Upload
lazo-jovina
View
1.282
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Citation preview
PANITIKANG AMERIKANO
ANG BANSANG
AMERIKA
BANDILA NG AMERIKA
ANG SAGISAG NG AMERIKA
Topograpiya ng Amerika
Ang Kapitolyo ng Estados Unidos saWashington, DC, kinalalagyan ng Kongreso ng US, ang sangay lehislatibo ng pamahalaan ng Estados Unidos.
Si Barack Hussein Obama II, ang kasalukuyang pangulo ng Estados Unidos
Pambansang Awit: The Star-Spangled Banner
(Ang Bandilang Tadtad ng mga Tala) Pinakamalaking lungsod
Lungsod ng Bagong York ( New York ) Pambansang Kasabihan:
In God we trust (1956–kasalukuyan)(Tagalog:"Sa Diyos kami ay
nagtitiwala")
Declaration of Independence, ni John Trumbull, 1817–18
Ang Statue of Liberty sa New York, ang iladong monumento sa Estados Unidos
Isang republikang pederal ang Estados Unidos ng Amerika o Mga Nagkakaisang Estado ng Amerika na may limampung estado at isang distritong pederal. Matatagpuan sa kalagitnaan ng Hilagang Amerika ang karamihan sa mga estado nito kung saan mayroong sariling pamahalaan ang bawat isa na naaayon sa sistemang pederalismo.
Mayroong tatlong lupang hangganan ang Estados Unidos kung saan sa Mehiko matatagpuan ang isa habang sa Kanada naman ang natitira. Pinaliligiran din ito ng iba't ibang anyo ng tubig tulad ng Karagatang Pasipiko, Dagat Bering,Karagatang Artiko, at Karagatang Atlantiko. Hindi karatig ng dalawang estado (Alaska at Haway) ang natitirang apatnapu’t walo.
Pareho din nilang hindi karatig ang isa't isa. Mayroong koleksyon ng mga distrito, teritoryo at iba pang pagmamay-aring panlabas ang Estados Unidos sa iba't ibang bahagi ng mundo. Karaniwang tinatawag na "Amerikano" ang mga mamamayan nito.
Sa sukat na 3.79 milyong milya parisukat (9.83 milyon km2) at may populasyon na 315 milyon, ang Estados Unidos ay ang ikatatlo at ika-apat na pinakamalaking bansa ayon sa kabuuang sukat ng lupa, at ang ikatlong pinakamalaki sa parehonng sukat ng lupa at populasyon. Isa ang Estados Unidos sa pinakamaraming etnisidad at isa sa mga bansang maraming kultura, na bunga ng maraming imigrasyon ng mga tao mula sa iba't ibang bansa.
Mababakas sa deklarasyon ng labintatlong kolonya ng Britanya sa Hilagang Amerika noong 1776 ang pinagmulan ng Estados Unidos, kung saan idineklara nila na wala nang sumasaklaw sa kanila at malalayang na silang mga estado, na pinatibay ng Tratado ng Paris noong 1783. Mula kalagitnaan ng ika-20 dantaon, naunahan na nito ang alinmang bansa sa impluwensya sa ekonomiya, politika, militar, at kultura.
Natatag ang Amerika sa ilalim ng tradisyon ng pamahalaang may pagsang-ayon ng pinapamahalaan sa modelong demokrasyang representatibo. Nakopya rin ng maraming pang bansa, lalo na ng mga nasa Gitnang Amerika at Timog Amerika, ang modelo ng pamahalaang Amerika kung saan gumagamit sila ng sistemang presidensiyal-konggresyonal.
Ang mga wika na may pinakamataas na bilang nang nagsasalita sa Estados Unidos:Mga Wika (2003) Ingles (lamang)214.8 milyon Kastila kabilang ang Kriyolo29.7 milyon
Tsino2.2 milyon Pranses kabilang ang Kriyolo1.9 milyon
Tagalog1.3 milyon Biyetnames1.1 milyon Aleman1.1 milyon
Wika
Ang mga lahing ito ang mga bumubuo sa lupain ng Estados Unidos:
1. Europeo 171,801,940 Amerikano 60.7% ng buong populasyon ng Amerika
2. Hispaniko 44.3 million Amerikano 14.8% ng buong populasyon ng Amerika
3. Aprikano 39,500,000 Amerikano4. Pilipino 4,000,000 Amerikano 1.5% ng buong
populasyon ng Amerika5. Tsino 3,565,458 Amerikano 1.2% ng buong
populasyon ng Amerika
Lahi
Panitikang Amerikano
Sa kapanahunan ng maagang kasaysayan nito, isang serye ng mga kolonyang Britaniko ang Amerika sa silanganing dalampasigan ng pangkasalukuyang panahong Estados Unidos.
Kaya't ang tradisyong pampanitikan nito ay nag-uumpisa bilang nakakawing sa mas malawak na tradisyon ng panitikang Ingles. Subalit ang natatanging mga katangiang Amerikano at ang lawak ng produksyon nito ang karaniwang nakapagsasanhi upang ituring ito bilang isang nakahiwalay na daan at tradisyon.
Ilan sa pinakamaagang mga anyo ng panitikang Amerikano ay mga pampleto o mga sulating pumupuri sa benepisyo ng mga kolonya kapwa sa madlang Europeo at kolonista.
Panitikang kolonyal
Maituturing si Kapitan John Smith bilang unang may-akdang Amerikano dahil sa kanyang mga gawang:
A True Relation of ... Virginia ... (1608) at
The General Historie of Virginia, New England, and the Summer Isles (1624).
Kabilang sa ganitong mga uri ng manunulat sina Daniel Denton, Thomas Ashe, William Penn, George Percy, William Strachey, Daniel Coxe, Gabriel Thomas, at John Lawson.
Naging paksa din ng maagang mga pagsusulat ang mga alitang pampananampalataya na naging nagbigay ng dahilan sa pagkakaroon ng maliliit na mga pamayanan sa Amerika. May isang aklat-talaan o talaarawan isinulat si John Winthrop na tumalakay sa pundasyong relihiyoso ng Kolonya ng Dalampasigan ng Masatsusets.
Nagtala rin si Edward Winslow sa kanyang talaarawan ng hinggil sa unang mga taon pagkalipas ng pagdating ng Mayflower.
Mayflower
Pulitika at pilosopiya Gobyerno ,ula sa relihiyon BENJAMIN FRANKLIN
Panahon ng rebolusyon
Paine Jefferson
Manunulat
Flowering of American Literature (1803-82) Ralph waldo Emerson
Frienship(sanaysay)
Edgar Allan Poe-Ama ng Maikling kwento
Mid-19th Century
Whitman Walt Emily Dickson Hawthorne
Manunulat
Civil war Mark Twain
The adventures of Tom sawyer The adventures of Hucklebery Finn
Journalista Stephen Crane at Henry James
New nation literature
Ang kultura ng Estados Unidos ay isang kahaluan ng orihinal na katutubong kultura at ng kulturang Europeo, na sa kalaunan ay naging isang natatangi at tanyag na kulturang tinatawag na kultura ng Estados Unidos o "kulturang Amerikano".
Kultura ng Estados Unidos
Naging nangunguna sa mga kinagawian ng mundo ang kultura ng Estados Unidos hinggil sa sining, arkitektura, musika, panitikan, pelikula, at panulaan. Sa panitikan, naging tanyag ang mga manunulat ng Estados Unidos na katulad nina Henry David Thoreau, Edgar Allan Poe, Mark Twain, Emily Dickinson, at Ernest Hemingway. Sa larangan ng sayaw, napasikat ng Estados Unidos ang rock and roll at ang makabagong square dance. Sa pagtatanghal, naging tanyag ang teatro ng Broadway. Sa moda, isa sa mga pinakasikat na tatak na pangmaong na pinasimula ni Levi Strauss.
Kasama sa iba pang mga manunulat na naimpluwensiyahan ng relihiyon sina Increase Mather at William Bradford, may-akda ng talaarawang nalathala bilang Kasaysayan ng Taniman sa Plymouth, 1620–47. May ibang katulad nina Roger Williams at Nathaniel Ward na mas mabalasik na tumalakay sa paghihiwalay ng estado at ng simbahan.
Timog Amerika
Argentina Bolivia Brazil Chile Colombia Ecuador French
Guiana (France)
Netherlands Guyana Paraguay Peru Suriname Britain Uruguay Venezuela
Ang kasaysayan ng Timog Amerika ay isang pag-aaral ng nakaraan, partikular ang nakasulat na tala, kasaysayang pinasa sa salita lamang, at mga tradisyon na pinasa mula sa salinlahi hanggang salinlahi sa lupalop sa katimugang hating-daigdig at (pangunahin sa) kanluraning hating-daigdig.
Kasaysayan ng Timog Amerika
May kasaysayan ang Timog Amerika na nagtagal sa iba't ibang pagbuo ng kultura ng tao at kabihasnan. Habang ang sanlibong taon na malayang pagsulong ay naabala ng kapanyang kolonisasyon ng mga Kastila at Portuges noong ika-15 siglo at sumunod na mga demograpikong pagbasak, nanatiling iba ang mestiso at katutubong kultura mula sa mga nagkolonya.
Sa pamamagitan ng trans-Atlantikong pangangalakal ng mga alipin, naging tahanan ang Timog Amerika (lalo na sa Brazil) ng mga milyong katao sa diyaspora ng mga Aprikano. Ang paghahalo ng mga lahi ang nagdulot sa bagong kayarian ng lipunan.
Ang tensyon sa pagitan ng mga kolonyal na mga bansa sa Europa, katutubong mga tao at nakatakas na mga alipin ang humubog sa Timog Amerika mula ika-16 na siglo hanggang ika-19 na siglo. Kasama ang himagsikan para sa kalayaan mula sa mga Kastila noong ika-19 na siglo, sumailalim muli ang Timog Amerika sa isang pagbabagong panlipunan at pampolitika na nagtagal hanggang unang bahagi ng 1900.
Ang kultura ng Timog Amerika ay binubuo ng maraming sari-saring mga kaugaliang pangkultura. Kinabibilangan ito ng mga kulturang katutubo na nakagawian ng mga taong naninirahan sa mga kontinente bago pa man ang pagdating ng mga Europeo.
Kultura ng Timog Amerika
Ang kulturang Europeo ay pangunahing dala ng mga Kastila, mga Portuges, at mga Pranses. Mayroon ding impluwensiya ang mga kultura mula sa Aprika, na nagbuhat sa mahabang kasaysayan ng pang-aalipin sa Bagong Mundo; pati na ang impluwensiya ng kultura ng Estados Unidos, partikular na ang sa pamamagitan ng kulturang pangmasa na katulad ng sinema at ng telebisyon.
Ang kultura ng Hilagang Amerika ay pinangingibabawan ng mga kultura ng Estados Unidos at ng Canada. Bilang malaking bahagi ng Hilagang Amerika, ang Estados Unidos ang nakapagbigay ng malaking impluwensiya sa maraming iba't ibang mga kultura sa buong mundo, at sa loob din ng kontinente ng Hilagang Amerika
Kultura ng Hilagang Amerika
Mayroong bahagya subalit tiyak na mga pagkakaiba sa kultura ng Estados Unidos at ng kultura ng Canada.
Ang kultura ng Canada ay isang kahaluan ng impluwensiya mula sa kultura ng Britanya, Pransya, katutubong kulturang sinauna at nakaugalian, at kultura ng Estados Unidos. Sa panitikan, angpanitikan ng Canada ay nasusulat sa mga wikang Pranses at Ingles.
Kultura ng Canada
Sa teatro, mayroong mga kapistahang pangteatro ang Canada na katulad ng Stratford Festival at ng Shaw Festival na ginaganap kapwa sa Ontario, Canada. Sa larangan ng sining, nagsimula ang pagsulong ng sining sa Canada magmula noong kaagahan ng ika-20 daantaon at yumabong lalo noong pagwawakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Sa musika, naimpluwensiyahan ang musika ng Canada ng mga estilong Europeo, Pranses, at Keltiko.
Kapag Halowin sa Amerika, ang mga tao ay nagko-costume at nakikipagtakutan sila sa ibang mga tao. Nagpupunta, at naglalasing ang mga mas matatatanda sa mga parti habang nagti-“trick-or-treat” ang mga maliliit na bata sa mga bahay-bahay para manghingi ng mga kendi.
Kaugalian ng mga Amerikano
Walang alam ang mga tao tungkol sa kasaysayan ng Halowin ng mga Amerikano na nagsimula sa paggamit ng mga “scarecrow” sa panahon ng tag-ani para takutin ang mga ibon nang hindi kainin ng mga ito ang kanilang pananim. Nagsasaya ang mga tao, pero hindi nila alam ang kahulugan ng selebrayson sa kultura ng Amerika.
Ang selebrayson ng Halowin sa huling araw ng Oktubre sa Amerika at “Araw ng mga Patay” sa unang araw ng Nobyembre sa Pilipinas ay kapwa masaya.
http://tl.wikipedia.org/wiki/Panitikang_Amerikano
http://tl.wikipedia.org/wiki/Kultura_ng_Hilagang_Amerika
http://tl.wikipedia.org/wiki/Kasaysayan_ng_Timog_Amerika
http://uclaliwanagatdilim.wordpress.com/category/2013/sulatin/pagdiriwang-at-tradisyon/
http://tl.wikipedia.org/wiki/Estados_Unidos