมลเกยวกบการจดซอจดจาง ยงเปนปจจยอปสรรคหรอขอจากดในการพฒนา โดยประเดนทถอเปนจดออนทสด คอ หนวยงานภาครฐมกขาดการนาผลการประเมนหรอขอเสนอแนะมาปรบปรงการดาเนนงานดานการจดซอจดจางทเปนรปธรรม รวมทงระดบการมสวนรวมของภาคประชาชนในการปฏบตราชการตามภารกจหลกของหนวยงานภาครฐกยงไมสงมากนก สงเหลานไมเพยงเปนจดทสงผลกระทบตอภาพลกษณความโปรงใส แตยงไดสะทอนผานความเชอมนในองคกรของบคลากรในหนวยงาน โดยมระดบความโปรงใสและ ธรรมาภบาลของหนวยงานทงในการปฏบตราชการตามภารกจหลกและในการบรหารจดการทรพยากรมนษยในหนวยงานทไมสงนก จงสมควรทจะไดรบการพจารณาเรงปรบปรงยกระดบความโปรงใสโดยเรว เพอพฒนา

หนวยงานของรฐใหกาวไปสการเปนองคกรคณธรรม ทมงรกษาประโยชนสวนรวมของประเทศชาต ประชาชน และสงคมไทยสวนรวม โดยปราศจากปญหาการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมในการปฏบตหนาทของขาราชการและเจาหนาทของรฐ.

********************************************************************************

เอกสารอานประกอบ คมอดชนวดความโปรงใสหนวยงานภาครฐ ประจาป พ.ศ.๒๕๕๔, คณะอนกรรมการจดทาดชนวดความโปรงใส

หนวยงานภาครฐ, สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต, กรงเทพฯ, ๒๕๕๕. ณฐวฒน อรยธชโภคน, สรปรายงานผลการประเมนดชนวดความโปรงใสหนวยงานภาครฐ ประจาป

พ.ศ.๒๕๕๕, สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต, กรงเทพฯ, ๒๕๕๖. ณฐนนทน อศวเลศศกด และคณะ , “การปองกนและปราบปรามการทจรตในองคกรภาครฐท มงเนน

การดาเนนการในเชงธรกจ”, สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต, กรงเทพฯ, ๒๕๕๓.

พรศกด ผองแผว และคณะ, “องคความรวาดวยการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการไทย”, สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ, กรงเทพฯ, ๒๕๓๙.

มาตาลกษณ ออรงโรจน และคณะ, “การศกษาลกษณะ รปแบบ และความเสยงตอการทจรตในองคกร

สาธารณะนอกระบบราชการ”, สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต, กรงเทพฯ, ๒๕๕๔.

**************************************************************************************************