Obraz zaburzeń osobowości s

8/10/2019 Obraz zaburze osobowoci s

1/49

Obraz zaburzeosobowoci

Klinika i Katedra Psychiatrii i Psychoterapii w Katowicach

Mgr Ewa Karmiska


2/49

Czym jest zaburzenie osobowoci?

Wedug DSM-IV-TR:

Utrwalony wzr wewntrznego przeywania izachowania, ktry znacznie odbiega od kulturowych

oczekiwa wobec danej osoby i przejawia si w dwch(lub wicej) z nastpujcych obszarw:

poznanie sposb spostrzegania i interpretowaniasiebie, innych osb i zdarze

afektywno- rozpito, intensywno, zmienno idostosowanie reakcji emocjonalnej funkcjonowanie interpersonalne kontrola impulsw


3/49

Wzr ten jest nieelastyczny i ujawnia si w szerokimzakresie sytuacji osobistych i spoecznych.

Utrwalony wzr prowadzi do istotnego klinicznie cierpienialub upoledzenia funkcjonowania spoecznego,zawodowego lub innych dziedzin funkcjonowania

Wzr jest stabilny dugotrway, a jego pocztek monaprzeledzi wstecz co najmniej do wieku dorastania lubwczesnej dorosoci.


4/49

Podzia zaburze osobowoci wgDSM-IV

WIZKI

ANiedostatek emocjina rzecz mylenia

BNadmiar impulsywnoci

CUtrwalony lk, napicie

Paranoiczne

Schizoidalne

Schizotypowe

Antyspoeczne

Borderline

Histrioniczne

Narcystyczne

Unikowe

Zalene

Obsesyjno-kompulsyjne


5/49

Wizka AParanoiczne zaburzenie osobowoci

Uoglniona nieufno i podejrzliwo, motywy innych sinterpretowane jako zowrogierozpoczynajca si wewczesnym wieku dorosym i wystpujca w rnychkontekstach, a wskazywana przez 4 (lub wicej) z

nastpujcych:

1) osoba bezpodstawnie podejrzewa, e inni jwykorzystuj, szkodz jej lub j poniaj

2) Skupia si na nieusprawiedliwionych wtpliwociach co

do lojalnoci lub wiarygodnoci przyjaci i kolegw3) Niechtnie zwierza si innym z powodu nieuzasadnionej

obawy, e informacja zostanie wykorzystana przeciwkoniej


6/49


7/49

Z ycia wzite:

Osoby ciche, zadaj pytani, ale nie mwi o sobie

atwo si obraaj, oburzaj stajc si agresywne (witeoburzenie)

Ich kontratak moe by odroczony i mie charakter prawny

To wiat jest wrogi i niesprawiedliwy-projektuj agresj nazewntrz i nie s tego wiadomi

Ich otoczenie te staje si paranoiczne

Deficyty organw zmysowych mog nasila paranoiczno

Alkohol moe nasili cechy (staj si bardziej napite) a niedziaa rozluniajco

W wymiarze ofiary/ kata/ wybawcy czuj si ofiar, a przezotoczenie s odbierane jako kat, oprawca


8/49

Wizka ASchizoidalne zaburzenie osobowoci

Utrzymujcy si wzr wycofywania si zezwizkw spoecznychi ograniczony zakresuczu ujawnianyw warunkachinterpersonalnych, 4 lub wicej z nastpujcych:

1) Osoba nie pragnie ani nie lubi bliskich zwizkw,wczajc cz rodziny

2) Prawie zawsze wybiera dziaania samotne3) Wykazuje mae, jeli w ogle, zainteresowanie

dowiadczeniami seksualnymi z innymi osobami


9/49

4) Czerpie przyjemno z niewielu, jeli wogle, dziaa

5) Nie ma bliskich przyjaci ani osbzaufanych poza krewnymi pierwszegostopnia

6) Wydaje si niezainteresowanadocenianiem lub krytyk ze stronyotoczenia

7) Ujawnia emocjonalny chd, dystans lubspycenie afektywnoci


10/49

Z ycia wzite:

Osoby samotne (nie czuj, e potrzebuj ludzi)

Objawy przypominaj objawy negatywneschizofrenii

Zawona reakcja emocjonalna i zdolnotworzenia wizi (czy kogo kocha, czy na kim muzaley?)

Wycofane spoecznie, wybieraj prac samotn (

praca naukowa, archiwum, informatyk, zakonnicy,pustelnicy)

Osoby aspoeczne (nie s przeciwko komu)


11/49

Wizka ASchizotypowe zaburzenie osobowoci

Utrzymujcy si wzr deficytw spoecznychi interpersonalnych zaznaczonych silnie

odczuwan niewygod w bliskich zwizkachoraz zmniejszon zdolnoci do nich, jakrwnie znieksztaceniami poznawczymi i

spostrzeeniowymioraz ekscentrycznocizachowania, wskazywany przez 5 lubwicej:


12/49

1) Myli ksobne

2) Dziwne przekonania lub magicznemylenie, niezgodne z normamisubkulturowymi

3) Niezwyke dowiadczenia spostrzeeniowe

z wczeniem iluzji cielesnych4) Dziwaczne mylenie lub mowa (niejasne,

drobiazgowe, metaforyczne, rozwleke)

5) Podejrzliwo lub nastawieniaparanoidalne


13/49

6) Niedostosowany lub zawony afekt

7) Dziwaczne, ekscentryczne lub osobliwezachowanie albo wygld

8) Brak bliskich przyjaci lub osb zaufanychpoza krewnymi pierwszego stopnia

9) Nadmierny lk spoeczny, ktry nie ulegazmniejszeniu wraz z zaznajamianiem si ima zwizek raczej z obawami

paranoidalnymi ni negatywnymi ocenamisiebie


14/49

Z ycia wzite:

Dziwak, ekscentryk nie czytajcy reguspoecznych

Mog by bardzo twrczy-nie ma dla niech nie

mona nie da si szalony profesor Starannie dobieraj sowa, ktrym mog nadawa

dziwne znaczenie

Poszukuj niezwykych dozna Rozcieczone objawy pozytywne schizofrenii

Ujawniaj deficyty w testowaniu rzeczywistoci


15/49

Wizka B -Antyspoeczne zaburzenieosobowoci

Utrzymujcy si wzr lekcewaeniai naruszania prawinnych osb wystpujcy od 15 roku ycia, wskazywanyprzez 3 lub wicej:

1) Nieprzestrzeganie spoecznych norm, brak poszanowaniadla zachowa zgodnych z prawem, aresztowania

2) Okamywanie, brak szacunku dla prawdy, poddawaniesi za kogo innego, podpuszczanie innych dla wasnejkorzyci lub przyjemnoci

3) Impulsywno lub brak powodzenia w planowaniu

4) Draliwo i agresywno przez ponawianie bjek lubnapaci


16/49

5) Lekkomylne lekcewaenie bezpieczestwa siebiei innych osb

6) Staa nieodpowiedzialno ujawnianapowtarzajcymi si niepowodzeniamiprzestrzegania ustalonych zachowa w pracy lubhonorowania zobowiza finansowych

7) Brak alu okazywany w postaci obojtnoci lubracjonalizowania w sytuacji zranienia, zegotraktowania lub okradania kogo

Osoba ma co najmniej 18 lat Istniej przesanki dowodzce Zaburzenia

zachowania z pocztkiem przed 15 rokiem ycia


17/49

Z ycia wzite: Potocznie nazywani- psychopaci

Przeciwprzeniesienie:

1) Lk- sygna eby zadba o swoje bezpieczestwo2) Przymus moralizatorski3) Usprawiedliwianie- identyfikacja z oprawc

Maj trudno z przewidywaniem konsekwencji swoich dziaa Czsto do 15 roku ycia diagnozowane u nich byy zaburzenia

zachowania Deficyt superego-nie czuje winy, wyrzutw sumienia Brak empatii-sprawdzamy to!

Oszukiwanie wykorzystujce empatyczno zdiagnozowano u mnieraka Potrzeba nowoci, poszukiwanie wrae- nie wane jak dugo y,

wane jak intensywnie! Motywacja zachowa antyspoecznych- zysk Przerzucanie winy, odpowiedzialnoci na kogo innego,

pomniejszanie skutkw swoich dziaa-sprawdzamy!


18/49

Wizka B- Zaburzenie osobowocitypu borderline

Utrzymujcy si wzr niestabilnoci zwizkwinterpersonalnych, obrazu samego siebie i afektw orazznaczna impulsywno, 5 lub wicej:

1) Ryzykowne wysiki w celu uniknicia wyobraonego lubrzeczywistego porzucenia

2) Wzr niestabilnych i intensywnych zwizkwinterpersonalnych cechujcych si wahaniami midzyskrajnociami- idealizowaniem i dewaluowaniem

3) Zakcenie tosamoci: w znacznym stopniu trwaleniestabilny obraz siebie lub poczucia wasnego ja


19/49

4) Impulsywno w co najmniej dwch obszarach, ktrestwarzaj potencjalne samozagroenie (np. wydatki,seks, naduywanie substancji, lekkomylna jazda,

objadanie si)5) Nawracajce zachowania, gesty, groby samobjcze albo

zachowania samookaleczajce6) Niestabilno afektywna spowodowana znaczn

reaktywnoci nastroju ( nasilone epizody dysforii,

draliwoci lub lku trwajce zwykle par godzin, arzadko par dni)7) Przewleke poczucie pustki8) Niedostosowana, nasilona zo, trudno panowania nad

zoci

9) Przemijajce, zwizane ze stresem wyobraeniaparanoidalne lub powane objawy dysocjacyjne


20/49

Borderline- z ycia wzite:

Rozszczepia wiat na dobrych i zych Nie uwewntrznia opiekuna- nie potrafi sama siebie uspokoi,

potrzebuje kogo kto bdzie wypenia t luk w psychice Jest gotowa zatrzyma osob za wszelk cen-groby prby

samobjcze

Czste, nage zwroty w yciu Nie wie jaka jest, czego chce i co jest dla niej wane-trudno j

empatycznie rozumie, bo ona sama siebie nie rozumie Superego wyksztacone, zabije z zemsty a nie dla portfela Na pocztku relacji, kontaktu moe si prezentowa spjnie, problem

pojawia si, gdy jest wi i prba zmiany dystansu

Samobjstwo z gniewu i nienawici Przejawy samookaleczania si Zwroty nastroju Zaburzenia jedzenia-bulimia Jako styl osobowoci-osoby barwne, zaraaj energi, artystyczne

dusze


21/49

Wizka BHistrioniczne zaburzenie osobowoci Utrzymujcy si wzr nadmiernej (pytkiej)

emocjonalnoci i przycigania uwagi, 5 lubwicej:

1) Osoba le si czuje w sytuacjach, w ktrych nieznajduje si w centrum uwagi

2) Interakcja z innymi osobami czsto cechuje siniedostosowanym zachowaniem seksualnym-

uwodzcym lub prowokujcym3) Wykazuje szybko zmieniajc si i pytk

ekspresj emocji


22/49

4) Stale wykorzystuje wygld fizyczny w celuskupienia uwagi na sobie

5) Uywa stylu mwienia, ktry jestnadmiernie egzaltowany, a ubogi wszczegy

6) Zachowuje si autodramatycznie,teatralnie i z przesadnym wyrazem emocji

7) Sugestywna, tzn. atwo ulega wpywowiinnych osb i okolicznoci

8) Traktuje zwizki, jakby byy bardziejintymne, ni aktualnie s


23/49

Histrionicy- z ycia wzite:

Broni si produkcj emocjonaln przedprzeywaniem uczuOsoby o niszej organizacji dziecico,

infantylno

Osoby o wyszej organizacji-seksualno, uwodzw rnych rodowiskachW ich historii ycia czsto romanse, zdrady, bycie

w trjkcie- wynik nie rozwizanego konfliktuedypalnego

Zajmuj duo miejsca w grupieMski ekwiwalent histerycznoci-typ macho


24/49

Wizka BNarcystyczne zaburzenie osobowoci Utrzymujcy si wzr poczucia wyszoci(w wyobrani

lub w zachowaniu), potrzeby podziwu i braku empatii, 5lub wicej:

1)Osoba ma wyszociowe poczucie wasnego znaczenia(wyolbrzymia swoje osignicia i talenty, oczekujeuznania wyszoci bez odpowiednich osigni)

2) Skupiona na wyobraeniach nieograniczonegopowodzenia, wadzy, doskonaoci, piknoci lub idealnejmioci

3) Wierzy, e jest osob wyjtkow i niepowtarzaln, ktramoe by zrozumiana lub powinna przebywa tylko wtowarzystwie innych osb (lub instytucji) wyjtkowych owysokiej pozycji


25/49

4) Wymaga przesadnego podziwu5) Ma poczucie uprzywilejowania, tzn.

irracjonalnych oczekiwa, szczeglniekorzystnego traktowania lub automatycznejzgody na swoje oczekiwania (roszczeniowa)

6) Wykorzystuje innych, tzn. przejmuje przewagi

innych osb, aby osign swoje cele7) Nie odczuwa empatii: niezdolna dorozpoznawania lub identyfikacji uczu i potrzebinnych osb

8) Czsto zawiciinnym osobom i sdzi, e innizawiszcz jej

9) Przejawia zachowania lub postawy aroganckie,wyniose


26/49

Narcyzm- ycia wzite: Strukturalnie narcyzm jest bliski osobowoci antyspoecznej Ma trudno z opisaniem innych, ale nie ma trudnoci z opisaniem

siebie i jest pewien, e inni podzielaj jego zdanie Najgorsza obelga to by szarym, przecitnym i zwyczajnym Celem jest bycie lepszym i podziwianym Ludzie mcz si przy osobie narcystycznej bo nie daje tylko bierze w

kontakcie, uywa innych do pokazania swojej wyszoci Nie potrafi si bawi, nie cieszy go bycie w grupie Ludzie czuj przed nim lk, respekt, bo jeli skrytykujesz, podwaysz to

dostajesz cios w odwecie Strategia dziaania po trupach do celu Zawi o cechy innych osb, e innym co si udaje, jest im dobrze, s

szczliwi Negatywna reakcja terapeutyczna- mog niszczy swoj terapi eby

nie da terapeucie poczucia sukcesu Projektuje t zawi na innych, to oni zazdroszcz mi


27/49

Wizka CUnikowe zaburzenie osobowoci

Utrzymujcy si wzr zahamowania spoecznego,poczucia niedostosowania i nadwraliwoci na negatywnocen; 4 lub wicej:

1) Z powodu obawy przed krytyk, dezaprobat lubodrzuceniem osoba unika aktywnoci zawodowej, wktrej istotne znaczenie ma kontakt interpersonalny

2) Niechtnie angauje si w kontakt z ludmi, dopki niezyska pewnoci, e jest lubiana

3) Wykazuje skrpowanie w zwizkach intymnych z powoduobawy zawstydzenia lub wymiania


28/49

4) W sytuacjach spoecznych skoncentrowanana obawie przed krytyk lub odrzuceniem

5) Z powodu poczucia niedostosowaniazahamowana w nowych sytuacjachinterpersonalnych

6) Widzi siebie jako nieudoln spoecznie,osobowo nieatrakcyjn, gorsz od innych

7) Zwykle odrzuca podjcie osobistego ryzykalub angaowania si w jakiekolwiek noweaktywnoci, poniewa mog wypazawstydzajco


29/49

Unikowa-z ycia wzite:

Potrzebuj staoci

Czsto uwaane s za wyniose, tworz poczuciedystansu sztywniacy

Przekonania o sobie: jestem nudny, nieatrakcyjny,nie mam nic do dania

Boj si omieszenia-nie bd sobie robi obciachu

Uwaga-czsto osobowo unikajca jest maskosobowoci paranoicznej, narcystycznej,schizoidalnej


30/49

Wizka CZalene zaburzenie osobowoci

Utrzymujca si nadmierna potrzeba podlegania opiece,co prowadzi do zachowa ulegych i przywierajcych orazdo obaw przed oddzieleniem; 5 lub wicej:

1) Osobie trudno podejmowa codzienne decyzje bezprzesadnej liczby porad i zapewnie ze strony innychosb

2) Potrzebuje innych, ktrzy przejm odpowiedzialno zawikszo zasadniczych dziedzin ycia

3) Z powodu obawy utraty oparcia i akceptacji z trudemwyraa sprzeciw wobec innych


31/49

4) Z trudem inicjuje plany lub podejmuje sprawyzgodnie z wasnym wyborem ( raczej z powodu

nieufnoci wobec wasnych sdw i zdolnoci niz powodu braku motywacji czy energii)5) Gotowa do nadmiernych powice w celu

uzyskania opieki i wsparcia od innych a do

dobrowolnego robienia rzeczy nieprzyjemnych6) Kiedy jest sama, czuje si niemio lub bezradniez powodu zbytniej obawy o niezdolno dozatroszczenia si o siebie sam

7) Gdy bliski zwizek koczy si, pilnie poszukujeinnego zwizku jako rda opieki

8) Nierealistycznie pochonita obawami przedpozostawieniem sobie samej troski o siebie


32/49

Zaleni- z ycia wzite:

Powicaj si eby by lubianymi

Maj poczucie, e musz by grzeczne, bojsi konfrontacji buntu, maj tendencj do

zamiatania problemw pod dywan

Speniaj si w zawodach w ktrych trzebaopiekowa si kim, najlepiej pod czyim

kierunkiem np. pielgniarka

Boj si samotnoci

Wi k C


33/49

Wizka CObsesyjno-kompulsyjne zaburzenie

osobowoci Utrzymujcy si wzr skoncentrowania na porzdku,

skrupulatnoci oraz psychicznej i interpersonalnej kontrolikosztem elastycznoci, otwartoci i skutecznoci; 4 lub

wicej:

1) Osoba koncentruje si na szczegach, reguach,wykazach, porzdku, organizacji lub planach do tego

stopnia, e traci z oczu zasadniczy przedmiot aktywnoci2) Ujawnia perfekcjonizm, ktry zakca wykonanie zadania(np. nie potrafi zakoczy projektu, poniewa nie speniawasnych, niezwykle cisych standardw)


34/49

3) Przesadnie powicona pracy i produktywnocia do wykluczenia wypoczynku i przyjani

4) Przesadnie sumienna, skrupulatna i sztywna wsprawach moralnoci, etyki lub wartoci

5) Niezdolna do wyrzucenia zuytych lubbezwartociowych przedmiotw nawet wtedy,gdy nie maj adnej wartoci sentymentalnej

6) Odrzuca dzielenie si zadaniami lub prac zinnymi, jeli nie przejmuj dokadnie jej sposoburealizacji spraw

7) Przyjmuje ubogi styl wydatkw na siebie i

innych, pienidze traktuje jako co odkadanegoze wzgldu na przysze katastrofy8) Przejawia sztywno i upr


35/49

Obs-komp- z ycia wzite:

Centralny jest dla nich obowizek

Zamiowanie do porzdku przykrywa

wrogo i impulsy agresywneObawiaj si swojej impulsywnoci, agresji,

seksualnoci, pozorna kontrola zmniejsza lk

Ulege wobec gry, upierdliwe wobecdou ale godne zaufania


36/49

Osobowo vs ZaburzenieOsobowoci

Gdzie jest granica midzy zdrow osobowoci aosobowoci zaburzon?

Diagnoza nozologiczna- kryteria diagnostyczneDSM-IV, ICD-10 daj obraz diagnozy paskiej

Badacze osobowoci proponuj klasyfikacj

poziomu rozwoju osobowoci oraz typuosobowoci( N. McWilliams, S. Johnson)- copozwala na diagnoz wielowymiarow


37/49

Poziomy rozwoju osobowoci wg N.McWilliams

Poziom neurotyczny

Poziom Borderline

Poziom psychotyczny

Rozwjosobow

oci


38/49

Charakterystyka poziomuneurotycznego

wysoki poziom funkcjonowania mimo problemwemocjonalnych

Stosowanie mechanizmw obronnych dojrzaych lubwtrnych, zgromadzonych wok wyparcia

Zintegrowane poczucie wasnej tosamoci Spjne dowiadczane Ja zachowuje cigo w czasie Dobry kontakt z rzeczywistoci- pacjent i terapeuta w tej

samej rzeczywistoci (nie trzeba zakada okularw, ktrenosi pacjent)

Objawy, przyczyna szukania pomocy -ego-dystoniczne Szukaj pomocy poniewa zdarzaj im si konflikty

pomidzy ich pragnieniami a przeszkodami w ich realizacji(sdz, e same je wytworzyy)


39/49

Terapia ma suy usuniciu przeszkd stojcychna drodze do mioci i pracy

Czsto chc rozszerza swoj zdolno do zabawyi pozostawania w samotnoci

Kontakt terapeuty z pacjentem przebiega zwykle

pozytywnie i agodnie (bez morderczych impulsw,czy rzucania si na ratunek)

Zdolne do szybkiego zawarcia przymierzaterapeutycznego (terapeuta i pacjent po tej samej

stronie barykady)Rozwijaj ego obserwujce

Przenosz na terapeut swoje superego

Ch k k


40/49

Charakterystyka poziomupsychotycznego

Osoby kruche emocjonalnie wewntrzniezdezorganizowane

Mechanizmy obronne z poziomu przedwerbalnego iprzedracjonalnego:

Zaprzeczanie

Wycofanie

Omnipotentna kontrola

Rozszczepienie Dysocjacja

Prymitywne formy projekcji i introjekcji


41/49

Niepewno wasnej tosamoci

Trudno w dostrzeganiu cigoci ja innych osb

Brak zakotwiczenia w rzeczywistoci

Brak ego obserwujcego-nieumiejtnospojrzenia z boku

Wyczulenie na afekt i ksobno interpretacjiDeficyt mylenia abstrakcyjnego

Wydatkowanie energii na walk z lkiem (deficytenergii na ocen rzeczywistoci)

Przeciwprzeniesienie czsto bywa pozytywne-rodzicielska troska, empatia, ale rwniezmczenie ciarem odpowiedzialnoci


42/49

Charakterystyka poziomu borderline uywanie prymitywnych mechanizmw obronnych:

zaprzeczanie identyfikacja projekcyjna Rozszczepienie

Deficyt integracji tosamoci-Ja niespjne i niecige (alewiedz, e istniej)

Czsto reaguj wrogoci na pytania dotyczce ichtosamoci lub innych osb

Adekwatne testowanie rzeczywistoci- wykazuj poczucierzeczywistoci niezalenie od tego jak bardzo niezwyke sich objawy; czsto zaprzeczaj swojej patologii, alewykazuj zrozumienie co jest realne i oglnie przyjte


43/49

Zgaszaj si na leczenie z konkretnymi powodaminp.: depresja, napady paniki, a nie z celem zmiany

osobowoci Zgaszaj si za namow rodziny, przyjaci

W zwizku z brakiem obserwujcego ego, pacjentodbiera pomoc jako atak

Dowiadczaj dylematu bliskoci-separacji, kiedyczuj blisko, popadaj w panik, obawiaj sipochonicia, poddania cakowitej kontroli; kiedys odseparowani, dowiadczaj traumatycznego

porzucenia; w terapii- naprzemienne posuwaniesi naprzd i cofanie (ponowne zblienie z fazyseparacji-indywiduacji wg M. Mahler)


44/49

Reakcje przeniesieniowe s wyrane,pacjenci ci przenosz na terapeut obiekt,

ktry jest albo dobry, albo zy.

Reakcje przeciwprzeniesieniowe s silne!!!Poczucie musz mu pomc albo impulsy

agresywne.Czsto dochodzi do rozamu w zespole,

tworz si dwa przeciwstawne walczce

obozy.

R i kl fik ji


45/49

Rnice w klasyfikacji

DSM- IV-TR

A Paranoiczna Schizoidalna .. Schizotypowa ..

B Antyspoeczna Borderline

Histrioniczna Narcystyczna

C Unikowa . Zalena . Obsesyjno-kompulsyjna ..

ICD-10

Paranoiczna Schizoidalna Zaburzenie schizotypowe-F21 lub Inne

okrelone zaburzenia osobowoci F 60.8Osobowo ekscentryczna

Dyssocjalne Chwiejna emocjonalnie

Typ impulsywny Typ borderline

Histrioniczna

Inne okrelone zaburzenia osobowoci F60.8 osobowo narcystyczna

Lkliwa (unikajca) Zalena

Anankastyczna


46/49

W przygotowaniu do DSM-V:

Osobowo depresyjnaOsobowo masochistyczna

Osobowo bierno-agresywna


47/49


48/49


49/49

Dzikuj za uwagEwa Karmiska

Documents

Obraz zaburzeń osobowości s