МАКЕДОНСКАТАЛИТЕРАТУРА …„Калеш Анѓа“, „Дилбер Стана“, „Шаќир војвода“, „Необично дете“, „Доктор

1/18/2012 1проф.Горан Станикевски-Горјански

МАКЕДОНСКАТА ЛИТЕРАТУРАПО ВТОРАТА СВЕТСКА ВОЈНА (1945-2003)

Стале Попов

„„КРПЕНКРПЕН ЖИВОТЖИВОТ““

1/18/2012 2

ПРЕДАВАЊЕПРЕДАВАЊЕ

Притисни Shift+F5

Важно

МАКЕДОНСКАТА ЛИТЕРАТУРАПО ВТОРАТА СВЕТСКА ВОЈНА (1945-2003)

„„КРПЕНКРПЕН ЖИВОТЖИВОТ““ (Стале Попов)

1/18/2012 3


КРПЕНКРПЕН ЖИВОТЖИВОТ

1/18/2012 4

СТАЛЕСТАЛЕ ПОПОВПОПОВ (1902(1902--1965)1965)

Роден е во с. Мелница, мариовско, како син на свештеник. Образованието го започнал вос. Витолиште, а богословијазавршил во Битола. Потоа гозавршува Теолошкиот факултет воБелград, каде го затекнува Вторатасветска војна. Се враќа воМакедонија, каде за време навојната се поврзува соНародноослободителното движење изазема раководни места. По војната доаѓа во Скопје кадеработи како професор помакедонски јазик, на која должности се пензионира.

1/18/2012 5

с.Мелница,Мариово(Стале Попов)

1/18/2012 6

с.Мелница,Мариово(Стале Попов)

1/18/2012 7

Почнал со пишување воподоцнежни години (на 51 година) и дебитира со романот„КрпенКрпен животживот“, кој излегува одпечат во 1953 година. Тој ги напишал и расказите:„Мариовски панаѓур“, „Мариовскираскази“, „Итар Пејо“; како и романите: „Толе Паша“,

„Калеш Анѓа“, „Дилбер Стана“,„Шаќир војвода“, „Необичнодете“, „Доктор Орешковски“.

Во своите дела, Попов јаприкажува мариовската срединаопфаќајќи поголем број настани воопределен историски период. ВАЖНО


1/18/2012 8


1/18/2012 9

1СинтагматаСинтагмата „„КРПЕНКРПЕН ЖИВОТЖИВОТ““

1/18/2012 10

2

1/18/2012 11

МариовскаМариовска куќакуќа

� Така, и според истражувањата во Мариово, овој тип натрадициско живеалиште се состои од две одделенија, соправоаголна основа, која што била поделена само со еднадолга греда по половината, наречена долно било, со штопросторот во неа бил поделен на два дела. Едниот дел билпознат под името горни крај или тланик – простор кадешто живееле луѓето и долни крај или пондила – просторво кој што бил сместен добитокот. Во просторот на долниоткрај се наоѓале две врати од кои главната и поголематабила на источниот крај на куќата, додека помалата (колкучовек да се провне) на западната страна. � На горниот крај, до самиот ѕид се наоѓала уште една

греда, наречена горно било, на којашто седеле чеснитегости и тоа било местото каде што се одржуваленајсвечените семејни обреди и прослави. Во средината нагорни крај, имало ископано четвртаста дупка која што одсите страни била пополочена со убави, мазни и големиплочи– огништето.

1/18/2012 12

„горно било“

огниште

ТЛАНИК

ПОНДИЛА

машки

кат

мазгалка

подогниште

женски

кат

месарски

ковчег

черен

баџа

ГОРНИ КРАЈ

ДОЛНИ КРАЈ

јасли

„долно било“

земник

1/18/2012 13

сс. . ВитолиштеВитолиште

1/18/2012 14

1/18/2012 15

1/18/2012 16

ИлкоИлко СукаловСукалов ии ДостаДоста РожденкатаРожденката

1/18/2012 17

1/18/2012 18

с. Витолиште

МариовоМариово

((КавадарциКавадарци))

'РжановоРожденГалиштеКлиновоМајден

МариовоМариово

((ПрилепПрилеп))

БешиштеВепрчаниВитолиштеВрпскоГудјаковоДуњеДренЖивовоКaленКокреКрушевицаМанастирМелницаПолчиште IПолчиште IIЧаништеПештани

Рожден (Македонија) 21 жителиВитолиште (Македонија) 170 жители

с. Витолиште (200 куќи) 1919 г.

2008 г.

с. Рожден

1/18/2012 19

НЕВЕСТИНСКАНЕВЕСТИНСКА МАРИОВСКАМАРИОВСКА

НОСИЈАНОСИЈА

� Мариовската народна носија езастапена во планинскиот пределМариово распостран под диплитена Ниџе и Кожуф. Се одликува соголемо богатство од детали, коисе претежно изработени од волна. Оваа носија спаѓа меѓу натешкитеи најискитените носии воМакедонија.Особено се одликуваневестинската, која тежи преку„50“ока (околу 63 кг.). Таа ебогато искитена со разни украси, особено со рески и вез согеометриски и растителниорнаменти, кои на носијата ипридаваат монументален изглед.

1/18/2012 20

1/18/2012 21

1/18/2012 22

1/18/2012 23

МАШКАМАШКА МАРИОВСКАМАРИОВСКА НОСИЈАНОСИЈА

� Машката мариовска носија епретежно бела облека сроднасо полската носија одПрилепското Поле и со неачинат една целина. Изработена е од домашноплатно, бела и црна клашна-богато украсена со вез иразни други украси. Во неасе зачувани некои елементиод старата словенска носија, на пример: абата, кошулата, ногавиците, валанката и др.

1/18/2012 24

1/18/2012 25

1/18/2012 26

1/18/2012 27


� Романот „КрпенКрпен животживот“(два дела) ебитово-социјален и семеен. Настаните се редени по хронолошки ред (роман-река). Во него детаљно се опишани ентериерот и екстериеротна селото Витолиште, а опфатен е периодот од крајот наXIX и почетокот на XX век (Илинденското востание, Првата и Втората балканска војна и Првата светскавојна).� Раскажувањето е во трето лице од сезнаечки и

сеприсутен наратор.� Темата на романот е животот на семејството Сукаловци

од мариовското село Витолиште, а идејата е да се дадецелосна слика на животот (обичаите, јазикот, фолклорот) во мариовските села при крајот на XIX и почетокот на XXвек.� Романот претставува жива енциклопедија на животот и

луѓето од Мариово и изобилува со етнографски ифолклорни обележја, детаљно се опишани и оживеанипреку ликовите, односно преку семејството Сукаловци.

1/18/2012 28

СОДРЖИНАСОДРЖИНА

1 дел

Романот започнува со легендата како настанало селотоВитолиште.

Многу одамна, не се знае ни кога, тројцата браќа Раде, Гале и Вито се иселиле од своето село за да побараатподобро место за живеење. Еден од браќата- Вито, сенаселил во една котлинка и ги удрил темелите насегашното село Витолиште, кое по него го добилоимето. Селото се развивало и зголемувало, па станалоцентар на Мариово каде се наоѓала царската управнавласт и седиштето на третокласното егзархискоучилиште каде Мариовци ги праќале своите деца дастанат попови или даскали.

Куќите во селото биле убави, камени со црвени крововиод керамиди. Не биле малтерисани ни однадвор, ниодвнатре.

ВАЖНО

1 ДЕЛ

1/18/2012 29

� Детаљно е опишана и внатрешноста на куќите. Тие се состоеле од една просторија којавизуелно била поделена со греда на средината. Во едната половина биле сместени животните-долен крај, а другата половина била за луѓето-горен крај. Под целиот горен крај бил земникотили визбата каде се чувале важните работи ихраната. Горниот крај, исто така, бил поделен согреда на машки и женски кат. На срединатабила ископана дупка каде било сместеноогништето.

� Во една ваква куќа во селото Витолиштеживеело семејството Сукалови. Него госочинувале најстариот брат Стојо, жена муМитра и децата; Илко, четириесетгодишниотвдовец и најмалиот брат, Трајко (исто такавдовец).

ВАЖНО

1/18/2012 30

„горно било“

огниште

ТЛАНИК

ПОНДИЛА

машки

кат

мазгалка

подогниште

женски

кат

месарски

ковчег

черен

баџа

ГОРНИ КРАЈ

ДОЛНИ КРАЈ

јасли

„долно било“

земник

1/18/2012 31

Приказната започнува кога Илко Сукалов, прекумариовскиот стројник Петко Балето, ја зема за женаДоста Рожденката, која исто така била вдовица. Пред дапочине нејзиниот маж, таа живеела во Солун кадеработела кај рускиот конзул како домашна помошничка. По смртта на мажот и`, таа се враќа во родното село, соградска облека и градски навики, нови и неприфатливи одзаостанатата мариовска средина. Доста била убава женана 32 години, стројна, со гради истурени напред, стегнатаполовина, долги нозе, измиена и чиста. Нејзиното лице гокраселе црни очи, црни веѓи, црни коси, ситни бели заби, набубрени црвени усни и прав нос. Иако била изразитоубава жена, заради градската облека таа на Мариовци имличела на „чума“(Ѓупка). Нејзина најголема желба билада се задоми, да создаде семејство, да има поколение. Можноста за остварување на овие желби ја гледа во Илко, со кого сака да го закрпи скинатиот живот. Иако постарии во Илко и во Доста уште при првата средба се раѓамладешка љубов. Доста се сложува да оди за Илко, но подуслов да не биде купена како стока, а останатите обичаида се истераат по редот.

ВАЖНО

1/18/2012 32

Од Рожден, Доста се сели во Витолиште, вокуќата на семејството Сукалови, каде е доброприфатена од сите, а особено од јатрва и` Митра која очекувала голема помош од новатаневеста. Митра, за разлика од Доста, епримитивна, неписмена мариовска селанка, соразвиено чувство за сопственост и личнакорист. Единствената мисла што ја мачи еимотот на нејзините девери- вдовци, да имприпадне на нејзините деца.Доста брзо се вклопува во новиот живот, ги делисекојдневните обврски со јатрва и` иподеднакво добро ги извршува. Но, нетрпениетомеѓу јатрвите почнува да се јавува кога Достаостанува бремена. Тоа за Илко и Достапретставува најголема радост, зашто тие немаледеца во првите бракови, но за Митрапретставува опасност поради делбата на имотот.

ВАЖНО

1/18/2012 33

� Таа се опседнува со мислата како Доста да го изгубибебето, па почнува да оди кај бајачката- баба Бисера, која и` зема пари за магијата што ја прави, а знае декатаа нема да и` наштети на Доста. Митра е суеверна иверува дека свеќата што и` ја дава бајачката ќе ја завршиработата и таа секоја вечер ја пали и се моли детето да сероди мртво. Но, магијата не успева. Породилните болкизапочнуваат и единствена која може да и` помогне наДоста е нејзината јатрва. Самото породување и обичаитепо раѓањето на детето се опишани во детали преку што сегледа примитивизмот и заостанатоста на мариовскитеселани.� Породувањето се одвивало во долниот крај (пондилото),

покрај животните. Митра и` помага на Доста и јапресекува папочната врвка со две остри камчиња, аспоред обичајот потоа ја фрла во огништето. Тогашповторно кај Митра се зародува мислата за убиство набебето. Таа посакува да му го стисне вратчето на малото, немоќно суштество и така да си ги реши проблемите. Бидејќи породувањето било тешко, Доста помислила декабебето е мртво родено. Во тие моменти, сепак, проработува совеста кај Митра или можеби повеќе стравотод божјата казна (дека за смрт со смрт се враќа) и таа него убива бебето, а кога тоа почнува да плаче наДостината среќа и` нема крај.

ВАЖНО

1/18/2012 34

Доста не може да верува дека Господ ја дарувал соедно толку прекрасно суштество и со најубавоточувство на светот- да стане мајка.

Според обичајот, бебето го задојува друга жена, вослучајов сосетката Бојана, другарка на Доста. Следниот ден доаѓаат жените на повојница и носатнешто слатко и по нешто за бебето. Третиот дендоаѓале наречниците кои го одредувале животот нановиот човек во куќата. Додека наречниците мупосакувале најубави работи на девојчето, Митрапостојано колнела во себе. Се преколнувала и саматасебе што не нашла сила да го убие. По неколку дена сеправела крштевката. Илко отишол на пазар да ги куписите потребни работи, а во недела наутро отишле воцрква. Бебето го носел таткото, кумовите и роднините, а мајката останувала дома. Нунката го давала името набебето- кое го крстиле Неда. По некое време Нешкадобила и братче- Стојан (Толе). Тоа е остварување насите сите желби на Доста и Илко, кои иако го закрпилеживотот- тој им бил посреќен од првиот. ВАЖНО

1/18/2012 35

Во куќата на Сукаловци нетрпението меѓу јатрвитепостојано растело. За време на заедничкиот живот воподробности е опишано празнувањето на Велигден*. Како и денес и тогаш се вапцале јајца. Постарите оделево црква претпладне, а помладите навечер каде игралеора и празнувале. На крајот се натпреварувале вокршкање јајца.

Во својата примитивност и неснаодливост, Митра се` повеќе ги заострувала односите со Доста. Често серасправале, а сето тоа поради делбата на имотот. Останал имотот на Трајко кој сакале да го земат идвете. Но, Доста со својата итрина, тактичност, љубезност и убав однос, успеала да го придобиедеверот, кој решава да ја посвои Нешка и нејзе да и` го даде својот дел. Проблемот на раскараните јатрвибраќата го решиле на мирен начин, сложно како исекогаш. Тие одлучуваат Стојо, Митра и нивните децада одат во другата куќа која ја имало семејството, аИлко, Доста, децата и деверот Трајко, да останат востарата куќа. ВАЖНО

1/18/2012 36

2 дел

Кога доаѓа време, Доста ги праќа двете деца вотретокласното егзархиско училиште. Нешка епрвото и единствено девојче кое оди на училиште. Заостанатите селани мислеле дека женските деца нетреба да се школуваат, дека треба да работат дома, па дури сметале дека е тоа срамота, зашто девојчене можело да стане поп. Но, Доста со нејзинитепонапредни сфаќања знаела дека и жените треба дабидат школувани. Преку училиштето и црквата еприкажана и туѓата пропаганда која се вршела врзмакедонското население. На почетокот, граѓанскатапросвета во Мариово е поврзана токму со оваучилиште и појавата на големобугарскатапропаганда во овој крај. Потоа, под влијание наодредени историски моменти во некои селаучилиштата стануваат патријаршиски и шират грчкапропаганда, а за време на Балканските војни сепретвораат во српски. Даскалот во Витолиште, Бино, бил србоман и претседател на општината. А Даскалот Димо од с. Старавина бил гркоман, папри една средба во Битола тие двајца се степале.

ВАЖНО

2 ДЕЛ

1/18/2012 37

Како даскалите, така и поповите се делеле на грчкии бугарски и се навредувале меѓусебно. По углед надаскалите и поповите и селаните почнале да седелат и да се вкоренува омраза меѓу нив. Ќепрестанат да одат роднини кај роднини, ќепрестанат да се мажат и женат „Грци“ и „Бугари“ иод родени браќа и соседи станувале смртнинепријатели.Додека Нешка одела на училиште се вљубила воКрсте (Крле), синот на селскиот поп, кој исто такасе вљубил во неа. Оваа детска љубов при крајот нароманот прераснува во вистинска и завршува собрак. Патот до бракот не е многу едноставен, бидејќи татко му на Крле одлучил да го вети синотза Анѓа, Биновото девојче. Односно, откако децатана Бино остануваат сирачиња со многу имот, попот, заради имотот, решил да ги спои куќите на тојначин. Крле не прифаќа, не му се допаѓа Анѓа, тој евљубен во Нешка, но не може да му се спротивставина татка си. ВАЖНО

1/18/2012 38

Тој план почнува да се остварува, попот се сели вокуќата на Бино, а Крле ќе ја бара секоја можнаприлика за да избега од несаканата судбина. Прво ќеим се приклучи на комитите, а потоа среќата ќе му сенасмевне кога Анѓа ќе се вљуби во друг и ќе си отиде. Така патот до Нешка повторно му се отвора и романотсреќно ќе заврши со нивната свадба. За среќата наДоста и Илко да биде уште поголема, тие ќе направатдвојна свадба, односно во исто време ќе го оженат иТоле за неговата избраничка Петра.

Самиот автор вели: „Кој не правел свадба тој не знаеништо од веков. Особено селска и мариовска“, па надолго и на широко ги опишува подготовките и ситеобичаи поврзани со венчавањето*. Многу од тогашнитесвадбени обичаи се зачувани и денес. Најпрвин, за дасе добие согласност од невестата кај неа се праќалселски стројник, кој морал да биде итар, мудар иснаодлив, со слатки зборови да ја придобиенаклонетоста на младата девојка. По добро завршенатаработа, на стројникот му се купувале чевли за патотпоминат по невестата. ВАЖНО

1/18/2012 39

Кај невестата, свадбата започнувала во петок, кога гомеселе тестото за погачите со кои се канел нункото, деверите, попот, старосватот и други блиски роднини. Подалечните роднини се канеле со карта вино. Восабота деверот канел од кај зетот, а братот илибратучедот од кај невестата. Друг девер одел вопланина по бршлен со кој се правел зелениотневестински венец. Во сабота се китела невестата одглава до петици, ја облекувала кошулата наречена„црнетата“, односно поцрнување- потчинување наволјата на девојката пред мажот. Во исто време и зетотсе бричел и стрижел иако и утредента деверот го бричиза да не се појави небричен пред невестата. Подоцнасе колеле јагниња, овци, па дури и крави и волови, зада се подготват манџите за утредента. Во неделанаутро сватовите одат по невестата. Таа е затворена, ароднините стојат со стапови и никого не пуштаат. Според обичајот, сватовите го молат домаќинот да гипушти да преноќат. Додека се води разговорот некој одсватовите ја турка вратата, божем на сила да влезат. Потоа, сите влегуваат во куќата каде трпезите сепоставени и се честат со кафе и ракија, а кога ќезасвират гајдите започнува веселбата и ората. ВАЖНО

1/18/2012 40

Невестата е се` уште скриена, но сега воземникот. И оваа порта како и првата езатворена. За да влезат, деверите плаќаат, амомите ги собираат парите. Кај невестатаповторно плаќаат, и` даваат нови чевли, и` гоставаат венецот и ја носат кај зетот. Најпосле сеоди во црква каде младенците се венчаваат.

� Со овие обичаи завршува романот „Крпенживот“, оденосно со разговорот меѓу Доста иИлко кои се гледаат со насолзени очи од среќашто нивниот закрпен живот подобро поминалотколку нов.

ВАЖНО

1/18/2012 41

� Доста Рожденката е еден од главните ликови вороманот. Таа е мариовска селанка која видела бел светработејќи извесно време во Солун кај рускиот конзул. Била убава и стројна, но со својата облека и градскинавики таа не им се допаднала на Мариовци. Им пречина Мариовци нејзиниот културен однос, нејзинотопоздравување со „добро утро“ и „добар ден“, како и тоашто си го брише носот во шамивче. Тие и` завидуваат наубавите и нови градски јадења што ги приготвува*, напрекрасните шарени килими што ги ткае*- но , за неанема препреки- решена е новото и убавото да го донесево селото. Не се обѕирнува на озборувањата, туку сипродолжува по својот пат. Нејзин најхрабар и најголемчекор ќе биде тоа што ќе ја испрати својата ќерка воучилиште.� Како и на сите жени, нејзина најголема желба е да има

семејство и поколение, како и да му обезбеди на тоапоколение што поудобен живот. Во тој поглед таа не серазликува од јатрва и` Митра. И таа сака да го земеимотот на Трајко за своите деца, но тоа го прави напоубав, поитар и поинтелигентен начин. ВАЖНО

ЛИКОВИЛИКОВИ

1/18/2012 42

1/18/2012 43

Митра е типична мариовска селанка, неука, проста, суеверна и на моменти многу злобна. Таа посакуванова снаа во куќата, но само за да има помош, а незаради среќата на деверите. Кон Доста се однесувалицемерно, но нејзината лажна љубезност набрзоќе прерасне во отворена омраза и љубомора. Тааи` завидува на умешноста, и` завидува на породот, и` завидува на среќата и љубовта која Доста ја имасо Илко, и` завидува што нејзините деца сесекогаш чисти и дотерани, и` завидува што и дветеќе ги прати во училиште. Но, сепак најгрозно е штоја посакува смртта на нероденото бебе, па дури ипомислува да стане убиец. Тоа е врв на нејзинаталошотија и злоба.

ВАЖНО

1/18/2012 44

� Машките ликови не се толку изградени, ноодносот меѓу тројцата браќа е јасно прикажанво својата нераскинливост, почит и љубов. Безразлика колку жените се карале меѓу себе, тиене дозволуваат да се раскараат и да се разделатво кавга.� Илко Сукалов е вреден, мирен и добар човек и

домаќин. Срамежливо и ненаметливо јапосакува Доста за жена. Тој се повинува нанејзините навики и начин на живот, ја слуша ии` угодува знаејќи дека е тоа добро за сите. Гиприфаќа и новите јадења кои таа ги приготвуваиако не е навикнат на нив, ја прифаќа инејзината одлука да ја прати Нешка воучилиште и не се обѕира на озборувањата населаните. Тој ја сака Доста и е среќен вонивниот заеднички живот. Многу вредно работиза да му обезбеди на семејството удобен живот.

ВАЖНО

1/18/2012 45

3ОПИСОПИС НАНА ДОСТАДОСТА

1/18/2012 46

4ИСКУШЕНИЕТОИСКУШЕНИЕТО НАНА МИТРАМИТРА ДАДА СТОРИСТОРИ ГРЕВГРЕВ

1/18/2012 47

КРАЈ

ДаДа сесе запаметизапамети::БлазеБлазе сиси муму нана онојоној штошто сосо трудтруд сесе извишуваизвишува себесисебеси, , аа

нене чекачека другдруг дада муму подадеподаде нана тацнатацна........

ЕДЕНЕДЕН НАРОДНАРОД НЕНЕ ИСЧЕЗНУВАИСЧЕЗНУВА СЕСЕ ДОДЕКАДОДЕКА ЗБОРУВАЗБОРУВА,,МИСЛИМИСЛИ

ИИ ЧУВСТВУВАЧУВСТВУВА НАНА СВОЈОТСВОЈОТ МАЈЧИНМАЈЧИН ЈАЗИКЈАЗИК!! ВАЖНО

1/18/2012 48

ПРЕДАВАЊЕПРЕДАВАЊЕ

одод учебникотучебникот((информативноинформативно))

Притисни Shift+F5

1/18/2012 49

Поважни биографски податоци

СТАЛЕСТАЛЕ ПОПОВПОПОВ

1/18/2012 50

сс..МелницаМелница,,МариовоМариово((СталеСтале ПоповПопов))

1/18/2012 51

1/18/2012 52

1/18/2012 53

1/18/2012 54

� Ако животот е повеќе од серија на неповрзанислучки тогаш кој е шивач, а кој конец. Понекогашбараме но не наоѓаме, понекогаш гледаме, но нерегистрираме понекогаш прашуваме, но не постоиодговор на оваа замрсеност. Некои велат дека тоае судбина некој го нарекува карма.

� Ако застанеме доволно далеку појасно ќе јавидиме таписеријата и по секоја извлечена игласцената е покомплетна. А сепак секој од нассамојстојно си ги бира боите на конците, секој однас сам си го одбира везот со конецот. Каковконец ќе користиш темен или светол? Дали ќебиде конец кој јасно ќе го прикаже животот? Илипак ќе преземеш поголем ризик и ќе му го дадешконецот на некој друг, дозволувајќи му да гоизвезе твојот живот.

ДООБЈАСНУВАЊЕ

1/18/2012 55

Што и да одбереш какви и да се последицитеизборот е твој, а секој избор има своја цена.Мислам, дека на постои личност што го немапрочитано романот на Стале Попов„Крпен живот“ и едноставно не останалвоодушевен од него.

Епитетот крпен живот, всушност го користида ја прикаже тешката животна стварност вокоја мариовскиот селанец од ден на денпросто го крпел својот животен опстанок, ноживотот кој што се претвора во секојдневноприкрпување, во живуркање, во голаегзистенција, не само поради сиромаштвототуку и поради духот на старото и назадното.


1/18/2012 56

� Иако се вели дека мажите се глава на семејството, жените се вратот. А глава без врат не може дафункцонира нели?!?!?! И во овој романцентрално место имаат женските ликови наМитра и Доста како столб на семејствата којасекоја од нив одбира различен пат за егзитенцијана својата фамилија.

� Митра - едноставно во нејзиниот лик можеме да јавидиме нејзината примитивност, неука, пред сЀ сониски егоистички побуди, а сепак со силноразвиено сетило за материјално осигурување насебе и на своите чеда. Но, во моментот кога ќе сереши да изврши злосторство - да го убиенероденото денте на Доста, сепак кај неа сејавува колебање, од Божја казна дека може нештода им се случи на нејзините најмили (деца) тааодлучува да оди со магија и едноставно станувароб на сувереноста како што се и повеќето луѓе одтој период.


1/18/2012 57

� Доста - епитетот крпен има уште еднозначење. Таа го закрпува својот живот соживотот на Илко бидејќи и двајцата останалевдовци и сега едноставно го надополнуваатсвојот живот. Таа е поборник за правата нажените кажано од денешен аспект, а тоанајдобро се гледа со тоа што ја запишувасвојата ќерка во училиште што во тоа времепретставувало вистински БУМ...

� За крај ќе го цитирам Крлежа: „ Ние не сизаминуваме туку младите нЀ туркаат. Оваа не енекоја учена методологија или теорија, тукуживотоно мото на секој вистински уметник. И несамо поради нешто друго, туку поради –туркањето. Туркањето на постарите е важнаработа. Најважна. Така се оди напред. Ако немамлади нема туркање.“


1/18/2012 58

� Романот ˝ Крпен живот ˝ од Стале Попов е дело-слика, панорама, историја, живот на македонскиотнарод и неговите обичаи. . Во него седефинира нашиот човек, неговата природа, нашиот и неговиот историски пат, сите драми натој пат, но и индивидуалните и колективнитетревоги, народната психологија, обичаите, навиките, карактерите, духовните и душевнитехоризонти. многу страници во ˝ Крпен живот ˝носат во себе богати етнографски и фолклорнисодржини што се добиваат од разновидни деталниописи на материјалниот народен живот, нанародните традиции и обичаи. Освен богатитесвадбени обичаи, место заземаат и народнитеверувања, а тие неразделно се поврзани сообичаите, маѓиите, соништата и другите форми нанародниот живот.


1/18/2012 59

� Наизглед тоа е приказна за едно село, зафрлено, далечно и скриено од светот, а во нејзиното средиштеопишан е животот на едно обично селско семејство. Но, од друга страна, Крпен живот е и своевидна хроника, многу поширока слика на македонското село одпочетокот на минатиот век отколку само на животот воМариово. Во овој роман, кој ќе биде главнатадраматуршка основа на пиесата Крпен живот, авторотСтале Попов ја проследува историјата на новосоздаденосемејство на Илко Сукалов, кој живее во семејназаедница со своите браќа. Таа историја започнува некаде кон крајот на 19-ти

век, уште од времето кога македонскиот народ се уштебил под тешко отоманско ропство. Главниот машкилик, Илко Сукалов на својата четирисетгодишна возрастостанува вдовец, без деца. Исчекувајќи да поминат тринедели од смртта на сопругата, време кое задолжителнотреба да помине, за да се добие црковна дозвола засклучување нов брак, решава да се прежени по секојацена, речиси за која и да е жена што сака да се зацрнисо човек на негови години.


1/18/2012 60

� Но, ни одддлеку не е лесно да се реализира едно такворешение, затоа што мажи самци има на претек, додекаслободни жени не се наоѓаат ни преку десет села. Проблемот сепак ќе го реши сводникот кој работата ќеја заврши за добри пари. Така ќе се формира новосемејство кое ќе живее еден буквално крпен живот: заедница на обичен селски вдовец со необична, ниселска ни градска вдовица. Нивната приказна сераскажува спокојно, со многубројни животни детали, соизобилство животни податоци. Дејствието на романотминува низ секојдневни збиднувања, а во тоасекојдневие луѓето ораат, сеат, жнеат, вршат, ги полнати празнат амбарите, го носат житото на мелење, гинаводнуваат и окопуваат градините, косат, собираатсено, берат сливи, оскоруши, варат ракија, хранатгуденца, топат маст, собираат дрва, молзат овци, стрижат, прават сирење, летуваат во бачилата, зимуваат во селото и пак заминуваат кај овците, слегувајќии само за погреби и празници за да сепресоблечат, да направат или да крстат дете итн.


1/18/2012 61

� Притоа луѓето знаат да бидат и вернии неверни, да гинат за своите блиски, да гинавредуваат до коска, да прават лоши маѓии зада се отстранат непожелните од куќата или одсветот. Илко Сукалов, жена му Доста од Рожден, јатрва и Митра, сводникот дедо Петко, старатавражалка и магепсница, стариот свештеник, синму Крчо, идната снаа на попот, НешкаРожденката и многу други ликови. Меѓу нив имавозбудливи конфликти како меѓу поединци, како што се Доста и Митра, така и меѓу етничкиколективитети, како Македонци и Турци. Всушност целата фабула на Крпен живототкрива една грчевита борба за егзистенција вокоја човекот се бори со земјата, со времето, содушманите од секаков вид, често служејќи се сомагија, клетва, баење и слично.


1/18/2012 62

� Драматизацијата на Крпен живот, илипоточно драмата напишана по мотивина Крпен живот и другите дела наСтале Попов, во основа ќе биде витражод шарени крпчиња душа, кој ќе сесоставува на сцената низ погреби икрштевки, низ магии и обреди, низљубов и омраза. . .Секоја сцена ќепочнува со погреб и ќе завршува сопогреб, зашто да се живее значи да секрпат спомените меѓу оние што сигурноумреле и оние што секако ќе умрат. Што е животот, ако не она што сепомни?


1/18/2012 63

РЕЧНИКРЕЧНИК НАНА ПОМАЛКУПОМАЛКУ ПОЗНАТИПОЗНАТИ ЗБОРОВИЗБОРОВИ

1/18/2012 64

1/18/2012 65

..АЛГОРИТАМ ЦЕНТАР

Documents

МАКЕДОНСКАТАЛИТЕРАТУРА …„Калеш Анѓа“, „Дилбер Стана“, „Шаќир војвода“, „Необично дете“, „Доктор