ขอเสนอเพมเตมประกอบการพจารณารายงานของ คณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานเศรษฐกจ

สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ เรอง “การปฏรประบบทรพยสนทางปญญา”

-------------------------------------------

คณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานเศรษฐกจเหนวา ความเหนทไดรบจากการประชมคณะกรรมาธการวสามญกจการสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ ครงท ๒๖ วนพฤหสบดท ๒๓ มถนายน ๒๕๕๙ เปนประโยชนตอการปฏรประบบทรพยสนทางปญญา จงไดจดท าขอเสนอเพมเตมส าหรบการปฏรปทรพยสนทางปญญาทง ๒ ระดบ (ระดบชาต และระดบประเดนเฉพาะ) เพอใหแนวทางการปฏรประบบทรพยสนทางปญญามความชดเจนและเหนผลเปนรปธรรมมากขน ดงน

๑. การปฏรปทรพยสนทางปญญาในภาพรวมเชงนโยบายระดบชาต ทในระยะสน ไดเสนอใหคณะรฐมนตรประกาศใหเรองการปฏรประบบทรพยสนทางปญญาของไทยเปนวาระแหงชาต (national agenda) นน เนองจากในชวงทผานมา พบวามหนวยงานตามวงจรวฏจกรทรพยสนทางปญญาเกยวของ จ านวนมาก ทงหนวยงานทเกยวของกบการสรางสรรค การคมครอง และการบงคบใชกฎหมาย เปนตน ซงปจจบนมกลไกคณะกรรมการนโยบายทรพยสนทางปญญาแหงชาต ทมนายกรฐมนตรเปนประธาน มอ านาจหนาทก าหนดนโยบายและแผนยทธศาสตรดานทรพยสนทางปญญา แตยงขาดการน าไปปฏบตใหเกดผลอยางจรงจง เปนรปธรรมแทจรง ดงนน เพอใหการปฏรประบบทรพยสนทางปญญา ซงเปนกญแจส าคญทจะเปลยนประเทศไทยสประเทศไทย ๔.๐ จงเสนอใหมกลไกตรวจสอบและตดตามผลการปฏบตงานของหนวยงาน ทเกยวของ โดยใหหนวยงานรายงานผลการด าเนนการตามแนวทางการปฏรปตอประธานคณะกรรมการนโยบายทรพยสนทางปญญาแหงชาต ทราบทก ๑-๒ เดอน อยางตอเนอง เพอประโยชนในการก ากบดแล ประเมนผล และสงการในระดบนโยบายตอไป โดยมกรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย ซงเปนฝายเลขานการคณะกรรมการนโยบายทรพยสนทางปญญาแหงชาตเปนหนวยงานรบผดชอบหลก

๒. การปฏ รปทรพย สนทางปญญาดานตาง ๆ ซ งประกอบดวยการปฏรป ๖ ดาน ไดแก (๑) ดานการพฒนาทรพยากรมนษย (๒) ดานการสงเสรมการสรางสรรคทรพยสนทางปญญา และการน าทรพยสนทางปญญาไปใชประโยชนในเชงพาณชย (๓) ดานการคมครองและจดทะเบยนทรพยสนทางปญญา (๔) ดานการปองกนและปราบปรามการละเมดทรพยสนทางปญญา การบงคบใชกฎหมายทรพยสนทางปญญา (๕) ดานการคมครองและใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพ ภมปญญาทองถน และการแสดงออกทางวฒนธรรม และ (๖) ดานการคมครองสงบงชทางภมศาสตร ใหมแนวทางการด าเนนการเพมเตมเพอเหนผลไดในระยะสน ดงน ๒.๑ ดานการพฒนาทรพยากรมนษย เพอสรางผเชยวชาญดานการประเมนมลคาทรพยสนทางปญญา และพฒนาศกยภาพบคลากรทจะเกยวกบทรพยสนทางปญญาดานยาเพอประโยชนดานสาธารณสข โดยมแนวทางด าเนนการดงน

- 54 -

(๑) เรงสรางบคลากรทมความเชยวชาญดานการประเมนมลคาทรพยสนทางปญญาใหมมาตรฐานและในระดบทสภาวชาชพยอมรบ เพอสงเสรมการใชทรพยสนทางปญญาเปนหลกประกนธรกจ ซงรวมถง การเสรมสรางองคความรใหกบ นกวจย ผประกอบการ และศนยบรหารจดการทรพยสนทางปญญาในสถาบนการศกษาใหสามารถประเมนมลคาทรพยสนทางปญญาทตนเปนเจาของ เพอประโยชนในการจบคธรกจและใชประโยชนในเ ชงพาณชย (ธนาคารแหงประเทศไทย กระทรวงการคลง กระทรวงพาณชย กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ) (๒) พฒนาเสรมสรางศกยภาพผตรวจสอบสทธบตรในดานเคมภณฑและเภสชภณฑ เพอประสทธภาพและคณภาพในการตรวจสอบและจดทะเบยนสทธบตรทเกยวของกบยา ซงจะเปนประโยชนดานการสาธารณสขและการเขาถงยาของประชาชน (กระทรวงพาณชย)

๒.๒ ดานการสงเสรมการสรางสรรคทรพยสนทางปญญา และการน าทรพยสนทางปญญาไปใชประโยชนในเชงพาณชย เพอแกปญหาทนกวจย นกประดษฐ ผประกอบการ นกเรยน นกศกษา ซงมความคดสรางสรรคในการพฒนานวตกรรมและทรพยสนทางปญญา แตอาจมขอจ ากดดานเงนทนในการน าทรพยสนทางปญญาไปจดทะเบยนทงในประเทศไทยและในตางประเทศ ตลอดจนปญหาการเขาถงฐานขอมลสทธบตร เพอสบคนแนวโนมเทคโนโลยกอนการวจยและพฒนา โดยมแนวทางด าเนนการดงน

(๑) จดตงศนยใหค าปรกษาดานการพฒนานวตกรรมและทรพยสนทางปญญา ( IP and Innovation Support Center) เพอเปนหนวยงานทสามารถใหค าปรกษาและใหขอมลในเรองทรพยสนทางปญญาไดอยางครบวงจร ในรปแบบ one-stop service ครอบคลมการสบคนและวเคราะหฐานขอมลสทธบตร (IP landscape/Patent mapping) วเคราะหแนวโนมการพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมจากสทธบตรทหมดอายแลว (open source) การยนค าขอจดทะเบยนทรพยสนทางปญญา การใหค าแนะน าเรองการจบคธรกจและ ขอการสนบสนนทางการเงน เปนตน โดยในระยะสน ใหจดตงศนยใหค าปรกษาดานการพฒนานวตกรรมและทรพยสนทางปญญาในรปแบบการใหบรการของรฐทกรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย และ ในระยะตอไป ใหจดตงศนยใหค าปรกษาฯ ใหกระจายอยในทวภมภาคตางๆ ของไทย โดยความรวมมอของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ และสถาบนการศกษา เพอใหประชาชนสามารถเขาถงและใชบรการจากศนยดงกลาวไดสะดวกยงขน

(๒) พฒนาระบบฐานขอมลทรพยสนทางปญญาของไทยใหมคณภาพ ทนสมย ครบถวน สมบรณ เขาถงไดงาย เพอใหนกวจย ผสนใจ ผประกอบการ โดยเฉพาะผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมของไทย เขาถงไดงาย และน าขอมลดงกลาวไปสรางแตมตอในการแขงขนและพฒนาตอยอดสนคาและบรการของตน รวมถงการพฒนาฐานขอมลสทธบตรเพอใหนกวจย ผประกอบการ ในภาคอตสาหกรรมยาของไทย สามารถเขาถงและสบคนขอมลสทธบตรไดงาย สามารถน าองคความรจากสทธบตรทหมดอายแลวไปพฒนา ตอยอด ซงจะชวยพฒนาอตสาหกรรมยาของไทย โดยมกรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย เปนหนวยงานหลกในการด าเนนการ

(๓) จดใหมมาตรการสนบสนนสงเสรมทางการเงน มาตรการทางภาษ และมาตรการสงเสรมการลงทน ส าหรบผทสรางสรรคทรพยสนทางปญญา ซงรวมถงการสนบสนนคาใชจายทเกดขนในการน าทรพยสนทางปญญาไปจดทะเบยนทงในประเทศและตางประเทศ ซงอาจเปนคาใชจายทสงส าหรบนกวจย รายยอย และผประกอบการขนาดเลก โดยใหกระทรวงการคลง ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน

- 55 -

เปนหนวยงานหลกในการด าเนนการ และเพอประโยชนดานการสาธารณสขและการเขาถงยาของประชาชน หนวยงานของรฐตองจดใหมมาตรการสงเสรมและสนบสนนดานการเงนการคลงเพอใหสทธพเศษจงใจในการพฒนาอตสาหกรรมยาของไทย รวมทงจดหาอปกรณและสงอ านวยความสะดวกพนฐานทจ าเปนในการวจยและพฒนาอตสาหกรรมยา การอ านวยความสะดวกในการจดหาแหลงทน จดหาหนสวนเทคโนโลย เพอสงเสรมอตสาหกรรมยาของไทย เปนตน

(๔) จดใหมมาตรการสงเสรมการใชทรพยสนทางปญญาเปนหลกประกนทางธรกจ และพฒนาศกยภาพหนวยงานหรอผทจะท าหนาทประเมนมลคาทรพยสนทางปญญา (professional valuator) เนองจากทผานมานกสรางสรรคทรพยสนทางปญญามกประสบปญหาในการเขาถงแหลงเงนทนจากสถาบนการเงนทไมยอมรบมลคาทรพยสนทางปญญา เมอมพระราชบญญตหลกประกนทางธรกจ พ.ศ. ๒๕๕๘ ซงม ผลใชบงคบวนท ๒ กรกฎาคม ๒๕๕๙ ทใหการยอมรบใหใชทรพยสนทางปญญาเปนหลกประกนการช าระหนได (โดยไมจ าเปนตองสงมอบทรพยสนนนแกผรบหลกประกน) จงจ าเปนตองมกลไกทใหสถาบนการเงนยอมรบ การน าทรพยสนทางปญญา ซ งเปนสนทรพยทจบตองไมได เปนหลกประกนทางธรกจไดจรง โดยใหกระทรวงการคลงและธนาคารแหงประเทศไทยเปนหนวยงานหลก รวมกบสมาคมธนาคารไทย สมาคมผประเมนคาอสระ และสมาคมผประเมนคาทรพยสนแหงประเทศไทย ซงรวมทงการจดท าคมอประเมน คมอนกบญช ทไดมาตรฐาน เปนกลาง ทสภาวชาชพยอมรบ เชนเดยวกบทรพยสนประเภทอนๆ (กระทรวงการคลง ธนาคารแหงประเทศไทย กระทรวงพาณชย)

๒.๓ ดานการคมครองและจดทะเบยนทรพยสนทางปญญา เพอพฒนาระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาของไทยใหมคณภาพ ประสทธภาพ ทนสมย ไดมาตรฐานสากล ซงสวนใหญจะเปนงานภายใต ความรบผดชอบของกรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย จงจ าเปนอยางยงทจะตองปฏรปปรบปรง การท างานของหนวยงานใหทนสมย ไดมาตรฐาน ตอบสนองความตองการของผใชบรการ โดยมแนวทางด าเนนการปฏรปหนวยงานดานการจดทะเบยนคมครองทรพยสนทางปญญาของไทย (กรมทรพยสนทางปญญา) ใหมการบรหารจดการทคลองตวและเปนอสระ (autonomy) ทงดานการบรหารรายไดและบคลากร โดยใน ระยะสน ใหศกษาวเคราะหเพอหาแนวทางปฏรปองคกร และในระยะยาว อาจปรบเปนองคการอสระทมใชราชการเชนเดยวกบหนวยงานทรพยสนทางปญญาของตางประเทศ เพอรองรบการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศดวยนวตกรรมและทรพยสนทางปญญา

๒.๔ ดานการปองกนและปราบปรามการละเมดทรพยสนทางปญญา การบงคบใชกฎหมายทรพยสนทางปญญา การมกลไกในการเฝาระวงและชวยเหลอกรณทรพยสนทางปญญาไทยถกละเมดในตางประเทศ เพอเปนแรงจงใจใหแกผสรางสรรคของไทย ใหสามารถปกปองคมครองสทธและไดรบผลตอบแทนทคมคาจากการสรางสรรคผลงาน และสงเสรมบรรยากาศการคาและการลงทนระหวางประเทศของไทย โดยมแนวทางด าเนนการ ดงน

การบงคบใชกฎหมายในประเทศ (๑) ตงศนยบรณาการปองกนและปราบปรามการละเมดทรพยสนทางปญญา ทงในกรงเทพฯ

และในจงหวดทมการละเมดสง เพอเปนกลไกถาวรทมการบรณาการการท างานระหวางหนวยงานทเกยวของ และปฏบ ต ให เ ก ดผลได จ ร ง โ ดย ในระดบจ งห วดท พบการละ เม ด ส งและม ตลาด ใก ลชายแดน

- 56 -

มอบกระทรวงมหาดไทยเปนหนวยงานหลก และบรณาการรวมกนระหวางหนวยบงคบใชกฎหมายในพนท เชน ส านกงานต ารวจแหงชาต กรมศลกากร เปนตน

(๒) ฝกอบรมเจาหนาทผปฏบตงานทงสวนกลางและสวนภมภาคใหมความเขาใจในเรอง การบงคบใชกฎหมายทรพยสนทางปญญา และเจาหนาทจะตองไมเขาไปมสวนไดสวนเสยหรอไดรบผลประโยชนจากผละเมดทรพยสนทางปญญา (หนวยบงคบใชกฎหมาย)

(๓) ศกษาวเคราะหและพจารณาแกไขกฎหมายทรพยสนทางปญญาเรองการชดเชยคาเสยหายทางแพง เพอใหการชดเชยคาเสยหายทางแพงแกเจาของสทธในทรพยสนทางปญญา โดยค านงถงความรายแรงของความเสยหายและการสญเสยประโยชนจากการกระท าละเมด และปองกนมใหมการกระท าผดซ าอกในอนาคต (กรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย)

การบงคบใชกฎหมายในตางประเทศ (๑) จดตงศนย เฝาระวงและตดตามทรพยสนทางปญญาไทยถกละเมดในตางประเทศ

(IP Helpdesk) เพอใหค าปรกษาชวยเหลอผประกอบการไทยในเรองการจดทะเบยนคมครองทรพยสนทางปญญาไทยในตางประเทศ เฝาระวงและแกปญหาเมอถกละเมดในตางประเทศ (กระทรวงพาณชย กระทรวง การตางประเทศ)

(๒) จดท าความรวมมอดานการปองกนและปราบปรามการละเมดทรพยสนทางปญญากบหนวยงานทเกยวของในตางประเทศ เพอรวมกนปองกนและปราบปรามการน าเขาหรอสงออกสนคาละเมดทรพยสนทางปญญาระหวางประเทศ ซงรวมถงการแลกเปลยนขอมล การด าเนนการทางกฎหมายกบผกระท าผด และการฝกอบรมเจาหนาท เปนตน (กระทรวงพาณชย กระทรวงการคลง)

๒.๕ การปฏรประบบทรพยสนทางปญญาเพอคมครองทรพยสนทางปญญาของชมชน เนองจากไทยเปนประเทศทมความหลากหลายทางชวภาพ ภมปญญาทองถน และการแสดงออกทางวฒนธรรม แตชมชนและประชาชนทวไปยงขาดความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษ ปกปองทรพยสนทางปญญาของชมชน ขาดกลไกการคมครองปองกนไมใหทรพยสนทางปญญาของชมชนถกน าไปใชอยางไมเหมาะสมจากผทมศกยภาพมากกวา หรอจากตางประเทศ โดยมแนวทางด าเนนการ ดงน

(๑) จดท าคลงขอมลระดบชาต โดยเปนหองสมดอเลกทรอนกส (National Digital Library) ทรวบรวมขอมลภมปญญาทองถนและทรพยสนทางปญญาของชมชน ซงปจจบนอยภายใตการดแลของหลายหนวยงาน เชน ฐานขอมลทรพยากรพนธกรรมของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ ฐานขอมลพนธพชของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ฐานขอมลมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของกระทรวงวฒนธรรม และฐานขอมลภมปญญาการแพทยแผนไทยของกระทรวงสาธารณสข เปนตน ใหอยในรปแบบเปนมาตรฐานเดยวกน และเชอมโยงขอมลเหลานกบหนวยงานทรพยสนทางปญญาของตางประเทศ โดยหากมผน าทรพยากรชวภาพ ภมปญญาทองถน และการแสดงออกทางวฒนธรรมของไทยไป จดทะเบยนในตางประเทศ จะตองมการตรวจสอบกบฐานขอมลระดบชาตของไทยกอน โดยหากพบวาม การลกลอบเอาของไทยไปใชประโยชน กจะไมสามารถจดทะเบยนใหได เพราะเหตผล เชน ไมผานหลกเกณฑ ความใหม ไมขออนญาตกอนใชหรอแบงปนผลประโยชน เปนตน และหนวยงานทรพยสนทางปญญาตางประเทศ

- 57 -

ตองปฏเสธการจดทะเบยน (กระทรวงพาณชย กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงสาธารณสข กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม)

(๒) สรางกลไกการปกปองภมปญญาทองถน ทรพยากรชวภาพ และการแสดงออกทางวฒนธรรมของชมชน โดยใหกระทรวงมหาดไทยเปนหนวยงานหลกในการลงพนท เพอสรางความเขาใจ และสราง องคความรใหกบชมชน โดยรวมมอกบกระทรวงพาณชย กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงสาธารณสข กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนตน เพอส ารวจทรพยสนทางปญญาของชมชน และรวบรวมจดท าฐานขอมลเปนคลงของชาตเพอการอนรกษ และปองกนการเอาทรพยสนทางปญญาของชมชนไปพฒนาใชประโยชน โดยไมมการบอกแหลงทมา ขออนญาตกอนใช และแบงปนผลประโยชนใหกบชมชน

๒.๖ ดานการคมครองสงบงชทางภมศาสตร เนองจากสนคาทไดรบการขนทะเบยนสงบงช ทางภมศาสตรจะชวยสรางรายไดแกชมชน แตชมชนสวนใหญยงขาดความรความเขาใจเรอง การขนทะเบยน และประโยชนของการขนทะเบยนสนคาสงบงชทางภมศาสตร จงเสนอแนวทางการด าเนนการ โดยฝกอบรมเจาหนาทในพนทชมชนใหมความเขาใจเรองการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร และประโยชนทชมชนจะไดรบ เพอใหชมชนเหนความส าคญ สามารถผลตสนคาไดตามมาตรฐานและหลกเกณฑการขนทะเบยนฯ โดยหนวยงาน ในพนทควรเปนฝายเขาถงผผลตในพนทและชมชน เพอสรางความเขาใจใหค าปรกษาแนะน าแกชมชน (กระทรวงมหาดไทย กระทรวงพาณชย และกระทรวงเกษตรและสหกรณ)

----------------------------------------------