Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
PIOTR MAZURUK
OCHRONA PRAW KONSUMENTA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
W ODNIESIENIU DO PRAWODAWSTWA UNII EUROPEJSKIEJ
Streszczenie
Wprowadzenie gospodarki rynkowej w Polsce spowodowały istotne przemiany o charakterze społecznym i ekonomicznym. Konsumenci maj�c szeroki wybór ofertrynkowych, nadal pozostaj� słabsz� stron� zawieranych transakcji. Agresywne prak-tyki marketingowe, a czasem nieetyczne zachowania przedsi�biorców uzasadniaj�konieczno�� otoczenia konsumenta opiek� pa�stwa. Aby to umo�liwi� tworzone s�regulacje prawne gwarantuj�ce finalnym beneficjentom ochron� dóbr i praw.
Słowa kluczowe: poj�cie konsumenta, ochrona praw konsumenta, prawo konsumenckie
1. Wprowadzenie
Celem referatu jest przedstawienie teoretycznych podstaw polityki, przesłanek i instrumentów
prawnych słu��cych ochronie praw konsumentów w Polsce i Unii Europejskiej. Wa�nym
elementem b�dzie przedstawienie podstawowych informacji z zakresu prawa konsumenckiego,
praw konsumenta, jak i równie� rola naszego pa�stwa i organów unijnych w kształtowaniu prawa
konsumenckiego.
Do teoretycznych podstaw polityki ochrony konsumenta nale�y odnie�� poj�cie konsumenta
w prawie polskim, w prawie Unii Europejskiej, przesłanki ochrony praw konsumenta, prawo
konsumenckie, instrumenty prawne słu��ce ochronie praw konsumentów; ochrona konsumenta
w zakresie �ywno�ci i �ywienia, ochrona konsumenta przed produktami niebezpiecznymi, ochrona
konsumenta w zakresie sprzeda�y, ochrona konsumenta przed nieuczciw� konkurencj� i ochrona
praw konsumenta w Unii Europejskiej.
2. Poj�cie konsumenta w prawie polskim
Bior�c pod uwag�, i� poj�cie konsumenta zale�y od kontekstu, nie bez racji b�dzie stwierdze-
nie, �e poprawne sformułowanie definicji konsumenta stanowi zagadnienie fundamentalne. St�d
te� przytoczenie pogl�du J. Goldringa wydaje si� najwła�ciwsze: „w zurbanizowanym, postindu-
strialnym społecze�stwie rozwini�tego �wiata, ka�dy jest konsumentem. Je�li wi�c ka�dy człowiek
jest konsumentem, to czy w istocie potrzebna jest jeszcze definicja konsumenta wykraczaj�ca poza
te ramy?”.1
Id�c za „Słownikiem J�zyka Polskiego” za konsumenta uwa�a si� „nabywc� towarów lub
usług, albo u�ytkownika jakich� zasobów lub dóbr”2, co te� w potocznym j�zyku uto�samia si�
konsumenta z nabywc� towarów na własny u�ytek, a synonimiczne poj�cia to: klient, kupuj�cy,
1 Goldringa J., [w:] E. Nowi�ska, P. Cybula (red), Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, Kraków 2005, s 39. 2 Skorupka S., H. Anderska, Z. Łempicka, Mały Słownik J�zyka Polskiego, PWN, Warszawa 1990, s. 297.
167
nabywca, u�ytkownik, itp.
Z ekonomicznego punktu widzenia konsument stanowi ostatnie ogniwo obiegu dóbr
materialnych i niematerialnych znajduj�cych si� na rynku. Transakcja uznawana jest jako
konsumencka, gdy ostatecznym przeznaczeniem towaru jest konsumpcja, jednak�e do�� cz�sto
towar znajduje si� na rynku kilkakrotnie jako np. rzecz u�ywana. W niektórych sytuacjach
czynnikiem przes�dzaj�cym o istnieniu beneficjenta finalnego jest tak�e profesjonalno�� jednej ze
stron stosunku umownego.3
W ustawie z dnia 23.04.1964r. Kodeks Cywilny4 została sformułowana najszersza definicja
poj�cia „konsument”. Zgodnie z art. 22¹ KC konsument to osoba fizyczna dokonuj�ca czynno�ci
prawnej niezwi�zanej bezpo�rednio z jej działalno�ci� gospodarcz� lub zawodow�. Konsument
został tu wyodr�bniony na podstawie kryterium podmiotu, przedmiotu i celu transakcji. Przyj�ta
w kodeksie konstrukcja oceniana jest negatywnie z wielu przyczyn. Po pierwsze nie precyzuje
dokładnie podmiotu chronionego omawianym przepisem. Po drugie odnosi si� jedynie do
konsumenta nie nawi�zuj�c przy tym do drugiej strony, czyli profesjonalnego kontrahenta.5
Dokonuj�c wykładni celowo�ciowej i systemowej art. 22¹ KC zostanie przedstawiony jako
ograniczaj�cy poj�cie konsumenta tylko do stosunków osoby fizycznej z przedsi�biorc�. Przyj�ta
w KC definicja dotyczy całego obrotu prawnego, o ile przepisy szczególne nie stanowi� inaczej.
W ustawie z dnia 16.02.2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów6 równie� przyj�to definicj�
zgodn� z art.22¹ KC. Tak te� z uwagi na ró�norodno�� stosunków prawnych oraz odmienn�specyfik� danej dziedziny gospodarki poj�cie konsumenta ujmowane jest w ró�ny sposób.
W ustawie o kredycie konsumenckim za konsumenta uwa�ana jest osoba fizyczna, zawieraj�ca
umow� z przedsi�biorc� w celu bezpo�rednio niezwi�zanym z działalno�ci� gospodarcz�.7 Z kolei
ustawa z dnia 16.07.2004r. Prawo Telekomunikacyjne8 konsumentem okre�la osob� fizyczn�,
wnioskuj�c� o �wiadczenie publicznie dost�pnych usług telekomunikacyjnych lub korzystaj�ca
z takich usług dla celów niezwi�zanych bezpo�rednio z jej działalno�ci� gospodarcz�.
3 Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo�� cywilnoprawna w prawie polskim: wybrane zagadnie-nia., pod red E. Gniewka, Acta Universitatis Wratislavientis. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2008, s. 160 i n. 4 Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. 1964, Nr 16, poz. 93 z pó�n. zm.). 5 Mostowi P., Uwagi dotycz�ce rozwoju prawa konsumenckiego na tle nowelizacji Kodeksu Cywilnego z 2003 roku, Radca Prawny 2003, nr 4, s. 37 6 Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007 poz. 50 poz. 331 z pó�n. zm.). 7 Ustawa z dnia 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2001, nr 100, poz 1081 z pó�n zm.). 8 Ustawa z dnia 16.07.2004 r. Prawo Telekomunikacyjne (Dz. U. 2004, nr 171, poz. 1800 z pó�n. zm.)
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
168
3. Poj�cie konsumenta w prawie Unii Europejskiej
Od czasu Traktatu z Maastricht ochrona praw konsumenta stanowi jeden z głównych celów
Unii Europejskiej.9 Pomimo rozbie�no�ci w ujmowaniu konsumenta w dyrektywach
wspólnotowych mo�na wskaza� kierunek definiowania tego poj�cia oraz transakcji z udziałem
konsumenta. Analiza porównawcza poszczególnych dyrektyw prowadzi do wniosku, i� konsument
jest okre�lany jako osoba fizyczna, niedziałaj�ca w celach zarobkowych lub gospodarczych,
jednak�e zarazem nie tylko w celu rozwijania własnej konsumpcji.
W dokumentach unijnych o charakterze politycznym i programowym konsument rozumiany
jest jako adresat „wszelkich działa� podejmowanych przez oferentów dóbr konsumpcyjnych,
maj�cych na celu ich zbycie”.10
W dyrektywie Rady z 20.12.1985 r. za konsumenta uwa�a si� „osob� fizyczn�, która (…)
działa w celach, które mog� by� uwa�ane za niezwi�zane z jej działalno�ci� handlow� lub
zawodem”.11
Szersza charakterystyka poj�cia konsument została przedstawiona w dyrektywie Rady
93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
Zgodnie z tym aktem konsument jest to „ka�da osoba fizyczna, która w umowach obj�tych
niniejsz� dyrektyw�, działa w celach niezwi�zanych z handlem, przedsi�biorstwem lub
zawodem”.12
Reasumuj�c powy�sze, prawo Unii Europejskiej w ró�ny sposób definiuje konsumenta,
przewa�a stanowisko poparte równie� w orzecznictwie Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwo�ci,13
i� podstawowym kryterium wyodr�bnienia konsumenta powinna by� jego
słabsza pozycja w transakcjach dokonywanych w obrocie gospodarczym.
4. Przesłanki ochrony praw konsumentów
Oczekiwana przez wi�kszo�� społecze�stwa transformacja ustrojowa w ubiegłym wieku
członkostwo Polski w Unii Europejskiej ju� w nowym XXI w stawiaj� w nowym �wietle problem
ochrony praw konsumenta. Ale tu jednak nale�y podkre�li�, �e niezale�nie od sytuacji polityczno-
ekonomicznej kraju, pozycja konsumenta na tle innych podmiotów wyst�puj�cych na rynku jest
najsłabsza. Daleko id�ce niekorzystne zjawiska zwi�zane z poprzednim ustrojem politycznym, tj.
niedobory towarów, kolejki, czy nieuczciwe praktyki kupieckie, zostały wyeliminowane, jednak
nowe warunki zachwycaj�c rozmaito�ci� ofert sprawiaj�, �e konsumenci cz�sto maj� problem
w dokonaniu optymalnego dla siebie wyboru.
Proces transformacji ustrojowej w Polsce spowodował znaczne obni�enie poczucia
bezpiecze�stwa socjalnego, co zwi�zane jest z bezrobociem, ograniczeniem dost�pu do wielu dóbr
i usług, szczególnie w�ród rodzin najubo�szych. Zmiany ustrojowe bowiem, obok zmian
9 Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo�� cywilnoprawna..., U Wrocławski, Wrocław 2008, s. 159. 10 Dauses M. A., M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta na wewn�trznym rynku Unii Europejskiej, KPP nr 1/1996, s. 34–35 11 Dyrektywa Rady z dnia 20.12.1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu o umów zawartych poza loka-lem przedsi�biorstwa (85/577/EWG). 12 Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.13 Wyrok ETS w sprawie C-541/99 Cape Snc Genge Idealservice Sr i C-542/99 Idealservice MN RE Sas przeciwko OMAI Srl, ECR 2001, s. I-0904.
169
rynkowych, doprowadziły do znacznej polaryzacji społecze�stwa i marginalizacji wielu jego
grup.14
Ponadto konsumenci nara�eni s� na oszuka�cze praktyki manipulowania
i wykorzystywania ich niedoinformowania. Konieczno�� zaspokajania potrzeb powoduje, i� jest
on skłonny zaakceptowa� nawet niekorzystne warunki transakcji. Dodatkowo współczesne
działania marketingowe stanowi� zagro�enie interesów konsumenta i zwi�zane s�z depersonalizacj� rynku, sprzeda�� prowadzon� w du�ych obiektach handlowych, sztucznym
wywoływaniem potrzeb, nieprzejrzysto�ci� rynku, pozyskiwaniem nabywców dzi�ki
promocyjnym oddziaływaniom przedsi�biorstw.
Przesłanki ochrony konsumentów dzielone s� zazwyczaj na trzy grupy, tj.: ekonomiczn�, społeczn� i prawn�.15
Przesłanki ekonomiczne zwi�zane s� z masowo�ci� obrotu towarowego,
monopolizacj� rynku oraz nadu�ywaniem interesów marketingowych. Za ochron� konsumenta
przemawia równie� globalizacja gospodarki �wiatowej znacznie ograniczaj�ca rol� pa�stwa.
Podstawy społeczne ochrony konsumenta wynikaj� z potrzeby ochrony �ycia i realizacji praw
człowieka. W szczególno�ci wa�na jest dbało�� o zdrowie i poziom �ycia a tak�e bezpiecze�stwo
konsumentów oraz poziom ich �wiadomo�ci. Do tej grupy zalicza si� równie� potrzeba dbało�ci
o �rodowisko naturalne i społeczne. W ko�cu przesłanki prawnej ochrony konsumenta wynikaj�z jego przymusowej sytuacji oraz z braku odpowiedniego przygotowania w zakresie nawi�zywania
stosunku umownego.
Uwzgl�dniaj�c badania Krzysztofa Kalety na temat socjologii i psychologii zachowa�konsumenckich, nale�y zauwa�y�, i� konieczno�� i celowo�� ochrony interesów konsumentów
wynika tak�e z faktu pod�wiadomego podejmowania decyzji przez nabywc�. Konsumenci nie
maj� mo�liwo�ci dokładnej analizy ka�dego zakupu, tzn. zazwyczaj nie maj� wiedzy
towaroznawczej, i dlatego istnieje zagro�enie prowokowania decyzji konsumenta poprzez odruchy
pod�wiadome.16
W�ród zagro�e� uzasadniaj�cych ochron� konsumenta mo�na wyró�ni� takie, które wyst�puj�w skali ogólnej kraju oraz takie, które dotycz� okre�lonych grup społecznych. Zagro�enia skali
ogólnej wynikaj� z procesów cywilizacyjnych, przemysłowo-technologicznych i organizacyjnych
w gospodarce oraz niedostatków w zakresie ustawodawstwa, tj. w zakresie ochrony konsumentów.
Zagro�enia dla grup społecznych zwi�zane s� z przyj�tymi rozwi�zaniami w gospodarce do
regulowania wybranych problemów.
14 Wo� J., Rachocka R., Kasperek-Hoppe M., Zachowanie konsumentów – teoria i praktyka, Akademia Ekonomiczna, Po-zna� 2004, s. 120. 15 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 17. 16 Kaleta K., Czy konsument my�li racjonalnie, Marketing i rynek, 2006, nr 3.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
170
5. Prawo konsumenckie
Wraz ze sformułowaniem praw konsumentów rozpoczyna si� rozwój podmiotów maj�cych na
celu ochron� ich interesów. Zacz�ły si� pojawia� obok organizacji konsumenckich
wyspecjalizowane organy pa�stwowe i samorz�dowe, a ochrona finalnych nabywców dóbr została
uznana za fundamentalny obowi�zek pa�stwa.
Nie bez znaczenia jest fakt, i� prawo konsumenckie jest stosunkowo młodym działem prawa
polskiego, za� jego obecny kształt stanowi odzwierciedlenie polityki ochrony konsumenta w Unii
Europejskiej. Jednak�e nale�y pami�ta�, �e idea ochrony słabszego uczestnika rynku ma swoje
pocz�tki nie w Europie, ale w Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn. W dniu 15 marca 1962 r.
prezydent John Kennedy przedstawił Kongresowi projekt ustawy traktuj�cej o prawach
konsumentów (Consumer Bill of Rights) i t� dat� przyjmuje si� za narodziny prawa
konsumenckiego. Projekt danej ustawy koncentrował si� na prawie konsumenta do
bezpiecze�stwa, rzetelnej informacji, swobody wyboru i prawa do bycia wysłuchanym.17
Nie bez
kozery wi�c dzie� 15 marca został ustanowiony wiatowym Dniem Praw Konsumenta.
W Europie pocz�tki prawa konsumenckiego zwi�zane s� z paryskim spotkaniem szefów
pa�stw w 1972 r. Trzy lata pó�niej Rada EWG przyj�ła pierwszy program ochrony konsumenta,
w którym sformułowano pi��, aktualnych do dzisiaj, podstawowych praw konsumenta, tj.: prawo
do ochrony interesów ekonomicznych, prawo do informacji i edukacji, prawo do bezpiecze�stwa
i ochrony zdrowia, prawo do efektywnego dochodzenia roszcze� za ewentualne uszczerbki, oraz
prawo do zrzeszania si� i reprezentacji.18
Prawo konsumenckie obejmuje przepisy prawa konstytucyjnego, administracyjnego,
cywilnego, karnego i finansowego. Ten dział prawa traktuje o stosunkach prawnych zachodz�cych
mi�dzy przedsi�biorcami a konsumentami. Okre�la te� szczególne wymagania wobec
przedsi�biorców oferuj�cych usługi i produkty konsumentom. Przepisy tworz�ce prawo
konsumenckie maj� na celu ochron� konsumentów przed działaniami przedsi�biorców, które
mogłyby narusza� ich interes.19
Polityka konsumencka jest to ogół działa� pa�stwa zmierzaj�cych do ukształtowania jak
najlepszych warunków do pełnego zaspokojenia odczuwanych przez konsumentów potrzeb.
Polityka konsumencka realizowana przez kraje członkowskie Unii Europejskie ma istotne
znaczenie dla systemu polskiego prawa w zakresie ochrony konsumentów. Zmiany w prawie
polskim uwzgl�dniaj�ce problematyk� konsumenck� zostały zapocz�tkowane 16 grudnia 1991 r.
poprzez podpisanie przez Polsk� Układu Europejskiego o stowarzyszeniu Rzeczpospolitej Polskiej
ze Wspólnot� Europejsk�. Równie wa�ne dla polityki konsumenckiej w Polsce były zało�enia
zawarte w tzw. Białej Ksi�dze Komisji Europejskiej dotycz�ce budowy jednolitego rynku
wewn�trznego.20
By stworzy� uczciwy, zrównowa�ony i konkurencyjny rynek niezb�dne jest prowadzenie
polityki konsumenckiej. Konieczno�� tworzenia przez Polsk� warunków niezb�dnych do realizacji
praw konsumenta wynika nie tylko z wewn�trznych uwarunkowa� społeczno-gospodarczych, ale
17 Ł�towska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa 2004, s. 2 i n. 18 Dubis W., Prawo konsumenckie [w:] Podr�czny zbiór praw z praktycznym komentarzem, Gazeta Prawna 2007, nr 7 19 Janczyk M., Prawo konsumenckie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Pozna� 2008, s. 11, 27. 20 Niepokulczycka M., Polityka konsumencka w Polsce – aspekt integracyjny. [w:] Socjoekonomiczna i prawna sytuacja konsumentów w Polsce w obliczu integracji z Uni� Europejsk�, wyd. SGGW, Warszawa 1998.
171
tak�e z zobowi�za� mi�dzynarodowych. Do najwa�niejszych z nich nale�y wprowadzenie w �ycie
Wytycznych Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie ochrony konsumentów. W tym przypadku
istotnym element ochrony konsumenta stanowi aspekt ekonomiczny. St�d te�, by pobudzi�wła�ciwe funkcjonowanie gospodarki nale�y ograniczy� do minimum zagro�enie płyn�ce ze
strony konsumenta. Je�li bowiem ma on słab� pozycj� na rynku, nie jest wówczas
pełnowarto�ciowym partnerem, maj�cym wpływ na rozwój gospodarki. Kolejn� przesłank�prowadzenia polityki konsumenckiej jest zapewnienie odpowiedniej konkurencji na rynku. Ta
bowiem, je�li jest efektywna, poprawia jako�� �ycia obywateli oraz ich sił� nabywcz�, co
przyczynia si� do ochrony interesów ekonomicznych konsumentów. Dodatkowo konkurencja
zmusza firmy do poprawy jako�ci �wiadczonych usług i jednocze�nie konsumenci, b�d�cy
głównym celem przedsi�biorców, maj� wi�kszy wybór w jako�ciowych ofertach przedstawianych
przez firmy.21
Prawidłowo prowadzona polityka konsumencka powinna by� realizowana poprzez: powołanie
odpowiedniej struktury instytucjonalnej, zajmuj�cej si� sprawami konsumentów, a tak�e
przyznanie kompetencji horyzontalnych i ogólnych wyznaczonej głównej instytucji,
odpowiedzialnej za podejmowanie inicjatyw w dziedzinie ochrony konsumentów oraz
koordynacj� tych zada�; powołanie struktur konsultacyjnych, ogólnych lub bran�owych, maj�cych
za zadanie reprezentowanie interesów konsumentów oraz zapewnienie im uczestnictwa
w podejmowaniu decyzji; rozwój programów edukacyjnych i informacyjnych, których celem jest
poszerzenie wiedzy konsumentów w przedmiocie ich praw; stworzenie mechanizmów
odwoławczych, pozwalaj�cych na skuteczne dochodzenie praw konsumentów.
Przypomnijmy art. 76 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który stanowi, i� „władze
publiczne chroni� konsumentów, u�ytkowników i najemców przed działaniami zagra�aj�cymi ich
zdrowiu, prywatno�ci i bezpiecze�stwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.”22
Jakkolwiek omawiany przepis znajduje si� w rozdziale ustawy zasadniczej mówi�cym o wolno�ci,
prawach i obowi�zkach człowieka i obywatela, mamy tu do czynienia jedynie z zadaniami władzy
publicznej, nie za� z prawem konstytucyjnym w sensie �cisłym. Zatem nie wyst�puje tu
bezpo�rednia mo�liwo�� zaskar�enia działania lub bezczynno�ci władzy.23
Powy�szy przepis bywa oceniany dosy� surowo przez doktryn�,24 jednak niew�tpliwie
nakłada on na władze publiczne obowi�zek ochrony konsumentów. Realizacja tej konstytucyjnej
normy nast�puje przez działalno�� pa�stwa w zakresie: legislacji; organizowania i wspierania
przedsi�wzi�� chroni�cych �ycie i zdrowie konsumentów; organizowania odpowiedniej struktury
organizacyjnej; kontroli rynku; s�downictwa jako jednego ze sposobów dochodzenie roszcze�przez konsumentów; informacji i edukacji konsumenckiej. Spójne i zintegrowane działanie
pa�stwa w ka�dej z wymienionych wy�ej dziedzin tworz� warunki sprzyjaj�ce bezpiecze�stwu na
21 Polityka konkurencji w Europie a obywatel, Komisja Europejska, Luksemburg 2002/ www.uokik.gov.pl z dnia20.05.2010 r. 22 Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz. U. nr 78 poz. 483 z pó�n. zm.) 23 Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber, Warszawa 1999, s. 117. 24 Jagielska M., Jagielski M., Mo�liwo�ci interpretacyjne art. 76 Konstytucji RP w �wietle europejskiego prawa ochrony konsumenta. [w:] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii Europejskiej; IV Ogólno-polska Konferencja Prawnicza, Toru� 19–29 listopada 1998, pod red. C. Mika, TONiK, Toru� 1999
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
172
rynku i jednocze�nie zapewniaj� konsumentowi mo�liwo�� zaspokajania swoich potrzeb oraz
realizacj� warto�ci.
W realizacji rz�dowej polityki konsumenckiej uczestnicz� równie� organizacje
konsumenckie, maj�ce na celu reprezentowanie konsumentów przed organami administracji
rz�dowej i samorz�dowej. Zgonie z art. 45 UOKiK organizacje te maj� prawo mi�dzy innymi do
wyra�ania opinii o projektach aktów prawnych i innych dokumentów dotycz�cych praw
i interesów konsumentów; wykonywania testów produktów i usług oraz publikowania ich
wyników; wydawania czasopism, opracowa� badawczych, broszur i ulotek; prowadzenie
nieodpłatnego poradnictwa konsumenckiego oraz udzielania nieodpłatnej pomocy konsumentom
w dochodzeniu ich roszcze�; udziału w pracach normalizacyjnych; realizowania zada�pa�stwowych w dziedzinie ochrony konsumentów, zlecanych przez organy administracji rz�dowej
i samorz�dowej; ubiegania si� o dotacje ze �rodków publicznych.25
6. Instrumenty prawne słu�ce ochronie praw konsumenta
Do rozwoju instytucjonalnych form ochrony interesów konsumentów przyczyniło si�sformułowanie ich praw, st�d obok organizacji konsumenckich, działania w tym zakresie,
prowadz� tak�e wyspecjalizowane organy pa�stwowe i samorz�dowe, organizacje społeczne itd.
Na instrumenty ochrony konsumenta składaj� si�: instrumenty pa�stwowe, którymi s� akty
pa�stwa bezpo�rednio lub po�rednio chroni�ce konsumenta bez jego aktywnego udziału, np.
ustawy antymonopolowe, normy bezpiecze�stwa i jako�ci, znakowanie towarów spo�ywczych itp.
W tym przypadku pa�stwo reprezentuje konsumenta. Po drugie: instrumenty indywidualne, czyli
samodzielne decyzje, zachowania konsumenta, które powinny go chroni� i s� jego spraw�prywatn�. Do tej kategorii nale�� takie wybory, jak miejsce zakupu towaru, cena sposób
u�ytkowania produktu itd.26
Po trzecie: instrumenty mieszane, b�d�ce aktami prawnymi daj�cymi
konsumentowi prawo do ochrony własnego interesu. Za przykład mo�e słu�y� Kodek Cywilny w
cz��ci dotycz�cej r�kojmi i gwarancji. Nie da si� nie zauwa�y�, i� podstawowy ci��ar ochrony
konsumentów spoczywa na nich samych, gdzie to pa�stwo powinno natomiast tworzy�odpowiednie warunki przez normy prawne, system instytucjonalny, edukacj� i szerok� informacj�. Wobec globalizacji procesów ekonomicznych i ich rosn�cej zło�ono�ci, zmian technologicznych
i patologii gospodarczych, interwencja pa�stwa w imieniu konsumenta wydaje si� by� konieczna.
Kolejnymi instrumentami ochrony konsumenta s� instrumenty prawne, ekonomiczne,
psychologiczne i etyczne. I tak instrumenty prawne to akty prawne, które przedmiotowo dotycz�konsumenta, towarów nabywanych przez niego lub te� podmiotów oferuj�cych te towary, np.
sprzedawców. Instrumenty te obejmuj� tak�e akty prawne niezwi�zane bezpo�rednio
z konsumentem, ale stwarzaj�ce warunki dla prawidłowego funkcjonowania rynku, np. pakiety
ustaw chroni�cych uczciw� konkurencj� oraz zwalczaj�ce praktyki monopolistyczne. Instrumenty
ekonomiczne to takie, które stosuj� na rynku sami konsumenci oraz takie, które stosuj� producenci
i sprzedawcy. Szczególn� rol� w odniesieniu do tej grupy pełni� ró�ne instrumenty
zabezpieczaj�ce jako�� towarów, np. znaki towarowe, normy, jako�ci, certyfikaty, atesty.27
Niestety instrumenty psychologiczne i etyczne odgrywaj� w obecnych warunkach rol� niewielk�.
25 Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007 poz. 50 poz. 331 z pó�n. zm.). 26 Zaj�c A., Ochrona konsumenta, Politechnika Pozna�ska, Pozna� 1998, s. 15. 27 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa
173
Nale�ałoby wspomnie� o Wytycznych w sprawie ochrony konsumentów wprowadzonych
w �ycie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1985 r. i podpisanych przez wszystkie kraje
członkowskie. Celem tych postanowie� było m.in. utrzymanie odpowiedniego poziomu całej
populacji konsumentów, wzrost etyki producentów sprzedawców, zwalczanie nieuczciwych
praktyk w biznesie, rozszerzenie mi�dzynarodowej współpracy w dziedzinie ochrony
konsumentów.28
6.1. Ochrona konsumenta w zakresie ywno�ci i ywienia
Przepisy prawa okre�laj�ce ogólne zasady i wymagania prawa �ywno�ciowego oraz procedury
w zakresie bezpiecze�stwa �ywno�ci – to wszystko w wi�kszo�ci zostało zawarte w ustawie
o bezpiecze�stwie �ywno�ci i �ywienia z 28.10.2006 roku29
tj.: wymagania dotycz�ce zasad
higieny odnosz�ce si� do �ywno�ci oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu
z �ywno�ci�; wymagania organów w zakresie kontrolowania �ywno�ci; wymagania zdrowotne
�ywno�ci; wymagania dotycz�ce przeprowadzenia urz�dowych kontroli �ywno�ci.
Polskie prawo, w celu zapewnienia bezpiecze�stwa �ywno�ci, tworzy szereg warunków w
zakresie stosowanych przez producentów substancji dodatkowych, aromatów, poziomów
substancji zanieczyszczaj�cych, poziomów pestycydów, warunków napromieniowania �ywno�ci,
cech organoleptycznych oraz działa�, które musz� by� podejmowane na poszczególnych etapach
produkcji. To producent, importer b�d� sprzedawca ponosz� odpowiedzialno�� za szkod�wyrz�dzon� przez �rodek spo�ywczy. Zasady dotycz�ce odpowiedzialno�ci za szkod� wyrz�dzon�przez niebezpieczny produkt zostały okre�lone w kodeksie cywilnym. Produkty spo�ywcze
wprowadzone do obrotu winny zawiera�: oznakowania w sposób zrozumiały dla konsumenta,
nieusuwalne wyra�ne i czytelne napisy umieszczone w widocznym miejscu, �rodki spo�ywcze
wprowadzone do obrotu na terytorium Polski musz� by� oznakowane w j�zyku rodzimym.
Informacje znajduj�ce si� na opakowaniu produktu nie mog� wprowadza� konsumenta w bł�d,
w szczególno�ci, co do charakterystyki �rodka spo�ywczego, w tym: nazwy produktu, rodzaju,
składu, wła�ciwo�ci, trwało�ci, miejsca pochodzenia, szczególnych wła�ciwo�ci.
Zgodnie z § 2 rozporz�dzeniem z dnia 16.12.2002 r. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
opakowanie �rodka spo�ywczego powinno zawiera� m.in. nazw� �rodka spo�ywczego, dat�minimalnej trwało�ci albo termin przydatno�ci do spo�ycia, sposób przygotowania lub stosowania,
dane identyfikuj�ce, warunki przechowywania, klas� jako�ci handlowej.30
W ten sposób
prawidłowe oznakowanie produktów �ywno�ciowych jest podstaw� informacji, która b�d�c
elementem bezpiecze�stwa �ywno�ci, sprzyja swobodzie konsumenckiej.
2007, s. 21. 28 D�browska A., Edukacja konsumenta – potrzeba czy wyzwanie XXI wieku, Marketing i Rynek 12/2001, s. 2. 29 Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpiecze�stwie �ywno�ci �ywienia (Dz.U. 2006, nr 171, poz. 1225 z pó�n. zm.) 30 Rozporz�dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16.12.2002 r. w sprawie znakowania �rodków spo�ywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2003, nr 229, poz. 2275 z pó�n. zm.).
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
174
6.2. Ochrona konsumenta przed produktami niebezpiecznymi
Ustawa o ogólnym bezpiecze�stwie produktów z dnia 31.01.2004 r.31
nale�y do jednych
z najwa�niejszych aktów prawnych reguluj�cych podstawowe prawa konsumentów, z zarazem
uwzgl�dniono w niej mi�dzy innymi Postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2001/95/WE wydanej 03.12.2001 r. Do celów owej regulacji nale�ało wzmocnienie bezpiecze�-stwa konsumentów poprzez okre�lenie m.in. obowi�zków przedsi�biorcy, zapewniaj�cych konsu-
mentom nabywania bezpiecznych towarów. Czyli produkt bezpieczny to taki, który w zwykłych
lub innych, daj�cych si� w sposób uzasadniony przewidzie�, warunkach jego u�ywania,
z uwzgl�dnieniem czasu korzystania z produktu, a tak�e sposobu uruchomienia wymogów instala-
cji i konserwacji, nie stwarza �adnego zagro�enia lub stwarza zagro�enie znikome, przy uwzgl�d-
nieniu wysokiego poziomu wymaga� dotycz�cych ochrony �ycia i zdrowia.32
Wynika z tego, i�przy ocenie bezpiecze�stwa bierze si� pod uwag� wszelkie cechy produktu, w tym m.in. skład,
opakowanie, oznakowanie, instrukcj� obsługi, ostrze�enie w zakresie bezpiecze�stwa u�ytkowni-
ka, oddziaływania na inne produkty. Bior�c pod uwag� ocen� zagro�enia, uwzgl�dnia si� równie�kategorie konsumentów i u�ytkowników w szczególno�ci nara�onych na niebezpiecze�stwo –
mowa tu przede wszystkim o dzieciach i osobach starszych. W my�l ustawy o ochronie niektórych
praw konsumentów oraz o odpowiedzialno�ci za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny,
ka�dy, kto wytwarza w zakresie działalno�ci gospodarczej niebezpieczny produkt, odpowiada za
szkod� wyrz�dzon� komukolwiek przez ten produkt.33
Do trzech filarów, gdzie polski system spełnia wymogi unijne w zakresie bezpiecze�stwa i ja-
ko�ci, nale��: ocena zgodno�ci i certyfikacja; wymogi dotycz�ce ogólnego bezpiecze�stwa pro-
duktów; odpowiedzialno�� za produkt.34
Dyrektywa 2001/95/We Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 03.12.2001 r. w sprawie
ogólnego bezpiecze�stwa produktów stanowi podstaw� prawn� funkcjonowania Europejskiego
Systemu Szybkiej Wymiany Informacji o Produktach Niebezpiecznych – RAPEX. Działanie tego
systemu polega na stałym gromadzeniu oraz wymianie informacji o produktach niebezpiecznych
dla zdrowia lub �ycia konsumentów, za� organem krajowym sprawuj�cym nadzór nad ogólnym
bezpiecze�stwem produktu jest Prezes Urz�du Ochrony Konkurencji i Konsumentów.35
Istotn� rol� przy ochronie konsumenta przed produktami niebezpiecznymi spełnia wprowa-
dzenie oznakowania CE. W przypadku, kiedy konsument nabywa produkt oznaczony niniejszym
znakiem, mo�e by� pewien, i� produkt nale�y do bezpiecznych.
31 Ustawa z dnia 12.12. 2003 r. o ogólnym bezpiecze�stwie produktów (Dz. U. 2003, nr. 229, poz. 2275 z pó��. zm.) 32 Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpiecze�stwie �ywno�ci i �ywienia (Dz. U. 2006, nr 171, poz. 1225 z pó�n. zm.) 33 Ustawa z dnia 02.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialno�ci za szkod� wyrz�dzon�przez produkt niebezpieczny (Dz. U. 2000, nr 22, poz. 271 z pó�n. zm.) 34 Raport o stanie prawnej ochrony konsumentów w Polsce. Urz�d Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa 2002. 35 http.: // www.uokik.gov.pl z dnia 20.06.2010 r.
175
6.3. Ochrona konsumenta w zakresie sprzeday
Ustawa o szczególnych warunkach sprzeda�y konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu
cywilnego, reguluje stosunki mi�dzy sprzedawc� a konsumentem powstałe po 01.01.2003 r.
Sprzedawca ma obowi�zek poda� do wiadomo�ci kupuj�cego dwie ceny – cen� towaru oraz cen�jednostkow� za jednostk� miary; podaje za� jedn� cen�, gdy obie ceny s� takie same, b�d� towar
oferowany jest luzem. W przypadku sprzeda�y na raty, przedpłaty, na zamówienie według wzoru
lub na prób� oraz przy sprzeda�y powy�ej kwoty dwóch tysi�cy zł, a tak�e zawsze na ��danie
kupuj�cego, sprzedawca jest zobowi�zany potwierdzi� pisemnie istotne postanowienia, okre�lone
mi�dzy nim a konsumentem. Odpowiedzialno�� sprzedawcy za niezgodno�� towaru
konsumpcyjnego z umow� trwa dwa lata,36
st�d powinno si� zachowa� dokument potwierdzaj�cy
transakcj�. Powy�sza ustawa obliguje sprzedawc� do odpowiedzialno�ci za niezgodno�� towaru z umow�
Niezgodno�� towaru z umow� wyst�puje w przypadku nie spełnienia przez towar powszechnych,
rozs�dnych oczekiwa� kupuj�cego.37
Termin niezgodno�ci towaru z umow� pojmowany jest
bardzo szeroko i obejmuje: wady fizyczne i prawne; brak wła�ciwo�ci i cech oznaczonych
w umowie; brak zgodno�ci z opisem, wzorem czy próbk�; niekompletno�� rzeczy; brak
wymaganej informacji na opakowaniu; brak etykiet, oznacze�, co do sposobu u�ytkowania,
instrukcji obsługi i inne; nieprawidłowo�ci w zamontowaniu b�d� uruchomieniu towaru – je�li takie czynno�ci zostały wykonane w ramach umowy sprzeda�y; niezgodno�ci z tre�ci� reklam
opisuj�cych produkt. W razie stwierdzenia niezgodno�ci z umow� konsument winien za��da�naprawy lub wymiany towaru, za� je�li naprawa lub wymiana nie s� mo�liwe, za��da� zwrotu
pieni�dzy lub obni�enia ceny. Gdyby sprzedawca w terminie 14 dni nie ustosunkował si� do
reklamacji, uwa�a si�, i� uznał j� za uzasadnion�
6.4. Ochrona konsumenta przed nieuczciw� konkurencj�
Przytoczmy art. 3.1. z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: czynem nieuczciwej
konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, je�eli zagra�a lub narusza
interes innego przedsi�biorcy lub klienta,38
czyli ustawa ta stanowi przede wszystkim instrument
ochrony interesów przedsi�biorców, niemniej jednak mo�e ona równie� słu�y� ochronie interesów
konsumenta. Tak�e w zakres czynów nieuczciwej konkurencji zwi�zanych z konsumentem wcho-
dz�: wprowadzaj�ce w bł�d oznaczenie przedsi�biorstwa; fałszywe lub oszuka�cze oznaczenia
pochodzenia geograficznego towarów lub usług; wprowadzaj�ce w bł�d oznaczenie towarów lub
usług; nakłanianie do rozwi�zania lub niewykonania umowy; na�ladownictwo produktów; poma-
wianie lub nieuczciwe zachwalanie; nieuczciw�, wprowadzaj�c� w bł�d lub zakazan� reklam�; organizowanie tzw. sprzeda�y lawinowej.
36 Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzeda�y konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. 2002, nr 141, poz. 1176) 37 Majewska R., Dutkiewicz J., Piłka M., Kubis P., Wiewiórki M. M., Vademecum Rzeczpospolitej – Poznaj swoje pra-wa. Nowa ustawa o sprzeda�y konsumenckiej: Nie b�d� petentem sprzedawcy; Pytania i odpowiedzi, Rzeczpospolita 2003, nr 48. 38 Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 1993, nr 47 poz. 211)
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
176
7. Ochrona praw konsumenta w Unii Europejskiej
Wraz z powołaniem do �ycia Traktatu Rzymskiego z 1957 r. zawarte zostały pierwsze
w Europie wzmianki dotycz�ce praw obywateli, ich warunków �ycia i pracy, jednak�e ówcze�ni
ustawodawcy wi�ksz� wag� przykładali do regulacji dotycz�cych konkurencji w ramach
Wspólnoty, ani�eli do faktycznej polityki konsumenckiej. Na domiar dokument nie zamieszcza
definicji „konsumentów” i tym bardziej nie wyodr�bnia ich jako oddzielnej kategorii – przyj�to, i�konsumenci to osoby fizyczne i prawne nabywaj�ce dobra dla potrzeb własnych jak równie� na
cele zwi�zane z działalno�ci� gospodarcz�.39
Sytuacja uległa zmianie 07.02.1992 r., kiedy w Traktacie z Maastricht ochrona konsumenta
formalnie uznana została za jedn� z polityk Wspólnoty Europejskiej. Powstały dokument dał
polityce konsumenckiej autonomiczny charakter i zapocz�tkował podejmowanie nowych
rozwi�za� instytucjonalnych w strukturach wspólnoty, a wraz z nim, zajmuj�cy si� sprawami
konsumentów Urz�d Polityki Konsumenckiej, został rozbudowany i dostosowany do potrzeb
koordynacji wspólnotowej polityki konsumenckiej. Rok 1995 przyniósł przekształcenie jednostki
w XXIV Dyrekcj� Generaln� ds. Ochrony Zdrowia Konsumentów, a w 02.10.1997r. został
podpisany Traktat Amsterdamski, w którym Komisja Europejska przyj�ła plan działania
w zakresie ochrony konsumenta na lata 1999 – 200140
o nast�puj�cych prerogatywach:
wzmocnienie głosu konsumentów na forum Unii Europejskiej; zapewnienie wysokiego poziomu
zdrowia i bezpiecze�stwa konsumentów; pełne respektowanie ekonomicznych interesów
konsumentów.
W ten sposób utworzono sie� centrów informacji konsumenckiej, tzw. Euroguichets,
przeprowadzaj�c kampanie koncentruj�ce si� na polityce pro-konsumenckiej. Przyj�to około
czterdziestu dyrektyw, w tym dyrektyw� 99/44 o sprzeda�y konsumenckiej, dyrektyw� 2002/65
o umowach finansowych, zawieranych na odległo��, jak równie� dyrektyw� 2001/95 o ogólnym
bezpiecze�stwie towarów. 41
Na rzecz ochrony konsumentów w Unii Europejskiej została opublikowana tzw. Zielona
Ksi�ga (2001), na łamach której zawarto: ocen� ówczesnego stanu polityki ochrony konsumenta
w UE; omówienie bada� nt. regulacji konsumenckich na poziomie narodowym; relacje mi�dzy
krajowymi i unijnymi przepisami prawnymi na rynku wewn�trznym; kierunki polityki
konsumenckiej w Unii Europejskiej. Powy�sze ustanowienia stały si� podstaw� do wyznaczenia
polityki konsumenckiej oraz do opracowania programów ochrony konsumentów.
We współczesnym porz�dku prawnym krajów UE polityka pro konsumencka jest traktowana
jako niezb�dny element polityki społeczno – gospodarczej. Jej kreowanie i prowadzenie jest
powinno�ci� rz�dów pa�stw wobec obywateli. Aktualna polityka konsumencka UE ma na celu
przede wszystkim ochron� zdrowia i bezpiecze�stwa konsumentów, ochron� ekonomicznych
i prawnych interesów konsumentów oraz zapewnienie konsumentom pełnej, rzetelnej informacji.
W celu zapewnienia tych praw, konieczne jest zbudowanie efektywnego systemu dochodzenia
39 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 35. 40 Jak wyzej. 41 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 39.
177
roszcze� a tak�e stworzenie spójnej, wspólnej bazy zapewniaj�cej zaufanie konsumentów do
zakupów trans granicznych w całej Unii Europejskiej.42
Tak ukierunkowana polityka konsumencka znajduje wyraz w uchwalonych przez organy
unijne aktach, a głównie rozporz�dzeniach i dyrektywach. Celem dyrektyw jest ujednolicenie
systemu prawnego Unii Europejskiej w zakresie ochrony konsumentów na lata 2007–2013, które
zostały przyj�te w konsumentów.
Na mocy umowy mi�dzy Prezesem UOKiK a Komisj� Europejsk� w 2005 r. utworzone
zostało w Polsce Europejskie Centrum Konsumentów. Do podstawowych jego zada� nale�y
w szczególno�ci informowanie o prawach konsumentów w poszczególnym pa�stwie
członkowskim oraz zapewnienie im pomocy prawnej i organizacyjnej w sporach trans
granicznych.
8. Podsumowanie
Przyst�pienie Polski do Unii Europejskiej skłoniło krajowego ustawodawc� do nowelizacji
licznych aktów prawnych dotycz�cych tej materii. Implementacja dyrektyw poci�gn�ła za sob�dostosowanie polskiego systemu prawnego do systemu Unijnego. Wprowadzenie nowych
rozwi�za� prawnych, a tak�e rozwój oraz współpraca mi�dzynarodowa przyczyniły si� do
znacznego wzrostu poziomu ochrony praw konsumentów.
Bibliografia[1] Barcik J., Entkowska A., Prawo Unii Europejskiej z uwzgl�dnieniem traktatu z Lizbony, PWN,
Warszawa 2008, s. 325.
[2] Dauses M. A., M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta na wewn�trznym rynku Unii Europejskiej, KPP nr 1/1996, s. 34–35.
[3] D�browska A., Edukacja konsumenta – potrzeba czy wyzwanie XXI wieku, Marketing i Rynek
12/2001, s. 2.
[4] Dubis W., Prawo konsumenckie [w:] Podr�czny zbiór praw z praktycznym komentarzem, Ga-
zeta Prawna 2007, nr 7.
[5] Dyrektywa Rady z dnia 20.12.1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do
umów zawartych poza lokalem przedsi�biorstwa (85/577/EWG).
[6] Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków
w umowach konsumenckich.
[7] Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber,Warszawa 1999, s. 117.
[8] Goldringa J., [w:] E. Nowi�ska, P. Cybula (red), Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, Kraków 2005, s 39.
[9] Jagielska M., Jagielski M., Mo�liwo�ci interpretacyjne art. 76 Konstytucji RP w �wietle euro-pejskiego prawa ochrony konsumenta. [w:] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii Europejskiej; IV Ogólnopolska Konferencja Prawnicza, Toru�19–29 listopada 1998, pod red. C. Mika, TONiK, Toru� 1999, s. 411 i n.
[10] Janczyk M., Prawo konsumenckie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Pozna� 2008,
42 Barcik J., Bentkowska A., Prawo Unii Europejskiej z uwzgl�dnieniem traktatu z Lizbony, PWN, Warszawa 2008, s. 325.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
178
s. 11, 27.
[11] Kaleta K., Czy konsument my�li racjonalnie, Marketing i rynek, 2006, nr 3.
[12] Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europej-skiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 17, 21, 29, 35–38, 43–44.
[13] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz.U. nr 78 poz. 483 z pó�n. zm.).
[14] Kopali�ski W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcoj�zycznych, PWN, Warszawa 1998.
[15] Ł�towska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, C. H. Beck, Warszawa 2004, s. 2 i n.
[16] Majewska R., Dutkiewicz J., Piłka M., Kubis P., Wiewiórki M. M., Vademecum Rzeczpospo-litej – Poznaj swoje prawa. Nowa ustawa o sprzeda�y konsumenckiej: Nie b�d� petentem sprzedawcy; Pytania i odpowiedzi, Rzeczpospolita 2003, nr 48.
[17] Mostowi P., Uwagi dotycz�ce rozwoju prawa konsumenckiego na tle nowelizacji Kodeksu Cywilnego z 2003 roku, Radca Prawny 2003, nr 4, s. 37.
[18] Niepokulczycka M., Polityka konsumencka w Polsce – aspekt integracyjny. [w:] Socjoekono-miczna i prawna sytuacja konsumentów w Polsce w obliczu integracji z Uni� Europejsk�, wyd. SGGW, Warszawa 1998.
[19] Polityka konkurencji w Europie a obywatel, Komisja Europejska, Luksemburg 2002/,
www.uokik.gov.pl z dnia 20.05.2010 r.
[20] Rozporz�dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16.12.2002 r. w sprawie znakowa-
nia �rodków spo�ywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2003, nr 229, poz.
2275 z pó�n. zm.).
[21] Raport o stanie prawnej ochrony konsumentów w Polsce. UOKiK, Warszawa 2002.
[22] Skorupka S., H. Anderska, Z. Łempicka, Mały Słownik J�zyka Polskiego, PWN, Warszawa
1990, s. 297.
[23] Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo�� cywilnoprawna w prawie polskim: wybrane zagadnienia., pod red E. Gniewka, Acta Universitatis Wratislavientis. Uni-
wersytet Wrocławski, Wrocław 2008, s. 160 i n.
[24] Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo�� cywilnopraw-na...,Uniwersytet Wrocławski, Wrocław2008, s. 159.
[25] Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks Cywilny (Dz.U. 1964, Nr 16, poz. 93 z pó�n. zm.).
[26] Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. 1993, nr 47 poz.
211).
[27] Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. 2007 poz. 50
poz. 331 z pó�n. zm.).
[28] Ustawa z dnia 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2001, nr 100, poz 1081 z pó�n
zm.).
[29] Ustawa z dnia 16.07.2004 r. Prawo Telekomunikacyjne (Dz.U. 2004, nr 171, poz. 1800
z pó�n. zm.).
[30] Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpiecze�stwie �ywno�ci �ywienia (Dz.U. 2006, nr 171, poz.
1225 z pó�n. zm.).
[31] Ustawa z dnia 02.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzial-
no�ci za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny (Dz.U. 2000, nr 22, poz. 271
z pó�n. zm.).
[32] Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzeda�y konsumenckiej oraz
o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. 2002, nr 141, poz. 1176).
179
[33] Ustawa z dnia 12.12. 2003 r. o ogólnym bezpiecze�stwie produktów (Dz. U. 2003, nr. 229,
poz. 2275 z pó��. zm.).
[34] Wo� J., Rachocka R., Kasperek-Hoppe M., Zachowanie konsumentów – teoria i praktyka,
Akademia Ekonomiczna, Pozna� 2004, s. 120.
[35] Wyrok ETS w sprawie C-541/99 Cape Snc Genge Idealservice Sr i C-542/99 Idealservice
MN RE Sas przeciwko OMAI Srl, ECR 2001, s. I-0904.
[36] Wysokli�ska-Senkus A., Prawo i instrumenty ochrony konsumenta w Polsce i Unii Europej-skiej. Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, Roczniki naukowe, tom X, z. 1,
s. 5.
[37] Zaj�c A., Ochrona konsumenta, Politechnika Pozna�ska, Pozna� 1998, s. 15.
[38] http: // www.uokik.gov.pl z dnia 20.06.2010 r.
LAW CONSUMER IN THE REPUBLIC OF POLAND IN ADDITION
TO THE EUROPEAN LEGISLATION
Summary
An introduction to the market economy in Poland caused essential changes in social and economic character. The consumers have a wide range of market offers and still are the weaker part of carried out transactions. Aggressive market experi-ences and even unethical behaviour of the entrepreneurs justify the need of taking care of the consumers by the government. In order some regulations by law are formed. They guarantee the final beneficiaries the protection of goods and law.
Keywords: the term consumer, the protection of the consumer, the law consumer protection
Piotr Mazuruk
Katedra Marketingu i Przedsi�biorczo�ci
Wydział Zarz�dzania
Politechnika Białostocka
ul. Ojca Tarasiuka 2, 16-001 Kleosin
e-mail: [email protected]
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011