Upload
others
View
2
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
OsadnictwoPiotr Siłka
Plan
▪ Historia osadnictwa
▪ Rodzaje osiedli wiejskich
▪ Kryteria wyróżniania miast
▪ Funkcje miast
▪ Fizjonomia miast
▪ Miasta w Polsce
Przed osadnictwem
Le Moustier Neanderthals, AMNH.
Trochę teorii
▪ Osadnictwo – całokształt działalności grup ludzkich wywołujący zmiany w środowisku geograficznym. Obejmuje ono proces zajmowania, podziału i użytkowania terenu wraz ze wszystkimi wytworami powstałymi w ramach tej działalności i służącymi jej.
https://siostraewa.blog.deon.pl/2012/06/27/wyprawa-na-cztery-wzgorza-cz-ii-lipus/
Osadnictwo pierwotne - charakterystyczne dla krajów w początkowej fazie rozwoju.
Osiedla
▪ Osiedla - skupiska domów (wielkość i kształt wynika z warunków środowiska, rodzaju zajęcia mieszkańców i potrzeb bezpieczeństwa) tworzą.
▪ Rozwój cywilizacji ludzkiej i różnicowaniem się działalności człowieka ukształtowały się dwa główne typy osiedli (jednostek osadniczych):wiejskie i miejskie.
▪ Są różne kategorie wydzielania poszczególnych jednostek osadniczych ….
Wieś
▪ WIEŚ - określenie zasiedlonego odcinka terenu, stanowiącego historycznie ukształtowaną jednostkę osadniczą, której ludność zajmuje się głównie pracą na roli i czerpie z tej pracy podstawy egzystencji (PWN)
Wieś skupiona Wieś rozproszona
TYPY GENETYCZNE WSI
OKOLNICA
ULICÓWKA
OWALNICA
WIELODROŻNICAWIDLICE
RZĘDÓWKA
ŁANCUCHÓWKA
Typy morfogenetyczne osiedli wiejskich w
XIX wieku wg H. Szulc
Zmiany na wsi
▪ Współcześnie wsie podlegają prawie tak dynamicznym zmianom jak miasta. Kiedyś koncentrujące się na produkcji żywności, dziś oferują mieszkańcom i przyjezdnym o wiele więcej.
▪ Urbanizacja wsi – nowe zawody, nowe osiedla, nowa działalność gospodarcza (usługi), miejski styl życia.
Przemiany wsi w krajach rozwijających się
▪ Gospodarka wiejska w krajach rozwijających się w ogromnej większości nadal opiera się na produkcji rolnej. Niektóre regiony dostały szansę dzięki rozwojowi turystyki. Ich walory to: odmienny klimat, egzotyczna fauna i flora, odrębna kultura.
Miasto
▪ Miasto to jednostka osadnicza o przewadze zwartej zabudowy i funkcjach nierolniczych posiadającą prawa miejskie, bądź status miasta nadany w trybie określonym przepisami.
Najstarsze miasto na świecieTell Qaramel w Syrii z XI i X wieku p.n.e.
https://turystyka.wp.pl/tell-qaramel-najstarsze-miasto-na-swiecie-6044402773947009a
Relacje miasto-wieś
Funkcje miast
Funkcja Opis
siedziba władz rządowych, samorządowych (województwo, powiat)
siedziba zakładów przemysłowych
miasto jest portem morskim, lotniczym
obsługa turystów i pielgrzymów odwiedzających sanktuaria i miejsca święte
nastawione na obsługę ruchu turystycznego
miasta górskie lub nadmorskie posiadające walory uzdrowiskowe
siedziba uniwersytetów
Fizjonomia miast
▪ Wygląd zewnętrzny (układ przestrzenny oraz styl architektoniczny) uzależniony od położenia, warunków naturalnych, a także procesów historycznych i społecznych.
https://www.geoguessr.com/maps/56f8e8568be465821877eedb
Miasto średniowieczne
▪ Zabudowane były parterowymi domami wykonanymi z drewna. Charakterystyczny był też plac targowy i kościół - najbardziej monumentalna konstrukcja.
▪ Większość średniowiecznych miast Europy w cale nie była opasana murami – to średniowieczny PR
http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C27472%2Csredniowieczne-miasta-bez-tajemnic.html
Byczyna (woj. opolskie)
Miasto renesansowe – miasto idealne
▪ Projektowano na planie idealnie symetrycznym, który nie ma wiele wspólnego ze strukturą kształtowaną przez bieżące potrzeby miejskiego życia. Jego wszystkie budynki mają klasyczne elementy: arkady oraz kolumnady.
▪ Często budowane jako twierdze z potężnymi murami.
http://www.cf2004.zamosc.pl/ideal/miastoidealne.htm
Zamość (woj. Lubelskie)
Miasto epoki przemysłowej
▪ Rozwój determinowany przez rozwój przemysłu, który powodował masowy napływ ludności.
▪ Powstanie całych dzielnic robotniczych w pobliżu zakładów.
Żyrardów
Miasta Ameryki Płn
▪ Układ ulic i zabudowań jest regularny i rozplanowany
▪ Centrum z wysokimi kamienicami i drapaczami chmur
▪ Dzielnice odrębne etniczne
San Franciso
Miasta europejskie
▪ Centrum stanowi zazwyczaj starówka i/lub tereny przemysłowe
▪ Na obrzeżach nowoczesne osiedla, centra handlowe
▪ Wiele miast ma ciasne i kręte uliczki
▪ Raczej zabudowa pozbawiona wieżowców
Wiedeń
Miasta arabskie
▪ Układ ulic chaotyczny, pełen krętych i wąskich uliczek
▪ Ekspozycja meczetów z minaretami
▪ Podział na dzielnice wyznaniowe, społeczne, narodowościowe
▪ Brak okien od strony ulicy
Kair
Miasta wschodnioazjatyckie
▪ Stałym elementem są zabytkowe pagody
▪ Stare dzielnice zamieszkiwanie niegdyś przez władzę, oddzielone od reszty murami
▪ Przestrzenna regularność
▪ Coraz bardziej upodabniają się do miast amerykańskich
Singapur
Nowe miasta od 2019 roku
▪ Wielbark - woj. warmińsko-mazurskie, pow. szczycieński (Wielbark był miastem od 1723 do 1946 roku)
▪ Lubowidz - woj. mazowieckie, pow. żuromiński.
▪ Nowa Słupia - woj. świętokrzyskie, pow. kielecki. (Nowa Słupia była miastem od 1351 do 1869 roku)
▪ Pierzchnica - woj. świętokrzyskie, pow. kielecki.
▪ Szydłów - woj. świętokrzyskie, pow. staszowski. (Szydłów był miastem od 1329 do 1870 roku)
▪ Koszyce - woj. małopolskie, pow. proszowicki. (Koszyce były miastem od 1374 do 1869 roku)
Jak uzyskać prawa miejskie
▪ uwarunkowania przestrzenno-architektoniczne - odpowiednia infrastruktura techniczna (kanalizacja, wodociągi), miejska zabudowa (zwarta, ulice, chodniki). Ponadto na obszarze zabudowy zwartej nie powinno być zabudowy typu zagrodowej.
▪ uwarunkowania historyczne i administracyjne - posiadanie przez daną miejscowość praw miejskich w przeszłości, posiadanie herbu, instytucje o ponadlokalnym charakterze
▪ uwarunkowania demograficzne i społeczne - powinna ona wynosić powyżej 2 tys. Ponadto co najmniej 2/3 ludności powinno być zatrudnione poza rolnictwem.
Miasta w Polsce
▪ Od 1 stycznia 2019 roku na terenie Polski jest 936 miast
▪ Najwięcej miast jest w województwach: ……………………….………………………..
Miasta w Polsce
Podsumowanie
▪ Kryteria wyróżniania miast
▪ Obszary wiejskie a miejskie na świecie
▪ Jak zmieniają się obszary wiejskie?
▪ Największe miasta w Polsce
▪ Jak uzyskać prawa miejskie?
Dobrego weekendu