(ONLINE) BLOOTSTELLING AAN GEWELDDADIG EXTREMISME EN POLITIEK

/ RELIGIEUS GEWELD.

EEN VERHAAL VAN DIFFERENTIËLE ONTVANKELIJKHEID EN

SITUATIONELE RESISTENTIE

Prof. Dr. Lieven Pauwels

1. INLEIDING

Vaststelling:

Overvloed aan definities van politiek / religieus

gemotiveerd geweld

Overvloed aan risicofactoren (meestal

markeerders)

Gevolg:

Speelt alles een rol?

Speelt überhaupt iets een rol?

2

1. INLEIDING

3

• Er is geen eenduidig demografische profiel, en

toch blijft men er naar zoeken….

• Drie grote struikelblokken voor de ontwikkeling

van wetenschappelijke verklaringen:

• (1) Risicofactorbenadering

• (2) Casuïstiek

• (3) Doorgedreven relativisme

1. INLEIDING

4

Waar plaatsen we de rol

van sociale media?

2. SOCIALE MEDIA EN GEWELDDADIG EXTREMISME

Sociale media verlagen de drempel tot het zoeken naar contact met terroristen en individuen

met gewelddadig extremistisch gedachtengoed

Rekrutering wordt veel gemakkelijker,

Sociale mobilisatie bij (illegale) betogingen (soms spontaan- ‘lopend vuurtje’)

Faciliteren van ‘fondsenwerving’

‘How to manuals’, …

Alternatieve (‘juistere’) versies van heilige teksten, ideologische toespraken,…

Samenzweringstheorieën

Merchandising (White Power muziek / boeken over jihad en interpretaties hadith)

Training en concrete afspraken voor aanslagen

Mensenhandel en smokkel door terreurgroepen

Financiering van terreurgroepen

We moeten ons niet de vraag stellen of sociale media een rol spelen, we moeten beter

begrijpen welke rol ze spelen, en hoe (mechanismen van selectie, zelfselectie, socialisatie,…)

5

2. SOCIALE MEDIA EN GEWELDDADIG EXTREMISME

Geen nieuw vraagstuk

Media als instrument van sociale beïnvloeding / controle

Media als trigger allerhande deviant gedrag, grootste bezorgdheid geweld

Effecten (bv gewelddadige games en geweld – soms vanuit morele paniek)

Blootstelling aan media slechts één van de risicofactoren!

Te veel verklaringsmodellen voor media-invloed (is dit gezond voor een

discipline?)

Hypodermic needle (Katz en Lazersfeld 1955)

Social Cognitive Learning Theory (Bandura 2001)

Cultivatietheorie (Gerbner 2002)

Agenda Setting Theory (McCombs en Shaw 1972)

Two step Flow Model (Lazersfeld et al 1994)

General Aggression Model (Andersen en Bushman 2017)

…

6

3. HET ‘RADIMED’ ONDERZOEK• Projectcoördinator: Prof. Dr. Lieven Pauwels (UGent)

• I.s.m. Prof. Dr. Fabienne Brion (UCL) et al.

• Opdrachtgever: Belspo en FOD BiZa

• Onderzoeksduur: 2 jaar

Literatuurstudie

Kwantitatief luik: online survey (6000 respondenten)

Kwalitatief luik: semi-gestructureerde interviews

Doelgroep: Jongeren tussen 16 en 24 jaar

• Eindrapport: april 2014 (Pauwels et al 2014, Academia Press –

Uitverkocht)

• Daarna nog bijkomende artikelen (verspreid over diverse tijdschriften)

7

3. HET ‘RADIMED’ ONDERZOEK (PAUWELS ET AL. 2014)

• Is blootstelling aan radicale inhoud via sociale media gerelateerd aan zelfgerapporteerd

gewelddadig extremisme, gecontroleerd voor andere gekende risicofactoren?

Verklaren individuele verschillen in gewelddadig extremisme (zelfgerapporteerd politiek /

religieus geweld)

Welke rol speelt blootstelling via sociale media?

Cruciaal onderscheid: actieve versus passieve blootstelling

‒ Actieve blootstelling (online), zelf contact zoeken (online) zelf contact zoeken (offline)

‒ Passieve blootstelling (‘niet zelf op zoek gaan’)

‒ Toen het onderzoek startte (2012) was er weinig empirisch onderzoek over de relatie

sociale media en radicalisering

‒ Wel groeiend onderzoek rond radicalisering

‒ Vreemd genoeg geen enkele aandacht naar de rijke traditie van onderzoek naar

determinanten van politiek geweld en illegaal politiek protest (samenvatting zie Opp,

2009)

8

3.A. LITERATUURSTUDIE: SOCIALE MEDIA EN POLITIEK / RELIGIEUS GEWELD

9

3.A. LITERATUURSTUDIE: SOCIALE MEDIA EN POLITIEK / RELIGIEUS GEWELD

10

BREEDING GROUND

(frustration, discrimination, humiliation, alienation, injustice)

cognitive opening

SUPPLY DEMAND

resi

lian

ce

Explaining radicalisation

Sociale media

Websites,…

Opmerking:

Niet enkel cognitieve

maar ook morele opening

Diagnostisering: oorzaak = aanpraten van

vernedering (onrecht)

Prognostisch = terrorisme als oplossing

Motivationeel= martelaarschap

Justificatie = “Ideologie” / Sektarische

religieuze geloofsinterpretatie (system of

beliefs + religieus autoritarisme)

Werkwijze: Framing en sociale media

3.A. LITERATUURSTUDIE: SOCIALE MEDIA EN POLITIEK / RELIGIEUS GEWELD

12

The individual searches intentionally for like-minded

individuals and makes a deliberate choice to join a

specific extremist group. This choice can be based on

different reassons, including ideological recognition,

protection, etc.

The indivdual is searching for social inclusion, meaning or

political activism. He becomes gradually part of the group, without deliberatly choosing

this groups for a specific reason. Often the individual is

unaware of what the group exactly stands for.

The individual is recruited by a third party (recruiters, family or

friends) but is aware of the nature of the extremist group

and what it stands for, and agrees to this.

The unsuspecting individual is recruited by third parties for membership of an, extremist group without being aware of being recruited and without being aware of the nature of

the group.

ACTIVE

PASSIVE

INTENTIONAL UNINTENTIONAL

Deliberate recruitment Social recruitment

Classic recruitment Peer group recruitment

3.B. GEÏNTEGREERDE BENADERING

13

3.B. GEÏNTEGREERDE BENADERING

14

15

3.B. Impulscontrole als morele manager bij bloostelling aan extremistische boodschappen

Impulscontrole

Vermindert het effect

van groepsdruk

Is sterke protectieve

factor voor individuen

die extremisme

rechtvaardigen en sterk

blootgesteld worden

aan extremistische

context

Zie Pauwels & Hardyns

(2018)

4. BELANGRIJKSTE BOODSCHAP

De resultaten suggereren:

Sterk selectie-effect: birds of a feather flock together

Differentiële ‘resistentie’ tegenover ‘extremistische

beïnvloeding’

Kenmerken staan vooral in wisselwerking

Actieve en online blootstelling beïnvloedt niet iedereen op

dezelfde manier, in dezelfde mate

De effecten van waargenomen onrechtvaardigheid (wij-zij-

tribalisme) zijn het sterkst voor individuen met ‘lage

zelfcontrole’

16

4. BESLUIT MET BETREKKING TOT NSM

Wat betekent dit voor de weerbare democratie?

M.b.t. blootstelling aan boodschappen

Groot discussiepunt: sluiten versus niet-sluiten

via sociale media kan de temperatuur gemeten worden

(stijgt polarisering online)

Expliciete haatfora: sluiten (signaal samenleving)

Haatboodschappen op reguliere fora

In een weerbare democratie moeten signalen gegeven

worden, maar een eenzijdige benadering is onvoldoende

17

5. BELEIDSMATIGE VERTALING

18

Wat kunnen we verwachten van preventie?

Wat kunnen we verwachten van rehabilitatie?

5. PREVENTIE IS BETER DAN GENEZEN, MAAR ENKEL…

…als het werkt!!

Maar hoe weten we wat

werkt (als er al iets werkt)

Voor wie?

In welke context?

Niet te vergeten:

implementatie en evaluatie:

werkt de interventie of niet?

19

Lessen voor de toekomst:

implementatiewetenschap!

Coördinerende functie

nodig

Alle actoren rond de tafel!

Een geïntegreerd en

integraal beleid

Holistische benadering van

Bjørgo

5. BELANGRIJKSTE STRATEGIEËN: Strategieën op korte termijn: maken gebruik van volgende mechanismen

Deterrence via de dreiging met straf

Afwering of vermijden van de voltooiing van terroristische handelingen

Incapacitatie

Bescherming kwetsbare doelwitten

Strategieën op lange termijn: maken gebruik van volgende mechanismen

Reductie van beloning van lidmaatschap terroristische organisatie

Reductie van beloning die uitgaat van het plegen van terroristisch geweld

Normatieve barrières stellen om terrorisme te delegitimiseren

Sociale en politieke preventie door root causes van de motivatie en rekrutering aan te pakken

(denkfouten over onrechtvaardigheid, normen, …)

Disengagement van terrorisme – desistence stimuleren van blijvend afzien van terrorisme (≠

deradicalisering) Rehabilitatieprogramma’s en EXIT-programma’s

De grote uitdaging voor de politiek: korte-termijn en lange termijn strategieën elkaar laten

ondersteunen veeleer dan elkaar te laten ondermijnen

21

APPENDIX

22

ENKELE LITERATUURTIPS OVER SOCIALE MEDIA

23

ENKELE LITERATUURTIPS OVER PREVENTIESTRATEGIEËN

24

REFERENTIES

Pauwels, L., Ljujic, V., De Buck A. Explaining individual differences in Political Violence: How Do Social Integration, Perceived

Individual and Group Injustice and Low Self-Control Matter? European Journal of Criminology. In press

Pauwels, L. Hardyns, W. (2018). Extremist propensity, online exposure to extremist content and self-reported political/religious

violence Thematic Issue Science “Developmental Pathways Towards Violent Left‐, Right‐Wing, Islamist Extremism and

Radicalization” International Journal of Developmental Science, vol. 12, no. 1-2, pp. 51-69.

Pauwels, L.J.R., Heylen, B. (2017). Perceived group threat, perceived injustice and self-reported right-wing violence. An integrative

approach to the explanation right-wing violence. Journal of Interpersonal Violence. First published date: June-15-2017 DOI:

10.1177/0886260517713711 Pauwels, L.J.R., Svensson, R. (2017) How robust is the moderating effect of extremist beliefs on the relationship between self-control

and violent extremism? Crime & Delinquency (Online first) DOI: 10.1177/0011128716687757 | First Published January 10, 2017 Pauwels, L., & De Waele, M. (2014). Youth Involvement in Politically Motivated Violence: Why Do Social Integration, Perceived

Legitimacy, and Perceived Discrimination Matter? International Journal Of Conflict And Violence, 8(1): 134 – 153. Pauwels, L., Schils, N. (2016). Differential Online Exposure to Radical Content and Political Violence: Testing the Relative Strength of

Social Learning and Competing Perspectives, Terrorism and Political Violence, DOI: 10.1080/09546553.2013.876414 (online first: 27-06-2014).

Schils, Nele and Pauwels, Lieven J.R..(2016) "Political Violence and the Mediating Role of Violent Extremist Propensities." Journal ofStrategic Security 9 (no. 2) 70-91.

Pauwels, L., Brion, F., Schils, N., Lafinneur, J., Verhage, A., De Ruyver, B., Easton, M. (2014). Explaining and Understanding the Roleof Exposure to New Social Media on Violent Extremism —An Integrative Quantitative and Qualitative Approach—, Gent: AcademiaPress.

25