ΛΕΥΚΩΣΙΑ, Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019 • Eτος 5ο • Aρ. φύλλου 229 Τιμή: €1,50Εβδομαδιαία Οικονομική και Πολιτική Εφημερίδα www.k athimerini .com.c y/f inancial

ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΟΟΣΑ

Νέα δοκιμασία για τη μεσαία τάξηΟ ΟΟΣΑ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τη χειμαζόμενημεσαία τάξη, που βλέπει να μειώνεται το μερίδιό της στο συνο-λικό εισόδημα και παράλληλα να αυξάνεται δυσανάλογα το κό-στος ζωής. Επισήμανε μάλιστα χαρακτηριστικά πως «η μεσαίατάξη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των δημοκρατιών μας και τηςοικονομικής ανάπτυξης. Σελ. 9

ΕΛΛΑΔΑ

Επενδύει στον εναλλακτικό τουρισμόΟ εναλλακτικός τουρισμός στην Ελλάδα κερδίζει έδαφος. Γυρ-νώντας την πλάτη στο all inclusive, η αναζήτηση μιας νέας διά-στασης διακοπών καταγράφεται ως ισχυρή τάση στον διεθνήτουρισμό. Η έννοια του «εναλλακτικού», πολυδιάστατη: από α-θλητικό, πολιτιστικό και προσκυνηματικό τουρισμό έως αγρο-τουρισμό, τουρισμό υγείας ή υπαίθρου. Σελ. 16

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΕΚΤ

Μεσήλικες στις νέες θέσεις εργασίας Ανησυχία για τη γήρανση του εργατικού δυναμικού της Ευρώ-πης και τις επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη εκφράζει ηΕΚΤ. Την τελευταία πενταετία έχει αυξηθεί δυσανάλογα η μερί-δα της απασχόλησης που κατέχουν οι προχωρημένες ηλικίες.Τρεις στις τέσσερις νέες θέσεις εργασίας στην τριετία 2015-2018 καταλαμβάνουν άτομα άνω των 55 ετών. Σελ. 11

Σ Χ Ο Λ Ι Ο Του HOLGER SCHMIEDING*

Βλέπουν κέρδη καιμπαίνουν στην πρίζαΕντονο είναι το ενδιαφέρον από αμερι-κανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες γιατην ελληνική αγορά ηλεκτροκίνησης.Σε μια προσπάθεια να προλάβει τις ε-ξελίξεις με τις άλλες ευρωπαϊκές χώ-ρες, η Ελλάδα έχει θέσει μέσω του ε-θνικού σχεδίου ενέργειας ένα φιλόδο-ξο στόχο, που προβλέπει ότι το 2030 ταηλεκτρικά αυτοκίνητα που θα κινούνταιστη χώρα θα αντιπροσωπεύουν το 10%του συνόλου. Σελ. 13

www.exeistidynami.com

Πρώτη δύναμηφορολογουμένωνοι συνταξιούχοιΦθάνουν στο 35,4% στην Ελλάδα

Το 35,4% των φορολογουμένων είναι συντα-ξιούχοι και αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία, όταν πριν από την κρίση το α-ντίστοιχο ποσοστό ήταν 29%. Αυτό προκύπτειαπό επεξεργασία των δηλώσεων και απο-δεικνύει ότι η γήρανση του πληθυσμού είναιυπαρκτή απειλή για την ανάπτυξη. Σελ.15

Χωρίς γεράθεμέλιαοι αναπτύξειςψηλών κτηρίωνΣυνέντευξη Στέλιου Αχνιώτη

Τον κώδωνα του κινδύνου για τις με-γάλες αναπτύξεις τύπου ψηλών κτη-ρίων κρούει ο πρόεδρος του ΕΤΕΚΣτέλιος Αχνιώτης, υπογραμμίζονταςότι αυτές δεν γίνονται στοχευμένακαι κάτω από ένα πολεοδομικό κα-νονιστικό πλαίσιο και τρέχουμε εκτων υστέρων για τις ζημιές. Πέραντων ψηλών κτηρίων, στις ανησυχίεςτου ΕΤΕΚ παραμένει το ζήτημα τωνγραφειοκρατικών διαδικασιών, τοκόστος των οποίων ανέρχεται στομισό δισ. ευρώ. Σελ. 6

Στη ΝομικήΥπηρεσία το ΜΟΕγια την κινητήΑναμένουν πράσινο φωςΣτο στάδιο της τελικής απόφασης γιαάρση των περιορισμών βρίσκεται τοθέμα της κινητής τηλεφωνίας ως ΜέτροΟικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Η κυ-βέρνηση θεωρεί πως είναι ζήτημα χρό-νου η επίτευξη συμφωνίας, ωστόσουπάρχουν και αντίθετες απόψεις. Οιόποιες εκτιμήσεις γίνονται είναι εν τηαπουσία της γνωμάτευσης του ΓενικούΕισαγγελέα, ο οποίος εν πολλοίς θα α-νάψει ή όχι το πράσινο φως για άρσητων περιορισμών. Σελ. 5

Από πολλές απόψεις, η παγκόσμια οικο-νομία κινείται προς τη σωστή κατεύ-θυνση. Αρχίζουν να αποδίδουν τα μέτραπου εφαρμόζει το Πεκίνο για τη στήριξητης κινεζικής οικονομίας, οι εμπορικέςδιαπραγματεύσεις ΗΠΑ - Κίνας βρίσκο-νται σε καλό δρόμο και ο κίνδυνος ενόςσκληρού Brexit φαίνεται να έχει απο-φευχθεί. Κατά συνέπεια, το ενδεχόμενοενός εμπορικού πολέμου ΗΠΑ - Ε.Ε. α-ποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή στην α-νάπτυξη της Ευρωζώνης, η οποία ανα-μένεται να κινηθεί στο 1,5% από το β΄ε-ξάμηνο του 2019 έως το 2020. Ομως, δε-δομένης της αλληλοεξάρτησης των οι-κονομιών στις δύο πλευρές του Ατλα-ντικού, είναι πιθανότερο να γίνει μια α-μοιβαία υποχώρηση για να αποφευχθούντα χειρότερα.

Στις 11 Απριλίου, ο πρόεδρος των Η-ΠΑ δήλωσε μέσω Twitter πως η Ε.Ε.

συμπεριφέρεται ως «στυγνός εμπορικόςεταίρος» απέναντι στις ΗΠΑ και στηΒρετανία και αυτό «θα αλλάξει». Ητανμια ξεκάθαρη απειλή. Ο Ντόναλντ Τρα-μπ, ο οποίος θα πρέπει να πάρει μιαθέση για τα πορίσματα της έκθεσηςτου υπουργείου Εμπορίου για τις εισα-γωγές αυτοκινήτων στις ΗΠΑ έως τις17 Μαΐου, δεν θα μεταχειριστεί την Ε.Ε.με επιείκεια. Κακό σημάδι είναι το ότισυμπεριέλαβε τη μακροχρόνια διαμάχηAirbus - Boeing στην εμπορική αντι-παράθεση ΗΠΑ - Ε.Ε.

Μετά εννέα μήνες διαβουλεύσεων,τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έδωσαν νωρίτεραμέσα στην εβδομάδα το πράσινο φωςστην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να ακο-λουθήσει μια σκληρή διαπραγματευτικήγραμμή στις ΗΠΑ. Σκοπός της Ε.Ε. είναι,μεταξύ άλλων, να καταργηθούν οι δασμοίστα βιομηχανικά προϊόντα. Η Ε.Ε. είναι

σαφής για τους τομείς στους οποίουςδεν προτίθεται να κάνει συμβιβασμούς.Αποκλείει από τις διαβουλεύσεις τα α-γροτικά προϊόντα και τις αναθέσεις δη-μοσίων έργων. Η Ε.Ε. θα μείνει αμετα-κίνητη στους κανόνες προστασίας τωνδικαιωμάτων των καταναλωτών. Θα λά-βει, επίσης, υπόψη «τον αντίκτυπο στοπεριβάλλον από τις διαφορές στα ρυθ-μιστικά πλαίσια των ΗΠΑ και της Ε.Ε.».Η Ε.Ε. –ειδικότερα η Γαλλία– έχει σκλη-ρύνει τις θέσεις της απέναντι στις ΗΠΑεξαιτίας της αποχώρησης Ουάσιγκτοναπό το Πρωτόκολλο του Κιότο. Επιπρο-σθέτως, η Ε.Ε. θα διαπραγματευτεί μετις ΗΠΑ, αλλά δεν θα καταλήξει σε καμίασυμφωνία όσο θα ισχύουν οι αμερικανικοίδασμοί των ΗΠΑ στις εισαγωγές χάλυβακαι αλουμινίου. Συν τοις άλλοις, το Παρίσιδιαφώνησε στην οριστικοποίηση τωνθέσεων της Ε.Ε. πριν από τις ευρωεκλογές

στις 23 με 26 Μαΐου. Ενώ ορισμένοι στιςΗΠΑ θεωρούν πως μπορούν να χρησι-μοποιήσουν την απειλή δασμών στις ει-σαγωγές αυτοκινήτων για να αναγκάσουντην Ε.Ε. να αλλάξει την αγροτική πολιτικήτης, οι Βρυξέλλες έχουν ξεκαθαρίσει πωςδεν προτίθενται να συμβιβαστούν σεαυτό το ζήτημα. Οπως ανακάλυψε η Βρε-τανία με τον πιο σκληρό τρόπο, η Ε.Ε.είναι μια υπερδύναμη στο παγκόσμιο ε-μπόριο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αλ-λάζει τη λίστα των αιτημάτων της, διότιόλα τα κράτη-μέλη έχουν καταλήξει σεσυμφωνία. Αυτός είναι, πιθανώς, έναςλόγος που οι υπέρμαχοι του Brexit στηΒρετανία και ο Αμερικανός πρόεδροςαντιπαθούν την Ε.Ε. Σήμερα, δε, δια-κυβεύονται πολλά. Η ανταλλαγή προϊ-όντων και υπηρεσιών ανάμεσα στιςΗΠΑ και στην Ε.Ε. αντικατοπτρίζει τονμεγαλύτερο όγκο στις διμερείς εμπορικές

συναλλαγές παγκοσμίως. Το 2018, οιΗΠΑ εξήγαν αγαθά και υπηρεσίες 576δισ. δολαρίων στην Ε.Ε., έναντι εισα-γωγών από την Ε.Ε. συνολικού ύψους689 δισ. δολαρίων. Εάν ληφθούν υπόψηοι προμήθειες που εισπράττουν οι α-μερικανικοί τεχνολογικοί κολοσσοί απότην Ε.Ε., τότε συμπεραίνει κανείς πωςτα οφέλη είναι αμοιβαία από το διμερέςεμπόριο ΗΠΑ - Ε.Ε.

Προβλέπεται πως θα ανεβούν οι τόνοιμεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού,αλλά οι επιπτώσεις δεν θα είναι τόσομεγάλες όσο στην εμπορική διαμάχηΗΠΑ - Κίνας. Οι διαπραγματεύσεις ΗΠΑ- Ε.Ε. μάλλον θα μοιάσουν στις χρονο-βόρες συνομιλίες ανάμεσα σε ΗΠΑ, Κα-ναδά και Μεξικό για τη νέα NAFTA.

* Επικεφαλής οικονομολόγος της BerenbergBank

Βελτιώνεται το κλίμα στη διεθνή οικονομία

Η μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δα-νείων από τις τράπεζες έφερε και μείωσητων υπαλλήλων τους, κάτι που μέχρι πρό-τινος γινόταν κατορθωτό μόνο με ΣχέδιαΕθελούσιας Εξόδου. Με τις αναβαθμίσειςκαι την εισαγωγή της νέας τεχνολογίας

θα υπάρξει αναπόφευκτα περαιτέρω μεί-ωση του προσωπικού των τραπεζών. Σύμ-φωνα με τα τελευταία αποτελέσματα τηςΚεντρικής Τράπεζας, κατά 743 εκατ. ή6,7% μειώθηκαν στο τέλος του 2018 τακόκκινα δάνεια, σε σύγκριση με το τέλος

Σεπτεμβρίου του 2018, ενώ στο καθαρόυπόλοιπο των αναδιαρθρωμένων δανείωνπαρουσιάστηκε πτώση ύψους 660 εκατ.ευρώ. Ταυτόχρονα, όμως, με τις πωλήσειςδανείων που έχουν επιτευχθεί, αρκετέςαπό τις συμφωνίες προνοούσαν και την

μεταφορά τραπεζοϋπαλλήλων σε ειδικέςεταιρείες εξυπηρέτησης δανείων και τηνεξυπηρέτηση των Μη ΕξυπηρετούμενωνΔανείων (servicers). Μέχρι στιγμής, έχουναποχωρήσει μέσω των Σχεδίων Εθελού-σιας Εξόδου από τραπεζικά ιδρύματα

3.540 άτομα από αρχές του 2013 μέχρικαι τέλος του 2018 οπότε και έκλεισε τοζήτημα της Συνεργατικής και έφυγαν1.040 άτομα. Από την αρχή του 2013 συ-νολικά έχουν υλοποιηθεί εννιά ΣχέδιαΕθελούσιας Εξόδου. Σελ. 4

Μείωσαν ΜΕΔ και προσωπικό οι τράπεζεςΑπό το 2013 έως το τέλος του 2018 αποχώρησαν μέσω των Σχεδίων Εθελούσιας Εξόδου 3.540 υπάλληλοι

ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ

Τα ρίχτερ της κρίσηςαισθητά στους Τ/κΟικονομικές και πολιτικές αναταρά-ξεις στα κατεχόμενα προκαλεί η κρί-ση στην Τουρκία. Οι επιπτώσεις στηζωή των Τουρκοκυπρίων μεγάλες καιιδιαίτερα για τους μικροεπιχειρημα-τίες και καταστηματάρχες. Αλυσιδω-τές και οι πολιτικές εξελίξεις, με τηλεγόμενη κυβέρνηση να βρίσκεταιστα πρόθυρα διάλυσης. Σελ. 7

ΠΑΙΔΕΙΑ

Προς σύγκρουση γιαστελέχωση σχολείωνΚύμα αντιπαραθέσεων μεταξύ Υ-πουργείου Παιδείας και εκπαιδευτι-κών οργανώσεων αναμένεται να δη-μιουργήσει το θέμα της στελέχωσηςτων σχολείων. Οι οργανώσεις προει-δοποιούν πως θα υπάρξουν αντιδρά-σεις αν η στελέχωση των εκπαιδευ-τηρίων γίνει με βάση τις αποφάσειςπου πάρθηκαν από το Υπουργικό στις3 Οκτωβρίου. Κρίσιμη συνεδρία τηςΟΕΛΜΕΚ την Πέμπτη. Σελ. 4

Δεκάδες μνη-μεία σκορπισμέ-να σε ολόκληροτον πλανήτη έ-χουν υποστεί πα-ρόμοιες κατα-στροφές με αυτήτης Παναγίαςτων Παρισίωντον περασμένοαιώνα, αρκετέςφορές διανύο-ντας και αυτά τοταξίδι από τοσοκ στην αλλη-λεγγύη, και τέ-λος στην ελπιδο-φόρα ανοικοδό-μηση και επού-λωση του τραύ-ματος της κατα-στροφής. Στηφωτογραφία ηγέφυρα του Νό-σταρ. Σελ. 8

Η καταστροφή και η αναγέννηση

Στο σταυροδρόμι τηςκλιματικής αλλαγής

Τα φιόρδ στο Αρχιπέλαγος του Σβάλ-μπαρντ δεν παγώνουν πια. Η εξαφά-νιση των πάγων, εκτός από περιβαλ-λοντική καταστροφή, αποτελεί πηγήγεωπολιτικών εντάσεων – δημιουργείόμως και νέες οικονομικές ευκαιρίεςστη ναυτιλία, στον τουρισμό, ακόμηκαι στις εξορύξεις. Σελ. 12

Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Η Σ Ε Λ Ι Δ Α Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 20192 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Διευθύνων Σύμβουλος: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΟΤΤΙΔΗΣ • Διευθυντής: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ

Υπεύθυνος Υλης: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗΣ • Υπεύθυνος Ατελιέ: ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΔΑΜΙΑΝΟΥ

Iδιοκτησία«Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΚΔΟΣΗ ΚΥΠΡΟΥ ΛΤΔ»

Νίκου Κρανιδιώτη 7Ε, 3ος όροφος, 2411 Έγκωμη, Λευκωσία, Κύπροςe-mail: info@kathimerini.com.cy Τηλ.: 22472500 Fax: Σύνταξη +357 22472540

Fax: Διαφημιστικό Τμήμα - Μικρές Αγγελίες +357 22472550

Eκδίδεται σε συνεργασία και μετά από άδεια της εταιρείαςΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε.

Διευθυντής: ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ n Διεύθυνση συντάξεως: ΚΩΣΤΗΣ ΦΑΦΟΥΤΗΣ - ΝΩΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, διασκευήή απόδοση του περιεχομένου της εφημερίδας με οποιονδήποτε τρόπο,

χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.

Ο Μάιος μας έφθασε εμπρός! Βήμα ταχύ!

Εάν διαβάζετε αυτό το άρθρο,τότε σημαίνει πως περάσατεαλώβητοι από τη δοκιμασίαβρώσης και πόσης του Πασχα-λινού τραπεζιού. Πρωτομαγιάσήμερα, μια άνω τελεία στασερί τριημέρων και παρατε-ταμένων διακοπών και αγνα-ντεύουμε με αισιοδοξία τονερχομό του καλοκαιριού. Όσομας επιτρέπει ο καιρός δηλα-δή...!

Ο Μάιος αποτελεί μια καλήπερίοδο να μαρσάρουν οι μη-χανές που θα μας περάσουνδιαμέσου της άλλης μισής χρο-νιάς. Η τριμηνία που ακολουθείχαρακτηρίζεται από έντονηδραστηριότητα σχεδόν σε όλοτο φάσμα και επίπεδα. Οι μα-θητές και οι φοιτητές κάνουντις τελευταίες προετοιμασίεςτους πριν τις τελικές τους ε-ξετάσεις. Οι προνοητικοί φοι-τητές θα ψάξουν και θα εξα-σφαλίσουν στέγη για τη νέαφοιτητική χρονιά. Τα εργοτά-ξια είναι σε πλήρη κινητικό-

τητα επειδή προσπαθούν α-φενός να προλάβουν τον καιρόπριν πλακώσουν οι ζέστες καιαφετέρου να προλάβουν τονΑύγουστο που πρακτικά είναι«νεκρός μήνας». Η τουριστικήβιομηχανία ετοιμάζεται γιατην πιο «hot» περίοδο του έ-τους την καλοκαιρινή σεζόν.Γίνεται σχεδόν απ’ όλους προ-γραμματισμός για τις καλο-καιρινές διακοπές.

Οι developers τρίβουν ταχέρια για να υποδεχτούν εν μέ-σω της τουριστικής σαιζόν αυ-τούς που με την ευκαιρία τουπαραθερισμού τους κοιτάζουνμε το ένα μάτι την πιθανότηταεπένδυσης στην χώρα μας. Οικτηματομεσίτες το ίδιο. Συνε-πώς το αμέσως επόμενο διά-στημα που ακολουθεί όλοι έ-χουμε πολλά να τρέξουμε.

Έκανα αναφορά πιο πάνωστους προνοητικούς φοιτητές.Είναι γεγονός πως όσοι θέλουννα περάσουν πιο ξέγνοιαστεςδιακοπές, αλλά και πιο ξέγνοι-αστη επόμενη φοιτητική χρο-νιά, θα πρέπει να κοιτάξουναυτή την περίοδο για στέγηκαι να την κλείσουν. Ας μηνξεχνάμε πως η προσφορά φοι-τητικής στέγης είναι μικρό-τερη της ζήτησης και γι’ αυτόαν επιθυμούν να εξασφαλί-σουν κάτι που να τους ικανο-ποιεί σε επίπεδο τοποθεσίας,σε επίπεδο ποιότητας, αλλάκαι σε επίπεδο ύψους ενοικίου,τώρα είναι η ώρα. Όσο το α-φήνουν λιγοστεύουν οι επι-λογές και αν μείνουν τελευταίαστιγμή καταλήγουν να βρουνμετά βίας κάτι πολύ υποδεέ-στερο των προσδοκιών τουςκαι σε πολύ ψηλότερο ενοίκιο.Γι’ αυτό ας μην το σκέφτονταιπολύ. Η αγορά λειτουργεί κα-θαρά στη βάση του «firstcome- first served».

Όσοι σκέφτονται να επεν-δύσουν σε ακίνητη ιδιοκτησία,ο Μάιος και ο Ιούνιος προσφέ-

ρονται, επειδή ακριβώς ακο-λουθεί ο Ιούλιος και ο Αύγου-στος που εμπερικλείουν κά-ποια αβεβαιότητα λόγω τωνκαλοκαιρινών διακοπών. Ιδι-αίτερα αν λόγω ενδιαφέροντοςείστε σε ένα τομέα του κτη-ματικού προϊόντος που δεν α-νταγωνίζεστε ξένους αγορα-στές, τότε μπορείτε να πετύ-χετε καλές τοποθετήσεις. Αςμην ξεχνάτε ποτέ πως οι χρη-ματικές ροές είναι το πιο ση-μαντικό πράγμα για ένανdeveloper – όποιος θέλει αςείναι. Μια υγιής χρηματικήροή τον δυναμώνει μια κακήχρηματική ροή μπορεί να τονχρεοκοπήσει. Ένας έμπειροςλοιπόν επιχειρηματίας θα προ-τιμήσει να κάνει μια συναλ-λαγή τώρα έστω και με κάποιαγενναία έκπτωση παρά να πε-ριμένει εν μέσω διακοπών ναπετύχει αυτόν που μπορεί νατύχει να του δώσει κατιτίς πα-ραπάνω. Δεδομένου ότι τα έ-ξοδα του τρέχουν ακόμη καιεν μέσω διακοπών, θα προτι-μήσει να πάρει την προκατα-βολή τώρα παρά να ρισκάρεινα μην πάρει τίποτα για του-λάχιστον τρεις ακόμα μήνες.

Ακούμε για τόσα εργατικάκαι άλλα ατυχήματα που συμ-βαίνουν γύρω μας. Αυτή η πε-ρίοδος είναι κατάλληλη για ναπροβείτε σε ελέγχους των δια-φόρων συστημάτων που έχειτο κτήριο σας και για επιδιορ-θώσεις ζημιών. Ο χειμώναςφέτος ήταν βαρύς και είναιμάλλον απίθανο να μην έχειαφήσει τα σημάδια του. Ελέγ-ξετε για πιθανές απώλειες η-λεκτρικού ρεύματος, για απώ-λειες στις υδραυλικές εγκατα-στάσεις και διορθώστε τα ά-μεσα. Μην βάζετε σε κίνδυνοανθρώπινες ζωές. Τώρα πουο καιρός σιγά- σιγά θα ανοίξεικαι πριν πλακώσουν τα σαρα-ντάρια είναι καλό να προβείτεσε εξωτερικές επιδιορθώσειςαποσαρθρωμένων σοβάδωνκαι μπογιαντίσματα. Οι επι-φάνειες των τοίχων στεγνώ-νουν και τα νέα υλικά έχουνκαλή εργασιμότητα.

Όσοι από εσάς σκοπεύετενα ανανεώσετε ή να δημιουρ-γήσετε κήπους, ο Μάιος είναιένας πολύ καλός μήνας να α-σχοληθείτε σοβαρά. Δεν είναιτυχαία που θεωρείται ο μήναςτων λουλουδιών. Εάν φυτέψετετώρα, δίνεται την ευκαιρίαστα φυτά να ριζώσουν και ναδυναμώσουν έχοντας μπροστάτους πέραν των πέντε μηνώνγια να αναπτυχθούν και ναμπορούν να προστατευτούνγια τον επόμενο χειμώνα. Πα-ράλληλα με το φύτεμα, είναικαι η εποχή των κλαδεμάτωνκαι της αφαίρεσης των ξερώνχόρτων που αποτελούν επι-κίνδυνες έως και θανάσιμεςπαγίδες, είτε πρόκλησης πυρ-καγιών ή/ και για απόκρυψηερπετών και τρωκτικών.

Καλό μήνα λοιπόν και καλέςδουλειές. «Ο Μάιος μας έφθασεεμπρός! Βήμα ταχύ! Να τονπροϋπαντήσωμεν παιδιά στηνεξοχή». Κάτι πρέπει να ήξερεο Έλληνας πολιτικός και ποι-ητής Άγγελος Βλάχος (1838 –1920) όταν το απάγγελε. Αργίαείναι μόνο η σημερινή... απο-λαύστε την!

Ο ΑνδρέαςΑ. Ανδρέου, MRICSείναι CEO, APS Andreou PropertyStrategy - Chartered Surveyors.

<<<<<<<

Όσοι από εσάς σκο-πεύετε να ανανεώσετεή να δημιουργήσετεκήπους, ο Μάιος εί-ναι ένας πολύ καλόςμήνας να ασχοληθεί-τε σοβαρά.

Α Ρ Θ Ρ Ο / Του ΑΝΔΡΕΑ Α. ΑΝΔΡΕΟΥ

Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α Τ Α Ρ Ι ΟΕπιμέλεια: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗΣ

Το τι θα συμβεί αν μία αφηγήτρια και έναςκουκλοπαίκτης βαλθούν να πουν μια ιστορίαείναι γνωστό, θα ζωντανέψει ένας άλλοςκόσμος, ψεύτικος… κουκλίστικος, μα στ’αλήθεια, θα μας πούνε ένα απλώς ένα πα-ραμύθι; Μα τι είναι το παραμύθι; Τι άλλοαπό ένας κόσμος καλά γνωστός σε όλουςμας, που κρύβει αλήθειες. Η αφηγήτρια Μα-ρίνα Κατσαρή από την Κύπρο και ο κουκλο-παίκτης Roberto Braham (Canicula Puppets)από τη Γουατεμάλα, λοιπόν, ενώνουν τις τέ-χνες τους σε μία δυναμική σύμπραξη αφη-γηματικού κουκλοθεάτρου. Η Μαρίνα ξέρεικαλά πώς να μας λέει παραμύθια, όχι όμωςαπλώς για να μας χαϊδέψει τα αφτιά, μας καιγια να δείξει και έναν άλλον δρόμο, τουλά-χιστον στους ενήλικες. Όσο αφορά τα παιδιά,η Μαρίνα με τη φωνή της την παραμυθένια,χαϊδεύει τα αφτιά τους, μα συνάμα ακουμπάειτην ψυχή τους. Όσο για τον Roberto Brahamξέρει να «φοράει» όχι μάσκες, μα κούκλες,τους δίνει μια απαράμιλλη δύναμη των, πουκατασκεύασε ειδικά για την παράσταση, δί-

νοντας ζωή σε έναν κόσμο μακρινό, αλλιώτικοαπό τον δικό μας και μαζί με την ατμοσφαι-ρική αφήγηση της Μαρίνας Κατσαρή ζω-ντανεύουν έναν ολόκληρο κόσμο εξουσίαςκαι αντίστασης, αστείου και δράματος, σκο-ταδιού μα και φωτός.

Η ιστορία του βασιλιάΟ βασιλιάς μιας φανταστικής χώρας, μετά

από ένα ατύχημα, αναγκάζεται να περπατάμε δεκανίκια. Επειδή όμως βασιλιάς είναι,ό,τι θέλει κάνει, διατάζει όλους τους υπηκόουςτου να χρησιμοποιούν υποχρεωτικά και ε-κείνοι δεκανίκια. Με τα χρόνια, οι άνθρωποιαρχίζουν να ξεχνούν πώς περπατούσανπριν το διάταγμα. Όμως, κάπου, η μνήμηζει ακόμα και ετοιμάζει την ανατροπή.

Παρασκευή 3 Μαΐου, ώρα 8:00 μ.μ.,Artos Foundation, Λεωφόρος Αγίων Ομο-

λογητών 64, Λευκωσία. Πληροφορίες/ κρατή-σεις: 99009310. Η παράσταση απευθύνεταισε ενήλικες και παιδιά άνω των 10 χρόνων.

Η σκακιέρα, ο βασιλιάς και τα πιόνια του

Το Ίδρυμα Τεχνών Φάρος το Σάββατο 4 Μαΐουπαρουσιάζει ένα ρεσιτάλ με τον διεθνούςφήμης κιθαρίστα Κώστα Κοτσιώλη. Ο ΚώσταςΚοτσιώλης έχει διαγράψει μια θαυμάσια στα-διοδρομία για πάνω από 40 χρόνια, και μεαξιοσημείωτες συναυλίες και περιοδείες ανάτο παγκόσμιο και συγκαταλέγεται σήμεραανάμεσα στους σπουδαιότερους κιθαρίστεςτης εποχής μας. Με εμφανίσεις σε ορισμένεςαπό τις σημαντικότερες αίθουσες μουσικήςανά το παγκόσμιο, έχει συμπράξει με αμέ-τρητες διεθνούς φήμης ορχήστρες και έχεισυνεργαστεί στενά με θρυλικούς μουσικούςόπως Άστορ Πιατσόλα, Τζον Γουίλιαμς, Ζαν-Ζακ Καντορό και Στάνλεϊ Τζόρνταν, ενώ τουέχουν αφιερώσει έργα τους ορισμένοι απότους σημαντικότερους συνθέτες της εποχής

μας. Το ρεσιτάλ του στη Λευκωσία πραγμα-τοποιείται μέσα στο πλαίσιο του 14ου Φε-στιβάλ Κιθάρας EGTA και θα περιλαμβάνειέργα των Λέο Μπράουερ, Ισαάκ Αλμπένιθ,Κάρλο Ντομενικόνι και Μίκη Θεοδωράκη.

Πληροφορίες: The Shoe Factory, Λευκω-σία, Σάββατο 4 Μαΐου, ώρα 8:30 μ.μ. τηλ.

22663871, www.pharosartsfoundation.org

Η Γκαλερί Opus 39 παρουσιάζει τη νέα εικα-στική πρόταση ζωγραφικής, σχεδίου και α-πλικέ, που κάνει εγκαίνια στις 6 Μαΐου, απότη Ρέα Μπέιλυ, με τίτλο ««Μετουσίωση ενόςΠλανήτη 2011-2019». Η καλλιτέχνις εκπλήσ-σει με τη ραφιναρισμένη και δυναμική τηςέρευνα στην αφηρημένη τέχνη και τη συ-νεισφορά της στην κυπριακή, ευρωπαϊκήκαι διεθνή τέχνη. Ερευνάει όλα τα δυνατάμέσα έκφρασης που ελευθερώνουν το πνεύμαμας και διευρύνουν τη διορατικότητά μας,κάνοντάς μας να δούμε τον κόσμο με νέααντίληψη. Περνάει από τη μνημειακή τέχνηστη μικρογραφία, από το παραλληλόγραμμο

στον κύκλο, από το κανονικό στο ακανόνιστο,από τον καμβά στο μετάξι και πάλι πίσω στοχαρτί.

Πληροφορίες: Γκαλερί Opus 39, Κίμωνος21 Στρόβολος, Λευκωσία. Εγκαίνια, Δευ-

τέρα, 6 Μαΐου, 7:30 μ.μ. τηλέφωνο 22424983,mango2@cablenet.com.cy

Η αφηγήτρια Μαρίνα Κατσαρή και ο κουκλοπαίκτης Roberto Braham, από τη Γουατεμάλα, ενώ-νουν τις τέχνες τους σε μία δυναμική σύμπραξη αφηγηματικού κουκλοθεάτρου.

«Μετουσίωσηενός Πλανήτη της Ρέας Μπέιλυ

Η καλλιτέχνις ερευνάει όλα τα δυνατά μέσαέκφρασης που ελευθερώνουν το πνεύμα μαςκαι διευρύνουν τη διορατικότητά μας.

Ρεσιτάλ με τον κιθαρίσταΚώστα Κοτσιώλη

Ο Κώστας Κοτσιώλης συγκαταλέγεται σήμεραανάμεσα στους σπουδαιότερους κιθαρίστες τηςεποχής μας.

Η σύγχρονη τεχνολογία αλλάζει την οικονομία και την καθημερινότηταΤης ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΚΟΝΤΗ

Eνας νέος επιχειρηματικός και τε-χνολογικός κόσμος θα αρχίσει νααναδύεται σταδιακά με την έλευσητου «υπερδικτύου» 5G, μεταμορ-φώνοντας θεαματικά διάφορες πτυ-χές της καθημερινότητάς μας. Σχε-δόν μία ανάσα πριν από την πα-γκόσμια εξάπλωσή του, ήδη έχουναρχίσει να γίνονται εκτιμήσεις γιατη συνεισφορά που θα έχει η νέατεχνολογία στην παγκόσμια οικο-νομία. Και όταν γίνεται λόγος γιατο νέο δίκτυο 5G, δεν αναφερόμαστεμόνο στις μεγάλες ταχύτητες τουΙντερνετ, αλλά σε ένα φάσμα νέωντεχνολογιών που εκτείνεται από τααυτοκινούμενα οχήματα, τα συν-δεδεμένα δίκτυα συσκευών, μέχρικαι τη νέα γενιά ρομπότ, των οποίωνοι δεξιότητες ενδέχεται να υπερ-βαίνουν ακόμη και τις δικές μας.

Αυτή η νέα εποχή στα δίκτυα ανα-μένεται να φέρει στην αγορά νέαπροϊόντα και υπηρεσίες, ενώ εκτι-μάται ότι θα αλλάξουν εκ βάθρωνολόκληρες βιομηχανίες και θα δη-μιουργηθούν νέα business models.

Πωλήσεις 12 τρισ.Οπως αναφέρει σε σχετικό δη-

μοσίευμα το πρακτορείο Bloomberg,σήμερα πολλοί οικονομολόγοι έχουναρχίσει να υπολογίζουν το μέγεθοςαυτού του επικείμενου παγκόσμιουμετασχηματισμού, με την εταιρείαIHS Markit να υπολογίζει πως τοδίκτυο 5G θα εκτινάξει τις ηλεκτρο-νικές πωλήσεις. Το 2035 οι ετήσιεςπωλήσεις προϊόντων που θα γίνο-νται μέσω του συγκεκριμένου δι-κτύου θα αυξηθούν κατά 12 τρισ.δολάρια.

Οσο δηλαδή ήταν το μέγεθοςτης κινεζικής οικονομίας κατά την

περυσινή χρονιά. Σύμφωνα με τοίδιο δημοσίευμα, για τους κατανα-λωτές, οι πρώτες αλλαγές θα αφο-ρούν την ταχύτητα των δεδομένωνστα κινητά τηλέφωνα. Το 5G θαείναι τελικά 100 φορές ταχύτεροαπό το 4G, επιτρέποντάς τους να«κατεβάζουν» ταινίες μεγάλης διάρ-κειας σε μερικά μόνο δευτερόλεπτα.Αλλαγές όμως προμηνύονται καιστον χώρο εργασίας, καθώς η νέατάση θα οδηγήσει στην αυτοματο-ποίηση ορισμένων εργασιών αλλάκαι στην ενίσχυση της ψηφιακήςδιασύνδεσης, αυξάνοντας την πα-ραγωγικότητα των επιχειρήσεων.

Εν τω μεταξύ ήδη οι τεχνολογικοίκολοσσοί έχουν αρχίσει να επιδί-δονται σε μία κούρσα για τα νέα5G smartphone. Χαρακτηριστικόπαράδειγμα είναι η Huawei, στέ-λεχος της οποίας αποκάλυψε στουςFinancial Times ότι μέσα στο 2019

η εταιρεία θα πουλήσει τέτοιαsmartphone για 600 δολάρια, σετιμή δηλαδή χαμηλότερη από τιςεκτιμήσεις των αναλυτών, ασκώνταςσαφείς πιέσεις σε ανταγωνιστέςτης, όπως η Apple.

Ενώ όμως στη Ν. Κορέα και σεορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ ταεγκαίνια του δικτύου 5G βρίσκονταιπρο των πυλών, θα παρέλθει κάποιοχρονικό διάστημα ωσότου δούμεμεγάλες αλλαγές. Σύμφωνα με τοBloomberg, αλλαγές εξυφαίνονταιαρχικά στον χώρο του δικτύου τωνπραγμάτων, το γνωστό ως «Ιnternetof Things». Ο κλάδος αυτός περι-λαμβάνει όλες τις μηχανές και τιςσυσκευές που είναι συνδεδεμένεςστο Ιντερνετ, ο αριθμός των οποίωνεκτιμάται ότι θα αυξηθεί με την έ-λευση του δικτύου πέμπτης γενιάς.Κατά τους αναλυτές της DBS GroupResearch έως το 2030 εκτιμάται

ότι θα δεκαπλασιαστούν και θαφθάσουν τα 125 δισ. από 11 δισ.πέρυσι.

Ο κλάδος των αυτοκινήτων δενθα μείνει ανεπηρέαστος από το 5G,καθώς ήδη τα οχήματα χωρίς οδηγόχτίζουν το μέλλον στον κλάδο τωνμεταφορών. Για την ακρίβεια, με-γάλες εταιρείες από την Apple μέχρικαι την Uber στοχεύουν να δημι-ουργήσουν αυτοκινούμενα οχήματαμε ορισμένα από αυτά να έχουνήδη δοκιμαστεί σε δρόμους πόλεων.Κάτι αντίστοιχο θα συμβεί και στονκλάδο υγείας. Δεν είναι απίθανοδηλαδή, κάποια στιγμή, όταν είμα-στε άρρωστοι να παραγγείλουμεαπό το σπίτι μας μία κινητή αυτό-νομη κλινική μονάδα η οποία θαπροσφέρει αυτοματοποιημένα δια-γνωστικά τεστ και θα δίνει τη δυ-νατότητα να κάνουμε τηλεδιάσκεψημε τον γιατρό.

Με όχημα την ταχύτητα μετά-δοσης του όγκου δεδομένων καιτης ρομποτικής, αλλαγές θα γίνουνκαι σε διαδικασίες που απαιτούνβαθύτερη ιατρική γνώση. Σύμφωναμε το Bloomberg, ρομπότ θα μπο-ρούν να συμμετάσχουν στην τηλε-χειρουργική, δηλαδή σε χειρουρ-γικές επεμβάσεις που γίνονται μετον χειρισμό της ρομποτικής απόαπόσταση, ενώ κάποιες μπορεί ναδιεξάγονται εν μέρει και αυτομα-τοποιημένα.

Ενδέχεται μάλιστα, μία τέτοιααλλαγή να αποφέρει οφέλη σε άτομαμεγάλης ηλικίας που ζουν κυρίωςστην ύπαιθρο, σε περιοχές δηλαδήόπου οι υπηρεσίες τους είναι ανε-παρκείς. Τέτοιες εξελίξεις μπορούννα γεννήσουν όμως και δεύτερεςσκέψεις.

Εκατομμύρια οδηγοί ταξί, φορ-τηγών ή και λεωφορείων για παρά-δειγμα θα μπορούσαν να χάσουντη δουλειά τους, παρότι υπάρχουνφωνές που λένε ότι αυτές οι θέσειςεργασίας που θα χαθούν θα αντι-κατασταθούν από νέες σε άλλουςτομείς. Επίσης, διάφορα ατυχήματαπου έχουν σημειωθεί στις ΗΠΑ μεοχήματα χωρίς οδηγό, δημιουργούνεπιφυλάξεις για την ασφάλεια πουπαρέχουν τόσο στους επιβαίνοντεςόσο και στους πεζούς.

ΗΠΑ - ΚίναΟπως και να έχει, αυτή η νέα ε-

ποχή αποτελεί δέλεαρ για τις δύουπερδυνάμεις ΗΠΑ - Πεκίνο, όπωςδιαφαίνεται και από τους τριγμούςστις εμπορικές τους σχέσεις. Η δεΚίνα θέλει να κατακτήσει τις λεγό-μενες βιομηχανίες του μέλλοντος,όπως αποτυπώνονται στο σχέδιότης Made in China 2025. Ο δε Τραμπδιατρανώνει ότι «το 5G είναι έναςαγώνας, τον οποίο η Αμερική πρέπεινα κερδίσει». Το ποιος θα αναδειχθείνικητής είναι προς το παρόν αβέ-βαιο. Το μόνο όμως σίγουρο είναιότι τα δίκτυα πέμπτης γενιάς θαφέρουν έναν «αέρα» φουτουριστικό«εκσυγχρονίζοντας» σε πολύ μεγάλοβαθμό το περιβάλλον στο οποίοζούμε.

H εταιρεία IHS Markit υπολογίζει πως το δίκτυο 5G θα εκτινάξει τις ηλεκτρονικές πωλήσεις. Το 2035, οι ετήσιες πωλή-σεις προϊόντων που θα γίνονται μέσω του συγκεκριμένου δικτύου θα αυξηθούν κατά 12 τρισ. δολάρια.

<<<<<<

Το 5G θα είναι 100 φορές ταχύτερο από το 4G, επι-τρέποντας στους χρήστεςνα «κατεβάζουν» ταινίες.

Αυτή η περίοδος είναι κατάλληλη για να προβείτε σε ελέγχους τωνδιαφόρων συστημάτων που έχει το κτήριο σας και για επιδιορθώ-σεις ζημιών.

Τ Ο Θ Ε Μ Α Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 20194 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Του ΝΙΚΟΛΑ ΠΕΤΡΟΥ

Κρίσιμη και καθοριστική για το μέτωποτης Παιδείας αναμένεται να είναι η Πέ-μπτη, με την ΟΕΛΜΕΚ να συνέρχεταικαι να αποφασίζει κατά πόσον θα προ-χωρήσει στη λήψη δυναμικών μέτρωνγια το θέμα της στελέχωσης. Η έναρξητης διαδικασίας τοποθέτησης εκπαι-δευτικών στις σχολικές μονάδες για τηνέα σχολική χρονιά χωρίς να έχει ολο-κληρωθεί ακόμη ο διάλογος στην ΜικτήΕπιτροπή Προσωπικού ΕκπαιδευτικήςΥπηρεσίας (ΜΕΠΕΥ), αναμένεται ναπροκαλέσει νέο κύμα αντιπαραθέσεωνμεταξύ Υπουργείου Παιδείας και εκπαι-δευτικών οργανώσεων. Συγκεκριμένα,οι εκπαιδευτικές οργανώσεις τις τελευ-ταίες βδομάδες έδωσαν τις τελικές τουςπροειδοποιήσεις προς το ΥπουργείοΠαιδείας, τονίζοντας πως αν η στελέχωσητων σχολείων για την επόμενη σχολικήχρονιά (2019-2020) δεν γίνει σύμφωναμε τα όσα ίσχυαν πριν από την 4η Ιουλίουτου 2018, τότε θα υπάρξουν έντονες α-ντιδράσεις από μέρους τους.

Επίσης τόνισαν πως σε καμία περί-πτωση δεν πρόκειται να δεχθούν τις α-ποφάσεις που πάρθηκαν από το Υπουρ-γικό στις 3 Οκτωβρίου, ενώ δεν έχουνδιευθετηθεί τα θέματα που τέθηκαν ε-νώπιον της ΜΕΠΕΥ.

Όπως πληροφορείται η «Κ», την πε-ρασμένη βδομάδα ο πρόεδρος της Ο-ΕΛΜΕΚ, Γιάννος Σωκράτους, απέστειλεεπιστολή στονυπουργό Παιδείας, ΚώσταΧαμπιαούρη, με τη διαδικασία του κα-τεπείγοντος, ζητώντας να διευκρινίσειτι θα ισχύσει τελικώς για τη στελέχωσηγια τη νέα χρονιά. Το κατά πόσο ο υ-πουργός ανταποκρίθηκε στην εν λόγωεπιστολή και αν αυτή ικανοποίησε τοαίτημα των εκπαιδευτικών θα διαφανείαπό τις αποφάσεις που θα παρθούν κατά

τη συνεδρία του Δ.Σ. της ΟΕΛΜΕΚ τηνΠέμπτη.

Αγανακτισμένη η ΟΕΛΜΕΚ Επιπρόσθετα, η ΟΕΛΜΕΚ σε ανακοί-

νωση που εξέδωσε προ ημερών είχε εκ-φράσει την αγανάκτησήτης για τη στα-σιμότητα που παρατηρείται σε επίπεδοΜΕΠΕΥ καθώς και για το γεγονός ότιδεν έχει ολοκληρωθεί ο θεσμικός διά-λογος, ενώ παράλληλα τόνισε πως ήδηέχουν παραβιαστεί τα δύο διαδοχικάχρονοδιαγράμματα που είχαν τεθεί απότην ίδια την Κυβέρνηση για ολοκλήρωσητου διαλόγου.

Τόνισε επίσης πως δεν θα ανεχθείτην παρελκυστική πολιτική της Κυβέρ-νησης, ενώ ζήτησε από την Αρμόδια

Αρχή η στελέχωση των σχολείων γιατην επόμενη σχολική χρονιά να πραγ-ματοποιηθεί με βάση τα όσα ίσχυανπρο της 4ης Ιουλίου 2018. Ταυτόχρονα,κάλεσε το Υπουργείο να προχωρήσειστην πίστωση των διδακτικών περιόδωνσε εκείνους τους εκπαιδευτικούς πουεπηρεάστηκαν από τις αλλεπάλληλεςαποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου,ενώ παράλληλα καλεί την κυβέρνησηνα τηρήσει τη δέσμευσή της για παρα-χώρηση της δυνατότητας πρόωρης α-φυπηρέτησης εκπαιδευτικών, χωρίς α-ναλογιστική μείωση.

Αντιδρά η ΟΛΤΕΚΑντίδραση υπήρξε και από μέρους

της ΟΛΤΕΚ η οποία σε ανακοίνωσή της

κάλεσε το Υπουργείο Παιδείας να λάβειάμεσα αποφάσεις που να διασφαλίζουντην ομαλότητα στη νέα σχολική χρονιά.Μάλιστα, η γραμματεία της Οργάνωσηςδιαπιστώνει πως ο διάλογος στη ΜΕΠΕΥέχει περιέλθει σε στασιμότητα εδώ καικαιρό με αποτέλεσμα να δημιουργούνταιεύλογες ανησυχίες στο σύνολο του εκ-παιδευτικού κόσμου για την τελική κα-τάληξή του.

Προσθέτει δε πως τα διαδοχικά χρο-νικά πλαίσια ολοκλήρωσης του διαλόγουπου είχαν τεθεί έχουν παραβιασθεί, ση-μειώνοντας παράλληλα πως το γεγονόςαυτό τείνει να χαρακτηρίσει την όληδιαδικασία αναποτελεσματική και ανα-ξιόπιστη. «Είναι απορίας άξιον πώς θαπροχωρήσειη στελέχωση των σχολείων,

αφού ο υπολογισμός των αναγκών γιατην νέα σχολική χρονιά εξαρτάται απότο αποτέλεσμα του θεσμικού διαλόγουπου διεξάγεται στην ΜΕΠΕΥ», υπογραμ-μίζει η ΟΛΤΕΚ στην ανακοίνωση της.Σημείωσε δε ότι η εμπειρία αναφορικάμε τη στελέχωση κατάτη σχολική χρονιά«που διανύουμε θα πρέπει να προβλη-ματίσει τους αρμόδιους ώστε να απο-φύγουμε παρόμοιες καταστάσεις», ενώπροέτρεψε και αυτή με τη σειρά της τοΥπουργείο, η στελέχωση να γίνει μεβάση τα όσα ίσχυαν πριν από την 4η Ι-ουλίου. Τέλος, η ΟΛΤΕΚ αναφέρει πωςσύντομα το Κεντρικό Διοικητικό τηςΣυμβούλιο θα συνέλθει ούτως ώστε ναμελετήσει την όλη κατάσταση και ναλάβει αναγκαίες αποφάσεις.

Κρίσιμη Πέμπτη για το μέτωπο της ΠαιδείαςΗ ΟΕΛΜΕΚ συνέρχεται για να αποφασίζει κατά πόσον θα προχωρήσει σε δυναμικά μέτρα για το θέμα της στελέχωσης

Οι εκπαιδευτικές οργανώσεις προειδοποιούν πως θα υπάρξουν αντιδράσεις αν η στελέχωση των εκπαιδευτηρίων γίνει με βά-ση τις αποφάσεις που πάρθηκαν από το Υπουργικό στις 3 Οκτωβρίου.

<<<<<<

Εντονες αντιδράσεις εκπαι-δευτικών οργανώσεων για τη στασιμότητα του διαλό-γου στην ΜΕΠΕΥ.

Θα υπάρξει σύγκρουση προειδοποιεί η ΠΟΕΔ

Θα υπάρξει σύγκρουση αν η στελέ-χωση των σχολείων πραγματοποιη-θεί με βάση τις αποφάσεις της 3ηςΟκτωβρίου αναφέρει στην «Κ», ογενικός γραμματέας της ΠΟΕΔ, Χά-ρης Χαραλάμπους, σημειώνονταςπαράλληλα πως προειδοποιούν τοΥπουργείο εδώ και αρκετό διάστη-μα ότι δεν θα ανεχθούν κάτι τέτοιο.Εξάλλου, όπως τονίζει ο κ. Χαραλά-μπους, σε συνάντηση που είχαν μαζίμε τον Υπουργό Παιδείας προ δύοβδομάδων ξεκαθάρισαν πως δενπρόκειται να δεχθούν σε καμία πε-ρίπτωση να εφαρμόσουν μέτρα μετον τρόπο που το έπραξαν πέρσι.«Ως ΠΟΕΔ, συνέχισε, δε θα ανε-χθούμε να πειράξουν ούτε χιλιοστόαπό τα όσα ίσχυαν πριν από την 4η Ι-ουλίου», ενώ πρόσθεσε πως αυτό τοεξέφρασαν και ενώπιον της ΜΕΠΕΥ.«Εάν το Υπουργείο Παιδείας και ηκυβέρνηση επιχειρήσουν αυτή τηστιγμή να προβούν σε στελέχωσητων σχολείων βάσει των αποφάσε-ων του Υπουργικού Συμβουλίου της3ης Οκτωβρίου, τότε θα υπάρξει α-ντίδραση», κατέληξε.

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΡΟΥΓΚΑΛΑ

Στα 10,27 δισεκατομμύρια ευρώ ανέρχονταιπλέον τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνειαστην Κύπρο. Η μείωσή τους έφερε όμωςκαι μείωση τραπεζοϋπαλλήλων, κάτι πουμέχρι πρότινος γινόταν κατορθωτό μόνομε Σχέδια Εθελούσιας Εξόδου. Αν και ητεχνολογία αναπόφευκτα θα μειώσει πε-ραιτέρω το προσωπικό των τραπεζώνστο μέλλον, από το 2017 που άρχισαν οιπωλήσεις των δανείων, έκλεισε η δεύτερημεγαλύτερη τράπεζα της Κύπρου, ενώ ηεναπομείνασα οντότητα της τράπεζαςάλλαξε «χαρακτήρα». Σύμφωνα με τα τε-λευταία αποτελέσματα της ΚεντρικήςΤράπεζας της Κύπρου, κατά 743 εκατ. ή6,7% μειώθηκαν στο τέλος του 2018 τακόκκινα δάνεια, σε σύγκριση με το τέλοςΣεπτεμβρίου του 2018, ενώ στο καθαρόυπόλοιπο των αναδιαρθρωμένων δανείωνπαρουσιάστηκε πτώση ύψους 660 εκατ.ευρώ. Ο δείκτης Μη ΕξυπηρετούμενωνΔανείων προς το σύνολο των δανείωνμειώθηκε από 31,8% στο τέλος Σεπτεμ-βρίου 2018, στο 30,3% στο τέλος Δεκεμ-βρίου 2018. Σημειωτέον πως, από το 2015μέχρι και το τέλος του 2018, σημειώθηκεσυνολική μείωση στα Μη Εξυπηρετού-

μενα Δάνεια ύψους 17 δισ. ευρώ, ή πο-σοστιαία κατά 62,4%. Από τα 10,27 δισ.ΜΕΔ, τα 4,77 δισ. αφορούν ΜΕΔ εταιρειών,εκ των οποίων τα 4,08 δισ. έχουν μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, ενώ 5,17 δισ. ευρώΜΕΔ έχουν τα νοικοκυριά.

Ταυτόχρονα, όμως, με τις πωλήσειςδανείων που έχουν επιτευχθεί, αρκετέςαπό αυτές προνοούσαν και την μεταφοράτραπεζοϋπαλλήλων σε ειδικές εταιρείεςεξυπηρέτησης δανείων και την εξυπη-ρέτηση των Μη Εξυπηρετούμενων Δα-νείων (servicers). Μέχρι στιγμής, έχουναποχωρήσει μέσω των Σχεδίων Εθελού-σιας Εξόδου από τραπεζικά ιδρύματα3.540 άτομα από αρχές του 2013 μέχρικαι τέλος του 2018 όπου και έκλεισε τοζήτημα της Συνεργατικής ΚυπριακήςΤράπεζας και έφυγαν 1.040 άτομα. Από

την αρχή του 2013 συνολικά έχουν υλο-ποιηθεί 9 Σχέδια Εθελούσιας Εξόδου.Τράπεζα Κύπρου, Ελληνική Τράπεζα, Συ-νεργατική Κυπριακή Τράπεζα καιAlphaBank Κύπρου, οι τράπεζες πουπροχώρησαν. Ωστόσο, αρκετά είναι καιτα άτομα που μεταφέρθηκαν από τις τρά-πεζες στις ειδικές εταιρείες εξυπηρέτησης,ως απότοκο της μείωσης των ΜΕΔ καιτων συμφωνιών.

Οι μεταφορέςΜόλις επικυρωθεί η πώληση των 2,7

δισ. δανείων από την Τράπεζα Κύπρουστην Apollo Asset Management, η συμ-φωνία προνοεί και τη μεταφορά 124 υ-παλλήλων στην ειδική εταιρεία της Apolloπου θα ασχολείται με την εξυπηρέτησητων δανείων αυτών που θα προέρχονται

από την πρώτη. Πρόσθετο προσωπικόαναμένεται να έρθει και για άλλους ρό-λους.

Το ανθρώπινο δυναμικό της ΚΕΔΙΠΕΣ,δηλαδή της εναπομείνασας οντότηταςμετά το κλείσιμο του Συνεργατισμού (Φο-ρέας) ανέρχεται σε 289 άτομα ενώ άλλα242 άτομα που εργάζονται στην εξυπη-ρέτηση των δανείων της ΚΕΔΙΠΕΣ, τηςAltamira, είναι προσωπικό της πρώηνΣυνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας. Στηνεξίσωση αυτή πρέπει να σημειωθεί πως98 άτομα αποχώρησαν με το σχέδιο ε-θελούσιας εξόδου της ΣΚΤ που έγινε στοτέλος Αυγούστου 2018 και πλέον εργο-δοτούνται σε προσωρινή βάση για τηνομαλή συνέχιση των εργασιών και τηνυποστήριξη της Ελληνικής Τράπεζας ηοποία θα παρέχεται, βάσει της μεταβα-

τικής συμφωνίας εξυπηρέτησης μετα-φοράς εργασιών, μέχρι τον Νοέμβριο του2019. Η Ελληνική Τράπεζα από πλευράςτης, τον Ιανουάριο του 2017 συμφώνησεμε την APS Holding a.s για να διαχειρίζεταιη δεύτερη τα στοιχεία ακίνητης περιου-σίας και την εξυπηρέτηση του συνολικούχαρτοφυλακίου των μη εξυπηρετούμενωνδανείων της πρώτης. Έτσι, δημιουργή-θηκε μια νέα εταιρεία στην οποία η Ελ-ληνική έχει το 49% των μετοχών, ενώ ηAPS Recovery Cyprus κατέχει την πλει-οψηφία, δηλαδή το 51%. Η APS κλήθηκενα εξυπηρετήσει δάνεια ύψους 2,4 δισ.ευρώ, στα οποία μεταφέρθηκαν από τηνΕλληνική Τράπεζα, 129 υπάλληλοι.

Παραμένουν αρκετοίΌπως έχουν αναφέρει πολλάκις οι

τραπεζίτες που δραστηριοποιούνται στηνΚύπρο, η χώρα έχει υπερπληθώρα τρα-πεζών και εταιρειών ασφάλισης σε σχέσημε το μέγεθός της και των κατοίκων της.Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν παρου-σιάσει, ο κάθε τραπεζικός υπάλληλοςδιαχειρίζεται «assets» 8 εκατομμυρίωνευρώ, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέ-σος όρος είναι να διαχειρίζεται ο κάθετραπεζοϋπάλληλος 16 εκατ. ευρώ «assets».Ο πληθυσμός που αναλογεί σε κάθε τρα-πεζοϋπάλληλο για να εξυπηρετήσει είναι80 άτομα, ενώ στην Ένωση ο αριθμόςαυτός ανέρχεται στα 160 άτομα. Τέλος,όσον αφορά στα τραπεζικά ιδρύματα πουθα έπρεπε να λειτουργούν στη χώρα, θαέπρεπε να μετρούνται στα «δάκτυλα τουενός χεριού».

Η Ελληνική Τράπεζα μετά τη συναλλαγή

με τη ΣΚΤ που ανέλαβε το υγιές της χαρ-τοφυλάκιο έχει πλέον περί τους 2.600 υ-παλλήλους και 135 καταστήματα σε όλητην Κύπρο. Η Τράπεζα Κύπρου, μετά τοπρόσφατο κλείσιμο των 15 καταστημάτωνπαγκυπρίως, απέμεινε με περίπου 105 κα-ταστήματα. Όσον αφορά στους υπαλλή-λους, έχει περίπου 4.355 υπαλλήλους στηνΚύπρο και σε γραφεία του εξωτερικού.

Το κόστοςΤο κόστος προσωπικού για την Τρά-

πεζα Κύπρου στα τέλη του 2018 ανήλθεσε 217 εκατ. για το έτος 2018, αυξημένοκατά 6% σε ετήσια βάση (σε σύγκρισημε 205 εκατ. το έτος 2017), κυρίως λόγωτης επίδρασης από την ανανέωση τηςετήσιας συλλογικής σύμβασης της συ-ντεχνίας των υπαλλήλων για το 2017.Το κόστος προσωπικού για το δ’ τρίμηνο2018 ανήλθε σε 59 εκατ., σε σύγκρισημε 53 εκατ. το γ’ τρίμηνο 2018, κυρίωςλόγω της ετήσιας αύξησης που δόθηκεεξ ολοκλήρου κατά το τρίμηνο. Ποσό ύ-ψους 4 εκατ. που καταχωρήθηκε το δ’τρίμηνο 2018 αφορά προηγούμενα τρί-μηνα και το μη επαναλαμβανόμενο κό-στος προσωπικού για συγκεκριμέναέργα. Η ανανέωση της συλλογικής σύμ-βασης για το 2018 βρίσκεται σε διαπραγ-μάτευση.

Τα έξοδα προσωπικού της Ελληνικήςγια το εννιάμηνο του 2018 ανήλθαν σε59,3 εκατ., έναντι 63,7 εκατ. το ίδιο διά-στημα του 2018 και αντιπροσώπευαν το43% των συνολικών εξόδων της.

Οι πωλήσειςΌσον αφορά στις πωλήσεις μη εξυ-

πηρετούμενων δανείων που έχουν φέρεικαι αλλαγές στους τραπεζοϋπαλλήλους,έχουν γίνει συνολικά τέσσερις (4) στοκυπριακό τραπεζικό σύστημα. Σε τρεις(3) έχει προχωρήσει η Τράπεζα Κύπρουκαι σε μία (1) έχει προχωρήσει η ΕλληνικήΤράπεζα. Συγκεκριμένα, βάσει των οικο-νομικών αποτελεσμάτων της ΤράπεζαςΚύπρου, έχει πωλήσει ΜΕΔ 22 εκατ. ευρώστην CDB Bank, έχει πωλήσει 33,7 εκατ.ευρώ στην APS (project velocity) και 2,7δισ. στην Apollo Global Management(project helix). Σύνολο, 2,75 δισ. ευρώ.Πρόσθετα, η Ελληνική Τράπεζα στιςαρχές του 2018 προχώρησε σε πώλησηΜΕΔ στην B2 Kapital ύψους 145 εκατ.ευρώ. Από τα παραπάνω, προκύπτει πωςστο κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχουνγίνει συνολικά πράξεις πωλήσεων Μη Ε-ξυπηρετούμενων Δανείων ύψους 2,9 δι-σεκατομμυρίων ευρώ.

Μαζί με τα ΜΕΔ μειώθηκαν και τραπεζοϋπάλληλοιΤα εναπομείναντα 10,27 δισ. δανείων έφεραν ανακατατάξεις στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα - Στα 217 εκατ. το κόστος προσωπικού το 2018

<<<<<<

Μέχρι στιγμής, έχουν απο-χωρήσει μέσω των ΣχεδίωνΕθελούσιας Εξόδου από τρα-πεζικά ιδρύματα 3.540 άτομααπό αρχές του 2013 μέχρικαι τέλος του 2018. Όπως έχουν αναφέρει πολλάκις οι τραπεζίτες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, η χώρα έχει υπερπληθώρα τραπεζών και εταιρειών ασφάλισης σε σχέση με το μέγεθός της.

Σε εποχές ευρύτατων και ταχύτατων αλλαγών, τε-χνολογικής, πολιτικής, οικονομικής ή άλλης φύσης,είναι εξαιρετικά χρήσιμη η περιοδική επανεξέτασηβασικών ζητημάτων, παραδοχών και πολιτικώνέτσι ώστε είτε να επαληθεύεται η συνεχιζόμενη ε-γκυρότητά τους, είτε να διαπιστώνεται η ανάγκηαλλαγής. Στον χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων τονίζεταισυχνά η ανάγκη άντλησης διδαγμάτων και συνεχούςπαρακολούθησης των εξελίξεων, αλλιώς «κινδυ-νεύουμε να πολεμήσουμε ξανά τον προηγούμενοπόλεμο». Υπάρχουν τέτοιες διαδικασίες περιοδικήςστρατηγικής αναθεώρησης σε πολλές σοβαρέςχώρες και οργανισμούς. Στις ΗΠΑ, π.χ., κάθε τέσσεραχρόνια πραγματοποιείται το Quadrennial DefenseReview, μια νομοθετικά θεσπισμένη αναθεώρησητης στρατηγικής και των προτεραιοτήτων του υ-πουργείου Αμυνας, με στόχο την αξιολόγηση απειλώνκαι προκλήσεων και την επανεξέταση των ικανο-τήτων, δυνάμεων και στρατηγικών για την αντιμε-τώπιση των σημερινών και μελλοντικών προκλήσεων.Η Ε.Ε. θεσμοθέτησε πρόσφατα τη ΣυντονισμένηΕτήσια Αμυντική Αναθεώρηση (CARD), με στόχοτην ανάπτυξη ικανοτήτων, την εμβάθυνση της α-μυντικής συνεργασίας και την αποτελεσματικότερηαξιοποίηση των αμυντικών δαπανών. Η μοναδικήσχετική προσπάθεια στη χώρα μας ήταν η ΣτρατηγικήΑμυντική Αναθεώρηση του 2001, μια διαδικασίαμε αρκετές αδυναμίες και δυσχέρειες υλοποίησηςτων σχετικών προτάσεων πολιτικής λόγω και τωναντιστάσεων του «συστήματος», αλλά σε κάθε πε-ρίπτωση χρήσιμη. Θα ήταν ενδεχομένως χρήσιμηέως απαραίτητη η άμεση έναρξη μιας διαδικασίαςαμυντικής αναθεώρησης που θα εξετάσει μία σειράζητημάτων (εξελισσόμενο διεθνές περιβάλλον, ε-κτίμηση απειλής, ρόλος-αποστολές Ε.Δ., δομή, εκ-παίδευση, στελέχωση, θητεία, νέες τεχνολογίες, ε-ξοπλισμοί, αμυντική βιομηχανία, κ.ά.) και θα πα-ρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη διατήρησητης αποτρεπτικής ισχύος της χώρας σε μια δύσκοληγεωπολιτική και οικονομική συγκυρία. Εξίσου α-ναγκαία θα ήταν μια αντίστοιχη διαδικασία σεθέματα εξωτερικής πολιτικής (αριθμός διπλωματικώναντιπροσωπειών, τρόπος λειτουργίας ΥΠΕΞ, κ.ά.)και εσωτερικής ασφάλειας (αντιμετώπιση υφιστα-μένων και νέων μορφών εγκληματικότητας, προ-στασία συνόρων, διαχείριση εκτάκτων καταστάσεων).Βεβαίως, οι διαδικασίες αναθεώρησης έχουν νόημαμόνο εφόσον υπάρχει διάθεση ουσιαστικής επα-νεξέτασης βασικών παραδοχών και, όπου χρειάζεται,«σπασίματος αυγών» και σε βάθος τομών.

* Γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.

Διαδικασίες περιοδικής

αναθεώρησης

Σ Χ Ο Λ Ι Ο / Του ΘΑΝΟΥ Π. ΝΤΟΚΟΥ*

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 5Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΤΟΜΑΡΑ

Θολό συνεχίζει να παραμένει το τοπίο αναφορικάμε την άρση των περιορισμών που υπάρχουνστην χρήση κινητών τηλεφώνων Ε/κ και Τ/κ στιςκατεχόμενες και ελεύθερες περιοχές αντίστοιχα.Περιορισμοί που έχουν τεθεί από την Τουρκία,η οποία αρνείται πεισματικά να άρει τις απαγο-ρεύσεις που έχει επιβάλει και έχουν ως αποτέλεσματην αδυναμία λειτουργίας κυπριακών και τουρ-κικών κινητών τηλεφώνων σε λειτουργία περια-γωγής.

Ο χαρακτηρισμός του όλου ζητήματος ως Μέ-τρου Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης , με την δημόσιαεμπλοκή των ηγετών των δυο κοινοτήτων, έδωσεώθηση στις προσπάθειες που καταβάλλονται,πλην όμως ουδείς γνωρίζει ποια θα είναι η κατά-ληξη.

Μοναδική εξαίρεση στο όλο κλίμα που υπάρχειείναι η κυβερνητική πλευρά που θεωρεί ότι είναιζήτημα χρόνου η ανακοίνωση άρσης των περιο-ρισμών που υπάρχουν. Από την άλλη, σημαντικόρόλο στην έκβαση της όλης υπόθεσης θα διαδρα-ματίσουν ο ΓΕΡΗΕΤ αλλά και ο νομικός σύμβουλοςτου κράτους που είναι η Νομική Υπηρεσία. Μεβάση την εικόνα που επικρατεί οι εταιρείες πάροχοιτόσο από πλευράς Κύπρου όσο και Τουρκίας φαί-

νεται να έχουν βρει την κοινή συνισταμένη μεενδιάμεσο κρίκο μια ελβετική εταιρεία η οποίαθα βοηθήσει στην υπερπήδηση των εμποδίωνπου έθετε η Τουρκία αρνούμενη να έλθει σε α-πευθείας συμφωνία με τους παρόχους στις ελεύ-θερες περιοχές.

Θέμα χρόνουΗ κυβερνητική πλευρά εμφανίζεται να είναι

η μόνη αισιόδοξη αναφορικά με το αποτέλεσματων προσπαθειών που βρίσκονται σε εξέλιξη. ΤοΠροεδρικό, όχι μόνο δεν συμμερίζεται τις όποιεςεπιφυλάξεις εκφράζονται, αλλά θεωρεί πως είναιζήτημα χρόνου να ανακοινωθεί η άρση των υφι-στάμενων περιορισμών που υπάρχουν.

Κυβερνητικές πηγές επικαλούνται τις δημόσιεςαναφορές του Προέδρου της Δημοκρατίας καιτου Τ/κ ηγέτη, που έβγαλαν από τον πάγο τοόλο θέμα. Η εμπλοκή ευρωπαϊκού τηλεπικοινω-νιακού κόμβου πιστεύεται ότι ξεπερνά και τα ό-ποια εμπόδια υπάρχουν με την κυπριακή νομο-θεσία.

Εισαγγελέας – ΓΕΡΗΕΤΟι όποιες εκτιμήσεις γίνονται στην παρούσα

χρονική περίοδο είναι εν τη απουσία της γνωμά-τευσης του Γενικού Εισαγγελέα, ο οποίος ενπολλοίς θα ανάψει ή όχι το πράσινο φως για άρσητων περιορισμών. Ο Κώστας Κληρίδης θα κρίνειαν το πλαίσιο άρσης των περιορισμών είναι συμ-βατό με τον Περί Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επι-κοινωνιών και Ταχυδρομικών Υπηρεσιών Νόμοτου 2004 και το άρθρο 149 που αφορά την παροχήδικτύου ή/και υπηρεσιών χωρίς άδεια και άλλααδικήματα.

Επί του προκειμένου η άποψη που επικρατείείναι πως η εμπλοκή του ευρωπαϊκού τηλεπικοι-νωνιακού κόμβου ως ενδιάμεσου στις δυο πλευρέςδεν παραβιάζει την κείμενη νομοθεσία, μιας καιη όποια συμφωνία επιτευχθεί θα είναι με τον εν-διάμεσο και όχι απευθείας. Ωστόσο, υπάρχουναπόψεις οι οποίες υποστηρίζουν πως καταλυτικόρόλο στην όλη υπόθεση θα δώσουν οι απαντήσειςτου Γενικού Εισαγγελέα σε δυο ζητήματα. Πρώτον,αν υπάρχει παραβίαση του άρθρου 149 του νόμου112(I)/2004 έστω και αν δεν υπάρχει απευθείαςσυμφωνία.

Στο ενδεχόμενο που η γνωμάτευση του ΓενικούΕισαγγελέα κρίνει ότι δεν παραβιάζεται κείμενηνομοθεσία σε μια τέτοια περίπτωση καταγράφο-νται απόψεις ότι ενδεχομένως η γνωμάτευσηνα ερμηνευθεί ως προηγούμενο και σε άλλες πε-ριπτώσεις συνεργασίας με τα κατεχόμενα μέσωτρίτων.

Α Π Ο Ψ Η / Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΤΟΦΩΛΟΥ Σ Χ Ο Λ Ι Ο / Του ΜΠΑΜΠΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Από αυτοκρατορία, πολιτικός επαίτης Υποχωρεί το ΑΕΠ, επιμένει η ανεργίαΔιευρύνεται τους τελευταίουςμήνες η απόσταση μεταξύ πραγ-ματικότητας και επιθυμιών της ο-μάδας Τσίπρα. Επικρατεί στην κυ-βέρνηση βολονταρισμός αντί γιαμακροχρόνιο σχέδιο. Αναγνωρί-ζουν στη «βούληση πρωταρχικήθέση σε σχέση με τις άλλες αν-θρώπινες λειτουργίες» – βλ. λεξικόΜπαμπινιώτη.

Τα γεγονότα τούς διαψεύδουν.Η ανεργία είναι τριπλάσια από ταευρωπαϊκά κράτη: 18% εμείς, 6,5%η Ενωση (μ.ό.) και 7,8% η Ευρω-ζώνη. Οι άλλες χώρες που χρειά-στηκαν μνημόνιο ή εφήρμοσανπεριοριστική πολιτική στη διάρκειατης μεγάλης κρίσης; Πορτογαλία:6,3% - Ιρλανδία: 5,6% - Ρουμανία:3,8% - Ουγγαρία: 3,5% - Κύπρος:7,1% - Εσθονία: 4,2%. Κάτι δενπάει καθόλου καλά στην περίπτω-σή μας. Είδατε τον κ. Τσίπρα ναανησυχεί; Καθόλου! Αν αντιλαμ-βανόταν την πραγματικότητα θαξεκινούσε όλες τις ομιλίες του μεαυτή την έγνοια. Δεν έχει όμωςενσυναίσθηση: «Μισό λεπτό γιατί

η οικονομία είναι το μεγάλο μουατού, το μεγάλο επίτευγμα αυτήςτης κυβέρνησης», είπε στην εμ-βρόντητη Ελλη Στάη.

Η Τράπεζα της Ελλάδος ανα-θεώρησε επί τα χείρω τις προβλέ-ψεις της για την αύξηση του ΑΕΠστο τρέχον έτος. Μόλις 1,9% είναιη νέα εκτίμηση· σημειώναμε πωςούτε το 2,5% της κυβερνητικήςπρόβλεψης ήταν αρκετό για νακαταγράψουμε ουσιαστική διεύ-ρυνση της οικονομίας. ΠρώτοςΟργανισμός που είχε υπογραμμίσειτον κίνδυνο να πέσουμε κάτω απότον πήχυ του 2% υπήρξε το ΙΟΒΕ.Είχε, εμμέσως, επιβεβαιώσει τοδιαφαινόμενο πρόβλημα και το Ιν-στιτούτο του ΣΕΤΕ (τουριστικόςκλάδος). Θα ήταν λάθος, εφέτος,να προσδοκούμε σε μια νέα άνοδοτων πωλήσεων τουριστικού προϊ-όντος και, ακόμη λιγότερο, σε ά-νοδο των εισπράξεων από τον του-ρισμό, επισήμανε πρόσφατα ο κ.Γ. Ρέτσος, πρόεδρος του Συνδέ-σμου. Η κυβέρνηση έκανε πως δενάκουσε τίποτε. Προσφάτως, πάλι,

η υπουργός Εργασίας προσπάθησενα μας πείσει ότι η απασχόλησηδιευρύνεται παρά την πολιτικήκαθοδήγηση της αγοράς εργασίαςμέσω της υπέρογκης ανόδου τουελάχιστου μισθού για προφανείςεκλογικούς σκοπούς. Οι ξενοδόχοιείχαν προτείνει, για παράδειγμα,ότι η κατάργηση του υποκατώτα-του μισθού για τους νέους δίνειτην ευκαιρία να θεσμοθετηθεί ημαθητεία, που προσφέρει ευκαιρίεςένταξης των νέων στις επιχειρή-σεις. Ούτε που το συζήτησαν. Κα-μία μακρόπνοη και θεσμική πολι-τική δεν τους ενδιαφέρει.

Παραδόξως, αν κάτι κινείται α-κόμη σήμερα –και γι’ αυτό γράφειτο κοντέρ του ΑΕΠ– είναι γιατί με-ρίδα επιχειρηματιών και κατανα-λωτών πιστεύει ότι μετά τις εκλογέςτα πράγματα θα βελτιωθούν. Τολένε, με καθαρό τρόπο, οι δημο-σκοπήσεις. Αν ο κ. Τσίπρας το«διαβάζει» ως βελτίωση που θα«εισπράξει» στην κάλπη, επανα-λαμβάνει το τυπικό λάθος των κυ-βερνήσεων.

Η παράταση του Brexit έχει μία σειράαπό άμεσες και σημαντικές συνέπειεςστην πολιτική της Ευρώπης, ενώ κα-ταδεικνύει παράλληλα την απόλυτηένδεια του πολιτικού συστήματος τηςΒρετανίας και τα καταστροφικά απο-τελέσματα στα οποία μπορεί να οδη-γήσουν έναν λαό οι αλαζονικές και α-παίδευτες κοινωνικά ηγεσίες. Το πώςδηλαδή μπορούν να αλλάξουν δραμα-τικά τη μοίρα ενός τόπου οι πολιτικέςελίτ, όταν δεν έχουν την ικανότητανα συνειδητοποιήσουν τα κοινωνικάπροβλήματα ή να «διαβάσουν» τη δυ-ναμική των διεθνών ανακατατάξεωνκαι να σταθούν από τη σωστή πλευρά.Ας δούμε την ακολουθία των πραγμά-των:

Πρώτον, η παράταση του Brexit έ-στω και έως τον Οκτώβριο, σημαίνειότι οι Βρετανοί θα προσέλθουν καιαυτοί στις κάλπες και θα ψηφίσουνστις ευρωεκλογές του Μαΐου. Με δε-δομένη την πρόβλεψη για την επιτυχίατου ανερχόμενου εργατικού κόμματοςκαι την κάθετη πτώση της κυβερνώσαςπαράταξης, αυτό σημαίνει σοβαρή αλ-λαγή στον συσχετισμό των δυνάμεων

στο Ευρωκοινοβούλιο, το οποίο με τησειρά του θα εκλέξει τον πρόεδρο τηςΚομισιόν για τα επόμενα πέντε χρόνια.Με άλλα λόγια, θα δυσκολευθεί πολύνα επιτύχει τον στόχο του ο εκλεκτόςτων Γερμανών και του ΕυρωπαϊκούΛαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ,σε αντίθεση με τον υποψήφιο των Σο-σιαλδημοκρατών Φρανς Τίμερμανς,που θα κερδίσει ψήφους και έδαφος,ως η άλλη λύση, στη συγκεκριμένηκούρσα. Αυτό βεβαίως δεν είναι καικακό, καθώς υπάρχει διαφορά στηνεμπειρία, στα χαρίσματα και στις θέσειςτων δύο ανδρών. Ακόμη και η εναλ-λακτική προοπτική του ισχυρότερουΜπαρνιέ, του κεντροδεξιού Γάλλουπου διαπραγματεύεται το Brexit μετους Βρετανούς, κερδίζει πόντους.

Δεύτερον, η περίπτωση της Βρε-τανίας έδειξε πού μπορούν να οδηγή-σουν μία χώρα ο τυφλός εθνικισμός,ο λαϊκισμός και οι ανώριμοι πολιτικοίηγέτες. Εφθασε την Τετάρτη να εκλι-παρεί η πρωθυπουργός Μέι ακόμη καιτα πιο μικρά κράτη της ΕυρωπαϊκήςΕνωσης, να της δώσουν μία παράτασηλίγων μηνών. Διότι το βρετανικό σύ-

στημα αποσαρθρώνεται. Και από τηνάλλη, οι ηγέτες των άλλων χωρών, α-νάγκασαν τη Βρετανίδα πρωθυπουργόνα φύγει έξω από την αίθουσα της συ-νεδρίασης σαν το φτωχό συγγενή,προκειμένου εκείνοι να αποφασίσουντη μοίρα της. Μία πρώην αυτοκρατορίαπου έγινε πολιτικός επαίτης!

Τρίτον, στις άμεσες συνέπειες θαπρέπει να επισημάνουμε την αστάθεια,την οποία θα προκαλέσει περαιτέρωστον βηματισμό της Ευρώπης η πα-ρατεταμένη περίοδος του Brexit. Τρίαχρόνια τώρα ταλαιπωρεί τα κέντρα α-ποφάσεων η υπόθεση εξόδου της Βρε-τανίας από την Ε.Ε., αυξάνοντας τιςαβεβαιότητες στο εμπόριο, στις επεν-δύσεις και στην ασφάλεια. Η διαδικασίατης Βρετανίας, εκτός από την ελαφρό-τητα του πολιτικού της συστήματος,που ήταν παντελώς απροετοίμαστογια μία τέτοιου μεγέθους στρατηγικήεπιλογή, ανέδειξε και το πόσο πολύ-πλοκο, επώδυνο και χρονοβόρο είναιτο σενάριο εξόδου μιας χώρας από τηνΕυρωπαϊκή Ενωση. Και θα χρειαστούνενδεχομένως και άλλα χρόνια μέχρινα ολοκληρωθεί ο κύκλος αυτός. Ακόμη

όμως και μόνο το γεγονός ότι οι Βρε-τανοί θα έχουν λόγο επί κοινοτικώνθεμάτων, μπορεί να κατανοήσει κανείςπως το πρόβλημα κακοφορμίζει.

Τέταρτον, οι εξελίξεις μιας παρα-παίουσας παγκόσμιας άλλοτε δύναμης,εξαιτίας της διανοητικής νωθρότηταςμιας πολιτικής ελίτ, θα πρέπει να στα-θούν παράδειγμα και να έχουν ως ά-μεση συνέπεια την ενεργοποίηση τωνηγεσιών που ενδιαφέρονται πραγμα-τικά για τα προβλήματα των πολιτώνκαι την προοπτική της ενωμένης Ευ-ρώπης. Η ενοποίηση αποτελεί σχέδιοεπιβίωσης στο σημερινό ταραγμένοδιεθνές περιβάλλον. Οι επικείμενεςευρωεκλογές λοιπόν θα πρέπει να είναιη αφορμή μιας νέας τέτοιας αρχής. Ναμιλήσουν οι πολιτικοί για την οικονο-μική ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας,την ανάγκη διόρθωσης της λιτότητας.Το Brexit το ψήφισαν τα φτωχότεραστρώματα των Βρετανών, όχι οι εύ-ποροι. Θα πρέπει στο εξής οι ηγεσίεςνα κατέβουν από το άρμα της υπερο-ψίας και να επικοινωνήσουν το αφή-γημά τους στους πολίτες της Ευρώπης.Μιλάμε για μία μάχη, δεν είναι αστεία...

Στα χέρια Γενικού Εισαγγελέα το ΜΟΕκινητής τηλεφωνίαςΣτη φάση των διαβουλεύσεων για τον καθορισμό τελώνβρίσκονται οι διεργασίες για άρση των περιορισμών

Στο στάδιο της τελικής απόφασης για άρση των περιορισμών βρίσκεται το θέμα της κινητής τηλεφωνίας ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Η κυβερνητική πλευράθεωρεί πως είναι ζήτημα χρόνου η επίτευξη συμφωνίας, ωστόσο υπάρχουν και αντίθετες απόψεις.

ΦΩ

ΤΟ Α

ΡΧΕΙ

Ο

<<<<<<

Το θέμα της αποκατάστασης των επικοινωνιών με τα κατεχόμεναμέσω κινητής τηλεφωνίας συζητείται τα τελευταία 4 χρόνια. Στην τελευταία συνάντηση με τον Τ/κ ηγέτη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε δηλώσει πως το όλο θέμα θα προχωρήσει.

Η τιμολογιακήπολιτική στο τραπέζι Με βάση τα όσα έχουν γίνει γνωστά, εκπρόσωποιτου ευρωπαϊκού τηλεπικοινωνιακού κόμβου έχουνέλθει στην Κύπρο και πραγματοποίησαν επαφέςμε τους πάροχους υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίαςσε ελεύθερες και κατεχόμενες περιοχές. Στην πε-ρίπτωση που υπάρξει συμφωνία θα αρθούν οι πε-ριορισμοί που υ-πάρχουν σήμεραστα κινητά τηλέ-φωνα και σε κα-τάσταση περια-γωγής. Κινητά τη-λέφωνα παρόχωνπου δραστηριο-ποιούνται εντόςτης επικράτειαςπου ελέγχεται απότην Δημοκρατίακαθώς και αυτάτων κατεχομένων θα αναγνωρίζονται από τα δίκτυακινητής τηλεφωνίας σε ελεύθερες και κατεχόμενεςπεριοχές και ως εκ τούτου θα τους παρέχουν τιςίδιες υπηρεσίες όπως σε οποιοδήποτε άλλο σημείοτου πλανήτη. Με βάση τις πληροφορίες που υπάρ-χουν, οι κάτοχοι κινητών τηλεφώνων από την μίακαι την άλλη πλευρά της γραμμής αντιπαράταξηςθα αναγνωρίζονται ως πελάτες του ευρωπαϊκούτηλεπικοινωνιακού κόμβου με τον οποίο έχουνσυνάψει συμφωνία οι εταιρείες. Όπως μας λέχθηκε,το ζήτημα που βρίσκεται πάνω στο τραπέζι τηνπαρούσα φάση είναι το ζήτημα της τιμολογιακήςπολιτικής.

Η ΤουρκίαΤο όλο πρόβλημα στις προσπάθειες που κατα-

βάλλονται τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν ηεπιμονή της Τουρκίας για συμφωνία των εταιρειώνστις ελεύθερες περιοχές με τις εταιρείες που δρα-στηριοποιούνται στα κατεχόμενα. Απαίτηση πουδεν έγινε δεκτή από κυπριακής πλευράς με τοσκεπτικό ότι δρουν παράνομα, στην ουσία είναιθυγατρικές των Τουρκικών εταιρειών μιας και τακατεχόμενα τηλεπικοινωνιακά θεωρούνται επαρχίατης Τουρκίας. Το όλο θέμα θα είχε λήξει εάν τοτουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δεν είχε θέσειεμπόδια στην απευθείας συμφωνία με τις μητρικέςεταιρείες κινητής τηλεφωνίας την οποία θεωρείως αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 20196 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Στην ερώτηση τι σκοπεύεις να κάνειςμετά τις σπουδές σου, η πιθανή απάντησηπου θα λάβεις είναι ότι «θα φύγω για κα-ριέρα στο εξωτερικό». Η απάντηση αυτήαποτυπώνει την πιο σοβαρή και δύσκολααναστρέψιμη επίπτωση της οικονομικήςκρίσης, οδηγώντας στην «αναγκαστική»μετανάστευση στο εξωτερικό χιλιάδεςνέους ανθρώπους. Η Ελλάδα και στο πα-ρελθόν είχε γνωρίσει μεταναστεύσειςτων παιδιών της, αυτή τη φορά όμωςδεν μετανάστευσαν νέοι που εγκατέλει-παν τις αγροτικές καλλιέργειες ούτε α-νειδίκευτοι εργάτες, αλλά νέοι με υψηλόμορφωτικό επίπεδο και υψηλά επιστη-μονικά προσόντα. Υπήρξε δηλαδή «braindrain» όχι ως επιλογή ανάμεσα σε πολλέςάλλες εναλλακτικές πορείες, αλλά ως α-ναγκαστικός μονόδρομος λόγω αναξιο-κρατίας, αδιαφάνειας, ευνοιοκρατίας,πελατειακών σχέσεων και διαφθοράςστη χώρα μας. Αυτά άλλωστε επιβεβαι-ώνονται από την έκθεση του ΟΟΣΑ γιατην ελληνική οικονομία του έτους 2018.Ετσι, οι νέοι επιστήμονες είχαν μπροστάτους δύο επιλογές. Ή μετά τις πολύχρονεςσπουδές να επιστρέψουν άνεργοι στο«παιδικό τους δωμάτιο» ή να αναζητή-σουν αλλού συνθήκες εργασίας. Σύμφωναμε έρευνα της ICAP People Solutions το53% αυτών που μετανάστευσαν τα τε-λευταία χρόνια ήταν κάτοχοι μεταπτυ-

χιακού τίτλου και το 8% διδακτορικούτίτλου. Η έρευνα του ΠανεπιστημίουΜακεδονίας έδειξε ότι τα 3/4 των νέωνπου μετανάστευσαν ήταν απόφοιτοι πα-νεπιστημίου, όταν στη μεγάλη μετανά-στευση των Ελλήνων της δεκαετίας του1960 ήταν μόλις 6% οι απόφοιτοι πανε-πιστημίου. Η Μεγάλη Βρετανία, η Γερ-μανία, το Βέλγιο, η Δανία, η Γαλλία καιπολλές άλλες χώρες της Ε.Ε. εκμεταλ-λεύτηκαν αυτή την ευκαιρία που τουςπαρουσιάστηκε για να καλύψουν τις με-γάλες ανάγκες που είχαν για υψηλού ε-πιπέδου επιστημονικό προσωπικό μεμηδενικό κόστος επένδυσης. Στις χώρεςαυτές ο θεσμός της οικογένειας λειτουργείσε διαφορετική βάση απ’ ό,τι στην Ελ-λάδα. Οι μακροχρόνιες σπουδές των παι-διών στις χώρες αυτές δεν στηρίζεταιστην αμέριστη οικονομική στήριξη τωνγονέων αλλά στον τραπεζικό δανεισμό.Αυτό όμως σε πολλές περιπτώσεις λει-τουργεί αποτρεπτικά, αφού υπάρχουνκαι άλλες εναλλακτικές λύσεις ευκολό-

τερες και χωρίς απαιτήσεις για να εισέλ-θουν στην αγορά εργασίας. Εξάλλου στιςχώρες αυτές η ανεργία βρίσκεται σε πολύχαμηλά επίπεδα και οι εργασιακές ευ-καιρίες είναι διαρκείς. Δεν είναι καθόλουτυχαίο ότι εδώ και πάνω από ένα χρόνοη πρεσβεία της Δανίας στην Αγγλία, βλέ-ποντας ότι μεγάλο μέρος του επιστημο-

νικού δυναμικού που εργάζεται στηνΑγγλία και προέρχεται από άλλες χώρεςμετά το Brexit θα εγκαταλείψει την Αγ-γλία, με παρέμβασή της προσπαθεί ναπροσελκύσει επιστημονικό δυναμικόκαι να το κατευθύνει προς τη Δανία προ-σφέροντάς του αντίστοιχους υψηλούςμισθούς και μειωμένη φορολογία. Είναι

μια πολύ συμφέρουσα λύση όχι μόνο γιατη Δανία αλλά και για όλες τις χώρες τουσκληρού πυρήνα της Ευρωζώνης, αφούαποκτούν αυτό το επιστημονικό δυναμικόχωρίς να επιβαρύνουν τους πολίτες τους.Για το επιστημονικό δυναμικό που με-τανάστευσε, οι Ελληνες γονείς και τοκράτος έχουν ξοδέψει εκατομμύρια ευρώ.Κάθε απόφοιτος ιατρικής, πολυτεχνείουκαι άλλων πανεπιστημιακών σχολώνστοιχίζει στο ελληνικό Δημόσιο, σύμφωναμε έρευνες, περίπου 200.000 ευρώ καισε αυτό πρέπει να προστεθούν τα χιλιάδεςευρώ που ξοδεύουν οι γονείς για τις γυ-μνασιακές, λυκειακές και πανεπιστημιακέςσπουδές. Η μετανάστευση του ανθρώ-πινου δυναμικού που έγινε την περίοδοτης κρίσης είχε και έχει σημαντικές επι-πτώσεις στο ασφαλιστικό και συνταξιο-δοτικό σύστημα της χώρας, το οποίο στε-ρείται εισφορών 1,5-2 δισ. ευρώ σε ετήσιαβάση σύμφωνα με μελέτη του ΣΕΒ. Εάνδε συνυπολογιστούν και οι απώλειες απότον φόρο εισοδήματος, τότε το ποσό α-νεβαίνει στα 9,1 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Υπάρχουν σήμερα οι προϋποθέσειςγια να επιστρέψουν οι νέοι αυτοί επι-στήμονες στην Ελλάδα και να βοηθήσουνστην ανάπτυξη της χώρας; Η απάντησηβρίσκεται στο αν εξέλιπαν οι λόγοι πουτους ανάγκασαν να φύγουν στο εξωτερικόγια να αναζητήσουν εκεί εργασία. Αν

δηλαδή άλλαξε το παραγωγικό μοντέλοκαι αν η χώρα απέκτησε αξιοκρατικέςδιαδικασίες. Δυστυχώς όλα τα δεδομέναδείχνουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αλλάκαι να ίσχυε, η επιστροφή δεν είναι μιαεύκολη υπόθεση. Σύμφωνα με έρευνατης ICAP People Solutions, που πραγμα-τοποιήθηκε το 2018 σε δείγμα 1.068 ερ-γαζομένων σε 61 χώρες, το 50% θεωρείότι για να επιστρέψουν πρέπει να έχουνεξασφαλιστεί αποδοχές αντίστοιχες ήκαλύτερες από αυτές που έχουν στηχώρα που τους φιλοξενεί βάσει του κό-στους ζωής. Το 38% θέτει ως προϋπόθεσητη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης,το 34% την ανάπτυξη της οικονομίαςκαι το 21% την αναγνώριση της εργα-σιακής εμπειρίας που απέκτησαν στο ε-ξωτερικό. Ο δρόμος της επιστροφής είναιδύσκολος αλλά είναι αναγκαίο να πραγ-ματοποιηθεί. Η κυβέρνηση που θα προ-κύψει από τις προσεχείς βουλευτικές ε-κλογές πρέπει να επιμείνει και να δημι-ουργήσει το πλαίσιο επαναπατρισμούτου επιστημονικού προσωπικού και α-νακοπής του «brain drain» πριν γίνουνόλα μη ανατρέψιμα…

* Ο κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι καθηγητήςΟικονομικών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσουκαι ο κ. Νικόλαος Αποστολόπουλος είναι λέκτωρΕπιχειρηματικότητας στο Plymouth University.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΜΑΡΙΑ ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ

Για άλλη μια φορά το ΕΤΕΚ κρούει τονκώδωνα του κινδύνου σε σχέση με τιςμεγάλες αναπτύξεις τύπου ψηλών κτη-ρίων, υπογραμμίζοντας ότι αυτές δεν γί-νονται στοχευμένα και κάτω από ένα πο-λεοδομικό κανονιστικό πλαίσιο. Οι αδυ-ναμίες που παρατηρούνται στην προκει-μένη περίπτωση είναι χρόνιο ζήτημαπου εντοπίζεται και σε άλλες αναπτύξεις,με αποτέλεσμα ετεροχρονισμένα να ε-πιχειρείται περιορισμός των ζημιών. Κάτιανάλογο παρατηρείται για παράδειγμαστην περίπτωση των παλαιών οικοδομών.Πέραν των ψηλών κτηρίων, στις ανησυ-χίες του ΕΤΕΚ παραμένει το ζήτημα τωνγραφειοκρατικών διαδικασιών, το κόστοςτων οποίων ανέρχεται στο μισό δισ. ευρώ.Η σύσταση ενιαίων αρχών αδειοδότησηςθα μπορούσε να φέρει λύση στο πρόβλη-μα, ωστόσο το γεγονός ότι έχει περιληφθείστην μεταρρύθμιση της τοπικής αυτο-διοίκησης, δεν εγγυάται ότι αυτό θα γίνεισύντομα. Σε συνέντευξή του στην «Κ»ο πρόεδρος του Τεχνικού και Επιστημο-νικού Επιμελητηρίου Στέλιος Αχνιώτηςσχολιάζει και το θέμα δημιουργίας κα-θεδρικού ναού εντός του δημοτικού κήπουΠάφου, τονίζοντας ότι θα μπορούσε ναυλοποιηθεί μόνο κατά παρέκκλιση τωνπρονοιών του τοπικού σχεδίου Πάφου. -Πόσο στοιχίζουν στην ανάπτυξη οιγραφειοκρατικές διαδικασίες αδειο-δότησης; Υπάρχουν παραδείγματα ε-πενδυτών που άλλαξαν γνώμη λόγωτων χρονοβόρων διαδικασιών;

-Έχει εκτιμηθεί ότι το ετήσιο κόστοςτης γραφειοκρατίας στο σύνολο της οι-κονομικής δραστηριότητας στην Κύπροείναι της τάξης των €500 εκ. Σε ό,τι αφοράτην αδειοδότηση της ανάπτυξης, έχει υ-πολογιστεί (για τις ΗΠΑ - 2005 TheEconomic Impact of Accelerating PermitProcesses on Local Development andGovernment Revenues) ότι η μείωση τουχρόνου έκδοσης των αδειών για ανάπτυξηκατά έξι μήνες έχει θετική επίπτωση 1%στον εσωτερικό βαθμό απόδοσης μιαςεπένδυσης, κάτι που μπορεί να παίξεικαθοριστικό ρόλο στην βιωσιμότητά της.Στην Κύπρο οι καθυστερήσεις που πα-ρατηρούνται είναι πολύ μεγαλύτερες τωνέξι μηνών, συνεπώς δεν είναι παράλογοκάποιοι επενδυτές να μην προχώρησανμε την επένδυσή τους ή τελικά να πήγανσε άλλο προορισμό. Πέραν τούτου όμωςοι μεγάλες καθυστερήσεις είναι γενεσι-ουργός αιτία διαφθοράς και συχνών πα-ρανομιών, κάτι που οδηγεί σε απαξίωσητης νομοθεσίας και του κράτους.-Σύσταση ενιαίων αρχών αδειοδότησηςγια έκδοση πολεοδομικών και οικο-δομικών αδειών. Πιστεύετε ότι θα υ-λοποιηθεί εντός του 2019; Ποιες αλ-λαγές θα επιφέρει με την εφαρμογήτου;

-Δυστυχώς η σύσταση ενιαίων αρχών

αδειοδότησης έχει περιληφθεί και είναιμέρος της μεταρρύθμισης της τοπικήςαυτοδιοίκησης, για την οποία ούτε ο χρό-νος, ούτε το τελικό περιεχόμενο της κα-τάληξης είναι εύκολο να προβλεφθεί. Πά-για θέση του ΕΤΕΚ ήταν και παραμένειη σύσταση πέντε τεχνοκρατικών ενιαίωνεπαρχιακών αρχών αδειοδότησης και ε-λέγχου της ανάπτυξης. Το νέο πλαίσιοαδειοδότησης της ανάπτυξης περιλαμ-βάνει και άλλα θέματα, ενώ θεμελιώδηςαλλαγή είναι η θεσμοθέτηση μητρώουμελετητών, όπου θα καθοριστούν αυ-στηρότερες ρυθμίσεις για τους ιδιώτεςεπαγγελματίες μελετητές. -Ποια η θέση σας για αναπτύξεις τύπουψηλών κτηρίων; Έγιναν λάθη; Θεω-ρείτε ότι μπαίνουν σιγά σιγά τα πράγ-ματα σε σωστό πλαίσιο;

-Αυτό που ισχύει με τα ψηλά κτήριαστην Κύπρο είναι αυτό που βλέπουμε νασυμβαίνει και για τόσα άλλα θέματα πουσχετίζονται με την ανάπτυξη: αντί νασχεδιάζουμε στρατηγικά και στοχευμένα,προσπαθούμε ετεροχρονισμένα να ελέγ-ξουμε τις ζημιές. Σήμερα, τα ψηλά κτήριαανεγείρονται σε ένα περιβάλλον όπουπαρατηρείται έλλειψη πολεοδομικού κα-νονιστικού πλαισίου για την χωροθέτησήτους. Στην ουσία δεν υπάρχουν εμπερι-στατωμένες μελέτες που να προσδιορί-ζουν τις προδιαγραφές των ψηλών κτη-ρίων στην Κύπρο, δεν έχουν εξετασθεί

συσσωρευτικά με μετρήσιμα δεδομέναοι πολεοδομικές επιπτώσεις της χωρο-θέτησής τους κατά περιοχή, ενώ δενέχουν συνταχθεί εξειδικευμένοι κτηριο-δομικοί κανονισμοί. Δημοσιεύθηκε πρό-σφατα με τη συνεργασία και του ΕΤΕΚ,το Διευκρινιστικό Πλαίσιο των ΓενικώνΑρχών και Προϋποθέσεων για ανέγερσηΨηλών Κτιρίων, το οποίο καθορίζει τιςαρχές άσκησης της διακριτικής ευχέρειαςτου Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας

σε σχέση με τους επιτρεπόμενους ορό-φους μιας ανάπτυξης. Δυστυχώς, είναιτο μοναδικό εξειδικευμένο πλαίσιο πουυπάρχει μέχρι στιγμής για ένα θέμα κρί-σιμο με μη αναστρέψιμο αντίκτυπο στοαστικό περιβάλλον. Υπάρχουν πολλά βή-ματα που πρέπει να γίνουν ακόμα, η δεαναθεώρηση των τοπικών σχεδίων πουμόλις ξεκίνησε αποτελεί μια ευκαιρίαώστε αυτά τα βήματα να είναι συγκρο-τημένα και βάσει μιας ευρύτερης και ορ-

θολογικά σχεδιασμένης πολεοδομικήςστρατηγικής.-Τελικά η δημιουργία καθεδρικού ναούεντός του δημοτικού κήπου Πάφουπροχωρά. Από την πλευρά σας είχατεπροβάλει διαφωνία σχετικά με τηνχωροθέτησή του στο συγκεκριμένοσημείο αν και δεν εισακουστήκατε.

-Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναιπως η ανέγερση καθεδρικού ναού στονΔημοτικό Κήπο θα μπορούσε να υλοποι-ηθεί μόνο κατά παρέκκλιση των προνοιώντου τοπικού σχεδίου Πάφου. Αρμόδιοόργανο για την κατά παρέκκλιση αδειο-δότηση είναι το Συμβούλιο Μελέτης Πα-ρεκκλίσεων (ΣΥΜΕΠΑ) και τον τελικόλόγο τον έχει το Υπουργικό Συμβούλιοπου θα κληθεί να εγκρίνει ή να απορρίψειτην εισήγηση του ΣΥΜΕΠΑ. Το ΔημοτικόΣυμβούλιο θα δώσει απόψεις για την αί-τηση, όπως και οι υπόλοιποι αρμόδιοιφορείς σύμφωνα με τη νομοθεσία (συ-μπεριλαμβανομένου και του ΕΤΕΚ), εφό-σον έχει μπροστά του πλήρη σχέδια καιδεδομένα. Μέχρι τώρα και εξ όσων γνω-ρίζουμε δεν έχει υποβληθεί σχετική αί-τηση. Ως γενική αρχή, το Επιμελητήριοδεν αντιδρά στη συγκεκριμένη πρότασητης Εκκλησίας, αλλά σε οποιαδήποτεπρόταση που παραβιάζει τις πρόνοιεςτων Τοπικών Σχεδίων και αγνοεί βασικέςαρχές αειφόρου αστικού σχεδιασμού καιβιώσιμης κινητικότητας.

Σπούδασε και βγάλε διαβατήριο για τα ξένα...Α Ρ Θ Ρ Ο Των ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΙΑΡΓΚΟΒΑ και ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ*

Τον τελικό λόγο για την ανέγερση καθεδρικούναού στο δημοτικό κήπο Πάφου τον έχει το Υπουργικό Συμβούλιο.

Η μείωση του χρόνουέκδοσης των αδειών για ανάπτυξη κατά έξι μήνες έχει θετική επίπτωση 1% στον εσωτερικόβαθμό απόδοσης μιας επένδυσης, και μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλοστην βιωσιμότητά της.

<<<<<<<

Ο δρόμος της επιστροφής είναι δύσκολος, αλλά είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθεί.

Είναι πολλά τα «πλην» για τα ψηλά κτήριαστην ΚύπροΔεν γίνονται στοχευμένα τέτοιες αναπτύξεις, λέει ο πρόεδρος του ΕΤΕΚ Στέλιος Αχνιώτης

Επενδύσειςγια ενεργειακήαναβάθμιση-Ενεργειακή απόδοση των κτηρίωνκαι υποχρεώσεις της Κύπρου έ-ναντι της ΕΕ. Συνήθως είμαστε εκ-πρόθεσμοι στα χρονοδιαγράμματάμας. Ισχύει κάτι τέτοιο και στηνπροκειμένη περίπτωση; Ποια ηθέση του ΕΤΕΚ στο θέμα;

-Εξ όσων γνωρίζω, όχι δεν υπάρχεικάποια σημαντική εκκρεμότητα. Εί-μαστε στην τελική ευθεία για τα κτή-ρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωσηενέργειας. Σημαντικό θετικό βήμασε σχέση με την ενεργειακή απόδοσητων κτηρίων ήταν η μηχανογράφηση,αυτοματοποίηση και ηλεκτρονικήυποβολή αιτήσεων για έκδοση Πι-στοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσηςκτηρίων και η εισαγωγή συστήματοςδειγματοληπτικού ποιοτικού ελέγχουαπό την Υπηρεσία Ενέργειας το 2017.Το αποτέλεσμα είναι η άμεση έκδοσητων πιστοποιητικών, χωρίς να τα-λαιπωρείται κανείς και η διασφάλισησυμμόρφωσης με τη νομοθεσία. Ση-μαντικές προκλήσεις στον τομέαείναι η επιβολή της νομοθεσίας σεσχέση με την απαίτηση ύπαρξης Πι-στοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσηςγια κτήρια που πωλούνται ή ενοικιά-ζονται, αλλά και η κινητοποίηση ε-πενδύσεων για την ενεργειακή ανα-βάθμιση υφιστάμενων οικοδομών.Ένα σημαντικό θέμα θα έλεγα είναιότι για να προχωρήσει μια ενεργειακήαναβάθμιση ενός υφιστάμενου κτι-ρίου θα έπρεπε να διασφαλίζεται ότιο φέρων οργανισμός του κτηρίουείναι σε τέτοια καλή κατάσταση ώστενα ανταποκρίνεται και στις σύγχρονεςαπαιτήσεις αντισεισμικού σχεδια-σμού. Σε αντίθετη περίπτωση είναιωσάν να μην ενδιαφερόμαστε για τοκυρίαρχο θέμα που είναι η στατικό-τητα και οι συνθήκες ασφάλειας τηςοικοδομής. Υπάρχει δε το ενδεχόμενοένα κτήριο να έχει σοβαρότατα προ-βλήματα και με την επέμβαση μόνογια ενεργειακή αναβάθμισή του αυτάνα καλυφτούν, αλλά το ουσιαστικόπρόβλημα θα παραμένει.-Ο ρόλος του ΕΤΕΚ είναι συμβου-λευτικός. Θεωρείτε ότι θα έπρεπεοι θέσεις του να υιοθετούνται απότο κράτος και μέσω σχετικής νο-μοθετικής ρύθμισης;

-Το Επιμελητήριο αποτελεί έναανεξάρτητο επιστημονικό φορέα/θεσμό και δεν έχει σκοπό να υπο-καταστήσει οποιαδήποτε αρμόδιααρχή ή υπηρεσία του κρατικού μη-χανισμού και της εκτελεστικής ε-ξουσίας. Σημειώνεται ότι το ΕΤΕΚέτσι και αλλιώς συμμετέχει θεσμικάσε επιτροπές και συμβούλια για τε-χνικά θέματα, οι αποφάσεις των ο-ποίων είναι βάσει νομοθεσίας δε-σμευτικές σε μεγάλο βαθμό ή έστωαρκετά ισχυρές (όπως π.χ. Πολεο-δομικό Συμβούλιο, Συμβούλιο Με-λέτης Παρεκκλίσεων, Επιτροπή Ε-ξέτασης των Μελετών Επιπτώσεωνστο Περιβάλλον κοκ). Με τον ανε-ξάρτητο ρόλο του το Επιμελητήριοπροσδοκεί στον εμπλουτισμό τουδημόσιου διαλόγου και μέσα απότην επεξεργασία τεχνικών κυρίωςθεμάτων, την κατάθεση εισηγήσε-ων/απόψεων υπηρετεί, αφενός τηνπροστασία του δημόσιου συμφέρο-ντος και της κοινωνίας και, αφετέρου,συμβάλλει στην επιδίωξη της συνε-χούς προόδου του τόπου μας.

Οι ευθύνες για τα εγκαταλελειμμένα κτήρια

-Το τελευταίο διάστημα γίναμε μάρτυρες περιστατικών κατάρρευσης παλαιών οι-κοδομών. Υπάρχουν επίσης εγκαταλελειμμένα κτήρια για τα οποία δεν λαμβάνεταικαμιά δράση αλλαγής τους από την στιγμή που ο ιδιοκτήτης είναι απών από την ό-ποια διαδικασία. Ποιος έχει τελικά την ευθύνη;-Υπάρχει μια αλυσίδα υπευθυνότητας. Σίγουρα σημαντικό μερίδιο ευθύνης έχουνοι ιδιοκτήτες οι οποίοι κατ’ ελάχιστον οφείλουν να διατηρούν την περιουσία τουςσε κατάσταση που να μην δημιουργείται κίνδυνος σε τρίτους. Από την άλλη οι αρ-μόδιες οικοδομικές αρχές οφείλουν να δρουν προληπτικά και να εφαρμόζουν μεαυστηρότητα τις σχετικές πρόνοιες του νόμου. Υπάρχει, δυστυχώς, γενικότερη έλ-λειψη κουλτούρας προληπτικής συντήρησης των οικοδομών, και είναι εδώ που τοΕΤΕΚ πρότεινε την θεσμοθέτηση της περιοδικής επιθεώρησης οικοδομών, έτσι ώ-στε να προλαμβάνονται καταστάσεις. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, το ο-ποίο έχει την πολυπλοκότητά του, απαιτείται ενεργός και ολοκληρωμένη πολιτική.Δηλαδή, αποτελεσματική χρήση των υφιστάμενων νομοθετικών εργαλείων ή καιενίσχυσή τους καθώς και οικονομικά κίνητρα/ αντικίνητρα στους ιδιοκτήτες, προ-γραμματισμός και τακτική παρακολούθηση.

Οι μεγάλες καθυστερήσεις στην αδειοδότηση αναπτύξεων έχουν διώξει επενδύσεις από την Κύπρο, επισημαίνει ο κ. Αχνιώτης και τονίζειτην ανάγκη για την σύσταση ενιαίων αρχών αδειοδότησης για έκδοση πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών.

Κάθε απόφοιτος ιατρικής, πολυτεχνείου και άλλων πανεπιστημιακών σχολών στοιχίζει στοελληνικό Δημόσιο, σύμφωνα με έρευνες, περίπου 200.000 ευρώ και σε αυτό πρέπει ναπροστεθούν τα χιλιάδες ευρώ που ξοδεύουν οι γονείς για τις γυμνασιακές, λυκειακές καιπανεπιστημιακές σπουδές.

Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 7Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Η κρίση στην Τουρκία γονατίζει τα κατεχόμεναΑλυσιδωτές πολιτικές εξελίξεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, με εικόνα και σημάδια διάλυσης της λεγόμενης κυβέρνησης

Του ΝΙΚΟΥ ΣΤΕΛΓΙΑ

Πριν από λίγες ημέρες, ο λεγόμενος υ-πουργός Οικονομικών στα κατεχόμεναπροέβη σε μια δήλωση που ταράζει τανερά στη σύγχρονη πολιτική και οικονο-μική ιστορία της τουρκοκυπριακής κοι-νότητας. Με μια αιφνιδιαστική κίνηση,ο Σερντάρ Ντενκτάς ανακοίνωσε ότι οιμισθοί του «δημόσιου» τομέα, τον Μάρτιο,πληρώθηκαν με δανεικά χρήματα. Συγκε-κριμένα, η «κυβέρνηση» δανείστηκε χρή-ματα από τον επιχειρηματία που διαχει-ρίζεται το «αεροδρόμιο» της Τύμβου.

Η ανακοίνωση του κ. Ντενκτάς πυρο-δότησε αλυσιδωτές αντιδράσεις Τ/κ πο-λιτικών. Ο ίδιος ο Αντιπρόεδρος της «κυ-βέρνησης», ο Κουντρέτ Όζερσαϊ, έβαλλεκατά του κ. Ντενκτάς με το σκεπτικό ότιπροχώρησε σε μια πρωτοβουλία που πλήτ-τει το γόητρο της «ΤΔΒΚ». Η δε αξιωματικήαντιπολίτευση προβάλλει την άποψη ότιεξαιτίας της διακοπής παροχής οικονομικήςβοήθειας από την Άγκυρα, η τ/κ οικονομίαέχει πλέον έρθει στο κατώφλι της κατα-στροφής.

Οι παραπάνω εξελίξεις έρχονται στοπροσκήνιο την στιγμή που οι Τουρκοκύ-πριοι βιώνουν σε καθημερινή βάση τις ε-πιπτώσεις της μεγάλης κρίσης. Οι Τουρ-κοκύπριοι αναλυτές προβληματίζονταιγια το ενδεχόμενο περαιτέρω επιδείνωσηςτης κατάστασης της τουρκικής οικονομίας,μια εξέλιξη που αυτομάτως θα επηρεάσεικαι τα κατεχόμενα.

Σε γενικές γραμμές, ο Τ/κ αναλυτήςδεν «βλέπει» φως στην άκρη του τούνελ.Η οικονομική εξάρτηση της τ/κ πλευράςαπό την Τουρκία, το αδιέξοδο στο Κυπριακόκαι ο αναποτελεσματικός «κρατικός» μη-χανισμός δεν αφήνουν πολλά περιθώριααισιοδοξίας.

Η μεγαλύτερη καταστροφή Για τους Τ/κ μικροεπιχειρηματίες και

καταστηματάρχες, η σημερινή οικονομικήκρίση έχει ξεπεράσει προ πολλού σε βαθμόσοβαρότητας και επιπτώσεων, την μεγάληκρίση που έπληξε την τ/κ κοινότητα πριναπό περίπου δυο δεκαετίες. Τότε, η κρίσηέπληξε τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Σή-μερα, η κρίση επηρεάζει όλους τους τομείςτης καθημερινότητας και της κοινωνικο-οικονομικής ζωής. «Δίχως τουςΕ/κ πελάτες

μου δεν θα μπορούσα να σταθώ στα πόδιαμου. Ενδεχομένως θα έκλεινα το φαρμα-κείο». Αυτό μας επισημαίνει με πικρία οΤ/κ φαρμακοποιός Νετζμί, ο οποίος τοπροηγούμενο διάστημα στήριξε τις ελπίδεςτου στην λύση του Κυπριακού για να αλ-λάξει η συνολική εικόνα στην τ/κ οικονομία.Ο ίδιος μας επεξηγεί το σκεπτικό του: «Τηνπερίοδο της εκλογής του Μουσταφά Ακιντζίείχαμε ελπίδες για κάτι καλύτερο. Η λύσητου Κυπριακού είχε εμφανιστεί στον ορί-ζοντα. Με την λύση θα είχαμε σαρωτικέςεξελίξεις στο βόρειο τμήμα του νησιού. Ο

απαρχαιωμένος κρατικός μηχανισμός θαάλλαζε. Θα ακολουθούσαν μεταρρυθμίσειςτης Ε.Ε. Θα είχαμε ξένες επενδύσεις, εν-σωμάτωση της βόρειας Κύπρου στην διεθνήκοινότητα, στις ξένες αγορές. Με την κα-τάρρευση των συνομιλιών αυτά τα όνειρακατεδαφίστηκαν και εμείς παραμείναμεστο έλεος της Τουρκίας».

«Ποια Τουρκία; Αυτή του Ερντογάν»,αναρωτιέται η επιχειρηματίας Μουνίς. Ηίδια προβάλλει την άποψη ότι η κυβέρνησητου Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν δεν πρόκειταινα συμβάλει με θετικό τρόπο στις εξελίξεις

στην Κύπρο. «Δεν πρόκειται να υποστηρίξειτην λύση. Ούτε θα σπεύσει να μας βοη-θήσει οικονομικά», τονίζει και προσθέτει:«Από πολιτική και οικονομική άποψη,εμείς οι Τουρκοκύπριοι έχουμε καταστρα-φεί. Η τουρκική λίρα χάνει συνεχώς αξία.Χρήματα από την Άγκυρα δεν μας έρχο-νται. Η κυβέρνηση δεν είναι πλέον σεθέση να πληρώσει τους μισθούς του δη-μοσίου, ο οποίος αποτελεί την ραχοκοκαλιάτης οικονομίας μας. Ακόμη και αν αλλάξειη κυβέρνηση τα δεινά της οικονομίας θαπαραμείνουν ίδια».

Οι προβληματισμοί των Τ/κ πολιτώνέρχονται στο προσκήνιο την στιγμή πουη οικονομική κρίση πυροδοτεί αλυσιδωτέςπολιτικές εξελίξεις στην τ/κ κοινότητα.Εξαιτίας του οικονομικού αδιεξόδου η«κυβέρνηση» παρουσιάζει εικόνα και ση-μάδια διάλυσης. Η αξιωματική αντιπολί-τευση στρέφει τα βλέμματά της στην Ά-γκυρα. Το πολιτικό θερμόμετρο στην τ/κκοινότητα σκαρφαλώνει στα ύψη, μόλιςλίγους μήνες πριν από τις «προεδρικές ε-κλογές».

Τα τέσσερα κόμματα που απαρτίζουντην σημερινή «κυβέρνηση» δεν συμφω-νούν ως προς την στρατηγική που θα πρέ-πει να ακολουθηθεί για να αντιμετωπιστείη οικονομική κρίση. Και τα τέσσερα κόμ-ματα παραδέχονται το γεγονός ότι οι δυ-νατότητες της «κυβέρνησης» απέναντιστην μεγάλη κρίση είναι περιορισμένες.Ωστόσο, υπάρχουν διαφωνίες ως προςτον τρόπο χρήσης αυτών των περιορι-σμένων μέτρων και δυνατοτήτων.

Το Δημοκρατικό Κόμμα συγκρούεταιμε το Κόμμα του Λαού σε ό,τι αφορά τηνεξασφάλιση δανείου από έναν Τούρκο ε-πιχειρηματία. Το τελευταίο απορρίπτεικατηγορηματικά την ιδέα της διαιώνισηςαυτής της πρακτικής. Την ίδια στιγμή, τατέσσερα κόμματα δεν συμφωνούν σε σειράζητημάτων, λ.χ. για το νέο τιμολόγιο της«αρχής ηλεκτρισμού». Ο «Υπουργός Ε-νέργειας», Οζντίλ Ναμί από το Ρεπουμπλι-κανικό Τουρκικό Κόμμα (ΡΤΚ), πιέζει γιατην μεταφορά ηλεκτρικού ρεύματος απότην Τουρκία στην «ΤΔΒΚ» με καλώδιοπου διασχίζει την Μεσόγειο. Η επιμονήτου κ. Ναμί σκοντάφτει πάνω στην απρο-θυμία των άλλων κομμάτων και κυρίωςπάνω στις προβληματικές σχέσεις της«κυβέρνησης» με την Άγκυρα.

Αντιπολίτευσηκαι ΑγκυραΗ τ/κ αξιωματική αντιπολίτευσηκαι η Άγκυρα καιροφυλαχτούνκαι καταγράφουν με μεγάληπροσοχή τις τελευταίες εξελί-ξεις. Λίγο πριν από το συγκεκρι-μένο δημοσίευμα, ο αρχηγόςτης αξιωματικής αντιπολίτευσηςέσπευσε στην Άγκυρα και βολι-δοσκόπησε τις προθέσεις τηςτουρκικής πλευράς σχετικά μετις μελλοντικές πολιτικές εξελί-ξεις και διεργασίες στην τ/κ κοι-νότητα. Οι τελευταίες πληροφορίες θέ-λουν την Άγκυρα να έχει στείλειστην τ/κ Δεξιά το μήνυμα ότι εί-ναι έτοιμη να συνεργαστεί μεμια νέα «κυβέρνηση» της Δεξιάςμε δυο βασικές προϋποθέσεις.Πρώτον, η νέα «κυβέρνηση» θαακολουθήσει τις κατευθυντήριεςγραμμές της Άγκυρας για την οι-κονομία. Δεύτερον, η τ/κ Δεξιά,το επόμενο έτος θα αναδείξειστην ηγεσία της τ/κ κοινότηταςμια προσωπικότητα που θα είναιπρόθυμη να συζητήσει με τηνε/κ πλευρά και την διεθνή κοινό-τητα εναλλακτικές προτάσεις γιατο Κυπριακό. «Έρχονται σαρωτικές εξελίξεις.Η κρίση στην οικονομία επιταχύ-νει τις πολιτικές διεργασίες. ΗΆγκυρα έχει λάβει τις αποφά-σεις της. Θα αλλάξουν πολλά δε-δομένα στο βόρειο τμήμα τηςΚύπρου», συμπέραινε υψηλό-βαθμο στέλεχος της τ/κ Δεξιάςτην στιγμή που γραφόταν το συ-γκεκριμένο δημοσίευμα. Ανε-ξάρτητα από τις μελλοντικές πο-λιτικές εξελίξεις, η πηγή μας δενπαρέλειψε να υπογραμμίσει ότιη νέα οικονομική κρίση είναι μιαπρωτόγνωρη εμπειρία για τουςΤ/κ, η οποία αφήνει από πολλέςαπόψεις σε πολύ δύσκολη την«ΤΔΒΚ».

<<<<<<<

«Δίχως τους Ε/κ πελάτεςμου δεν θα μπορούσα να σταθώ στα πόδια μου. Ενδεχομένως θα έκλεινα το φαρμακείο», δηλώνει Τουρκοκύπριοςφαρμακοποιός.

Για τους Τ/κ μικροεπιχειρηματίες και καταστηματάρχες, η σημερινή οικονομική κρίση έχει ξεπεράσει προ πολλού σε βαθμό σοβαρότηταςκαι επιπτώσεων, την μεγάλη κρίση που έπληξε την τ/κ κοινότητα πριν από περίπου δυο δεκαετίες.

Δ Ι Ε Θ Ν Η Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 20198 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Του ΝΙΚΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

Στην αρχή, φυσικά, επικράτησε το σοκ.Ενώ η Παναγία των Παρισίων, ένα απότα ισχυρότερα σύμβολα της Πόλης τουΦωτός και λατρεμένο κόσμημα της γοτ-θικής αρχιτεκτονικής, τυλιγόταν στιςφλόγες, ο λαός του Παρισιού παρακολου-θούσε σαστισμένος, ανήμπορος να αντι-δράσει, συχνά με δάκρυα συγκίνησηςστα μάτια. Υστερα ήρθε η αλληλεγγύη,με δεκάδες ηγέτες και εκατοντάδες πα-γκόσμια πρωτοσέλιδα να στέλνουν ηχηρόμήνυμα υποστήριξης στη γαλλική πρω-τεύουσα. Μόλις λίγα 24ωρα μετά, τη θέσηκαι των δύο έχει ήδη πάρει η ελπίδα. Οιδωρεές από εύπορες οικογένειες και ε-ταιρείες-κολοσσούς της Γαλλίας για τηνανοικοδόμηση του παριζιάνικου κοσμή-ματος ξεπερνούν ήδη τα 600 εκατ. ευρώκαι οι διαδικασίες για την αποκατάστασηέχουν αρχίσει ταχύτατα να δρομολογού-νται. Η καταστροφή της Παναγίας των Πα-ρισίων μπορεί να σόκαρε την υφήλιο σεβαθμό που φαίνεται πρωτοφανής – μάλιστα,ο διεθνής Τύπος έφτασε να κάνει λόγομέχρι και για «πολιτιστική 11η Σεπτεμβρίουτου Παρισιού». Ωστόσο, μια γρήγορη α-ναδρομή στην Iστορία αρκεί για να με-τριάσει την απαισιοδοξία που επικράτησεαπό τις συνταρακτικές εικόνες και τα πρω-τοσέλιδα των εφημερίδων. Δεκάδες μνημείασκορπισμένα σε ολόκληρο τον πλανήτηέχουν υποστεί παρόμοιες καταστροφέςτον περασμένο αιώνα, αρκετές φορές δια-νύοντας και αυτά το ταξίδι από το σοκ

στην αλληλεγγύη, και τέλος στην ελπιδο-φόρα ανοικοδόμηση και επούλωση τουτραύματος της καταστροφής.

Ο «Φοίνικας»Ισως το μνημείο με την πιο αξιοσημεί-

ωτη ικανότητα να ξαναγεννιέται από τιςστάχτες είναι η όπερα Λα Φενίτσε, πουβρίσκεται στην καρδιά της Βενετίας. Αλ-λωστε, η ιδιαίτερη ιστορία του τού έχειχαρίσει το χαϊδευτικό ψευδώνυμο ο «Φοί-νικας». Το θέατρο υψηλής αρχιτεκτονικήςχτίστηκε το 1792 στη θέση ενός παλιού

θεάτρου που είχε καταστραφεί από τιςφλόγες μερικά χρόνια πριν και σύντομακέρδισε την αγάπη των Βενετσιάνων πουτη θεωρούσαν την ομορφότερη όπερατου κόσμου. Μόλις 44 χρόνια μετά τηνημέρα που άνοιξε τις πύλες της, η Λα Φε-νίτσε καταστράφηκε ολοκληρωτικά απόμαινόμενη πυρκαγιά, ωστόσο ήταν τέτοιαη λατρεία των Ιταλών για το μαγευτικόκτίριο, που μέσα σε ένα χρόνο κατάφεραννα την αναστηλώσουν. Οι περιπέτειεςγια τον «Φοίνικα» δεν τελείωσαν εκεί. Το1996, το κτίριο ξανατυλίχθηκε στις φλόγες

και υπέστη δραματικές ζημιές στους ε-ξωτερικούς του τοίχους. Παρ’ όλα αυτάκαι πάλι επικράτησε η ελπίδα, καθώς μετη στήριξη της ιταλικής κυβέρνησης, τηςUNESCO αλλά και εκατοντάδων δωρητώνανά τον κόσμο, που συγκέντρωσαν συ-νολικά 60 εκατ., η Λα Φενίτσε ξαναχτί-στηκε πιστή στα πρωτότυπα σχέδιά της.Δεσπόζει ως παγκόσμιο σύμβολο αναγέν-νησης, ανθεκτικότητας και επιμονής.

Πληγές του πολέμουΕάν οι φλόγες συχνά προκαλούν σημα-

ντικές ζημιές σε κομμάτια ιστορικών μνη-μείων, ο πόλεμος έχει την καταστροφικήικανότητα να τα ισοπεδώνει ολοκληρωτικά.Είναι κάτι που γνωρίζει ιδιαίτερα καλά ηΒοσνία, καθώς στο πλαίσιο του σκοτεινούπολέμου των αρχών του 1990, η βαλκανικήχώρα πλήρωσε και ένα σκληρό πολιτιστικότίμημα με διάφορα μνημεία να αφανίζονται.Ιδιαίτερη σημασία είχε η Παλιά Γέφυρακαι η Παλιά Πόλη του Μόσταρ, ένα σπάνιομωσαϊκό οθωμανικής, ευρωπαϊκής και με-σογειακής αρχιτεκτονικής, με κεντρικόσύμβολο τη λατρεμένη πέτρινη γέφυρααπό την οποία πήρε το όνομά της η πόλη.Ο πόλεμος εξαφάνισε τόσο το ιστορικόκέντρο όσο και τη συμβολική γέφυρα, ω-στόσο, χάρη στις μελέτες και στη γενναι-όδωρη χρηματοδότηση της UNESCO, ηπόλη ξαναχτίστηκε με εντυπωσιακό βαθμόομοιότητας προς την πρωτότυπη αρχιτε-κτονική. Πλέον, η πόλη και η γέφυρα τουΜόσταρ συμβολίζουν υπερήφανα τη συμ-φιλίωση, τη διεθνή συνεργασία και τη συ-

νύπαρξη διαφόρων πολιτιστικών, εθνο-τικών και θρησκευτικών κοινοτήτων, αλλάκαι την επούλωση των τραυμάτων τουπολέμου.

Πέρα από τις καταστροφές και τους πο-λέμους, υπάρχουν και οι σπάνιες περι-πτώσεις της εσκεμμένης κατεδάφισηςμνημείων στο πλαίσιο της αλλοίωσης τηςιστορικής μνήμης ή της δημιουργίας νέαςεθνικής ταυτότητας. Ο μεγαλοπρεπής κα-θεδρικός του Ιησού Σωτήρα που βρίσκεταιστην καρδιά της Μόσχας είναι αδιαμφι-σβήτητα ένα από τα πιο ευρέως αναγνω-ρισμένα σύμβολα της Ρωσίας, ωστόσο ε-λάχιστοι γνωρίζουν πως το μνημείο είχεγίνει στάχτη για 67 χρόνια. Η όμορφη εκ-κλησία χτίστηκε το 1839 για να γιορτάσειτη ρωσική νίκη ενάντια στις δυνάμεις τουΝαπολέοντα, ωστόσο ανατινάχθηκε απότον Στάλιν το 1934 για να δώσει τη θέσητου σε ένα σοβιετικό ανάκτορο. Η κατα-σκευή του ανακτόρου δεν ολοκληρώθηκεποτέ, και έτσι για δεκαετίες στη θέση τουκαθεδρικού βρισκόταν ένα αχανές εργο-τάξιο και μια τεράστια ανοικτή πισίνα.Το 1993, ωστόσο, η Ρωσία αποφάσισε ναξαναχτίσει τον αγαπημένο καθεδρικό μελεπτομερή καταγραφή του πρωτότυπουσχεδίου. Ο νέος καθεδρικός άνοιξε το2000 και ο ρωσικός λαός τον αγκάλιασεμε αγάπη. Το γεγονός πως η παγκόσμιακοινότητα έχει αποδεχθεί τον καθεδρικότου Ιησού Σωτήρα ως κεντρικό σύμβολοτης Ρωσίας, είναι από μόνο του τρανή α-πόδειξη πως στην Ιστορία δεν υπερισχύειη καταστροφή, αλλά η αναγέννηση.

Παρά τις δεκάδες ενθαρρυντικές προσπά-θειες ανοικοδόμησης κατεστραμμένωνμνημείων, δυστυχώς δεν έχουν όλα τα κο-σμήματα πολιτιστικής κληρονομιάς τουπλανήτη την ίδια τύχη. Στη Μέση Ανατολή,οι αλλεπάλληλοι πόλεμοι, η τρομοκρατία,η αστάθεια αλλά και η έλλειψη χρηματο-δότησης από τοπικούς και παγκόσμιουςφορείς εμποδίζουν την οποιαδήποτε α-νοικοδόμηση των θησαυρών που χάνονται.«Το Ισλαμικό Κράτος επιδιώκει να στερήσει

από τον συριακό λαό το μέλλον και το πα-ρελθόν του», ανέφερε πέρυσι συντετριμ-μένη η γενική διευθύντρια της UNESCO,Ιρίνα Μπόκοβα, και πράγματι στον κατά-λογο των χαμένων μνημείων έχουν προ-στεθεί άδοξα η Παλμύρα, το Χαλέπι, η Μο-σούλη, και η Νιμρούντ. Είναι όλα ιστορικάμνημεία ισοπεδωμένα από το μένος τηςβίας του πολέμου, δίχως προοπτικές ανοι-κοδόμησης στον ορίζοντα.

Υπάρχει, ωστόσο, ένας έξυπνος καιπρωτότυπος τρόπος που επιτρέπει τη δι-αιώνιση των κατεστραμμένων μνημείων– ακόμα και αν δεν πραγματοποιείταιστον φυσικό κόσμο αλλά... στον εικονικό.Ο λόγος για την πλατφόρμα Rekrei, η ο-ποία εδώ και μερικά χρόνια συγκεντρώνειπαλιές φωτογραφίες και βίντεο μνημείωνπου έχουν χαθεί, και με αυτά χτίζει τρισ-διάστατα μοντέλα εικονικής απεικόνισης

των κατεστραμμένων πολιτιστικών θη-σαυρών, αποτυπώνοντάς τα με εξαιρετικήλεπτομέρεια στην ψηφιακή μνήμη.

Ολα ξεκίνησαν το 2015 από δύο μετα-πτυχιακούς φοιτητές αρχαιολογίας, τονΜάθιου Βίνσεντ και την Τσανς Κάχενουρ.Οι νεαροί αρχαιολόγοι παρακολούθησανπροβληματισμένοι μία σειρά από βίντεοπου δημοσίευσε το Ισλαμικό Κράτος, καιστα οποία μέλη της τρομοκρατικής ορ-

γάνωσης βανδάλιζαν το μουσείο της Μο-σούλης στο Ιράκ. Παρότι αδυνατούσαννα κάνουν κάτι για να αντιστρέψουν τηνκαταστροφή, οι νεαροί ερευνητές απο-φάσισαν να χρησιμοποιήσουν ως εργαλείατις γνώσεις τους στον προγραμματισμόκαι στην τρισδιάστατη μοντελοποίησηγια να απεικονίσουν ψηφιακά τα κατε-στραμμένα κειμήλια του μουσείου. «Στό-χος μας δεν ήταν να αντικαταστήσουμε

αυτούς τους χαμένους θησαυρούς. Κάτιτέτοιο θα ήταν αδύνατο» αναφέρει συ-γκινημένη η Τσανς σε ομιλία της για τοπρότζεκτ, προτού συμπληρώσει: «Στόχοςμας ήταν να τους δώσουμε μια νέα αρχή,μια νέα ζωή».

Τέσσερα χρόνια μετά, η πλατφόρμα τωννεαρών αρχαιολόγων έχει λάβει πάνω από6.000 εικόνες χαμένων μνημείων και πο-λιτιστικών θησαυρών, χτίζοντας επιτυχώς

134 μοντέλα τρισδιάστατων ψηφιακών α-νακατασκευών. Με μια απλή επίσκεψηστον ιστότοπο του Rekrei, μπορεί κανείςνα αλληλεπιδράσει με το ρωμαϊκό θέατροτης Μπόσρα ή τους μεγαλοπρεπείς ναούςτης αρχαίας Παλμύρας – μνημεία που έχουνισοπεδωθεί, ωστόσο ζωντανεύουν με εκ-πληκτική λεπτομέρεια μέσα από την οθόνητου υπολογιστή.

Αυτό από μόνο του παρέχει μια μονα-δική ματιά σε πολιτιστικούς θησαυρούςτης Μέσης Ανατολής, που κινδυνεύουννα περάσουν στην αιώνια λήθη, ωστόσουπάρχει κι ένα επιπλέον πλεονέκτημα.«Ελπίζουμε τα τρισδιάστατα μοντέλα μαςνα μπορέσουν ενδεχομένως να βοηθήσουνστην αποκατάσταση των πρωτοτύπωνμνημείων, όταν τα πράγματα σταθερο-ποιηθούν και βρεθούν οι κατάλληλοι πό-ροι», αναφέρει ο Μάθιου σε πρόσφατησυνέντευξή του στον αμερικανικό Τύπο,και πράγματι οι ψηφιακές απεικονίσειςτης πλατφόρμας είναι τόσο λεπτομερείςπου θα μπορούσαν να αποτελέσουν σχέδιαγια τη μελλοντική ανοικοδόμηση των χα-μένων μνημείων. Οποιο και αν είναι τομέλλον της πλατφόρμας, ωστόσο, η αξίατης είναι ήδη τεράστια. Ο στόχος τωντρομοκρατικών οργανώσεων, άλλωστε,είναι να αλλοιώσουν την ιστορική κλη-ρονομιά και να διαγράψουν το παρελθόν.Το Rekrei απαντά, κρατώντας την πολι-τισμική μνήμη ζωντανή.

Η... νέα ζωή χαμένων πολιτιστικών θησαυρών στον εικονικό κόσμο

<<<<<<

Η πλατφόρμα Rekrei συγκε-ντρώνει παλιές φωτογραφίεςκαι βίντεο μνημείων που έχουν καταστραφεί και με αυτά χτίζει τρισδιάστατα μοντέλα απεικόνισής τους.

Η Παλιά Πόλη και η Παλιά Γέφυρα του Μόσταρ ξαναχτίστηκαν με εντυπωσιακό βαθμό ομοιότητας ως προς την πρωτότυπη αρχιτεκτονική. Δεξιά: Ο «Φοίνικας» της Βενετίας, η μεγαλοπρεπής όπερα Λα Φενίτσε.

Η αναγέννηση υπερισχύει της καταστροφήςΔεκάδες μνημεία ανά την υφήλιο καταστράφηκαν, αλλά αναδημιουργήθηκαν και δεσπόζουν ξανά ως παγκόσμια σύμβολα

Εφαλτήριο για τους δύο φοιτητές αρχαιολογίας αποτέλεσαν τα βίντεο που δημοσίευσε το Ισλαμικό Κράτος με τους βανδαλισμούς στο μουσείο της Μοσούλης στο Ιράκ.

Ο καθεδρικός ναός του Ιησού Σωτήρα, που βρίσκεται στην καρδιά της Μόσχας, είναι ένααπό τα πιο ευρέως αναγνωρισμένα σύμβολα της Ρωσίας.

<<<<<<

Από τον «Φοίνικα» στη Βενετίακαι την Παλιά Γέφυρα του Μό-σταρ στον καθεδρικό ναό τηςΜόσχας, το ταξίδι ήταν ένα: αλληλεγγύη και ανοικοδόμηση.

Δ Ι Ε Θ Ν Η Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 9Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την οικονομίατης Κίνας δεν είναι η επιβράδυνση τηςανάπτυξης αλλά η υπερχρέωση. Το πρό-βλημα ενδέχεται μάλιστα να ενταθεί πε-ραιτέρω από τα μέτρα τόνωσης της οι-κονομίας που προωθεί το Πεκίνο. Οι δυ-σοίωνες εκτιμήσεις ανήκουν στον ΟΟΣΑ,που προειδοποιεί το Πεκίνο ότι «τα μέτρατόνωσης της οικονομίας ενδέχεται ναδιευρύνουν περαιτέρω τις ανισορροπίεςκαι μεσοπρόθεσμα να υπονομεύσουντην ανάπτυξη». Σύμφωνα με τις εκτιμήσειςτου διεθνούς οργανισμού, τα μέτρα πουπροωθεί φέτος το Πεκίνο ενδέχεται ναφτάσουν στο 4,25% του κινεζικού ΑΕΠ,υπερβαίνοντας αισθητά το 2,94% που α-ντιπροσώπευαν πέρυσι.

Σε έκθεσή του για τη δεύτερη οικονομίαστον κόσμο, ο διεθνής οργανισμός τονίζειπως τα μέτρα του Πεκίνου θα στηρίξουνβραχυπρόθεσμα την ανάπτυξη φέτος καιτο 2020. Αναθεωρεί ωστόσο προς τα κάτωτην πρόβλεψή του, καθώς τώρα εκτιμά

ότι φέτος το κινεζικό ΑΕΠ θα αυξηθείκατά 6,2% ενώ πριν από ένα χρόνο μι-λούσε για ανάπτυξη 6,3%. Σε ό,τι αφοράτο επόμενο έτος, προεξοφλεί περαιτέρωεπιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο6%. Κρούει, παράλληλα, τον κώδωνα τουκινδύνου για το δυσθεώρητο ύψος τουχρέους που βαρύνει όλους τους τομείςστην Κίνα, επιχειρήσεις, νοικοκυριά καιγενική κυβέρνηση, και το οποίο αναμέ-νεται να αυξηθεί εξαιτίας των μέτρωνπου προωθεί το Πεκίνο. Ανάμεσά τους,η δυνατότητα που έδωσε στις περιφε-ρειακές αρχές να εκδώσουν φέτος ομό-λογα ειδικού σκοπού αξίας 2,15 τρισ. γου-άν, ποσό αντίστοιχο των 320,6 δισ. δο-λαρίων, προκειμένου να χρηματοδοτή-σουν έργα υποδομής.

Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με αύξηση59% των εκδόσεων χρέους σε σύγκρισημε τα αντίστοιχα επίπεδα του περασμένουέτους. Εξάλλου, ο οίκος πιστοληπτικήςαξιολόγησης Standard & Poor’s εξέφρασε

πέρυσι την εκτίμηση ότι το χρέος τωνπεριφερειακών αρχών στην Κίνα ανέρ-χεται έως και σε 40 τρισ. γουάν, ποσό α-ντίστοιχο των 5,95 τρισ. δολαρίων. Σεό,τι αφορά το χρέος των κινεζικών νοι-κοκυριών και επιχειρήσεων, οδεύει, ε-πίσης, διογκούμενο. Τα νέα δάνεια πουχορήγησαν οι κινεζικές τράπεζες τονΜάρτιο αυξήθηκαν περισσότερο από τιςπροβλέψεις και έφτασαν στο ρεκόρ των5,8 τρισ. γουάν, ποσό αντίστοιχο των864 δισ. δολαρίων. Το Πεκίνο έχει εν-θαρρύνει τις κινεζικές τράπεζες να αυ-ξήσουν τον δανεισμό για να στηρίξουνμικρότερες επιχειρήσεις του ιδιωτικού

τομέα που θεωρούνται πιο επισφαλείςαπό τις κρατικές. Και όπως τονίζει οΟΟΣΑ, το χρέος των κινεζικών επιχειρή-σεων έχει μεν μειωθεί περίπου στο 160%του ΑΕΠ καθώς έχει προηγηθεί τα περα-σμένα χρόνια μια εκστρατεία των Αρχώνγια τη συρρίκνωση του σκιώδους τρα-πεζικού τομέα και του χρέους. Και πάλι,πάντως, παραμένει σαφώς υψηλότεροαπό το αντίστοιχο άλλων μεγάλων οικο-νομιών.

Ετσι ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί το Πεκίνοότι η χαλάρωση των όρων για τη χορή-γηση δανείων ενδέχεται να αυξήσει τοναριθμό των μη εξυπηρετούμενων δα-

νείων αλλά και των άστοχων επενδύσεωνόπως και της κερδοσκοπίας, ειδικότεραστην αγορά ακινήτων. Προς επίρρωσιντων προειδοποιήσεων του ΟΟΣΑ, δό-θηκαν χθες στη δημοσιότητα νέα στοι-χεία που καταδεικνύουν ότι επιταχύνεταιη αύξηση των τιμών των κατοικιών στηνΚίνα. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσεχθες στη δημοσιότητα η κινεζική στα-τιστική υπηρεσία, στις 70 μεγαλύτερεςπόλεις της Κίνας οι τιμές των κατοικιώναυξήθηκαν κατά 0,6% τον Μάρτιο ενώείχε προηγηθεί αύξησή τους κατά 0,5%τον Φεβρουάριο. Αναμένεται, άλλωστε,να επιταχυνθεί περαιτέρω η αύξησή

τους καθώς το Πεκίνο μείωσε προσφάτωςτα επιτόκια για να ενθαρρύνει τον δα-νεισμό. Στη διάρκεια του περασμένουέτους, άλλωστε, η Λαϊκή Τράπεζα τηςΚίνας μείωσε πέντε φορές το ύψος τωναποθεματικών που οφείλουν να διατη-ρούν οι κινεζικές τράπεζες και εκτιμάταιπως θα προχωρήσει σε νέα χαλάρωσηγια να ενθαρρύνει τον δανεισμό στις ε-πιχειρήσεις. Τον περασμένο μήνα, άλ-λωστε, ανακοίνωση φοροαπαλλαγές γιατις κινεζικές επιχειρήσεις, μέτρο που α-ναμένεται να διευρύνει το δημοσιονομικόέλλειμμα στο 2,8% του ΑΕΠ από το 2,6%του 2018.

Μεγάλη απειλήγια την κινεζικήοικονομίαη υπερχρέωσηΗ υπέρογκη κρατική στήριξη θα εκτινάξει το χρέος, εκτιμά ο ΟΟΣΑ

Τα τελευταία χρόνια διεθνείς οργανισμοί,όπως ο ΟΟΣΑ και το ΔΝΤ, αλλά και προ-βεβλημένοι οικονομολόγοι, όπως ο κάτοχοςΝομπέλ Οικονομίας Τζόζεφ Στίγκλιτζ, προ-ειδοποιούν σε όλους τους τόνους ότι η δι-ευρυνόμενη ανισότητα απειλεί τη δημο-κρατία, τη σταθερότητα, την παγκόσμιαοικονομική ανάπτυξη. Αναφέρονται, βέ-βαια, στην άνοδο του λαϊκισμού και τηςΑκροδεξιάς σε όλο και μεγαλύτερο αριθμόχωρών και ενίοτε υπενθυμίζουν τις ομοι-ότητες ανάμεσα στη σημερινή Ευρώπητης λιτότητας και στην οικονομική κρίσηπου οδήγησε στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.Τη φωνή τους μαζί τους ενώνουν τώραβαθύπλουτοι επιχειρηματίες και χρυσο-πληρωμένοι διευθύνοντες σύμβουλοι α-μερικανικών κολοσσών.

Μόλις προ ολίγων εβδομάδων ο ΟΟΣΑέκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου γιατη χειμαζόμενη μεσαία τάξη, που βλέπεινα μειώνεται το μερίδιό της στο συνολικόεισόδημα και παράλληλα να αυξάνεταιδυσανάλογα το κόστος ζωής. Επισήμανεμάλιστα χαρακτηριστικά πως «η μεσαίατάξη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των δη-μοκρατιών μας και της οικονομικής α-νάπτυξης και δεν είναι πλέον τόσο στα-θερός όσο στο παρελθόν». Οσον αφορά

το ΔΝΤ, διά στόματος τόσο των οικονο-μολόγων του όσο και της επικεφαλής τουΚριστίν Λαγκάρντ, έχει επανειλημμένωςκρούσει τον κώδωνα του κινδύνου γιατη διευρυνόμενη ανισότητα. Στις αρχέςΑπριλίου, μάλιστα, έστρεψε τα βέλη τουκατά των αμερικανικών τεχνολογικώνκολοσσών, που συγκεντρώνουν δυσα-νάλογα μεγάλο πλούτο και δύναμη καιδεν καταβάλλουν φόρους.

Οπως, όμως, τονίζει σχετικό ρεπορτάζτων Financial Times, τώρα στρέφονταικατά του καπιταλιστικού συστήματος ε-κείνοι που ωφελούνται τα μέγιστα απόαυτό. Ζητούν να επιβληθούν υψηλότεροιφόροι στους πλούσιους, έστω να μειωθείη ακραία ανισότητα με την αναδιανομήτου πλούτου. Στην ετήσια επιστολή πουαπέστειλε προσφάτως στους μετόχουςτης JPMorgan Chase, ο διευθύνων σύμ-βουλος του αμερικανικού επενδυτικού κο-λοσσού, Τζέιμι Ντίμον, εξέφρασε τον προ-βληματισμό του για τον εκφυλισμό του α-μερικανικού ονείρου. Πρόσθεσε επίσηςτις σκέψεις του για τον ρόλο που θα μπο-ρούσαν να παίξουν οι επιχειρήσεις ώστενα ξαναγίνει ορατό και ρεαλιστικό το α-μερικανικό όνειρο για τους Αμερικανούς.Σε σχετικό δημοσίευμα οι Financial Times

υπογραμμίζουν ότι οι αποδοχές του κ. Ντί-μον έφθασαν πέρυσι στα 30 εκατ. δολάρια.Με διαφορά ολίγων ημερών ο Ρέι Ντάλιο,ιδρυτής του μεγαλύτερου hedge fund στονκόσμο, του Bridgewater Associates, εξέ-δωσε μανιφέστο στο οποίο τονίζει πως το

καπιταλιστικό σύστημα, αυτό του οποίουτις αξίες ενστερνίστηκε από νεαρός, σή-μερα προωθεί την ανισότητα και πρέπει«να εξελιχθεί ή να πεθάνει». Σύμφωνα μετις εκτιμήσεις του Bloomberg, το fundτου Ντάλιο είναι αξίας 17 δισ. δολαρίων.Πολύς λόγος γίνεται, άλλωστε, για τις δυ-σθεώρητες αμοιβές των διευθυνόντωνσυμβούλων. Σύμφωνα με τη συμβουλευτικήEquilar, ο ένας στους δέκα διευθύνοντεςσυμβούλους αμείβεται 1.000 φορές περισ-σότερο από τους υφισταμένους του. Σχο-λιάζοντας το ιλιγγιώδες αυτό χάσμα, η Α-μπιγκέιλ Ντίσνεϊ, μέλος της οικογένειαςτων Ντίσνεϊ και δημιουργός ταινιών, δή-λωσε προσφάτως πως «ούτε ο Ιησούς Χρι-στός δεν αξίζει 500 φορές τον μισθό ενόςεργαζομένου».

<<<<<<

«Η μεσαία τάξη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των δημοκρατιών μας και της οικονομικής ανάπτυξης και δεν είναι πλέον τόσο σταθερός όσο στο παρελθόν».

Η διεύρυνση των ανισοτήτωνπλήττει κυρίωςτη μεσαία τάξηΚαμπανάκι από στελέχη Wall Street και ΔΝΤ για τις συνέπειες στην ανάπτυξη

Ευεργετική όχι μόνον για το κράτος,αλλά και για επιχειρήσεις και νοικοκυριάτης Ισπανίας έχει αποβεί η πολιτική τηςΕΚΤ. Πρώτα απ’ όλα, τους έχει προσφέρειπρόσβαση σε φθηνή πίστωση και έχειμειώσει θεαματικά τους τόκους που έ-χουν καταβάλει. Σύμφωνα με σχετικόδημοσίευμα της ισπανικής εφημερίδαςEl Pais, το 2018 κατέβαλαν αθροιστικάτόκους ύψους 67,480 εκατ. ευρώ, ενώτο αντίστοιχο ποσό πριν από δέκα χρόνιαείχε φθάσει στα 150,015 εκατ. ευρώ. Ενολίγοις, σε σύγκριση με πριν από δέκαχρόνια το άθροισμα των τόκων είναικατά 82,535 εκατ. λιγότερο.

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσανστη δημοσιότητα η στατιστική υπηρε-σία και η κεντρική τράπεζα της Ισπα-νίας, οι ισπανικές οικογένειες κατέβαλαντο περασμένο έτος συνολικά 15,410 ε-κατ. ευρώ σε τόκους. Πριν από μια δε-καετία το αντίστοιχο ποσό είχε ανέλθεισε 54,561 εκατ. ευρώ. Η ισπανική εφη-μερίδα τονίζει, βέβαια, ότι στο ίδιο χρο-νικό διάστημα τα ισπανικά νοικοκυριάμείωσαν το χρέος τους κατά 22%, αλλά

τα επιτόκια που καταβάλλουν για τοχρέος τους έχουν μειωθεί συνολικάκατά 72% και συγκεκριμένα από το5,95% στο 2,16%. Ανάλογα είναι τα ο-φέλη για τις ισπανικές επιχειρήσεις.Πριν από μια δεκαετία κατέβαλαν συ-νολικά τόκους ύψους 77,690 εκατ. ευρώ,ενώ το περασμένο έτος το ποσό αυτόέχει μειωθεί στα 21,067 εκατ. ευρώ καισυνολικά ο τόκος που καταβάλλουνέχει μειωθεί κατά 73%. Ειδικότερα, οιμεγάλες επιχειρήσεις της Ισπανίας έ-χουν σε μεγάλο βαθμό παύσει να α-ντλούν πιστώσεις από τον τραπεζικότομέα και έχουν στραφεί στην αγορά,από όπου και χρηματοδοτούνται άμεσα.Εν ολίγοις, επωφελήθηκαν από τηνπολιτική της ΕΚΤ που μέχρι προσφάτωςαγόραζε μεταξύ άλλων και εταιρικά ο-μόλογα. Οπως, πάντως, υπογραμμίζειη ισπανική εφημερίδα, το μεγαλύτεροόφελος που άντλησαν οι ισπανικές ε-πιχειρήσεις από την πολιτική της ΕΚΤήταν το γεγονός ότι έστρεψε σημαντικήμερίδα των επενδυτών στα ομόλογάτους.

Η πολιτική της ΕΚΤ ωφέλησετα ισπανικά νοικοκυριά

Προβληματισμός και πιέσειςΑμερικανικοί επιχειρηματικοί κολοσσοί,όπως η General Electric και η Honeywell,συμπεριλαμβάνουν τον λαϊκισμό και τηναπέχθεια της κοινής γνώμης για τις πολυε-θνικές στους παράγοντες που μπορούν ναεπηρεάσουν αρνητικά τα κέρδη τους. Στε-λέχη πολλών εταιρειών ζητούν, έτσι, μιααλλαγή στο σύστημα. Ανάμεσά τους ηΡόουζ Μαρκάριο, διευθύνουσα σύμβουλοςστην εταιρεία λιανικού εμπορίου Patagonia,που ακολουθεί πολιτικές φιλικές προς τοπεριβάλλον, αλλά και ο Λάρι Φινκ, ομόλογόςτης στην BlackRock. Ο Φινκ ασκεί πιέσειςστις εταιρείες στις οποίες επενδύει ηBlackRock να συμπεριφέρονται κατά τρόπο

που να καταδεικνύει ότι εξυπηρετούν κά-ποιον κοινωνικό σκοπό, αντί να συγκε-ντρώνουν μόνον κέρδη για τους μετόχους.Μιλώντας στους Financial Times, ο ΝτάρενΓουόκερ, πρόεδρος του Ιδρύματος Fordτων 13 δισ. δολαρίων, τονίζει πως «όλοιέχουν θορυβηθεί επειδή οι στατιστικέςδείχνουν ότι οι νέοι άνθρωποι βλέπουνθετικά τον σοσιαλισμό». Σύμφωνα με δη-μοσκόπηση της Gallup, το ποσοστό τωννέων Αμερικανών που βλέπουν θετικάτον σοσιαλισμό έχει φτάσει στο 51%, ενώτο ποσοστό των νέων που αντιμετωπίζουνθετικά τον καπιταλισμό έχει υποχωρήσειαπό 68% το 2010, στο 45% σήμερα.

Μετεξεταστέα η Ρώμη στις ιδιωτικοποιήσειςΚαμία πρόοδο δεν έχει σημειώσει η ιταλικήκυβέρνηση στην υλοποίηση του στόχουτης για πώληση δημόσιας περιουσίαςκαι συγκέντρωση εσόδων ύψους 17 δισ.ευρώ έως την εκπνοή του 2019, σύμφωναμε σχετικό δημοσίευμα των FinancialΤimes. Η κινητοποίηση αυτή στόχο έχεινα περικόψει το δημόσιο χρέος της Ιταλίαςμε τον ρυθμό που έχει συμφωνηθεί μεταξύΡώμης και Βρυξελλών. O στόχος μείωσηςτου χρέους για φέτος εξαρτάται από τηνεξασφάλιση πόρων ίσων με το 1% τουΑΕΠ μέσω ιδιωτικοποιήσεων, αλλά μέχριστιγμής, και ενώ έχουν περάσει σχεδόνοι πρώτοι τέσσερις μήνες του 2019, δενέχουν ανακοινωθεί οι διαδικασίες προ-ετοιμασίας του προγράμματος.

Εφόσον δεν έχει σημειωθεί πρόοδοςμέχρι στιγμής, σύμφωνα με έγκυρες πηγές,είναι σχεδόν βέβαιο πως δεν επαρκεί οχρόνος να κλειστούν εφέτος συμφωνίες.Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας, το δεύτερουψηλότερο στην Ευρωζώνη μετά το α-ντίστοιχο της Ελλάδας, υπερβαίνει το130% του ΑΕΠ. Το υπουργείο Οικονομίαςαναμένει ελαφρά αύξησή του στο 132,6%φέτος από το 132,2% πέρυσι, αν και η ε-

ξέλιξη του χρέους σχετίζεται και με τις ι-διωτικοποιήσεις. Οπως επισημαίνει η ε-φημερίδα Financial Times, με δεδομένητην κατά πολύ βραδύτερη ανάπτυξη τηςιταλικής οικονομίας σε σύγκριση με τηναρχική εκτίμηση της κυβέρνησης και τοενδεχόμενο να ναυαγήσουν τα σχέδιατων ιδιωτικοποιήσεων, τα επίπεδα καιχρέους και ελλείμματος πιθανώς να υ-περβούν κατά πολύ τα συμπεφωνημέναεπίπεδα μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών.Και όπως παρατηρεί ο Φαμπρίτσιο Πα-γκάνι, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος τουυπουργείου Οικονομικών της Ιταλίας, «ηδιαδικασία της ιδιωτικοποίησης είναι μα-κρά και απαιτεί επίσης πολιτική βούλησηκαι γραφειοκρατική προετοιμασία, αλλά

ήδη έχουν περάσει κάποιοι μήνες απότην αρχή του 2019». Αλλωστε την προη-γούμενη εβδομάδα επιτροπή του Κοινο-βουλίου απεφάνθη ότι δεν θεωρεί εφικτότον στόχο των αποκρατικοποιήσεων.

Εν τω μεταξύ, θα πρέπει να επισημανθείστο σημείο αυτό ότι το ιταλικό δημόσιοέχει απευθείας συμμετοχή σε ποικίλεςεπιχειρήσεις. Μεταξύ αυτών συγκατα-λέγεται το 23,6% στον ενεργειακό κο-λοσσό της Enel, το 4,3% στην πετρελαϊκήεταιρεία της Eni, καθώς και μεγάλα μερίδιαστον όμιλο αμυντικών συστημάτωνLeonardo και τα ταχυδρομεία PosteΙtaliane. Με τις σημερινές τιμές τηςαγοράς τα προαναφερθέντα μερίδια α-ποτιμώνται ελαφρώς πάνω από 20 δισ.ευρώ. Ο ένας εκ των αντιπροέδρων τηςκυβέρνησης, ο Λουίτζι ντι Μάιο, δηλώνειπως αποκλείεται να ξεπουλήσει τα μερίδιατου δημοσίου στις επιχειρήσεις, ή τα ση-μαντικά περιουσιακά στοιχεία. Τέλος, οπρώην ανώτατος οικονομολόγος του υ-πουργείου Οικονομικών, Λορέντζο Κο-ντόνιο, επισημαίνει πως ο στόχος για έ-σοδα 17 δισ. ευρώ από ιδιωτικοποιήσειςείναι εντελώς ανέφικτος.

Το ιταλικό δημόσιο έχει μερίδιο σε μεγά-λες επιχειρήσεις, με το 23,6% που ελέγ-χει στην ενεργειακή Enel να ξεχωρίζει.

<<<<<<

Ο στόχος για έσοδα 17 δισ. ευρώ από ιδιωτικοποιήσεις φέτος θεωρείται πλέον εντελώς ανέφικτος.

Στην ετήσια επιστολή που απέστειλε στους μετόχους της JPMorgan Chase ο διευθύνων σύμβουλος του αμερικανικού κολοσσού, Τζέιμι Ντίμον, εξέφρασε τον προβληματισμό του γιατον εκφυλισμό του αμερικανικού ονείρου. Πρόσθεσε επίσης τις σκέψεις του για τον ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν οι επιχειρήσεις ώστε να ξαναγίνει ορατό και ρεαλιστικό.

Aυτη την Κυριακή 5 Mαΐουμαζί με την Καθημερινή ΝΕΑ ΕΚΔΟΤΙΚΉ ΣΕΙΡΑ

Δ Ι Ε Θ Ν Η Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 11Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Ανησυχία για τη γήρανση του εργατικούδυναμικού της Ευρώπης και τις επιπτώ-σεις της στην οικονομική ανάπτυξη εκ-φράζει η ΕΚΤ. Ο λόγος είναι ότι την τε-λευταία πενταετία έχει αυξηθεί δυσα-νάλογα η μερίδα της απασχόλησης πουκατέχουν οι προχωρημένες ηλικίες. Τρειςστις τέσσερις νέες θέσεις εργασίας πουδημιουργήθηκαν την τριετία 2015-2018τις καταλαμβάνουν εργαζόμενοι άνωτων 55 ετών. Διαπιστώνοντας τη δυσα-νάλογα μεγάλη μερίδα της απασχόλησηςπου καταλαμβάνουν οι προχωρημένεςηλικίες, η τράπεζα προειδοποιεί πως ηγήρανση αυτή εγκυμονεί τον κίνδυνονα εμφανισθούν νέες και βαθύτερες υ-φέσεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Στη σχετική ετήσια έκθεσή της, ηΕΚΤ προειδοποιεί πως «η σημαντικήαύξηση του ποσοστού των εργαζομένωνπροχωρημένης ηλικίας μπορεί να επι-φέρει βαθύτερες αλλαγές στην οικονο-μία, καθώς θα έχει αντίκτυπο στην κα-τανάλωση, στην αποταμίευση και στιςεπενδύσεις, όπως και στα επίπεδα τωνμισθών και της παραγωγικότητας». Ητράπεζα επικαλείται τα στοιχεία τηςEurostat, από τα οποία προκύπτει πωςτην τελευταία πενταετία η συνολικήαπασχόληση στην Ευρωζώνη αυξήθηκεκατά 8,8 εκατομμύρια. Εξ αυτών, όμως,τα 6,4 εκατομμύρια καταλαμβάνουν ερ-γαζόμενοι από 55 έως και 74 ετών. Οπωςτονίζει η ΕΚΤ στην έκθεσή της, «ανα-λύοντας την αύξηση που έχει παρου-σιάσει η απασχόληση στη διάρκεια τωνετών της ανάκαμψης, αποκαλύπτεταιπως το μεγαλύτερο μέρος της αύξησηςείναι συγκεντρωμένο στις μεγαλύτερες

ηλικίες». Ενδεικτικό είναι το ότι στοίδιο χρονικό διάστημα η αύξηση τηςαπασχόλησης στις ηλικίες από 25 έως54 ετών δεν υπερβαίνει τα 1,9 εκατομ-μύρια νέες θέσεις εργασίας. Οσον αφοράδε τις νεότερες ηλικίες, κάτω των 24 ε-τών, η αύξησή της περιορίζεται σε μόλις500.000 νέες θέσεις.

Οπως υπογραμμίζει η ΕΚΤ, «πριν απότην κρίση, το ποσοστό που καταλάμβανεη ιδανική ηλικία για την εργασία, δηλαδήη ηλικιακή κατηγορία από 25 έως 54ετών, αντιπροσώπευε τα 2/3 των νέωνθέσεων, ενώ τώρα μόλις το 1/5». Ερμη-νεύοντας τη δυσανάλογα μεγάλη συγκέ-ντρωση της αύξησης στις προχωρημένεςηλικίες, η τράπεζα την αποδίδει στο ευ-ρύτερο δημογραφικό πρόβλημα της Ευ-ρώπης. Επισημαίνει ότι η έκρηξη τωνγεννήσεων στη Γηραιά Ηπειρο σημειώ-θηκε ακριβώς σε αυτή την ηλικιακή κα-τηγορία, των ανθρώπων που είναι σήμερααπό 55 ετών και άνω και υπερισχύουναριθμητικά των υπόλοιπων ηλικιακώνκατηγοριών. Ετσι, οι εξελίξεις στην αγοράεργασίας αντανακλούν το ευρύτερο πρό-

βλημα της γήρανσης του πληθυσμού.Η σύνθεση του πληθυσμού της Ευρώ-

πης δεν αποτυπώνεται πλέον στο σχήμαμιας πυραμίδας, αλλά μοιάζει περισσότερομε κουμπαρά που στενεύει πάνω καικάτω, ενώ είναι διογκωμένος από τη μέσηκαι προς τα πάνω, στις ηλικίες άνω των45 ετών. Πρόκειται για τη μεταπολεμικήγενιά Ευρωπαίων, που γεννήθηκαν ανά-μεσα στο 1946 και το 1964.

Σύμφωνα, πάντως, με τις εκτιμήσειςτης ΕΚΤ, η αύξηση της απασχόλησηςστις προχωρημένες ηλικίες οφείλεται μό-νον μερικώς στο δημογραφικό πρόβλημα.Τα 2/3 της αύξησης αυτής οφείλονταιστην καλύτερη ενσωμάτωση των μεγα-λύτερων ηλικιών στην αγορά εργασίας.Η τράπεζα υπογραμμίζει πως οι εργαζό-μενοι μεγαλύτερης ηλικίας βρίσκουν κα-λύτερες συνθήκες εργασίας και έτσι πα-ραμένουν οικονομικά ενεργοί για περισ-σότερα χρόνια. Διαπιστώνει, άλλωστε,ότι οι μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρ-μοσθεί τα τελευταία χρόνια στα συντα-ξιοδοτικά συστήματα ευρωπαϊκών χωρών,η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησηςκαι οι αυστηρότεροι όροι που συνοδεύουντην πρόωρη συνταξιοδότηση έχουν ωςαποτέλεσμα να επεκταθεί ο επαγγελμα-τικός βίος των Ευρωπαίων.

Πρόσθετος παράγοντας, υπογραμμίζειη ΕΚΤ, είναι η αύξηση του προσδόκιμουζωής, που επηρεάζει τη διάρκεια του ε-παγγελματικού βίου, καθώς οι άνθρωποι«αποφασίζουν να εργασθούν περισσό-τερα χρόνια, ώστε να αποφύγουν μιαπαρατεταμένη περίοδο αδράνειας καιτον κίνδυνο να βρεθούν σε ένδεια σεπροχωρημένη ηλικία».

Σε μεσήλικες το 75% των νέων θέσεων εργασίας στην Ευρώπη Την περίοδο 2015-18 – Ανησυχεί η ΕΚΤ για τις συνέπειες στην ανάπτυξη

<<<<<<

«Πριν από την κρίση, το ποσοστό που καταλάμβανε η ιδανική ηλικία για την εργασία (25 έως 54 ετών) αντιπροσώπευε τα 2/3 τωννέων θέσεων, ενώ τώρα μόλις το 1/5».

Στην ετήσια έκθεσή της, η ΕΚΤ προειδοποιεί πως «η σημαντική αύξηση του ποσοστού των εργαζομένων προχωρημένης ηλικίας μπορείνα επιφέρει βαθύτερες αλλαγές στην οικονομία, καθώς θα έχει αντίκτυπο στην κατανάλωση, στην αποταμίευση και στις επενδύσεις, ό-πως και στα επίπεδα των μισθών και της παραγωγικότητας».

SHU

TTER

STO

CK

Μια νέα «φούσκα» φαίνεται πως έχει αρ-χίσει να δημιουργείται στην Κίνα και α-φορά την ταχέως αναπτυσσόμενη αγοράτης ηλεκτροκίνησης. Μέχρι στιγμής οινεοφυείς κατασκευάστριες ηλεκτρικώνοχημάτων φθάνουν τις 486 στη χώρα,όπερ σημαίνει πως σε σχέση με το 2016αυτές έχουν υπερτριπλασιαστεί – απότο 2011 και εντεύθεν έχουν σωρεύσεισε επενδύσεις περί τα 18 δισ. δολάρια.Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος, ενώ πολ-λές βρίσκονται στο χείλος της χρεοκοπίας,διότι το Πεκίνο θα διακόψει τις επιδο-τήσεις. Αλλωστε, αυτές ακριβώς οι επι-δοτήσεις είναι που ευνόησαν την έκρηξητων νέων εταιρειών στην ηλεκτροκίνη-ση.

Ενόψει δε του Διεθνούς Σαλονιού Αυ-τοκινήτου στη Σαγκάη, τουλάχιστον 25από τις νεοφυείς επιχειρήσεις προετοι-μάζονται να εκθέσουν εκεί τα προϊόντατους. Αν και η ζήτηση προβλέπεται μέσαστο 2019 να φθάσει το 1,6 εκατομμύριοηλεκτρικά οχήματα στην Κίνα, δεν αρκείγια να εξασφαλίσει την επιβίωση στιςπροαναφερθείσες καινούργιες μονάδες.«Υπάρχει τεράστιος χώρος σε αυτήν τηναγορά, αλλά για τους δυναμικούς παίκτεςκαι όχι τους ασθενέστερους», παρατηρείο Τσούι Ντόνγκσου, γενικός γραμματέαςτης κινεζικής Ενωσης Εταιρειών Επιβα-τικών Αυτοκινήτων. Διότι, όπως επιση-μαίνουν οι αναλυτές του κλάδου, η Κίνασυνιστά μια τεράστια αγορά, αλλά όλα έ-χουν όρια. Το 2018 οι πωλήσεις επιβατικώνηλεκτροκινήτων ξεπέρασαν για πρώτηφορά το 1 εκατομμύριο, χάρις στις γενναίεςκρατικές επιδοτήσεις. Επί του συνόλουτων 23,7 εκατομμυρίων οχημάτων πουπουλιούνται ετησίως στην Κίνα, αποτελούνμόλις το 4% προς το παρόν.

Ωστόσο, όποιες νεοφυείς επιβιώσουνθα έχουν προοπτικές. Η Τoyota, λόγουχάριν, η οποία αντιλαμβάνεται πως τομέλλον της ηλεκτροκίνησης και της αυ-τόνομης οδήγησης συνδέεται και με τιςκαινούργιες και μικρές εταιρείες του κλά-δου, έχει συνεργασία με την κινεζική νε-οφυή Singulato. Η μεν κορυφαία ιαπωνικήαυτοκινητοβιομηχανία θα της πουλήσειτεχνολογία για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ηδε κινεζική θα της επιτρέψει να αποκτήσεισε προνομιακή τιμή δικαιώματα εκπομπήςρύπων, μιας και η Κίνα εφαρμόζει αυστηρόσύστημα ορίων στους ρύπους για ηλε-κτρικά και υβριδικά οχήματα. Επίσης, ηSingulato, με την αρωγή της Toyota, θαεπιταχύνει την κατασκευή ενός μίνι ηλε-κτροκίνητου μοντέλου της. Η Toyota,πάλι, θα έχει σημαντική πρόσβαση στοπώς λειτουργούν οι κινεζικές νεοφυείςκαι τι στρατηγική ακολουθούν σε ένα ρευ-στό και μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Αντίστοιχη προσέγγιση υιοθετούν καιάνθρωποι της συμβατικής αυτοκινητο-βιομηχανίας. Αρκεί να σκεφθεί κανείςπως η ψηφιακή μηχανική επιτρέπει σε ο-μάδες μηχανικών να αναπτύσσουν αξιό-πιστα οχήματα κάνοντας χρήση ειδικούλογισμικού. Με αυτό σχεδιάζουν, κατα-σκευάζουν και θέτουν σε δοκιμασία τοπρωτότυπο.

Η δυναμική αυτή έδωσε τα εφόδια στην

αμερικανική Τesla και στην κινεζική Νioνα κερδίσουν έδαφος και να βρεθούν στηνπρωτοπορία, εξοβελίζοντας τις κραταιέςαυτοκινητοβιομηχανίες. Ενας άνθρωποςμε θητεία στον κλάδο, ο Ρενέ-ΚρίστοφερΒόλμαν, πρώην επικεφαλής του «ΠρότζεκτΟυάν» της Mercedes-AMG για την τρο-ποποίηση κινητήρων της Φόρμουλα 1, οοποίος μετακινήθηκε στη νεοφυή κατα-σκευάστρια ηλεκτρικών αυτοκινήτωνAutomobili Pininfarina με έδρα το Μόναχο,παρατηρεί, τέλος, τα εξής: «Οι μεγάλες ε-ταιρείες θέλουν χρόνο για να μετασχη-ματιστούν και να αντιμετωπίσουν τηνπρόκληση της αυτόνομης οδήγησης καιτης ηλεκτροκίνησης κι εγώ είμαι καλόςστα αγωνιστικά οχήματα. Ολοκλήρωσατο “Πρότζεκτ Ουάν” και μετά μου παρου-σιάστηκε η ευκαιρία της AutomobiliPininfarina».

REUTERS, BLOΟMBERG

Κίνδυνος «φούσκας» στην αγοράηλεκτροκίνησης στην ΚίναΝέες εταιρείες φυτρώνουν σαν μανιτάρια, ενώ το Πεκίνο κόβει τις επιδοτήσεις

<<<<<<

Ενόψει του Διεθνούς Σαλονιού Αυτοκινήτου στη Σαγκάη, τουλάχιστον 25 startups προετοιμάζονται να εκθέσουν εκεί τα προϊό-ντα τους.

Η Τoyota, η οποία αντιλαμβάνεται πως το μέλλον της ηλεκτροκίνησης και της αυτόνομηςοδήγησης συνδέεται και με τις καινούργιες και μικρές εταιρείες του κλάδου, έχει συνερ-γασία με την κινεζική νεοφυή Singulato. Η μεν κορυφαία ιαπωνική θα της πουλήσει τε-χνολογία για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, η δε κινεζική θα της επιτρέψει να αποκτήσει σε προ-νομιακή τιμή δικαιώματα εκπομπής ρύπων, μιας και η Κίνα εφαρμόζει αυστηρό σύστημαορίων στους ρύπους για ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα.

Της ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΚΟΝΤΗ

Κατά τους άγραφους κανόνες της αγοράς,οι εταιρείες έχουν σήμερα δύο επιλογές:είτε προσαρμόζονται είτε πεθαίνουν.Μπορεί αυτό να απαιτεί την εκ βάθρωνανασυγκρότησή τους, όμως για να ε-πιβιώσουν θα πρέπει να υπακούσουνστις επιταγές της νέας τεχνολογίας.Αυτό σημαίνει ότι θα αποφασίσουνείτε να αυξήσουν το κόστος κάνονταςεπενδύσεις που κινούνται προς αυτήντην κατεύθυνση, είτε –σε περίπτωσηπου δεν το κάνουν– ενδεχομένως ναχαθούν σταδιακά από τον επιχειρημα-τικό χάρτη, επειδή μοιραία θα τις «ε-ξοστρακίσει» η ίδια η αγορά.

Η Philip Morris International, η οποίαέχει ισχυρή παρουσία και στην Ελλάδαμε την εταιρεία «Παπαστράτος», επέλεξετελικά το πρώτο. Από το 2009, οπότεκαι δημιουργήθηκε το κέντρο Ερευναςκαι Ανάπτυξης της εταιρείας στο Νε-σατέλ της Ελβετίας –μια επένδυση πουκόστισε περίπου 180 εκατ. δολάρια μετον εξοπλισμό του κτιρίου– η PMI ει-σήλθε σε μία περίοδο μετασχηματισμού.Το γνωστό και ως Cube στεγάζει 430 ε-πιστήμονες και μηχανικούς, εκ των ο-ποίων το 90% προέρχεται από τον φαρ-μακευτικό κλάδο και τον κλάδο τωνβιοεπιστημών. Εκεί αναπτύσσεται ητεχνολογία που ντύνει το προϊόν IQOS,σηματοδοτώντας και τη σταδιακή α-ποεπένδυση της PMI από το συμβατικότσιγάρο. Εν τω μεταξύ, η ανέγερση τουCube επιβεβαιώνει αυτήν ακριβώς τηναπόφαση. Ο χώρος παραπέμπει περισ-σότερο σε αντίστοιχους μεγάλων τε-χνολογικών κολοσσών, όπως της Google,παρά στο κέντρο Ε&Α μιας παραδοσια-κής καπνοβιομηχανίας. Συνολικά, ηPMI έχει επενδύσει πάνω από 6 δισ. δο-λάρια από το 2008 σε έρευνα και ανά-πτυξη και το χαρτοφυλάκιό της μετράειπάνω από 4.600 διπλώματα ευρεσιτε-χνίας. Εχοντας πουλήσει για περισσό-τερο από έναν αιώνα συμβατικά τσιγάρακαι με το πακέτο Marlboro να την έχεικαθιερώσει στην αγορά, η PMI λάνσαρετο 2014 το πρώτο IQOS στην Ιαπωνίακαι την Ιταλία, ενώ λίγο αργότερα, το2016, αφίχθη στην ελληνική αγορά. Σή-μερα έχει κατακτήσει 44 αγορές, ενώως προς το μερίδιο αγοράς η Ιαπωνίαβρίσκεται στην πρώτη θέση (15,2%),ακολουθεί η Κορέα (8,5%) και έπειταφιγουράρει η Ελλάδα (7%). Ενδεικτικά,στην Ελλάδα, το 81% των χρηστών τουIQOS έχει εγκαταλείψει οριστικά το τσι-γάρο. Παράλληλα, πάνω από 150.000χρήστες επιλέγουν το προϊόν στη χώραμας και γύρω στους 6,6 εκατ. παγκο-

σμίως. Την ψήφο εμπιστοσύνης της έ-δωσε όμως και η ίδια η εταιρεία στηνΕλλάδα, ανακοινώνοντας το 2017 επέν-δυση ύψους 300 εκατ. ευρώ με σκοπόνα μετατραπεί το εργοστάσιο της «Πα-παστράτος», στον Ασπρόπυργο, σε μο-νάδα αποκλειστικής παραγωγής τωνθερμαινόμενων ράβδων Heets που το-ποθετούνται στα IQOS.

Εως το 2025, η εταιρεία φιλοδοξεί ναστρέψει προς τα λεγόμενα μη καιόμεναπροϊόντα 40 εκατ. καπνιστές που επι-λέγουν προϊόντα της PMI. Το δε μερίδιο

16% των smoke free products επί τουσυνόλου των καθαρών πωλήσεων τηςαναμένεται να διπλασιαστεί έως τηνίδια περίοδο φθάνοντας το 38%. Ο στό-χος αυτός ενδέχεται σε ορισμένα χρόνιανα επιτευχθεί, αφού ο κόσμος έχει ήδηαρχίσει να απομακρύνεται από την ιε-ροτελεστία του συμβατικού καπνίσμα-τος και να στρέφεται σε πιο εναλλακτικάπροϊόντα. Σύμφωνα με στοιχεία πουέχει στη διάθεσή της η «Κ» από την ε-ταιρεία ερευνών αγοράς EuromonitorInternational, οι πωλήσεις των συμ-βατικών τσιγάρων θα μειωθούν τα ε-πόμενα χρόνια παγκοσμίως. Ετσι, έωςτο 2022, οι πωλήσεις σε τιμές λιανικήςτων τσιγάρων προβλέπεται να μειωθούνστα 699,9 δισ. δολάρια από 723,7 δισ.δολάρια το 2018, όταν οι αντίστοιχεςπωλήσεις των θερμαινόμενων προϊό-ντων (heated tobacco), στα οποία πε-ριλαμβάνεται το IQOS, θα σημειώσουνιλιγγιώδη αύξηση 131%, από 9,8 δισ.δολάρια το 2018 στα 21,5 δισ. δολάριατο 2022.

Στόχος της PMI ο διπλασιασμόςτων πωλήσεων του IQOSΗ Ιταλία και η Ιαπωνία, οι πρώτες χώρες όπου εισήχθη το προϊόν

Εως το 2025, η εταιρεία φιλοδοξεί να στρέψει προς τα λεγόμενα μη καιόμεναπροϊόντα 40 εκατ. καπνιστές που επιλέγουν προϊόντα της PMI. Το δε μερίδιο16% των smoke free products επί του συνόλου των καθαρών πωλήσεών της α-ναμένεται να διπλασιαστεί έως την ίδια περίοδο φθάνοντας το 38%.

<<<<<<

Συνολικά, η PMI έχει επεν-δύσει πάνω από 6 δισ. δολά-ρια από το 2008 σε έρευνακαι ανάπτυξη και το χαρτο-φυλάκιό της μετράει πάνωαπό 4.600 διπλώματα ευρε-σιτεχνίας.

Δ Ι Ε Θ Ν Η Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 201912 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Αντιπαράθεσηκαι μπίζνεςστους πάγουςπου λιώνουν «Συνωστισμός» στον Αρκτικό Κύκλο

“BDO. What matters to you, matters to us”

Audit | Tax | Compliance | Restructuring and insolvency | Fund Services

Του απεσταλμένου μας στη ΝΟΡΒΗΓΙΑΓΙΑΝΝΗ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ

Γη (ή μάλλον θάλασσα) της Επαγγελίαςή βιβλική καταστροφή; Η εξαφάνισητων πολικών πάγων, που εδώ και χρόνιαεξελίσσεται ταχύτερα και από τις πιο α-κραίες επιστημονικές προβλέψεις, γεννάφόβους κλιματικής Αποκάλυψης: υπερ-θέρμανσης, ανόδου της στάθμης των ω-κεανών, διάβρωσης των ακτών, κλιμα-τικών προσφύγων. Ωστόσο, ειδικότεραστις χώρες που βρίσκονται πάνω απότον Αρκτικό Κύκλο, η μεγάλη απόψυξηαποτελεί και μία τεράστια οικονομικήευκαιρία. Από τη διεύρυνση της τουρι-στικής σεζόν και την εισροή νέων ειδώνπρος αλίευση ώς τη διάνοιξη μιας νέαςθαλάσσιας οδού στην κορυφή του πλα-νήτη και στις νέες προοπτικές αναζή-τησης υδρογονανθράκων, οι πιο ζεστέςθερμοκρασίες των τελευταίων ετών με-τατρέπουν την Αρκτική σε πεδίο νέωνοικονομικών δραστηριοτήτων και εντει-νόμενων γεωπολιτικών τριβών.

Η «Κ» είχε την ευκαιρία να καταγράψειτις αντιφάσεις αυτές –μεταξύ φόβου καιέξαψης, διατήρησης και εκμετάλλευσης,συνεργασίας και ανταγωνισμού– επι-σκεπτόμενη το Μπούντε (Bod), μία μικρήπόλη στη βόρεια Νορβηγία όπου διεξήχθητο συνέδριο High North Dialogue (3-4Απριλίου), και το Αρχιπέλαγος του Σβάλ-μπαρντ, στα μισά του δρόμου μεταξύτης ηπειρωτικής Νορβηγίας και του Βό-ρειου Πόλου.

Η Νορβηγία είναι, από ορισμένες α-πόψεις, η χώρα στην οποία οι αρκτικέςαντιφάσεις είναι πιο έντονες από οπου-δήποτε αλλού. Πάνω από 10% του πλη-θυσμού της ζει βόρεια από τον ΑρκτικόΚύκλο (66°33). Το αντίστοιχο ποσοστόστον Καναδά είναι μόλις 0,3% και στηΡωσία λιγότερο από 1,5%. Το πληθυ-σμιακό αυτό αποτύπωμα σημαίνει ότιτο ενδιαφέρον των Νορβηγών για τηνοικονομική ανάπτυξη του Βορρά είναισυγκριτικά μεγαλύτερο.

Παράλληλα, όμως, όπως ανέφερε στηνομιλία της στο «High North Dialogue»η πρωθυπουργός της χώρας, Ερνα Σόλ-μπεργκ, τα ύδατα υπό τον έλεγχο τηςΝορβηγίας είναι επτά φορές μεγαλύτερασε έκταση από τη χερσαία της επιφάνεια

(και το μεγαλύτερο μέρος των υδάτωναυτών βρίσκεται πάνω από τον ΑρκτικόΚύκλο). Αυτό συνεπάγεται έναν ζωτικόρόλο στη διαχείριση των νέων περιβαλ-λοντικών προκλήσεων που συνοδεύουντην αυξημένη δραστηριότητα στις μέχριπρότινος παγωμένες θάλασσες. Τέλος,ως χώρα που συνορεύει με τη Ρωσία καιμοιράζεται μαζί της τη Θάλασσα τουΜπάρεντς, η Νορβηγία βρίσκεται στηνπρώτη γραμμή της βορειοατλαντικήςσυμμαχίας, απέναντι σε ένα αντίπαλοδέος που έχει αυξήσει τη στρατιωτικήτου παρουσία στα βορειότερα μέρη τουπλανήτη.

«Η Αρκτική για εμάς δεν είναι μια μα-κρινή, άθικτη περιοχή, είναι το σπίτιμας», δηλώνει στην «Κ» ο Αουντούν Χάλ-βορσεν, υφυπουργός Εξωτερικών τηςΝορβηγίας. «Είναι ένα μέρος όπου οι πο-λίτες μας πρέπει να μπορούν να ζήσουν,να έχουν δουλειές, να έχουν πρόσβασησε καλές υποδομές. Είναι επίσης ένα μέ-ρος όπου πρέπει να είμαστε παρόντες,

να υπερασπιζόμαστε την κυριαρχία μας».Η ανάγκη αυτή, η πτυχή ασφαλείας τηςαρκτικής πολιτικής του Οσλο, σημειώνειο Χάλβορσεν, «έχει γίνει πιο έντονη μετάτο 2014 και τη [ρωσική εισβολή στην]Κριμαία. Οι εξελίξεις αυτές μας γυρίζουνπίσω αρκετά χρόνια, σε μια εποχή κατάτην οποία η Αρκτική ήταν πολύ ψηλάστην ατζέντα ασφαλείας της Βορειοατ-λαντικής Συμμαχίας». Ο Νορβηγός υφυ-πουργός τονίζει την ανάγκη το ΝΑΤΟνα δραστηριοποιηθεί εκ νέου στην Αρ-κτική, που αποτελεί «μέρος του φυσικούχώρου ευθύνης του». Παράλληλα, ωστό-σο, όπως αναφέρει, το Οσλο επιχειρείνα διατηρήσει τις στενές επαφές και τησυνεργασία που έχει με τη Μόσχα σεμία σειρά από διμερή θέματα.

<<<<<<<

«Δεν είναι μια μακρινή, άθικτη περιοχή, είναι το σπίτι μας», δηλώνει στην «Κ» ο Αουντούν Χάλβορσεν, υφυπουργός Εξωτερικώντης Νορβηγίας.

Το κεντρικό θέμα του συνεδρίου στοΜπούντε ήταν «Επιχειρηματική Δρα-στηριότητα στην Αρκτική». Στη Γροι-λανδία, καθώς λιώνουν πάγοι, διαδοχικέςτοπικές κυβερνήσεις αναζητούν επεν-δυτές για την εξερεύνηση των θαλασσώνκαι του υπεδάφους για υδρογονάνθρακες,σπάνιες γαίες, ακόμα και ουράνιο, με α-πώτερο σκοπό την απόσχιση από τηΔανία. Σύμφωνα με στοιχεία που πα-ρουσιάστηκαν στο συνέδριο, 20,7 εκα-τομμύρια τόνοι προϊόντων μεταφέρθη-καν το 2018 μέσω του Βόρειου Περά-σματος (Northern Sea Route), τη θαλάσ-σια οδό βόρεια της Σιβηρίας την οποίαελέγχει και εξυπηρετεί η Ρωσία – σχεδόντα διπλάσια σε σύγκριση με το 2017,που ήταν το προηγούμενο έτος-ρεκόρ.Ο στόχος των Ρώσων είναι τα μεγέθηαυτά να φτάσουν το 2024 τους 80 εκα-τομμύρια τόνους.

Οπως ανέφερε στην ομιλία του o Α-ντρέι Κριβορότοφ, στέλεχος της ρωσικήςεταιρείας Shtokman Development (100%θυγατρική της Gazprom), το μεγαλύτερομέρος του όγκου των προϊόντων πουδιακινήθηκε μέσω του Βόρειου Περά-σματος το 2018 είχε ως αφετηρία το ερ-γοστάσιο υγροποιημένου φυσικού αε-ρίου στο Γιαμάλ στη ρωσική Aρκτική(η επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου

οδήγησε το 2012 στο «πάγωμα», ως μησυμφέρουσας, της εκμετάλλευσης τουτεράστιου κοιτάσματος του Στόκμαν).Ο κ. Κριβορότοφ σημείωσε επίσης ότιοι κυρώσεις της Δύσης έναντι της Ρωσίαςέχουν οδηγήσει σε διεύρυνση της ρω-σοκινεζικής ενεργειακής συνεργασίαςστην Αρκτική.

Στο παιχνίδι αυτό συμμετέχουν καιοι Ελληνες εφοπλιστές: το 2012, το «ObRiver», ένα δεξαμενόπλοιο της Dynagas,συμφερόντων Γ. Προκοπίου έγινε το πρώ-

το πλοίο που μετέφερε υγροποιημένοφυσικό αέριο από την Ευρώπη (το Σνόβιττης Νορβηγίας) στην Απω Ανατολή μέσωτου Βόρειου Περάσματος. Τον περασμένοΔεκέμβριο, η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστώνέγινε μέλος του Οικονομικού Συμβουλίουτης Αρκτικής, ενός διεθνούς φόρουμ πουεστιάζει στην επιχειρηματική δραστη-ριότητα στην περιοχή. Οπως αναφέρουν

στην «Κ» πηγές της Ε.Ε., η Ενωση παρα-κολουθεί στενά την εξέλιξη του θεσμικούπλαισίου στην Αρκτική, με σκοπό τηναποτροπή μέτρων προστατευτισμού ήπρονομιακής μεταχείρισης των στόλωντων χωρών της περιοχής. Μεταξύ τωνομιλητών στο συνέδριο ήταν ο Μιντ Τρέ-ντγουελ, πρώην αντικυβερνήτης της Α-λάσκας (2010-2014) και ένας εκ των κο-ρυφαίων Αμερικανών ειδικών σε αρκτικάθέματα.

Οργανισμός διαχείρισηςΗ κεντρική ιδέα την οποία προώθησε

στην παρέμβασή του, αλλά και σε συνέ-ντευξη που παραχώρησε στην «Κ», είναιη δημιουργία ενός πολυεθνικού οργανι-σμού συνδιαχείρισης του Αρκτικού Ω-κεανού, που θα εισπράττει τέλη από ταδιερχόμενα πλοία και θα παρέχει τις α-ναγκαίες υποδομές και υπηρεσίες (λιμάνια,παγοθραυστικά και ρυμουλκά κ.ο.κ.) πουθα καταστήσουν τη συγκεκριμένη οδό«αξιόπιστη» για θαλάσσιες μεταφορές.«Αξιοπιστία για μία ναυτιλιακή εταιρείασημαίνει τη δυνατότητα να δεσμεύεταιγια ένα χρονοδιάγραμμα απέναντι στονπελάτη της και να το τηρεί. Για τον κα-πετάνιο σημαίνει την καλή πληροφόρησηγια τις συνθήκες παγοκάλυψης και τονκαιρό. Για μία ασφαλιστική εταιρεία, το

κρίσιμο είναι η ύπαρξη σκαφών διάσωσηςκαι λιμανιών καταφυγής», εξηγεί ο Αμε-ρικανός πολιτικός. Μεταξύ άλλων, ανα-φέρεται στην ιδέα τύπου «Uber για πα-γοθραυστικά»: μία υπηρεσία που θα συν-δέει εμπορικά πλοία που ταξιδεύουν στονΑρκτικό Ωκεανό με διαθέσιμα παγοθραυ-στικά από διάφορες χώρες, τα οποία τουςπερισσότερους μήνες τον χρόνο βρίσκο-νται σε ακινησία.

Ο Τρέντγουελ αναγνωρίζει τον φυ-σικό ρόλο της Ρωσίας στο πεδίο αυτό,ως «η χώρα με τη μεγαλύτερη αρκτικήακτογραμμή». Αλλά σημειώνει ότι τογεωστρατηγικό συμφέρον των υπόλοι-πων αρκτικών χωρών, αλλά και το οι-κονομικό συμφέρον των επιχειρήσεωνκαι των χωρών που εμπλέκονται ενεργάστο θαλάσσιο εμπόριο, επιτάσσουν οΑρκτικός Ωκεανός «να τεθεί υπό διεθνήδιαχείριση και όχι να ελέγχεται μόνοαπό μία χώρα».

Πρακτικά, όπως λέει, έχουν ήδη γίνειορισμένα σημαντικά βήματα: ο ΠολικόςΚώδικας για τη ναυσιπλοΐα υιοθετήθηκεαπό το Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό(τέθηκε σε ισχύ την 1.1.2017), ενώ έχουνσυμφωνηθεί και οι κανονισμοί για τηνέρευνα και διάσωση στα νερά της Αρ-κτικής και για την περίπτωση πετρελαι-οκηλίδων.

<<<<<<<

Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών έγινε μέλος του Οικονομικού Συμβουλίου της Αρκτικής.

Μια νέα οδός για το θαλάσσιο εμπόριοΥπολείμματα πάγου στη δυτική ακτή του Σβάλμπαρντ - μια περιοχή που, μέχρι πριν από 15 χρόνια, ήταν απροσπέλαστη για τα πλοία ώς τα τέλη Μαΐου.

Του ΓΙΑΝΝΗ ΕΛΑΦΡΟΥ

Τις 391.000 έφτασαν οι πρόωροι θάνατοιστην Ευρωπαϊκή Ενωση το 2015 λόγω τηςέκθεσης των πολιτών σε υψηλές συγκε-ντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων στοναέρα των κατοικημένων περιοχών! Ακόμη76.000 πρόωρα χαμένες ζωές αποδίδονταιστις συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου(NO2) και 16.400 στο όζον (Ο3). Τα στοιχείααυτά δεν προέρχονται από κάποια εντυ-πωσιοθηρική ιστοσελίδα, αλλά από μεγάληέρευνα του έγκυρου Ευρωπαϊκού Οργα-νισμού Περιβάλλοντος (Air Quality inEurope – report 2018), η οποία δημοσιεύ-θηκε πρόσφατα. Η έρευνα πραγματοποι-ήθηκε με βάση τα στοιχεία ποιότητας τουαέρα από 41 ευρωπαϊκές χώρες (ο ΕΟΠέχει μέλη και εκτός της Ε.Ε., ενώ συμμε-τείχαν και επιπλέον χώρες) και μοντέλαεκτίμησης των συνεπειών της ατμοσφαι-ρικής ρύπανσης στην υγεία. Μάλιστα, οιπρόωροι θάνατοι στις 41 χώρες είναι ακόμαπερισσότεροι: 422.000 αποδίδονται στααιωρούμενα σωματίδια PM2,5 (με διάμετρομέχρι 2,5 μικρά), 79.000 στο ΝΟ2 και 17.700στο Ο3. Η Ελλάδα δυστυχώς είναι ανάμεσαστις χώρες με σχετικά αυξημένη ρύπανση,

με αποτέλεσμα υψηλότερη αναλογία στιςαπώλειες ζωών. Η έκθεση του ΕΟΠ είναιιδιαίτερα ανησυχητική, αν και καταγράφειορισμένες θετικές τάσεις μείωσης της ρύ-πανσης. Τα κακά νέα: Το 74%-85% του α-στικού πληθυσμού της Ε.Ε. εκτίθεται σεσυγκεντρώσεις ΡΜ2,5 πέραν των ορίωνπου έχει θέσει ο Παγκόσμιος ΟργανισμόςΥγείας (6%-8% σύμφωνα με τις κατευθύν-σεις της Ε.Ε., που είναι πολύ πιο ελαστικές).Τα αιωρούμενα σωματίδια ΡΜ2,5 που δι-εισδύουν στο αναπνευστικό σύστημαείναι ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγονταςγια την υγεία (όπως δείχνουν και τα στοι-χεία). Τα «καλά» νέα: Είναι η καλύτερηεικόνα από το 2006. Αντίστοιχα, το 7%-8% του πληθυσμού εκτίθεται σε υπερβά-σεις των συγκεντρώσεων NO2, το χαμη-λότερο ποσοστό από το 2000. Διαφορετικήεικόνα στο όζον, όπου υπάρχει διαφοράανάμεσα στα όρια του ΠΟΥ (αυστηρότερα)και της Ε.E. Το 95%-98% του πληθυσμούεκτίθεται σε υψηλές συγκεντρώσεις όζο-ντος, πέραν των ορίων του ΠΟΥ, χωρίςβελτίωση τα τελευταία χρόνια.

Πάνω από το 30% των σταθμών σε 13χώρες που μετρούν το βενζοπυρένιο,έναν δείκτη των πολυκυκλικών αρωμα-

τικών υδρογονανθράκων (που έχουν συν-δεθεί με καρκινογόνο επίδραση) κατέ-γραψαν υπερβάσεις, με αποτέλεσμα ναυπολογίζεται πως το 21% του πληθυσμούεκτίθεται σε αυξημένες συγκεντρώσεις.Η απειλή από το διοξείδιο του θείου υ-ποχωρεί, λόγω μικρότερης περιεκτικό-τητας σε θείο των καυσίμων, αλλά καιπάλι το 23% του αστικού πληθυσμού κα-τοικεί σε περιοχές με συγκεντρώσειςπάνω από τα όρια του ΠΟΥ. Το καρκινο-γόνο βενζόλιο ανιχνεύθηκε σε υπέρβασημόνο σε τέσσερις σταθμούς σε όλη τηνΕ.Ε., ο ένας όμως είναι στην Αθήνα.

Η έκθεση του ΕΟΠ αποκαλύπτει πωςτο σύγχρονο νέφος ρύπανσης λειτουργείως ένας σιωπηλός «δολοφόνος» κλέβονταςχρόνια ζωής και προκαλώντας πρόωρουςθανάτους σε εκατοντάδες χιλιάδες αν-θρώπους. Φωτίζει ένα μεγάλο κοινωνικόπρόβλημα και ένα μεγάλο έλλειμμα πολι-τικής. Παρότι οι συγκεντρώσεις ρύπωνπέφτουν με το πέρασμα των δεκαετιώνκαι οι επιπτώσεις στην υγεία περιορίζονται(η έκθεση σημειώνει πως μεταξύ 1990-2015 έχουν μειωθεί κατά 60% οι πρόωροιθάνατοι λόγω ΡΜ2,5), οι απώλειες παρα-μένουν εντυπωσιακά μεγάλες. Οσο για τα

μέτρα που λαμβάνονται, σφραγίζονται συ-χνά από το κριτήριο και τα όρια του κέρ-δους, με αρνητικά αποτελέσματα σε δη-μόσια υγεία και περιβάλλον. Χαρακτηρι-στικό παράδειγμα ήταν η ενθάρρυνσητων οχημάτων ντίζελ τα προηγούμεναχρόνια, με παραπλανητικούς ισχυρισμούςπερί μειωμένων ρύπων, για να αποκαλυφθείαργότερα πως εξακολουθούν να έχουν υ-ψηλές εκπομπές PM2,5. Σήμερα, αποτελούναποδιοπομπαίο τράγο σε πολλές ευρωπαϊ-κές πόλεις. Τι γίνεται όμως με τα συμφέ-ροντα που τα προώθησαν;

Η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει υψηλέςτιμές ατμοσφαιρικής ρύπανσης και μεγα-λύτερες αναλογικά συνέπειες στη θνησι-μότητα. Στις συγκεντρώσεις ΡΜ2,5 αποδί-δονται 12.000 πρόωροι θάνατοι στην Ελ-λάδα το 2015, στο ΝΟ2 2.300 και στο όζον610. Η επιβάρυνση σε σχέση με την Ε.Ε.φαίνεται στον δείκτη «χαμένα χρόνια ζωήςανά 100.000 κατοίκους». Για τα ΡΜ2,5στην Ελλάδα είναι 1.112, με μέσο όρο στηνΕ.Ε. 820. Για το ΝΟ2 είναι 213 με ευρωπαϊκόμ.ό. 157, ενώ για το όζον είναι 59 έναντι36. Τα στοιχεία υπογραμμίζουν την ανάγκηνα ληφθούν αναβαθμισμένα μέτρα για τοσύγχρονο φονικό νέφος.

«Σίριαλ κίλερ» το νέφος στην Ευρώπη

Ε Λ Λ Α Δ Α Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 13Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Βλέπουν κέρδη και μπαίνουν στην... πρίζαΕνδιαφέρον από αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες για την ελληνική αγορά ηλεκτροκίνησης

Μεγάλα περιθώριαΣτην Ελλάδα μόλις 0,1% του στόλουτων αυτοκινήτων είναι αμιγώς ηλε-κτροκίνητα. To 2018 ταξινομήθηκανμόνο 88 ηλεκτροκίνητα οχήματα. Ηκυβέρνηση έχει θέσει ως στόχο ναφθάσουν το 10% έως το 2030. Αυτόπρακτικά σημαίνει πως για να επιτευ-χθεί ο στόχος, από το 2025 και μετά,ένα στα δύο οχήματα που πωλούνταιθα είναι ηλεκτροκίνητο.

Ισχυρά κίνητρα

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δίνουνισχυρά κίνητρα για να κατευθύνουντους καταναλωτές στα ηλεκτρικάαυτοκίνητα. Στη Γερμανία, η αγοράτέτοιων οχημάτων επιδοτείται με2.000. Στη Νορβηγία απαλλάσσο-νται από φόρους και διόδια, ενώ έ-χουν και δωρεάν πάρκινγκ. Η Γαλλίαθα επενδύσει 700 εκατ. ευρώ τα ε-πόμενα πέντε χρόνια για την προώ-θηση της ηλεκτροκίνησης.

Ο χρόνος φόρτισης

Ακόμη και στις πιο ώριμες αγορές ηηλεκτροκίνηση αντιμετωπίζει προ-βλήματα. Στη Νορβηγία, όπου το43,5% των οχημάτων που πουλήθη-καν το 2018 ήταν ηλεκτροκίνητα, το δί-κτυο φόρτισης είναι ελλιπές. Επιπλέ-ον, ο χρόνος φόρτισης είναι μεγάλος,από 8 έως 13 ώρες, ανάλογα με τηνμπαταρία. Ωστόσο, τα ισχυρά κίνητρααπό το κράτος καθιστούν την αγοράτέτοιων οχημάτων συμφέρουσα.

Ηλεκτρικό ένα στα δέκα αυτοκίνητα έως το 2030 στην Ελλάδα

Της ΧΡΥΣΑΣ ΛΙΑΓΓΟΥ

Μπορεί η Ελλάδα να μην έχει διαμορφώσειακόμη θεσμικό πλαίσιο για την ηλεκτροκί-νηση, αλλά οι επιχειρήσεις βλέπουν ότι καιεδώ –όπως και σε όλο τον κόσμο– δημιουρ-γούνται ευκαιρίες για επικερδείς δραστη-ριότητες και ήδη κάποιες κάνουν τις πρώτεςδιερευνητικές κινήσεις προκειμένου ναπλασαριστούν σε αυτή τη νέα αγορά. Θέμαχρόνου είναι η δραστηριοποίηση στηνελληνική αγορά της Blink Charging, μιαςαπό τις κορυφαίες εταιρείες των ΗΠΑ στοντομέα διάθεσης και υπηρεσιών φόρτισηςηλεκτρικών οχημάτων. Η αμερικανική ε-ταιρεία ανακοίνωσε την περασμένη εβδο-μάδα τη σύσταση κοινοπραξίας με τηνελληνική εταιρεία Eunice Energy, που απότο 2001 δραστηριοποιείται στην αγοράτων ΑΠΕ για την από κοινού δραστηριο-ποίησή τους στην εγχώρια αγορά ηλε-κτροκίνησης που μόλις αναπτύσσει τονβηματισμό της, ακολουθώντας με υστέ-ρηση, αλλά σημαντικές προοπτικές ανά-πτυξης την παγκόσμια τάση εξηλεκτρισμούτων αυτοκινήτων.

Η Ελλάδα θα αποτελέσει τη βάση τηςαμερικανικής εταιρείας για την είσοδότης στη ραγδαία αναπτυσσόμενη ευρω-παϊκή αγορά, που κινείται με οδηγό τηνπολιτική της Ε.Ε. για την κλιματική αλλαγή,που έχει θέσει ως στόχο τη μείωση κατά37,5% των εκπομπών των αυτοκινήτωνέως το 2030. Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξηςτης αγοράς ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα–μόλις 0,1% ήταν το 2018 το μερίδιο τωναμιγώς ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτωνστο σύνολο των επιβατικών οχημάτων–, σε συνδυασμό με την επίτευξη των δε-σμευτικών στόχων για το 2030, δημιουρ-γούν προϋποθέσεις για μια νέα, πολλά υ-ποσχόμενη αγορά, την οποία βολιδοσκο-πούν ήδη ξένοι και εγχώριοι επενδυτές.

Δύο ακόμη αμερικανικές εταιρείες καιμία ευρωπαϊκή έχουν επισκεφθεί τον α-ναπληρωτή υπουργό Οικονομίας ΣτέργιοΠιτσιόρλα για να δηλώσουν το ενδιαφέροντους για επενδύσεις στην Ελλάδα. Οι ξένοιεπενδυτές παρουσίασαν στον υπουργόεπενδυτικά σχέδια για την εγκατάστασηκαι λειτουργία μονάδας παραγωγής πυ-κνωτών στη Θεσσαλονίκη και την εγκα-

τάσταση και λειτουργία μονάδας παρα-γωγής μικρών ηλεκτρικών οχημάτωνστην Πάτρα.

Στην αναπτυσσόμενη αγορά της ηλε-κτροκίνησης εμπλέκονται αυτοκινητο-βιομηχανίες, εταιρείες ηλεκτρισμού, ε-ταιρείες μπαταριών και εταιρείες σταθμών

φόρτισης και όλοι στρέφουν το ενδιαφέροντης στην «παρθένα» αγορά της Ελλάδας.

Η κοινοπραξία Βlink Europe, όπως δη-λώνει στην «Κ» ο τεχνικός διευθυντήςτης Εunice Energy, Γιώργος Πεχλιβάνο-γλου, έχει έτοιμο μπίζνες πλαν για τηδραστηριοποίησή της στην Ελλάδα καιαναμένει την ολοκλήρωση του θεσμικούπλαισίου για να το θέσει άμεσα σε εφαρ-μογή. «Μια εταιρεία με ηγετική θέση

στην Αμερική δεν μπορεί παρά να κάνειμια δυναμική είσοδο», τονίζει ο ίδιος καιαποκαλύπτει ότι το μπίζνες πλαν της ε-ταιρείας –η οποία, όπου πηγαίνει, φέρνειμαζί της και τις μεγαλύτερες αυτοκινη-τοβιομηχανίες της Αμερικής– περιλαμ-βάνει δύο πυλώνες.

Δίκτυο φόρτισηςΟ πρώτος είναι η ανάπτυξη εθνικού

δικτύου φόρτισης και ο δεύτερος η λει-τουργία πλατφόρμας που θα ενοποιεί τοτεχνικό κομμάτι φόρτισης αλλά και τοτιμολογιακό και θα επιτρέπει σε όλουςνα φορτίζουν τις μπαταρίες ανεξάρτητααπό το εάν είναι μέλη της Blink και σεόλα τα νομίσματα.

Μέσω της Ελλάδας η αμερικανική ε-ταιρεία προσβλέπει στην επέκτασή της,σε συνεργασία πάντα με την ΕuniceEnergy, και στις γειτονικές χώρες τωνΒαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης,όπου επίσης οι ρυθμοί ανάπτυξης της η-λεκτροκίνησης είναι χαμηλοί. Στοχεύειεπίσης και στις ανεπτυγμένες αγορέςτης Ευρώπης, οι οποίες δεν διαθέτουν

ακόμη την τεχνογνωσία διαχείρισης τουτεχνικού και τιμολογιακού κομματιούτης αμερικανικής αγοράς, που υπήρξεκαι η πρωτοπόρος στον τομέα της ηλε-κτροκίνησης.

Μέσω της πλατφόρμας που έχει ανα-πτύξει η Blink Charging ο πελάτης θα μπο-ρεί ανά πάσα στιγμή να ενημερωθεί γιατα σημεία φόρτισης, σε πόση απόστασηβρίσκονται, να μπορεί να κλείσει κάποιοτην ώρα που θα το χρειαστεί, να ενημερωθείγια το κόστος, να πληρώσει ανεξάρτητααπό το ποιος είναι ο πάροχός του σε ηλε-κτρικό ρεύμα κ.λπ. Αυτή την τεχνογνωσίαη Blink Charging είναι έτοιμη να την εξάγειστην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας και τηςκοινοπραξίας Βlink Europe.

Τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως και σεόλη την Ευρώπη, αποτελούν τα φιλέτατης αγοράς, ενώ σε δεύτερο πλάνο βρί-σκονται και αποκλεισμένες περιοχές. Οιεταιρικοί στόλοι αυτοκινήτων και τα αυ-τοκίνητα των δήμων είναι το κατεξοχήνπελατολόγιο της βιομηχανίας ηλεκτροκί-νησης στην πρώτη φάση ανάπτυξης τηςαγοράς.

Σε μια προσπάθεια να προλάβει τις εξελίξειςμε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδαέχει θέσει μέσω του εθνικού σχεδίου ε-νέργειας ένα φιλόδοξο στόχο, που προ-βλέπει ότι το 2030 τα ηλεκτρικά αυτοκίνηταπου θα κινούνται στη χώρα θα αντιπρο-σωπεύουν το 10% του συνόλου. Για να ε-πιτευχθεί ο στόχος αυτός, θα πρέπει έωςτο 2030 ένα στα δέκα αυτοκίνητα να είναιηλεκτρικό και από το 2025 ένα στα δύοαυτοκίνητα που πωλούνται θα πρέπει ναείναι ηλεκτροκίνητο. Με βάση αυτό το δε-δομένο, ο στόλος των αμιγώς ηλεκτρικώναυτοκινήτων από 400 περίπου σήμερα θαφτάσει τις 15.000 και ο απαραίτητος α-ριθμός σημείων φόρτισης στις 2.300.

Παρά τον φιλόδοξο στόχο, ωστόσο, ηκυβέρνηση δεν έχει ακόμη ολοκληρώσειτο θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη σταθ-μών φόρτισης με αποτέλεσμα το επενδυτικόενδιαφέρον να παραμένει «παγωμένο». Ηυλοποίησή του συνδέεται επίσης με τηνπαροχή κινήτρων, μοντέλο που ακολού-θησαν όλες οι προηγμένες αγορές της Ευ-ρώπης. Η Γερμανία, για παράδειγμα, επιδοτείμε 2.000 ευρώ την αγορά ηλεκτροκίνητουαυτοκινήτου, ενώ η Νορβηγία, της οποίαςτα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα αντιπρο-σωπεύουν σχεδόν το 50% του στόλου της,έχει καθιερώσει την απαλλαγή τους απόφόρους και διόδια, καθώς και τη δωρεάνστάθμευση. Ολα τα ταξί στο Οσλο από το

2023 θα πρέπει να εκπέμπουν μηδενικούςρύπους όπως επίσης και όλα τα αυτοκίνηταέως το 2025. Η Γαλλία ανακοίνωσε μόλιςπρόσφατα ότι θα επενδύσει 700 εκατ. ευρώτα επόμενα πέντε χρόνια για να ενισχύσειτην ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης και ηΟλλανδία έχει ήδη πάρει απόφαση όλα τααυτοκίνητα που θα εγγράφονται μετά το2030 θα είναι μηδενικών ρύπων, δηλαδήηλεκτροκίνητα. Η κυβέρνηση έχει ανα-κοινώσει, χωρίς να έχει θεσμοθετήσει α-κόμη, την επιδότηση 1.000 ευρώ για τηναγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου, ενώ έχειήδη θεσπίσει την απαλλαγή τους από τηνκαταβολή τελών κυκλοφορίας, τελών τα-ξινόμησης και φόρου πολυτέλειας. Από ελ-

ληνικής πλευράς, τις εξελίξεις παρακολου-θούν οι εταιρείες πετρελαιοειδών, που θαπρέπει υποχρεωτικά να υποκαταστήσουντις απώλειες που θα έχουν από τα υγράκαύσιμα κίνησης με την επέκτασή τουςστην ηλεκτροκίνηση, αλλά και εταιρείεςπου δραστηριοποιούνται στην ηλεκτρικήενέργεια. Τα πρατήρια της Shell και τηςΑvin (όμιλος Μotor Oil) έχουν προχωρήσεισε πιλοτική τοποθέτηση ταχυφορτιστώνσε πρατήρια στους κεντρικούς οδικούς ά-ξονες και συγκεκριμένα η Avin σε 4 πρα-τήρια στην Ιόνιο Οδό, στις περιοχές Ευη-νοχώρι Μεσολογγίου και Επισκοπικό Ιω-αννίνων, και η Shell σε πρατήριο στη Φι-λιππιάδα πριν από τα Ιωάννινα και σε πρα-

τήριο στην Αμαλιάδα. Η ΕΚΟ (όμιλος ΕΛΠΕ)έχει εγκαταστήσει ταχυφορτιστές σε πρα-τήρια της εθνικής οδού, στον ΨαθόπυργοΑχαΐας και σε πρατήρια στο Μαρούσι, στηΓλυφάδα και στην Κηφισιά. Στις υποδομέςτης αγοράς ηλεκτροκίνησης εισέρχεταικαι ο ΔΕΔΔΗΕ με ένα φιλόδοξο σχέδιο πουπεριλαμβάνει σε πρώτη φάση την εγκα-τάσταση 150 σταθμών φόρτισης σε νησιάκαι σε δεύτερη φάση την εγκατάσταση1.000-1.200 σταθμών φόρτισης στην ηπει-ρωτική χώρα. Σχέδια για την ηλεκτροκίνησηέχει ανακοινώσει και η ΔΕΗ, ενώ οι ιδιωτικέςεταιρείες του κλάδου ηλεκτρισμού αναμέ-νουν την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαι-σίου για να πάρουν θέση στη νέα αγορά.

<<<<<<

Δίκτυο φόρτισης ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτωνσχεδιάζει να δημιουργήσειη Blink Charging.

Της ΘΕΛΜΑΣ ΧΑΤΖΗΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Οι πυλώνεςπου υποστηρίζουν την παγκόσμιααγορά ηλεκτρικών οχημάτων αναπτύσσονταιμε διαφορετική ταχύτητα. Η βιασύνη τωναυτοκινητοβιομηχανιών να κυκλοφορήσουνστην αγορά ηλεκτρικά οχήματα σε καμίαπερίπτωση δεν συμβαδίζει ούτε με τοναριθμό των σταθμών φόρτισης, αλλά ούτεκαι με τις απαιτούμενες επενδύσεις για τηνκατασκευή μπαταριών ιόντων λιθίου. Πέρααπό το υψηλό κόστος που απαιτείται γιατην ανάπτυξη ηλεκτρικών αυτοκινήτων,εξίσου σοβαρό πρόβλημα είναι και το κόστοςτης ανάπτυξης αντίστοιχων υποδομών,

που υπολογίζεται πως θα φθάσει παγκοσμίωςτα 6 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με την GoldmanSachs. Ακόμη και σε χώρες που ηγούνταιστη βιομηχανία, όπως για παράδειγμα ηΝορβηγία, το δίκτυο φόρτισης είναι εξαι-ρετικά ελλιπές. Για τον λόγο αυτό το 80%των ιδιοκτητών ηλεκτρικών οχημάτων πα-γκοσμίως φορτίζουν τα οχήματα στη δουλειάή στο σπίτι τους, καθώς καταφεύγουν σεεγκατάσταση οικιακών σταθμών φόρτισης.Εκτός αυτού οι ενδιαφερόμενοι αγοραστέςαποφεύγουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, κα-θώς ο μέσος χρόνος φόρτισης από απλήπρίζα διαρκεί από 8 έως και 13 ώρες ανάλογαμε την μπαταρία.

Ο χρόνος μπορεί να μειωθεί εάν ο ιδιο-κτήτης εγκαταστήσει ειδικό σταθμό φόρ-τισης ή εάν χρησιμοποιήσει τους ακόμηισχυρότερους σταθμούς των αυτοκινητο-βιομηχανιών. Προβληματικό επίσης είναιτο ζήτημα της ασυμβατότητας, αφού οιφορτιστές της εκάστοτε αυτοκινητοβιο-μηχανίας έχουν διαφορετικά βύσματα. Υ-πάρχουν περισσότερα από δώδεκα δια-φορετικά βύσματα με τουλάχιστον οκτώταχύτητες φόρτισης, ενώ για να χρησιμο-ποιήσει κανείς τους σταθμούς απαιτείταιειδική εγγραφή στην πλατφόρμα του κάθεπαρόχου. Ως αποτέλεσμα οι ελάχιστοισταθμοί φόρτισης που διατίθενται είναι

για πολλούς οδηγούς άχρηστοι. Μεταξύτων κατασκευαστών αυτοκινήτων ιδιαίτερηείναι η περίπτωση της αμερικανικής Tesla,που διαθέτει το πιο ολοκληρωμένο δίκτυοφόρτισης με 13.000 σταθμούς σε όλο τονκόσμο. Αντίστοιχη είναι και η επιτυχίατης στις πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινή-των, που ανέρχονται σχεδόν στις 400.000από το 2010, γεγονός που την καθιστά η-γετική δύναμη στην αγορά.

Το αυξημένο κόστος ανάπτυξης και κα-τασκευής δικτύου αυξάνει και τη μέσητιμή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, καθι-στώντας τα ακόμη λιγότερο ελκυστικάστο καταναλωτικό κοινό. Ορισμένες κυ-

βερνήσεις προσφέρουν ως κίνητρο αγοράςτη φοροαπαλλαγή. Στη Νορβηγία για πα-ράδειγμα, όπου οι πωλήσεις ηλεκτρικώναυτοκινήτων κατά κεφαλήν είναι οι υψη-λότερες παγκοσμίως, εξαιτίας των φορο-απαλλαγών τα εν λόγω οχήματα είναι κατά27% φτηνότερα από τα ντίζελ. Τα προνόμιαφαίνεται πως φέρνουν το Οσλο ένα βήμαπιο κοντά στον στόχο να μηδενίσει τηνπαραγωγή ρύπων μέχρι το 2025. Το 43,5%των αυτοκινήτων που πωλήθηκαν το 2018ήταν νέα ή μεταχειρισμένα ηλεκτρικά αυ-τοκίνητα, δηλαδή 46.143 οχήματα.

Στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικών αυ-τοκινήτων κυρίαρχη αναδεικνύεται από

την αρχή του 2019 η Γερμανία, όπου ηDaimler και η BMW έχουν ενώσει τις δυ-νάμεις τους προκειμένου να αναπτυχθούνστον κλάδο. Επίσης, συνεργάζονται μετην αμερικανική Ford και τη VW για τηνκατασκευή 400 σταθμών φόρτισης σε όλητην Ευρώπη μέχρι το τέλος του 2020.

Πολλά βήματα μπροστά βρίσκεται ηΚίνα, η οποία είναι η μεγαλύτερη αγοράπαγκοσμίως συγκεντρώνοντας περισσό-τερο από το 50% στην παγκόσμια αγοράηλεκτρικών οχημάτων. Το 2017 υπήρχαν213.903 δημόσιοι σταθμοί σε όλη τη χώρα,ενώ το Πεκίνο σχεδιάζει να κατασκευάσει4,8 εκατ. σταθμούς μέχρι το 2020.

Οι αυτοκινητοβιομηχανίες τρέχουν, αλλά δεν υπάρχουν ακόμα υποδομές

Ε Λ Λ Α Δ Α Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 201914 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Του ΠΡΟΚΟΠΗ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

Εκρηξη φοροδιαφυγής και συρρίκνωσητων εισοδημάτων από τους ελεύθερουςεπαγγελματίες, τους αγρότες αλλά και ταακίνητα, είναι τα αποτελέσματα της τε-λευταίας φορολογικής και ασφαλιστικήςμεταρρύθμισης που οδήγησε στην υπερ-φορολόγηση των πολιτών.

Είναι ενδεικτικό ότι από 76 δισ. ευρώπου δήλωναν το 2014 οι φορολογούμενοι,το περυσινό έτος 8,9 εκατ. φυσικά πρό-σωπα δήλωσαν εισοδήματα 73,6 δισ.ευρώ. Σε σύγκριση με το 2010, τα εισο-δήματα των φορολογουμένων συρρι-κνώθηκαν κατά 26,7 δισ. ευρώ. Σχεδόντα μισά από αυτά χάθηκαν από τη μεσαίατάξη.

Τα στοιχεία των εισοδημάτων του 2017(που δηλώθηκαν στην εφορία το 2018)είναι σε γνώση τόσο του οικονομικού ε-πιτελείου όσο και των πιστωτών τηςχώρας και, όπως φαίνεται, θα βρεθούνστο επίκεντρο των συζητήσεων, καθώςη πορεία των δημοσίων εσόδων είναι τοκλειδί για τη διατήρηση του πρωτογενούςπλεονάσματος στο 3,5% του ΑΕΠ.

Από την ανάλυση των στοιχείων προ-κύπτει ότι η ασφαλιστική μεταρρύθμιση

«εξαφάνισε» σε ένα χρόνο 450 εκατομ-μύρια ευρώ. Τη στιγμή δηλαδή που το ο-νομαστικό ΑΕΠ στην Ελλάδα αυξανότανκατά 2% οι ελεύθεροι επαγγελματίες δή-λωναν μειωμένα εισοδήματα κατά 11,5%.Συγκεκριμένα, τα εισοδήματα του 2017ήταν στα επίπεδα των 3,44 δισ. ευρώ,ενώ του 2016 στα 3,89 δισ. ευρώ.

Μάλιστα, εάν ανατρέξουμε στα εισο-δήματα του 2015 διαπιστώνεται ότι οι ε-λεύθεροι επαγγελματίες δήλωσαν συνο-λικά στη διετία λιγότερα εισοδήματα ύ-ψους 1,25 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 26,5%.

Πηγές του υπουργείου Οικονομικώνεκτιμούν πως οι ελεύθεροι επαγγελματίες,γνωρίζοντας πως οι εισφορές τους θα υ-πολογίζονται με βάση το εισόδημα, φρό-ντισαν να χαμηλώσουν τη βάση υπολο-γισμού, δηλαδή απέκρυψαν εισοδήματα.Η μείωση του αφορολόγητου ορίου, ηαύξηση των επιβαρύνσεων από τη νέακλίμακα της εισφοράς αλληλεγγύης καθώςκαι των συντελεστών φορολόγησης τωνεισοδημάτων από ακίνητα, οδήγησανστον δραστικό περιορισμό των εισοδη-μάτων.

Ταυτόχρονα η αλλαγή του τρόπου υ-πολογισμού των ασφαλιστικών εισφορώνέδωσε τη χαριστική βολή και αυτό καθώς

μπλοκάκια και γενικότερα όσοι ασκούνεπιχειρηματική δραστηριότητα, με στόχονα αποφύγουν τις υψηλές επιβαρύνσεις(και από το σκέλος της φορολογίας αλλάκαι των εισφορών), φαίνεται να εκτίνα-ξαν τη φοροδιαφυγή και κατ’ επέκτασητην εισφοροδιαφυγή. Σύμφωνα με ταστοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δη-μοσίων Εσόδων:

1. Το συνολικό δηλωθέν εισόδημα του2017 ανήλθε στα 73,6 δισ. ευρώ έναντι74,6 δισ. ευρώ το 2016 και 75,15 δισ. ευρώτο 2015.

2. Τα εισοδήματα του 2017 μισθωτώνκαι συνταξιούχων ανήλθαν σε 60,4 δισ.ευρώ, έναντι 60,18 δισ. ευρώ το 2016.

3. Οι ιδιοκτήτες εκμισθούμενων α-κινήτων δήλωσαν συνολικά για το 2017

ποσόν εισοδήματος 6,192 δισ. ευρώπροερχόμενο από ενοίκια, ενώ πέρυσιείχαν δηλώσει 6,107 δισ. ευρώ από τηνίδια πηγή.

Οι φόροι από το 2010 μέχρι και το 2015αυξήθηκαν κατά 600% και πλέον, ενώτην ίδια στιγμή τα εισοδήματα μειώθηκανκατά 32%. Σύμφωνα με στοιχεία:• Το 2010 το Δημόσιο εισέπραξε από τηφορολόγηση των ακινήτων 487 εκατ. ευ-ρώ, ενώ το δηλoύμενο εισόδημα από α-κίνητα ανερχόταν στα 8,87 δισ. ευρώ.• Το 2011 οι φόροι των ακινήτων έ-φθασαν το 1,17 δισ. ευρώ, ενώ το δη-λούμενο εισόδημα τα 7,98 δισ. ευρώ(1.584.059 φορολογούμενοι είχαν ει-σοδήματα από ακίνητα).• Το 2012 οι φόροι των ακινήτων δια-μορφώθηκαν στα 2,75 δισ. ευρώ, ενώ τοεισόδημα από ακίνητα στα 6,8 δισ. ευ-ρώ.• Το 2013 οι φόροι των ακινήτων αυξή-θηκαν περαιτέρω και διαμορφώθηκανστα 2,991 δισ. ευρώ, με το δηλούμενο ει-σόδημα να μειώνεται στα 6,22 δισ. ευ-ρώ.• Το 2014 οι φόροι των ακινήτων έσπασαντο φράγμα των 3 δισ. ευρώ και συγκε-κριμένα εισπράχθηκαν 3,474 δισ. ευρώ,με το δηλούμενο εισόδημα να περιορίζεταιστα 6,08 δισ. ευρώ.• Το 2015 οι φόροι στα ακίνητα ανήλθανστα 3,18 δισ. ευρώ, με το δηλούμενο ει-σόδημα να υποχωρεί στα 6,05 δισ. ευρώ.• Το 2016 οι φόροι στα ακίνητα ανήλθανστα 3,53 δισ. ευρώ, με το δηλούμενο ει-σόδημα από ακίνητα να περιορίζεται καινα φθάνει τα 6,1 δισ. ευρώ.• Το 2017 οι φόροι στα ακίνητα διαμορ-φώθηκαν στα ίδια επίπεδα με το δηλού-μενο εισόδημα από ακίνητα να περιορί-ζεται και να φθάνει τα 6,19 δισ. ευρώ.

4. Το συνολικό δηλωθέν εισόδημα τωνελεύθερων επαγγελματιών μειώθηκε το2017 κατά 26,5% σε σύγκριση με το 2015.Η εν λόγω κατηγορία φορολογουμένωνδήλωσε για το 2017 (στις φορολογικέςδηλώσεις του 2018) συνολικό ποσόν ει-σοδημάτων ύψους 3,44 δισ. ευρώ, έναντι4,67 δισ. ευρώ για το 2015 (στις φορολο-γικές δηλώσεις του 2016).

Από την επεξεργασία των στοιχείωνπροκύπτει ότι 644.790 φορολογούμενοιδήλωσαν μηδενικά εισοδήματα το 2017,ενώ 1.825.165 φορολογούμενοι δήλωσανεισοδήματα που δεν ξεπερνούν τις 5.000ευρώ.

Ενα από τα εντυπωσιακά στοιχεία α-φορά τους ελεύθερους επαγγελματίεςόπου το μέσο δηλωθέν εισόδημα δενξεπερνά τις 8.636 ευρώ, όταν οι μισθωτοίδηλώνουν κατά μέσον όρο περί τις 12.660ευρώ στην εφορία. Οι έχοντες εισοδή-ματα από ακίνητα δήλωσαν το 2017κατά μέσον όρο 4.018 ευρώ, ενώ οι502.487 αγρότες δήλωσαν μέσο εισόδημα2.763 ευρώ.

«Εξαφανίστηκαν» εισοδήματα1,25 δισ. από επαγγελματίεςΕκτίναξη της φοροδιαφυγής λόγω υψηλών εισφορών και φόρων την τελευταία διετία

<<<<<<

Εκτιμάται ότι απέκρυψανεισοδήματα καθώς οι εισφο-ρές τους υπολογίζονται με βάση το εισόδημα.

Τον κίνδυνο σταθεροποίησης, βραχυ-πρόθεσμα, των ρυθμών ανάπτυξης σεχαμηλά επίπεδα όπως τα σημερινά,με τις επενδύσεις να παραμένουν σταμισά των ευρωπαϊκών και την ανεργίανα σταθεροποιείται στο 15%, ανέδειξεο καθηγητής Νίκος Βέττας, γενικόςδιευθυντής του ΙΟΒΕ, προειδοποιώνταςότι σε μια τέτοια περίπτωση η επι-στροφή στην ύφεση είναι πιθανή.

«Αν η ελληνική οικονομία δεν απε-λευθερώσει και κινητοποιήσει ισχυρέςπαραγωγικές δυνάμεις μέσα από κα-τάλληλες διαρθρωτικές τομές, θα υ-πάρξει γρήγορα επιστροφή στην ύφεση,η οποία με τη σειρά της θα υπονομεύσειτην εξυπηρέτηση του χρέους στα ε-

πόμενα χρόνια», είπε ο κ. Βέττας, κατάτην παρουσίαση της τριμηνιαίας έκ-θεσης του ΙΟΒΕ.

Το ινστιτούτο προβλέπει ρυθμό α-νάπτυξης ίδιο ή ελαφρώς χαμηλότεροτου 2018 (1,9%), όπως είχε εκτιμήσειπρόσφατα και η Τράπεζα της Ελλάδος,αλλά σε πιο χαμηλά επίπεδα από τιςτελευταίες προβλέψεις της Ε.Ε. (2,2%),του ΔΝΤ (2,4%) και του ΟΟΣΑ (2,2%)και φυσικά του προϋπολογισμού (2,5%).

Ο κ. Βέττας υποστήριξε ότι αν αυτόςδεν αυξηθεί σημαντικά την ερχόμενη5ετία, στα επίπεδα του 3%-4%, θα υ-πάρξει απόκλιση από την Ευρωζώνη.

Εξίσου σημαντικό, είπε, είναι να τε-θούν οι βάσεις για αύξηση των μεσο-πρόθεσμων και μακροπρόθεσμων ρυθ-μών ανάπτυξης, καθώς ο προβλεπόμε-νος ρυθμός είναι μόλις 1%, χαμηλότεροςαπό τον αντίστοιχο της Ευρωζώνης.

Αυτό που προέχει, σύμφωνα με τηνανάλυση του ΙΟΒΕ, είναι να προχωρήσειο δομικός μετασχηματισμός της οικο-νομίας, κάτι που συντελέστηκε με πολύαργούς ρυθμούς τα προηγούμενα χρόνια,καθώς η προσαρμογή έγινε κυρίως μέσωτης ύφεσης και όχι με μεταρρυθμίσεις.

Στο σημείο αυτό, ο κ. Βέττας τόνισεότι υπάρχει ένα ποσοστό αδύναμωννοικοκυριών, περίπου 1/5 του συνόλου,

που δεν έχει πρόσβαση σε υψηλού ε-πιπέδου υπηρεσίες υγείας και εκπαί-δευσης, ούτε σε θέσεις εργασίας υψηλήςαξίας και κινδυνεύει να παγιδευτεί μο-νίμως σε αυτό το χαμηλό επίπεδο ζωής.Είναι επείγον, είπε, να μη χαθεί χρόνοςκαι ευκαιρίες προεκλογικά και να δρο-μολογηθεί η εφαρμογή ενός αποτελε-σματικού σχεδίου τομών, με αναπτυ-ξιακό πρόσημο, μετεκλογικά.

Ο ίδιος, πάντως, προέβλεψε εμμέσωςπροεκλογικές παροχές από την κυβέρ-νηση, λέγοντας ότι ο όποιος δημοσιο-νομικός χώρος υπάρχει (που ακόμηείναι νωρίς για να τον γνωρίζουμε)ποτέ δεν μένει προς αξιοποίηση μετάτις εκλογές.

Θύμισε, μάλιστα, ότι εξακολουθείνα υπάρχει η εκκρεμότητα των δικα-στικών αποφάσεων των οποίων το κό-στος μπορεί να είναι τεράστιο.

Κινδύνους λόγω της προεκλογικήςπεριόδου ανέδειξε και ο πρόεδρος τουΙΟΒΕ Τάκης Αθανασόπουλος, λέγονταςότι «η έξοδος της χώρας μας από τομνημόνιο δεν σηματοδότησε τον τερ-ματισμό της κρίσης, ούτε βέβαια τηνεπιστροφή μας στην κανονικότητα, ό-πως τη γνωρίζαμε στην περίοδο πριναπό την κρίση». Οπως είπε, «η έναρξημιας μακράς προεκλογικής περιόδουθα επιφέρει σοβαρά εμπόδια ανάκαμ-ψης της οικονομίας, χαλαρώνονταςπεραιτέρω τη συνοχή της κοινωνίαςκαι εντείνοντας την αδυναμία μας νακάνουνε διάλογο που οδηγεί σε συναί-νεση».

Στην έκθεση για την οικονομία, ε-πισημαίνονται μεταξύ άλλων τα εξής:• Οι πάγιες επενδύσεις, παρά την «πα-ραγωγική» αναδιάρθρωσή τους (απόκατοικίες, σε μεταφορικό και μηχανο-λογικό εξοπλισμό), έχουν περιορισμένηδυναμική, φτάνουν στο 11,1% του ΑΕΠκαι υπολείπονται έτσι κατά 10 ποσο-στιαίες μονάδες του μέσου όρου τηςΕυρωζώνης.• Παρά τις θετικές εξελίξεις και τηνάρση των capital controls, οι καταθέσειςτου ιδιωτικού τομέα είναι στάσιμεςτην περίοδο Σεπτεμβρίου 2018 - Φε-βρουαρίου 2019, και υπάρχει ασθενικήζήτηση στο λιανικό εμπόριο από τοτέλος του 2018. Παρατηρείται επίσηςπροεκλογική αδράνεια σε επιχειρήσειςκαι αναιμική πιστωτική επέκταση.

ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ

Κίνδυνος επιστροφής στην ύφεση προειδοποιεί το ΙΟΒΕ

<<<<<<

Αν δεν κινητοποιηθούν ισχυρές παραγωγικές δυνά-μεις, η ανάπτυξη θα παρα-μείνει σε χαμηλά επίπεδα.

Της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΟΥΡΤΑΛΗ

Μπορεί η Ελλάδα να ολοκλήρωσε τοτρίτο πρόγραμμα διάσωσης και να βγήκεστις αγορές με 10ετές ομόλογο για πρώτηφορά μετά εννέα χρόνια, οδηγώνταςέτσι το κόστος δανεισμού του ελληνικούΔημοσίου κοντά στα ιστορικά χαμηλάεπίπεδα, ωστόσο σε καμιά περίπτωσηδεν έχει αφήσει τα προβλήματα και τιςπροκλήσεις πίσω της και όλα δείχνουνπως ο δρόμος της επιστροφής στην κα-νονικότητα είναι μακρύς και δύσκολος.

Αυτό καταδεικνύουν τα στοιχεία τουBloomberg, σύμφωνα με τα οποία η Ελ-λάδα συνεχίζει να βρίσκεται στις πρώτεςθέσεις της κατάταξης με τις πιο «μίζερες»οικονομίες του κόσμου, καθώς και οι ε-κτιμήσεις της Capital Economics η οποίαβλέπει πως η ανάπτυξη αντί να επιτα-χυνθεί φέτος θα επιβραδυνθεί στο 1,5%και την επόμενη διετία τα πράγματα α-ναμένονται ακόμη πιο «μαύρα».

Ο δείκτης «δυστυχίας» (Misery Index)του αμερικανικού πρακτορείου, ο οποίοςσυνοψίζει τις προοπτικές για τον πλη-θωρισμό και την ανεργία 62 οικονομιώνγια πέμπτο συνεχόμενο έτος, τοποθετείτην Ελλάδα στην πέμπτη θέση, ενώ στηνπρώτη θέση βρίσκεται η Βενεζουέλα, ό-που ο πληθωρισμός αναμένεται να εκτο-ξευθεί στο 8.000.000%.

Η Βενεζουέλα καθώς και η Αργεντινή,η Νότιος Αφρική, η Τουρκία, η Ελλάδακαι άλλες χώρες, όπως επισημαίνεται,δίνουν σκληρή μάχη για την αντιμετώ-πιση του υψηλού πληθωρισμού σε συν-δυασμό με την υψηλή ανεργία.

Το σκορ της Ελλάδας για το 2019 το-ποθετείται στο 19,2 το οποίο προκύπτειαπό την πρόσθεση των μέσων εκτιμήσεωντου ποσοστού της ανεργίας και του πο-σοστού του πληθωρισμού. Πάντως, εμ-φανίζεται ελαφρώς βελτιωμένο από πέρυσιόπου έφτανε το 20,1. Αξίζει να σημειωθείπάντως πως ο δείκτης βασίζεται στηνπαλαιά θεωρία ότι ο χαμηλός πληθωρισμόςκαι η χαμηλή ανεργία γενικότερα αντι-κατοπτρίζουν το πόσο καλά πρέπει νανιώθουν οι κάτοικοι μιας χώρας.

Την ίδια στιγμή, η Capital Economicsεπισημαίνει πως αν και η ελληνική οικο-νομία αναμένεται να αναπτυχθεί με μέτριορυθμό φέτος, τα επόμενα δύο χρόνια θαεπιβραδυνθεί πολύ έντονα καθώς οι ε-πενδύσεις θα συνεχίσουν να συρρικνώ-νονται και η αδύναμη ανάπτυξη στην υ-πόλοιπη Ευρωζώνη θα «χτυπήσει» τις ε-ξαγωγές. Οπως εκτιμά, η ανάπτυξη θα κι-νηθεί στο 1,5% το 2019, το 2020 θα «προ-σγειωθεί» στο 0,5% και το 2021 στο 0,7%.

Φέτος, οι δαπάνες των νοικοκυριώναναμένεται να διατηρηθούν σε σχετικάκαλά επίπεδα, καθώς η ανάπτυξη τουπραγματικού εισοδήματος θα δεχθεί ώ-θηση μετά την αύξηση του κατώτατουμισθού, ενώ περαιτέρω ώθηση θα δώσουνη δημοσιονομική χαλάρωση την οποίασχεδιάζει η ελληνική κυβέρνηση και οιπιθανές παροχές ενόψει των φετινών ε-κλογών.

Ωστόσο, όπως τονίζει, μέρος της αύ-ξησης της κατανάλωσης θα αντισταθ-μιστεί από την πτώση των εξαγωγών,καθώς η ζήτηση παραμένει αδύναμηστην υπόλοιπη Ευρωζώνη και από τησυρρίκνωση των επενδύσεων. Παράλ-ληλα, το υψηλό ποσοστό κόκκινων δα-νείων δείχνει ότι ο τραπεζικός δανεισμόςθα διατηρηθεί σε υποτονικά επίπεδα.

Το 2020 και το 2021 η ανάπτυξη ανα-μένεται πολύ πιο αδύναμη, καθώς οι «ού-ριοι άνεμοι» του 2019 δεν θα υπάρχουν.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί,ενώ δεν θα υπάρξει νέα αύξηση των μι-σθών, τουλάχιστον όχι τόσο υψηλή όσοη φετινή, ενώ σε ό,τι αφορά το κόστοςδανεισμού του ελληνικού Δημοσίου, καιαυτό αναμένεται να επιδεινωθεί, με τιςαποδόσεις στα ελληνικά 10ετή ομόλογανα αυξάνονται στο 3,75% σε μέσο όροτο 2020 και στο 4% το 2021.

Τέλος, όπως επισημαίνει, αν κερδίσειτις εκλογές η Νέα Δημοκρατία, όπως δεί-χνουν οι δημοσκοπήσεις, η δημοσιονο-μική πολιτική ενδεχομένως να είναι πιοχαλαρή, αλλά είναι απίθανο να είναι τοίδιο επεκτατική με φέτος, ενώ θα υπάρ-ξουν και εμπόδια από τις επικείμενες α-ποπληρωμές χρέους.

H παγκόσμια αγορά των ιδιωτικών ε-πενδυτικών κεφαλαίων (Private Equities)συνεχίζει να γιγαντώνεται, καθώς τασυνολικά κεφάλαια υπό διαχείριση αυ-τών των σχημάτων έφτασαν στα τέλητου 2018 τα 5,8 τρισεκατομμύρια δο-λάρια, επίπεδο που αποτελεί νέο υψηλόόλων των εποχών. Η εξέλιξη αυτή δη-μιουργεί νέα δεδομένα στον διεθνή ε-πενδυτικό χάρτη και σηματοδοτεί τηνωρίμανση του κλάδου, αφού ολοένακαι περισσότεροι επενδυτές, ιδιώτεςκαι θεσμικοί, εμπιστεύονται αυτή τηνκατηγορία αξιοποίησης των διαθεσίμωντους.

Η στροφή στα Private Equities είναιακόμα εντονότερη στην Ευρώπη, καθώςεκτιμάται πως οι επενδυτικές ανάγκεςτης Γηραιάς Ηπείρου σε τομείς όπωςοι υποδομές αλλά και η ενέργεια και ητεχνολογία θα δημιουργήσουν μεγάλεςευκαιρίες. Αυτά προκύπτουν από τηνετήσια έρευνα της McKinsey «GlobalPrivate Markets Review 2019».

Τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια,ή Private Equities, είναι μια κατηγορίαενεργητικού, η οποία αποτελείται απόμετοχικές κινητές αξίες μιας εταιρείαςπου δεν είναι εισηγμένη στο χρηματι-στήριο. Οι πρώτες ενδείξεις από τη φε-τινή χρονιά ήδη παραπέμπουν σε ισχυρήδυνητική ανάπτυξη των κεφαλαίων υπόδιαχείριση το 2019.

Οι υψηλές αποδόσεις των περισσό-τερο επιτυχημένων ιδιωτικών επενδυ-τικών κεφαλαίων είναι πράγματι ιδιαί-τερα ελκυστικές. Το ένα τέταρτο τωνπιο επιτυχημένων Private Equities πα-ρουσιάζει μέση ετήσια απόδοση κατάτην τελευταία πενταετία από 22% έως50% ενώ το δεύτερο τέταρτο από 10%έως 22% ετησίως, σύμφωνα με στοιχείατων Morningstar και Burgiss που επε-ξεργάστηκε η McKinsey.

Η καθαρή αξία ενεργητικού τωνPrivate Equities έχει αυξηθεί περισσό-τερο από επτά φορές από το 2002, δύοφορές πιο γρήγορα από τις παγκόσμιες

χρηματιστηριακές αξίες. Οι αμερικανικέςεπιχειρήσεις που έχουν δεχθεί επεν-δύσεις από Private Equities αριθμούσανπερίπου 4.000 το 2006. Μέχρι το 2017,ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε περίπου8.000 – άνοδος της τάξης του 106%. Εντω μεταξύ, την ίδια περίοδο, οι αμερι-κανικές εταιρείες που διαπραγματεύ-ονται στο χρηματιστήριο μειώθηκανκατά 16%, από 5.100 σε 4.300 (και κατά46% από το 1996), σημειώνει ηMcKinsey.

Ακόμη και μερικοί μεγάλοι επενδυτέςπου είχαν παραμείνει στο παρελθόνμακριά από τα Private Equities τοπο-θετούνται τώρα σε αυτά, θεωρώνταςτα απαραίτητα για να αποκτήσουν δια-φοροποιημένη έκθεση στην παγκόσμιαανάπτυξη. Είναι αλήθεια ότι η προσέλ-κυση νέων κεφαλαίων το 2018 επιβρα-δύνθηκε κατά 11%. Ωστόσο, εισέρρευ-σαν νέα κεφάλαια, ύψους 778 δισεκα-τομμυρίων δολαρίων.

Ισως το πιο σημαντικό στοιχείο τηςέρευνας της McKinsey είναι πως τα ρευ-στά διαθέσιμα προς επένδυση τωνPrivate Equities διεθνώς υπολογίζεταιότι ανέρχονται σε 2,1 τρισεκατομμύριαδολάρια.

Αν και τα κεφάλαια που τοποθετού-νταν στα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαιααρχικά προέρχονταν μόνο από ιδιώτεςεπενδυτές ή επιχειρήσεις, εξελίχθηκανσε στοιχείο του ενεργητικού, στο οποίοάρχισαν να επενδύουν και θεσμικοί ε-πενδυτές με την προσδοκία επίτευξηςαποδόσεων που υπερέχουν έναντι τωναποδόσεων που επιτυγχάνονταν στιςδημόσιες αγορές. Τη δεκαετία του ’80οι ασφαλιστικές αποτελούσαν τον με-γαλύτερο όγκο επενδυτών σε ιδιωτικάεπενδυτικά κεφάλαια. Αργότερα, δη-μόσια συνταξιοδοτικά ταμεία, πανεπι-στημιακά ταμεία και ταμεία επιχορή-γησης δωρεών αποτέλεσαν σημαντικέςπηγές κεφαλαίου. Σταθερή επιλογή,πάντως, αποτελεί ο κλάδος για τα φυσικάπρόσωπα υψηλής καθαρής αξίας.

5η η Ελλάδα στη λίστα με τις πιο «μίζερες»οικονομίες του κόσμου

Οι επενδύσεις θα συνεχίσουν να συρρικνώνονται, εκτιμά η Capital Economics.

Στα 5,8 τρισ. δολ. εκτοξεύθηκετο ενεργητικό των ιδιωτικώνεπενδυτικών κεφαλαίων

Ε Λ Λ Α Δ Α Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 15Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Οι φορολογούμενοι εγκαταλείπουν τιςρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών στιςοποίες είχαν υπαχθεί τα προηγούμεναχρόνια είτε υπό το βάρος της έλλειψηςρευστότητας είτε εξαιτίας της προσδοκίαςγια μια ευνοϊκότερη ρύθμιση, η οποίακαλλιεργείται από την ίδια την κυβέρνησημε τις αλλεπάλληλες σχετικές εξαγγελίες.

Στο τέλος του 2018, μόλις το 3,5% τωνληξιπρόθεσμων οφειλών στην εφορίατελούσε σε καθεστώς ρύθμισης. Πριναπό δύο χρόνια, το αντίστοιχο ποσοστόήταν 5,4%. Δηλαδή, από το ούτως ή άλλωςχαμηλό ποσό των 5 δισ. που είχε ρυθμιστείμέχρι και το τέλος του 2016, φτάσαμεστα 3,7 δισ. μέσα σε μία διετία, ενώ ηπτωτική τάση συνεχίζεται και στους πρώ-τους μήνες του 2019 ενόψει της κατάθε-σης του νομοσχεδίου με τη νέα ρύθμιση.Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, κάθετηπτώση καταγράφεται και στο λεγόμενο«αποτελεσματικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιποτου χρέους». Είναι το τμήμα του συνόλουτων ληξιπρόθεσμων οφειλών για το οποίοεκτιμάται ότι υπάρχουν οι περισσότερεςπιθανότητες να εισπραχθεί από τον φο-ροεισπρακτικό μηχανισμό.

Αυτό το κομμάτι αντιστοιχούσε στο12,3% του συνολικού χρέους στο τέλοςτου 2016 (ή στα 11,4 δισ.), και στο τέλοςτου 2018 το ποσό κατέρρευσε στα 8,5δισ. ή στο 8,1% του συνολικού ληξιπρό-θεσμου χρέους. Η καθυστέρηση στηλήψη των τελικών αποφάσεων προκύ-πτει πλέον ότι κοστίζει ακριβά, καθώς

όσο περνούν οι εβδομάδες χωρίς να γί-νονται οριστικές ανακοινώσεις, τόσοστερεύει η δεξαμενή από την οποία θαμπορούσε να αντλήσει έσοδα το υπ. Οι-κονομικών.

Το «αποτελεσματικό ληξιπρόθεσμο υ-πόλοιπο» και το ποσοστό του συνολικούχρέους σε καθεστώς ρύθμισης είναι δύοβασικοί δείκτες για την «ποιοτική» απο-τύπωση του συνολικού ληξιπρόθεσμουχρέους, το οποίο έφτασε στο τέλος του2018 στα 104 δισ. Και στους δύο αυτούςδείκτες παρατηρείται σημαντική επιδεί-νωση όπως προκύπτει από τα ακόλουθαστοιχεία:

1. Από το 2016 στο 2018, το τμήμα τουσυνολικού χρέους που βρίσκεται σε κα-θεστώς ρύθμισης μειώθηκε κατά 1,344δισ. ή από τα 5 δισ. στα 3,698 δισ. Καιαυτό, παρά το γεγονός ότι στη συνολικήδεξαμενή των χρεών προστέθηκαν 11,5δισ. επιπλέον. Ετσι, το ποσοστό του συ-νολικού χρέους σε καθεστώς ρύθμισηςμειώθηκε από το 5,4%, στο 3,5%.

2. Το ποσοστό του χρέους που είχεκριθεί το 2016 «αποτελεσματικό» είχεαυξηθεί στο 12,3%, με αποτέλεσμα νααντιστοιχεί στα 11,436 δισ. Και το 2017

και το 2018 υποχώρησε, με αποτέλεσμαστο τέλος Δεκεμβρίου του 2018 να πε-ριορίζεται στα μόλις 8,484 δισ. Ποιοςείναι ο ορισμός του αποτελεσματικούχρέους; Ορίζεται ως το πλέον εισπράξιμομέρος του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, τοοποίο περιλαμβάνει τα υπόλοιπα ποσούβασικής οφειλής έως 1,5 εκατ. Επίσηςδεν περιλαμβάνονται τα χρέη οφειλετώνπου έχουν χαρακτηριστεί πτωχοί καθώςκαι αυτά δημόσιων ή δημοτικών επιχει-ρήσεων. Δεν περιλαμβάνει οφειλές προτης 30/11/2011 όπως επίσης και χρέηαπό τις ακόλουθες κατηγορίες φόρων:

• Λοιπές εισφορές.

• Εμμεσους φόρους υπέρ τρίτων.• Μισθώματα και υπηρεσίες.• Πρόστιμα του ΚΒΣ και λοιπά μη φο-

ρολογικά πρόστιμα και παράβολα.Το ποσοστό των ληξιπρόθεσμων ο-

φειλών προς την εφορία, που βρίσκεταισε καθεστώς ρύθμισης, θα εμφανιζότανακόμη χαμηλότερο αν τηρούνταν με α-πόλυτη… ευλάβεια το γράμμα του νόμου.Με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο, όποιοςδεν πληρώνει εμπρόθεσμα όλες τις τρέ-χουσες φορολογικές υποχρεώσεις δενδικαιούται να διατηρεί τη ρύθμιση των100 δόσεων, ενώ όποιος χάσει πάνω απόδύο φορές τη ρύθμιση των δώδεκα δόσεων

ουσιαστικά χάνει κάθε δικαίωμα στηνόποια διευθέτηση. Στην πράξη, οι φορο-λογικές αρχές δεν επιδεικνύουν τέτοιααυστηρότητα καθώς κάτι τέτοιο θα έριχνετο ποσοστό των «τακτοποιημένων» ο-φειλών σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα,ακόμη και κάτω από το 3%.

Η έλλειψη ρευστότητας είναι ο έναςβασικός λόγος για τον οποίο περιορίζονταιοι οφειλές σε καθεστώς ρύθμισης. Ο δεύ-τερος όμως, και εξίσου σημαντικός, είναιη πλήρης αβεβαιότητα όσον αφορά τοπεριεχόμενο της νέας ρύθμισης. Οι φο-ρολογούμενοι εξακολουθούν να μην έ-χουν την παραμικρή εικόνα για το αν

στη νέα ρύθμιση θα ενταχθούν και οιληξιπρόθεσμες οφειλές του 2018. Ετσι,πολλοί εξ αυτών προτίμησαν να εγκα-ταλείψουν τις όποιες ρυθμίσεις είχαν α-νοικτές ποντάροντας στο ότι με αυτότον τρόπο θα καταφέρουν να τακτοποι-ήσουν τις οφειλές τους σε περισσότερεςδόσεις.

Το πιο πιθανό είναι πάντως ότι η επι-λογή της «εγκατάλειψης» προηγούμενωνρυθμίσεων δεν θα αποδειχθεί και η σωστή.Ακόμη και από τις πρόσφατες δηλώσειςτου υπουργού Οικονομικών ΕυκλείδηΤσακαλώτου προκύπτει ξεκάθαρα ότιείναι αποφασισμένο –δεδομένων και τωνπιέσεων που ασκούνται από την πλευράτων θεσμών– η νέα ρύθμιση να έχει πολύαυστηρά κριτήρια ένταξης αλλά και κα-θορισμού του αριθμού των δόσεων. Μεβάση τις διαθέσιμες πληροφορίες:

1. Η ένταξη στη ρύθμιση θα γίνεταιμε πολύ συγκεκριμένα εισοδηματικά καιπεριουσιακά κριτήρια, αντίστοιχα μεαυτά που χρησιμοποιήθηκαν για τη ρύθ-μιση των στεγαστικών δανείων. Δηλαδήθα λαμβάνεται υπόψη η περιουσία, το υ-πόλοιπο των τραπεζικών καταθέσεωνκαι φυσικά το εισόδημα.

2. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θαμπορούν να ενταχθούν σε μια ρύθμισημεγάλης διάρκειας και οι ληξιπρόθεσμεςοφειλές του 2018, καθώς κάτι τέτοιο θασήμαινε επιβράβευση για όσους εγκατέ-λειψαν προηγούμενες ρυθμίσεις για ποσάτης τάξεως των 600 εκατ.

Αυξάνονται οι οφειλέτες, μειώνονται οι οφειλές σε ρύθμιση<<<<<<<

Τα χρέη σε ρύθμιση, από 5 δισ. το 2016, μειώθη-καν στα 3,7 δισ. το 2018.

Του ΠΡΟΚΟΠΗ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

To 35,4% των φορολογουμένων αποτελείταιαπό συνταξιούχους. Είναι πλέον η πολυ-πληθέστερη ομάδα φορολογουμένων, ηοποία μάλιστα στα χρόνια της κρίσης «α-ναπτύχθηκε» περισσότερο από κάθε άλλη,ξεπερνώντας αριθμητικά ακόμη και τουςμισθωτούς. Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ είναιτουλάχιστον εντυπωσιακά και δείχνουνότι σε 9 από τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδαςοι συνταξιούχοι είναι περισσότεροι απότους μισθωτούς, τους αγρότες και τους ε-λεύθερους επαγγελματίες. Μάλιστα, σεορισμένες Περιφέρειες τόσο ο αριθμός

των συνταξιούχων όσο και τα δηλωθένταεισοδήματα υπερτερούν έναντι των υπο-λοίπων ομάδων. Για παράδειγμα, στη Δυ-τική Ελλάδα οι συνταξιούχοι αποτελούντο 40,1% του συνόλου των φορολογου-μένων και το εισόδημά τους είναι το 40%του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος.

Από την επεξεργασία των στατιστικώνδεδομένων προκύπτει ότι από τα τέλητου 2014 οι συνταξιούχοι αυξήθηκαν κατά233.000, ενώ αν πάμε στην αρχή της κρίσηςδιαπιστώνει κανείς ότι περίπου 588.360φορολογούμενοι διέβησαν τον Ρουβίκωνατης απασχόλησης, περνώντας... στη σύ-νταξη, με αποτέλεσμα από 1.667.428 πουήταν το 2010 να έχουν φθάσει πλέον τα2.255.788. Οπως γίνεται αντιληπτό, ο ε-

νεργός πληθυσμός μειώνεται με ραγδαίουςρυθμούς. Είναι ενδεικτικό ότι πριν απότην κρίση οι συνταξιούχοι αποτελούσαντο 29% του συνόλου των φορολογουμένων,ενώ σήμερα φθάνουν το 35,4%. Ωστόσο,τα ίδια στοιχεία δείχνουν την τρομακτικήσυρρίκνωση των εισοδημάτων τους συ-νεπεία της κρίσης. Συγκεκριμένα, το 2010το δηλωθέν εισόδημα ανερχόταν στα 27δισ. ευρώ ή, διαφορετικά, κάθε συνταξι-ούχος δήλωνε κατά μέσον όρο 16.228,ενώ σήμερα το μέσο δηλωθέν εισόδημαανέρχεται σε 11.175 ευρώ, μειωμένο κατά31,13%. Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουνότι σήμερα, για παράδειγμα, στη ΔυτικήΕλλάδα, τη δεύτερη φτωχότερη Περιφέρειατης χώρας, οι συνταξιούχοι υπερτερούνέναντι των άλλων ομάδων, δηλώνονταςμάλιστα τα υψηλότερα εισοδήματα. Ειδι-κότερα, τα στοιχεία της ΑΑΔΕ δείχνουν:

• Στο Βόρειο Αιγαίο, οι 116.536 φορολο-γούμενοι δήλωσαν μέσο εισόδημα 10.263ευρώ. Οι περισσότεροι φορολογούμενοιστο Βόρειο Αιγαίο είναι συνταξιούχοι καισυγκεκριμένα αποτελούν το 36,3% τουπληθυσμού. Το εισόδημα που δήλωσανφθάνει τα 439 εκατ. ευρώ, ενώ οι μισθωτοίδήλωσαν 450 εκατ. ευρώ.

• Στη Δυτική Ελλάδα, τη δεύτερη φτωχό-τερη Περιφέρεια της Ελλάδας, οι 381.258φορολογούμενοι δήλωσαν μέσο εισόδημα9.294 ευρώ. Και στη Δυτική Ελλάδα οι πε-ρισσότεροι φορολογούμενοι είναι συντα-ξιούχοι (153.452) και ακολουθούν οι μι-σθωτοί (111.979). Στη Δυτική Ελλάδα οισυνταξιούχοι δηλώνουν τα υψηλότεραεισοδήματα, ύψους 1,4 δισ. ευρώ.

• Στη Δυτική Μακεδονία, οι συνταξιούχοιανέρχονται σε 60.153, ενώ ακολουθούνοι μισθωτοί οι οποίοι φθάνουν τις 51.000.Το εισόδημα που δήλωσαν οι συνταξιούχοιανήλθε το προηγούμενο έτος στα 629εκατ. ευρώ, ενώ οι μισθωτοί δήλωσαν 658εκατ. ευρώ.

• Στην Ηπειρο οι 190.945 φορολογούμενοιδήλωσαν κατά μέσον όρο εισόδημα 10.279ευρώ. Οι συνταξιούχοι ανέρχονται σε73.936 και έχουν την πρώτη θέση μεταξύτων φορολογουμένων και ακολουθούνοι μισθωτοί, οι οποίοι ανέρχονται σε58.846. Το εισόδημα που δήλωσαν φτάνειτα 786 εκατ. ευρώ, ενώ οι μισθωτοί 730εκατ. ευρώ.

• Στη Θεσσαλία, οι 414.679 φορολογούμενοιδήλωσαν κατά μέσον όρο εισόδημα 10.048ευρώ. Οι συνταξιούχοι και σε αυτή τηνΠεριφέρεια είναι... πρώτη δύναμη, με ει-σοδήματα που φθάνουν το 1,6 δισ. ευρώ.

• Στα νησιά του Ιονίου, οι 137.244 φορο-λογούμενοι δήλωσαν 9.074 ευρώ κατά μέ-σον όρο και πλήρωσαν φόρο 885 ευρώ ο

καθένας. Στο Ιόνιο οι μισθωτοί υπερέχουντων συνταξιούχων. Συγκεκριμένα, οι μι-σθωτοί ανέρχονται σε 47.267 και οι συ-νταξιούχοι σε 40.432.

• Στην Κρήτη οι 356.473 φορολογούμενοιδήλωσαν κατά μέσον όρο 10.559 ευρώ.Οι συνταξιούχοι είναι η δεύτερη πολυ-πληθέστερη ομάδα μετά τους μισθωτούς,με τα εισοδήματά τους να φθάνουν το1,19 δισ. ευρώ.

• Στο Νότιο Αιγαίο, οι 185.491 φορολο-γούμενοι δήλωσαν μέσο εισόδημα 10.627ευρώ και πλήρωσαν μέσο φόρο 909 ευρώ.Οι κάτοικοι του Νοτίου Αιγαίου βρίσκο-νται στη δεύτερη θέση με τα υψηλότεραεισοδήματα μετά την Αττική. Οι μισθωτοίαποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα

και ακολουθούν οι συνταξιούχοι.• Στην Πελοπόννησο, οι 341.854 φορολο-

γούμενοι δήλωσαν εισοδήματα ύψους9.604 ευρώ κατά μέσον όρο και πλήρωσανφόρο 909 ευρώ ο καθένας. Και στην Πε-ριφέρεια της Πελοποννήσου οι συνταξι-ούχοι κρατούν τα ηνία, με τα εισοδήματάτους να φθάνουν το 1,26 δισ. ευρώ.

• Στη Στερεά Ελλάδα, οι 294.988 φορολο-γούμενοι δήλωσαν μέσο εισόδημα 10.462ευρώ. Οι 115.486 συνταξιούχοι δήλωσανεισοδήματα 1,19 δισ. ευρώ. Αν και είναιη μεγαλύτερη ομάδα, τα εισοδήματά τουςέπονται των μισθωτών.

• Στην Κεντρική Μακεδονία, οι 1.087.967φορολογούμενοι δήλωσαν κατά μέσονόρο 10.357 ευρώ και πλήρωσαν μέσο φόρο

1.022 ευρώ. Αν και πρόκειται για τη δεύτερημεγαλύτερη Περιφέρεια, οι συνταξιούχοιυπερτερούν των υπόλοιπων ομάδων. Τοεισόδημα που δήλωσαν είναι στα ίδια ε-πίπεδα με των μισθωτών.

• Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, οι340.139 φορολογούμενοι δήλωσαν κατάμέσον όρο εισόδημα 9.560 ευρώ και πλή-ρωσαν 826 ευρώ ο καθένας. Και εδώ οισυνταξιούχοι είναι η μεγαλύτερη ομάδαμε δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα ύψους1,24 δισ. ευρώ.

• Στην Αττική, οι μισθωτοί ανέρχονταισε 935.955, ενώ οι συνταξιούχοι σε 804.755.To εισόδημα των συνταξιούχων ανήλθεσε 10,3 δισ., ενώ των μισθωτών σε 15,2δισ. ευρώ.

Οι συνταξιούχοιπρώτη δύναμη μεταξύ των...φορολογουμένωνΑυξήθηκαν κατά 588.360 από την αρχή της οικονομικής κρίσης έως σήμερα

<<<<<<<

Το 2010 κάθε συνταξιούχοςδήλωνε κατά μέσον όρο16.228, ενώ σήμερα το μέσο δηλωθέν εισόδημα ανέρχεται σε 11.175 ευρώ, μειωμένο κατά 31,13%.

Ε Λ Λ Α Δ Α Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 201916 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Της ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΟΥ

Καταδύσεις στην Πάτμο, αναρρίχησηστην Κάλυμνο, ράφτινγκ στον Αραχθο,wind surfing στην Πάρο, πεζοπορία σταμαστιχόδεντρα της Χίου. Και η λίστα με-γαλώνει. Ο εναλλακτικός τουρισμός στηνΕλλάδα κερδίζει διαρκώς έδαφος. Γυρ-νώντας την πλάτη στο «βραχιολάκι» τωνall inclusive, η αναζήτηση μιας νέας διά-στασης διακοπών καταγράφεται ως ι-σχυρή τάση στον διεθνή τουρισμό. Η έν-νοια του «εναλλακτικού», πολυδιάστατη:από αθλητικό, πολιτιστικό και προσκυ-νηματικό τουρισμό έως αγροτουρισμό,τουρισμό υγείας ή υπαίθρου – ενδεικτικάμόνο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αφορά«ό,τι δεν εμπίπτει στην απλή ξεκούρα-ση».

Η «ταυτότητα»Η Ελλάδα διευρύνει πλέον την τουρι-

στική της «ταυτότητα». Πέρα από τον ήλιοκαι τη θάλασσα, καλύπτει την ανάγκη γιαανθρώπινη επαφή, εγγύτητα με το φυσικόπεριβάλλον, περιπέτεια, σύνδεση με τηνκουλτούρα, αλλά και την πολιτιστική κλη-ρονομιά. Κι όλα αυτά, σε ένα πλαίσιοάρτιων και οργανωμένων υποδομών, α-νταγωνιστικών τιμών, ασφάλειας με επι-στέγασμα το εξαιρετικό κλίμα! Για πρώτηφορά, όλο αυτό το «πλουσιοπάροχο» πακέτοεναλλακτικού τουρισμού της χώρας μαςταξιδεύει αυτές τις μέρες στη Χάγη.

«Στο πλαίσιο της στρατηγικής του ΕΟΤγια την προβολή της Ελλάδας ως ιδανικούτουριστικού προορισμού 365 ημέρες τονχρόνο, η Ολλανδία είναι από τις κυρίαρχεςαγορές που ανταποκρίνονται στο προφίλτου εναλλακτικού ταξιδιώτη. Δηλαδή, ε-κείνων των ταξιδιωτών που διαθέτουν χρό-νο στις διακοπές τους για να ανακαλύψουντην αυθεντική πλευρά της χώρας και νααποκτήσουν μοναδικές εμπειρίες που συν-δυάζονται με περιπέτεια, εξάσκηση, υγιεινήζωή και φυσιολατρία. Το Β2Β (Business to

Business) workshop για τον εναλλακτικότουρισμό που διοργανώνεται σήμερα στηΧάγη της Ολλανδίας αποτελεί μοναδικήευκαιρία για επικοινωνία της στρατηγικήςτου ΕΟΤ σε επαγγελματίες της ολλανδικήςτουριστικής αγοράς – τουριστικούς πρά-κτορες & Tour Operators. Συνεισφέρει α-ποτελεσματικά στη διαμόρφωση θετικήςεικόνας και στη διερεύνηση λύσεων μεσκοπό την τόνωση των πωλήσεων για τηνΕλλάδα. Παράλληλα, απευθύνεται σε εκ-προσώπους των μέσων ενημέρωσης, δί-νοντας την ευκαιρία στον ΕΟΤ να μετα-

λαμπαδεύσει στην ολλανδική αγορά πολ-λαπλά μηνύματα για την ποικιλομορφίατου ελληνικού τουριστικού προϊόντος καιτη διεύρυνση των επιλογών για τους με-μονωμένους επισκέπτες, που αντικατο-πτρίζουν ισχυρά αυξανόμενη τάση της α-γοράς», εξηγεί η κ. Ελένη Σκαρβέλη, προϊ-σταμένη γραφείου ΕΟΤ Κάτω Χωρών. Από

την πλευρά της, η κ. Δέσποινα Ουζούνη,υπεύθυνη Μarketing της Tourism Today,που έχει αναλάβει τη διοργάνωση της εκ-δήλωσης, προσφέρει πολύτιμες πληροφο-ρίες σχετικά με τους λόγους που επελέγηη συγκεκριμένη χώρα: «Το 2018 σημειώθηκερεκόρ αφίξεων από την Ολλανδία: 924.434επισκέπτες, δηλαδή αύξηση 18,9% σε

σχέση με το 2017. Σημειώνεται ότι το 2017το 82% των Ολλανδών ταξίδεψε στις δια-κοπές, που μεταφράζεται σε 2,82 ταξίδιαανά άτομο κατά μέσον όρο, ενώ αξίζει νααναφερθεί ότι δύο φορές τον χρόνο, οι Ολ-λανδοί επιλέγουν εναλλακτικές μορφέςτουρισμού. Το γεγονός ότι υπάρχουν α-πευθείας αεροπορικές πτήσεις σε προορι-σμούς της Ελλάδας σε όλη τη διάρκεια τουχρόνου αποτελεί ισχυρό δέλεαρ για τουςΟλλανδούς».

Σε ό,τι αφορά το προφίλ των επισκεπτών,η κ. Ουζούνη θα πει: «Κάνουν προσεκτικέςγια το βαλάντιό τους επιλογές, αγαπούντη φύση και την περιπέτεια. Τους αρέσουντα πολιτιστικά δρώμενα. Αφού απολαύσουντον ήλιο και τη θάλασσα την πρώτη φορά–δεδομένου ότι το 1/3 των Ολλανδών του-ριστών είναι “repeaters”, έρχονται δηλαδήξανά και ξανά στη χώρα μας– όταν επα-νέλθουν θα διεισδύσουν στην τοπική κοι-νωνία, θα γνωρίσουν τα προϊόντα και τιςγεύσεις. Η συμμετοχή σε μια δράση ίσωςείναι το αρχικό κίνητρο. Ομως, όταν γνω-

ρίσουν τον μπαρμπα-Τάσο ή την κυρα-Μαρία, συνδέονται συναισθηματικά – οεναλλακτικός τουρισμός είναι προσωπο-κεντρικός. Ξεφεύγει από το πλαίσιο τηςατομικής απόλαυσης και περνάει στηνκαλλιέργεια σχέσεων». Από την εμπειρίατης στον χώρο του τουρισμού η κ. Ουζούνηδιαπιστώνει: «Η ανάπτυξη του εναλλακτι-κού τουρισμού είναι μονόδρομος για τονμέσο Ελληνα. Κι αν “βγούμε” οργανωμένασε λαούς όπως οι Ολλανδοί, θα έχουμε τε-ράστια αύξηση. Με αφορμή την έκθεση,επικοινωνήσαμε με εξαιρετικούς ανθρώ-πους σε όλη την Ελλάδα – από τη Σαμο-θράκη και το Μεσολόγγι έως το Αγρίνιοκαι την Κω. Είτε μεμονωμένα είτε εκπρο-σωπώντας ομάδες επαγγελματιών του του-ρισμού, αναλαμβάνουν με ενθουσιασμότο βάρος της προβολής του τόπου τους.Δυστυχώς, έχει συμβεί από δήμους επαρ-χιακών πόλεων να πουν: “Κρίμα, θα θέλαμενα έρθουμε, όμως δεν υπάρχει κάποιος υ-πάλληλος που να μιλάει αγγλικά ώστε ναμπορεί να μας εκπροσωπήσει!”».

«Εξοδος» εναλλακτικού τουρισμού στις αγορέςΗ Ελλάδα διευρύνει την τουριστική ταυτότητά της, προβάλλοντας την εικόνα του ιδανικού προορισμού 365 ημέρες τον χρόνο

<<<<<<

Εγγύτητα στο φυσικό περιβάλλον, περιπέτεια, σύνδεση με την κουλτούρααλλά και την πολιτιστικήκληρονομιά, τα πλεονεκτήματα.

Οι οροσειρές της χώρας προσφέρονται για πεζοπορία.

Πολλοί ταξιδιώτες αναζητούν την περιπέτεια στις διακοπές τους και τη γνωριμία με την ελληνική φύση. Ετσι, γυρνούν την πλάτη στο all inclusive και αναζητούν μια νέα διάσταση διακοπών.

Μοναδική εμπειρία η εξερεύνηση του θαλάσσιου βυθού. Πολλές οι επιλογές για ράφτινγκ στην Ελλάδα.

To 1o Workshop Greek Alternative Tourism 2019 διενεργείται σήμερα στη Χάγη της Ολ-λανδίας από την Tourism Today Μ. EΠΕ, υπό την αιγίδα του υπουργείου Τουρισμού, σεσυνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ), τον ΕΟΤ ΜΠΕΝΕΛΟΥΞ και τονΕλληνο-Ολλανδικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Σύνδεσμο (HEDA). Στο workshop, οι Ελλη-νες επιχειρηματίες της τουριστικής αγοράς, καθώς και οι συμμετέχοντες δημόσιοι φο-ρείς, μεταξύ των οποίων ο Δήμος Ρεθύμνου αλλά και οι περιφέρειες Κρήτης, Πελοπον-νήσου, Δυτ.Ελλάδας, θα έχουν συναντήσεις με εξειδικευμένους επαγγελματίες της ολ-λανδικής αγοράς από τη Χάγη, το Αμστερνταμ και το Ρότερνταμ. Τις συναντήσεις έχει ε-πιμεληθεί ολλανδική εταιρεία δημοσίων σχέσεων, η οποία απηύθυνε στοχευμένες προ-σκλήσεις για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην προβολή του εμπλουτισμένου του-ριστικού προϊόντος της Ελλάδας.

Το ελληνικό workshop στη Χάγη

Του ΗΛΙΑ Γ. ΜΠΕΛΛΟΥ

Με πτώση 6,8% στην πληρότητα, πτώση6,8% και στο έσοδο ανά διαθέσιμο δω-μάτιο (RevPar) και με αμετάβλητη μέσητιμή δωματίου έκλεισε το πρώτο τρίμηνοτο 2019 για τα αθηναϊκά ξενοδοχεία. Σύμ-φωνα με τα στοιχεία της Ενωσης Ξενο-δόχων Αθηνών - Αττικής και Αργοσαρω-νικού (ΕΞΑΑΑ) και της GBR Consultingγια την κίνηση και την απόδοση των ξε-νοδοχείων, ο απολογισμός για το πρώτοτρίμηνο είναι αρνητικός τόσο στο σύνολοόσο και σε κάθε μήνα χωριστά.

Η μέση πληρότητα στα ξενοδοχείααυτά το πρώτο τρίμηνο διαμορφώθηκεστο 63,6% από 68,2% το αντίστοιχο πε-ρυσινό διάστημα. Το μέσο έσοδο ανάδιαθέσιμο δωμάτιο διαμορφώθηκε στα53,16 ευρώ από 57,03 και η μέση τιμήδωματίου στα 83,6 ευρώ, όσο και πέ-ρυσι.

«Το γεγονός επιβεβαιώνει όσα είχαμεεγκαίρως επισημάνει για προειδοποιη-

τικά σημάδια ανατροπής του θετικούκλίματος», που δηλώνουν «την απαρχήμιας ακόμα προβληματικής εποχής γιατην Αθήνα», σημειώνει η ένωση ξενο-δόχων.

«Η Αθήνα αποτελεί έναν ευρωπαϊκότουριστικό προορισμό με πολλά, μικρά,καθημερινά αλλά και με μεγαλύτερα, δυ-σεπίλυτα ενδογενή προβλήματα που πρέ-πει να αντιμετωπιστούν άμεσα, όπωςείναι τα θέματα ασφάλειας, καθαριότητας,οργάνωσης δομών, εξειδικευμένης υπο-δομής και νέων επενδύσεων», επισημαίνειη Ενωση Ξενοδόχων Αθηνών - Αττικήςκαι Αργοσαρωνικού.

Επιπλέον, παράγοντες της αγοράς ε-πισημαίνουν πως η συνεχής αύξηση τηςπροσφοράς δωματίων ξενοδοχείων αλλάκαι βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπουAirbnb στην Αττική οδηγεί τις πληρότητεςτων ξενοδοχείων της πρωτεύουσας προςτα κάτω.

Από το 2015 έως τα τέλη του 2018 προ-στέθηκαν περισσότερα από 1.500 νέα

δωμάτια ξενοδοχείων στο κέντρο της Α-θήνας και άλλα 500 περίπου στην ευρύ-τερη Αττική, σύμφωνα με το ΙνστιτούτοΤουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων(ΙΤΕΠ) του Ξενοδοχειακού ΕπιμελητηρίουΕλλάδος. Την ίδια περίοδο ο αριθμός τωνπροσφερόμενων προς βραχυχρόνιες μι-σθώσεις διαμερισμάτων στην Αθήνα ε-κτοξεύτηκε από μερικές εκατοντάδες σεπερισσότερα από 12.300 σύμφωνα μετην AirDNA, εταιρεία που ειδικεύεταιστη μελέτη των δεδομένων που προκύ-πτουν από τις πλατφόρμες της Airbnbκαι της HomeAway.

Η ΕΞΑΑΑ σημειώνει πως η αθηναϊκήξενοδοχία επιβαρύνεται σταθερά με πλή-θος αυστηρών προδιαγραφών λειτουργίαςτων επιχειρήσεων, πλήθος φόρων, εισφο-ρών τακτικών και εκτάκτων, ενώ τα ση-μάδια πτώσης σε τιμές και έσοδα των ξε-νοδοχείων –που κατά περίπτωση ξεπερ-νούν το 30% ή και 40%– «δεν αποτελούνκαλή αρχή, όχι μόνο για το 2019 αλλά καιγια το μέλλον».

Προσθέτει επίσης πως «η άνιση με-ταχείριση μεταξύ ξενοδοχείων και λοιπώντουριστικών καταλυμάτων –παράνομων,ημιπαράνομων ή “νέου τύπου”– αφενόςέχει αποκτήσει προκλητικές διαστάσεις,αφετέρου προσθέτει σειρά νέων προ-βλημάτων ασφάλειας, εργασίας και α-πασχόλησης, προδιαγραφών λειτουργίαςκ.λπ. στην ήδη επιβαρυμένη καθημερι-νότητά μας».

Υπενθυμίζεται πως φέτος και τα αμέσωςεπόμενα χρόνια αναμένεται να προστε-θούν στην Αττική περί τα 3.500 επιπλέονδωμάτια ξενοδοχείων.

Αυτό προκύπτει εάν αθροιστούν ταυπό ανακαίνιση Εσπέρια, Kings Palaceκαι τα άλλα υπό ανάπτυξη αθηναϊκά ξε-νοδοχεία, όπως τα La Mirage, Kanigos21, Αστέρια Γλυφάδας κ.ά., με τα 2.000δωμάτια που σχεδιάζεται να αναπτυχθούνστο ξενοδοχείο του καζίνο στο Ελληνικόκαι τα 650 δωμάτια που σχεδιάζει η Coscoνα αναπτύξει σε τέσσερις ακόμα μονάδεςστο λιμάνι του Πειραιά.

Πτώση 6,8% σε πληρότητα και έσοδα το πρώτο τρίμηνο Αρνητικά ξεκίνησε το 2019 για τα ξενοδοχεία της Αθήνας - Πιέσεις από την Airbnb, ενώ ανοίγουν νέες μονάδες ξενοδοχείων στο κέντρο

Από το 2015 έως τα τέλη του 2018 προστέθηκαν περισσότερα από 2.000 νέα δωμάτιαξενοδοχείων, ενώ ο αριθμός των προσφερόμενων προς βραχυχρόνιες μισθώσεις διαμερι-σμάτων εκτοξεύτηκε στις 12.300.

Η «Κ» καταγράφει τις εξελίξεις στον τομέατης Υγείας με τη ματιά θεσμικών φορέων

στο πλαίσιο εφαρμογής του ΓεΣΥ.

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΜΑΪΟΥ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»

Ε Λ Λ Α Δ Α Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 201918 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Της ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ

«Οι γυναίκες της μεσαίας τάξης θα δώσουντη λύση στο δημογραφικό», είπε ο διευ-θυντής ερευνών του Εθνικού Κέντρου Κοι-νωνικών Ερευνών Διονύσης Μπαλούρδοςκατά την ομιλία του στην κλειστή συνά-ντηση εργασίας που οργάνωσαν πρόσφαταη διαΝΕΟσις και το ΕΚΚΕ για τη χαμηλήγονιμότητα στην Ελλάδα και τις πολιτικέςενίσχυσης της οικογένειας. «Η στόχευσησε αυτήν την κατηγορία γυναικών είναιη μοναδική και ουσιαστική λύση», είπε α-νατρέποντας την εκτίμηση ότι όλο και λι-γότερα παιδιά θα συνεχίσουν να έρχονταιαπό τα μεσαία εισοδηματικά στρώματα.

Πολλά έχουν αλλάξει την τελευταία15ετία. Σύμφωνα με τον κ. Μπαλούρδο, ηανισότητα μεταξύ των φύλων δεν οδηγείπλέον σε όλες τις περιπτώσεις σε υψηλό-τερη γονιμότητα. Ερευνα του ΟΗΕ έδειξεότι στην Ευρώπη, στις χώρες με την υψη-λότερη γονιμότητα (Γαλλία, Σουηδία, Δανία,Ιρλανδία) καταγράφεται η χαμηλότερη α-νισότητα φύλων.

Επίσης στην Ελλάδα, όπου η ανισότητατων φύλων είναι σχετικά υψηλή, κατα-γράφεται πολύ χαμηλή γονιμότητα. Σε ο-ρισμένες χώρες (Ρουμανία, Ουγγαρία, Βουλ-γαρία, Λετονία, Σλοβακία) παρατηρείταιτο παραδοσιακό πρότυπο - υψηλή ανισό-τητα με αντίστοιχα υψηλή γονιμότητα.

Το μορφωτικό επίπεδοΑκόμη, έχει παρατηρηθεί ότι ενώ το

μορφωτικό επίπεδο έχει αντιστρόφως α-νάλογη σχέση με τον αριθμό παιδιών, στηχώρα μας, μεταξύ 2007 και 2011, η γονι-μότητα των γυναικών με μέσο επίπεδο εκ-παίδευσης σημείωσε αύξηση κατά περίπου

5%, ενώ στις άλλες δύο κατηγορίες (γυναίκεςμε υψηλό και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο)η μεταβολή ήταν ασήμαντη. «Αρα είναισημαντική η στόχευση στις γυναίκες με-σαίου μορφωτικού επιπέδου, με δεδομένητην ήδη υψηλή γονιμότητα των γυναικώνμε χαμηλό επίπεδο μόρφωσης και το μικρόμερίδιο (1/5) των γυναικών με υψηλό μορ-φωτικό επίπεδο». Επίσης, όπως σημειώνειο κ. Μπαλούρδος, «η σχέση μεταξύ γυναι-κείας απασχόλησης και γονιμότητας σεορισμένες περιπτώσεις έχει αντιστραφεί.Ηταν αρνητική στη δεκαετία του 1960-1970, όταν οι γυναίκες που έμεναν στοσπίτι έκαναν κατά κανόνα περισσότεραπαιδιά, αλλά τώρα είναι θετική. Τα ποσοστάγονιμότητας έχουν ανακτηθεί σε χώρεςόπως η Γαλλία και οι Σκανδιναβικές χώρες,όπου η απασχόληση των γυναικών τείνεινα γίνει κανόνας. Στη χώρα μας η τάσηείναι επίσης θετική. Η απασχόληση τωνγυναικών ενισχύει τις γεννήσεις. Ενώ ηγονιμότητα των μη απασχολούμενων γυ-ναικών, μεταξύ 2007-2011, έπεσε από το1,5 στο 1,32, εκείνη των εργαζόμενων αυ-ξήθηκε από το 1,32 στο 1,52, δηλαδή πάνωαπό την παγίδα χαμηλής γονιμότητας, υ-ποδεικνύοντας παράλληλα τη σημασίατης ασφάλειας της εργασίας στην περίοδότης κρίσης». Δηλαδή, ενώ θα ανέμενε κα-νείς, οι χώρες με υψηλά ποσοστά χειρα-φέτησης των γυναικών, συμμετοχής στηντριτοβάθμια εκπαίδευση και στην εργασία,να έχουν χαμηλότερη γονιμότητα, συμ-βαίνει το αντίθετο. Κι αυτό, λόγω της ε-φαρμογής κατάλληλων πολιτικών, καθώςη πολιτισμική στροφή προς μεταμοντέρναπρότυπα έκανε τον γάμο λιγότερο ελκυ-στικό, την εκτός γάμου συγκατοίκησηπροτιμητέα, τον μικρό αριθμό παιδιών ή

την ατεκνία ένδειξη αυτοπραγμάτωσης.Πρόκειται για τη συγκυρία που οι δημο-γράφοι αποκαλούν «δεύτερη δημογραφικήμετάβαση» και η οποία οδηγεί στην «παγίδατης χαμηλής γονιμότητας», το όριο γονι-μότητας κάτω από το οποίο αν μια χώρα

βρεθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα δενμπορεί πλέον να το υπερβεί. Οπως δείχνειη εμπειρία χωρών της Βόρειας Ευρώπης,οι φιλικές προς την οικογένεια και την α-πασχόληση πολιτικές που διευκολύνουντις γυναίκες με παιδιά να παραμείνουν ήνα επιστρέψουν στην αγορά εργασίας καιόχι οι εν γένει πολιτικές ενίσχυσης τωνγεννήσεων, ήταν που βοήθησαν να αυ-ξηθούν τα ποσοστά γέννησης. Εκεί όπουοι οικογένειες λαμβάνουν ένα υψηλό επί-πεδο κρατικών ενισχύσεων, ιδίως με τημορφή υπηρεσιών παιδικής φροντίδας,«υποχρεωτική» γονική άδεια για τους πα-τέρες (στις Σκανδιναβικές χώρες κυρίως)και όπου εφαρμόζεται ένα μείγμα γενικήςπολιτικής που υποστηρίζει την απασχόληση

των γυναικών, οι γεννήσεις και η γυναικείαοικονομική δραστηριότητα είναι υψηλές(Μπαλούρδος, Δεμερτζής, Πιερράκος, Κι-κίλιας, 2019).

«Σε χώρες όπου θεσμικά και αξιακά ε-νισχύονται πολιτικές που υποστηρίζουντους πιο παραδοσιακούς ρόλους των φύλων,η σύγκρουση μεταξύ ρόλων και ευκαιριώνγια τις γυναίκες, “η ποινή μητρότητας”και η ανισότητα στο νοικοκυριό ωθούντις γυναίκες να αναβάλουν ή να αποποι-ηθούν πλήρως την τεκνοποίηση. Κατά τηδιάρκεια της ύφεσης στην Ελλάδα, η δυ-σκολία συνδυασμού του ρόλου του γονέακαι του απασχολούμενου θεωρείται ση-μαντική αιτία της αναβολής της γονιμό-τητας», τονίζει ο κ. Μπαλούρδος.

Από το 1987 η Ελλάδα καταγράφει ένανδείκτη γονιμότητας κάτω από 1,5 παιδιά/γυ-ναίκα. Μάλιστα έχει πέσει κάτω και απότο επίπεδο ακραίας χαμηλής γονιμότητας,1,3 παιδιά ανά γυναίκα. Το ποσοστό τελικήςατεκνίας αυξάνεται. Το 16,3% των γυναι-κών που γεννήθηκαν το 1965 και είναισήμερα 53 ετών, έμεινε ηθελημένα άτεκνο(στη γενιά των κατά πέντε χρόνια μεγα-λύτερων γυναικών το ποσοστό ήταν10,5%). Παράλληλα, όλο και συρρικνώνεταιγια τους Ελληνες το ιδανικό μέγεθος οι-κογένειας. Ετσι, σύμφωνα με την έρευνα,επιβάλλονται μέτρα για την απόκτησηπαιδιών σε νεότερη ηλικία, ισότητα τωνφύλων, συμφιλίωση οικογενειακής καιεργασιακής ζωής.

<<<<<<<

Η γονιμότητα των μη απασχολούμενων γυναικών,μεταξύ 2007-2011, έπεσε από το 1,5 στο 1,32, ενώ εκείνη των εργαζομένων αυξήθηκε από το 1,32 στο 1,52.

Δημογραφικό πρόβλημα:λύση θα δώσειη μεσαία τάξηΕρευνα της διαΝΕΟσις και του ΕΚΚΕ

0

5

10

15

20

25

30

35

40

19,7

18,9 18,0

24,9

35,8

44,348,0 48,0 48,9

46,3

20,1

27,731

23,1

34,6

23,1

35,7

22,1 21,4 21,2

35,6

20,2

34,835,736

27,6

21,4

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

%

Το μεγάλοπρόβληματης Ελλάδαςσε αριθμούς

Η απειλή της φτώχειαςΚίνδυνος σχετικής φτώχειας

Κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού

Απόλυτη φτώχεια (το ποσοστό του πληθυσμού πουθα κατατασσόταν ως φτωχό με βάση τις συνθήκες του 2008 )

ΤΑ Σ Ε Ι Σ Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 19Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Εστω μικρές ποσότητες κόκκινου ήεπεξεργασμένου κρέατος, όπως είναιένα κομμάτι μπέικον καθημερινά,μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τονκίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ε-ντέρων.

Η τελευταία έρευνα, η οποία πραγ-ματοποιήθηκε από τους ειδικούς τουΠανεπιστημίου της Οξφόρδης, χρημα-τοδοτήθηκε από την οργάνωση CancerResearch Uk και δημοσιεύθηκε στηνεπιθεώρηση International Journal ofEpidemiology, προσθέτει νέα στοιχείαστα ήδη υπάρχοντα από τον ΠαγκόσμιοΟργανισμό Υγείας, τα οποία υποδει-κνύουν ότι η κατανάλωση κόκκινουκρέατος μπορεί να είναι βλαπτική. Πολ-λοί, ωστόσο, είναι εκείνοι που διερω-τώνται πόσο μεγάλος είναι αυτός ο κίν-δυνος και πόση ποσότητα κρέατος πρέ-πει να θεωρείται υπερβολική.

Για τις ανάγκες της μελέτης, οι ερευ-νητές ανάλυσαν δεδομένα για περίπουμισό εκατομμύριο άτομα που συμμε-τείχαν στη βρετανική έρευνα Biobank.Κατά την εξαετή διάρκεια της έρευνας,

2.609 άτομα εμφάνισαν καρκίνο τωνεντέρων. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότιη κατανάλωση τριών κομματιών μπέι-κον, αντί του ενός, μπορεί να αυξήσειτον κίνδυνο καρκινογένεσης στα έντερακατά 20%.Για κάθε 10.000 άτομα πουκατανάλωναν 21 γραμμάρια κόκκινουκαι επεξεργασμένου κρέατος ημερη-σίως, 40 διαγιγνώσκονται με καρκίνοτου εντέρου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωναμε το βρετανικό Εθνικό Ιδρυμα Υγείας,μία φέτα ζαμπόν ή ένα κομμάτι μπέι-κον αντιστοιχεί σε 23 γραμμάρια κα-τεργασμένου κρέατος. Οι ειδικοί δενμπορούν να προσδιορίσουν ποια πο-

σότητα κόκκινου ή επεξεργασμένουκρέατος είναι υπερβολικά μεγάλη. Ω-στόσο, η οργάνωση Cancer ResearchUk επισημαίνει ότι 5.400 από τα 41.804κρούσματα καρκίνου των εντέρωνπου καταγράφονται κάθε χρόνο στηΒρετανία θα μπορούσαν να έχουν α-ποτραπεί αν οι άνθρωποι δεν κατα-νάλωναν καθόλου επεξεργασμένακρέατα. Σύμφωνα με την Εμα Σιλντς,υπεύθυνη πληροφοριών της CancerResearch Uk, «η μελέτη αποδεικνύειότι όσο περισσότερο κρέας κατανα-λώνεις τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος νανοσήσεις από καρκίνο. Προφανώς ι-σχύει και το αντίθετο. Οσο λιγότερο

κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας κα-ταναλώνεις τόσο μικρότερος ο κίνδυ-νος να νοσήσεις από καρκίνο των ε-ντέρων». Η Σιλντς, ωστόσο, αναγνω-ρίζει ότι το κάπνισμα αποτελεί ένανπολύ μεγαλύτερο κίνδυνο, που ευθύ-νεται για 54.300 κρούσματα καρκίνουτον χρόνο.

Ο αρμόδιος φορέας δημόσιας υγείαςτης Αγγλίας, εξάλλου, το Public HealthEngland, αναφέρει ότι από τις έρευνεςπου έχει πραγματοποιήσει προκύπτειότι ο κόσμος καταναλώνει υπερβολικάμεγάλες ποσότητες κόκκινου και κατερ-γασμένου κρέατος. Οι ειδικοί συνιστούνστους κρεατοφάγους να βρουν τρόπους

να αλλάξουν τη διατροφή τους κόβονταςτο κρέας. Την ίδια στιγμή, το βρετανικόυπουργείο Υγείας συνιστά σε όποιονκαταναλώνει περισσότερα από 90 γραμ-μάρια κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέ-ατος την ημέρα να το περιορίσει στα 70γραμμάρια.

Ωστόσο, οι οδηγίες του βρετανικούΕΣΥ αναφέρουν ότι υπάρχουν και κά-ποια θετικά στοιχεία στο κόκκινο κρέας,όπως είναι ο σίδηρος και οι πρωτεΐνεςπου περιέχει, κάτι που πρέπει να εξι-σορροπηθεί έναντι των κινδύνων. Ηουσία είναι ότι κάποιος μπορεί να κα-ταναλώνει λελογισμένα κόκκινο κρέαςκαι να παραμένει υγιής.

<<<<<<

Σύμφωνα με την έρευνα, τα κρούσματα καρκίνου του εντέρου θα είχαν αποφευχθεί εάν οι άνθρωποιδεν κατανάλωναν επεξεργασμένα κρέατα. Ακόμη και μικρές ποσότητες είναι επικίνδυνες, με τον αρμόδιο φορέα δημόσιας υγείας της Αγγλίας να συνιστά τη μείωση στην

κατανάλωση και την άμεση αλλαγή των διατροφικών συνηθειών.

Τα όρια μεταξύ ζωής και θανάτου έγινανλίγο πιο θολά μετά τη δημοσίευση μελέτηςεπιστημόνων του πανεπιστημίου Γέιλ,σύμφωνα με την οποία οι εγκέφαλοι νε-κρών χοίρων μπορούν να παρουσιάσουνσημάδια ζωής αν διοχετευθεί σε αυτούςσυνθετικό αίμα ακόμη και τέσσερις ώρεςμετά τον θάνατό τους.

Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στην ε-πιθεώρηση Nature, αμφισβητεί βαθιά ε-δραιωμένες πεποιθήσεις για τον τελεσί-δικο χαρακτήρα του θανάτου. Οι εγκέ-φαλοι των χοίρων δεν απέκτησαν συνεί-δηση, αλλά έδειξαν σημάδια ζωής, καθώςτα κύτταρα σε μεγάλες εγκεφαλικές πε-ριοχές απορροφούσαν θρεπτικά συστα-τικά και οξυγόνο από το τεχνητό αίμακαι εξέκριναν διοξείδιο του άνθρακα.

«Ο εγκέφαλος ενός μεγάλου θηλαστικούδιατηρεί την ικανότητα να αποκαθιστάτην κυκλοφορία και κάποιες μοριακέςκαι κυτταρικές λειτουργίες πολλές ώρεςμετά τη διακοπή της κυκλοφορίας τουαίματος», δήλωσε ο καθηγητής Νευρο-επιστημών, Συγκριτικής Ιατρικής, Γενε-τικής και Ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιοΓέιλ, Νενάντ Σεστάν.

Οι εγκέφαλοι 32 χοίρων αφαιρέθηκανμετά τη σφαγή τους σε κτηνοτροφικήμονάδα. Τέσσερις ώρες αργότερα, κάποιοιαπό τους εγκεφάλους τροφοδοτήθηκαν,μέσα από τις καρωτίδες, με συνθετικόαίμα BrainEx, ενώ άλλοι αφέθηκαν ωςείχαν. Επειτα από έξι ώρες τροφοδοσίαςμε BrainEx, δηλαδή δέκα ώρες μετά τησφαγή, «οι εγκέφαλοι αντλούσαν οξυγόνο,χρησιμοποιούσαν γλυκόζη και παρήγανδιοξείδιο του άνθρακα», σημείωσε ο Ζβό-νιμιρ Βρσέλια, ένας από τους συντάκτεςτης έρευνας. «Δεν παρατηρήσαμε οργα-νωμένη ηλεκτρική δραστηριότητα συν-δεόμενη με την αντίληψη και τη συνεί-δηση», πρόσθεσε ο Βρσέλια. «Κλινικά,τα μυαλά αυτά δεν ορίζονται ως ζωντανά,αλλά ως κυτταρικά ενεργά».

Οι επιστήμονες είχαν συμφωνήσει εκτων προτέρων ότι θα σταματούσαν τοπείραμα αν εμφανίζονταν σημάδια συ-νείδησης, ενώ είχαν κάνει ό,τι περνούσεαπό το χέρι τους για να μην εμφανιστούν.Συγκεκριμένα, χρησιμοποίησαν χημικάπου εμποδίζουν τη λειτουργία των νευ-ρώνων, ώστε τα κύτταρα να μην συνδε-

θούν μεταξύ τους. Οταν όμως πέρασανστη δεύτερη φάση του πειράματος, με-λετώντας όχι πλέον ολόκληρους τους ε-γκεφάλους, αλλά λεπτές τομές –ώστε νααποκλειστεί το ενδεχόμενο συνείδησης–, και σταμάτησαν να χορηγούν τα χημικάπου εμπόδιζαν τη λειτουργία των νευ-ρώνων, αυτοί ενεργοποιήθηκαν.

«Υπάρχει ίσως η δυνατότητα να εμφα-νιστεί εγκεφαλική λειτουργία σε ηλε-κτροεγκεφαλογράφημα», είπε η καθη-γήτρια Νομικής Νίτα Φαραχάνι, που συμ-μετείχε στη μελέτη ως σύμβουλος βιοη-θικής. «Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να α-ποκατασταθεί και η αίσθηση πόνου».

Οι μέθοδοι και οι χημικές ουσίες πουχρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη δεν έχουνεφαρμοστεί σε ανθρώπους, ενώ ο βασικόςστόχος της μελέτης δεν είναι η «αναζωο-γόνηση», αλλά η τρισδιάστατη έρευνατου εγκεφάλου, ώστε να βρεθούν θεραπείεςγια εγκεφαλικές ασθένειες.

REUTERS, A.P.

Επικίνδυνο το κόκκινο κρέαςΑκόμη και ένα κομμάτι μπέικον καθημερινά αυξάνει την πιθανότητα καρκίνου

Σημάδια ζωήςσε εγκεφάλουςνεκρών χοίρων

Η επαναλειτουργία των κυττάρων αποτυ-πώνεται στη δεξιά φωτογραφία.

<<<<<<

Βασικός στόχος της μελέτηςδεν είναι η «αναζωογόνηση»,αλλά η τρισδιάστατη έρευνατου εγκεφάλου ώστε να βρε-θούν θεραπείες για εγκεφαλι-κές ασθένειες.

Ε Λ Λ Α Δ Α Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 201920 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Της ΧΡΥΣΑΣ ΛΙΑΓΓΟΥ

Εντυπωσιακό come back μεγάλων ξένωνεπενδυτών αλλά και επιθετική είσοδοςνέων καταγράφονται στον τομέα των α-νανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στη δυνα-μικά αναπτυσσόμενη αγορά των ΑΠΕ πουκινείται στους ρυθμούς του φιλόδοξουστόχου για αύξηση του μεριδίου της στο55% το 2030 (έτος βάσης το 2016), η επί-τευξη του οποίου ανοίγει ένα πεδίο δράσηςγια επενδύσεις ύψους 8,5 δισ. ευρώ, επε-κτείνονται ελληνικοί όμιλοι που άνοιξαντην αγορά και εξακολουθούν να κρατάνετα σκήπτρα, όπως η ΤΕΡΝΑ και η ΕΛ. ΤΕΧ.«Ανεμος», ενώ σε βασικό πυλώνα της στρα-τηγικής τους εντάσσουν πλέον τα ΑΠΕκαι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι, όπως ταΕΛΠΕ και ο όμιλος Μυτιληναίου, που μπαί-νουν πιο δυναμικά στον κλάδο. Η ΜotorOil αρχίζει να χτίζει το δικό της χαρτοφυ-λάκιο, ενώ ο όμιλος Κοπελούζου άνοιξετην πόρτα για την είσοδο της Κίνας στηνεγχώρια αγορά ΑΠΕ με τη συμφωνία ε-λέγχου από τον όμιλο China Energy τωναιολικών πάρκων που διαθέτει, ισχύος1500 MW (λειτουργούντα και σε διάφοραστάδια αδειοδότησης). Δυναμική είσοδοσχεδιάζει και η ΔΕΗ με ένα επενδυτικόπλάνο εγκατάστασης 2,5 GW ΑΠΕ μέχριτο 2030.

Εδώ και ένα χρόνο περίπου και με ο-ρόσημο τους πρώτους διαγωνισμούς πουπραγματοποίησε η ΡΑΕ πέρυσι τον Ιούνιογια νέα έργα ΑΠΕ στη βάση της διαμόρ-φωσης τιμής μέσω δημοπρασιών, στην α-γορά επικρατεί μεγάλη κινητικότητα μετους μεγάλους ξένους και εγχώριους ε-πενδυτές να έχουν βάλει στο στόχαστρο

ώριμα έργα για εξαγορές, επιδιώκονταςμε τον τρόπο αυτό να χτίσουν γρήγοραένα χαρτοφυλάκιο που θα τους διασφαλίσειμια σημαντική θέση εκκίνησης στην αγοράγια περαιτέρω ανάπτυξη. Η αγορά τωνΑΠΕ, όπως αναφέρουν στην «Κ» εκπρό-σωποι του κλάδου, έχει εισέλθει ήδη σεφάση συγκέντρωσης. Η εικόνα που μετα-φέρουν είναι ότι όλοι μιλούν με όλους, με-γάλοι ξένοι επενδυτές έχουν απευθύνειπροτάσεις συνεργασίας όχι μόνο σε μικρέςεγχώριες εταιρείες αλλά και μεγάλες, αλλάκαι εγχώριοι όμιλοι, όπως τα ΕΛΠΕ για πα-ράδειγμα που βλέπουν στρατηγικά την α-γορά, αναζητούν διεθνή εταίρο για την α-νάπτυξη του τομέα εντός και εκτός τηςχώρας. Σε αυτό το στάδιο, στην αγοράέχουν δημιουργηθεί νέες επιχειρηματικέςευκαιρίες, όπως η διαμεσολάβηση μεταξύπωλητών και αγοραστών. Ανθρωποι μεγνώση της αγοράς δημιουργούν «πανέρια»από διάσπαρτα έργα μικρών επενδυτώνκαι τα πουλάνε σε μεγάλες εταιρείες. Εναντέτοιο ρόλο έπαιξε για παράδειγμα η εται-ρεία Νostira στο μεγαλύτερο deal στοντομέα των ΑΠΕ, δηλαδή στην εξαγοράαπό την αμερικανική Fortress InvestmentGroup χαρτοφυλακίου εννέα αιολικώνπάρκων ισχύος 181 ΜW σε διάφορες πε-ριοχές της Ελλάδας, που ανήκαν στη Libraτου εφοπλιστή Λογοθέτη.

Η δυναμική είσοδος του αμερικανικούfund όπως και της πορτογαλικής EDPRenovaveis, θυγατρικής της ΕDP (της πορ-τογαλικής ΔΕΗ), η οποία εξαγόρασε ώριμεςάδειες αιολικών, η επέκταση ξένων εται-ρειών με την υλοποίηση νέων έργων, όπωςη γαλλική EDF, η ιταλική ENEL και η ΤotalEren έπειτα από χρόνια στασιμότητας

αλλά και η επάνοδος στην αγορά της ι-σπανικής Iberdrola και μάλιστα με την ε-πανεκκίνηση του φιλόδοξου σχεδίου δια-σύνδεσης των νησιών Λέσβος, Λήμνοςκαι Χίος στο Βόρειο Αιγαίο με το ηπειρωτικόσύστημα της χώρας και την εγκατάσταση28 αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος706 MW, είναι ενδεικτικές κινήσεις τουδυναμισμού που εμφανίζει η εγχώρια αγορά

των ΑΠΕ. Προ των πυλών, σύμφωνα μεπληροφορίες, βρίσκονται γερμανικές αλλάκαι αυστριακές εταιρείες του κλάδου πουβρίσκονται πολύ κοντά σε συμφωνίες ε-ξαγορών με εγχώριους επενδυτές. Μόλιςπροσφάτως εξάλλου έγιναν γνωστά επι-σήμως τα σχέδια της νορβηγικής Equinor(η πρώην κρατική Statoil) για την εγκα-τάσταση πλωτού αιολικού πάρκου στη θα-

λάσσια περιοχή μεταξύ Τήνου, Σύρου καιΜυκόνου, με δυνατότητα να τροφοδοτείμε ηλεκτρικό ρεύμα 40.000 νοικοκυριά.Τα πλωτά αιολικά πάρκα είναι ένας ανα-πτυσσόμενος τομέας των ΑΠΕ διεθνώςπου σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράςη χώρα μας όχι μόνο προσφέρεται για νατα φιλοξενήσει, αλλά θα πρέπει να δημι-ουργήσει άμεσα θεσμικό πλαίσιο για τη

λειτουργία τους εάν θέλει να πιάσει τουςστόχους για τη διείσδυση των ΑΠΕ το2030. Σχέδια για πλωτά αιολικά πάρκα ε-ξετάζει και η ΤΕΡΝΑ από τις πρωτοπόρουςεταιρείες του κλάδου με εγκατεστημένηισχύ 607 μεγαβάτ στην Ελλάδα, 293 MWστις ΗΠΑ και 132 MW στη ΝΑ Ευρώπη.Την επέκτασή της στα αιολικά πάρκα σχε-διάζει και η Siemens Gamesa.

Οι ΑΠΕ φέρνουνπιο κοντά ξένουςκαι ΕλληνεςεπενδυτέςΕντατικές συζητήσεις για συνεργασίεςκαι εξαγορές με φόντο επενδύσεις 8,5 δισ.

Στις ανανεώσιμες πηγές βρίσκεται το ενερ-γειακό μέλλον του πλανήτη και προς ταεκεί στρέφονται πλέον ακόμη και οι κατ’εξοχήν εκπρόσωποι των συμβατικών καυ-σίμων, όπως μεγάλοι πετρελαϊκοί κολοσσοί(ΒP, Shell, Total, Statoil κ.λπ.). Το ένα τρίτοτης ενέργειας που παράγεται σε όλο τονκόσμο προέρχεται πλέον από ανανεώσιμεςπηγές, σύμφωνα με την τελευταία έκθεσητου Διεθνούς Οργανισμού ΑνανεώσιμωνΠηγών Ενέργειας (IRENA). Υπολογίζεταιότι πάνω από 1 τρισ. ευρώ έχει επενδυθείπαγκοσμίως στη βιομηχανία των ΑΠΕ,ενώ έχουν δημιουργηθεί περίπου 10 εκατ.

θέσεις εργασίας. Oι λόγοι που έχουν ωθήσειστη μείωση του κόστους των ΑΠΕ είναιοι τεχνολογικές εξελίξεις, η ανταγωνιστι-κότητα στην αγορά και η ύπαρξη πιο πε-πειραμένων πλέον ειδικών στον τομέα. ΗΑσία σημείωσε αύξηση 11% στην ανανε-ώσιμη ενέργεια πέρυσι, ενώ ο ρυθμός α-νάπτυξης της Αφρικής ήταν λίγο πάνωαπό 8,4%. Τα δύο τρίτα της ενέργειας πουπροστέθηκε πέρυσι, σύμφωνα με τονIRENA, προέρχονται από ανανεώσιμεςπηγές ενέργειας και οι αναπτυσσόμενεςχώρες ηγούνται των νέων προσθηκών. Σεό,τι αφορά τις τεχνολογίες το 2018, η

αιολική ενέργεια παρουσίασε αύξηση κατάπερίπου 49 γιγαβάτ παγκοσμίως, ενώ η η-λιακή ενέργεια σημείωσε ακόμη μεγαλύ-τερη αύξηση, καθώς προστέθηκε ισχύς94 γιγαβάτ. Οσον αφορά την υδροηλεκτρικήενέργεια, ενώ παραμένει η μεγαλύτερη α-νανεώσιμη πηγή στον πλανήτη, η ανάπτυξήτης έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια. Αλλεςαξιοσημείωτες πηγές είναι η βιοενέργεια,η οποία παρουσίασε αύξηση τόσο στηνΚίνα όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο, καιη γεωθερμική ενέργεια, που αυξήθηκεστην Τουρκία, στην Ινδονησία και στιςΗνωμένες Πολιτείες.

Οι επενδυτικές ευκαιρίες στην εγχώριααγορά ΑΠΕ είναι η καλή όψη του νομί-σματος. Υπάρχει όμως και η κακή πουμπορεί να αποθαρρύνει το εγχώριο επεν-δυτικό ενδιαφέρον και να στρέψει σεφυγή τους ξένους που αναζητούν ευκαιρίεςσε όλο τον πλανήτη, όπως έγινε και στοπαρελθόν. Οι διαδικασίες αδειοδότησηςπαραμένουν εξαιρετικά χρονοβόρες καιγραφειοκρατικές. Σημαντικές καθυστε-ρήσεις παρατηρούνται στην αξιολόγησηέργων από τη ΡΑΕ και είναι χαρακτηρι-στικό ότι τους τελευταίους μήνες ελάχιστεςαξιολογήσεις έχουν εκδοθεί, ενώ το α-παιτούμενο χρονικό διάστημα από τηνκατάθεση της αίτησης μέχρι την έκδοσητης άδειας παραγωγής για έργα ΑΠΕ ξε-περνά πλέον τους 18 μήνες. Οι επενδυτέςεπισημαίνουν ότι δεν υπάρχει σαφές χρο-νοδιάγραμμα των επόμενων διαγωνισμώνΑΠΕ, ούτως ώστε ο κάθε επιχειρηματίαςνα μπορεί να κάνει τον σχεδιασμό του.Ανησυχίες εκφράζονται και για την επι-κείμενη αναθεώρηση του ειδικού χωρο-ταξικού σχεδιασμού για τις ΑΠΕ. «Αν καιτο ήδη υφιστάμενο πλαίσιο είναι αρκετάσυντηρητικό, όλα τα μηνύματα που έρ-χονται σχετικά με τις σκέψεις που υπάρ-χουν για το νέο πλαίσιο, σε συνδυασμόμάλιστα με πολλά περιφερειακά πλαίσιαχωροταξικού σχεδιασμού που ήδη έχουνεκδοθεί, όπως για παράδειγμα της Κρήτηςόπου όλες οι περιοχές Natura θεωρούνταισυλλήβδην περιοχές αποκλεισμού στααιολικά πάρκα, δείχνουν ότι θα επιβληθούνπολλοί επιπρόσθετοι και παράλογοι χω-ροταξικοί περιορισμοί, κάτι που οδηγείσε αύξηση της αβεβαιότητας και επεν-δυτικής ανασφάλειας», τονίζουν στην«Κ» εκπρόσωποι του κλάδου, επισημαί-νοντας με έμφαση ότι «οι ΑΠΕ χρειάζονταισταθερούς και σαφείς κανόνες χωροθέ-τησης συμβατούς με τους εθνικούς στό-χους για την ενέργεια και το κλίμα». Πρό-σθετο πρόβλημα δημιουργούν οι δικα-στικές διαδικασίες, οι οποίες είναι εξαι-ρετικά χρονοβόρες και αυτό σε συνδυασμό

με την τάση να εξετάζονται αιτήσεις α-κύρωσης αδειών επενδύσεων πολλούςμήνες ή και έτη μετά την έκδοσή τους,θέτει τις επενδύσεις σε καθεστώς ομηρίας.Εκπρόσωποι της αγοράς επισημαίνουνεπίσης ως ανασταλτικό παράγοντα ανά-πτυξης τη μη αξιοποίηση υβριδικών συ-στημάτων στα νησιά και κυρίως στηνΚρήτη, η οποία αντιμετωπίζει ήδη απότο φετινό καλοκαίρι πρόβλημα επάρκειας

ισχύος, τη στιγμή μάλιστα που, όπως α-ναφέρουν, υπάρχουν ώριμα υβριδικά έργαπου θα μπορούσαν να προχωρήσουν ά-μεσα σε υλοποίηση, συμβάλλοντας στηναντιμετώπιση του προβλήματος μέχριτην ολοκλήρωση της μεγάλης διασύνδεσηςτης νήσου.

Επείγον ζήτημα κατά την αγορά είναικαι η διαμόρφωση ενός σαφούς θεσμικούπλαισίου επέκτασης του χρόνου λειτουρ-γίας αιολικών πάρκων και ανανέωσηςτου εξοπλισμού τους (repowering), καθώςτα πρώτα εμπορικά αιολικά πάρκα πουεγκαταστάθηκαν στο τέλος της δεκαετίαςτου ’90 φτάνουν ήδη στο τέλος της 20ετούςπεριόδου λειτουργίας τους, και η πολιτείαέχει έως τώρα αντιμετωπίσει το θέμα μεκαθυστέρηση και προχειρότητα.

Δημοπράτηση ισχύος 500 MWΤο άμεσο ενδιαφέρον της αγοράς των

ΑΠΕ είναι στραμμένο στον πρώτο κοινόδιαγωνισμό αιολικών και φωτοβολταϊκώνγια τη δημοπράτηση συνολικής ισχύος500 MW στις 15 Απριλίου. Ο διαγωνισμόςωστόσο δεν θα φέρει τελικά τα χαρακτη-ριστικά του κοινού αφού, σύμφωνα μεπληροφορίες, συμμετοχή θα έχει μόνοένα έργο αιολικό και τα υπόλοιπα θα είναιφωτοβολταϊκά. Ο σημαντικότερος παρά-γοντας σε αυτή την εξέλιξη είναι η έλλειψηώριμων αιολικών έργων. Στον διαγωνισμόθα συμμετάσχουν, σύμφωνα με πληρο-φορίες, η ΔΕΗ ΑΠΕ για το φωτοβολταϊκότης Κοζάνης ισχύος 200 MW, η JUWI Hel-las για φωτοβολταϊκό επίσης 200 MW, ηSpes Solaris (όμιλος Παναγάκου) με δύοέργα συνολικής δυναμικότητας 104 MWπου είναι ενταγμένα στο καθεστώς fasttrack, η Τέρνα Ενεργειακή, με «συγκρό-τημα» τριών αιολικών πάρκων συνολικήςδυναμικότητας 65 MW στην Ευρυτανίακαι πιθανότατα η Μυτιληναίος μέσω τηςΜΕΤΚΑ EGN που είχε σημαντική παρουσίακαι σε προηγούμενους διαγωνισμούς μεφωτοβολταϊκά πρότζεκτ, αλλά και η ENELκαι η EDF.

Δηλώνουν παρόντες και οι πετρελαϊκοί κολοσσοί

Ασταθές χωροταξικό πλαίσιο και καθυστερήσεις

Επείγον ζήτημα είναι και η διαμόρφωση ε-νός σαφούς θεσμικού πλαισίου επέκτασηςτου χρόνου λειτουργίας αιολικών πάρκων.

<<<<<<<

«Οι ΑΠΕ χρειάζονται σταθε-ρούς και σαφείς κανόνες χωροθέτησης συμβατούς μετους εθνικούς στόχους γιατην ενέργεια και το κλίμα».

H δικηγορική εταιρεία Michael Kyprianou& Co LLC είναι στην ευχάριστη θέση ναανακοινώσει ότι βραβεύτηκε με τοΕιδικό Βραβείο Εξαγωγών Υπηρεσιών2017 το οποίο χορηγείται από τοΚυπριακό Εμπορικό και ΒιομηχανικόΕπιμελητήριο και το ΥπουργείοΕνέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας τηςΚυπριακής Δημοκρατίας. Είναι η δεύτερηφορά σε 4 χρόνια που απονέμεται στηνεταιρεία αυτή η τιμητική διάκριση, αφούείχε προηγουμένως βραβευτεί με τοΒραβείο Εξαγωγών Υπηρεσιών 2014.

Το Βραβείο παρέλαβε εκ μέρους τηςδικηγορικής εταιρείας ο Συνέταιρος καιΔιευθυντής του Γραφείου στην Πάφο,Σάββας Σαββίδης από τον εξοχότατοΠρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίαςκύριο Νίκο Αναστασιάδη σε ειδική τελετήπου πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 7Μαρτίου 2019 στο Προεδρικό Μέγαρο.

Ο θεσμός του Κυπριακού ΒραβείουΕξαγωγών καθιερώθηκε το 1982 μεσκοπό την αναγνώριση και επιβράβευσηξεχωριστής προσπάθειας για αύξηση τωνεξαγωγών υπηρεσιών. Ειδικότερα για τιςυπηρεσίες, το Βραβείο αυτό απονέμεταισε επιχειρήσεις με εξαιρετικέςεπιδόσεις, για εξαγωγή νέων υπηρεσιών,είτε σε περιπτώσεις ιδιαίτερηςεξαγωγικής προσπάθειας, είτε για νέεςαγορές ή συνδυασμό των ανωτέρωεπιδόσεων, αναγνωρίζοντας ιδίως τημεγάλη προσπάθεια για το άνοιγμα νέωναγορών και βοηθούν στην επένδυσηκεφαλαίων στο νησί μας.

Η δικηγορική εταιρείαMichael Kyprianou & Co LLCβραβεύτηκε με το Κυπριακό ΒραβείοΕξαγωγών Υπηρεσιών για το έτος 2017

Πρόκειται για την δεύτερη φορά σε 4 χρόνιαπου απονέμεται στην εταιρεία αυτή η τιμητική διάκριση

Παρουσίαση Βραβείου Εξαγωγών για το 2014.

Παρουσίαση Βραβείου Εξαγωγών για το 2017.

Μ Ε Α Λ Λ Η Μ Α Τ Ι Α Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 21Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Του ΝΙΚΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

Υπάρχουν πολλοί ορισμοί για την έννοιατου επιχειρηματία, ο καθένας με τη δικήτου προκατάληψη και φιλοσοφική στάσηαπέναντι στον καπιταλισμό. Στην ουσίατου, όμως, ο κάθε επιχειρηματίας βλέπειένα πρόβλημα ή μια έλλειψη σε κάποιακοινότητα, και ταυτόχρονα οραματίζεταιμια νέα ιδέα, μέθοδο ή επιχείρηση για ναανταποκριθεί σε αυτά. Πολλές φορές τοκίνητρο που υπερισχύει είναι αυτό τωνκερδών, ωστόσο υπάρχουν και ουκ ολίγεςπεριπτώσεις που στόχος της επιχείρησηςείναι κάτι ανώτερο: η αλλαγή, η φιλαν-θρωπία και ο κοινωνικός αντίκτυπος.

Οι αποκαλούμενες κοινωνικές επιχει-ρήσεις, όπως και οι κοινές επιχειρήσεις,βασίζονται στην καινοτομία και στη δη-μιουργικότητα για να μετατρέψουν τιςπαγκόσμιες προκλήσεις σε μοναδικές ευ-καιρίες, ωστόσο θέτουν πάντα μια ευρύ-τερη κοινωνική αποστολή ως προτεραι-ότητα πριν από το οικονομικό κέρδος. Ι-σορροπώντας στο μεταίχμιο μεταξύ τουαλτρουισμού των ΜΚΟ και της αποτελε-σματικότητας των επιχειρηματικών δο-

μών, οι κοινωνικές επιχειρήσεις του κό-σμου πλαισιώνουν τις προσπάθειες τωνκυβερνήσεων και των φιλανθρωπικώνοργανώσεων για τη βελτίωση των συν-θηκών του πλανήτη. Σε αντίθεση με τιςπερισσότερες πολυεθνικές, που ενστερ-νίζονται αξίες εταιρικής κοινωνικής ευ-θύνης για σκοπούς αυτοπροβολής ή για

να μειώσουν το κόστος, οι κοινωνικές ε-πιχειρήσεις όχι μόνο υποστηρίζουν τηνκοινωνική αλλαγή αλλά στοχεύουν στονα οικοδομήσουν νέες και καλύτερες κοι-νωνικές ισορροπίες. Και σε αντιπαραβολήμε τον κόσμο των ΜΚΟ, ο οποίος εξ ορι-σμού αναγκάζεται να περιορίσει τα λει-τουργικά του έξοδα, οι κοινωνικοί επι-χειρηματίες μπορούν να δημιουργήσουν

βιώσιμες οικονομικές δομές και να υλο-ποιήσουν ευκολότερα πρότζεκτ μεγάληςκλίμακας και αντικτύπου.

Πολλές φορές, η ευφυΐα των κοινωνικώνεπιχειρήσεων έγκειται στο ότι βασίζονταισε προϋπάρχουσες δομές και κίνητρα γιανα πετύχουν την κοινωνική τους αποστολή.Η ολλανδική Fairphone, για παράδειγμα,προσπαθεί να βελτιώσει τις εργασιακές

συνθήκες και να περιορίσει την περιβαλ-λοντική καταστροφή του πλανήτη, παρά-γοντας ένα υπερσύγχρονο κινητό με τηνπιο ηθική παραγωγή στην αγορά τωνsmartphones – πλαισιώνει λοιπόν τις πα-γκόσμιες προσπάθειες για το δίκαιο εμπόριομε ένα προϊόν που απευθύνεται στις σύγ-χρονες καταναλωτικές ανάγκες. Αλλες ε-πιχειρήσεις επαναπροσδιορίζουν την έν-

νοια του αλτρουισμού: η αναγνωρισμένηKiva, για παράδειγμα, αντιμετωπίζει τηνεξάπλωση της φτώχειας με μικροδάνειαπου βοηθούν εμπόρους και αγρότες τουαναπτυσσόμενου κόσμου να σταθούν σταπόδια τους και να ξεφύγουν από την κυ-κλική παγίδα της φτώχειας. Υπάρχουν καικάποιες που καλύπτουν κοινωνικές ανάγκεςεκεί όπου το σύστημα υστερεί, όπως η

πρωτοποριακή ελληνική SciCo, η οποίακάνει την έννοια της επιστήμης προσιτήστο ευρύ κοινό, με έναν απλό, σύγχρονοκαι διασκεδαστικό τρόπο. Ακολουθούν οιιστορίες των συναρπαστικών αυτών κοι-νωνικών επιχειρήσεων, που φανερώνουντον μοναδικό αντίκτυπο που προκύπτειαπό τον συνδυασμό εφευρετικότητας καιαλτρουισμού.

Συχνά, ακόμα και οι μεγαλύτεροι αλ-τρουιστές του πλανήτη αντιτίθενται,εμμέσως και άθελά τους, στις καλέςτους προθέσεις λόγω των καταναλωτι-κών τους προτιμήσεων. Η γιγαντιαίακαι απρόσωπη παγκόσμια αλυσίδα πα-ραγωγής του σήμερα πολλές φορές ξε-φεύγει από τους κανόνες ηθικής και δί-καιου εμπορίου, παράγοντας βασικάπροϊόντα τα οποία είναι εξαιρετικά ε-πιβλαβή για τις κοινωνίες και τον πλα-νήτη – και που, ωστόσο, καταναλώνο-νται μαζικά εν αγνοία των προβλημάτων.Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναιτα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα: 62 μέ-ταλλα συνολικά απαιτούνται για τηνκατασκευή των περισσότερων συσκευ-ών, και δεκάδες από αυτά προέρχονταιαπό εργοστάσια με ανήλικους εργάτεςκαι χείριστες συνθήκες. Με μια αλυσίδαπαραγωγής τόσο δαιδαλώδη και περί-πλοκη, είναι εύκολο να προβλέψουμετις ηθικές ανησυχίες μας, όμως με κάθεαγορά μας συμβάλλουμε στη διαιώνισητερατωδών προκλήσεων, όπως η κατα-ναγκαστική εργασία ή η περιβαλλοντικήκαταστροφή.

Τη λύση οραματίζεται να φέρει ηFairphone, μια ολλανδική κοινωνική ε-πιχείρηση που σχεδιάζει smartphonesμε ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσειςκαι πλήρη έλεγχο των συνθηκών παρα-γωγής και εργασίας. Η Fairphone διένυσεένα ενδιαφέρον ταξίδι στην προσπάθειάτης να βελτιώσει την αγορά κινητώντηλεφώνων – ξεκίνησε το 2010 ως μιααπλή διαδικτυακή καμπάνια, το 2013μεταμορφώθηκε σε επιχειρηματική ο-ντότητα με κοινωνικό σκοπό, και το2015 τιμήθηκε με τη διάκριση της τα-χύτερα αναπτυσσόμενης νεοφυούς ε-ταιρείας σε ολόκληρη την Ευρώπη.Μέχρι σήμερα, έχει καταφέρει να που-λήσει πάνω από 150.000 «ηθικές συ-

σκευές», βάζοντας ένα σημαντικό λιθα-ράκι στην καταπολέμηση της ανεύθυνηςπαραγωγής και κατανάλωσης.

Η ευφυΐα της Fairphone έγκειται α-κριβώς στο ότι πάτησε πάνω στην αγοράκαι στον σύγχρονο τρόπο ζωής για νακάνει πραγματικότητα τον φιλανθρωπικότης αντίκτυπο. Το Fairphone II –το και-νούργιο υπερσύγχρονο μοντέλο της, τοοποίο δεν έχει τίποτα να ζηλέψει απότα smartphone αιχμής των ανταγωνι-στών– όχι μόνο μπορεί να περηφανευτείπως είναι το πιο ηθικά παραγόμενο τη-λέφωνο της αγοράς, αλλά έχει επίσηςσχεδιαστεί έτσι ώστε να επισκευάζεται

και να εκσυγχρονίζεται εύκολα από τονχρήστη. Ετσι, η περιβαλλοντική συνεί-δηση συναντά την επιθυμία της αγοράςγια συσκευές μακράς διάρκειας που δενχρειάζονται μόνιμη συντήρηση και πε-ραιτέρω έξοδα. Το προϊόν της κοινωνικήςεπιχείρησης προσφέρεται επίσης καισε εξαιρετικά ανταγωνιστική τιμή, σα-φώς χαμηλότερη από αυτή των πιο δη-μοφιλών συσκευών του σήμερα.

Με την ολιστική της προσέγγισηκαι μια εξαιρετική επικοινωνιακήστρατηγική, η Fairphone επαναπροσ-διορίζει επιτυχώς την έννοια της κοι-νωνικής συνείδησης: φιλανθρωπίαδεν είναι η απόφαση του πώς θα ξο-δέψει κανείς τα λεφτά που του περισ-σεύουν, αλλά μια μόνιμη και πολυ-διάστατη στάση ζωής.

Fairphone II, ένακινητό με... συνείδηση

Ο σωτήριος άμεσοςδανεισμός χρημάτων

Κάνοντας κατανοητήτην επιστήμη σε όλους

Το τελευταίας τεχνολογίας Fairphone II είναι το πιο ηθικά παραγόμενο τηλέφωνο της αγοράς και πωλείται σε ιδιαίτερα ανταγωνιστική τιμή.

<<<<<<

Η καινοτομία και η δημιουρ-γικότητα ως «οχήματα» για να μετατραπούν οι παγκόσμιες προκλήσεις σε μοναδικές ευκαιρίες.

<<<<<<

Smartphones με ελάχιστεςπεριβαλλοντικές επιπτώσειςκαι πλήρη έλεγχο των συνθηκών παραγωγήςκαι εργασίας.

«Αν δώσεις ένα ψάρι σ’ έναν άνθρωπο,θα φάει μια φορά. Αν του μάθεις να ψα-ρεύει, θα τρώει σ’ όλη του τη ζωή», λέειένα πανάρχαιο κινέζικο ρητό. Πουθενάδεν διακρίνεται καλύτερα η σοφία τουαπό τις παγκόσμιες προσπάθειες γιατην εξάλειψη των συνθηκών φτώχειας.Παρά τα εκατομμύρια δολαρίων πουδιοχετεύονται κάθε χρόνο στις φτωχό-τερες γειτονιές του πλανήτη μέσω τωνανθρωπιστικών βοηθειών και του κόσμουτης φιλανθρωπίας, η ανισότητα παρα-μένει. Κορυφαίοι οικονομολόγοι της Α-φρικής, με ηγέτη τη διεθνώς αναγνω-ρισμένη Νταμπίσα Μόγιο από τη Ζάμπια,ισχυρίζονται πως ενώ οι δωρητές τηςΔύσης έχουν τις καλύτερες προθέσεις,η εξωτερική βοήθεια εμποδίζει τη μελ-λοντική δημοσιονομική ανεξαρτησίαενός έθνους. «Αντιθέτως, οι τυφλές δω-ρεές ενδυναμώνουν διεφθαρμένες πο-λιτικές παρατάξεις που κατανέμουν ταχρήματα κατά τη βούλησή τους και ε-νάντια στα συμφέροντα των ταλαιπω-ρημένων ομάδων του πλανήτη», ανα-φέρει η Μόγιο στο επιτυχημένο βιβλίοτης «Νεκρή Βοήθεια».

Με πυξίδα της την άμεση ενίσχυσητων ανθρώπων που ζουν κάτω από ταόρια της φτώχειας, η κοινωνική εταιρείαKivα απαντά σε αυτή την πρόκληση μεμια πλατφόρμα που επιτρέπει στους αν-θρώπους όχι να χαρίζουν, αλλά να δα-νείζουν μικροποσά μέσω του Διαδικτύουσε επιχειρηματίες και φοιτητές χαμηλούεισοδήματος σε πάνω από 80 αναπτυσ-σόμενες χώρες. Ενα εντυπωσιακό 99%των μικροδανείων αποπληρώνονται,φανερώνοντας πως η στοχευμένη οι-κονομική στήριξη που συνδέεται με τηδημιουργία βιώσιμων συνθηκών, είναιπολύ πιο αποτελεσματική από την τυφλήφιλανθρωπία. Από το 2005 που ξεκίνησετη λειτουργία της, η Kivα έχει καταφέρει

να μαζέψει πάνω από 1,5 δισ. δολάρια,διοχετεύοντάς τα σε επιχειρηματίες καιαγρότες, βοηθώντας τους να σταθούνστα πόδια τους και να ξεφύγουν απότην κυκλική παγίδα της φτώχειας. Η ε-ταιρεία επιτρέπει στους δωρητές να δια-λέξουν οι ίδιοι τον παραλήπτη του μι-κροδανείου, δημιουργώντας έτσι άμεσηεπικοινωνία και αλληλεπίδραση μεταξύτου ανεπτυγμένου και του αναπτυσσό-μενου κόσμου.

Η εταιρεία διαθέτει μια σειρά από ε-ντυπωσιακά στοιχεία και αριθμούς πουεξηγούν λεπτομερώς τον κοινωνικό τηςαντίκτυπο – ωστόσο οι ίδιες οι ιστορίεςεπιτυχίας αυτών που δανείζονται απο-

δεικνύουν ακόμη πιο περίτρανα την α-ποτελεσματικότητα της προσέγγισήςτης.

Χάρη σε λιγότερο από 1.000 δολάρια,η Ναζίρα από το Κιργιζιστάν κατάφερενα φτιάξει μια μικρή επιχείρηση πα-ραδοσιακών υφαντών με τέσσερις γυ-ναίκες εργαζόμενες, ο Ρόμπερτ απότην Κένυα εκσυγχρόνισε τη φάρματου και εξάγει πλέον δεκάδες προϊόντα,στηρίζοντας τα εννέα παιδιά του, καιο Ταρίκ από το Πακιστάν έχτισε ένασχολείο για ορφανά. Το καλύτερο όλων:τα δάνεια επεστράφησαν άμεσα, καιοι δωρητές μπορούν να τα παρέχουνξανά στην Kivα, δημιουργώντας δεκά-δες ακόμη ιστορίες επιτυχίας και βιω-σιμότητας.

Με δάνειο 850 δολαρίων, η Ναζίρα από το Κιργιζιστάν κατάφερε να στήσει μια μικρή επιχεί-ρηση παραδοσιακών υφαντών, ξεφεύγοντας από τη φτώχεια.

<<<<<<

Η πλατφόρμα της Kivaςεπιτρέπει στους ανθρώπους όχι να χαρίζουν, αλλά να δανείζουν μικροποσά.

Η αναχρονιστικότητα των εκπαιδευτικώνσυστημάτων και η πολυπλοκότητα πουκρύβει ο κόσμος της επιστήμης οδηγούνσε μια σημαντική πρόκληση: ο επιστη-μονικός αναλφαβητισμός ολοένα και ε-ξαπλώνεται. Παρότι η σύγχρονη επι-στήμη επηρεάζει δεκάδες σημαντικέςαποφάσεις, από τη διατροφή μέχρι τηνκλιματική αλλαγή, οι βασικές γνώσειςκαι η... δίψα για ενημέρωση υστερούν.Αυτό το κενό αντιλήφθηκε το 2008 οΘοδωρής Αναγνωστόπουλος, ο οποίοςαποφάσισε να εγκαταλείψει τα εργα-στήρια και να ιδρύσει την SciCo, μεστόχο να κάνει την επιστήμη απλή καικατανοητή.

«Βλέπετε, το όραμά μου προήλθε απότην εποχή που έκανα το διδακτορικόμου στη μοριακή γενετική, και αντιλή-φθηκα πως, παρά το ενδιαφέρον τουπρότζεκτ μου, η προδιάθεση των συνο-μιλητών μου ήταν η σύγχυση και η α-πάθεια», δηλώνει ο κ. Αναγνωστόπουλος,προσθέτοντας πως με την ολοκλήρωσητων σπουδών του, αποφάσισε να αφο-σιωθεί στην εκλαΐκευση της επιστήμης.Η προσέγγιση της SciCo στηρίζεται σεδύο πυλώνες. Αρχικά, η κοινωνική επι-χείρηση εστιάζει στην επικοινωνία μεμία σειρά διασκεδαστικών φεστιβάλ ε-πιστήμης, όπως το Athens ScienceFestival και τα αντίστοιχά του σε Θεσ-σαλονίκη, Πάτρα, Κύπρο, αλλά και τοευφάνταστο πρόγραμμα Mind The Lab,που λειτουργεί σε μετρό και τρένα καιστοχεύει, σε πολύ σύντομο χρονικό διά-στημα, να κινήσει την επιστημονικήπεριέργεια του ευρύτερου κοινού. «Είναιμια ενδιαφέρουσα πρόκληση για εμάςως επιστήμονες, να συνειδητοποιήσουμεπώς μπορούμε να επικοινωνήσουμε μεαμεσότητα πολύπλοκες έννοιες», ανα-φέρει με πάθος ο κ. Αναγνωστόπουλος.Δεύτερος, και εξίσου σημαντικός πυλώ-

νας, είναι η εκπαίδευση, καθώς η SciCoεπικεντρώνεται σε σχολεία της επαρχίαςγια να μοιραστεί τη φιλοσοφία της μεάτομα που δεν έχουν συχνή πρόσβασηστην τεχνολογία και στη διαδραστικήεκπαίδευση.

Η καινοτομία της προσέγγισης τηςSciCo στην αντιμετώπιση του επιστη-μονικού αναλφαβητισμού αναγνωρί-στηκε πριν από μερικά χρόνια από τηνAshoka, μία από τις μεγαλύτερες πα-γκόσμιες πλατφόρμες κοινωνικής επι-χειρηματικότητας. Ο κ. Αναγνωστό-πουλος επελέγη ως ο πρώτος ΕλληναςFellow της Ashoka, χάρη στον μετρή-σιμο κοινωνικό αντίκτυπο και την ευ-

φάνταστη λύση της πρωτοβουλίας του.«Σε περιβάλλοντα όπως η Ελλάδα, μεδυσανάλογα μικρό τομέα φιλανθρωπίαςσυγκριτικά με το μέγεθός της, συνει-δητοποιήσαμε από νωρίς πως δεν είναιβιώσιμο να ζεις μόνο με χορηγίες καιδωρεές», αναφέρει ο ιδρυτής της SciCo,προσθέτοντας πως παρότι πολλές απότις δράσεις του φορέα παρέχονται δω-ρεάν, ορισμένες υπηρεσίες είναι έναντιαμοιβής ώστε να συντηρηθούν η οντό-τητα και ο αντίκτυπός της. Χάρη στονέξυπνο επιχειρηματικό σχεδιασμό καιστο αστείρευτο πάθος του ιδρυτή γιατο αντικείμενο που πραγματεύεται, ηSciCo φαίνεται πως θα συνεχίσει νακάνει την επιστήμη διασκεδαστική γιαπολλά χρόνια ακόμα.

Ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος και η ομάδα της SciCo προσπαθούν να κάνουν την επι-στήμη προσιτή με έναν απλό και διασκεδαστικό τρόπο.

<<<<<<

Η SciCo στοχεύει με τις δράσεις της να κινήσει την επιστημονική περιέργεια ευρύτερου κοινού.

Οι 9 από τους 17 καλύτερους κοινωνικούς επιχειρηματίες του κόσμου, σύμφωνα με λίστα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, δραστηριοποιούνται στην Αφρική.

Η αλτρουιστικήπροσέγγιση του επιχειρείνΟι κοινωνικές επιχειρήσεις θέτουν ως προτεραιότητα πριν από το οικονομικό κέρδος μια ευρύτερη κοινωνική αποστολή

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 201922 l Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Εδώ στρίμωγμα, κίνδυνοι και ταλαιπωρία,αλλού ανέσεις, σιγουριά και πολυτέλειες.Εδώ κέρματα, αναπτήρες, φωτοβολίδεςευθείας βολής, δακρυγόνα, ακόμη καιβόμβα μολότοφ σε ματς του ΤσάμπιονςΛιγκ, αλλού απόλυτη ασφάλεια, κόκκιναχαλιά, υπηρεσίες όπως μουσεία, γραφείαστοιχημάτων κ.λπ. Δεν είναι διόλου πε-ρίεργο πως τα γήπεδα με τη μεγαλύτερηπτώση στον μέσο αριθμό εισιτηρίωντην τελευταία 15ετία είναι τα ελληνικά,σύμφωνα με νέα έρευνα του Ποδοσφαι-ρικού Παρατηρητηρίου CIES της Ελβε-τίας. Τα στοιχεία του ελβετικού παρα-τηρητηρίου αποκαλύπτουν μείωση κατά32% του μέσου όρου εισιτηρίων στο ελ-ληνικό πρωτάθλημα από την πενταετία2003-2008 έως την πενταετία 2013-2018.Πρόκειται για τη μέγιστη μείωση απότα 26 εθνικά πρωταθλήματα που κατα-γράφονται στην έρευνα, με δεύτερο χει-ρότερο ποσοστό μείωσης αυτό του νορ-βηγικού πρωταθλήματος (-29%).Σε α-πόλυτους αριθμούς η Σούπερ Λίγκαέπεσε από τα 5.724 εισιτήρια κατά μέσονόρο ανά αγώνα την πενταετία από το2003-04 έως το 2007-08, στα 3.896 εισι-τήρια την περίοδο από το 2013-14 έωςτο 2017-18.

Η έρευνα μάλιστα φροντίζει να δώσεικαι τη δική της εξήγηση για τη δραματικήπτώση στα εισιτήρια στη χώρα μας: «Τασυχνά σκάνδαλα και τα περιστατικά πουκηλιδώνουν τους αγώνες είχαν πολύ αρ-νητικές συνέπειες στο ενδιαφέρον τωνθεατών», τονίζει η έκθεση του ελβετικούιδρύματος.Είναι γεγονός ότι η αξιοπιστίατου ελληνικού πρωταθλήματος και ταφαινόμενα βίας που συνεχώς παρουσιά-ζονται, έχουν καταστήσει ελάχιστα ελ-κυστική στους πολλούς φιλάθλους –πέρααπό τους αθεράπευτα φανατικούς τωνομάδων– την προοπτική παρακολούθη-σης ενός αγώνα του ελληνικού πρωτα-θλήματος.

Ωστόσο υπάρχουν ακόμη πολλοί πα-ράγοντες τους οποίους αντιμετωπίζειαυτομάτως όποιος διαβεί το κατώφλιμιας θύρας γηπέδου. Πρόκειται ουσια-στικά για την αντανάκλαση της ποδο-σφαιρικής/αθλητικής παιδείας του μέσουΕλληνα, αλλά και της ποιότητας υπηρε-σιών που παρέχει το κράτος στον Ελληνα

φορολογούμενο.Εδώ η αστυνόμευσηκαι η ασφάλεια είναι προβληματικές,το ίδιο και η μετακίνηση προς και απότα γήπεδα, στις κερκίδες βασιλεύει οφόβος των επεισοδίων, οι υποδομέςείναι από προβληματικές έως τραγικές,με τις τουαλέτες των ξένων γηπέδωννα απέχουν έτη φωτός από τις ελληνικέςκαι τα πάρκινγκ των σταδίων στο εξω-τερικό να κάνουν τα ελληνικά γήπεδανα ντρέπονται με τη σύγκριση.Ακόμηκαι τα ακραία φαινόμενα όπως η ρίψηαντικειμένων ή ο ρατσισμός στα ξέναγήπεδα τιμωρούνται παραδειγματικά,πρώτα από τους ίδιους τους συλλόγους,

ενώ στη χώρα μας κάτι τέτοιο αποτελείεξαίρεση και όχι κανόνα.

Αλλωστε η αθλητική παιδεία στηνΕλλάδα είναι ανύπαρκτη – το γήπεδοδεν θα μπορούσε ποτέ στη χώρα μας ναθεωρηθεί χώρος κοινωνικής και πολιτι-σμικής έκφρασης, παρά μόνο τόπος α-ντιπαλότητας, εκτόνωσης και αντίδρα-σης.Προσθέτουμε σε όλα αυτά και τηνοικονομική κρίση στην Ελλάδα, που έ-πληξε τόσο τις τσέπες των απλών φιλά-θλων όσο και τους συλλόγους που ελα-χιστοποίησαν τις επενδύσεις τους καιοδήγησε ιστορικούς συλλόγους με πολ-λούς οπαδούς σε κατώτερες κατηγορίες,και έχουμε το παζλ των αιτίων της συρ-ρίκνωσης στα εισιτήρια στην Ελλάδα.

Θα πει κανείς, δηλαδή η Πολωνία πουέρχεται πρώτη σε αύξηση εισιτηρίωνκατά 47% έχει καλύτερη παιδεία, καλύ-τερα γήπεδα και ποιοτικότερο πρωτά-θλημα από την Ελλάδα; Η απάντηση –δυστυχώς για την Ελλάδα– είναι ναι, κα-θώς εκεί η πρόοδος είναι αλματώδης καιεδώ η πτώση συνεχής. Αλλωστε η Πο-λωνία φιλοξένησε προσφάτως το Ευρω-

παϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου (το2012) βελτιώνοντας ουσιαστικά τις υ-ποδομές της. Το ίδιο ισχύει και για τιςχώρες που έπονται της Πολωνίας σε αύ-ξηση, όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία (Τσβάι-τελιγκα) και η Βραζιλία.Η έκθεση ακόμηπαρουσιάζει την κατάταξη των πρωτα-θλημάτων παγκοσμίως με βάση τον μέσοαριθμό θεατών ανά αγώνα κατά την πε-νταετία 2013-2018. Εκεί προηγείται ηΓερμανία με 43.402 θεατές ανά αγώνατης πρώτης κατηγορίας, με δεύτερη τηνΑγγλία (36.675), τρίτη την Ισπανία(27.381), τέταρτο το Μεξικό (25.582) καιπέμπτη την Ιταλία (22,967). Την πρώτηδεκάδα συμπληρώνουν τα πρωταθλήματατης Κίνας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ, τηςΟλλανδίας, και η δεύτερη κατηγορία τηςΓερμανίας.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στον πίνακααυτόν 38η από τα 51 πρωταθλήματα,πίσω από τη Νότια Αφρική, τον Ισημε-ρινό, την Ταϊλάνδη, ακόμα και την...τέταρτη κατηγορία της Αγγλίας. Και ηπτώση, όπως φαίνεται, δύσκολα θα α-νασχεθεί.

Ελεύθερη πτώση και στα εισιτήριαΤο ένα τρίτο του κοινού του έχασε το ελληνικό ποδόσφαιρο τα τελευταία 15 χρόνια

<<<<<<<

Η Σούπερ Λίγκα είναι τελευταία μεταξύ 26 ευρω-παϊκών λιγκών σε ποσοστόπροσέλευσης και 38ηανάμεσα σε 51 πρωταθλήματαπαγκοσμίως κατά Μ.Ο.

Η ολοκλήρωση της ένδοξης και αξιοθαύ-μαστης καριέρας του Ντιρκ Νοβίτσκι,ύστερα από 21 χρόνια ανελλιπούς πα-ρουσίας στο ΝΒΑ και σε ηλικία 41 ετών,προστέθηκε στη «Βίβλο» των Ευρωπαίωνπαικτών μπάσκετ που ακολούθησαν τηναντίθετη διαδρομή από τους Αμερικανούςπαίκτες που κατακλύζουν το ευρωπαϊκόμπάσκετ και διέπρεψαν στο κορυφαίοκαι δυσκολότερο πρωτάθλημα του κό-σμου. Ο Γερμανός σταρ έγραψε ιστορίαμε τα ρεκόρ που πέτυχε στο ΝΒΑ και α-γωνιζόμενος μόνο στους Ντάλας Μάβε-ρικς, κατακτώντας τον τίτλο του 2011,και σε 1.522 αγώνες σκόραρε 31.560 πό-ντους, κέρδισε 11.489 ριμπάουντ, έδωσε3.651 ασίστ, έκοψε 1.281 σουτ αντιπάλωνκαι «έκλεψε» την μπάλα 1.210 φορές.

Ο «μεγάλος λευκός», όπως τον απο-καλούσαν στο ΝΒΑ, συγκαταλέγεται στο«κλειστό» γκρουπ των Ευρωπαίων παι-κτών που έγιναν σταρ, δίπλα στους Α-μερικανούς και στους Αφρικανούς συ-μπαίκτες τους και ενώ σε αρκετές περι-πτώσεις τους ξεπέρασαν σε δόξα. Ο ά-σημος Βούλγαρος Γκιόργκι Γκλούτσκοφέγινε ο πρώτος Ευρωπαίος παίκτης πουδοκίμασε να παίξει στο ΝΒΑ, το 1985,με τους Φοίνιξ Σανς για δύο μόνο χρόνια,και ακολούθησαν δύο ψηλοί, επίσης,από μη παραδοσιακές μπασκετικές χώρες,ο Γερμανός Ντέτλεφ Σρεμφ και ο Ολ-λανδός Ρικ Σμιτς. Ο πρώτος έπαιξε στοΝτάλας και ο δεύτερος έγινε παίκτηςπρώτης γραμμής στους Ιντιάνα Πέισερς,αγωνιζόμενος για 11 χρόνια και έχονταςδιψήφιο αριθμό πόντων.

Στο ευρωπαϊκό μπάσκετ της δεκαε-τίας του 1980, τρία ήταν τα μεγάλα ο-νόματα που θα μπορούσαν να γίνουν«πρεσβευτές» του. Ο Νίκος Γκάλης, οΑρβιντας Σαμπόνις και ο αείμνηστοςΝτράζεν Πέτροβιτς. Ο ανυπέρβλητοςσταρ που άλλαξε τον ρουν της ιστορίαςτου ελληνικού μπάσκετ, με την εθνικήομάδα του 1987, δεν έπαιξε ποτέ στοΝΒΑ. Ο Σαμπόνις, που τον αποκαλούσαν«θαύμα της φύσης», αγωνίσθηκε στοΠόρτλαντ, το 1995. Είχε διορατικότητα,αμέτρητη αντίληψη του παιχνιδιού καιάψογη τεχνική, αλλά τα ταλαιπωρημέναγόνατά του δεν του επέτρεψαν να α-φήσει εποχή.

Τον Ιούνιο του 1989 και αμέσως μετάτην ολοκλήρωση του Ευρωμπάσκετ,τρεις παίκτες της πρώην Γιουγκοσλαβίας,ετοίμασαν τις βαλίτσες τους για το υπε-ρατλαντικό ταξίδι. Ο Ντράζεν Πέτροβιτςυπέγραψε συμβόλαιο στο Πόρτλαντ,αλλά δεν δικαίωσε άμεσα τις προσδοκίες

που υπήρχαν. Μεγαλούργησε, όμως, μέ-χρι τον θάνατο του, το 1993, στους ΝιουΤζέρσεϊ Νετς. Μπορεί να είχε προηγηθείο Λιθουανός Σαρούνας Μαρτσιουλιόνις,από τα μέσα της δεκαετίας του 1980,παίζοντας σημαίνοντα ρόλο, αλλά ο «Μό-τσαρτ» έχει περάσει στο πάνθεον ως οκορυφαίος Ευρωπαίος γκαρντ. Μεγάληκαριέρα διέγραψε ο Βλάντε Ντίβατςστους Λος Αντζελες Λέικερς και ο ΤόνιΚούκοτς, που ήταν μέλος των τριών συ-νεχόμενων πρωταθλητών του ΝΒΑ, Σι-κάγο Μπουλς, και συμπαίκτης του ΜάικλΤζόρνταν. Μικρή παρουσία στο ΝΒΑ εί-χαν οι γνώριμοι σε Ολυμπιακό και Πα-ναθηναϊκό Ζάρκο Πάσπαλι και ΣάσαΒολκόφ.

Στη χαραυγή του 21ου αιώνα, οι Ευ-ρωπαίοι είχαν κερδίσει περίοπτη θέσηστο ΝΒΑ. Ο Πέτζα Στογιάκοβιτς ήτανίσως ο κορυφαίος σμολ φόργουορντόλων των εποχών και διέπρεψε στο Σα-κραμέντο. Ο Ρώσος Κιριλένκο έκανε ε-ξαιρετική δεκαετία στη Γιούτα. Οι Ισπανοίέστειλαν τη δική τους μεγάλη «φουρνιά»,με τους Καλντερόν, Ρούντι, Ρούμπιο,Μαρκ Γκασόλ, ενώ ο παίκτης που ξεχώ-ρισε από τους «φούριας ρόχας» είναι οΠάου Γκασόλ.

Οι Γάλλοι καμαρώνουν για τους Ντιό,Νοά και εσχάτως τον Μπατούμ. Ο ΤόνιΠάρκερ είναι ξεχωριστό κεφάλαιο στους«τρικολόρ» και η καριέρα του στουςΣπερς (4 πρωταθλήματα) αποτελεί δι-καίωση του τεχνικού Γκρεγκ Πόπβιτςγια την εμπιστοσύνη που του έδειξε.

Σε αυτή την ελίτ των Ευρωπαίων παι-κτών του ΝΒΑ έχει πάρει, ήδη, περίοπτηθέση ο Ελληνας Γιάννης Αντετοκούνμποκαι, αν έχει διάρκεια καριέρας υψηλούεπιπέδου, θα βρεθεί στην κορυφή.

Γ. Β.

Ευρωπαίοι κατακτητές του ΝΒΑ

Ο κορυφαίος Γερμανός που πάτησε σταπαρκέ του ΝΒΑ, Ντιρκ Νοβίτσκι.

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η l 23Τρίτη 30 Απριλίου - Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Του ΝΙΚΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

Ενα τείχοςδιαφορετικό από τα άλλα χτίζεταιεδώ και μία δεκαετία κάτω από τον καυτόαφρικανικό ήλιο. Εκτείνεται σε μήκος8.000 χλμ., από τις δυτικές ακτές της Σε-νεγάλης έως τις ανατολικές ερημικές πα-ραλίες του Τζιμπουτί, και στην οικοδόμησήτου συμμετέχουν πάνω από 20 κυβερνή-σεις της Αφρικής. Ο λόγος για το ΜεγάλοΠράσινο Τείχος, μια λωρίδα πρασίνου καιδενδρυλλίων ανθεκτικών στην ξηρασία,που θα διασχίζει το νότιο κομμάτι της ε-ρήμου Σαχάρα και αποτελεί ένα από ταπιο φιλόδοξα περιβαλλοντικά προγράμματαπαγκοσμίως. Με την ολοκλήρωσή του,το πράσινο τείχος θεωρείται ότι θα συμ-βάλει δραστικά στον περιορισμό των ε-πιπτώσεων που επιφέρουν οι κλιματικέςαλλαγές στην υποσαχάρια Αφρική και θααποτελεί το μεγαλύτερο οικοσύστημαχλωρίδας στον πλανήτη – τρεις φορές με-γαλύτερο από τον γιγάντιο κοραλλιογενήύφαλο της Αυστραλίας.

Την εξαιρετικά φιλόδοξη πρωτοβουλίαπεριβαλλοντικής αποκατάστασης εισήγαγετο 2008 η Αφρικανική Ενωση, έπειτα απόαίτημα του πρώην προέδρου της Μπουρ-κίνα Φάσο, Τόμας Σανκάρα. Η ξηρή περιοχήστην οποία σχεδιάζεται το τείχος των δεν-δρυλλίων δεν ήταν πάντοτε έρημη – γιαδεκαετίες αποτελούσε πλούσια όαση πρα-σίνου, εξαιρετικά σημαντική για τη γεωργίακαι τις καλλιέργειες της αφρικανικής η-πείρου. Ωστόσο, η καταστροφική εξίσωσητης αύξησης του πληθυσμού, της κακήςδιαχείρισης του εδάφους και της κλιματικήςαλλαγής σταδιακά μεταμόρφωσε την πε-ριοχή σε μια άγονη και υποβαθμισμένηλωρίδα γης. Τα προβλήματα που δημιούρ-γησε η ερημοποίηση του εδάφους είναιαμέτρητα, από την έλλειψη τροφίμων καικαθαρού νερού μέχρι και τη βία και τιςδιαμάχες λόγω της συρρίκνωσης των φυ-σικών πόρων. Στη δεκαετία που πέρασεαπό τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία

του Μεγάλου Πράσινου Τοίχους, η πρω-τοβουλία έχει αντιμετωπίσει ουκ ολίγεςπροκλήσεις, και ως αποτέλεσμα σήμεραμόλις το 15% της έκτασης έχει αποκατα-σταθεί. Ωστόσο, τα οφέλη έχουν αρχίσειήδη να είναι ορατά για τις χώρες της α-

φρικανικής ηπείρου. Στη Νιγηρία, όπου5 εκατομμύρια εκτάρια γης έχουν απο-κατασταθεί και βρίθουν από πλούσια βλά-στηση, τα κάποτε ξηρά πηγάδια είναιπλέον γεμάτα με πόσιμο νερό, ενώ στηΣενεγάλη, μία από τις φτωχότερες χώρεςτης Αφρικής, τα 120 εκατομμύρια στρέμ-ματα δενδρυλλίων που φυτεύθηκαν προ-σφέρουν πλέον γόνιμο έδαφος για τηνάνθηση της γεωργίας. Ισως το πιο ενδια-φέρον αποτέλεσμα του τείχους είναι ορατόστην Αιθιοπία, όπου η δενδροφύτευσηκαι η συντήρηση δένδρων έχουν οδηγήσεισε χιλιάδες νέες πηγές εργασίας και ει-

σοδήματος για τους φτωχούς κατοίκουςτης έρημης περιοχής. Αποτελεί ίσως τηνκαλύτερη απάντηση στο επιχείρημα πωςη περιβαλλοντική προστασία δεν συνάδειμε την οικονομική ανάπτυξη, που για δε-καετίες εμπόδιζε αντίστοιχες πράσινεςπρωτοβουλίες. Το Μεγάλο Πράσινο Τείχοςαναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2030– ωστόσο, εν μέρει έχει ήδη επιτύχει τονστόχο του: να ευαισθητοποιήσει δεκάδεςκυβερνήσεις και να αποδείξει πως, παράτα λάθη του παρελθόντος, ο άνθρωποςμπορεί να αντιστρέψει την καταστροφήπου έχει προκαλέσει στο περιβάλλον.

Το πράσινο τείχος της ΑφρικήςΜια λωρίδα από χιλιάδες δενδρύλλια στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής

Στο εσωτερικό της Ισπανίας, ανάμεσαστις πόλεις Γρανάδα και Μούρθια, βρί-σκεται ένα από τα πιο ξηρά μέρη της Ευ-ρώπης, που διαβρώνεται συνεχώς. Τα τε-λευταία δέκα χρόνια, τα δάση εξαφανί-ζονται με εκθετικό βαθμό και οι αγρότεςαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γητους και να αναζητήσουν εργασία στιςπόλεις.

Ενα οικολογικό επιχειρηματικό κίνημα,ονόματι Alvelal, φιλοδοξεί να αντιστρέψειτην υποβάθμιση του εδάφους, μεταμορ-φώνοντας την ερημική περιοχή σε όασηαγροτικής παραγωγής και βιοποικιλίας.Το όραμα της πρωτοβουλίας, στην οποίασυμμετέχουν δεκάδες Ισπανοί επιχειρη-ματίες, διεθνείς επενδυτές και περιβαλ-λοντικοί οργανισμοί, βασίζεται στη φύ-τευση 50.000 επιλεγμένων δένδρων αλλάκαι σε ένα ολιστικό πρόγραμμα αποκα-τάστασης, αναγεννητικής γεωργίας χάρηστις νέες τεχνολογίες, και βιώσιμης κτη-νοτροφίας. Αν πετύχει, το πιλοτικό πρό-γραμμα θα αποτελέσει πυξίδα για μελ-λοντικές προσπάθειες αντιστροφής τηςκαταστροφής που προκαλεί στο έδαφοςη κλιματική αλλαγή και η ανεύθυνη α-νάπτυξη.

Χρειάζεται χρόνοςΗ πρωτοβουλία Alvelal βασίζεται σε

δύο πρότζεκτ που έχουν ήδη ολοκληρωθείστις ερήμους της Αυστραλίας και της Νο-τίου Αφρικής με επιτυχία. Κλειδί σε όλεςτις προσπάθειες είναι η αναδάσωση ωςεπιχειρηματική διαδικασία, καθώς η α-ποκατάσταση του εδάφους δημιουργείεκατοντάδες ευκαιρίες εκμετάλλευσηςκαι προσελκύει το ενδιαφέρον επενδυτώνπου χρηματοδοτούν την ακριβή διαδι-κασία. Η αναγέννηση του εδάφους απαιτείαρκετή υπομονή – οι αποδόσεις των ε-πενδύσεων δεν είναι γρήγορες και υπο-λογίζεται πως θα χρειαστεί να φτάσουμε

στο 2035 για να επιφέρει το Alvelal απτάαποτελέσματα.

Ωστόσο, οι επιστήμονες εκτιμούν ήδηπως ο αντίκτυπος της αναδάσωσης θαείναι τεράστιος. «Το έργο που πραγμα-τοποιείται στην Ισπανία, αν ολοκληρωθείσωστά, θα μπορούσε μέχρι και να αλλάξειτο τοπικό κλίμα και να αντιστρέψει τηνκλιματική αλλαγή στην περιοχή», ανα-φέρει ο Τιμ Κριστόφερσεν, επικεφαλήςτου τμήματος κλίματος της επιτροπήςτου ΟΗΕ για το περιβάλλον.

Μεταμόρφωση της ερήμου σε όαση αγροτικής παραγωγής

<<<<<<

Αναμένεται να ολοκληρωθείμέχρι το 2030, ωστόσο, ενμέρει έχει ήδη πετύχει τον στόχο του.

Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος φιλοδοξεί να σταματήσει την επέκταση της ερήμου Σαχάρα σε καλλιεργήσιμα εδάφη.

Η έρημος της Ισπανίας θα αποτελέσει μο-ντέλο για την αποκατάσταση του εδάφους.

<<<<<<

Πιλοτικό πρόγραμμα στην Ισπανία για αντιστροφή τηςυποβάθμισης του εδάφους,με κλειδί την αναδάσωση.

Τα κοράλλια μπορεί να καταλαμβάνουνκάτι λιγότερο από το 0,1% των ωκεανών,ωστόσο παρέχουν σπίτι στο ένα τέταρτοτων θαλάσσιων ειδών του πλανήτη καισυμβάλλουν καταλυτικά στη βελτίωσητης ποιότητας του νερού. Δυστυχώς, ωςιδιαίτερα ευαίσθητες δομές, οι κοραλλιο-γενείς ύφαλοι είναι εξαιρετικά ευάλωτοιστις καταστροφικές συνέπειες της μόλυν-σης, της κλιματικής αλλαγής και της ανε-ξέλεγκτης αλιείας. Οι επιστήμονες προει-δοποιούν πως μέσα στην επόμενη δεκαετίατο 70% των κοραλλιών του πλανήτη θαέχει διαβρωθεί. Ωστόσο, μια ευφάνταστηλύση έρχεται χάρη στην τεχνολογία τρισ-διάστατης εκτύπωσης, η οποία εδώ καιδύο χρόνια χρησιμοποιείται για τη δημι-ουργία τεχνητών υφάλων που αντικαθι-στούν τα κατεστραμμένα κοράλλια και ε-παναφέρουν τη ζωή στις θάλασσες τουπλανήτη. Πρωτοπόρος στην καινοτόμολύση για την περιβαλλοντική αποκατά-σταση των ωκεανών είναι η ολλανδική ε-ταιρεία Boskalis, η οποία εξειδικεύεταιστις θαλάσσιες κατασκευές και υποδομές,ωστόσο το 2016 αποφάσισε να χρησιμο-ποιήσει την τεχνογνωσία της για να δη-

μιουργήσει τεχνητούς υφάλους. Σε συ-νεργασία με το Ιδρυμα του Πρίγκιπα Αλ-βέρτου B΄ του Μονακό και με την ευρω-παϊκή πανεπιστημιακή κοινότητα, η εται-ρεία προχώρησε σε εντατική έρευνα γιατις τοπικές ιδιαιτερότητες των υπαρχόντωνκοραλλιών. Με τη βοήθεια των τρισδιά-στατων εκτυπωτών, η Boskalis δημιούρ-γησε έξι πιλοτικές κατασκευές τεχνητώνυφάλων φτιαγμένες εξ ολοκλήρου απόάμμο και τις τοποθέτησε στη θάλασσατου Λαρβότο στο νότιο τμήμα του Πριγκι-πάτου του Μονακό. «Πιστεύαμε στην ιδέαεξαρχής, ωστόσο τα αποτελέσματα πουέχουμε παρατηρήσει στα δύο χρόνια πουέχουν τοποθετηθεί η τεχνητοί ύφαλοι ξε-

περνούν κάθε προσδοκία μας», αναφέρειμε ενθουσιασμό στην «Κ» ο Σάντερ Στίν-πρινκ, υπεύθυνος προγραμμάτων έρευναςκαι ανάπτυξης της Boskalis. Πράγματι, οιτεχνητοί ύφαλοι της εταιρείας έχουν αρχίσεινα κατοικούνται από κάθε είδους θαλάσσιαςζωής και ο πληθυσμός των ψαριών της πε-ριοχής έχει πλέον αυξηθεί εντυπωσιακά.Επειτα από την επιτυχία του πιλοτικούπρογράμματος, η ολλανδική εταιρεία σχε-διάζει να επεκτείνει το πρόγραμμα περι-βαλλοντικής αποκατάστασης εφαρμόζοντάςτο σε θαλάσσιους βιότοπους από τη Με-σόγειο μέχρι του ωκεανούς της ΑνατολικήςΑσίας. Η ευχρηστία και η αποτελεσματικότητατων τρισδιάστατων τεχνητών κοραλλιώνμπορεί να μην είναι αρκετές για να κρατήσουντη βιοποικιλία των θαλασσών στα επίπεδαπροηγούμενων ετών, ειδικά αν δεν συνδυα-στούν από μια ολιστική προσπάθεια κατα-πολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσοαποτελούν μια λάμψη ελπίδας πως ο άνθρωποςδεν γεννάει μόνο εργαλεία που καταστρέφουντη φύση και πως με λίγη φαντασία και συ-νείδηση μπορεί να αντιστρέψει την κατα-στροφή που προκαλεί στον θαυμαστό κόσμοτων θαλασσών.

Ανάκαμψη με τεχνητά κοράλλια<<<<<<

Ολλανδική εταιρεία σχεδιά-ζει να επεκτείνει το επιτυχη-μένο πρόγραμμά της σε θα-λάσσιους βιοτόπους από τηΜεσόγειο έως τους ωκεα-νούς της Αν. Ασίας.

Τα πειραματικά τεχνητά κοράλλια της ολλανδικής Boskalis έχουν αρχίσει να κατοικούνται από την τοπική πανίδα.

Τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα θαζήσουν κατά μέσον όρο 20 μήνες λιγό-τερο εξαιτίας της έκθεσής τους στην α-τμοσφαιρική ρύπανση, σύμφωνα με έκ-θεση που μετρά τις επιπτώσεις της ρύ-πανσης στο προσδόκιμο ζωής. Η τρίτηετήσια έκθεση SOGA (State of Globalair) σημειώνει ότι η ατμοσφαιρική ρύ-πανση σκοτώνει περισσότερους ανθρώ-πους από την ελονοσία και τα τροχαίαμαζί.

«Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι οπέμπτος μεγαλύτερος γνωστός παρά-γοντας θνησιμότητας σε παγκόσμιο ε-πίπεδο», σημειώνει η έκθεση του Ινστι-

τούτου Yγειονομικών Επιπτώσεων(Health Effects Institute). Η ρύπανσηπροξένησε σχεδόν πέντε εκατομμύριαθανάτους παγκοσμίως το 2017, ήτανδηλαδή υπεύθυνη για έναν στους δέκαθανάτους.

Πάνω από το 90% του παγκόσμιουπληθυσμού ζει σε περιοχές, στις οποίεςη ρύπανση ξεπερνά τα επίπεδα που

ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.Ακόμη και σε περιοχές στις οποίες η α-τμόσφαιρα είναι σχετικά καθαρή, μεγάλημερίδα πληθυσμού εκτίθεται σε ρύπανσηστο εσωτερικό των σπιτιών, εξαιτίαςτου μαγειρέματος και της θέρμανσηςμε ξύλα, κάρβουνα και λοιπές κατηγορίεςβιομάζας.

Οι δύο βασικές κατηγορίες ρύπων

που μετρούνται στη μελέτη είναι τα μι-κροσωματίδια (σωματίδια διαμέτρου μι-κρότερης των 2,5 μικρών) και το επι-φανειακό όζον. Δορυφορικά στοιχείαεπιτρέπουν τη μέτρηση των ρύπων απότο Διάστημα, ενώ παράλληλα, στη μελέτηαξιοποιήθηκαν στοιχεία από 9.000 επι-φανειακούς σταθμούς μέτρησης, αντίπερίπου 6.000 σταθμών που είχαν χρη-

σιμοποιηθεί στην αντίστοιχη περυσινήμελέτη. Τα δύο στοιχεία προόδου πουαναφέρονται είναι ότι η ρύπανση απόμικροσωματίδια βρίσκεται σε τροχιάμείωσης στην Κίνα και ότι σε παγκόσμιοεπίπεδο, λιγότεροι άνθρωποι χρησιμο-ποιούν στερεά καύσιμα για το μαγείρεμα.Το μέγεθος της πρόκλησης, όμως, πα-ραμένει τεράστιο, εφόσον ο μισός πλη-θυσμός της γης –περίπου 3,5 δισ. άν-θρωποι– εκτέθηκε σε ρύπανση εσωτε-ρικού χώρου το 2017.

Το κομμάτι της έρευνας που αφοράτο προσδόκιμο ζωής βασίζεται στη δου-λειά του επίκουρου καθηγητή του πα-νεπιστημίου του Τέξας, Τζόσουα Απτε,ο οποίος υπολόγισε ότι στη Νότια Ασία,η ρύπανση αφαιρεί κατά μέσον όρο 30μήνες ζωής, στην Αφρική 24 μήνες ζωής,στη Νοτιοανατολική Ασία 23 μήνες ζωήςκαι στον ανεπτυγμένο κόσμο πέντε μή-νες ζωής. Παγκοσμίως, η ρύπανση ευ-θύνεται για το 41% των θανάτων απόχρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια,το 20% των θανάτων από διαβήτη τύπου2, το 19% των θανάτων από καρκίνοτου πνεύμονα, το 16% των θανάτωναπό ισχαιμικά επεισόδια και το 11% τωνθανάτων από εγκεφαλικά επεισόδια.

«Το γεγονός ότι οι ζωές των παιδιώνεπηρεάζονται τόσο πολύ ήταν πραγμα-τικά σοκ», δήλωσε στην εφημερίδαGuardian ο αντιπρόεδρος του HEI, Ρό-μπερτ Ο’ Κίφε. «Δεν υπάρχει μαγική λύ-ση, αλλά οι κυβερνήσεις πρέπει να α-ναλάβουν δράση».

<<<<<<

Σκοτώνει περισσότερους αν-θρώπους από όσους η ελο-νοσία και τα τροχαία μαζί – Το 2017 προξένησε σχεδόνπέντε εκατομμύρια θανάτουςπαγκοσμίως. Στη Νότια Ασία, η ρύπανση αφαιρεί κατά μέσον όρο 30 μήνες ζωής, στην Αφρική 24

μήνες, στη Νοτιοανατολική Ασία 23 μήνες και στον ανεπτυγμένο κόσμο 5 μήνες ζωής.

Οι επιπτώσεις της ρύπανσηςΗ μόλυνση του αέρα αφαιρεί 20 μήνες ζωής στα παιδιά, σύμφωνα με νέα έκθεση

REU

TERS

Του CARL ZIMMER, THE NEW YORK TIMES

Μια μυστηριώδης ορμόνη υπόσχεται θεα-ματική βελτίωση των διανοητικών λειτουρ-γιών, τόσο σε υγιείς όσο και σε ασθενείςμε νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Ομως ηορμόνη, που ονομάστηκε Κλωθώ, όπως ημοίρα που κρατάει το νήμα της ζωής, απέχειπολύ από το να μετατραπεί σε φαρμακευτικόσκεύασμα, γιατί ο τρόπος με τον οποίο ε-πιδρά δεν είναι ακόμη κατανοητός.

Η ανακάλυψη της ορμόνης έγινε απότον Ιάπωνα καρδιολόγο Μακότο Κούρο-ο,ο οποίος της έδωσε και το όνομα. Ο Κού-ρο-ο διαπίστωσε ότι η Κλωθώ παράγεταισε αρκετά όργανα, περιλαμβανομένου τουεγκεφάλου. Ηδη από το 2005, πειράματαέδειξαν ότι στα ποντίκια, η ορμόνη συν-δέεται με αύξηση του προσδόκιμου ζωήςκατά 30%, ενώ η έλλειψή της με ταχύτατηγήρανση. Το 2011, το Πανεπιστήμιο τουΣαν Φρανσίσκο ίδρυσε νέο εργαστήριο μεβασικό στόχο να κατανοήσει την ορμόνηαυτή. Η διευθύντρια του εργαστηρίου, δρΝτένα Ντούμπαλ, ξεκίνησε με πειράματαπου αφορούσαν την επίδραση της ορμόνηςστις διανοητικές δυνατότητες των ποντι-κιών. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.Σε μια μελέτη, ποντίκια που είχαν εγκε-φαλικές βλάβες από τη νόσο Αλτσχάιμερδεν παρουσίαζαν κλινικά συμπτώματα τηςνόσου. Υγιή ποντίκια τα κατάφερναν πολύκαλύτερα στους λαβυρίνθους αν διέθετανπερισσότερη Κλωθώ.

Τον Μάρτιο, η Ντούμπαλ και οι συνά-δελφοί της δημοσίευσαν έρευνα που δείχνειότι η Κλωθώ μπορεί να παρέχει κάποια

προστασία από το Αλτσχάιμερ και στουςανθρώπους. Αλλες ερευνητικές ομάδες πουμελέτησαν την επίπτωση σε ανθρώπουςβρήκαν επίσης πολύ ενθαρρυντικά αποτε-λέσματα, όμως όλες οι έρευνες ήταν μικρές.Τώρα, οι ερευνητές προσπαθούν να μετα-τρέψουν τη γνώση αυτή σε φαρμακευτικόσκεύασμα, γνωρίζοντας ότι μπορεί να α-ποτύχουν. Οταν η δρ Ντούμπαλ κάνει ε-νέσεις της ορμόνης στα ποντίκια, η ορμόνηδεν φθάνει στον εγκέφαλο. Απ’ ό,τι φαίνεται,πυροδοτεί κάποιο είδος αντιδράσεων στονοργανισμό, τις οποίες οι επιστήμονες δενκατανοούν. «Εχουμε όλες αυτές τις φοβερέςέρευνες που δείχνουν μεγάλη επίδραση,αλλά δεν μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί»,λέει η νευροεπιστήμων του Πανεπιστημίουτης Αλαμπάμας, Γκουένταλιν Κινγκ. «Εκείέχουμε κολλήσει».

Τα μυστήρια της ορμόνης είναι πολλά, πολ-λές και οι υποσχέσεις της.

Η ορμόνη Κλωθώδιεγείρει τον εγκέφαλο

JEN

S M

ORT

ENSE

N/T

HE

NEW

YO

RK T

IMES

AΓOPEΣ & EΠENΔYΣEIΣΤΡΙΤΗ 30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ - ΤΕΤΑΡΤΗ 1 ΜΑΪΟΥ 2019

Περισσότερα από 20 δισ. ευρώ κόκκινωνδανείων που μεταβιβάστηκαν από τις τρά-πεζες σε private equity funds έχουν ανατεθείσε εταιρείες διαχείρισης δανείων (servicers),προκειμένου να ρυθμιστούν και ένα μέροςτων οφειλών να ανακτηθεί. Με δεδομένοότι τα πλάνα που έχουν υποβάλει οι ελλη-νικές τράπεζες στον SSM προβλέπουν ότιπάνω από 30 δισ. θα πωληθούν ή θα τιτ-λοποιηθούν έως και το 2021, η αγορά τηςδιαχείρισης από ειδικές εταιρείες θα ξεπε-ράσει τα 50 δισ. ευρώ. Αυτό ανέφερε ο πρό-εδρος της νεοσυσταθείσας Ενωσης Ανω-νύμων Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεωναπό Δάνεια και Πιστώσεις (ΑΕΔΑΔΠ) καιεπικεφαλής της FPS Τάσος Πανούσης στηνπρώτη ενημερωτική συνάντηση με εκπρο-σώπους του Τύπου, σημειώνοντας ότι ήδηστην ελληνική αγορά έχουν αδειοδοτηθεί17 εταιρείες διαχείρισης και έως τα τέλητου χρόνου ο αριθμός θα ξεπεράσει τις 20.Σύμφωνα με τον κ. Πανούση, θετικά προςτην ανάπτυξη αυτής της αγοράς αναμένεται

να λειτουργήσουν τα σχέδια του ΤΧΣ καιτης ΤτΕ για τις τιτλοποιήσεις, αλλά και τονέο πλαίσιο για την προστασία της πρώτηςκατοικίας. Μέχρι στιγμής, τα δάνεια πουδιαχειρίζονται οι 17 εταιρείες είναι κυρίωςχωρίς εξασφαλίσεις, αλλά η δραστηριότητάτους θα διευρυνθεί τους προσεχείς μήνεςστο πλαίσιο των πωλήσεων και των τιτ-λοποιήσεων μεγάλων χαρτοφυλακίωνστεγαστικών δανείων και επιχειρηματικώνδανείων με εξασφαλίσεις που δρομολογούνοι τράπεζες. Οι εταιρείες διαχείρισης α-πασχολούν σήμερα περίπου 2.000 άτομα,

αλλά ο αριθμός τους αναμένεται να υπερ-διπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, με τηνπλειονότητα των στελεχών να προέρχεταιαπό τον τραπεζικό τομέα.

Παράλληλα, με την ανάπτυξη της αγοράςαυτής των διαχειριστών έχει αναπτυχθεί ε-πιπρόσθετα και ένας κλάδος υποστηρικτικώνυπηρεσιών, π.χ. συμβούλων, νομικών υπη-ρεσιών, εισπρακτικών εταιρειών, λογιστών,ειδικών στα φορολογικά θέματα, εκτιμητώνακινήτων, μηχανικών κ.λπ., που υποστηρίζειτις εργασίες των διαχειριστών, γεγονός πουσημαίνει ότι συνολικά η αγορά διαχείρισηςμη εξυπηρετούμενων δανείων θα απορρο-φήσει σημαντικό αριθμό εργαζομένων.

Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της Α-ΕΔΑΔΠ, η λειτουργία των εταιρειών δια-χείρισης δανείων θα δράσει εξυγιαντικάστην αγορά, δεδομένου ότι, σε αντίθεσημε τις τράπεζες, μπορούν να ρυθμίσουντα δάνεια των νοικοκυριών και των επι-χειρήσεων με μεγαλύτερη ευελιξία, παρέ-χοντας εξατομικευμένες και μακροπρό-

θεσμες λύσεις, καθώς και «κουρέματα» ο-φειλών ανάλογα με την οικονομική κατά-σταση του οφειλέτη. Μέσα από τις λύσειςπου θα προσφερθούν πολλά δάνεια πουβρίσκονται σήμερα σε καθυστέρηση ε-κτιμάται ότι θα μετατραπούν. Σημειώνεταιότι στο πλαίσιο της διαχείρισης, μέσα απότις αλλαγές του ιδιοκτησιακού καθεστώτοςακινήτων που αντικειμενικά θα προκύψουν,θα ακολουθήσουν επιπλέον επενδύσειςεπισκευών και αναβάθμισης των ακινήτων,που, σύμφωνα με τους εκπροσώπους τουΑΕΔΑΔΠ, θα ωφελήσουν συνολικότερατην οικονομία. Οι εταιρείες που έχουν α-δειοδοτηθεί μέχρι σήμερα είναι οι: CEPAL,FPS, ΘΕΑ ΑΡΤΕΜΙΣ, Pillarstone, UCI,Resolute Asset Management, IndependentPortfolio Management, B2Kapital, QQuant,DV01 Asset Management, Special FinancialSolutions, Hoist, LPN CAPITAL, MELFIN,APS, Cerved Credit Management και EOSMatrix Greece.

ΕΥΓΕΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΗ

© 2019 Deloitte Limited

IFRS 9 for CorporatesPractical demonstration of the applicationof IFRS 9 with the use of Financial Instruments eValuation Engine (F.I.V.E.)

Register online:www.deloitte.com/cy/ifrs-9

Εάν έβαζε κάποιος το ερώτημα ποια μετοχήσημείωσε τη θεαματικότερη άνοδο αυτόντον αιώνα, μπορεί πολλοί να σκέφτοντανότι θα πρόκειται για την Amazon ή ίσωςκαι για την Apple. Η αλήθεια είναι πωςπρόκειται για άνοδο της τάξεως του 2.600%και του 5.300% αντίστοιχα για τις μετοχέςτους από το 2000 μέχρι σήμερα. Εντούτοις,η μεγαλύτερη άνοδος αφορά μία όχι τόσοδιάσημη εταιρεία, τη Monster Beverage,η οποία δραστηριοποιείται στα ενεργειακάποτά. Αυτή λοιπόν η επιχείρηση με τομαυροπράσινο εμπορικό σήμα στα τενε-κεδάκια της τα τελευταία σχεδόν 19 χρόνιαβλέπει τη μετοχή της να έχει απόδοση

της τάξεως του 60.000%. Πρόκειται γιαένα μοναδικό ράλι στα επιχειρηματικάχρονικά, στο οποίο συνέβαλε η μεγάληαύξηση των εσόδων της Monster ειδικάαπό το 2008 και μετά. Η ετήσια αύξησητων εσόδων της ακολουθεί ρυθμό 9% καιάνω από το 2001 και μετά. «Τα ενεργειακάαναψυκτικά είναι για τη σημερινή γενιάό,τι ήταν τα ανθρακούχα αναψυκτικά γιατις προηγούμενες και η Monster Beverageέχει μεθοδικά κατορθώσει να παρακο-λουθεί τις τάσεις αυτές και να εμπλουτίζειτην προϊοντική της βάση με μεγάλη επι-τυχία», παρατηρεί η αναλύτρια του κλάδουΚαρολάιν Λέβι της Macquarie Capital.

Σήμερα, όμως, τα πράγματα δεν είναιτα ίδια. Νέες ανταγωνίστριες εισδύουνστην αγορά, η οποία αποτιμάται σε 50δισ. δολάρια. Τις τελευταίες εβδομάδεςη τιμή της μετοχής της Monster Beverageεμφάνισε δραστική υποχώρηση κατάσχεδόν 18%. Απέναντί της έχει ομίλουςτύπου Amazon και Coca-Cola. Η τελευταίαπροωθεί στην ευρωπαϊκή αγορά το δυ-ναμωτικό ρόφημα με την επωνυμία Coca-Cola Energy, ενώ η Amazon πουλάει κάτιαντίστοιχο ως προϊόν ιδιωτικής ετικέτας.Κατά το ειδησεογραφικό πρακτορείοBloomberg, ειδικά το ρόφημα της Coca-Cola πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα. Και

υπάρχουν αρκετοί λόγοι. O κολοσσός ε-λέγχει το 19% της Monster και είναι ομεγαλύτερος μέτοχός της. Συν τοις άλλοις,έχει αναλάβει και διεκπεραιώνει τη δια-νομή στα προϊόντα της Monster, εξ ουκαι πολλοί αναλυτές στοιχημάτιζαν ότιη Coca-Cola κάποια στιγμή θα την εξα-γόραζε ολόκληρη. Η κεφαλαιοποίηση τηςMonster Beverage ανέρχεται σε σχεδόν30 δισ. δολάρια. Δεδομένου, όμως, ότι α-πέκτησε τη διεθνή αλυσίδα καφέ CostaCoffee πέρυσι τον Αύγουστο, μάλλον δενθα κάνει και την εξαγορά της Monster.«H ευκαιρία χάθηκε και δεν νομίζω πωςθα την αγοράσει τώρα η Coke», παρατηρεί

ο αναλυτής Κένεθ Τσε της BloombergIntelligence. «Hταν σωστή η κίνηση, ότανη Monster αποφάσισε να συνεργαστείγια τα δίκτυα διανομής μαζί της, αλλάπλέον σήμερα διατρέχει τον κίνδυνο ναδει τη συνεργασία τους να κλονίζεται».Πάντως, όπως αναφέρεται, η σοβαρότερηαπειλή για τη Monster είναι το ρόφημαBang της Vital Ρharma – τον Μάρτιο τομερίδιο αγοράς της Monster ήταν 35,4%,3,5 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το2018, όταν της Vital Pharma ενισχύθηκε1% στο 8,3% και φαίνεται ότι αυτό επε-τεύχθη εις βάρος της πρώτης.

BLOOMBERG

Κατά 60.000% ανέβηκε η μετοχή της Monster Beverage τα τελευταία 19 έτη

Ενισχύονται οι προσδοκίεςτων επενδυτών για την ελληνική οικονομίαΣημαντικήενίσχυση των προσδοκιών του επενδυτικούκοινού για την αναπτυξιακή προοπτική της ελληνικήςοικονομίας και τη σταθερότητα των δημοσίων οικο-νομικών και του τραπεζικού συστήματος εκτιμά ηAlpha Bank ότι υποδηλώνει η θετική πορεία της κε-φαλαιαγοράς και η υποχώρηση της απόδοσης του δε-καετούς ομολόγου. Κατά τους αναλυτές της τράπεζας,σύμφωνα με το Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξε-λίξεων που εξέδωσε χθες, οι καταλύτες των ευνοϊκώνεξελίξεων στις αγορές ομολόγων και μετοχών ήταν:

• Πρώτον, οι δύο επιτυχείς εκδόσεις ομολόγων τουςπρώτους μήνες του έτους.

• Δεύτερον, η απόφαση του Eurogroup για την κα-ταβολή των 970 εκατ. ευρώ, σε συνδυασμό με τη δυνα-τότητα μερικής αποπληρωμής των δανείων του ΔΝΤ.

• Τρίτον, η συμφωνία για το νέο πλαίσιο προστασίαςτης πρώτης κατοικίας.

• Τέταρτον, ο εκλογικός κύκλος που –κατά τους α-ναλυτές– «δεν λειτουργεί αποσταθεροποιητικά στηνπαρούσα κατάσταση, καθώς η ευστάθεια του πολιτικούσυστήματος επιτρέπει την αισιόδοξη εκτίμηση ότι οιαναγκαίες μεταρρυθμίσεις θα συνεχιστούν απρόσκο-πτα».

«Οι παράγοντες αυτοί», συνεχίζει το δελτίο της AlphaBank, «εκτιμάται ότι επηρεάζουν θετικά το αξιόχρεοτης ελληνικής οικονομίας, με αποτέλεσμα να αναμένεταισύντομα περαιτέρω αναβάθμιση της πιστοληπτικής ι-κανότητας της ελληνικής οικονομίας από τους οίκουςαξιολόγησης. Μια τέτοια εξέλιξη θα φέρει τη χώρα μαςπιο κοντά στην “επενδυτική” βαθμίδα, κάτι που συνε-πάγεται πρόσβαση σε μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια καισε αγορές με συγκριτικώς φθηνότερα επιτόκια».

Πλέον των παραγόντων αυτών, οι αναλυτές της τρά-πεζας εκτιμούν ότι θετικά επηρέασε την αγορά ομολόγωντο διεθνές περιβάλλον. Οπως επισημαίνεται, οι κεντρικέςτράπεζες της Ευρώπης και των ΗΠΑ μετέθεσαν στομέλλον την απόφαση για αύξηση των επιτοκίων. Το γε-γονός αυτό, σε συνδυασμό με σειρά γεωπολιτικών εξε-λίξεων, όπως η εμπορική διένεξη ΗΠΑ - Κίνας και η α-βέβαιη πορεία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείουαπό την Ευρωπαϊκή Ενωση, έστρεψαν τους επενδυτέςστις σχετικά πιο ασφαλείς τοποθετήσεις σε ομόλογα,αυξάνοντας τις τιμές και ωθώντας χαμηλότερα τις α-ποδόσεις. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, τονίζεται, οι ελληνικοίτίτλοι αποτελούν ελκυστικές τοποθετήσεις, καθώς οιαποδόσεις τους είναι σημαντικά υψηλότερες από τωνυπολοίπων χωρών της Ευρωζώνης.

Σε εταιρείες κόκκινα δάνεια 20 δισ. στην ΕλλάδαΜε βάση τα πλάνα των τραπεζών πάνω από 30 δισ. θα πωληθούν έως το 2021 και η αγορά διαχείρισης θα ξεπεράσει τα 50 δισ.

<<<<<<

Οι εταιρείες αυτές απασχο-λούν σήμερα περίπου 2.000άτομα, αλλά ο αριθμός τουςαναμένεται να υπερδιπλασια-στεί τα επόμενα χρόνια.

Η αγορά της διαχείρισης από ειδικές εταιρείες θα ξεπεράσει τα 50 δισ. ευρώ.

Deutsche Bank: Επιταχύνεται η μείωσηκόκκινων δανείων των ελληνικών τραπεζώνΗ Ελλάδα εξετάζει τρόπους επιτάχυνσης για τη μείωσητων μη εξυπηρετούμεvων δανείων και ανοιγμάτωντου τραπεζικού κλάδου, όπως επισημαίνει η DeutscheBank σε νέα έκθεσή της, με κύριο οδηγό τους νέουςστόχους που θέτουν οι τράπεζες, τον αντίκτυπο απότα νέα μέτρα για την ταχύτερη μείωση των ΝΡΕs μετη χρήση νέων λύσεων, καθώς και τις πρόσφατεςαλλαγές στον νόμο για την προστασία της πρώτηςκατοικίας.

Στο τέταρτο τρίμηνο του 2018 οι ελληνικές τρά-πεζες μείωσαν τα ακαθάριστα μη εξυπηρετούμεναδάνεια κατά 4,3% με τον δείκτη κάλυψης να κινείταισταθεροποιητικά στο 51%, σημειώνει η DeutscheBank. Ο κύριος όγκος της μείωσης οφείλεται σε ορ-γανικά μέτρα, καθώς τα χαρτοφυλάκια που πωλή-θηκαν στο τρίμηνο ήταν ήδη εγγεγραμμένα το τρίτοτρίμηνο. Παράλληλα, οι τράπεζες έχουν ήδη ανα-κοινώσει νέους στόχους για τη μείωση του αποθέ-ματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων το 2019-2021 που θα φέρουν τον δείκτη NPL για το σύνολοτου κλάδου κοντά στο 15%.

Η μεγαλύτερη είδηση σχετικά με το ζήτημα τωνNPLs του κλάδου ήρθε τον Μάρτιο, όταν η ελληνικήκυβέρνηση και οι τράπεζες συμφώνησαν για τις αλ-λαγές στο πλαίσιο για την προστασία της πρώτηςκατοικίας που θα επιτρέψει τη μείωση των κινδύνωνπου προκύπτουν στο χαρτοφυλάκιο ενυπόθηκωνδανείων. Οι αλλαγές στον νόμο Κατσέλη ήταν ακόμηπιο περιοριστικές μετά τη συμφωνία με τους πιστωτέςτης χώρας.

Ενα από τα βασικά ζητήματα που δεν διέθετε οαρχικός νόμος Κατσέλη είναι το ότι οι αιτήσεις γιαπροστασία πλέον περιλαμβάνουν τη διαδικασίαπροέγκρισης σε ηλεκτρονική πλατφόρμα, και αυτόθα οδηγήσει στην ακύρωση των μη επιλέξιμων υ-ποθέσεων χωρίς να χρειαστεί να οδηγηθούν στα δι-καστήρια. Αυτό ισχύει για όλες τις αιτήσεις προ-στασίας που εκκρεμούν στα δικαστήρια, που εκτι-μώνται σε περίπου 135.000 στα τέλη του 2018. Οιαιτήσεις που έχουν απορριφθεί στη διαδικασία τηςπροέγκρισης θα πρέπει να υποβληθούν και να ελεγ-χθούν εκ νέου.

Mετά τον έλεγχο, οι τράπεζες θα προσφέρουνμια λύση αναδιάρθρωσης στους πελάτες. Εάν έναςπελάτης προτιμά να προσφύγει στα δικαστήρια, θαπρέπει να πληρώσει το 30% της δόσης μέχρι να δι-καστεί η υπόθεσή του.

Μόλις επιτευχθεί συμφωνία στο δικαστήριο, οδανειολήπτης θα λάβει επιδότηση από την κυβέρ-νηση που θα καλύπτει το 30% της δόσης. Ωστόσο,αν ο οφειλέτης δεν πληρώσει τρεις δόσεις, το κα-θεστώς προστασίας χάνεται.

Εκτός από τον νέο νόμο Κατσέλη, το σχέδιο τηςΤράπεζας της Ελλάδος –το οποίο χρειάζεται την έ-γκριση του SSM και άλλων πιστωτών– αναμένεταινα οδηγήσει στην επιτάχυνση της μείωσης των μηεξυπηρετούμενων δανείων. Κατά την άποψη τηςDeutsche Bank, η Alpha Bank και σε μικρότεροβαθμό η Εθνική Τράπεζα θα επωφεληθούν περισ-σότερο από το σχέδιο, καθώς θα τις βοηθήσει ναμειώσουν το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενωνδανείων ταχύτερα χάρη στους υψηλότερους κεφα-λαιακούς δείκτες σε σχέση με τις υπόλοιπες συστη-μικές τράπεζες.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΟΥΡΤΑΛΗ