Ocena wstępna zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5.pdf

Opracowanie wykonano w Wydziale Monitoringu Środowiska

Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie

Małgorzata Landsberg-Uczciwek – Naczelnik Wydziału

Renata Rewaj – Główny specjalista d/s monitoringu jakości powietrza

Marta Szczepankiewicz – Inspektor ochrony środowiska

Spis treści

Str.

Definicje............................................................................................................................................ 5

Wstęp................................................................................................................................................ 6

1. Podstawa wykonania opracowania ........................................................................................... 7

2. Cel oceny wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5................................................ 7

3. Strefy województwa zachodniopomorskiego, w których dokonuje się ocen jakości

powietrza pod kątem zawartości pyłu PM2,5.......................................................................... 8

4. Kryteria jakości powietrza przyjęte w ocenie wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem

PM2,5........................................................................................................................................... 9

5. Metody zastosowane w ocenie wstępnej PM2,5 dla województwa zachodniopomorskiego

oraz prognozowane poziomy stężeń PM2,5.............................................................................. 11

5.1. Pomiary stężeń pyłu PM2,5.................................................................................................... 13

5.2. Pomiary stężeń pyłu PM10..................................................................................................... 14

5.3. Wyniki rocznych ocen jakości powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego –

obliczenia modelowe PM10 i PM2,5.................................................................................... 16

5.4. Inwentaryzacja emisji pyłu PM10 i pyłu PM2,5, gromadzona w WIOŚ w Szczecinie dla

potrzeb obliczeń modelowych do ocen rocznych................................................................. 16

5.5. Określenie przestrzennego rozkładu stężeń pyłu PM2,5 w województwie

zachodniopomorskim............................................................................................................ 19

6. Podsumowanie wyników klasyfikacji stref województwa zachodniopomorskiego dla pyłu

PM2,5........................................................................................................................................... 22

6.1. Klasyfikacja stref województwa zachodniopomorskiego, z uwzględnieniem

występowania prognozowanych maksymalnych stężeń PM2,5 w strefie............................ 22


przestrzennych rozkładów stężeń PM2,5.............................................................................. 23

7. Skutki finansowe wdrożenia systemu monitoringu, oceny i zarządzania jakością

powietrza pod kątem pyłu zawieszonego PM2,5 w województwie zachodniopomorskim... 27

Załącznik Nr 1. Tabele 1 – 6 Zestawienie tabel wyników oceny wstępnej dla pyłu PM2,5 dla

województwa zachodniopomorskiego

Załącznik Nr 2. Mapy 1 – 10 Wyniki rocznych ocen jakości powietrza dla stref

województwa zachodniopomorskiego – obliczenia modelowe PM10 i PM2,5

5

Definicje:

• pył PM2,5 oznacza frakcję pyłu zawieszonego o średnicach cząstek nieprzekraczających

2,5 mikrometra;

• pył PM10 oznacza frakcję pyłu zawieszonego o średnicach cząstek nieprzekraczających

10 mikrometrów;

• pył TSP (Total Suspended Particulates) oznacza pył zawieszony ogółem mierzony bez

separacji frakcji;

• poziom dopuszczalny oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony na podstawie

wiedzy naukowej, w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego

oddziaływania na zdrowie ludzi lub na środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany;

• poziom docelowy oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania,

zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzi lub na

środowisko jako całość, który ma być osiągnięty tam gdzie to możliwe w określonym

czasie;

• górny próg oszacowania (GPO) oznacza poziom substancji w powietrzu, poniżej

którego do oceny jakości powietrza może być stosowana kombinacja pomiarów stałych

i technik modelowania lub pomiarów wskaźnikowych. Dla pyłu PM2,5 wartość górnego

progu oszacowania stanowi 70% poziomu dopuszczalnego PM2,5;

• dolny próg oszacowania (DPO) oznacza poziom substancji w powietrzu, poniżej

którego do oceny jakości powietrza wystarczające jest stosowanie technik modelowania

lub obiektywnego szacowania. Dla pyłu PM2,5 wartość dolnego progu oszacowania

stanowi 50% poziomu dopuszczalnego PM2,5;

• strefa dla PM2,5 - za strefę należy uważać aglomerację lub miasto o liczbie

mieszkańców przekraczającej 100 tys. lub resztę województwa nie wchodzącą w skład

aglomeracji oraz w skład miasta o liczbie ludności powyżej 100 tys.;

• aglomeracja oznacza miasto lub grupę miast o liczbie mieszkańców przekraczającej

250 tys.;

• pomiary stałe oznaczają pomiary przeprowadzane w stałych punktach pomiarowych,

zarówno w trybie ciągłym, jak i na zasadzie wyrywkowych prób, w celu określenia

poziomów substancji w powietrzu zgodnie z założonymi stosownymi celami dotyczącymi

jakości danych;

• pomiary wskaźnikowe oznaczają pomiary, dla których wymagania dotyczące jakości

danych są mniej restrykcyjne w porównaniu z pomiarami stałymi.

6

Wstęp

Opublikowana dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/50/WE z dnia 21 maja

2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE -

Clean Air for Europe) rozszerza obowiązek oceny jakości powietrza w państwach

członkowskich o pył zawieszony PM2,5. Oficjalne wejście dyrektywy w życie nastąpiło

11 czerwca 2008 r. Dyrektywa CAFE koncentruje się głównie wokół zagadnienia pyłu

zawieszonego PM2,5 (pył o średnicach cząstek nieprzekraczających 2,5 mikrometra). Pełne

przeniesienie zapisów dyrektywy CAFE do polskiego systemu prawnego ma nastąpić w ciągu

dwóch lat od wejścia w życie dyrektywy, czyli do czerwca 2010 r. Niektóre zapisy muszą jednak być spełnione wcześniej, w szczególności te, które dotyczą wdrożenia systemu

pomiarów i ocen jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5.

Pył PM2,5 to frakcja pyłu zawieszonego o wielkości cząstek poniżej 2,5 mikrona. Powstaje

on w znacznej mierze w wyniku reakcji między substancjami w atmosferze. Prekursorami

pyłu PM2,5 są przede wszystkim tlenki siarki, tlenki azotu, amoniak, lotne związki

organiczne. Może on zawierać w sobie także metale ciężkie, WWA (m.in. benzo(a)piren)

i inne trwałe związki organiczne. Ze względu na zawartość substancji szkodliwych

i jednocześnie małe rozmiary (zdolność bezpośredniego wnikania do układu oddechowego

i krwionośnego) właśnie pył PM2,5 jest uznawany za zanieczyszczenie szczególnie szkodliwe

dla zdrowia, które może być współodpowiedzialne za takie choroby jak alergie, astma,

choroby płuc i układu krążenia.

Zgodnie z zapisami dyrektywy, pomiary stężeń pyłu PM2,5 w otaczającym powietrzu muszą być prowadzone w aglomeracjach i we wszystkich miastach powyżej 100 tys. mieszkańców –

pod kątem monitorowania tła miejskiego do oceny ogólnego narażenia ludności, a także we

wszystkich strefach, w których przekraczany jest dolny próg oszacowania dla pyłu PM2,5 -

dla potrzeb ocen corocznych zagrożenia tym zanieczyszczeniem. Poza aglomeracjami

i miastami powyżej 100 tys. mieszkańców, na pozostałym obszarze województwa miejscami

potencjalnego przekraczania wartości kryterialnych mogą być mniejsze miasta, które

stanowią skupiska ludności narażone na oddziaływanie pyłu. Ze względu na koncentrację źródeł emisji na małym obszarze i większą gęstość zaludnienia narażenie to może być większe i może dotyczyć większej liczby ludności niż na terenach wiejskich).

W dyrektywie określono normy i docelowe terminy zmniejszenia stężenia drobnych cząstek

pyłu PM2,5. Termin osiągnięcia poziomu dopuszczalnego wynoszącego 25 mikrogramów/m3

dla PM2,5 - to 1 stycznia 2015 r.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, przedstawiony w tym opracowaniu materiał ma na

celu określenie działań podejmowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

w Szczecinie w celu wdrożenia na obszarze województwa zachodniopomorskiego dyrektywy

2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. tak, aby z początkiem 2010 r. możliwe było rozpoczęcie

monitoringu pyłu zawieszonego PM2,5 (zgodnego z jej wymogami). Na podstawie wyników

oceny wstępnej uzyskano m.in. informacje o przestrzennych rozkładach stężeń pyłu PM2,5 na

obszarze stref województwa zachodniopomorskiego, które stanowiły podstawę do:

− zaplanowania systemu ocen rocznych w poszczególnych strefach (pomiary stałe,

techniki modelowania, metody szacowania),

− zaprojektowania sieci monitoringu, z uwzględnieniem potrzeby oceny stężenia pyłu

w rejonach najbardziej zanieczyszczonych, gdzie przekraczane są poziomy kryterialne

i w których będzie istniała potrzeba prowadzenia pomiarów,

− określenia niezbędnych środków finansowych, potrzebnych do stworzenia sieci

monitoringu pyłu PM2,5 zgodnie z wynikiem oceny wstępnej.

7

1. Podstawa wykonania opracowania

„Ocena wstępna zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla województwa

zachodniopomorskiego za lata 2004-2008 oraz dostosowanie wojewódzkiego systemu oceny

jakości powietrza do wymagań dyrektywy 2008/50/WE”, została wykonana na mocy art. 88

ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150), w oparciu o zapisy

zawarte w dyrektywie 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r.

w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE). Jak

wspomniano we wstępie, pełne przeniesienie zapisów tej dyrektywy do polskiego systemu

prawnego ma nastąpić w ciągu dwóch lat od jej wejścia w życie, czyli do czerwca 2010 r.

Pomimo braku aktualnie w polskim prawie stosownych aktów prawnych dotyczących pyłu

PM2,5 należy zaznaczyć, iż u podstaw wszystkich działań monitoringowych leżą ogólne

kompetencje Inspekcji Ochrony Środowiska dotyczące organizowania, koordynowania

i prowadzenia badań jakości środowiska oraz obserwacji i oceny jego stanu zapisane w art. 2

ustawy z dnia 20 lipca 1991r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r.

Nr 44, poz. 287). Zadanie - dokonanie w 2009 r. przez wojewódzkie inspektoraty ochrony

środowiska wstępnej oceny zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5, zostało ujęte

w „Wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska do planowania działalności

organów Inspekcji Ochrony Środowiska w 2009 r.” oraz zapisane w „Programie

Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2007-2009” i uwzględnione w „Programie

Monitoringu Środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2007-2009”.

Podstawę wykonania opracowania stanowiły „Wskazówki do oceny wstępnej zanieczyszczenia

powietrza pyłem PM2,5”, opracowane w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska

w lipcu 2009 r. Opisano w nich szczegółowo:

− sposób ustalenia nowego układu stref na potrzeby monitoringu, oceny i zarządzania

jakością powietrza dla PM2,5,

− system oceny jakości powietrza według wymagań Dyrektywy 2008/50/WE,

− kryteria zastosowane w ocenie wstępnej dla pyłu PM2,5 - poziom dopuszczalny oraz

górny i dolny próg oszacowania,

− wymagane metody oceny w zależności od występujących w poszczególnych strefach

województwa poziomów stężeń PM2,5,

− możliwe źródła danych i informacji do wykorzystania w ocenie wstępnej,

− procedurę wykonania oceny wstępnej.

Zgodnie rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu

i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza, wynik oceny

przekazywany jest Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. W przypadku tej oceny

wstępnej, dotyczącej pyłu PM2,5 – zarówno wymagana forma przekazania wyników oceny

(obowiązkowe do wypełnienia arkusze Excel), jak również termin przekazania (do 18

września 2009 r.) - zostały zdefiniowane przez GIOŚ w piśmie nr DM-073-12/02/09/BT

z dnia 21.07.2009 r.

2. Cel oceny wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5

Ocena jakości powietrza wykonywana na mocy art. 88 ustawy – Prawo ochrony środowiska

(Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150) ma na celu zgromadzenie informacji o stężeniach

zanieczyszczeń na obszarze poszczególnych stref, w tym aglomeracji, w zakresie

umożliwiającym określenie metod, jakimi powinny być dokonywane oceny roczne oraz

potrzeb w zakresie prowadzenia pomiarów stężeń określonych zanieczyszczeń powietrza,

zgodnie z wymaganiami dotyczącymi ocen rocznych.

8

Zasadniczym celem oceny wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 jest

zaplanowanie metod jakimi będą dokonywane roczne oceny jakości powietrza w odniesieniu

do pyłu PM2,5 oraz określenie potrzeb w zakresie prowadzenia pomiarów stężenia tego

zanieczyszczenia.

Wynikiem oceny wstępnej powinno być: a. klasyfikacja stref na podstawie kryteriów stosowanych w ocenie wstępnej (progów

oszacowania) pod kątem zaplanowania systemu ocen rocznych,

b. wstępne wskazanie obszarów potencjalnego przekraczania poziomu

docelowego/dopuszczalnego pyłu PM2,5,

c. uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń pyłu PM2,5 na obszarze

strefy.

Podstawę klasyfikacji powinny stanowić stężenia pyłu w rejonach o najwyższych poziomach

na terenie danej strefy.

Klasyfikacja stref w ramach oceny wstępnej wykonywana będzie co najmniej raz na pięć lat.

W przypadku istotnych zmian stężeń zanieczyszczeń powietrza, w tym pyłu PM2,5,

wynikających np. z działań podejmowanych na rzecz ograniczenia emisji, weryfikacja

powinna być prowadzona częściej.

3. Strefy województwa zachodniopomorskiego, w których dokonuje się ocen jakości

powietrza pod kątem zawartości pyłu PM2,5

Strefy województwa zachodniopomorskiego podlegające ocenie jakości powietrza pod kątem

zawartości pyłu PM2,5 zawiera Załącznik 3 „Wskazówek do oceny wstępnej zanieczyszczenia

powietrza pyłem PM2,5”. W województwie zachodniopomorskim, są to trzy takie strefy:

Aglomeracja Szczecińska, miasto Koszalin oraz tzw. „duża strefa” stanowiąca pozostałą część województwa - strefa zachodniopomorska PM2,5 (Załącznik 1 – Tabela 2 oraz

Tabela 3.1 i Mapa 3.1).

Tabela 3.1. Zestawienie stref w województwie zachodniopomorskim, w których dokonuje się ocen

jakości powietrza pod kątem zawartości pyłu PM2,5

Obszar

strefy Lp. Nazwa strefy Kod strefy

[km2]

Liczba

mieszkańców

w strefie

1 2 3 4 5

1. Aglomeracja Szczecińska PL3201 301 407 811

2. miasto Koszalin PL3202 83 107 376

3. strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 22508 1 177 084

Na uwagę zasługuje fakt, iż sposób oceny dla pyłu PM2,5 w tak zdefiniowanych strefach jest

inny niż w dotychczasowych rocznych ocenach jakości powietrza. Obecnie, dla

zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, tlenku węgla i benzenu,

pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle ołowiu, arsenu, kadmu, niklu

i benzo(a)pirenu w województwie zachodniopomorskim oceną objęte są Aglomeracja

Szczecińska oraz 16 stref pozostałych (12 powiatów i 4 strefy łączone). Przewidywana

nowelizacja ustawy - Prawo ochrony środowiska (w związku z transpozycją dyrektywy

2008/50/WE) oraz wydanie przez Ministra Środowiska nowych rozporządzeń w sprawie

dokonywania ocen jakości powietrza, zakładają ujednolicenie sposobu prowadzenia ocen

jakości powietrza i dla wszystkich zanieczyszczeń będą obowiązywały strefy takie jak dla pyłu

PM2,5.

9

Mapa 3.1. Strefy województwa zachodniopomorskiego dla potrzeb oceny jakości powietrza pod kątem

pyłu zawieszonego PM2,5

4. Kryteria jakości powietrza przyjęte w ocenie wstępnej zanieczyszczenia powietrza

pyłem PM2,5

Przyjęte w ocenie wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 kryteria zostały

określone w dyrektywie 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza

i czystszego powietrza dla Europy i zamieszczone w opracowanych przez GIOŚ

„Wskazówkach do oceny wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5”. Kryteriami

tymi są: poziom dopuszczalny oraz górny i dolny próg oszacowania. Wartości te

przedstawiono w Tabeli 4.1.

Przyrównanie występujących na danym obszarze poziomów stężeń PM2,5 do wartości stężeń kryterialnych, umożliwia dokonanie klasyfikacji stref pod kątem zaplanowania systemów

rocznych ocen jakości powietrza w oparciu o wyniki oceny wstępnej. Zgodnie ze

Wskazówkami…, dla potrzeb niniejszej oceny przyjęto następujące założenia dotyczące klas

zanieczyszczenia:

− Klasa 1 – strefa o najniższych stężeniach pyłu PM2,5 – poniżej dolnego progu

oszacowania,

− Klasa 2 – strefa o umiarkowanych stężeniach pyłu PM2,5 – poziomy stężeń mieszczące się pomiędzy dolnym a górnym progiem oszacowania,

− Klasa 3 – strefa o najwyższych stężeniach pyłu PM2,5 – powyżej poziomu

dopuszczalnego lub powyżej górnego progu oszacowania.

10

Tabela 4.1. Wartości kryterialne zastosowane w ocenie wstępnej dla pyłu PM2,5

Poziom

dopuszczalny Progi szacowania Średnie roczne stężenie PM2,5

Górny próg oszacowania 70% poziomu dopuszczalnego 17 µg/m3

25 µg/m3

Dolny próg oszacowania 50% poziomu dopuszczalnego 12 µg/m3

Przekroczenia górnego i dolnego progu oszacowania dla stężeń PM2,5 określane są na

podstawie poziomów jego stężeń w powietrzu w ciągu poprzednich pięciu lat. Próg

oszacowania uznaje się za przekroczony, jeżeli został przekroczony przynajmniej w ciągu

trzech odrębnych lat w okresie tych poprzednich pięciu lat.

Wymagania dotyczące ocen corocznych dla poszczególnych klas przedstawiono w Tabeli 4.2.

Tabela 4.2. Klasyfikacja aglomeracji i stref na potrzeby ocen rocznych jakości powietrza dla pyłu

PM2,5 – wymagania dotyczące ocen rocznych

Najwyższe stężenia

zanieczyszczenia

w aglomeracji/strefie

Klasa

aglomeracji/strefy

Wymagania dotyczące ocen rocznych pyłu

PM2,5

Powyżej poziomu

dopuszczalnego 3b

Obowiązek lub priorytet prowadzenia

pomiarów stałych na obszarach przekroczeń poziomu dopuszczalnego w strefie.

Powyżej górnego

progu oszacowania 3a

Pomiary stałe wysokiej jakości. Wyniki

pomiarów mogą być uzupełniane technikami

modelowania lub pomiarami wskaźnikowymi

w celu zapewnienia odpowiedniej informacji

na temat przestrzennego rozkładu stężeń PM2,5 w powietrzu.

Pomiędzy górnym i

dolnym progiem

oszacowania 2

Pomiary (obowiązkowo) stałe mogą być kombinowane z pomiarami wskaźnikowymi

lub technikami modelowania, lub

obiektywnego szacowania.

Poniżej dolnego

progu oszacowania 1

Wystarczające są techniki modelowania lub

obiektywnego szacowania.

Dyrektywa określa również minimalną liczbę stanowisk do pomiarów stałych pyłu drobnego

PM2,5 i PM10 w celu oceny zgodności z poziomem dopuszczalnym w strefach

i aglomeracjach, w których stały pomiar stanowi jedyne źródło informacji. Liczba stanowisk

dla rozproszonych źródeł emisji zależy od klasy aglomeracji/strefy oraz od liczby

mieszkańców w aglomeracji/strefie (Tabela 4.3.).

W odniesieniu do stref i aglomeracji, w których informacje pochodzące ze stałych pomiarów

będą uzupełniane informacjami z modelowania lub z pomiarów wskaźnikowych, całkowita

liczba punktów pomiarowych może zostać zmniejszona maksymalnie o 50%, pod warunkiem,

że zostaną spełnione następujące kryteria:

a) metody uzupełniające dostarczą danych wystarczających do oceny jakości powietrza

w odniesieniu do poziomu dopuszczalnego, jak również zapewnią właściwą informację dla społeczeństwa;

b) liczba stanowisk, które mają zostać założone oraz przestrzenne rozmieszczenie

stanowisk stosujących inne metody będą wystarczające do ustalenia stężenia pyłu

PM2,5 zgodnie z celami dotyczącymi jakości danych oraz umożliwią uzyskanie

wiarygodnych wyników oceny .

11

Tabela 4.3. Minimalna liczba stanowisk pomiarowych do pomiarów stałych pyłu zawieszonego w celu

oceny zgodności z poziomami dopuszczalnymi oraz z progami oszacowania w strefach

i aglomeracjach, w których stały pomiar stanowi jedyne źródło informacji

Jeżeli maksymalne stężenia

przekraczają górny próg

oszacowania

Jeżeli maksymalne stężenia

znajdują się między górnym i

dolnym progiem oszacowania

Liczba

mieszkańców

aglomeracji lub

strefy (w tysiącach) PM(*) (suma stanowisk dla

PM10 i PM2,5)

PM(*) (suma stanowisk dla PM10

i PM2,5)

0 - 249 2 1

250 - 499 3 2

500 - 749 3 2

750 - 999 4 2

1000 - 1499 6 3

1500 - 1999 7 3

2000 - 2749 8 4

2750 - 3749 10 4

3750 - 4749 11 6

4750 5999 13 6

>=6000 15 7

(*) - w przypadku gdy PM2,5 i PM10 są mierzone w tej samej stacji pomiarowej, są one liczone jako dwa

oddzielne stanowiska pomiarowe. Łączna liczba stanowisk pomiarowych dla PM2,5 i PM10 wymagana do ocen

rocznych nie może różnić się o współczynnik większy niż 2.

5. Metody zastosowane w ocenie wstępnej PM2,5 dla województwa

zachodniopomorskiego oraz prognozowane poziomy stężeń PM2,5

Do przeprowadzenia klasyfikacji stref: Aglomeracji Szczecińskiej, miasta Koszalin i strefy

zachodniopomorskiej PM2,5, wykorzystano wszystkie dostępne dane z okresu pięcioletniego

2004-2008. Były to następujące dane:

1) wyniki pomiarów stężeń pyłu PM2,5 wykonywanych w ramach WPMŚ w latach

2006-2008 na jednym stanowisku w Aglomeracji Szczecińskiej;

2) wyniki pomiarów stężeń pyłu PM10 wykonywanych w ramach WPMŚ w latach 2004-

2008 na obszarze województwa zachodniopomorskiego. W celu pozyskania większej

liczby danych pomiarowych, do oszacowania stężeń pyłu PM10 i w dalszej kolejności

pyłu PM2,5, wykorzystano również wyniki pomiarów stężeń pyłu ogółem (TSP)

z trzech stanowisk z lat 2004-2007 (od 2008 r. pomiary na tych stanowiskach

zastąpiono pomiarami pyłu PM10). Do oszacowania przyjęto zawartości pyłu PM10

w pyle TSP równą 85%;

3) wyniki rocznych ocen jakości powietrza za lata 2004-2008 dla stref województwa

zachodniopomorskiego, w tym wyniki obliczeń modelowych, wykonanych dla pyłu

zawieszonego PM10 i pyłu PM2,5 z uwzględnieniem przemian chemicznych;

4) inwentaryzacja emisji pyłu PM10 i pyłu PM2,5, zgromadzona w WIOŚ w Szczecinie

dla potrzeb obliczeń modelowych do ocen rocznych;

5) praca pt. "Opracowanie prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym

w Polsce na lata 2010, 2015, 2020 wraz z analizą uwarunkowań i oceną kosztów

osiągnięcia standardów dla pyłu określonych dyrektywą w sprawie jakości powietrza

atmosferycznego i czystszego powietrza dla Europy" wykorzystana do określenia

przestrzennego rozkładu stężeń pyłu PM2,5 w województwie.

12

Sposób wykorzystania poszczególnych rodzajów danych, omówiono w dalszej części tego

rozdziału.

Wykaz stałych stacji pomiarowych PM2,5 i pyłu PM10, z których wyniki wykorzystano

w przedstawionej w tym opracowaniu ocenie wstępnej, zawiera Załącznik 1 – Tabela 3

i Tabela 4. Ich lokalizację przedstawiono na mapie poniżej (Mapa 5.1.).

Mapa 5.1. Lokalizacja stałych stacji pomiarowych PM2,5 i PM10, z których wyniki wykorzystano

w ocenie wstępnej PM2,5 dla województwa zachodniopomorskiego

5.1. Pomiary stężeń pyłu PM2,5

W hierarchii ważności, przy wykonywaniu oceny wstępnej dla PM2,5, pomiary takie są najważniejsze. W województwie zachodniopomorskim automatyczne pomiary stężeń pyłu

PM2,5 w powietrzu prowadzone są od 2006 r. w Aglomeracji Szczecińskiej na jednym

stanowisku zlokalizowanym na stacji komunikacyjnych zanieczyszczeń powietrza

(ul. Piłsudskiego). Prowadzone na tej stacji, równolegle z PM2,5 pomiary pyłu PM10

umożliwiły określenie udziału frakcji pyłu poniżej 2,5 mikrona w pyle PM10. Na podstawie

krzywych regresji liniowej y = ax (Rysunek 5.1.) wyznaczono współczynnik udziału pyłu

PM2,5 w pyle PM10 (współczynnik „k”). Wartość tego współczynnika, uśredniona z trzech

lat wynosi k = 0,764. W celu pozyskania danych za 2005 r. dla tego punktu pomiarowego,

współczynnikiem tym przeliczono stężenie średnioroczne pyłu PM10 na stężenie PM2,5 dla

2005 r.

13

Rysunek 5.1. Krzywe regresji liniowej pomiarów porównawczych PM2,5/PM10 – na podstawie

wyników pomiarów prowadzonych na stacji Szczecin_Piłsudskiego

Stężenia średnioroczne PM2,5 w latach 2005-2008 wynosiły:

− w 2005 r. – 23,0 µg/m3 (wartość przeliczona z PM10);

− w 2006 r. – 25,2 µg/m3 (pomiary PM2,5);

− w 2007 r. – 19,5 µg/m3 (pomiary PM2,5);

− w 2008 r. – 19,6 µg/m3 (pomiary PM2,5).

przekroczyły więc w latach 2005, 2007 i 2008 górny próg oszacowania, a w 2006 r. nawet

poziom dopuszczalny - określone dla PM2,5 w dyrektywie 2008/50/WE. Oznacza to klasę 3a

dla Aglomeracji Szczecińskiej i obowiązek prowadzenia pomiarów stałych pyłu PM2,5

wysokiej jakości. Wyniki pomiarów, uzupełniane technikami modelowania powinny

zapewnić odpowiednią informację na temat przestrzennego rozkładu stężeń PM2,5

w powietrzu.

5.2. Pomiary stężeń pyłu PM10

W ocenie wstępnej PM2,5 dla województwa wykorzystano wyniki pomiarów pyłu PM10

prowadzonych w okresie pięciolecia 2004-2008 w ramach WPMŚ na 11 stacjach

pomiarowych. Wykaz stałych stacji pomiarowych PM10, z których wyniki wykorzystano

w ocenie wstępnej przedstawiono w Załączniku 1 - Tabela 4, natomiast ich lokalizację na

Mapie 5.1.

Do określenia udziału pyłu PM2,5 w pyle PM10, wykorzystano dostępne dla województwa

zachodniopomorskiego dane pochodzące z opracowania pt. "Opracowanie prognozy

zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym w Polsce na lata 2010, 2015, 2020 wraz z analizą uwarunkowań i oceną kosztów osiągnięcia standardów dla pyłu określonych dyrektywą w sprawie jakości powietrza atmosferycznego i czystszego powietrza dla Europy” (Mapa 5.2).

Dane te umożliwiły przyjęcie w ocenie wstępnej wartości współczynnika „k” do przeliczenia

wyników pomiarów pyłu PM10 z tych stacji, w których pomiary porównawcze PM2,5

i PM10 nie były prowadzone. Praktycznie, poza stacją Szczecin_Piłsudskiego, o której była

mowa w punkcie 5.1, dotyczyło to wszystkich pozostałych 10 stacji PM10 w województwie

zachodniopomorskim.

PM2,5/PM10 - pomiary porównawcze rok 2008

y = 0,7613x

0

20

40

60

80

100

120

140

0 20 40 60 80 100 120 140 160

PM10 [ug/m3]

PM

2,5

[u

g/m

3]


y = 0,7293x

0

10

20

30

40

50

60

70

0 20 40 60 80 100

PM10 [ug/m3]

PM

2,5

[ug

/m3

]


y = 0,7467x

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0 20 40 60 80

PM10 [ug/m3]

PM

2,5

[u

g/m

3]

14

Dla pozyskania większej liczby danych o prognozowanych stężeniach PM2,5

w województwie, w oszacowaniu tych stężeń wykorzystano także pomiary pyłu ogółem

(TSP) prowadzone w latach 2004-2007 na 3 stacjach (Gryfino, Stoki i Lipnik), z których

wyniki wykorzystywano w rocznych ocenach jakości powietrza dla pyłu PM10. Do

przeliczenia stężeń TSP na stężenia PM10 przyjęto, iż udział PM10 w pyle TSP wynosi 85%.

W dalszej kolejności szacowano stężenie PM2,5 na podstawie PM10. Należy zaznaczyć, iż od

2008 r. pomiary pyłu TSP na tych 3 stacjach zastąpione zostały pomiarami PM10.

Zastosowane dla poszczególnych stacji PM10, wartości współczynnika PM2,5/PM10

(współczynnik „k”), uzyskane na podstawie przeliczeń - stężenia PM2,5 w pięcioleciu 2004-

2008 oraz przypisane w oparciu o wyniki pomiarów pyłu PM2,5 i PM10 klasy dla stref –

zestawiono w Tabeli 5.1.

Mapa 5.2. Udział PM2,5 w PM10 na obszarze województwa zachodniopomorskiego (siatka

5 km x 5 km)

15

Tabela 5.1. Stężenia średnioroczne PM2,5 w latach 2004-2008 obliczone na podstawie pomiarów PM2,5 i PM10 z zastosowaniem współczynnika

PM2,5/PM10 na stanowiskach pomiarowych w województwie zachodniopomorskim. Klasy PM2,5 dla obszarów stref

Średnioroczne stężenie PM2,5 w [µg/m3]

Nazwa strefy PM2,5 Lokalizacja stanowiska

uwzględnionego w ocenie 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r.

Zastosowany współczynnik PM2,5/PM10

Warunek dla Sa z trzech lat

Klasa strefy

(obszary)

Suma stanowisk PM2,5 i PM10 wynikająca z dyrektywy

ul. Andrzejewskiego - tło

miejskie - 18,2 24,1 17,9 17,0 k=0,778 Sa>GPO

ul.Wincentego Pola - tło

miejskie 19,1 18,8 22,6 16,3 15,4 k=0,747 Sa>GPO

ul. Łączna - napływ z Polic - 14,4 19,9 12,9 10,3 k=0,723 DPO<Sa<GPO

Aglomeracja

Szczecińska

ul.Piłsudskiego - stacja

komunikacyjna - 23,0 25,21) 19,51) 19,61) k* = 0,746 Sa>GPO

3a 3

miasto Koszalin ul. Zwycięstwa - tło

miejskie 11,3 13,7 17,5 12,5 11,4 k=0,747 DPO<Sa<GPO 2 1

Widuchowa, powiat

gryfiński - tło pozamiejskie 12,2 12,7 19,6 15,7 14,8 k=0,774 DPO<Sa<GPO 2

Gryfino - tło miejskie 15,62) 17,52) 18,62) 13,62) 13,7 k = 0,764 DPO<Sa<GPO 2

Lipnik, powiat stargardzki

stanowisko pozamiejskie 13,42) 12,82) 15,02) 11,92) 11,3 k = 0,749 DPO<Sa<GPO 2

Stoki, powiat gryfiński -

stanowisko pozamiejskie 9,4 8,7 8,4 7,1 9,3 k = 0,771 Sa<DPO 1

Świnoujście,

ul. Żeromskiego 9,8 11,6 11,7 8,9 9,6 k = 0,682 Sa<DPO 1

strefa

zachodniopomorska

PM2,5

Szczecinek, ul. Artyleryjska - - 18,93) 17,9 17,8 k = 0,756 Sa>GPO 3a

6

1) według pomiarów automatycznych PM2,5

2) szacowanie na podstawie pomiarów pyłu TSP, gdzie SPM10 = 0,85*STSP

3) szacowanie na podstawie pomiarów PM10 z okresu X-XII

* - współczynnik k - na podstawie pomiarów porównawczych

16

5.3. Wyniki rocznych ocen jakości powietrza dla stref województwa

zachodniopomorskiego – obliczenia modelowe PM10 i PM2,5

Pod potrzeby oceny wstępnej dla PM2,5, przeprowadzono analizę przestrzennego rozkładu

stężeń pyłu PM10 w województwie, uzyskanego w obliczeniach modelowych. Obliczenia

takie WIOŚ w Szczecinie wykonywał pod potrzeby rocznych ocen jakości powietrza 2002 –

2008. Oprócz pyłu PM10, na podstawie inwentaryzacji emisji PM2,5 wykonywano również od 2005 r. obliczenia modelowe dla stężeń pyłu PM2,5, z uwzględnieniem przemian

chemicznych. Wyniki tych obliczeń z 2005 i 2008 r. – izolinie rozkładu stężeń PM2,5

przyporządkowane kryteriom oceny wstępnej PM2,5 (wartościom dolnego i górnego progu

oszacowania oraz poziomu dopuszczalnego), - przedstawiono w Załączniku 2 opracowania,

na Mapach 1 – 10.

Analiza tych danych pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków dotyczących

prognozowanych poziomów PM2,5:

1) najwyższych stężeń PM2,5, powyżej górnego progu oszacowania (klasa 3a) należy

spodziewać się w Aglomeracji Szczecińskiej. W centrum miasta, szczególnie

w rejonach o dużym natężeniu ruchu samochodowego, średnioroczne stężenie PM2,5

może osiągać wartości nawet powyżej poziomu dopuszczalnego dla PM2,5 (Załącznik

2, Mapa 2.). Znajduje to potwierdzenie w pomiarach PM2,5, wykonywanych w takiej

lokalizacji (Tabela 5.1),

2) w mieście Koszalin, prognozowane wartości stężenia średniorocznego PM2,5

mieszczą się w klasie 2 - pomiędzy dolnym a górnym progiem oszacowania

(Załącznik 2, Mapy 5 i 6). Potwierdzeniem są szacowane stężenia PM2,5 na podstawie

wyników PM10 (Tabela 5.1),

3) stężeń PM2,5 o wartości powyżej górnego progu oszacowania (klasa 3a), można się spodziewać w południowo-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego,

na obszarach zurbanizowanych, w miastach takich jak Stargard Szczeciński,

Myślibórz i Barlinek (Załącznik 2, Mapy 7 - 10),

4) obliczenia modelowe wskazują, że prognozowanych stężeń PM2,5 pomiędzy górnym

a dolnym progiem oszacowania (klasa 2) można się spodziewać w północno -

wschodniej i wschodniej części województwa. Są to m.in. miasta: Sławno, Darłowo,

Wałcz (Załącznik 2, Mapy 7 - 10),

5) najniższe prognozowane stężenia PM2,5 – poniżej dolnego progu oszacowania (klasa

1) występują w północnej części województwa, w rejonie pasa nadmorskiego Bałtyku.

Są to przede wszystkim miasta: Świnoujście, Kamień Pomorski, Kołobrzeg i Gryfice

(Załącznik 2, Mapy 7 - 10). W przypadku Świnoujścia, potwierdzenie tego stanowi

omówione w punkcie 5.2. szacowanie PM2,5, na podstawie pomiarów PM10 (Tabela

5.1.).

5.4. Inwentaryzacja emisji pyłu PM10 i pyłu PM2,5, gromadzona w WIOŚ w Szczecinie

dla potrzeb obliczeń modelowych do ocen rocznych

Na podstawie inwentaryzacji pyłu PM2,5 przeprowadzono analizę pod kątem określenia

przestrzennego rozkładu emisji PM2,5 na obszarze województwa zachodniopomorskiego.

Przeanalizowano udziały poszczególnych rodzajów emisji (punktowej, powierzchniowej,

liniowej) w łącznej emisji PM2,5 (Mapa 5.3), a także rozmieszczenie punktowych źródeł

emisji pyłu PM10 na obszarze Aglomeracji Szczecińskiej (Mapa 5.5) i reszty województwa

(Mapa 5.4).

17

Mapa 5.3. Emisja zbiorcza pyłu PM2,5 oraz udziały poszczególnych rodzajów emisji w emisji

zbiorczej w województwie zachodniopomorskim

Mapa 5.4.Lokalizacja punktowych źródeł emisji pyłu PM10 w województwie zachodniopomorskim

18

Mapa 5.5. Lokalizacja punktowych źródeł emisji pyłu PM10 w Aglomeracji Szczecińskiej

Z przedstawionych na Mapach 5.3 - 5.5 danych, wynika, że:

− największa emisja pyłu PM2,5 występuje w zachodniej i południowo-zachodniej części

województwa, gdzie zlokalizowane są największe punktowe źródła jego emisji do

powietrza (Elektrownia „Dolna Odra”) oraz w Aglomeracji Szczecińskiej

(elektrociepłownie: „Szczecin’ i „Pomorzany”),

− wyraźna przewaga emisji PM2,5 ze źródeł punktowych występuje w powiatach:

gryfińskim (Elektrownia „Dolna Odra”), polickim (Zakłady Chemiczne „Police” S.A.),

mieście Świnoujście (Port Handlowy Świnoujście) i mieście Koszalin (Energetyka

Cieplna). Dość znaczny jest też udział emisji punktowej w Aglomeracji Szczecińskiej

i w powiatach szczecineckim (Spółka Kronospan, Energetyka Cieplna) i sławieńskim

(Energetyka Cieplna),

− poza wymienionymi wyżej obszarami, w pozostałej części województwa

zachodniopomorskiego, największy udział w łącznej emisji PM2,5 do powietrza mają emisje powierzchniowe z sektora komunalno-bytowego,

− w Aglomeracji Szczecińskiej oraz na obszarach mniejszych miast w województwie,

zauważalny jest znaczny udział emisji PM2,5 z transportu samochodowego (emisja

liniowa).

19

5.5. Określenie przestrzennego rozkładu stężeń pyłu PM2,5 w województwie

zachodniopomorskim

Przy wykonywaniu wstępnej oceny jakości powietrza PM2,5 dla województwa

zachodniopomorskiego wykorzystano pracę: pt. "Opracowanie prognozy zanieczyszczenia

powietrza pyłem drobnym w Polsce na lata 2010, 2015, 2020 wraz z analizą uwarunkowań

i oceną kosztów osiągnięcia standardów dla pyłu określonych dyrektywą w sprawie jakości

powietrza atmosferycznego i czystszego powietrza dla Europy". W pracy tej, na podstawie

obliczeń modelowych dla roku bazowego 2005, przedstawiony został przestrzenny rozkład

stężeń pyłu PM2,5, między innymi dla stref województwa zachodniopomorskiego:

− dla obszaru województwa – w siatce 5 km x 5 km;

− dla Aglomeracji Szczecińskiej - w siatce 1 km x 1 km;

− dla miasta Koszalin – w siatce 500 m x 500 m.

Wyniki tych obliczeń, skorygowane danymi pomiarowymi stężeń pyłu PM2,5 i PM10,

omówionymi w punktach 5.1 i 5.2, stanowiły podstawę do określenia przestrzennego

rozkładu stężeń pyłu PM2,5 dla Aglomeracji Szczecińskiej, miasta Koszalin i dla strefy

zachodniopomorskiej PM2,5. Poziomy PM2,5 przedstawiono na mapach w postaci pól stężeń, odpowiadających kryteriom oceny wstępnej: poziomu dopuszczalnego oraz górnego

i dolnego progu oszacowania.

Aglomeracja Szczecińska (Mapa 5.6.)

− Najwyższe stężenia średnioroczne PM2,5, powyżej górnego progu oszacowania

(Sa > 17 µg/m3), występują w centrum Szczecina, w rejonach narażonych na

oddziaływanie zarówno komunikacji samochodowej jak też źródeł powierzchniowych

z sektora komunalno-bytowego. Na obszarach takich mogą to być także stężenia

powyżej poziomu dopuszczalnego dla PM2,5 (Sa>25 µg/m3).

− Poza centrum miasta, prognozowane stężenia PM2,5 powyżej górnego progu

oszacowania znajdują się także w jego prawobrzeżnej części o dużej gęstości

zaludnienia (Dzielnica Prawobrzeże).

− Prognozowane stężenia PM2,5 mieszczące się pomiędzy dolnym i górnym progiem

oszacowania (12 µg/m3 <Sa <17 µg/m

3) występują zarówno w Centrum Szczecina jak

też w jego prawobrzeżnej części, na obszarach z gęstą zabudową mieszkaniową.

− Na mniej zabudowanych obszarach Szczecina, położonych z dala od głównych

szlaków komunikacyjnych, prognozowane stężenia PM2,5 są poniżej dolnego progu

oszacowania (Sa<12 µg/m3).

20

Mapa 5.6. Aglomeracja Szczecińska - przestrzenny rozkład stężeń pyłu PM2,5 na podstawie obliczeń

modelowych dla roku bazowego 2005 (siatka 1 km x 1 km), skorygowany wynikami pomiarów PM2,5

i PM10

21

Miasto Koszalin (Mapa 5.7.)

− Przedstawiony na Mapie 5.7 przestrzenny rozkład stężeń PM2,5 nie wskazuje na

występowanie na obszarze Koszalina stężeń tego zanieczyszczenia powyżej górnego

progu oszacowania, wynoszącego 17 µg/m3.

− Najwyższe, prognozowane stężenia PM2,5 występują w centrum miasta, na obszarze

zabudowanym. Wartość tych stężeń jest na poziomie pomiędzy dolnym a górnym

progiem oszacowania (12 µg/m3 <Sa <17 µg/m

3).

− Na pozostałym obszarze Koszalina, stężenia PM2,5 są na poziomie poniżej dolnego

progu oszacowania (Sa<12 µg/m3).

Mapa 5.7. Miasto Koszalin - przestrzenny rozkład stężeń pyłu PM2,5 na podstawie obliczeń

modelowych dla roku bazowego 2005 (siatka 500 m x 500 m), skorygowany wynikami pomiarów

PM10

Strefa zachodniopomorska PM2,5( Mapa 5.8.)

Przestrzenny rozkład stężeń PM2,5 na obszarze „dużej strefy” – strefy zachodniopomorskiej

PM2,5 – jest zróżnicowany w zależności od jego położenia. W większości pokrywa się on

z wynikami obliczeń modelowych PM2,5 omówionych w punkcie 5.3.

− Prognozowane, najniższe stężenia PM2,5 występują północnej części województwa,

szczególnie w rejonie pasa nadmorskiego Bałtyku. W tej części strefy

zachodniopomorskiej PM2,5 są to stężenia poniżej dolnego progu oszacowania dla

PM2,5 (Sa<12 µg/m3). Jednak w niektórych miastach tej części strefy można się

spodziewać stężeń PM2,5 w granicach pomiędzy dolnym a górnym progiem

oszacowania (12 µg/m3 <Sa <17 µg/m

3). Są to takie miasta, jak: Sławno, Drawno,

Białogard, Świdwin i Łobez.

22

− Część południowa strefy zawiera w większości obszary, na których poziomy PM2,5 są pomiędzy dolnym a górnym progiem oszacowania (12 µg/m

3 <Sa <17 µg/m

3). Takich

stężeń należy spodziewać się w miastach: Drawsko Pomorskie, Wałcz, Stargard

Szczeciński, Gryfino, Goleniów, Choszczno, Pyrzyce i Myślibórz.

− Prognozowanych stężeń PM2,5 powyżej górnego progu oszacowania (Sa > 17 µg/m3),

można się spodziewać na obszarze miasta Szczecinek. Wskazują na to wyniki

pomiarów pyłu PM10 za lata 2006-2008.

Mapa 5.8. Strefa zachodniopomorska PM2,5 - przestrzenny rozkład stężeń pyłu PM2,5 na podstawie

obliczeń modelowych dla roku bazowego 2005 (siatka 5 km x 5 km), skorygowany wynikami pomiarów

PM10

6. Podsumowanie wyników klasyfikacji stref województwa zachodniopomorskiego dla

pyłu PM2,5


występowania prognozowanych maksymalnych stężeń PM2,5 w strefie

Według tak przeprowadzonej klasyfikacji, klasę 3a otrzymały dwie spośród trzech

podlegających ocenie stref: Aglomeracja Szczecińska oraz strefa zachodniopomorska PM2,5.

Trzecia z tych stref - miasto Koszalin, otrzymała klasę 2. Wynik przedstawiono na Mapie 6.1

oraz w Załączniku 1, w Tabeli 5. Oznacza to obowiązek wykonywania w tych strefach

pomiarów pyłu PM2,5.

23

Mapa 6.1. Wynik klasyfikacji stref województwa zachodniopomorskiego dla pyłu PM2,5 – na

podstawie najwyższych stężeń w strefie


przestrzennych rozkładów stężeń PM2,5

Przedstawiony w punkcie 6.1 wynik klasyfikacji, nie oznacza, że na całych obszarach stref

występują jednakowe poziomy stężeń PM2,5.

Dlatego przeprowadzono również klasyfikację z uwzględnieniem przestrzennych rozkładów

stężeń na obszarze każdej ze stref. Przestrzenny rozkład stężeń PM2,5 w strefach

województwa zachodniopomorskiego został szczegółowo omówiony w punkcie 5.5. Ten

sposób przeprowadzenia klasyfikacji umożliwia:

− wskazanie w strefach obszarów, gdzie można spodziewać się przekroczeń wartości

kryterialnych (poziomu dopuszczalnego oraz dolnego i górnego progu oszacowania),

− zaprojektowanie systemu dla rocznych ocen dla pyłu PM2,5 dla poszczególnych stref

w województwie, zgodnie z wymaganiami dyrektywy CAFE,

− wskazanie liczby i lokalizacji koniecznych do uruchomienia stanowisk pomiarowych

PM2,5 w obszarach przekroczeń.

1) Pomiary pyłu PM2,5 wysokiej jakości są obowiązkowe w Aglomeracji Szczecińskiej.

Pomiary należy prowadzić na obszarze tła miejskiego oraz w rejonie oddziaływania

transportu samochodowego.

2) W Koszalinie - pomiary PM2,5 także są wymagane, ale mogą być kombinowane

z pomiarami wskaźnikowymi lub technikami modelowania, lub obiektywnego

szacowania.

3) Na obszarze dużej strefy – strefa zachodniopomorska PM2,5 - obowiązkowe pomiary

PM2,5 wysokiej jakości wymagane są w Szczecinku, gdzie prognozowane, na podstawie

24

pomiarów stężeń pyłu PM10, stężenia PM2,5 przekraczają określony dla niego górny

próg oszacowania.

4) Poza Szczecinkiem, wymagane pomiary PM2,5, które mogą być kombinowane

z pomiarami wskaźnikowymi lub technikami modelowania, lub obiektywnego szacowania

dotyczą obszarów w klasie 2. Właściwą lokalizacją wydaje się miasto Myślibórz.

5) Dla obszarów w północnej części województwa, gdzie prognozowane stężenia PM2,5 są poniżej dolnego progu oszacowania, wystarczające do rocznych ocen są techniki

modelowania i obiektywne szacowanie.

Wynik tak przeprowadzonej klasyfikacji przedstawiono w Tabeli 6.1. oraz na mapach (Mapy

6.2 – 6.4).

Mapa 6.2. Aglomeracja Szczecińska –wynik oceny wstępnej pyłu PM2,5. Lokalizacja istniejących

i projektowanych stanowisk pyłu PM10 i PM2,5

25

Mapa 6.3. Miasto Koszalin –wynik oceny wstępnej pyłu PM2,5. Lokalizacja istniejących

i projektowanych stanowisk pyłu PM10 i PM2,5

Mapa 6.4. Strefa zachodniopomorska PM2,5 –wynik oceny wstępnej pyłu PM2,5. Lokalizacja

istniejących i projektowanych stanowisk pyłu PM10 i PM2,5

26

Tabela 6.1. Zbiorcze zestawienie wyników oceny wstępnej PM2,5 dla stref województwa zachodniopomorskiego – stanowiska pomiarowe PM2,5

Liczba stanowisk istniejących

Nazwa strefy PM2,5 klasa

strefy

(obszary)

Wymagania dotyczące ocen

rocznych PM2,5

Wymagana

liczba

stanowisk PM10 i PM2,5

wg Dyrektywy

CAFE

PM10

(automat.+manualne)

PM2,5 -

automat.

Brakujące

stanowiska

PM2,5

Lokalizacja dla

brakującego

stanowiska pomiarowego PM2,5

Stanowisko będzie

wykorzystywane

do obliczania wskaźnika AEI

Objaśnienie

5 * - istniejące stanowiska

automatyczne PM2,5:

w tym:

- Szczecin, ul. Piłsudskiego -

stanowisko w rejonie

oddziaływania komunikacji

3 manualne

Aglomeracja

Szczecińska 3a

Pomiary stałe wysokiej jakości.

Wyniki pomiarów mogą być uzupełniane technikami

modelowania lub pomiarami

wskaźnikowymi w celu

zapewnienia odpowiedniej

informacji na temat

przestrzennego rozkładu stężeń

PM2,5 w powietrzu

3

2 automatyczne

2* 1

Szczecin, ul.

Andrzejewskiego -

manualne pomiary

stałe wysokiej jakości

tak

- Szczecin, ul.

Andrzejewskiego - stanowisko

tła miejskiego dla potrzeb

informowania o poziomach

PM2,5

miasto Koszalin 2

Pomiary (obowiązkowo) stałe

mogą być kombinowane z

pomiarami wskaźnikowymi lub

technikami modelowania, lub

obiektywnego szacowania

1 1** 0 1 Koszalin, ul.

Spasowskiego 2f tak

**kontynuacja pomiarów

manualnych PM10

wykonywanych w latach 2004 -

2008 przez Państwową Inspekcję Sanitarną

strefa

zachodniopomorska

PM2,5 obszar

przekroczeń:

miasto Szczecinek

3a

Pomiary stałe wysokiej jakości.

Wyniki pomiarów mogą być uzupełniane technikami

modelowania lub pomiarami

wskaźnikowymi w celu

zapewnienia odpowiedniej

informacji na temat

przestrzennego rozkładu stężeń

PM2,5 w powietrzu

1 0 1 miasto Szczecinek nie

szczegółowa lokalizacja

stanowiska PM2,5 - w trakcie

ustalania

4

w tym:

1 manualne

strefa

zachodniopomorska

PM2,5

obszary w klasie 2

2

Pomiary (obowiązkowo) stałe

mogą być kombinowane z

pomiarami wskaźnikowymi lub

technikami modelowania, lub

obiektywnego szacowania 3 automatyczne

0 1 miasto Myślibórz nie

szczegółowa lokalizacja

stanowiska PM2,5 - w trakcie

ustalania

strefa

zachodniopomorska

PM2,5

obszary w klasie 1

1

wystarczające są techniki

modelowania lub obiektywnego

szacowania

6

1** 0 0 pomiary nie są wymagane

**kontynuacja pomiarów

automatycznych PM10

wykonywanych od 2008 r. w

miejscowości Stoki

27

7. Skutki finansowe wdrożenia systemu monitoringu, oceny i zarządzania jakością powietrza pod kątem pyłu zawieszonego PM2,5 w województwie zachodniopomorskim

Wdrożenie w województwie zachodniopomorskim systemu monitoringu pyłu PM2,5

zgodnego z wynikiem oceny wstępnej, wiąże się z poniesieniem przez Wojewódzki

Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie kosztów.

Do uruchomienia systemu pomiarowego brakuje 4 pyłomierzy PM2,5 (Tabela 6.1).

Dostarczenie przez GIOŚ 3 poborników PM2,5 (2 ze środków NFOŚ i 1 z programu

Infrastruktura i Środowisko), a także wykorzystanie do tego celu 1 pobornika PM2,5

pozyskanego przez WIOŚ w Szczecinie z Funduszu Norweskiego, nie spowoduje obciążeń finansowych WIOŚ związanych z zakupem analizatorów.

Niezbędne będą jednak środki finansowe na zadania związane z utworzeniem infrastruktury

dla uruchomienia nowych stanowisk pomiarowych PM2,5, jak też z obsługą aparatury

pomiarowej i wykonywaniem analiz zgodnie z obowiązującym systemem jakości. Ponieważ jedno z tych stanowisk – w Aglomeracji Szczecińskiej, zlokalizowane będzie na istniejącej

stacji pomiarowej, utworzenie infrastruktury dotyczyć będzie posadowienia pyłomierzy dla

trzech pozostałych stanowisk: w Koszalinie, w Szczecinku i w Myśliborzu.

Równocześnie wymagania dotyczące ocen rocznych PM2,5 wskazują na konieczność stosowania dla wszystkich 3 stref technik modelowania. Obliczenia prognozowanej wartości

pyłu PM2,5 dla Aglomeracji Szczecińskiej, miasta Koszalin i strefy zachodniopomorskiej

PM2,5 wiążą się z określonymi kosztami.

Biorąc pod uwagę powyższe, ocenia się, że szacunkowy, łączny koszt wdrożenia w 2010 r.

systemu monitoringu, oceny i zarządzania jakością powietrza pod kątem pyłu zawieszonego

PM2,5 w województwie zachodniopomorskim wyniesie 810 180 zł.

Zestawienie kosztów na rok 2009 i 2010, w rozbiciu na poszczególne zadania, przedstawiono

w Tabeli 7.1. Wykonanie tych zadań wiąże się z koniecznością zapewnienia środków

finansowych w budżecie.

Należy zwrócić uwagę, że formalności związane z posadowieniem stacji pomiarowych

(pozyskanie terenu, spełnienie wymogów prawa budowlanego) mogą spowodować opóźnienie w uruchomieniu systemu pomiarowego PM2,5 w województwie.

28

Tabela 7.1. Koszty wdrożenia w województwie zachodniopomorskim w latach 2009-2010 systemu

oceny jakości powietrza dla pyłu PM2,5

L.p. Opis zadania Koszt

w zł Uwagi

1. Utworzenie infrastruktury dla 3 nowych

stacji pomiarowych: posadowienie

pyłomierzy, zapewnienie systemu

zbierania danych, podłączenie do bazy

danych WIOŚ w Szczecinie

120 000

przy założeniu lokalizacji stacji

pomiarowej na terenie

strzeżonym

2. Zakup materiałów eksploatacyjnych –

filtry kwarcowe dla 1 pobornika – 400

sztuk/1 rok pracy

4 000

dla pobornika pozyskanego

z Funduszu Norweskiego -

lokalizacja w Myśliborzu

3. Zakup samochodu serwisowego do

obsługi pyłomierzy

100 000

samochód niezbędny jest do

transportu urządzeń serwisowych związanych

z obsługą pyłomierzy.

Dodatkowo transport zebranych

sączków z pobranych prób musi

spełniać wymagania norm

PN-EN-12341 i PN-EN-14907

4. Doposażenie Laboratorium WIOŚ

w Szczecinie oraz Delegatury

w Koszalinie zgodnie z wymaganiami

PN-EN-12341 i PN-EN-14907

140 000

klimatyzator z funkcją osuszania i nawilżania,

rejestrator temperatury

i wilgotności, waga i stół

antywstrząsowy, szafy na

dokumenty

5. Pobieranie prób pyłu PM2,5 na 4

stanowiskach i ich analiza

194 180

przy założeniu intensywnego

programu pomiarowego -

365 pomiarów w roku.

Koszty oszacowano według

cennika WIOŚ.

6. Zastosowanie w ocenie rocznej PM2,5

dla województwa

zachodniopomorskiego technik

modelowania

42 000

obliczenia prognozowanej

wartości pyłu PM2,5 dla

Aglomeracji Szczecińskiej,

miasta Koszalin i strefy

zachodniopomorskiej PM2,5

6. Dodatkowe 5 etatów: do obsługi

pyłomierzy, wykonywania analiz oraz

opracowywania wyników

i raportowania

210 000

koszt jednego etatu przyjęto

w wysokości

3500 zł/osobę/miesiąc

Łączny koszt wdrożenia monitoringu PM2,5 810 180

Załącznik Nr 1

Tabele 1 – 6 Zestawienie tabel wyników oceny wstępnej dla pyłu PM2,5 dla województwa

zachodniopomorskiego

Tabela 1 Województwo zachodniopomorskie – informacje ogólne

Tabela 2 Województwo zachodniopomorskie – zestawienie stref

Tabela 3 Województwo zachodniopomorskie – wykaz stałych stacji pomiarowych PM2,5,

z których wyniki wykorzystano w ocenie

Tabela 4 Województwo zachodniopomorskie – wykaz stałych stacji pomiarowych PM10,

z których wyniki wykorzystano w ocenie

Tabela 5 Województwo zachodniopomorskie – wyniki klasyfikacji stref

Tabela 6 Województwo zachodniopomorskie – zestawienie istniejących i projektowanych

stanowisk pomiarów PM2,5

Tabela 1. Województwo zachodniopomorskie - informacje ogólne

Województwo

Nazwa i adres siedziby

wojewódzkiego inspektoratu ochrony

środowiska

Osoba przygotowująca

informacjeTelefon kontaktowy Fax E-mail

Data przygoto-wania

informacji

Okres, z którego dane

wykorzystano na

potrzeby klasyfikacji

1 2 3 4 5 6 7 8

zachodniopomorskieWIOŚ Szczecin, Wały Chrobrego 4,

70-502 SzczecinMarta Szczepankiewicz (091)4859514 (091)4859509

m.szczepankiewicz@

wios.szczecin.pl18.09.2009 r. 2004-2008

Tabela 2. Województwo zachodniopomorskie - zestawienie stref

Aglomeracja Obszar strefy

[tak/nie] [km2]

1 2 3 4 5 6

1 Aglomeracja Szczecińska PL3201 TAK 301 4078112 miasto Koszalin PL3202 NIE 83 1073763 strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 NIE 22508 1177084

Lp. Nazwa strefy Kod strefy Liczba mieszkańców w strefie

Tabela 3. Województwo zachodniopomorskie - wykaz stałych stacji pomiarowych PM2,5, z których wyniki wykorzystano w ocenie

Nazwa strefy Kod strefy Nazwa stacji Kod krajowy stacjiKod międzynarodowy

stacji

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin_Piłsudskiego ZpSzczecin002 PL0249A WIOŚ Szczecin 1-godzinny M11 2006 25,2 94 -



Współczynnik korekcyjny

Rok

Średnia roczna

[µg/m3]

Kompletność [%]

Strefa

Czas uśrednianiaMetoda pomiaru

Stacja pomiarowa

Właściciel stacji

Tabela 4. Województwo zachodniopomorskie - wykaz stałych stacji pomiarowych PM10, z których wyniki wykorzystano w ocenie

Nazwa strefy Kod strefy Nazwa stacji Kod krajowy stacjiKod międzynarodowy

stacji

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin_Andrzejewskiego ZpSzczecin001 PL0248A WIOŚ Szczecin 1-godzinny M12 2005 18,2 97 1 0,778




Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin_Łączna ZpSzczecin004 PL0251A WIOŚ Szczecin 1-godzinny M12 2005 14,4 97 1 0,723




Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin_Piłsudskiego ZpSzczecin002 PL0249A WIOŚ Szczecin 1-godzinny M12 2005 23,0 93 0,8211 0,746

Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin_WojskaPolskiego ZpSzczecinWSSE PL0183A WSSE Szczecin 24-godzinny M23 2004 19,1 84 - 0,747





miasto Koszalin PL3202 Koszalin_Żwirowa ZpKoszalinWSSE - WSSE Szczecin 24-godzinny M23 2004 11,3 85 - 0,747





strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 Widuchowa ZpGryfWiduchowa003 PL0182A WIOŚ Szczecin 24-godzinny M21 2004 12,2 93 - 0,774





strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 Stoki ZpGryfStokiDO - PGE ZEDO 1-godzinny M12 2008 9,3 67 1 0,771

strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 Gryfino ZpGryfGryfinoDO - PGE ZEDO 1-godzinny M12 2008 13,7 64 1 0,764

strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 Świnoujście ZpSwinoujscieWSSE - WSSE Szczecin 24-godzinny M23 2004 9,8 84 - 0,682





strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 Szczecinek_PSSE ZpSzcSzczecinekPSSE - PSSE Szczecinek 24-godzinny M23 2006 18,9 25 - 0,756



strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 Lipnik ZpStarLipnikDO - PGE ZEDO 1-godzinny M12 2008 11,3 82 1 0,749

Strefa Stacja pomiarowaCzas

uśredniania

Metoda

pomiaruWłaściciel stacji

Współczynnik

PM2,5 / PM10Rok

Obliczona średnia

roczna PM2,5

[µg/m3]

Kompletność [%]

Współczynnik

korekcyjny

Tabela 5. Województwo zachodniopomorskie - wyniki klasyfikacji stref

Pierwszy rok Ostatni rok Sa<=DPO DPO<Sa<=GPO GPO<Sa<=Da Sa>Da Ogólnie

(oddziaływanie źródeł emisji

niezorganizowanej lub małych

źródeł emisji)

(oddziaływanie

dużych instalacji)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Aglomeracja Szczecińska PL3201 3a PWJ, M PA, M, IW, II 2004 2008 - -2004, 2005,

2007, 20082006 3 1 - - 5 1

miasto Koszalin PL3202 2 PMI, M, I M, IW, IM, II 2004 2008 2004, 2008 2005, 2007 2006 - 1 - - - 1 1

strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 3a PWJ, M, I M, IW, IM, II 2004 2008 - -2006, 2007,

2008 - 6 - - - 6 2

Liczba stanowisk PM2,5, z których wyniki wykorzystano do

niniejszej oceny

Okres, którego dotyczyły

pomiary i analizy będące

podstawą do wykonania

oceny

Lata, w których stężenie średnie roczne Sa spełniało

warunekLiczba

brakujących

stanowisk

PM2,5

Minimalna liczba

stanowisk

PM2,5 i PM10

(wymagana

zgodnie z

dyrektywą)

Liczba

istniejących

stanowisk

PM10

Kod

strefyNazwa strefy

Wykorzystana

metoda (metody)

niniejszej oceny

wykonywanej

zgodnie z art. 88

ustawy

Wymagana

metoda

corocznej

oceny

wykonywanej

zgodnie z art.

89 ustawy

Symbol

klasy dla

obszaru

strefy

Tabela 6. Województwo zachodniopomorskie - zestawienie istniejących i projektowanych stanowisk pomiarów PM2,5

1 2 3 4 5 6 7 8

Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin ul. Piłsudskiego komunikacyjna automatyczny NIE TAK

Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin ul. Andrzejewskiego tło miejskie automatyczny NIE TAK

Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin ul. Andrzejewskiego tło miejskie manualny TAK NIE

Miasto Koszalin PL3202 Koszalin ul. Spasowskiego 2f tło miejskie manualny TAK NIE

strefa zachodniopomorska PM2,5

PL3203 Szczecineklokalizacja w trakcie

ustalaniatło miejskie manualny NIE NIE

strefa zachodniopomorska PM2,5

PL3203 Myślibórzlokalizacja w trakcie

ustalaniatło miejskie manualny NIE NIE

Stanowisko będzie wykorzystywane

do obliczania wskaźnika AEI

Stanowisko istniejące

[tak/ nie]

Nazwa strefy Kod strefy Miejscowość Adres Typ stacji Typ pomiaru

Załącznik Nr 2

Mapy 1 – 10 Wyniki rocznych ocen jakości powietrza dla stref województwa

zachodniopomorskiego – obliczenia modelowe PM10 i PM2,5

Mapa 1 Aglomeracja Szczecińska średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 – wyniki obliczeń

modelowych za rok 2005

Mapa 2 Aglomeracja Szczecińska średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 – wyniki obliczeń


Mapa 3 Aglomeracja Szczecińska średnioroczne stężenie pyłu PM10 – wyniki obliczeń


Mapa 4 Aglomeracja Szczecińska średnioroczne stężenie pyłu PM10 – wyniki obliczeń


Mapa 5 Miasto Koszalin średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 – wyniki obliczeń modelowych

za rok 2005

Mapa 6 Miasto Koszalin średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 – wyniki obliczeń modelowych

za rok 2008

Mapa 7 Województwo zachodniopomorskie średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 – wyniki

obliczeń modelowych za rok 2005

Mapa 8 Województwo zachodniopomorskie średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 – wyniki


Mapa 9 Województwo zachodniopomorskie średnioroczne stężenie pyłu PM10 – wyniki


Mapa 10 Województwo zachodniopomorskie średnioroczne stężenie pyłu PM10 – wyniki


Documents

Ocena wstępna zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5.pdf