T.C.

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ

YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

ÖĞRETİM TASARIMI PAKETİ

Öğr. Gör. Dr. Emine CABI

HAZIRLAYAN

Özkan ÖZBAY

ANKARA 2013

İÇİNDEKİLER SAYFA NO

SEELS VE GLASGOW’ UN ÖĞRETİM TASARIMI MODELİ..…………............... 6

PROBLEM ANALİZİ........................................................................................................ 7

1.1. Bilgi Toplama..…………………………………………................................ 8

1.1.1. Mevcut Durum...................................................................................... 9

1.1.2. Olması Gereken Durum....................................................................... 10

1.2. Farklılıkları/İhtiyaçları Belirleme.…........................................................... 12

1.3. Performans Analizi..……………………………………………….............. 14

1.3.1. Eğitsel Problemler................................................................................ 15

1.3.2. İdari ve Yönetimsel Problemler......................................................... 15

1.4. Kaynak ve Sınırlılıklara İlişkin Bilgilerin İncelenmesi..…………............ 16

1.5. Öğrenenin Özelliklerinin Saptanması..…………………………............... 16

1.5.1. Fiziksel Nitelikler.................................................................................. 16

1.5.2. Sosyo-Ekonomik Durum...................................................................... 16

1.5.3. Eğitim Düzeyi........................................................................................ 16

1.5.4. Özel ilgi ve Yetenek.............................................................................. 16

1.6. Öncelikleri ve Amaçları Belirleme................................................................ 17

1.7. Problem İfadesini Yazma.............................................................................. 17

GÖREV VE ÖĞRETİM ANALİZİ.................................................................................. 18

HEDEF VE ÖLÇÜTLERİN BELİRLENMESİ.............................................................. 22

ÖLÇME VE ÖLÇME ARACININ GELİŞTİRİLMESİ................................................ 24

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ............................................................................................ 27

5.1. Öğretim Yöntem Türleri............................................................................... 28

5.1.1. Öğretmen Odaklı Öğretim Yöntemleri.............................................. 28

5.1.2. Birey Odaklı Öğretim Yöntemleri...................................................... 28

5.1.3. Etkileşim Odaklı Öğretim Yöntemleri............................................... 28

- 3 -

MEDYA SEÇİMİ............................................................................................................... 30

6.1. Öğrenci Karakteri.......................................................................................... 31

6.2. Öğrenme Kanalı............................................................................................. 31

6.3. Öğrenme Ortamı............................................................................................ 31

6.4. Sınırlılık ve Kaynaklar................................................................................... 31

6.5. Medya Türünün Seçimi................................................................................. 31

MATERYAL SEÇİMİ....................................................................................................... 32

7.1. Öğrenci Materyali Hazırlama İlkeleri.......................................................... 32

7.2. Eğitsel Yazılım Geliştirme............................................................................. 33

7.3. Eğitsel Yazılım ve Öğrenmenin Güdülenmesi............................................. 33

7.4. Yazılım Geliştirme.......................................................................................... 34

7.5. BDE Yazılım Geliştirmede Temel Aşamalar............................................... 35

7.6. Ders Hedeflerinin ve Öğrenci Gereksinimlerinin Belirlenmesi................. 35

BİÇİMLENDİRİCİ DEĞERLENDİRME....................................................................... 38

8.1. BDE’nin Sağladığı Önemli Yararlar............................................................ 38

8.2. BDE’nin Sınırlılıkları..................................................................................... 38

8.3. Materyal Değerlendirmesinde Süreci Değerlendirme................................ 39

8.3.1. Uzman Değerlendirmesi...................................................................... 39

8.3.2. Birebir Değerlendirme......................................................................... 41

8.3.3. Pilot Değerlendirme............................................................................. 41

8.4. Materyal Değerlendirmesinde Ürün Değerlendirmesi............................... 42

8.5. Materyal Değerlendirme Formları............................................................... 43

UYGULAMA, BAKIM VE KONTROL.......................................................................... 44

ERİŞİ (SONUÇ) DEĞERLENDİRME............................................................................ 44

UYGULAMA VE YAYILIM............................................................................................ 44

KAYNAKLAR.......……………………………………………………………................. 45

- 4 -

EK LİSTESİ SAYFA NO

EK-1. Öğrenci Anket Soruları.…………………………….......……………......... 48

EK-2. Öğrenci Anket Maddelerinin Amaçları....................................................... 49

EK-3. Öğrenci Anket Maddelerinin Analizi........................................................... 50

EK-4. Öğretim Elemanı Anket Soruları.................................................................. 51

EK-5. Öğretim Elemanı Anket Maddelerinin Amaçları....................................... 52

EK-6. Öğretim Elemanı Anket Maddelerinin Analizi........................................... 53

EK-7. Görsel Tasarım İlke ve Öğelerinin Değerlendirilmesi Formu................... 54

EK-8. Eğitim Yazılımı Değerlendirme Formu........................................................ 55

EK-9. E-Öğrenme Materyali Kullanışlığı Hakkında Genel Sorular.................... 56

EK-10. Uzman Değerlendirmesi................................................................................ 57

EK-11. Uzman Değerlendirmesi................................................................................ 58

TABLO LİSTESİ SAYFA NO

Tablo 1.1. Öğretim Elemanlarının Etkileşimli Tahtaya Karşı Tutumları ve Etkin Kullanımı......................................................................................................... 12

Tablo 1.2. Öğrencilerin Etkileşimli Tahtaya Karşı Tutumları ve Öğretmen Tarafından Etkin Kullanımı......................................................................... 13

Tablo 1.3. Tespit Edilen Problemler ve Nitelikleri ....................................................... 14

Tablo 3.1. Amacın Öğrenme Alanı (Kalibrasyon Ayarları)......................................... 22

Tablo 3.2. Öğretim Amacı – Genel Amaç (Kalibrasyon Ayarları).............................. 22

Tablo 3.3. Alt Amaç (Kalibrasyon Ayarları)................................................................. 22

Tablo 3.4. Amacın Öğrenme Alanı (Menü Çubuğu Ekleme/Kaldırma)..................... 23

Tablo 3.5. Öğretim Amacı – Genel Amaç (Menü Çubuğu Ekleme/Kaldırma).......... 23

Tablo 3.6. Alt Amaç (Menü Çubuğu Ekleme/Kaldırma)............................................. 23

Tablo 4.1. Uygulama Gözlem Formu (Kalibrasyon Ayarlarının Yapılması)............. 24

Tablo 6.1. Öğrenme Kanalları ve Seçilen Materyaller................................................. 31

Tablo 8.1. Uzman Değerlendirmesine Katılan Uzmanlar ve Uzmanların Fonksiyonları.................................................................................................. 40

Tablo 8.2. Uzman Değerlendirmesi................................................................................ 40

Tablo 8.3. Süreç ve Ürün Değerlendirmenin Temel Özellikleri Karşılaştırılması..... 42

- 5 -

ŞEKİL LİSTESİ SAYFA NO

Şekil 1.1. Öğretim Tasarım Süreci (Seels and Glasgow 1997).................................... 6

Şekil 2.1. Etkileşimli Tahta Kalibrasyon Ayarları Akış Şeması................................. 19

Şekil 2.2. Etkileşimli Tahta Menü Çubuğunun Ekleme-Kaldırma Akış Şeması...... 21

Şekil 5.1. Öğretim Stratejisi........................................................................................... 27

Şekil 5.2. Öğretim Yöntemlerinin Gruplanması.......................................................... 28

Şekil 6.1. Medya Seçimi Evreleri................................................................................... 30

Şekil 7.1. Yazılımın Giriş Sayfası.................................................................................. 36

Şekil 7.2. Yazılımın Hedef ve Kazanımlar Sayfası....................................................... 37

Şekil 7.3. Yazılımın Uygulamaları Sayfası................................................................... 37

- 6 -

SEELS VE GLASGOW’ UN ÖĞRETİM TASARIMI MODELİ

Şekil 1.1. : Öğretim Tasarım Süreci (Seels and Glasgow 1997)

Bu çalışma B.Seels ve Z.Glasgow’un (Seels and Glasgow 1997) öğretim tasarımı modeline göre yapılacaktır.

Öğretim Tasarımı temel olarak beş aşamada ele alınır;

1. Analiz; Problem nedir? Problemi nasıl çözeriz? Konu, iş ve ödevler nelerdir? Ne öğretmemiz gerekiyor?

2. Tasarım; Hedefleri gerçekleştirecek öğretim stratejileri nelerdir? Hangi metotların kullanılması öğrenmeyi etkin kılar? Materyal niteliklerinin tespiti.

3. Geliştirme; Materyallerin hazırlanması ve gözden geçirilmesi. Materyallerin kullanıcı üzerinde bıraktığı etki nedir? Öğrenciler materyallerden neler öğrenebilir?

4. Uygulama; Öğrenciler bu dersi almaya hazır mı? Uygulamayı gerçekleştirme.

5. Değerlendirme; Kontrollerin gerçekleştirilmesi ve başarı değerlendirmesi ile problemin çözümünün sağlanıp sağlanmadığının kontrolü. Bu plan gelecekte kullanılabilir mi? Değişiklik gerekli mi? Gerekli ise hangi aşamalar gözden geçirilecek? Programın yayıma hazır ve dağıtım.

- 7 -

PROBLEM ANALİZİ

Problem İfadesini Yazma

Önceliklerin ve Amaçların Tespiti

Öğrenenin Özeliklerini Saptanması

Kaynak ve Sınırlılıklara İlişkin Bilgilerin İncelenmesi

Performans Analizi

Farklılıkları/İhtiyaçları Belirleme

Bilgi Toplama

GİRİŞ

Teknolojinin hızla ilerlediği günümüzde eğitimin bu gelişmelerden etkilenmemesi düşünülemez. Kaliteli eğitim sistemlerinin ölçütlerinden biri de bilim ve teknoloji üretme düzeyi, yaratıcı ve üretken bireyler yetiştirmesidir. Eğitim sistemlerinde teknolojik gelişmeler doğrultusunda yeni programlar, yeni materyaller hazırlama gereği duymaktadırlar. Ülkemizde bu gelişmelerden etkilenmektedir.

Bilgi iletişim teknolojileri (BİT) kullanımı kalıcı ve etkili öğrenme olanağı sağlamaktadır. Öğrencilerin teknolojik ekipmanlarla karşılaşma düzeyi arttırıldıkça teknoloji okur-yazarlık oranı da artacaktır. Bilgisayar destekli öğretimin (BDÖ) öğrenci başarısı üzerindeki etkisinin incelendiği araştırmalarda BDÖ’nün öğrencilerin ders başarılarını artırdığı görülmüştür (Çekbaş, 2003). Öğrenme ortamı farklı ve ilginç öğrenme etkinlikleri içeren eğitsel yazılımlar, oyun tabanlı öğrenme ortamları, web tabanlı öğrenme ortamları, e-öğrenme içerikleri kullanılarak zenginleştirebilir.

İnteraktif tahta veya elektronik tahta olarak isimlendirilen etkileşimli tahta son yıllarda eğitimcilerin oldukça dikkatini çekmeyi başarmıştır. Birçok ülkenin (İngiltere, Amerika, Avustralya) bütçelerinde etkileşimli tahtaya büyük oranlarda yatırım yaptıkları belirlenmiştir. Bu gelişmeler doğrultusunda A Meslek Yüksek Okulunda eğitim ve öğretim için yapılan yatırımlar sonucunda her dershaneye bir etkileşimli tahta temin edilmiştir. Promethean marka ve Activinspire arayüzü programını kullanarak çalışan bu etkileşimli tahtaların eğitim ve öğretimde aktif olarak kullanımı öğretim elemanları için zorunlu tutulmuştur. Öğretim elemanlarının etkileşimli tahtaları etkin olarak kullanabilmeleri için 2011-2012 eğitim-öğretim yılı başlamadan önce hizmet içi eğitim kapsamında bir hafta sürecek şekilde etkileşimli tahta kullanım kursu verilmiştir. Yapılan uygulama sınavı sonucunda bu kursu başarı ile tamamlayan öğretim elemanlarına ise sertifikalar düzenlenmiştir.

- 8 -

2012-2013 eğitim-öğretim yılının başlaması ile birlikte Bilgi ve İletişim Teknolojileri dersini veren Özkan ÖZBAY’ ın planlı olarak bölüm başkanı tarafından yapılan ders denetimi sırasında etkileşimli tahta fonksiyonlarını etkin olarak kullanamadığı tespit edilmiştir. Bu problem Özkan’ın olduğu kadar A Meslek Yüksek Okulunda derse giren diğer öğretim elemanlarının da problemidir. Etkileşimli tahta fonksiyonlarının etkin olarak kullanılamamasının nedeni; verilen hizmet içi eğitim kapsamının yetersiz olması, hizmet içi eğitim süresinin yetersiz olması, hizmet içi eğitimin amaca uygun verilmiş olmaması, hizmet içi eğitim verildikten sonra uygulama sürecinde öğretim elemanlarından geri dönüt alınması için bir çalışma yapılmamış olmaması, öğretim elemanlarının etkileşimli tahta kullanımda isteksiz olması, eski eğitim-öğretim yılı ile yeni eğitim-öğretim yılı arasında geçen süre içerisinde etkileşimli tahtanın etkin olarak kullanılmamasından dolayı etkileşimli tahta kullanımının unutulmuş olması gibi sorunlara bağlı olabileceği düşünülmüştür. Bu problemin daha detaylı belirlenebilmesi ve giderilmesi için ihtiyaç analizi ve gerektiği durumda öğretim tasarımı yapılması amaçlanmaktadır.

Bunun üzerine eğitim yoluyla giderilebilir bir problem olup olmadığını tespit etmek amacıyla bir ön çalışma yapılması kararı alınmıştır.

1.1. Bilgi Toplama Bu çalışmada nicel araştırma desenlerinden araştırmanın doğasına uygun olan betimsel

model kullanılmıştır. Betimsel yöntemler, ilgilenilen ve araştırılmak istenen problemin mevcut varolan durumunu ortaya koymaya yöneliktir. Bu yöntemlerin en temel özelliği, mevcut hâlihazır durumu kendi koşulları içerisinde ve olduğu gibi çalışmaktır. Betimsel araştırma, çalışılan konunun mevcut durumuna ilişkin hipotezler test etmek için veya sorulara cevap bulmak için veriler toplamayı gerektirir. Betimleyici veriler, genellikle gözlem, anket, görüşme veya test gibi bilgi toplama yolları ile elde edilir. Anket yöntemi genellikle yaygın bir kullanıma sahiptir. Çünkü araştırmacılar çoğu zaman geniş bir insan grubundan elde edilen verilere dayalı olarak mevcut durumunu betimlemeye çalışırlar. Bu amaçla; hızlı bir biçimde bilgi toplamaya olanak veren anket yöntemlerini kullanmayı yeğlerler.

Bilgi toplama aşamasında ölçme aracı olarak A Meslek Yüksek Okulunda okuyan öğrencilere ve dersleri veren öğretim elemanlarına anket yöntemi uygulanmıştır. Öğrenci ve öğretim elemanları için hazırlanan anketler A Meslek Yüksek Okulunda okuyan 20 öğrenciye ve farklı branşlardaki 20 öğretim elamanına uygulanmıştır. Etkileşimli tahta kullanımının derslerde daha etkin hale getirilmesi için öğrencilere araştırmacılar tarafından geliştirilen 20 maddelik bir anket uygulanırken, öğretim elemanlarına ise 25 maddelik bir anket uygulanmıştır. Anket formu oluşturulurken formun derecelendirilmesi “Hiç Katılmıyorum”, “Katılmıyorum”, “Kararsızım”, “Katılıyorum” ve “Kesinlikle Katılıyorum” şeklindedir.

Ek1’de verilen anket öğrencilerin etkileşimli tahtanın derslerde kullanımı konusundaki tutumları ölçmek, etkileşimli tahta derslerde kullanımını daha verimli hale getirebilmek ve öğretim elemanlarının derslerde etkileşimli tahtayı etkin olarak kullanıp kullanamadıklarını öğrenmek için oluşturulmuştur. Ek4’te verilen anket ise derse giren öğretim elemanlarının etkileşimli tahtaya karşı olan tutumları, etkileşimli tahtanın eğitimdeki işlevselliği, etkileşimli tahta için alınan eğitimin yeterli olup olmadığı ve etkileşimli tahtayı etkin olarak kullanıp kullanamadıklarını öğrenmek amacıyla oluşturulmuştur.

- 9 -

1.1.1. Mevcut Durum:

Bilgi toplama aşamasında kullanılan anketlerden öğrenci ve öğretim elemanı için hazırlanan anketler üzerinden çalışma yapılmıştır ve bulunan mevcut durumlar her iki anket için ayrı ayrı yazılmıştır. Öğrencilere uygulanan anket sorularının amaçları Ek-2’de ve anket analizi Ek-3’te verilmiştir. Öğretim elemanlarına uygulanan anket sorularının amaçları Ek-5’te ve anket analizi Ek-6’da verilmiştir. Buna göre aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.

Öğretim Elemanları;

1. Etkileşimli tahtanın eğitim için iyi bir tamamlayıcı olduğunu düşünmektedir.

2. Etkileşimli tahtayı kullanmak daha etkili bir öğretmen yapmaktadır.

3. Derslerde geleneksel yöntemlerin yetersiz olduğunu düşünmektedir.

4. Etkileşimli tahtayı kullanmayı sevmektedir.

5. Etkileşimli tahta kullanırken öğrencilerin önünde kendini rahat hissetmektedir.

6. Öğrencilerin bu teknolojiye hazır olduklarını düşünmektedir.

7. Etkileşimli tahta kullanımı normal tahtada yazmaya harcadığı zamanı azaltmaktadır.

8. Etkileşimli tahta kullanımı ile derslerde daha fazla materyali kolaylıkla öğrenciler ile paylaşabilmektedir.

9. Ders sırasında faydalı bilgi ve materyalleri kaydetmeyi daha kolay yapabilmektedir.

10. Etkileşimli tahta kullanımının konuların tekrarı ve özetlenmesini kolaylaştırdığını düşünmektedir.

11. Etkileşimli tahtayı aktif kullanmak için derslere daha fazla hazırlanmak gerektiğini düşünmektedir.

12. Etkileşimli tahta kullanımı konusunda eğitime ihtiyaç duymaktadır.

13. Etkileşimli tahta kullanımında yeterli eğitim almadığını düşünmektedir.

14. Etkileşimli tahta eğitiminin öğrenmesini sağlayacak yeterli sürede verilmediğini düşünmektedir.

15. Etkileşimli tahta eğitiminde derslerde verimli olabilecek özellikleri üzerinde durulmadığını düşünmektedir.

16. Etkileşimli tahtayı çalıştırıp derse hazır hale getirebilmektedir.

17. Etkileşimli tahta kullanımında kalibrasyon ayarlarını yapmamaktadır.

18. Etkileşimli tahtaya anlatacağı konu ile ilgili materyali aktarabilmektedir.

19. Etkileşimli tahta kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldıramamaktadır.

20. Etkileşimli tahtanın araç çubuklarını kullanım işlevine göre istediği yere taşıyamamaktadır.

21. Etkileşimli tahtayı kullanırken yazı yazarken kalem araç çubuğunu kullanamamaktadır.

22. Etkileşimli tahtaya eklediği nesneleri istediği gibi yeniden boyutlandırmamaktadır.

23. Etkileşimli tahtada yapığı çalışmaları kaydedip, konu tekrarı gerektiğinde tekrardan kullanamamaktadır.

24. Etkileşimli tahtada anlatılan konularla ilgili video ve ses ekleyememektedir.

25. Etkileşimli tahtaya internet tarayıcılarını kullanarak bilgi aktaramamaktadır.

- 10 -

Öğrenciler;

1. Etkileşimli tahta kullanıldığında dersi daha iyi öğrenmektedir.

2. Etkileşimli tahta kullanıldığında konuyu anlamak kolaylaşmaktadır.

3. Etkileşimli tahta sayesinde öğretmenin yazım ve çizimleri daha anlaşılır hale gelmektedir.

4. Etkileşimli tahta kullanımı ile görsel ve işitsel materyaller konuyu daha iyi anlamayı sağlamaktadır.

5. Etkileşimli tahta sayesinde derslerde bir konuyu daha fazla ve değişik kaynaktan öğrenme imkânı bulmaktadır.

6. Etkileşimli tahta zaman kazandırmakta ve derslerin daha hızlı ilerlemesini sağlamaktadır.

7. Normal tahta ile etkileşimli tahta arasında çok büyük bir fark vardır.

8. Etkileşimli tahta kullanıldığında derse daha fazla katılmaktadır.

9. Etkileşimli tahta öğrenmeyi daha zevkli ve ilginç hale getirmektedir.

10. Etkileşimli tahtanın kullanıldığı dersleri tercih etmektedir.

11. Etkileşimli tahta öğretmenimiz tarafından çalıştırılıp kısa sürede derse hazır hale getirilebilmektedir.

12. Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarını yapamamaktadır.

13. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya anlatacağı ders materyalini aktarabilmektedir.

14. Öğretmenimiz etkileşimli tahtayı kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldıramamaktadır.

15. Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın araç çubuğunu kullanım işlevine göre farklı yerlere taşıyamamaktadır.

16. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya yazı yazmak için kalem araç çubuğunu kullanamamaktadır.

17. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya eklediği resimleri, şekilleri yeniden boyutlandıramamaktadır.

18. Öğretmenimiz etkileşimli tahtada işlediği dersleri kaydedip, konu tekrarı yapmak istediğin de tekrardan kullanamamaktadır.

19. Öğretmenimiz konu ile ilgili video ve sesleri etkileşimli tahtaya aktaramamaktadır.

20. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya internet tarayıcısını kullanarak ders ile ilgili materyalleri aktaramamaktadır.

1.1.2. Olması Gereken Durum

Etkileşimli tahta öğrencinin öğrenme sürecine aktif katılımını ve dersle olan etkileşimini artırmaktadır. Öğrencileri öğrenmeye teşvik etmekte ve öğrencilerin farklı öğrenme stillerini desteklemektedir. Ayrıca derse katılmayan öğrencilere konuları takip etme olanağı vermektedir (Ekici, 2008). Özellikle sınavlar öncesinde konuların hızlı bir şekilde tekrar edilebilmesinin yanında öğrencinin, işlenen konuları taşınabilir belleklerle evlerindeki bilgisayarlara da kolaylıkla taşıyabilmesi etkileşimli tahta sistemleri sayesinde mümkün olmaktadır (Ateş, 2010). Öğretmene derste işlediği konuları eklentileriyle kaydederek daha sonra öğrencileriyle paylaşma imkânı sunmaktadır. Etkileşimli tahta kullanımı aynı zamanda ekonomiktir. İşlenen konulara ait ders notlarının fotokopi olarak dağıtılma zorunluluğunu ortadan kaldırmakta ve benzer içeriklerin tekrar tekrar kullanılmasına imkân sağlamaktadır. Derste öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler varsa, bu öğrencilerin konuları tekrar etme ve sunulan bilgiler arasında güçlü bağlantılar kurmalarına imkân vermektedir (Starkings&Krause, 2008).

- 11 -

Etkileşimli tahta teknolojisinin sınıf ortamında kullanımı sürecinde asıl uygulayıcı rolünü üstlenen öğretmenleri odak alarak yapılacak araştırmalar, teknolojinin daha etkin kullanılabilmesi için doğru stratejilerin geliştirilmesine ve yapılan yatırımların amacına ulaşmasına büyük katkı sağlar. Bu sebeple, etkileşimli tahtaların sınıf ortamında kullanımının değerlendirilmesine yönelik çalışmalarda öğretmen görüşleri yaygın olarak başvurulan kaynaklardan biridir (Somyürek, Atasoy ve Özdemir, 2009). Farklı çalışmalarda öğretmenlerin etkileşimli tahtaya karşı algıları, tutumları ve etkileşimli tahtayı pratikte nasıl kullandıklarına ilişkin verilerin incelendiği görülmektedir. Bahsi geçen araştırmaların çoğunda, öğretmenlerin bu teknolojiye karşı pozitif tutum sergilediği ön plana çıkmaktadır. Öğretmenlerin yanı sıra okul/eğitim yöneticilerinin, öğrencilerin ve hatta velilerin etkileşimli tahtaya karşı olumlu bakış açısına sahip olmalarının arkasında, etkileşimli tahtanın sahip olduğu özelliklerin doğru kullanım stratejileri ile öğretime getirebileceği muhtemel katkıları yatmaktadır.

Bu özellikler ve katkılar şunlardır; Etkileşimli tahtadaki ders içeriği üzerinde önemli noktalar işaretlenebilir, öğrenci ve

öğretmenlerin notlar, yorumlar eklemeleri sağlanabilir, bu stratejiler sosyal etkileşimi artırarak öğrenmeye katkı sağlayabilir (Türel ve Demirli, 2010).

Öğretmenlerin çizim araçlarını kullanarak tahtaya daha düzgün, anlaşılır, renkli çizimleri çok kısa sürede yapması mümkündür.

Tahtadaki her çalışma yaprağı ayrı ayrı kaydedilebilir ve gerektiğinde bu çalışma yaprakları arasında hareket ederek öğrencilerin konuyu hatırlamaları ve pekiştirmeleri sağlanabilir. Ayrıca karatahtadaki gibi yeniden çizmek yerine önceki haftalarda tartışılan bir görüntü birkaç saniyede ekrana geri çağrılabilir (Levy, 2002; Smith, 2005).

Öğretmen, çeşitli görsellerden yararlanarak, gizle/göster, sürükle/bırak ve eşleştirme gibi aktivitelerle öğrencilerinin daha anlamlı ve eğlenceli bir şekilde öğrenmelerini sağlayabilir (Türel, 2010).

Özellikle dokunarak öğrenme güdüsü ağır basan öğrenciler için tahtadaki materyale dokunarak çeşitli işlemler (taşıma, silme, not ekleme, şeklini değiştirme vs.) yapma imkânı sağlar (Belland, 2002).

Öğretmen büyüteç özelliği ile belli noktaların (özellikle görme güçlüğü çeken öğrenciler için) daha net görülmesini ve anlaşılmasını, ekran perdesi veya spot ışığı ile öğrencilerin dikkatinin belli bir alanda toplanmasını sağlayabilir (Schmid, 2008).

Öğretmen, ekrana yansıyan içerikte bilinçli hatalar ya da eksik parçalar bırakarak, öğrencilerin bireysel ya da grup halinde bu hataları düzeltmesini, eksikleri tamamlamasını sağlayabilir. Bu tarz aktiviteler sosyal etkileşimi artırdığı gibi öğrencilerin eleştirel ve yansıtıcı düşünme becerilerini geliştirerek öğrenmeye katkı sağlar (Türel, 2010).

Benzer şekilde materyal (resim, video, ses kaydı, animasyon vs.) üzerinde öğrencilerin tartışmalarına imkân verebilir (Türel, 2010).

Ekrandaki tüm çalışma yaprakları ve ders sunumu dersin akış sırasına göre (istenirse sesli olarak) elektronik ortamda farklı dosya formatlarında (PDF, PowerPoint, Video dosyası gibi) kayıt edilerek, bu kayıtların öğrenci erişimine açılması mümkündür.

Öğretmen etkileşimli tahtanın araç çubuklarını amaca uygun olarak istediği yere taşıyabilmektedir. Bu işlem özellikle ilköğretim kademesindeki öğrencilerden akıllı tahtada bir uygulama yapmaları isteniyorsa öğrencilerin araç çubuklarına ulaşabilmesi için araç çubuklarının altta yer alması gerekmektedir. Araç çubuklarının çeşitli yerlere taşınabilmesi öğrencilerin kullanımı açısından kolaylıklar sağlayabilir.

Öğretmen etkileşimli tahtaya internet tarayıcılarını kullanarak ders ile ilgili kolayca aktarabilir.

- 12 -

1.2. Farklılıkları/İhtiyaçları Belirleme:

Olması gereken ve mevcut durum arasındaki farkların tespit edilmesi gerekmektedir. Olması gereken ile mevcut durum arasındaki farklılık; girdi, süreç ve çıktı aşamalarını meydana getiren her bir öğeden kaynaklanabilir. Bu aşamada, olması gereken durum ile mevcut durum arasındaki farklılık ortaya çıkarılmıştır.

Tablo 1.1. : Öğretim Elemanlarının Etkileşimli Tahtaya Karşı Tutumları ve Etkin Kullanımı

Sorumluluklar Evet Hayır

Etkileşimli tahtaların eğitim için iyi bir tamamlayıcı olduğunu düşünmektedir. X

Etkileşimli tahtayı kullanmak daha etkili bir öğretmen yapmaktadır. X

Derslerde geleneksel yöntemlerin yetersiz olduğunu düşünmektedir. X

Etkileşimli tahtayı kullanmayı sevmektedir. X

Etkileşimli tahta kullanırken öğrencilerin önünde kendimi rahatsız hissetmektedir. X

Öğrencilerin bu teknolojiye hazır olmadığını düşünmektedir. X

Etkileşimli tahta kullanımı normal tahtada yazmaya harcadığı zamanı azaltmaktadır. X

Etkileşimli tahta kullanımı ile derslerde daha fazla materyali kolaylıkla öğrencileriyle paylaşabilmektedir. X

Ders sırasında faydalı bilgi ve materyalleri kaydetmek daha kolay olmaktadır. X

Etkileşimli tahta kullanımı konuların tekrarı ve özetlenmesini kolaylaştırmaktadır. X

Etkileşimli tahtayı aktif kullanmak için derslere daha fazla hazırlanmak gerekmektedir. X

Etkileşimli tahta kullanımı konusunda eğitime ihtiyaç duymaktadır. X

Etkileşimli tahta kullanımında yeterli eğitim aldığını düşünmektedir. X

Etkileşimli tahta eğitiminin öğrenmeyi sağlayacak yeterli sürede verildiğini düşünmektedir. X

Etkileşimli tahta eğitiminde derslerde verimli olabilecek özelliklerin üzerinde durulduğunu düşünmektedir. X

Etkileşimli tahtayı çalıştırıp derse hazır hale getirebilmektedir. X

Etkileşimli tahta kullanımında kalibrasyon ayarlarını yapabilmektedir. X

Etkileşimli tahtaya anlatacağı konu ile ilgili materyali aktarabilmektedir. X

Etkileşimli tahta kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldırabilmektedir. X

Etkileşimli tahtanın araç çubuklarını kullanım işlevine göre istediği yere taşıyabilmektedir. X

Etkileşimli tahtayı kullanırken yazı yazarken kalem araç çubuğunu kullanabilmektedir. X

Etkileşimli tahtaya eklediği nesneleri istediği gibi yeniden boyutlandırabilmektedir. X

Etkileşimli tahtada yapığı çalışmaları kaydedip, konu tekrarı gerektiğinde tekrardan kullanabilmektedir. X

Etkileşimli tahtada anlatılan konularla ilgili video ve ses ekleyebilmektedir. X

Etkileşimli tahtaya internet tarayıcılarını kullanarak bilgi aktarabilmektedir. X

- 13 -

Tablo 1.2. : Öğrencilerin Etkileşimli Tahtaya Karşı Tutumları ve Öğretmen Tarafından Etkin Kullanımı

Sorumluluklar Evet Hayır

Etkileşimli tahta kullanıldığında dersi daha iyi öğrenmektedir X

Etkileşimli tahta kullanıldığında konuyu anlamak kolaylaşmaktadır. X

Etkileşimli tahta sayesinde öğretmenin yazım ve çizimleri daha anlaşılır hale gelmektedir. X

Etkileşimli tahta kullanımı ile görsel ve işitsel materyaller konuyu daha iyi anlamayı sağlamaktadır.

X

Etkileşimli tahta sayesinde derslerde bir konuyu daha fazla ve değişik kaynaktan öğrenme imkânı bulmaktadır.

X

Etkileşimli tahta zaman kazandırmakta ve derslerin daha hızlı ilerlemesini sağlamaktadır. X

Normal tahta ile etkileşimli tahta arasında çok büyük bir fark vardır. X

Etkileşimli tahta kullanıldığında derse daha fazla katılmaktadır. X

Etkileşimli tahta öğrenmeyi daha zevkli ve ilginç hale getirmektedir. X

Etkileşimli tahtanın kullanıldığı dersleri tercih etmektedir. X

Etkileşimli tahta öğretmenimiz tarafından çalıştırılıp kısa sürede derse hazır hale getirilmektedir.

X

Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarını yapılabilmektedir. X

Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya anlatacağı ders materyalini aktarabilmektedir. X

Öğretmenimiz etkileşimli tahtayı kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldırabilmektedir. X

Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın araç çubuğunu kullanım işlevine göre farklı yerlere taşıyabilmektedir.

X

Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya yazı yazmak için kalem araç çubuğunu kullanabilmektedir.

X

Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya eklediği resimleri, şekilleri yeniden boyutlandırabilmektedir.

X

Öğretmenimiz etkileşimli tahtada işlediği dersleri kaydedip, konu tekrarı yapmak istediğin de tekrardan kullanabilmektedir.

X

Öğretmenimiz konu ile ilgili video ve sesleri etkileşimli tahtaya aktarabilmektedir. X

Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya internet tarayıcısını kullanarak ders ile ilgili materyalleri aktarabilmektedir.

X

Tablo 1.1. ve Tablo 1.2.’ de görüleceği gibi etkileşimli tahta kullanımına karşı gösterilen tutumlarda ve etkileşimli tahtanın etkin kullanımının her aşamasında problem bulunmamaktadır. Öğrenci ve öğretim elemanlarına uygulanan anketlerden elde edilen sonuçlara göre tespit edilen problemlerden aynı ifadeleri kapsayan anket maddeleri birleştirilerek performans analizinde genel probleme dönüştürülerek verilmiştir.

- 14 -

1.3. Performans Analizi:

Öğrenci ve öğretim elemanlarına uygulanan anketlerden elde edilen sonuçlara göre öğretim elemanlarının etkileşimli tahta kullanımı ile ilgili eksiklikleri saptanmıştır. Farklılıkları belirleme aşamasında olması gereken durumla mevcut durum arasındaki farklılıklar ortaya konulmuştur. Bu aşamada da bu farklılık veya sapmaların hangilerinin eğitim ile giderileceği, hangilerinin idari ve yönetim tedbirleri ile düzeltileceğini tespit edilmiştir. Bu farklılıkların temelinde bilgi, beceri ve davranış eksikliği varsa bu sorunları eğitimsel problem diye adlandırabiliriz. Bu aşamada bunun analizi yapılmıştır.

Tablo 1.3. : Tespit Edilen Problemler ve Nitelikleri

Problem Problemin Niteliği Etkileşimli tahta kullanımı konusunda eğitime ihtiyaç duymaktadır. Etkileşimli tahta kullanımında yeterli eğitim almadığını düşünmektedir. Etkileşimli tahta eğitiminde derslerde verimli olabilecek özellikleri üzerinde durulmadığını düşünmektedir. Etkileşimli tahta kullanımında kalibrasyon ayarlarını yapmamaktadır. Etkileşimli tahta kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldıramamaktadır. Etkileşimli tahtanın araç çubuklarını kullanım işlevine göre istediği yere taşıyamamaktadır. Etkileşimli tahtayı kullanırken yazı yazarken kalem araç çubuğunu kullanamamaktadır. Etkileşimli tahtaya eklediği nesneleri istediği gibi yeniden boyutlandırmamaktadır. Etkileşimli tahtada yapığı çalışmaları kaydedip, konu tekrarı gerektiğinde tekrardan kullanamamaktadır. Etkileşimli tahtada anlatılan konularla ilgili video ve ses ekleyememektedir. Etkileşimli tahtaya internet tarayıcılarını kullanarak bilgi aktaramamaktadır.

Eğitimsel Problem

Etkileşimli tahta eğitiminin öğrenmesini sağlayacak yeterli sürede verilmediğini düşünmektedir. İdari ve Yönetimsel Problem

Bilim ve teknolojideki değişmeler ve gelişmeler sonucunda, eğitimde daha nitelikli öğrenciler yetişmesi beklenmekte ve bu nitelikteki öğrencilerin yetişmesi için ise eğitimcilerin öğrenme ortamlarını daha etkili hale getirmesi gerekmektedir. Etkili öğretim ortamı oluşturmak için de öğretim araç ve gereçlerinden yararlanmak kaçınılmazdır (Kazu ve Yeşilyurt, 2008: 177)

Etkileşimli tahta kullanmanın olumlu özelliklerin yanı sıra eğitim amaçlı kullanılan her teknolojide olduğu gibi etkileşimli tahta kullanımına yönelikte çeşitli sorunların ortaya çıktığı görülmektedir. Ülkemizde teknoloji kullanımının üniversite bağlamında kullanımını değerlendiren bir çalışma da etkileşimli tahta teknolojisine sahip olmasına rağmen derslerinde bu teknolojiyi hiç kullanmamış öğretmenlerin oranının %88 civarında olduğu belirlenmiştir (Gürel, 2007). Bu gerçek, teknolojinin tedarik edilmesinin, etkin kullanımının önündeki engelleri kaldırmak için yeterli olmadığını net bir şekilde göstermektedir. Ayrıca büyük yatırımlara rağmen tam anlamıyla kullanılamayan etkileşimli tahta ile ilgili yapılan anket çalışması sonucu elde edilen sorunlar şunlardır;

- 15 -

1.3.1. Eğitsel Problemler

Öğretim elemanları etkileşimli tahta kullanımı konusunda eğitime ihtiyaç duymaktadır.

Öğretim elemanlarına etkileşimli tahta kullanımı konusunda yeterli eğitim verilmemiştir.

Öğretim elemanlarına etkileşimli tahta eğitimi verilirken derslerde verimli olabilecek özellikleri üzerinde durulmamıştır.

Öğretim elemanları etkileşimli tahta kullanımında kalibrasyon ayarlarını yapmamaktadır.

Öğretim elemanları etkileşimli tahta kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldıramamaktadır.

Öğretim elemanları etkileşimli tahtanın araç çubuklarını kullanım işlevine göre istediği yere taşıyamamaktadır.

Öğretim elemanları etkileşimli tahtayı kullanırken yazı yazarken kalem araç çubuğunu kullanamamaktadır.

Öğretim elemanları etkileşimli tahtaya eklediği nesneleri istediği gibi yeniden boyutlandırmamaktadır.

Öğretim elemanları etkileşimli tahtada yapığı çalışmaları kaydedip, konu tekrarı gerektiğinde tekrardan kullanamamaktadır.

Öğretim elemanları etkileşimli tahtada anlatılan konularla ilgili video ve ses ekleyememektedir.

Öğretim elemanları etkileşimli tahtaya internet tarayıcılarını kullanarak bilgi aktaramamaktadır.

1.3.2. İdari ve Yönetimsel Problemler

Öğretim elemanlarına etkileşimli tahta eğitimi öğrenmelerini sağlayacak yeterli sürede verilmemiştir.

Yukarıdaki belirtilen sorunlar etkileşimli tahtanın sınıf ortamında nasıl kullanıldığını veya neden yeterince kullanılamadığını izah etmek açısından büyük önem taşımaktadır. Yakın geçmişte etkileşimli tahta sayısını hızla artıran ve birkaç yıl içinde tüm ilk ve orta dereceli okulların sınıflarında etkileşimli tahta kurulumunu tamamlamayı hedefleyen ülkemizde, bu teknolojinin daha etkili kullanılabilmesi için neler yapılabileceği titizlikle incelenmelidir. Bu kapsamda, öncelikle teknolojinin asıl uygulayıcısı olan öğretmenlerin etkileşimli tahta ile ilgili olarak hali hazırda yaşadıkları problemlerin ve hissettikleri ihtiyaçların tespit edilmesi, gelecekte bu teknolojinin kullanımı, yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi için doğru stratejileri geliştirebilmek adına çok önemlidir.

- 16 -

1.4. Kaynak ve Sınırlılıklara İlişkin Bilgilerin İncelenmesi:

Yapılan problem belirleme çalışması sonucunda öğretim elemanlarının “Problem Çözme Becerilerini Geliştirmesi” konusunda istekli oldukları tespit edilmiş fakat öğretim elemanlarının etkileşimli tahtayı kullanmaya karşı tutumları, öğrenmeye istekli olmaları, öğretim elemanlarının boş zamanları arasında farklılıklar olduğu görülmüştür. Bundan dolayı verilecek eğitimde bu farklılıkların göz önüne alınması gerekmektedir.

Eğitim süresi içerisinde sadece öğretim elemanlarına etkileşimli tahta kullanımı konusunda eğitim verilmemeli, yönetim ile de koordine olarak etkileşimli tahta kullanımında verilen eğitimin süresi ve eğitim içeriğinin ne olması gerektiği hakkında bilgi verilmesi gerekmektedir. Öğretim elemanlarının eğitim süresi içerisinde bir araya getirilmesi sınırlılıklar arasındadır. Öğretim elemanlarının ve idari personelin bir araya getirilmesi konusunda ortak bir zaman dilimi üzerinde durulamamıştır. Öğretim tasarımın geliştirilmesi istenir ise verilecek eğitimin uzaktan eğitim ile zaman ve mekândan bağımsız olarak verilmesi daha uygun olacaktır. Uzaktan eğitim verilmesi için öğretim elemanlarının uygun bir alt yapıya (Bilgisayar, İnternet vs.) sahip olup olmadıkları belirlenmesi gerekmektedir. Uzaktan eğitimle verilecek derslerin senkron yada asenkron olarak mı verileceğinin kararlaştırılması gerekmektedir. Senkron olarak eğitim verilecekse eğitim saatlerinin eğitimi alacak öğretim elamanlarının katılabileceği saatlere ayarlanması gerekmektedir. Eğitim asenkron ve senkron eğitim kullanılarak beraber gerçekleştirilecekse senkron eğitim saatlerinin öğretim elamanlarının katılacağı saatlere ayarlanması gerekmektedir.

1.5. Öğrenenin Özelliklerinin Saptanması:

1.5.1. Fiziksel Nitelikleri:

Öğretim elemanlarının eğitimi alabilmesi için fiziksel yeterlilikleri uygundur. Yaş aralığı 25-45’tir. Öğretim Elemanlarının; %10’u 25, %10’u 30, %30’u 35, %40’ı 40, %10’u 45 yaşındadır ve yaş ortalaması 35’dir. Anketin uygulandığı öğretim elemanlarının %70’ı erkek, %30’u kadındır. Zekâ seviyeleri normaldir

1.5.2. Sosyo-Ekonomik Durum:

Öğretim Elemanlarının; %10’u 1000-1500 TL arasında, %60’ı 2000-2500 TL arasında, %30’u 2500 TL ve üstü gelir elde etmektedir.

1.5.3. Eğitim Düzeyi:

Öğretim elemanlarının; %20’i lisans, %40’ı yüksek lisans, %40’ı doktora eğitimi almıştır. Verilecek eğitim bu öğrenme seviyesindeki bireyler için uygundur.

1.5.4. Özel İlgi ve Yetenek:

Öğretim elemanlarına etkileşimli tahta eğitimi sırasında öğretmenlik geçmişleri ve teknolojiye olan ilgileri dikkate alınarak eğitim verilmelidir. Öğretim Elemanlarının; %10’u 0-3 yıl arasında, %30’u 3-5 yıl arasında, %40’ı 5-10 yıl arasında, %20’si 10-15 yıl arasında öğretmenlik deneyimine sahiptir. Öğretim elemanlarının kişisel becerilerini doğrultusunda eğitim materyali hazırlanmalıdır. Eğitim verilecek öğretim elemanlarının teknolojiye olan ilgilerinin az olduğu belirlenmiş olup verilecek eğitim bu doğrultuda planlanmalıdır.

- 17 -

1.6. Öncelikleri ve Amaçları Belirleme:

Hedef grubun hazır bulunuşluk seviyeleri dikkate alınarak konu anlatımı, soru-cevap, gösterip yaptırma ve geri bildirim alma şeklinde aşamalarla eğitim verilecektir.

Önceliklerin tespiti için Delphi Tekniği, Pareto Analizi gibi değişik teknikler kullanılmıştır. Delphi tekniğinde uzman kişilerden ortak görüş alarak içerik ve öncelikler belirlenmiştir.

Buna göre öncelik sırası aşağıda verilmektedir;

1. Etkileşimli tahtanın tanıtılması

2. Etkileşimli tahta çalıştırılıp derse hazır hale getirilmesi

3. Etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarının yapılması

4. Etkileşimli tahtanın menü çubuğunun eklenip kaldırılması

5. Etkileşimli tahtanın araç çubuklarının istenilen yere taşınması

6. Etkileşimli tahtada imleç kullanımından kalem kullanımına geçilmesi

7. Etkileşimli tahtaya eklenen nesnelerin yeniden boyutlandırılması

8. Etkileşimli tahta üzerinde yapılan çalışmaların kaydedilmesi

9. Etkileşimli tahtaya video ve ses eklenmesi

10. Etkileşimli tahtaya internet aracılığı ile ders materyali aktarılması

1.7. Problem İfadesini Yazma

A Meslek Yüksek Okulunda derse giren öğretim elemanlarının etkileşimli tahtanın fonksiyonlarını etkin olarak kullanamadıkları tespit edilmiştir. Etkileşimli tahtanın etkin olarak kullanılamamasının nedenleri; etkileşimli tahta kullanımı için yeterli eğitimin verilmemiş olması, etkileşimli tahta kullanımı kursunun yeterli olabilecek süreden daha az sürede verilmiş olması, etkileşimli tahta eğitiminde derslerde verimli olabilecek özellikler üzerinde durulmamasından kaynaklanmaktadır.

İhtiyaç analizi sonucunda “etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarları”, “etkileşimli tahtanın menü çubuğunun eklenip kaldırılması”, “etkileşimli tahtanın araç çubuklarının istenilen yere taşınması”, “etkileşimli tahtada imleç kullanımından kalem kullanımına geçilmesi”, “etkileşimli tahtaya eklenen nesnelerin yeniden boyutlandırılması”, “etkileşimli tahtada üzerinde yapılan çalışmaların kaydedilmesi”, “etkileşimli tahtaya video ve ses eklenmesi”, “etkileşimli tahtaya internet aracılığı ile ders materyallerinin aktarılması” sorunlarının eğitim problemleri olduğu ve bununda uygun bir eğitim tasarım modeli kullanılarak çözülebileceğine karar verilmiştir.

Bu amaçla “Etkileşimli Tahtanın Derslerde Etkin Kullanımı” konusunda yaşanan problemlerin tespit edilmesine yönelik ihtiyaç analizi yapılmıştır. Sonucunda eğitimle giderilecek bir problem olduğu için problemin eğitim yoluyla giderilmesi hususunda öğretim tasarımı yapılmasına karar verilmiştir.

- 18 -

GÖREV VE ÖĞRETİM ANALİZİ

Öğretim analizinin temel amacı, öğrencilerin belirlenen öğretim amaçlarına ulaşmaları için sahip olmaları gereken bilgi, beceri ve tutumları belirlemektir. Ayrıca öğretim analizi, ilerde geliştirilecek öğretim planları ve materyalleri için düzenli bir veri tabanı sağlar. İyi bir öğretim analizi, öğrencilere kazandırılacak bilgi ve beceriler yanında, bu bilgi ve becerilerin nasıl öğretileceği, nasıl değerlendirileceği, hangi araç gereçlere ihtiyaç duyulduğu, öğretim sırasında hangi noktaların vurgulanması gerektiği konularında ipuçları sağlar (Yalın, 1997)

Bir öğretim amacını analiz edebilmek için önce amaç bir öğrenme alanına göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırmanın amacı, uygun analiz tekniklerini seçmektir. Amaçların sınıflandırılmasında Bloom ya da Gagne’ nin sınıflandırma yaklaşımlarından biri kullanılır. Bloom, öğrenme ürünlerini bilişsel, duyuşsal ve psikomotor olmak üzere üç gruba ayırmaktadır. Gagne ise öğrenme ürünlerini zihinsel beceriler, sözel bilgi, motor beceri, bilişsel stratejiler ve tutumlar olmak üzere beş grupta ele almaktadır.

Bu çalışmada öğretim analiz teknikleri için Bloom’ un sınıflandırması kullanılmıştır. Tespit edilen problemlerden sadece iki problem için görev ve öğretim analizi yapılmıştır. Görev ve öğretim analizi yapılmayan diğer problemlerde aynı şekilde görev ve öğretim analizi yapılabilir.

İşlem 1: Etkileşimli Tahta Kalibrasyon Ayarlarını Yapma

Etkileşimli Tahta Kalibrasyon Ayarları İşlem Basamakları

1. Etkileşimli tahtayı çalıştır. (Bilgisayar, Projeksiyon ve Etkileşimli Tahtanın açılması)

2. Etkileşimli tahtanın aktif olduğunu kontrol etmek için etkileşimli tahtanın kalemi ile tahtanın herhangi bir yerine dokun. (Fare imlecinin hareket etmesini sağlamak için)

Etkileşimli tahta aktif ise 3’e devam et. Etkileşimli tahta aktif değil ise 1’e dön.

3. Kalibrasyon ayarlarına girmek için etkileşimli tahtanın kalemini tahtanın sol üst köşede yer alan logonun üzerinde dokundurmadan bir süre beklet.

4. Ekrana gelecek olan ilk kalibrasyon penceresinde tahta üzerinde herhangi bir yere kalem ile dokun.

Kalibrasyon penceresi açıldıysa 5’e devam et.

Kalibrasyon penceresi açılmadıysa 3’e dön.

5. Sol üst köşede beliren artı işaretine bir kez dokun.

6. Sağ üst köşede beliren artı işaretine bir kez dokun.

7. Sağ alt köşede beliren artı işaretine bir kez dokun.

8. Sol alt köşede beliren artık işaretine bir kez dokun.

9. Kalibrasyon penceresi kapandıktan sonra kalibrasyonu kontrol etmek için kalem ile tahtaya dokun. (Fare imleci ile kalemin aynı yeri işaret ettiğini görmek için)

Kalibrasyon yapılmadıysa 3’e dön.

- 19 -

Şekil 2.1. : Etkileşimli Tahta Kalibrasyon Ayarları Akış Şeması

BAŞLA

Etkileşimli tahtayı çalıştır.

Tahtanın aktif olduğunu kontrol etmek için tahtanın kalemi ile

tahtaya dokun.

Etkileşimli tahtanın sol üst köşesindeki logoya kalemi dokundurmadan

beklet.

Kalibrasyon ayarlarına girmek için kalem ile

tahta üzerinde bir yere dokun.

Sol üst köşede beliren artık işaretine bir kez

dokun.

Akıllı tahta aktif mi?

HAYIR

EVET

Kalibrasyon ayarları açıldı

mı?

EVET

HAYIR

Sağ üst köşede beliren artık işaretine bir kez

dokun.

Sağ alt köşede beliren artık işaretine bir kez

dokun.

Sol alt köşede beliren artık işaretine bir kez

dokun.

Kalibrasyonu kontrol etmek için tahtaya kalem

ile dokun.

Kalibrasyon yapılmış mı?

EVET

ÇIKIŞ

HAYIR

- 20 -

İşlem 2: Etkileşimli Tahtanın Menü Çubuğunun Eklenip Kaldırılması Ayarlarını Yapma

Etkileşimli Tahtanın Menü Çubuğunun Eklenip Kaldırılması Ayarları İşlem Basamakları

1. Etkileşimli tahtayı çalıştır. (Bilgisayar, Projeksiyon ve Etkileşimli Tahtanın açılması)

2. Etkileşimli tahtanın aktif olduğunu kontrol etmek için etkileşimli tahtanın kalemi ile tahtanın herhangi bir yerine dokun. (Fare imlecinin hareket etmesini sağlamak için)

Etkileşimli tahta aktif ise 3’e devam et. Etkileşimli tahta aktif değil ise 1’e dön.

3. Bilgisayardan Başlat-Programlar-Activ Software-Activinspire arayüz programını çalıştır.

4. Activinspire arayüz programıyla açılan araç çubuğu üzerinde yer alan menü butonuna tıkla.

5. Açılan pencereden görünüm sekmesine tıkla.

6. Görünüm sekmesinde yer alan menü çubuğu seçeneğini seçili hale getir.

- 21 -

EVET

BAŞLA

Etkileşimli tahtayı çalıştır.

Tahtanın aktif olduğunu kontrol etmek için tahtanın kalemi ile

tahtaya dokun.

Başlat-Programlar-Activ Software-Activinspire programını çalıştır.

Activinspire araç çubuğunda yer alan menü butonuna tıkla.

Açılan pencereden görünüm sekmesine

tıkla.

Akıllı tahta aktif mi?

HAYIR

Görünüm sekmesinde yer alan menü çubuğu seçeneğini seçili hale

getir

ÇIKIŞ

Şekil 2.2. : Etkileşimli Tahta Menü Çubuğunun Ekleme-Kaldırma Akış Şeması

- 22 -

HEDEFLERİN VE ÖLÇÜTLERİN BELİRLENMESİ

Öğretim hedeflerinin belirlenmesi ve tanımlanması öğretim tasarım sürecinde önemli bir basamaktır. Öğretim hedefleri, öğretme-öğrenme faaliyetlerini başarıyla tamamlayan bir öğrencinin kazanması beklenen davranışlarını tanımlar (Yalın, 1997). Dolayısıyla öğretim hedefleri, öğretim etkinliklerinin planlanması, uygulanması ve öğrenci başarılarının ölçülmesine ve değerlendirilmesine rehberlik eder. Ancak, öğretim hedeflerinin işlevlerini yerine getirebilmesi, ölçülebilir ve gözlenebilir nitelikte olmalarına bağlıdır. Ölçülebilir ve gözlenebilir bir öğretim hedefi davranış, şart ve standart olmak üzere üç ana unsurdan meydana gelmektedir.

Eğitimin fonksiyonu ve eğitim programlarının bu fonksiyonları yerine getirmesinde amaçların rolü büyüktür. Bir eğitim faaliyetinin ilgili her birey (öğretmen, öğrenci, veli başta olmak üzere) bu faaliyetlerin amaçlarından haberdar olmalıdır. Programın başarısı bu amaçlara ulaşılma derecesiyle eş değerdir. Ancak programın başarısı içim programın muhteva, öğretim ve değerlendirme süreçlerinin de net bir biçimde belirlenmesi gerekmektedir. Program bütün boyutlarıyla bir bütün olarak uygulanırsa bunun sonucunda o programın amaçlarına ulaşılır (Küçükahmet, 2006).

Aşağıda görev ve öğretim analizi yapılan iki problemin amaç analizi yapılmıştır. Diğer problemler içinde aynı şekilde amaç analizi yapılabilir.

Tablo 3.1. : Amacın Öğrenme Alanı

Amaç Öğrenme Alanı

Etkileşimli Tahtanın Kalibrasyon Ayarlarını Yapma Psikomotor / Pratik Yapma Basamağı

Amaçların davranış, şart ve standart unsurları ve bu unsurlara bağlı olarak öğretim amacının yazılması aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 3.2. : Öğretim Amacı – Genel Amaç

Davranış Etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarını yapmak (Psikomotor)

Şart Kullanım kılavuzundan yararlanarak

Standart 2 dakika içerisinde

Öğretim amacı Kullanım kılavuzundan yararlanarak, 2 dakika içerisinde etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarının yapabilme

Tablo 3.3. : Alt Amaç

Davranış Etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarları basamaklarını sayabilmek (Bilişsel-hatırlama)

Şart Etkileşimli tahtanın kullanım kılavuzundaki kalibrasyon basamaklarına uyarak

Standart Doğru işlem basamağı sırası ile

Öğretim amacı Etkileşimli tahtanın kullanım kılavuzunda yer alan kalibrasyon basamaklarına uyarak doğru işlem basamağı sırası ile kalibrasyon ayarları basamaklarını sayabilme

- 23 -

Tablo 3.4. : Amacın Öğrenme Alanı

Amaç Öğrenme Alanı

Etkileşimli tahtanın menü çubuğunu ekleyip kaldırabilme

Psikomotor / Pratik Yapma Basamağı

Amaçların davranış, şart ve standart unsurları ve bu unsurlara bağlı olarak öğretim amacının yazılması aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 3.5. : Öğretim Amacı – Genel Amaç

Davranış Etkileşimli tahtanın menü çubuğunu ekleyip kaldırabilmek (Psikomotor)

Şart Kullanım kılavuzundan yararlanarak

Standart 1 dakika içerisinde

Öğretim amacı Kullanım kılavuzundan yararlanarak, 1 dakika içerisinde etkileşimli tahtanın menü çubuğunu ekleyip kaldırabilme

Tablo 3.6. : Alt Amaç

Davranış Etkileşimli tahtanın menü çubuğu ekleyip kaldırma basamaklarını sayabilmek (Bilişsel-hatırlama)

Şart Etkileşimli tahtanın kullanım kılavuzundaki menü çubuğunu ekleyip kaldırma basamaklarına uyarak

Standart Doğru işlem basamağı sırası ile

Öğretim amacı Etkileşimli tahtanın kullanım kılavuzunda yer alan menü çubuğunu ekleyip kaldırma işlemi basamaklarına uyarak doğru işlem basamağı sırası ile menü çubuğunu ekleyip kaldırma basamaklarını sayabilme

- 24 -

ÖLÇME VE ÖLÇME ARAÇLARININ GELİŞTİRİLMESİ

Öğretim sırasında ya da öğretimin sonunda hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığını test etmemiz gerekmektedir. Bunun için tespit edilen problemlerin belirlenen amaçlara ulaşılıp ulaşılmadığını ölçmek için aşağıdaki ölçme soruları hazırlanmıştır.

Tablo 4.1. : Uygulama Gözlem Formu (Kalibrasyon Ayarlarının Yapılması)

Adı Soyadı:

Gözlem Basamakları Değerlendirme

1. Bilgisayarı açtı mı? (10)

2. Projeksiyonu açtı mı? (10)

3. Etkileşimli tahtayı açtı mı? (10)

4. Etkileşimli tahtanın aktif olduğunu kontrol etti mi? (10)

5. Etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarını başlatmak için logo üzerinde kalemi dokundurmadan bekletti mi? (10)

6. Etkileşimli tahtanın ilk kalibrasyon ayarlarının başlayacağı pencereye ulaşabildi mi? (10)

7. Etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarları başlatmak için tahtanın herhangi bir yerine tahtanın kalemi ile dokundu mu? (10)

8. Etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarları başladıktan sonra otomatik olarak gösterilen yerlere kalem ile doğru şekilde dokunabildi mi? (10)

9. Kalibrasyon penceresi kapandıktan sonra kalibrasyonun doğru şekilde yapıldığını kalem ile tahtaya dokunarak kontrol etti mi? (10)

10. Kalibrasyon ayarları işlem basamaklarına uyularak başarılı şekilde gerçekleştirildi mi? (10)

Not: Değerlendirme sütununda sorunun puanına göre not verilir.

SORULAR

1. Etkileşimli tahta nedir? Kullanım alanları ve eğitime olan katkıları nelerdir? .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Etkileşimli tahtanın çalıştırılıp derse hazır hale getirilmesinin basamaklarını yazınız. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

- 25 -

3. Etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarını başlatmak için aşağıdakilerden hangisini yaparız?

a) Etkileşimli tahtanın üzerindeki logoya tahtanın kalemini dokundurmadan bir süre bekleriz.

b) Etkileşimli tahtanın üzerindeki logoya tahtanın kalemini bir sefer dokundururuz.

c) Etkileşimli tahtanın üzerinde herhangi bir yere kalemi dokundurup bekleriz.

d) Etkileşimli tahtanın kalemi üzerinde yer alan düğmeye basılı tutarak bekleriz.

e) Etkileşimli tahtanın kalemi üzerindeki düğmeye basılı tutarak etkileşimli tahtaya bir sefer dokunuruz.

4. Etkileşimli tahtanın menü çubuğunu ekleyip kaldırmak için activinspire araç çubuğunda aşağıdaki işlemlerden hangisini yaparız?

a) Menü butonuna tıklanır ekle sekmesi altında yer alan menü çubuğu seçeneği seçili hale getirilir.

b) Araçlar butonuna tıklanır açılan pencerede menü çubuğu seçeneği seçili hale getirilir.

c) Menü butonuna tıklanır görünüm sekmesi altında yer alan menü çubuğu seçeneği seçili hale getirilir.

d) Araçlar butonuna tıklanır daha fazla araç seçeneği sekmesi altında yer alan menü çubuğu seçeneği seçili hale getirilir.

e) Araçlar butonuna tıklanır açılan pencerede bağlayıcı araç düğmesine tıklanarak menü çubuğu aktif hale getirilir.

5. Etkileşimi tahtanın araç çubuğunun istenilen yere taşınmasını sağlamak için aşağıdakilerden hangisini yaparız?

a) Araç çubuğu üzerindeki araçlar düğmesine tıklarız ve ekrana yerleştirme seçeneklerinden uygun olanını seçeriz.

b) Araç çubuğu üzerindeki araçlar kutusu seçeneğine tıklarız ve ekrana yerleştirme seçeneklerinden uygun olanını seçeriz.

c) Araç çubuğu üzerindeki bağlayıcı düğmesini kullanarak taşıma işlemini gerçekleştiririz.

d) Araç çubuğu üzerindeki masaüstü araçları düğmesini kullanarak taşıma işlemini gerçekleştiririz.

e) Araç çubuğu üzerindeki temizle düğmesi kullanılarak taşıma işlemini gerçekleştiririz.

6. Etkileşimli tahtada seçim aracından kalem kullanımı işlemine geçmek için aşağıdaki işlemlerden hangisini yaparız?

a) Araç çubuğu üzerindeki metin düğmesine tıklarız ve kalem kullanımına geçeriz.

b) Araç çubuğu üzerindeki fosforlu kalem düğmesine tıklarız ve kalem kullanımına geçeriz.

c) Araç çubuğu üzerindeki kalem düğmesine tıklarız ve kalem kullanımına geçeriz.

d) Araç çubuğu üzerindeki yeni sunum düğmesine tıklarız ve kalem kullanımına geçeriz.

e) Araç çubuğu üzerindeki temizle düğmesine tıklarız ve kalem kullanımına geçeriz.

- 26 -

7. Etkileşimli tahtaya eklenen nesneleri yeniden boyutlandırmak için aşağıdaki işlemlerden hangisini yaparız?

a) Araç çubuğu üzerindeki araçlar düğmesine tıklanır ve boyutlandır düğmesi seçilerek nesne boyutlandırılır.

b) Araç çubuğu üzerindeki temizleme düğmesine tıklanır ve nesne üzerine tıklanarak nesne boyutlandırılır.

c) Araç çubuğu üzerindeki fosforlu kalem düğmesine tıklanır ve nesne üzerine tıklanarak nesne boyutlandırılır.

d) Araç çubuğu üzerindeki seçme aracı düğmesine tıklanır ve nesne üzerine tıklanarak nesnenin köşelerinde beliren kutucuklardan tutularak boyutlandırılır.

e) Araç çubuğu üzerindeki metin düğmesine tıklanır ve boyutlandır düğmesi seçilerek nesne boyutlandırılır.

8. Etkileşimli tahta üzerinde yapılan çalışmaların kaydedilmesi için aşağıdaki işlemlerden hangisini yaparız?

a) Düzen menüsünden tümünü seç komutu verilir ve kaydedilmek istenilen yere yapıştırılır.

b) Düzen menüsünden işlemi tekrarla komutu verilir.

c) Dosya menüsünden al komutu verilerek yapılan işlemler kaydedilir.

d) Dosya menüsünden kaydet komutu verilerek çalışma hedef gösterilen yere kaydedilir.

e) Dosya menüsünden aç komutu verilerek çalışma hedef gösterilen yere kaydedilir.

9. Akıllı tahtada serbest çizimler yapmak ve el yazısı yazabilmek için .................... araç çubuğu kullanılmalıdır.

10. Akıllı tahtaya video veya ses dosyaları eklemek için ....................... araç çubuğu kullanılmalıdır.

- 27 -

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ

Öğretim stratejisi ile hangi öğretim stratejisi, hangi yöntemler aracılığıyla öğrenenlerin hedefleri kazanmasını, öğrenmenin oluşmasını sağlar sorusunun yanıtı aranır. Öğretim stratejisi ile öğrenenlerin hedeflere ulaşmaları için geçirmeleri gereken öğretim yaşantılarını sağlayacak dış koşullar düzenlenir.

Öğretim stratejisi oldukça genel bir yaklaşım olup öğretim ortamı için etkinliklerin belirlenmesinden değerlendirilmesine kadar olan sürece yön verir; önerilen etkinlik türleri izlenerek öğretim yöntemlerinin belirlenmesine rehberlik eder (Bilen, 2002). Öğretmenin kaynak belirleme, öğrenen rolünü tanımlama ve bilgileri sunmada kullandığı yoldur (Gerlach & Ely, 1980). Öğretim stratejisi; öğretim öncesi etkinlikler, bilgi sunumunu, uygulamayı ve geri bildirimi, test etmeyi ve izleme etkinliklerini içerir (Dick & Carey, 2001)

Öğretim stratejisi öğretim kuramlarına ve öğretim araştırmalarının bulgularına, öğretimi alacak öğrenenlerin özelliklerine, öğretilecek içeriğe ve öğretim ortamının özelliklerine göre belirlenir. Belirtilen bu unsurlardan, sınıfta etkileşimli öğretime uygun strateji geliştirmek ve bu stratejiye uygun yöntemi seçmek için yararlanılır.

Öğretim stratejisi, belirlenmiş bir duruma ya da hedeflere ulaşmak için tasarlanan ve küçük planlamaları içeren bir çerçeve plandır. Öğretimin nasıl sunulacağına, öğrenenlerin karşı karşıya kalacakları öğrenme ve öğretim etkinliklerinin neler olacağına, öğretimin nasıl bir sıra izleyeceğine ve nasıl bir ortamda, ne tür bir iletişimle uygulanacağına karar verilir.

Bir öğretim ortamının planlanması ve bu planın uygulanması belirlenen stratejiye dayalı olarak yapılır. Bu durum Şekil 5.1.’ de gösterilmektedir.

Şekil 5.1. : Öğretim Stratejisi

Şekil 5.1.’ de görüldüğü gibi, öğretim stratejisi öğretim ortamına, öğretim planı aracılığı ile yansıtılır. Bu planda ise öğretimin öğrenciler için nasıl düzenleneceği, sunulacağı ve yönetileceği belirlenir.

Öğretim Stratejisi

Öğretim Planı

Öğretimi Düzenleme Öğretimi Sunma Öğretimi Yönetme

- 28 -

5.1. Öğretim Yöntemi Türleri

Kullanılacak öğretim yöntemleri her ders için farklılık göstermektedir. Öğretim yöntemlerinin gruplanması Şekil 5.2.’de gösterilmektedir.

Şekil 5.2. : Öğretim Yöntemlerinin Gruplanması

Şekil 5.2.’ de görüldüğü gibi öğretim yöntemleri; öğretmen odaklı, birey odaklı ve etkileşim odaklı olmak üzere üç farklı yöntemden oluşmaktadır.

5.1.1. Öğretmen Odaklı Öğretim Yöntemleri

Bu grupta yer alan yöntemle, öğretmeni aktif ve etkili, öğrencileri ise pasif kılan yöntemdir. Bu nedenle mümkün olduğunca az tercih edilmesinde yarar vardır. Öğretmen odaklı öğretim yöntemleri kapsamında anlatım ve gösteri yöntemleri yer almaktadır.

5.1.2. Birey Odaklı Öğretim Yöntemleri

Bu grupta yer alan yöntemler, bireysel öğrenmeyi odakta tutan, öğreneni aktif ve etkili kılan, grupla çalışmayı sevmeyen öğrencilerin, bireysel çalışmasına olanak sunan yöntemlerdir. Birey odaklı öğretim yöntemleri kapsamında problem çözme, proje geliştirme, deney ve benzeşim yöntemleri yer almaktadır.

5.1.3. Etkileşim Odaklı Öğretim Yöntemleri

Bu grupta yer alan yöntemler, öğrenenlerin birbiri ile etkileşimde ve iletişimde bulunmasına olanak sunan, grupla çalışabilen, öğrenmeyi odakta tutan, öğreneni aktif ve etkili kılan yöntemlerdir. Etkileşim odaklı öğretim yöntemleri kapsamında soru-cevap, tartışma, beyin

Öğretim Yöntemleri

Öğretmen Odaklı Öğretim Yöntemleri

•Anlatım •Gösterip Yaptırma

Birey Odaklı Öğretim Yöntemleri

•Problem Çözme •Proje Geliştirme •Deney •Benzeşim

Etkileşim Odaklı Öğretim Yöntemleri

•Soru-Cevap •Tartışma •Beyin Fırtınası •Grupla Çalışma •İşbirlikli Öğrenme •Aktif Öğrenme •Örnek Olay •Öykülendirme •Rol Oynama •Yaratıcı Drama •Oyunla Öğrenme •Gözlem Gezisi

- 29 -

fırtınası, grupla çalışma, işbirlikli öğrenme, aktif öğrenme, örnek olay, öykülendirme, rol oynama, yaratıcı drama, oyunla öğrenme ve gözlem gezisi yöntemleri yer almaktadır.,

Öğrenenlerin öğrenmesini kolaylaştırıcı nitelikte yöntem seçimi, öğrenen odaklı uygulamanın amacına ulaşmasında etkili olacaktır. Öğrenen odaklı öğretim ortalarında, öncelikle öğrenmenin merkezde olmasını sağlayıcı, aynı zamanda öğrenenlerin çoklu bakış açısı kazanmalarına yardımcı olacak yöntemler olan birey yada etkileşim odaklı yöntemlere yer verilmelidir. Böylece temel vurgu öğretim kavramına değil, öğrenme sürecine yapılmış olur.

Öğretim stratejisi, öğretim ortamını düzenlenmesinin yanı sıra, öğrencilerin bireysel farklılıklarına hitap etmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Önemli olan, hem öğrenen grubuna uygun stratejiyi seçmek hem seçilen stratejiyi etkili olarak kullanmaktır.

Bu çalışmada yukarıda belirtilen öğretmen odaklı yöntemlerden gösterip yaptırma, etkileşim odaklı öğretim yöntemlerinden soru-cevap yöntemi kullanılarak ders işlenecektir.

Bu çalışmada kullanılan yöntemlerin kısaca açıklamaları aşağıda verilmiştir.

Gösterip Yaptırma Yöntemi

Bu yöntem bir işi oluşturan işlemlerin uygulanmasını, araç gereçlerin çalıştırılmasını önce gösterilip açıklanma sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretmen yoludur.

Bu yöntem daha çok uygulama düzeyindeki bilişsel davranışlar ile psikomotor becerilerin kazandırılmasında kullanılmaktadır.

Soru-Cevap Yöntemi

Soru-cevap yöntemi, öğretmenin bir konu ile ilgili hazırladığı soruların öğrencilere sorulması ve onlardan alınan cevapları değerlendirerek öğretim yapması esasına dayanmaktadır. Bu yöntem öğrencilere düşünme, konuşma ve yorum yapma alışkanlıkları kazandırma bakımından oldukça önemlidir. Ayrıca, öğretmene kazandırılmak istenilen bilgileri örgütleme, öğrencilerin düşünmesini sağlama ve geliştirme, öğrencilerin öğrenme düzeylerini anlama, öğrencilerin derse ve konuya karşı dikkat ve ilgilerini arttırmak, öğrencilerin önceki öğrenmelerini pekiştirme ve yeni konu ile ilişkisini kurarak anlamlı öğrenmeler sağlanmasına yardımcı olmaktadır.

- 30 -

MEDYA SEÇİMİ

Öğretmen-öğrenme sürecinde araç-gereçler genelde öğretimi desteklemek amacıyla kullanılır. İyi tasarlanmış öğretim araç-gereçleri öğretim sürecini zenginleştirir, öğrenmeyi artırır.

Medya seçiminin öğretme-öğrenme sürecindeki önemi;

İlgi uyandırır,

Zamandan tasarruf sağlar,

Güvenli gözlem yapma olanağı sağlar,

Farklı zamanlarda birbirleriyle tutarlı içeriğin sunulmasını sağlar,

Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlar,

İçeriği basitleştirerek anlaşılmaları kolaylaştırır,

Soyut şeyleri somutlaştırır.

Medya seçimi, öğretim tasarımı modelimizin beşinci basamağını oluşturur. Bu basamağın kendi içinde evreleri mevcuttur. Medya seçiminde; öğrenci karakteri incelenir, öğrenme ortamı analiz edilir, sınırlılık ve kaynaklar araştırılır, medya türünün seçimi yapılır.

Şekil 6.1. : Medya Seçimi Evreleri

Kullanım

Öğrenci Karakterinin Belirlenmesi

Öğrenci Kanalının Belirlenmesi

Öğrenme Ortamının Belirlenmesi

Sınırlılık Ve Kaynakların Belirlenmesi

Medya Türünün Belirlenmesi

Satın Alma Üretme

Revizyon

- 31 -

6.1. Öğrenci Karakteri

Materyaller ve bu materyallerde kullanılacak olan medya A Meslek Yüksek Okulunda derse giren öğretim elemanlarına sunulacaktır. Öğretim elemanları 25-45 yaş aralığındadır. Öğretim Elemanlarının; %10’u 25, %10’u 30, %30’u 35, %40’ı 40, %10’u 45 yaşındadır ve yaş ortalaması 35’dir. Anketin uygulandığı öğretim elemanlarının %70’ı erkek, %30’u kadındır. Öğretim elemanlarının; %20’i lisans, %40’ı yüksek lisans, %40’ı doktora eğitimi almıştır. Öğretim Elemanlarının; %10’u 1000-1500 TL arasında, %60’ı 2000-2500 TL arasında, %30’u 2500 TL ve üstü gelir elde etmektedir.

6.2. Öğrenme Kanalı

Öğrenme kanalı olarak işitsel ve görsel kanallar kullanılacaktır.

Tablo 6.1. : Öğrenme Kanalları ve Seçilen Materyaller

Öğrenme Kanalı Öğretim Materyalleri

İşitsel Öğretmen sesi, videolardaki sesler.

Görsel Resimler, yazılar, animasyonlar, videolar.

6.3. Öğrenme Ortamı

Öğrenme ortamı olarak senkron saatlerde sınıf veya video konferans kullanılacaktır. Akıllı tahta kullanımı konusunda yetersiz olan öğretim elemanlarının tamamı hedef kitle olarak seçilecektir.

6.4. Sınırlılık ve Kaynaklar

Öğretim elemanlarının aynı saatlerde sınıf ortamında eğitime alınması, hepsi için ortak bir saat diliminin belirlenmesi sınırlılıklar arasındadır. Eğitim verilmek için uzaktan eğitim yöntemi kullanılacaktır.

6.5. Medya Türünün Seçimi

Medya olarak fotoğraflar, animasyonlar, sesler, videolar, kullanılacaktır.

- 32 -

MATERYAL SEÇİMİ

Materyal geliştirme, Seels ve Glasgow öğretim tasarım modelinin altıncı basamağıdır. Bu basamakta öğretim materyalleri hazırlama ilkeleri belirtilerek eğitsel yazılımların geliştirilmesi çalışması yapılacaktır.

7.1. Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri:

Öğretim materyallerinin hazırlanmasında ilkeler, materyalin türüne bağlı olarak değiştiği halde, her türlü materyalin geliştirilmesinde göz önüne alınabilecek temel ilkeler ise aşağıdaki gibi sıralanabilir.

1. Öğretim materyali, basit, sade ve anlaşılabilir olmalıdır.

2. Öğretim materyali, dersin hedef ve amaçlarına uygun seçilmeli ve hazırlanmalıdır.

3. Öğretim materyali, dersin konusunu oluşturan bütün bilgilerle değil, önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır.

4. Öğretim materyalinde kullanılacak görsel özellikler (resim, grafik, renk, v.b), materyalin önemli noktalarını vurgulamak amacıyla kullanılmalı, aşırı kullanımdan kaçınılmalıdır.

5. Öğretim materyalinde kullanılan yazılı metinler ve görsel-işitsel öğeler, öğrencinin pedagojik özelliklerine uygun olmalı ve öğrencinin gerçek hayatıyla tutarlılık göstermelidir.

6. Öğretim materyali, öğrenciye alıştırma ve uygulama imkânı sağlamalıdır.

7. Öğretim materyalleri mümkün olduğunca gerçek hayatı yansıtmalıdır.

8. Öğretim materyali her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır.

9. Materyaller sadece öğretmenin rahatlıkla kullanabildiği türden değil, öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde basit olmalıdır.

10. Zaman içinde tekrar kullanılacak materyaller dayanıklı hazırlanmalı, bir defalık kullanımlarda zarar görmemelidir.

11. Hazırlanan öğretim materyalleri, gerektiği takdirde, kolaylıkla geliştirilebilir ve güncelleştirilebilir olmalıdır.

Öğretim materyallerinin etkin bir şekilde hazırlanmasında ve seçilmesinde bazı ilkelerin kontrol edilebilmesi için, her öğretmenin öncelikle aşağıda verilen şu soruları cevaplandırması gerekir:

1. Materyal, eğitim programıyla uyumlu ve programı destekleyici nitelikte midir?

2. Materyalin içindeki bilgiler doğru ve güncel midir?

3. Materyalde kullanılan anlatım türü açık ve anlaşılabilir mi?

4. Materyal, öğrenciyi güdüleyici ve ilgisini çekici nitelikte midir?

5. Materyal, öğrencinin derse katılımını sağlayabilir nitelikte midir?

6. Materyal teknik özellikleri açısından yeterli midir?

7. Materyalin etkinliği hakkında önceden elde edilmiş bilgiler var mı?

8. Materyal, içerik açısından tarafsız ve öğretimsel nitelikte midir?

9. Materyalin kullanımı için gerekli kullanım kılavuzları (öğretmen-öğrenci) ve yazılı dokümanlar var mı (Mc Alpine & Weston, 1994:19-30)

- 33 -

7.2. Eğitsel Yazılım Geliştirme

Yazılı ve sözlü iletişimin etkili bir şekilde gerçekleştirilebilmesi, bireyin bu becerilere ilişkin olarak zengin kelime dağarcığı, kavramların doğru kullanımı, yazımı ve söylenişi, kavramların içeriğe ve duruma göre vurgulanışı ve dil bilgisi kurallarına uygunluğunun öğrenilmesi ile mümkündür. BDE bu becerilerin öğrenilmesini eğlenceli ve ilginç hale getirebilmektedir. Hemen her tür işin yapılmasında bilgisayarlardan faydalanıldığı günümüzde, eğitim alanında da varolan tün etkinliklerde bilgisayarlar kullanılabilmektedir.

7.3. Eğitsel Yazılım ve Öğrenmenin Güdülenmesi

Öğretim için medya seçimi hakkında fikir yürütmeye çalışan herkes şüphesiz bilgisayarların öğrenci motivasyonunu bir şekilde etkilediğini düşünmektedir. Hatta bazılarımız daha da ileri giderek, bilgisayarların öğrenme ortamında varlığını bile öğrenmeyi güdülediğini iddia edebilir. Fakat bu güdüsel etkinin ne derece olduğu henüz açık değildir. Bilgisayarın öğrenciyi güdüleyerek öğrenme sürecini ve öğrenme ürününü etkilediği konusunda oldukça az araştırma bulunmaktadır. Buna karşın devam eden ve sonuçlanmayı bekleyen birçok motivasyon araştırması önümüzdeki yıllarda bilgisayar destekli öğrenmede motivasyon olgusu hakkında aydınlatıcı ürünler ortaya koyabilir (Issroff, 1998). Ancak, yazılım geliştirmenin ayrıntılarına geçmeden önce eğitsel yazılımlarda motivasyon konusunun nasıl irdelendiğine bakmakta yarar vardır.

Motivasyon bireyin gereksinim ve isteklerinin onun davranışının yoğunluğu ve yönüne olan etkisidir.(Slavin,1994). İçsel bir süreç olan motivasyon zamanla öğrencinin belli bir davranışı göstermese de öğrencinin kendi kendine kılavuzlanmasını ve etkinliği devam ettirmesini sağlamaktadır.

Bilgisayar destekli eğitimin temel özelliklerinden biri olan öğrenci kontrolü, öğrencinin çalışılmakta olan konuya yönelik olumlu tutum geliştirmesine ve iyi bir motivasyonla yaklaşmasına yardımcı olacak öğrenme mekanizmaları sağlayabilir. Öğrenme materyalinin ilginç kılınarak sunulması, bilginin öğrenci tarafından inşası ve değişik şekillerde bilgi manipülasyon olanakları, öğrenci kontrolüyle bütünleşerek öğrencini konuyu çalışmasına yönelik olumlu psikolojik etmenleri işe koşmasına yardımcı olabilir.

Bilgisayar destekli eğitim için iki temel motivasyon teorisi göz önünde bulundurulması gereken bir takım öneriler sunmaktadır. Bu teorilerden biri Malone’ın (1981) diğeri de Keller’in (1988) motivasyon teorisidir. Malone’a göre dört önemli faktör yazılımlarda dikkate alınmalıdır:

Sunulan malzemenin güçlüğü; Öğrenme malzemesinin algılanma, dolayısıyla öğrenme ve baş edilme güçlüğü öğrenciye göre ayarlanabilir olmalıdır.

Fantezi; BDE yazılımlarında bu ilkenin kullanılması öğrenciden verilen bir konuya ilişkin olarak kendisini bir durumda, bir olay içinde veya bir pozisyonda düşünmesini istemek demektir.

Merak; Bir BDE yazılımında kullanılabilecek değişik görsel ve işitsel malzemeler dikkat çekmek için önemli etkenler olarak belirlenmiştir.

Öğrenci kontrolü; Malone öğrenci kontrolüne ilişkin olarak üç kuralı benimsemektedir. Bu kurallardan birincisi, öğrencinin BDE yazılımı içindeki etkinlik ve yanıtlarının açık olarak program tarafından değerlendirmesidir. İkinci kural olan seçenek kuralıyla da öğrencinin sunulan

- 34 -

menülerden dersin zorluğu, farklı işlenmesi ve farklı boyutları gibi konuları seçebilmesine izin verilmesi kastedilmektedir. Son kural da öğrenci etkinliklerinin ders içinde güçlü etkilerinin güdüleyici olabileceğidir.

Keller ve Malone’ın teorileri birbirine benzer olmakla birlikte, birbirlerini tamamlayıcıdırlar. Keller, dikkat, ilgililik, güven ve tatmin olmak üzere dört ana etkenin yazılımlarda motivasyonu etkileyici olabileceğini savunmaktadır.

Dikkat: Dikkat çekme işleminin BDE yazılımında dersin başından sonuna kadar yapılması gerekmektedir.

İlgililik: Bu etmen çalışılan malzemenin öğrencinin amaçlarına uygun olması ve onlara katkıda bulunmasıyla ilgilidir.

Güven: Öğrencinin konuyu çalışırken kendine olan güveni; öğrenmeyle ilgili beklentileri belirleyerek, ders içerisinde başarılı olunması için anlamlı fırsatlar yaratarak ve öğrenciye yazılım içerisinde ve öğrenmede kontrol vererek artırılabilir.

Tatmin: Öğrencilere öğrenmiş oldukları bilgileri kullandırılarak onların gerçekliği ve kullanılışlılığı hakkında bilgi ve ipuçları sağlayan etkinlikler, öğrencilerin edimlerinden tatmin elde etmelerini sağlayabilir.

Görüldüğü gibi öğrenci motivasyonunu sağlayan ve artıran etmenler çok değişik nitelikte ve boyuttadır. Öğrencilerin bir BDE yazılımıyla çalışırken gösterdikleri davranışların ölçülmesiyle, bir öğrenme sürecinde bilgisayarın öğrenci davranışlarını nasıl etkilediğini inceleyebiliriz. Böyle bir incelemenin sonuçlarını da öğrenme süreçlerini ve ürünlerini yorumlamada kullanabiliriz. Tasarımcı, bu davranışsal etken önerilerine ek olarak öğrencilerin kendilerini, diğer grup üyelerini ve toplumsal çevrelerini algılamalarını, onlar hakkında duygu ve düşüncelerini de incelenmek zorundadır.

7.4. Yazılım Geliştirme

Etkili bir yazılım elde edilmesi için gerekli olan değişik tür yazılım tasarımı ve ürün olarak yazılım değerlendirme etkinlikleri, yazılım geliştirme tartışması içinde işlenmektedir. Böylelikle yazılım gereksinimi olgusundan son ürünün değerlendirilmesine kadar olan adımlar açıklanmaktadır.

Öğrencilerin değişik gereksinimlerini ve öğrenme hızlarını dikkate alabilen bir rasyonele sahip uygulamalar hazırlanmadığı bir gerçektir.

Yazılım öğretilecek içeriğe ilişkin tutarlı ve geçerli bilgilere sahip olması ve öğrencilerle uygun bir şekilde bilgi iletişimi kurması için değişik uzmanların katkısı bir ihtiyaçtır. Öğretmenler, konu alanı uzmanları, eğitim bilimciler, program geliştiriciler, tasarımcılar ve bilgisayar programcıları birlikte çalışarak hazırlayacakları yazılımı öğrenci üzerinde etkin kılabilirler.

Öğretmen merkezli eğitimde öğretmen, öğretim sürecinin planlaması aşamasından en son değerlendirme aşamasına kadar sistemin bir parçası konumundadır. Öğretmenin öğretmen merkezli ortamların hazırlık aşamasındaki rolü, benzer bir şekilde öğrenci merkezli-bilgisayar destekli-sistemlerin hazırlık aşamasında da devam etmektedir.

- 35 -

Bilgisayar destekli eğitimde öğrenme hızları, öğrenme biçimleri ve öğrenme zorlukları ile uğraşmada temel mekanizma ve sorumluluk yazılımda olacağından, yazılımların hazırlanmasından programlanıp değerlendirilmesine kadar çok hassas bir sürecin tamamlanması gerekmektedir.

7.5. BDE Yazılım Geliştirmede Temel Aşamalar

Bir BDE yazılımı geliştirmede izlenecek temel aşamalar şunlardır:

1. Ders hedeflerinin ve öğrenci gereksinimlerinin belirlenmesi.

2. Yazılım rasyonelinin belirlenmesi ve doğrulanması.

3. Rasyonelin kavramsal ve fonksiyonel tasarıma dönüştürülmesi.

4. Tasarımın gözden geçirilmesi.

5. Tasarımın model olarak programlanması.

6. Model programın değerlendirilmesi.

7. Tam sürümün programlanması.

8. Tam sürümün geçerlenmesi.

9. Tam sürümün değerlendirilmesi.

7.6. Ders Hedeflerinin ve Öğrenci Gereksinimlerinin Belirlenmesi

Eğitim, belirlenen konu alanlarında varolan bilgi ve davranış örüntülerini belli bir kitleye kazandırmayı amaçlar. Bireylere kazandırılacak bilgi ve davranışlardan bir ders sonunda ulaşılacak olanlar “hedef” ifadeleri haline getirilir. Hedeflerin belirlenmesi işlemi eğitimde program geliştirme uzmanlarının kontrolünde bir grup uzman tarafından yapılır.

Öğretmen, değişen öğrenci düzeyi ve gereksinimleri bağlamında, öğrenciden almış olduğu dönütleri değerlendirerek programın geliştirilmesinde kullanılabilecek kanıtlar gösterebilir ve önerilerde bulunabilir.

Eğitimde hedef konusu Bloom ve arkadaşlarının (1956) uzun çalışmalarından sonra sistematik bir hal almıştır. Onlar öğrenilecek konulardaki bilgileri\davranışları üç sınıfa ayırmışlardır: bilişsel alan, duyuşsal alan ve psiko-motor alan. Hedeflere bakılmadan yapılan veya hedefleri belirlenmiş bir ders için hazırlanan yazılımların başarılı olma şansı oldukça azdır.

Hedeflerin hazırlanmasında göz önüne alınan toplumsal ve bireysel gereksinimlerle konu alanı bilgisi, yazılımla çalışacak olan öğrencilerin öğrenme düzey, gereksinim ve problemlerinin bilinmesi kritik öneme sahiptir. Öğrenciler belli hedeflere ulaştırılacaktır ama hedeflere ulaşmada en optimum yolun bulunabilmesi için öğrenci özelliklerinin iyi bilinmesi gereklidir. Öğrencilerin öğrenme ortamına gelirken getirdikleri informal bilgi ve deneyimlerin de bilinmesinde fayda vardır.

Bu çalışmada, öğretim materyali geliştirme ilkelerine uyularak eğitim yazılımı geliştirilmiştir. Materyal seçiminde hedef öğrenci seviyesi dikkate alınmıştır. Kullanılan arayüz ve içerik görsel tasarım öğe ve ilkelerine uygun şekilde oluşturulmuştur. İçerik kısa ve öz metinsel ifadelerle verilmiş ve görsel öğelerle desteklenmiştir. Öğrencilerin kendilerini test edebilmeleri için sorular hazırlanmıştır.

- 36 -

Eğitim yazılımında bulunan özellikler aşağıdaki gibidir.

Yazılımın ne hakkında olduğunu belirtmek için giriş sayfası

Yazılımın nasıl kullanılacağını gösteren yönlendiriciler ve bilgi notları

Konuların sonunda ulaşılacak hedefleri gösteren hedefler sayfası

Öğretim tasarım ilkelerine uygun olarak hazırlanmış arayüz

Teknik arızaların giderilebilmesi için yardım sayfası

Hızlı erişim menüsü

Anlatılan konular ve yazılım hakkında bilgi almak için iletişim sayfası

Anlatılan konuların videolar ile desteklenmesi

Yapılandırılmış içerik

Gerçek ortama yakın uygulamalar

Grafik, ses, animasyon, video klipleri gibi uyarıcı ortamlar

Görsel tasarım unsurlarına göre ekran tasarımı

Bölüm sonu değerlendirme sorular

Akıllı tahta kalemi şeklinde tasarlanmış fare imleci

Şekil 7.1. : Yazılımın Giriş Sayfası

- 37 -

Şekil 7.2. : Yazılımın Hedef ve Kazanımlar Sayfası

Şekil 7.3. : Yazılımın Uygulamaları Sayfası

- 38 -

BİÇİMLENDİRİCİ DEĞERLENDİRME

Biçimlendirici değerlendirme, Seels ve Glasgow öğretim tasarım modelinin yedinci basamağıdır. Bu basamakta geliştirilen öğretim materyallerinin değerlendirilmesi yapılmaktadır. Uygulanacak değerlendirmenin kriterleri belirlenecektir.

Biçimlendirmeye yönelik değerlendirme, ürün geliştirmenin belli aşamalarında yapılan ara değerlendirmelerdir ve geliştirme sürecinin amaca uygun gidip gitmediğine ilişkin bilgi verir. Biçimlendirmeye yönelik değerlendirme ile dersin özellikleri incelenerek hangi bölümlerinin değiştirileceği veya nelerin ekleneceği soruları yanıtlar.

Eğitim için bilgisayarın kullanım şekilleri içinde en fazla dikkati çeken ve üzerinde en çok çalışılan şekil olan BDE, öğrencilerin belli konuları öğretmenlerine destek olacak ortamları sağlamaya yönelik olarak kullanılmaktadır.

8.1. BDE’nin Sağladığı Önemli Yararlar

Öğrenme hızı: BDE’nin sunduğu en önemli fayda, belki öğrencilerin kendi öğrenme hızlarına uygun olarak konuyu işlemeleri ve gerek duyduklarında aynı konuyu tekrar çalışma olanağı bulabilmeleridir.

Katılımcı öğrenme: Her ne kadar BDE uygulamaları öğrencilerin kendi kendilerine ve kendi öğrenme hızlarına uygun öğrenme ortamları sunsa da, grup çalışmasını destekleyebilmesi açısından da etkin materyallerdir. Bunun yanında, BDE ortamlarında öğrencinin sürekli aktif olması ve derse katılımı sağlanabilir.

Öğretimsel etkinliklerin çeşitliliği: Görsel-işitsel öğelerin en etkin kullanılabildiği ortam BDE ortamıdır. BDE ortamları, sağladıkları öğretimsel etkinliklerin niteliği ve niceliği açısından en etkin ortamlardır.

Öğrenci etkinliklerinin ve performansının izlenebilmesi: BDE ortamındaki bir öğrencinin bir konu üzerinde harcadığı zaman ve gösterdiği performans, bilgisayar tarafından kayıt edilebilir ve istendiği zaman öğretmenin kullanımına sunulabilir.

Zamandan ve ortamdan bağımsızlık: BDE ortamındaki bir öğrenci istediği öğretimsel etkinlikleri istediği zaman, ders saati dışında kalan zamanlarda da, uygulayabilir ya da tekrar edebilir.

8.2. BDE’nin Sınırlılıkları

Öğrencinin sosyo-psikolojik gelişimlerini engellemesi: Bazı uzmanlara göre, bilgisayarların öğretimi bireyselleştirebilmesi, öğrencinin sınıf içinde arkadaşları ve öğretmeniyle olan etkileşimini azaltmaktadır.

Özel donanım ve beceri gerektirmesi: Bir öğretim yazılımının kullanılabilmesi için mutlaka gerekli donanımın bulunması gerekir. Sınıfların ya da okulların BDE için gerekli donanımlara erişimi zor ve pahalı bir süreç olabilir.

Eğitim programını desteklememesi: Öğretimde kullanılan her materyalin, eğitim programını destekleyici ve programda belirlenen amaç ve hedefleri öğrenciye kazandırıcı nitelikte olması gerekir. Ancak, piyasada bulunan birçok eğitim yazılımı bu özellikten uzaktır.

- 39 -

Öğretimsel niteliğin zayıf olması: Eğitim yazılımının türü ne olursa olsun, her türlü yazılım öğretim tasarımı ilkelerine uygun olarak geliştirmelidir. Bu gerçeğe rağmen, piyasadaki yazılımların büyük bir çoğunluğu bu nitelikten yoksundur.

Sınırlılıkları ve sağladıkları açısından incelendiğinde, BDE’nin etkin öğretim ortamları yaratmada başarılı olduğunu söyleyebiliriz.

Değerlendirme genel anlamda bir ölçme sonucunu bir ölçütle karşılaştırarak bir değer yargısına varmak demektir. Öğrencilerin belirlenen öğretim amaçlarını kazanıp kazanmadığı iki değerlendirme türü ile ifade edilebilir; süreci değerlendirme, ürünü değerlendirme. Süreci değerlendirme, 1967 yılında Michael Scriven tarafından ortaya atılmıştır.

Süreç değerlendirme, uygulanan tasarımın ne kadar verimli olduğunu belirlemek, aksayan ve eksik kalan yönlerini belirlemek ve bunların giderilmesi için gerekli önlemleri almak amacıyla yapılır. Bu şekilde ürünün geliştirilmesi sürecinde ve sonunda yapılan kontrol süreci, öğretmene veya tasarımcıya ürünün daha iyi yapılandırılması için geri bildirim sağlamaktadır.

Ürün değerlendirmesi öğretim tasarım süreci tamamlandıktan sonra yapılır. Tasarım sonunda ortaya çıkan ürünün etkili olup olmadığını ortaya çıkarmak için yapılır. Elde edilen bulguları tasarımcılar yeni müfredat programlarında veya özgün bir ürünü geliştirmek için kullanabilir.

8.3. Materyal Değerlendirmesinde Süreci Değerlendirme

Eğitim yazılımı materyali tasarladığımızı düşünelim. Tasarım aşaması devam ederken yazılımınızın daha çok geliştirmek ve uygulama sırasında çıkacak sorunları en aza indirmek için mutlaka süreç değerlendirmesi yapmamız gerekir.

Süreci değerlendirme, değerlendirme üç aşamadan meydana gelir (Dick, 1997). Birinci aşamada uzmanlardan, tasarlanan materyalin teknik kalitesi hakkında bilgi toplanır. İkinci ve üçüncü aşamalarda ise, geliştirilen öğretim materyal ya da programı hedef kitleyi temsil eden farklı öğrenci grupları üzerinde denenir (Yalın, 2005).

8.3.1. Uzman Değerlendirmesi:

Öğretim tasarımcıları, öğretmenler ve konu ile ilgili bilgisi olan uzmanlardan geliştirilmekte olan ürün hakkında bilgi toplanır. Taslak materyalin değerlendirilmesinde uzmanın görüşünü almak, farklı bilgilere ulaşmak için aşağıdaki sorulara yer verilebilir.

Eksiklik tespit ettiğiniz unsurlar nerelerde görülmektedir?

Eksiklikler veya problem neden kaynaklanmaktadır?

Bunun için neler yapılabilir?

Geis (1987) uzman değerlendirmesinde farklı uzmanların işe koşarak belirli unsurları değerlendirebileceğini ileri sürmektedir. Tablo 8.1.’de uzman değerlendirmesine katılan uzmanlar ve uzmanların fonksiyonları verilmiştir.

- 40 -

Tablo 8.1. : Uzman Değerlendirmesine Katılan Uzmanlar ve Uzmanların Fonksiyonları

Konu Alanı Uzmanları Tasarımın içeriği, doğruluğu, sıralanışı ve güncel olup olmadığı açılarından değerlendirirler. Bu gibi unsurlar analiz ve geliştirme aşamalarında önemli unsurlardır.

Öğretim Tasarımcıları Biçimsel özellikler veya işlevsel özellikleri değerlendirirler.

Medya Uzmanları Mesaj tasarımının fiziksel özelliklerinin görsel-işitsel sunuma uygun olup olmadığına bakarak değerlendirirler. Bir başka ifade ile öğretim materyallerinin tasarım ilkelerine ve öğelerine uygunluğuna bakarlar

Dinleyiciler Eğitimciler veya öğretmenler tarafından materyalin kabul edilebilirliği, kullanım kolaylığı, uygulanabilirliği değerlendirilir.

Diğer Görevliler Sosyal, etnik, yasal, ahlaki açılardan uygun olup olmadığı değerlendirirler.

Finansal Olarak Destekleyenler Maliyet, uygulama, verilen süre gibi işlevleri değerlendirirler.

Önceki Öğrenciler Daha önce aynı konuyu farklı bir ortamda farklı bir formatta alan öğrencilere değerlendirme yaptırılır. Değerlendirme sonucunda yeni düşünceler tasarımın geliştirilmesi için katkı sağlayabilir.

Yalın (2005) ise uzman değerlendirmesini, konu alanı uzmanları, öğretim tasarımcıları ve öğretmenler olmak üzere uzmanları üç kategoriye ayırmış uzmanların fonksiyonlarını Tablo 8.2.‘de olduğu gibi özetlemiştir.

Tablo 8.2. : Uzman Değerlendirmesi

Konu alanı uzmanları İçeriği doğruluk, sıralanış ve güncel olup olmadığı açılarından değerlendirir.

Öğretim tasarımcıları

Taslak materyali; Öğretim içeriğinin materyalde doğru yansıtılıp yansıtılmadığı, Öğretim içeriğinin materyalde doğru sıralanıp sıralanmadığı, Öğretim hedeflerinin materyalin içeriği ile tutarlı olup olmadığı, Öğretim içeriğine göre öğretim materyalinin doğru seçilip seçilmediği, Öğretim materyallerinin tasarımlarının tasarım ilkelerine uygun olup olmadığı açılarından değerlendirir.

Öğretmenler Öğretim materyallerinin doğruluk, kullanım kolaylığı vb. konularda görüşlerinden faydalanılır.

- 41 -

8.3.2. Birebir Değerlendirme

Birebir değerlendirme hedef kitleyi temsil üç veya daha fazla öğrenci ile etkileşim kurularak yapılır. Birebir değerlendirmede hedeflenen davranışların kazanılıp kazanılmadığına, materyalin aksayan yönlerini tespit etmeye yönelik bilgi toplanmaya çalışılır. Bilgi toplama kaynakları aşağıda verişmiştir;

Tanılayıcı testler: Bu değerlendirme de amaç, öğrencilerin materyali kullanmaya başlamadan önce giriş davranışlarını belirlemektir. Bu değerlendirme sonucuyla öğretimin başlangıç noktası belirlenir ve öğrencilerin giriş davranışlarının tahminindeki hatalar belirlenir.

Öğrenci performansı: Öğrenme süreci içerisinde öğrencinin performansı izlenir. Öğrencilerin her bir görevi yerine getirmesinde veya yaptığı uygulamalarda karşılaştığı güçlükler, anlaşılmayan noktalar öğretim tasarımcıları tarafından not alınır.

Öğrenci düşünceleri: Öğrenci son testi tamamladıktan sonra tasarımın geliştirilmesine yönelik öneriler ve bilgiler toplanır.

8.3.3. Pilot Değerlendirme

Bire bir değerlendirmeden sonra yine hedef gruba yönelik yapılan pilot değerlendirmede öğretimin etkililiği, öğrenme problemlerinin tespiti, öğretim hedeflerine ulaşılıp ulaşılamadığı ve öğrenci memnuniyetine yönelik bilgiler toplanır. Bu aşamada öğrencinin öğretim süreci içerindeki tutum ve davranışları gözlemlenir. Genellikle tasarımın başarısı için öğrenci memnuniyeti oldukça önemlidir. Bunun için öğrenci memnuniyetini ortaya çıkaran anketler kullanılır veya odak grup görüşmeleri yapılır.

Bir öğretim materyalinin pilot değerlendirmesi şu aşamaları içerir (Yalın, 2005).

Hedef kitleyi temsil eden 8 ile 20 arasında öğrenci seçilir.

Öğrencilerin, öğretim materyallerinde başarılı olabilmesi için gerekli ön koşul bilgi ve becerilere sahip olup olmadığını belirlemek için hazırlanan giriş davranışları testi uygulanır.

Materyalde öğretilecek bilgi ve becerilerle ilgili hazırlanan ön test uygulanır. Ön test ve giriş davranışları testi istenirse birleştirilerek tek bir test haline getirilebilir.

Amaçlanan öğrenme çevresinde kullanılacak yöntemler ve şartlara uygun olarak öğretim yapılır.

Öğretim aralarında öğrencilerle konuşarak onların öğretim hakkındaki görüşleri alınır.

Son test uygulanır.

Son test verilerini kullanarak öğrencilerin materyalde verilen eğitimin hedeflerini kazanma düzeyleri saptanır.

Öğrencilere bir tutum anketi uygulanır.

Toplanan bütün veriler analiz edilir.

Öğretim materyalleri düzeltilir.

Eğer öğretim materyallerinde çok fazla değişiklik gerekiyorsa, gerekli düzeltmeleri yaptıktan sonra ayrı bir pilot değerlendirme yapılır.

- 42 -

8.4. Materyal Değerlendirmesinde Ürün Değerlendirmesi

Ürün değerlendirme, sonuç değerlendirme veya düzey belirleyici değerlendirme olarak da adlandırılır. Ürün değerlendirmede, tasarım modele uygun olarak geliştirilip uygulandıktan sonra önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmadaki yeterliliği değerlendirilir. Süreç değerlendirmede geliştirilen öğretim materyalinin uygulamaya geçmeden önce eksikliklerini belirleyerek düzenleme ve değişiklik yapılmaktadır. Ürün değerlendirmede ise geliştirilen materyalin uygulamadan sonraki etkililiği hakkında bilgi toplanmaktadır. Tablo 8.3.‘de süreç ve ürün değerlendirmenin temel özellikleri karşılaştırılmıştır.

Tablo 8.3. : Süreç ve Ürün Değerlendirmenin Temel Özellikleri Karşılaştırılması

Süreç değerlendirme Sonuç değerlendirme

Ne değerlendirilecek? Öğretim materyali, öğretim tasarımı Öğretim hedeflerine ulaşma durumu

Kim değerlendirilecek Konu alanı uzmanları, tasarımcılar, öğretmenler, medya uzmanları vb.

Materyal ilgili bütün kişiler (öğretmenler, öğrenciler, yöneticiler vb.)

Ne zaman değerlendirilecek? Tasarım geliştirme süreci içerisinde, Tasarımın uygulanması tamamlandıktan sonra

Değerlendirmenin amacı nedir?

Tasarımı ve öğretim uygulamasını izlemek, değişiklikleri ortaya çıkarmak, eksiklikleri belirlemek ve geliştirmek için.

Tasarım ve öğretimin etkililiğine karar vermek, öğrenci memnuniyetini ortaya çıkarmak için.

Veri türü nedir? Çoğunlukla nitel veri Çoğunlukla nicel veri

Nasıl değerlendirilir? Ölçüt, uzman görüşü, görüşme, anket, gözlem ve ünite testleri ile değerlendirilir.

Objektif araçlar, uzman görüşleri, gözlem ve incelemeler, test sonuçları ile değerlendirilir.

Ürün değerlendirmenin adımları aşağıda verilmiştir (Smith Ragan, 1999; akt Fer , 2009)

Değerlendirmenin amacı belirlenir.

Değerlendirmenin başarı ölçütleri seçilir.

Değerlendirme yaklaşımı kararlaştırılır.

Ne tür bilginin, ne zaman, kimlerden toplanacağı ve toplanan bilgilerin nasıl değerlendirileceği kararlaştırılır.

Değerlendirme ölçütleri belirlenir. Örneğin; öğrenme ürünleri, duygu ve düşünceler, maliyet vb.)

Bilgiler toplanır.

Bilgiler çözümlenerek sonuçlar raporlanır.

- 43 -

8.5. Materyal Değerlendirme Formları

Birçok materyal geliştirdik veya materyal geliştirmeye de devam ediyorsak. Geliştirdiğimiz veya geliştirmekte olduğumuz materyalleri nasıl değerlendireceğiz?

Geliştirilen her öğretim materyali öncelikle “Görsel Tasarım İlke ve Öğelerini Değerlendirme Formu”na göre değerlendirilmelidir (EK-7). Daha sonra, materyalin özelliğine göre farklı ölçütler ile oluşturulmuş değerlendirme formlarından biri kullanılabilir (EK-8). Materyal değerlendirmelerinde süreci değerlendirmek için ise uzaman değerlendirmeleri kullanılabilir (EK-10 ve EK-11’de).

- 44 -

UYGULAMA, BAKIM VE KONTROL

Uygulama, bakım ve kontrol, Seels ve Glasgow öğretim tasarım modelinin sekizinci basamağıdır. Bu basamakta tasarlanan model uygulanır bakımı yapılır ve kontrol edilir. Geliştirilen modelde henüz uygulama aşamasına geçilmemiştir.

ERİŞİ (SONUÇ) DEĞERLENDİRME Erişi değerlendirmesi, Seels ve Glasgow öğretim tasarım modelinin dokuzuncu

basamağıdır. Bu basamakta uygulanan modelin değerlendirmesi yapılmaktadır.

Eğitsel materyal geliştirirken iki tür değerlendirme söz konusu olur: Biçimlendirmeye yönelik (formatif) değerlendirme ve düzey belirlemeye yönelik (samatif) değerlendirme. Biçimlendirmeye yönelik değerlendirme, ürün geliştirmenin belli aşamalarında yapılan ara değerlendirmelerdir ve geliştirme sürecinin amaca uygun gidip gitmediğine ilişkin bilgi verir. Buna karşın düzey belirlemeye yönelik değerlendirme, ürün son haliyle ortaya çıkarıldıktan sonra yapılır ve ürün hakkında son kararı vermek için bilgi sağlar.

Biçimlendirmeye yönelik değerlendirme ile dersin özellikleri incelenerek hangi bölümlerinin değiştirileceği veya nelerin ekleneceği soruları yanıtlanırken, düzey belirlemeye yönelik değerlendirme ortaya çıkarılmış dersin hedeflenen kitleye uygulanıp olumlu sonuç alınıp alınamayacağına ilişkin bir karara temel teşkil eder.

Düzey belirlemeye yönelik değerlendirmede öğretmenlerce ve öğrencilerce kullanılan yazılım destek materyalleri de incelemeye alınmalıdır. Tüm değerlendirme ve revizyon çalışmalarından sonra ortaya çıkacak bilgiler dahilinde yazılım özelliklerine ilişkin özet bir yazılım karnesi çıkartmak, yazılımı daha sonra inceleyecek olanlara bilgi vermek açısından faydalı olacaktır.

UYGULAMA VE YAYILIM

Uygulama ve yayılım, Seels ve Glasgow öğretim tasarım modelinin onuncu ve son basamağıdır. Bu basamakta geliştirilen modelin uygulaması ve yayılımı gerçekleştirilir.

- 45 -

8. KAYNAKLAR:

Avcı, A. (2012). Değerler Eğitim Dergisi, Cilt 8, No. 19, 7-52

Ates ̧M. (2010). Derslerde etkileşimli tahta kullanımı, Marmara Dergisi, 22, 409–427

Baran, B. (2010). Experiences from the Process of Designing Lessons with Interactive Whiteboard, Assure as a

Road Map. Contemporary Educatıonal Technology, 1 (4), 367-380.

Beeland, W.D., (2002). Student engagement, visual learning and technology: Can interactive whiteboards help?

<http://teach.valdosta.edu/are/Artmanscrpt/vol1no1/beeland_am.pdf> Retrieved 2.06.09.

Bilen, M. (2002). Plandan Uygulamaya Öğretim. Anı Yayınevi, Ankara.

Bilen, K. (2007). “Bilgisayar Destekli Öğretim Materyalinin Canlıların Sınıflandırılması Konusunda Öğrencilerin

Başarı Düzeyine ve Bilgisayara Yönelik Tutumlarına Etkisi”, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 287-

298.

Boyle, T. (1997) Design for multimedia learning, Prentice-Hall.

Çekbaş, Y. (2003). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Bilgisayara Yönelik Tutumlar.

Çekbaş, Y. (2003). Bilgisayar Destekli Eğitimin Öğrenciler Üzerine Etkisi, (The Turkish Online Journal of

Educational Technology - TOJET October 2003 ISSN: 1303-6521 Volume 2, Issue 4, Article 11)

Demirel, Ö. ve Yağcı E. (2007). "Eğitim, Öğretim Teknolojisi ve İletişim". Öğretim Teknolojileri ve Materyal

Tasarımı, (Editör: Ö. Demirel & E. Altun) Pegem A Yayıncılık, Ankara.

Dick, W., Carey, L. (2001). The Systematic Design of Instruction. Logman, New York.

Ekici, F. (2008). Akıllı Tahta Kullanımının İlköğretim Öğrencilerinin Matematik Başarılarına Etkisi,

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.

Eroğlu, S.E. (2009). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009;21

Fer, S. (2008). Öğretim Tasarımı. Anı Yayıncılık, Ankara.

Gerlach, V.S. & Ely, D.P. (1980). Teaching & Media: A Systematic Approach Englewood Clifts, NJ: Prentice-Hall

Incorporated.

Gürel, G., Ülgen, E., Çağıltay, K., Yıldırım, S. (2007). “Problems and expectations of instructors in terms of

technology use in higher education: A descriptive study”. Proceedings of the 32nd IUT (Improving University

Teaching) Conference. Jaen, Spain

Halis, G. (2002). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

Issroff, K. (1998). Evaluation of Confidence Assessment within Optional Coursework. , In Innovation in the

evaluation of Learning Technology. Ed. M.Oliver, Univ. N. London Press, pp169-179.

Kazu, H. , Yeşilyurt, E. (2008). Öğretmenlerin Öğretim Araç-Gereçlerini Kullanım Amaçları, Fırat

Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 18/2, 175-188.

Küçükahmet, L. (2006). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

Levy, P. (2002). Interactive whiteboards in learning and teaching in two sheffield schools: A developmental study.

<http://dis.shef.ac.uk/eirg/projects/wboards.htm> Retrieved 2.06.09.

Mcalpına,L. Weston, C. (1994), The Attributes of Instructional Materials. Performance Improvement Quarterly,

Spring : 19-30.

Starkings, S., & Krause, L. (2008). Chalkboard To Smartboard – Maths Going Green?, MSOR Connections, 7(4),

13-15

- 46 -

Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Tasarımı. Pegem A Yayıncılık, Ankara.

Seels, B. ve Glasgow, Z. (1990). Exercies in Instructional Desing NewYork

Slavin, R. E. (1994). Cooperative learning: Theory, research, and practice (2nd ed.). Englewood Cliffs, NJ:

Prentice Hall.

Somyurek, S., Atasoy, B., & Ozdemir, S. (2009). Board’s IQ: What makes a board smart?, Computers and

Education, 53, 368-374.

Şimşek, A. (2011). Öğretim Tasarımı, Nobel Yayınları, Ankara.

Smith, A. (2000). Interactive whiteboard evaluation. <http://www.mirandanet.ac.uk/pubs/smartboard.htm>

Retrieved 2.06.09

Schmid, E. C. (2008). Potential pedagogical benefits and drawbacks of multimedia use in the English language

classroom equipped with interactive whiteboard technology. Computers and Education, 51, 1553–1568.

Türel, Y. K. (2010). Developing Teachers’ Utilization of Interactive Whiteboards. In D. Gibson & B. Dodge (Eds.),

Proceedings of Society for Information Technology & Teacher Education International Conference 2010 (pp. 3049-

3054).

Türel, Y. K., & Demirli, C. (2010) Instructional Interactive Whiteboard Materials: Designers' Perspectives,

Procedia - Social and Behavioral Sciences (Elsevier), Volume 9, p.1437-1442.

Yalın, H. İ. (1997). Hizmet içi eğitim var olan ya da ileride çözülmesi gerekecek bir problemi çözmek için yapılır.

Milli Eğitim Dergisi. Sayı:133.

Yalın, H. İ. (2002). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme (17. basım), Nobel Dağıtım, Ankara.

Yalın, H. İ. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

Yanpar, T. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Anı Yayıncılık, Ankara.

- 47 -

EKLER

- 48 -

EK 1: ÖĞRENCİ ANKETİ

Sevgili Öğrenciler; Aşağıda yer alan sorular derslerde etkileşimli tahta kullanımı hakkında sizin görüşlerinizi almak

üzere hazırlanmıştır. Anketimiz toplam 15 sorudan oluşmaktadır. Anket sorularına vereceğiniz cevaplar etkileşimli tahta kullanımının derslerde daha etkin hale gelmesi için önemlidir. Her bir soruyu dikkatle okuyarak karşısında yer alan kutuya cevabınızı çarpı "X" işaretinizi koyarak cevaplandırınız.

Cinsiyetiniz : Erkek Kadın Yaşınız : Eğitim Durumunuz: : İlköğretim Lise Üniversite Yüksek Lisans Doktora Aile Gelir Durumunuz : 0-750 750-1250 1250-1750 1750-2250 2250 ve üstü Annenizin Eğitim Düzeyi : İlköğretim Lise Üniversite Yüksek Lisans Doktora Babanızın Eğitim Düzeyi : İlköğretim Lise Üniversite Yüksek Lisans Doktora Annenizin Mesleği : Babanızın Mesleği :

Öğrenci Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle

Katılıyorum

1. Etkileşimli tahta kullanıldığında dersi daha iyi öğreniyorum.

2. Etkileşimli tahta kullanıldığında konuyu anlamak kolaylaşıyor.

3. Etkileşimli tahta sayesinde öğretmenin yazım ve çizimleri daha anlaşılır hale geliyor.

4. Etkileşimli tahta kullanımı ile görsel ve işitsel materyaller konuyu daha iyi anlamamı sağlıyor.

5. Etkileşimli tahta sayesinde derslerde bir konuyu daha fazla ve değişik kaynaktan öğrenme imkânı buluyorum.

6. Etkileşimli tahta zaman kazandırıyor ve derslerin daha hızlı ilerlemesini sağlıyor.

7. Normal tahta ile etkileşimli tahta arasında çok büyük bir fark yoktur.

8. Etkileşimli tahta kullanıldığında derse daha fazla katılıyorum.

9. Etkileşimli tahta öğrenmeyi daha zevkli ve ilginç hale getiriyor.

10. Etkileşimli tahtanın kullanıldığı dersleri tercih ederim.

11. Etkileşimli tahta öğretmenimiz tarafından çalıştırılıp kısa sürede derse hazır hale getirilebiliyor.

12. Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarını yapılabiliyor.

13. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya anlatacağı ders materyalini aktarabiliyor.

14. Öğretmenimiz etkileşimli tahtayı kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldırabiliyor.

15. Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın araç çubuğunu kullanım işlevine göre farklı yerlere taşıyabiliyor.

16. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya yazı yazmak için kalem araç çubuğunu kullanabiliyor.

17. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya eklediği resimleri, şekilleri yeniden boyutlandırabiliyor.

18. Öğretmenimiz etkileşimli tahtada işlediği dersleri kaydedip, konu tekrarı yapmak istediğin de tekrardan kullanıyor.

19. Öğretmenimiz konu ile ilgili video ve sesleri etkileşimli tahtaya aktarabiliyor.

20. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya internet tarayıcısını kullanarak ders ile ilgili materyalleri aktarabiliyor.

- 49 -

EK 2: ÖĞRENCİ ANKETİNİ OLUŞTURAN MADDELERİN AMAÇLARI

Öğrenci Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle

Katılıyorum

1. Etkileşimli tahta kullanıldığında dersi daha iyi öğreniyorum.

2. Etkileşimli tahta kullanıldığında konuyu anlamak kolaylaşıyor.

3. Etkileşimli tahta sayesinde öğretmenin yazım ve çizimleri daha anlaşılır hale geliyor.

4. Etkileşimli tahta kullanımı ile görsel ve işitsel materyaller konuyu daha iyi anlamamı sağlıyor.

5. Etkileşimli tahta sayesinde derslerde bir konuyu daha fazla ve değişik kaynaktan öğrenme imkânı buluyorum.

6. Etkileşimli tahta zaman kazandırıyor ve derslerin daha hızlı ilerlemesini sağlıyor.

Etkileşimli Tahtanın Eğitimdeki İşlevselliği

7. Normal tahta ile etkileşimli tahta arasında çok büyük bir fark yoktur.

8. Etkileşimli tahta kullanıldığında derse daha fazla katılıyorum.

9. Etkileşimli tahta öğrenmeyi daha zevkli ve ilginç hale getiriyor.

10. Etkileşimli tahtanın kullanıldığı dersleri tercih ederim.

Etkileşimli Tahtaya Karşı Gösterilen Tutum

11. Etkileşimli tahta öğretmenimiz tarafından çalıştırılıp kısa sürede derse hazır hale getirilebiliyor.

12. Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarını yapılabiliyor.

13. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya anlatacağı ders materyalini aktarabiliyor.

14. Öğretmenimiz etkileşimli tahtayı kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldırabiliyor.

15. Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın araç çubuğunu kullanım işlevine göre farklı yerlere taşıyabiliyor.

16. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya yazı yazmak için kalem araç çubuğunu kullanabiliyor.

17. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya eklediği resimleri, şekilleri yeniden boyutlandırabiliyor.

18. Öğretmenimiz etkileşimli tahtada işlediği dersleri kaydedip, konu tekrarı yapmak istediğin de tekrardan kullanıyor.

19. Öğretmenimiz konu ile ilgili video ve sesleri etkileşimli tahtaya aktarabiliyor.

20. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya internet tarayıcısını kullanarak ders ile ilgili materyalleri aktarabiliyor.

Etkileşimli Tahtanın Öğretmen Tarafından Etkin Kullanımı

- 50 -

EK 3: ÖĞRENCİ ANKET MADDELERİNİN ANALİZİ

Öğrenci Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle

katılıyorum f % f % f % f % f %

1. Etkileşimli tahta kullanıldığında dersi daha iyi öğreniyorum. 0 0 2 10 6 30 6 30 6 30

2. Etkileşimli tahta kullanıldığında konuyu anlamak kolaylaşıyor. 1 5 1 5 6 30 6 30 6 30

3. Etkileşimli tahta sayesinde öğretmenin yazım ve çizimleri daha anlaşılır hale geliyor. 0 0 2 10 4 20 8 40 6 30

4. Etkileşimli tahta kullanımı ile görsel ve işitsel materyaller konuyu daha iyi anlamamı sağlıyor. 0 0 2 10 6 30 4 20 8 40

5. Etkileşimli tahta sayesinde derslerde bir konuyu daha fazla ve değişik kaynaktan öğrenme imkânı buluyorum. 0 0 2 10 6 30 4 20 8 40

6. Etkileşimli tahta zaman kazandırıyor ve derslerin daha hızlı ilerlemesini sağlıyor. 0 0 0 0 4 20 8 40 8 40

7. Normal tahta ile etkileşimli tahta arasında çok büyük bir fark vardır. 0 0 2 10 4 20 8 40 6 30

8. Etkileşimli tahta kullanıldığında derse daha fazla katılıyorum. 0 0 0 0 2 10 4 20 14 70

9. Etkileşimli tahta öğrenmeyi daha zevkli ve ilginç hale getiriyor. 0 0 0 0 2 10 6 30 12 60

10. Etkileşimli tahtanın kullanıldığı dersleri tercih ederim. 2 10 2 10 4 20 6 30 6 30

11. Etkileşimli tahta öğretmenimiz tarafından çalıştırılıp kısa sürede derse hazır hale getirilebiliyor. 2 10 2 10 8 40 4 20 4 20

12. Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın kalibrasyon ayarlarını yapılabiliyor. 8 40 6 30 2 10 2 10 2 10

13. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya anlatacağı ders materyalini aktarabiliyor. 2 10 4 20 4 20 8 40 2 10

14. Öğretmenimiz etkileşimli tahtayı kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldırabiliyor. 6 30 6 30 4 20 2 10 2 10

15. Öğretmenimiz etkileşimli tahtanın araç çubuğunu kullanım işlevine göre farklı yerlere taşıyabiliyor. 8 40 4 20 2 10 2 10 2 10

16. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya yazı yazmak için kalem araç çubuğunu kullanabiliyor. 6 30 6 30 4 20 2 10 2 10

17. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya eklediği resimleri, şekilleri yeniden boyutlandırabiliyor. 8 40 4 20 4 20 2 10 2 10

18. Öğretmenimiz etkileşimli tahtada işlediği dersleri kaydedip, konu tekrarı yapmak istediğin de tekrardan kullanıyor.

10 50 4 20 2 10 2 10 2 10

19. Öğretmenimiz konu ile ilgili video ve sesleri etkileşimli tahtaya aktarabiliyor. 12 60 4 20 0 0 2 10 2 10

20. Öğretmenimiz etkileşimli tahtaya internet tarayıcısını kullanarak ders ile ilgili materyalleri aktarabiliyor. 6 30 6 30 4 20 2 10 2 10

- 51 -

EK 4: ÖĞRETİM ELEMANI ANKETİ

Sevgili Öğretim Elemanları; Aşağıda yer alan sorular derslerde etkileşimli tahta kullanımı hakkında sizin görüşlerinizi almak

üzere hazırlanmıştır. Anketimiz toplam 20 sorudan oluşmaktadır. Anket sorularına vereceğiniz cevaplar etkileşimli tahta kullanımının derslerde daha etkin hale gelmesi için önemlidir. Her bir soruyu dikkatle okuyarak karşısında yer alan kutuya cevabınızı çarpı "X" işaretinizi koyarak cevaplandırınız.

Cinsiyetiniz : Erkek Kadın Yaşınız : Eğitim Durumunuz : Üniversite Yüksek Lisans Doktora Gelir Durumunuz : 500-1000 TL 1000-1500 TL 1500-2000 TL 2000-2500 TL 2500 TL ve üstü Branşınız : Öğretmenlik Yaptığınız Süre : 0-3 Yıl Arası 3-5 Yıl Arası 5-10 Yıl Arası 10-15 Yıl Arası 15 Yıl ve üstü Teknolojiye Olan İlginiz : Çok Az Az Orta Çok Çok Fazla

Öğretim Elemanı Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle

Katılıyorum

1. Etkileşimli tahtaların eğitim için iyi bir tamamlayıcı olduğunu düşünüyorum.

2. Etkileşimli tahta kullanmak beni daha etkili bir öğretmen yapıyor.

3. Derslerde geleneksel yöntemlerin yetersiz olduğunu düşünüyorum.

4. Etkileşimli tahtayı kullanmayı seviyorum.

5. Etkileşimli tahta kullanırken öğrencilerin önünde kendimi rahat hissediyorum.

6. Öğrencilerin bu teknolojiye hazır olduklarını düşünüyorum.

7. Etkileşimli tahta kullanımı normal tahtada yazmaya harcadığım zamanı azaltıyor.

8. Etkileşimli tahta kullanımı ile derslerde daha fazla materyali kolaylıkla öğrencilerimle paylaşabiliyorum.

9. Ders sırasında faydalı bilgi ve materyalleri kaydetmek daha kolay oluyor.

10. Etkileşimli tahta kullanımı konuların tekrarı ve özetlenmesini kolaylaştırıyor.

11. Etkileşimli tahtayı aktif kullanmak için derslere daha fazla hazırlanmak gerekiyor.

12. Etkileşimli tahta kullanımı konusunda eğitime ihtiyaç duyuyorum.

13. Etkileşimli tahta kullanımında yeterli eğitim aldığımı düşünüyorum.

14. Etkileşimli tahta eğitiminin öğrenmemi sağlayacak yeterli sürede verildiğini düşünüyorum.

15. Etkileşimli tahta eğitiminde derslerde verimli olabilecek özelliklerin üzerinde durulduğunu düşünüyorum.

16. Etkileşimli tahtayı çalıştırıp derse hazır hale getirebiliyorum.

17. Etkileşimli tahta kullanımında kalibrasyon ayarlarını yapabiliyorum.

18. Etkileşimli tahtaya anlatacağım konu ile ilgili materyali aktarabiliyorum.

19. Etkileşimli tahta kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldırabiliyorum.

20. Etkileşimli tahtanın araç çubuklarını kullanım işlevine göre istediğim yere taşıyabiliyorum.

21. Etkileşimli tahtayı kullanırken yazı yazarken kalem araç çubuğunu kullanabiliyorum.

22. Etkileşimli tahtaya eklediğim nesneleri istediğim gibi yeniden boyutlandırabiliyorum.

23. Etkileşimli tahtada yapığım çalışmaların kaydedip, konu tekrarı gerektiğinde tekrardan kullanabiliyorum.

24. Etkileşimli tahtada anlatılan konularla ilgili video ve ses ekleyebiliyorum.

25. Etkileşimli tahtaya internet tarayıcılarını kullanarak bilgi aktarabiliyorum.

- 52 -

EK 5: ÖĞRETİM ELEMANI ANKETİNİ OLUŞTURAN MADDELERİN AMAÇLARI

Öğretim Elemanı Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle

katılıyorum

1. Etkileşimli tahtaların eğitim için iyi bir tamamlayıcı olduğunu düşünüyorum.

2. Etkileşimli tahta kullanmak beni daha etkili bir öğretmen yapıyor.

3. Derslerde geleneksel yöntemlerin yetersiz olduğunu düşünüyorum.

4. Etkileşimli tahtayı kullanmayı seviyorum.

5. Etkileşimli tahta kullanırken öğrencilerin önünde kendimi rahat hissediyorum.

6. Öğrencilerin bu teknolojiye hazır olduklarını düşünüyorum.

Etkileşimli Tahtaya Karşı Gösterilen Tutum

7. Etkileşimli tahta kullanımı normal tahtada yazmaya harcadığım zamanı azaltıyor.

8. Etkileşimli tahta kullanımı ile derslerde daha fazla materyali kolaylıkla öğrencilerimle paylaşabiliyorum.

9. Ders sırasında faydalı bilgi ve materyalleri kaydetmek daha kolay oluyor.

10. Etkileşimli tahta kullanımı konuların tekrarı ve özetlenmesini kolaylaştırıyor.

11. Etkileşimli tahtayı aktif kullanmak için derslere daha fazla hazırlanmak gerekiyor.

Etkileşimli Tahtanın Eğitimdeki İşlevselliği

12. Etkileşimli tahta kullanımı konusunda eğitime ihtiyaç duyuyorum.

13. Etkileşimli tahta kullanımında yeterli eğitim aldığımı düşünüyorum.

14. Etkileşimli tahta eğitiminin öğrenmemi sağlayacak yeterli sürede verildiğini düşünüyorum.

15. Etkileşimli tahta eğitiminde derslerde verimli olabilecek özelliklerin üzerinde durulduğunu düşünüyorum.

Etkileşimli Tahta Eğitimine Duyulan İhtiyaç

16. Etkileşimli tahtayı çalıştırıp derse hazır hale getirebiliyorum.

17. Etkileşimli tahta kullanımında kalibrasyon ayarlarını yapabiliyorum.

18. Etkileşimli tahtaya anlatacağım konu ile ilgili materyali aktarabiliyorum.

19. Etkileşimli tahta kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldırabiliyorum.

20. Etkileşimli tahtanın araç çubuklarını kullanım işlevine göre istediğim yere taşıyabiliyorum.

21. Etkileşimli tahtayı kullanırken yazı yazarken kalem araç çubuğunu kullanabiliyorum.

22. Etkileşimli tahtaya eklediğim nesneleri istediğim gibi yeniden boyutlandırabiliyorum.

23. Etkileşimli tahtada yapığım çalışmaların kaydedip, konu tekrarı gerektiğinde tekrardan kullanabiliyorum.

24. Etkileşimli tahtada anlatılan konularla ilgili video ve ses ekleyebiliyorum.

25. Etkileşimli tahtaya internet tarayıcılarını kullanarak bilgi aktarabiliyorum.

Etkileşimli Tahtanın Etkin Kullanımı

- 53 -

EK 6: ÖĞRETİM ELEMANI ANKET MADDELERİNİN ANALİZİ

Öğretim Elemanı Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle

katılıyorum f % f % f % f % f %

1. Etkileşimli tahtaların eğitim için iyi bir tamamlayıcı olduğunu düşünüyorum. 2 10 2 10 4 20 4 20 8 40

2. Etkileşimli tahta kullanmak beni daha etkili bir öğretmen yapıyor. 0 0 2 10 2 10 4 20 12 60

3. Derslerde geleneksel yöntemlerin yetersiz olduğunu düşünüyorum. 2 10 2 10 4 20 6 30 6 30

4. Etkileşimli tahtayı kullanmayı seviyorum. 0 0 2 10 6 30 6 30 6 30

5. Etkileşimli tahta kullanırken öğrencilerin önünde kendimi rahat hissediyorum. 2 10 2 10 4 20 4 20 8 40

6. Öğrencilerin bu teknolojiye hazır olduklarını düşünüyorum. 2 10 2 10 2 10 4 20 10 50

7. Etkileşimli tahta kullanımı normal tahtada yazmaya harcadığım zamanı azaltıyor. 0 0 2 10 6 30 6 30 6 30

8. Etkileşimli tahta kullanımı ile derslerde daha fazla materyali kolaylıkla öğrencilerimle paylaşabiliyorum. 2 10 2 10 4 20 6 30 6 30

9. Ders sırasında faydalı bilgi ve materyalleri kaydetmek daha kolay oluyor. 2 10 2 10 6 30 6 30 4 20

10. Etkileşimli tahta kullanımı konuların tekrarı ve özetlenmesini kolaylaştırıyor. 0 0 2 10 6 30 4 20 8 40

11. Etkileşimli tahtayı aktif kullanmak için derslere daha fazla hazırlanmak gerekiyor. 0 0 0 0 4 20 8 40 8 40

12. Etkileşimli tahta kullanımı konusunda eğitime ihtiyaç duyuyorum. 2 10 2 10 2 10 4 20 10 50

13. Etkileşimli tahta kullanımında yeterli eğitim aldığımı düşünüyorum. 14 70 4 20 2 10 0 0 0 0

14. Etkileşimli tahta eğitiminin öğrenmemi sağlayacak yeterli sürede verildiğini düşünüyorum. 12 60 6 30 2 10 0 0 0 0

15. Etkileşimli tahta eğitiminde derslerde verimli olabilecek özelliklerin üzerinde durulduğunu düşünüyorum.

6 30 6 30 4 20 2 10 2 10

16. Etkileşimli tahtayı çalıştırıp derse hazır hale getirebiliyorum. 2 10 2 10 8 40 4 20 4 20

17. Etkileşimli tahta kullanımında kalibrasyon ayarlarını yapabiliyorum. 8 40 6 30 2 10 2 10 2 10

18. Etkileşimli tahtaya anlatacağım konu ile ilgili materyali aktarabiliyorum. 2 10 4 20 4 20 8 40 2 10

19. Etkileşimli tahta kullanırken menü çubuğunu ekleyip kaldırabiliyorum. 6 30 6 30 4 20 2 10 2 10

20. Etkileşimli tahtanın araç çubuklarını kullanım işlevine göre istediğim yere taşıyabiliyorum. 8 40 4 20 2 10 2 10 2 10

21. Etkileşimli tahtayı kullanırken yazı yazarken kalem araç çubuğunu kullanabiliyorum. 6 30 6 30 4 20 2 10 2 10

22. Etkileşimli tahtaya eklediğim nesneleri istediğim gibi yeniden boyutlandırabiliyorum. 8 40 4 20 4 20 2 10 2 10

23. Etkileşimli tahtada yapığım çalışmaların kaydedip, konu tekrarı gerektiğinde tekrardan kullanabiliyorum. 10 50 4 20 2 10 2 10 2 10

24. Etkileşimli tahtada anlatılan konularla ilgili video ve ses ekleyebiliyorum. 12 60 4 20 0 0 2 10 2 10

25. Etkileşimli tahtaya internet tarayıcılarını kullanarak bilgi aktarabiliyorum. 6 30 6 30 4 20 2 10 2 10

- 54 -

EK 7: GÖRSEL TASARIM İLKE VE ÖĞELERİNİ DEĞERLENDİRME FORMU Materyalin Adı/Başlığı: Hedef Kitle: Hazırlayıcısı: Maliyet: Konu Alanı: Materyalin Özellikleri:

UYGUNLUK DÜZEYİ ÖLÇÜTLER

Çok İyi Kabul Edilebilir Zayıf Açıklamalar

Tasarım Öğelerinin Uygun Kullanımı

1. Materyalde çizgilerin yerinde ve uygun kullanılması

2. Materyalde kullanılan boyutların, gerçek boyut algısının kazanımına yardımcı olması

3. Materyalde kullanılan aynı nesnelerin farklı yerlerde kullanımında boyut açısından tutarlı olunması

4. Materyalde kullanılan dokunun görsel öğeyi algılamayı kolaylaştırabilmesi

5. Görsel öğelerde kullanılan renklerin gerçeğine uygun olması

6. Zemin ile şekil/metin arasında bütünleyen renklerin kullanılması

7. Materyalde kullanılan renk sayısının fazla olmaması (en fazla 4 renk)

8. Materyalde renklerin amacına uygun kullanılması

9. Materyalde nesneleri alanlara düzgün yerleştirilmesi

10. Materyalde kullanılan şekillerin uygun seçilmesi

Tasarım İlkelerinin Doğru Kullanımı

11. Materyalde bütünlük olması

12. Materyalde görsellerin ve metinlerin dengeli biçimde yerleştirilmesi

13. Dikkat çekilmesi istenen yerlerin vurgulanması

14. Görsellerin ve metinlerin hizalama ilkesine göre yerleştirilmesi

15. Metin ve nesnelerin yerleştirilmesinde yakınlık ilkesine uyulması

16. Materyalde ayrıntılı ve gereksiz bilgiye yer verilmemesi

Yapısal Özellikler

17. İçeriğin hedeflere uygun olması

18. İçeriğin doğru ve güncel olması

19. Materyalin ilgi çekmesi, ilgiyi sürdürmesi

Öneriler: Değerlendiren: Tarih:

- 55 -

EK 8: EĞİTİM YAZILIMI DEĞERLENDİRME FORMU Materyalin Adı/Başlığı: Hedef Kitle: Hazırlayıcısı: Maliyet: Konu Alanı: Materyalin Özellikleri:

UYGUNLUK DÜZEYİ ÖLÇÜTLER

Çok İyi Kabul Edilebilir Zayıf Açıklamalar

1. Dilin, açık, öz ve anlaşılır olması

2. Renk, ses ve grafiklerin uygun olması

3. Dikkat çekici ve kısa bilgi veren başlık sayfasının yer alması

4. Yönerge sayfasının açıklayıcı olması

5. Eğitim yazılımına kullanıcı girişi ile erişilmesi

6. Yazılımın başında hedeflerin bulunması

7. Yazılımda öğrenci kontrolüne yer verilmesi

8. Anahat düzeni ile konu başlıklarının verilmesi

9. Yazılımda yer alan butonlar, hiper bağlar ve görsel objelerin tüm sayfalarda bütünlük sağlaması

10. Bilginin sunulmasında metnin yanı sıra görsel öğelere de yer verilmesi

11. Bilginin sunulmasında metnin yanı sıra işitsel öğelere de yer verilmesi

12. Yardım sayfasının açıklayıcı olması

13. Giriş, yönerge, yardım, hızlı erişim vb. sayfalarına her sayfadan ulaşılabilir olması

14. Kullanıcı isteğine göre detaylı bilgi verilmesi

15. Öğrenci ile etkileşimi geliştirecek ortamların bulunması

16. Geri bildirimin etkili olması

17. Değerlendirme araçlarının öğrenciyi öz-değerlendirmeye teşvik etmesi

18. Kullanıcı kontrolü ile çıkış sağlanması

19. Kullanıcı kaldığı yerden yazılıma başlayabilmesi

20. Yazılımın kullanım kolaylığının olması

21. Yazılımın yüklenmesi, her ortamda çalıştırılması gibi teknik özelliklerinin kullanıma uygun olması

Öneriler: Değerlendiren: Tarih:

- 56 -

EK 9: ÖĞRENME MATERYALİNİN KULLANIŞLIĞI HAKKINDA GENEL SORULAR Aşağıdaki soruları programın genel özelliklerini düşünerek cevaplayınız.

1. Kullandığınız e-öğrenme materyalinin en iyi özelliği/özellikleri nedir? 2. Kullandığınız e-öğrenme materyalinin en kötü özelliği/özellikleri nedir? 3. Programı kullanırken en çok yaptığınız hata nedir? 4. Kullanıcı bakış açısıyla, program ya da görüntüleri geliştirmek amacıyla ne gibi değişiklik

yapardınız? 5. E-öğrenme materyali hakkında eklemek istediğiniz herhangi bir şey var mı?

- 57 -

EK 10: UZMAN DEĞERLENDİRMESİ

- 58 -

EK 11: UZMAN DEĞERLENDİRMESİ

- 59 -

- 60 -