FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM

Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM

Obrada odvajanjem

Prvo predavanje 2014/2015

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM

I

OBRADA ODVAJANJEM

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM

Obrada odvajanjem

Cilj predmeta:

Upoznavanje osnova teorije

rezanja i postupaka obrade

odvajanjem estica.

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

Klasificirati konvencionalne i nekonvencionalne

postupke obrade odvajanjem estica.

Skicirati i opisati konvencionalne i nekonvencionalne

postupke obrade

Procijeniti postojanost otrice alata kao funkciju

brzine rezanja.

Procijeniti obradivost materijala temeljem osnovnih

kriterija obradivosti.

Opravdati i kritiki prosuditi primjenu odreenog

postupka obrade.

Ishodi uenja:

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM

Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM

Obrada odvajanjem

Sadraj predavanja

Uvod. Znaaj, razvoj i podjela postupaka obrade odvajanjem estica.

Gibanja i parametri obrade.

Osnovna geometrija alata i obratka. Materijali reznih alata.

Osnove terorije rezanja, ortogonalno rezanje i formiranje odvojene

estice.

Dinamika kod postupaka obrade odvajanjem.

Uzroci, mehanizmi i oblici troenje reznoga alata.

Postojanost reznoga alata.

Postupci obrade odvajanjem alatima definirane geometrije -

blanjanje, dubljenje, provlaenje.

Postupci obrade odvajanjem alatima definirane geometrije - piljenje,

tokarenje.

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM

Obrada odvajanjem

Sadraj predavanja

Postupci obrade odvajanjem alatima definirane geometrije - buenje,

uputanje, razvrtavanje.

Postupci obrade odvajanjem alatima definirane geometrije

glodanje.

Postupci obrade odvajanjem alatima nedefinirane geometrije -

bruenje.

Postupci obrade odvajanjem alatima nedefinirane geometrije -

honanje, lepanje i super fini.

Visokobrzinske i viskouinske obrade.

Suhe i tvrde obrade. Nekonvencionalne obrade EDM i ECM.

Nekonvencionalne obrade obrade mlazom. Hibridne obrade.

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM

Obrada odvajanjem

Sadraj vjebi

Upoznavanje s gibanjima, obradnim operacijama i reznim alatima na

alatnim strojevima.

Upoznavanje s gibanjima, obradnim operacijama i reznim alatima na

alatnim strojevima.

Proces proizvodnje konkretnog izratka.

Mjerenje snage i sila rezanja kod postupaka tokarenja i

buenja.

Kolokvij

Ispitivanje postojanosti otrice reznoga alata.

Kolokvij

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Literatura

avar, .: Obrada odvajanjem estica, kolska knjiga, Zagreb 1991

Klocke F.: Manufacturing Processes 1 i 2, Spinger, 2011

G. Spur; A. Pavi; J. Kopa; S. Ekinovi; G. Cukor;

Internet.

Nain polaganja

Dva kolokvija i moebitni usmeni.

Zdenkovi, R: Obrada skidanjem materijala

Shaw, M.C: Metal Cutting Priciples, Oxford University Press, New York, 2004

Weck, M: Wekzeugmaschinen, band 1, VDI Verlag, Dseldorf 1998

Altintas, Y: Manufacturing Automation, Cambridge University Press, Cambridge 2000

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Uvod - to je proizvodnja

Uloga i znaaj obrade odvajanjem estica

Poloaj OO u odnosu na druge tehnologije

Tehnologije koje dolaze

Prednosti i nedostaci OO

OO kao sustav

Alat

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Rije manufacturing ima latinski korjen:

Manu ruka (rukom)

Facere izraivati (proizvoditi)

Proizvodnja - (engl. Manufacturing)

(Production)

FSB Zagreb, Proizvodno inenjerstvo, OS

Zato je proizvodnja znaajna ?

Proizvodnja generira 20% - 30% bruto nacionalnog proizvoda -

BNP (Gross National Product - GNP).

Ekonomska definicija: Proizvodnja je pretvaranje

(transformacija) materijala u artefakte (items) vee vrijednosti

primjenom jednog ili vie procesa obrade i/ili operacija montae.

Stoga,

proizvodnjom se dodaje vrijednost proizvodu.

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB Zagreb, Proizvodno inenjerstvo, OS

Zato je proizvodnja znaajna ?

Proizvodnja je djelatnost kojom se generira

blagostanje naroda.

Manufacturing is a wealth generating activity for a nation. To achieve high

productivity in manufacturing, there is no alternative of computer aided

manufacturing. As a result, graduates having solid foundation in CAD/CAM

are needed for the economic growth of a nation. To meet this need, the

undergraduate programs for manufacturing/mechanical/industrial

engineering across the globe offer introductory courses in CAD/CAM.

(Asian Institute of Technology)

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB Zagreb, Proizvodno inenjerstvo, OS

Podjela proizvodnje ?

Diskretna i kontinuirana proizvodnja

Diskretna konaan broj diskretnih koraka

dijelovi & proizvodi su odvojivi entiteti

TV, automobil, raunalo, .....

Kontinuirana kontinuirani procesi.

Bavimo se iskljuivo diskretnom proizvodnjom.

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

http://www.pbase.com/toymad/80__400vr_test

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

Proizvodnja kao P" Proizvodnja je proces pretvorbe ideje i potrebe

trita ili kupca u artefakt.

to sve ukljuuje ovakvo poimanje proizvodnje ?

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Proizvodnja kao p Proizvodnja je pretvaranje sirovog materijala

(pripremka) u koristan proizvod.

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

U ovakvom pristupu proizvodnja je dio PLM

(Product Lifecycle Management) koncepta

koji obuhvaa upravljanje ivotnim ciklusom

proizvoda, od ideje, preko dizajna, izrade,

eksploatacije, servisa i odravanja do oblika

zbrinjavanja proizvoda kada izgubi funkciju.

Proizvodnja kao P"

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

PLM

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Proizvodnja

Potre

be i

zahtje

vi

tri

ta

(kupca)

Ljudi, novac, strojevi, automatizacija

Socijalni pritisci, Zakonska regulativa i

norme, planovi i politika firme, itd.

Pro

izvodi

proizvodnja Pripremci

(sirovci)

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Proizvodnja kao p Proizvodnja je pretvaranje sirovog materijala

(pripremka) u koristan proizvod.

Proizvodnja u uem smislu.

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Odvajanje Spajanje Deformiranje

(Oduzimanje) (Sastavljanje) (Premjetanje)

- + 0

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM

Obrada odvajanjem

O procesima obrade odvajanjem

Nove tehnologije izrade dijelova (atrefakata)

itav niz novih tehnologija koje se obino javljaju pod zajednikim nazivom

Rapid prototyping ili Layered manufacturing ili Generic manufacturing.

Jo uvijek se preteito koriste za izradu prototipova, ali se primjenjuju i za

manje serije. Nedostatak im je visoka cijena opreme, ogranien broj

materijala koji se mogu uspjeno koristiti, mehanika svojstva, ...

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

RP osnovna ideja

Dizajn

Nacrti

Detaljiranje i radioniki nacrti

Projektiranje i izrada alata

Projektiranje i izrada naprava

Prototipna radionica (oprema i kadar)

3D prototip

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB Zagreb, Proizvodno inenjerstvo, OS

Specifinost postupaka OO

Odvajanjem materijala dodaje se

vrijednost proizvodu

(osim kod skidanja srha).

Odvajamo materijal dodajemo vrijednost

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Znaajan udio proizvoda ukljuuje povrine dobivene obradom odvajanjem

U USA je vrijednost obrade odvajanjem 70 - 100 milijardi USD

U razvijenim zemljama ini 20 30 % BDP-a

15-20% radnih mjesta je u tom sektoru

Na svako radno mjesto u proizvodnji dolaze jo 2-

2.5 radna mjesta

Znaaj proizvodnje i tehnologije obrade

odvajanjem estica

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Prednosti obrade odvajanjem su:

Omoguuje postizanje tonosti, uskih tolerancija i dobre kvalitete obraene povrine,

esto bez potrebe za naknadnim zavrnim obradama.

Najbolji (jedini) nain da se formiraju otri rubovi, ravne povrine, te unutarnji i vanjski

profili.

Moe se primjeniti kod gotovo svih poznatih materijala.

Najbolji (jedini) nain oblikovanja otvrdnutih (kaljenih) i krtih materijala.

Mogue je obraivati i najsloenije oblike povrina.

Mogue su obrade u irokom rasponu dimenzija (od turbina i aviona do micro obrada).

Uzrokuje vrlo male promjene u materijalu obratka (samo tanki sloj; HAZ, ...).

Jednostavno se moe automatizirati.

Ekonominost i produktivnost (jeftinija i bra) kod maloserijske i pojedinane

proizvodnje.

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Obrada tvrdih materijala

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Obrada sloenih povrina

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Obrada velikih pozicija

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Obrada micro dijelova

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Nedostaci obrade odvajanjem estica su:

Generira odvojene estice.

Ponekad je za formiranje jednog elementa obratka (tolerirani provrti,

utori, ...) potrebno primjeniti vie postupaka obrade i alatnih strojeva.

Neki dijelovi zahtijevaju primjenu CNC strojeva i sloenog

programiranja (vie se ne bi trebalo smatrati nedostatkom).

Alatni strojevi i potreba za rukovanjem alatima i obratcima zahtijevaju

velik prostor.

Mikroklima je pod jakim utjecajem obradnih procesa (toplina, buka,

rashladne tekuine, ulja, ...).

Veliki udio pomonih i pripremnih vremena (vrijeme zahvata alata i

obratka je ponekad manje od 5% ukupnog vremena protoka

pozicije).

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

30% u zahvatu

95% transport i ekanje 5% na stroju

70% postavljanje, stezanje, otputanje, mjerenje, ...

Kako poboljati ?

Sustavni pristup, modularnost, automatizacija, integracija

operacija, optimizacija, autonomnost ,

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Razvitak OO i alatnih strojeva

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Zahtjevi za veom produktivnou

Zahtjevi za kraim vremenima obrade

Zahtjevi za veim iskoritenjem alatnih strojeva

Zahtjevi za stalnim poveanjem kvalitete obrade

Zahtjevi ouvanja okolia

Novi, tee obradivi materijali obradaka

Pokretai stalnog razvitka tehnologija:

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Sadraj kolegija

- uvod

- oo kao sustav

- podjela postupaka oo i osnovni pojmovi

- teorija rezanja

- postupci obrade alatima definirane geometrije

- postupci obrade alatima nedefinirane geometrije

- postupci obrade bez reznih alata

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Pripremak

(Sirovac)

Izradak

(Obraeni dio)

A L A T N I S T R O J

O B R A D A K

SHIP

Proces rezanja definiran je

sueljem alata i obratka

A L A T

OO kao sustav

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

RUNI

-runim alatima,

-turpijanje,

-buenje,

-piljenje,

-glodanje

STROJNI

Rezni alat s

otricom

Rezni alat bez

otrice

Postupci obrade odvajanjem estica

(DIN8580)

FSB ZAGREB, PROIZVODNO INENJERSTVO, OD I OO

OBLIKOVANJE DEFORMIRANJEM I OBRADA ODVAJANJEM Obrada odvajanjem

Geometrijski

definirana otrica

Geometrijski

nedefinrana otrica

Bruenje

Superfini

Honanje

Lepanje

Tokarenje

Glodanje

Buenje, uputanje,

razvrtavanje

Blanjanje, dubljenje

Piljenje

Provlaenje

Kemijski postupci

Kemijska obrada

Termokemijska obrada

Elektrokemijski postupci

Elektrokemijska obrada

Elektrokemijsko bruenje

Mehaniki postupci

Ultrazvuna obrada

Obrada vodenim mlazom

Toplinski postupci

Elektroerozijska obrada EDM

Obrada elektronskim mlazom

Obrada laserom

STROJNI

Rezni alat s

otricom

Rezni alat bez

otrice