Objawy oczne boreliozy

Klinika Okulistyki Dziecięcej z Ośrodkiem Leczenia Zeza UDSK w Białymstoku

Kierownik Kliniki :

Prof. dr. hab. n med. Alina Bakunowicz-Łazarczyk

Borelioza z Lyme

Borelioza (choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa) jest wielonarządową chorobą wywołaną przez krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi, przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes ricinus.

Gdy przebiega z zajęciem układu nerwowego określana jako neuroborelioza.

Borelioza z Lyme c.d.

Borelioza z Lyme może powodować wiele objawów ocznych, przybierając różne postacie.

Częstotliwość zajęcia narządu wzroku w boreliozie wynosi 2-4%(wg Bodagni), możliwe w każdym stadium choroby, najczęściej jednak w późnych fazach.

Pacjent z zajęciem narządu wzroku w przebiegu choroby z Lyme powinien być traktowany jak z infekcją OUN

Borelioza w Europie

Wg Mikkilä i wsp.(Helsinki)- u 20 pac. z obj. ocznymi w przebiegu boreliozy stwierdzono u10-zapalenie błony naczyniowej, 5-zapalenie przydatków oka, 4-objawy neurookulistyczne , 1-centralne zamknięcie żyły siatkówki; kontakt z kleszczem zgłaszało 13 pacjentów

The expanding clinical spectrum of ocular lyme borreliosis.

Mikkilä HO, Seppälä IJ, Viljanen MK, Peltomaa MP, Karma A.

Department of Ophthalmology, Helsinki University Central Hospital, Finland. Ophtalmology 2010, PubMed

Borelioza w Europie

Wg Golubić i wsp. (Chorwacja) –wśród 11 pacjentów z postacią oczną boreliozy :

chorioretinitis- 6; zapalenie grudkowe spojówek-2; zapalenie błony naczyniowej-2; zamknięcie ż.sr.siatkówki-1;pozagałkowe zapalenie n II-1; neuroretinitis -1

[Ocular manifestations of Lyme borreliosis in northwest Croatia].Golubić D, Vinković T, Turk D, Hranilović J, Slugan I.Zupanijska bolnica Cakovec, Djelatnost za infektologiju.2004;5-6PubMed

Borelioza w Europie

Wg Huppertz (Niemcy) i wsp. w gr. 84 dzieci z zapaleniem stawów na tle boreliozy :

narząd wzroku zajęty u 3 pacjentów w postaci zapalenia rogówki i zapalenia błony naczyniowej (anterior uveitis, pars planitis)

Ocular manifestations in children and adolescents with Lyme arthritis. Huppertz HI, Münchmeier D, Lieb W. Children's Hospital, University of Würzburg, Würzburg, Germany. Br.J

Ophtalmol. 1999.PubMed.

Diagnostyka

Rozpoznanie boreliozy z Lyme jest czasami bardzo trudne ze względu na dużą różnorodność objawów układowych i okulistycznych

Zamieszkanie w regionie endemicznym , ugryzienia przez kleszcza, wyniki badania klinicznego: rumień wędrujący, obj. neurologiczne, zapalenie stawów nasuwa podejrzenie boreliozy

TESTY Laboratoryjne:

Borelioza Lyme IgM / IgG ELISA lub IFA IgM / IgG; Test Western blot dla IgM / IgG miano. PCR

Borelioza- stadium I

Objawy układowe  Rumień wędrujący Bóle głowy, złe

samopoczucie, zmęczenie

Bóle mięśni i stawów Powiększone węzły

chłonne

Objawy oczneZapalenie

spojówek, Zapalenie

nadtwardówki, Obrzęk

okołooczodołowy

Zapalenie spojówek

Obustronne zaczerwienienie i przekrwienie, Reakcja grudkowa, wydzielina ropna w worku

spojówkowym , obrzęk, czasami wylewy podspojówkowe

Zapalenia nadtwardówki i twardówki

Występuje b. rzadko- dotyczy I i III stadium choroby

Zapalenia nadtwardówki: proste i guzkowe.

Zapalenie ziarninujące twardówki

Zapalenie tkanek oczodołuZapalenie tkanek oczodołu

Borelioza-stadium II (disseminated)

Objawy układowe Schorzenia układu

mięśniowo-szkieletowego,

Zapalenie opon mózgowych i mózgu, neuropatie obwodowe

Zapalenie mięśnia sercowego-bloki przewodnictwa

Objawy oczne Zapalenie błony naczyniowej

(zapalenie ziarninujące tęczówki i ciała rzęskowego)

Zapalenie części pośredniej błony naczyniowej.

Panuveitis Zapalenie naczyń siatkówki Zapalenie nerwu wzrokowego Torbielowaty obrzęk plamki Porażenie nerwów

okoruchowych

Zapalenie błony naczyniowej (ZBN)

Lokalizacja: odcinek przedni, pośredni, tylny

Przebieg: ostry, przewlekły, nawracający

Ciężkość: łagodne, ciężkie

Charakter: ziarninujące czy nieziarninujące

Zapalenie błony naczyniowej-objawy kliniczne:

Triada: ból, zaczerwienienie, światłowstręt Spadek ostrości wzroku, męty, łzawienie Wysięk w komorze przedniej, osady na śródbłonku

rogówki, zrosty przednie Vitritis, wysięki w okolicy pars plana („kule

śnieżne”), pływające męty, może przebiegać z wtórnym zajęciem siatkówki-zapalenie naczyń, obrzęk torbielowaty plamki

Borelioza a zapalenie błony naczyniowej

Wg. Jumper z.b.n. na tle boreliozy stanowi reakcję immunologiczną na bezpośrednie zakażenie tkanek oka.

DNA bakterii (met. PCR) znaleziono w próbce ciała szklistego pobranego w biopsji diagnostycznej, bad. histologiczne również potwierdziło obecność krętka w próbce.

Wg. innych autorów objawy oczne mogą stanowić reakcję autoimunologiczną.

Wg. Bodaghi: patogeneza kontrowersyjna- bezpośrednie zakażenie oka i opóźniony mechanizm nadwrażliwości zaangażowane są w rożnych okresach choroby. Krętek może wnikać do oczu i pozostawać w formie utajonej, wywołując zarówno wczesne i późne objawy.

Zapalenie błony naczyniowej

Zapalenie błony naczyniowej

Zapalenie błony naczyniowej-leczenie

Leczenie ogólne systemowe Miejscowo: antybiotyki, sterydy, cycloplegiki,

NLPZ Injekcje podspojówkowe -sterydy W trudnych przypadkach –kortykosterydy

ogólnie Częsta kontrola zapobiega nawrotom

Zapalenie n II i siatkówki- neuroretinitis

Spadek ostrości wzroku, zaburzenie widzenia barwnego, mroczek centralny w polu widzenia

Przekrwienie i obrzęk tarczy n II Płomykowate krwotoczki okołotarczowe Obrzęk plamki w postaci gwiazdy

Zapalenie n II i siatkówki- neuroretinitis

Porażenie nerwów czaszkowych w neuroboreliozie

Inwazja krętka do układu nerwowego- zapalenie opon m-rdz. z zajęciem nerwów czaszkowych (VII, VIII, IX, X, XII)

Może być izolowane porażenie jako mono- lub poli- neuritis (wg.A. Sauer).

Zajęcie nerwów gałkoruchowych najczęściej dotyczy

n VI-odwodzącego,

rzadziej n III i IV

Neuroborelioza- porażenie n VI

Dwojenie, zez zbieżny, ograniczenie odwodzenia

WUG w celu zmniejszenia dwojenia (twarz w kierunku działania porażonego mięśnia)

Leczenie: systemowe Miejscowe: zasłonki, pryzmaty, toksyna

botulinowa.

Neuroborelioza- porażenie n VI

Borelioza-Stadium III - trwałe

Objawy układowe Encefalopatia Przewlekłe zap. stawów Zapalenie rdzenia

kręgowego Zaburzenia psychiczne, Limfoadenopatia

Objawy oczne Przewlekłe zapalenie

wewnątrzgałkowe Czasami zapalenie

nadtwardówki Śródmiąższowe

zapalenie rogówki

Zapalenie rogówki - objawy kliniczne:

Światłowstręt, czerwone oko, pogorszenie ostrości

wzroku. W lampie szczelinowej stwierdza się: śródmiąższowe

przymglenie rogówki, łagodny obrzęk zrębu, odczyn zapalny w komorze przedniej oka, nawracające zapalenie prowadzi do neowaskularyzacji rogówki.

Wywiad -bardzo istotny, pomaga nam w poszukiwaniu czynnika etiologicznego zapalenia.

Zapalenie rogówki

Leczenie zapalenia rogówki

W leczeniu stosujemy antybiotyki miejscowo, początkowo co godzinę przez 24-48 godzin, następnie co 2 godziny przez kolejne 48 godzin, a następnie 4 razy na dobę przez tydzień.

Podawane są również cykloplegiki w celu zniesienia bólu wywołanego skurczem mięśnia rzęskowego oraz zapobiegania zrostom tylnym, czasami wymagane podanie leków przeciwbólowych.

NLPZ

Podsumowanie

Borelioza- jako jednostka chorobowa wymaga współpracy lekarzy wielu specjalności, w tym również okulisty

Pacjent z boreliozą, zgłaszający problemy z widzeniem powinien być zawsze konsultowany i objęty opieką Poradni Okulistycznej