Obecn anatomie Gastro-
IntesTinlnho systmu GIT
Dutina stn, patro, jazyk, slinn lzy, hltan.Cvn a nervov
zsoben
Ivo Klepek
GIT
Trvic systm:
Dutina stn (pvodem ektodermu)
Stevo a jeho derivty (pvodem z entodermu) se dl na tyi seky:
1. Hltanov stevo neboli pharynx2. Pedn stevo - esophagus,
gaster, duodenum, hepar
a vesica fellea, pancreas3. Stedn stevo duodenum, jejunum,
ileum, colon
caecum, colon ascendens a 2/3 colon transversum4. Zadn stevo 1/3
colon transversum, colon descendens,
colon sigmoideum, colon rectum, canalis analisGIT
Funkce Struktura Pdatn lzy
Trven Digestio
VstebnAbsorptio
VyluovnEliminatio
Glandulae salivariae
Pancreashepar
Cavum oris
GIT
Obecn stavba trvic trubice
tunica mucosa epithelium lamina propria mucosae (lymphoidn tk)
lamina muscularis mucosae
tunica submucosa vemae, arteriae, nervi (plexus
submucosus Meissneri)
tunica muscularis 7 longitudinln, cirkulrn a plexiformn; venae,
arteriae, nervi, (plexus myentericus Auerbachi)
tunica serosa (epitel) nebo tunica adventitia (vazivo)
salivary glands (glandulae salivares)pancreasliver (hepar)gall
bladder and bile ducts (vesica fellea, ductus choledochus)
GIT
GIT
Utven oblieje a obou elistnch zklad
Philtrum, Sulcus
nasolabialisSaccus
lacrimalis, Buccae
Maxillae, Nasus
Frontonasln vbek
maxilrn vbky
Mandibulrn vbkyGIT
Utven obliejovho skeletu, utven elistn a nosn dutiny
Primitivn rty: Tden 6 - ektoderm vrst do mesenchymu elistnho
zkladu vznik lamina labiogingivalis Ta se tp na dv vrstvy oddlen
sulcus
labiogingivalis Stedn st hornho rtu (philtrum) vznik ze
segmentum intermaxillare)
Primitivn stn dutina -stomodeum
Vchlpenina ohranien ektodermem a faryngovou membrnouokraje:
Dole Mandibulrn vbky z 1. abernho oblouku Laterln maxillrn vbky
z 1. abernho oblouku Nahoe frontonazln vbky na nich se objev
ztlutniny nosn plakody (petvo se v jamky, vky a pot vyst do
primitivn nosn dutiny; ohraniuj je mediln a laterln nosn valy.
GIT
Pn roztp tveTransverse facial cleft
ikm roztp tveOblique facial cleft
Sulcus nasolacrimalis
Obnaen ductus nasolacrimalisGIT
Cavitas oris Oral cavityrima oris isthmus faucium
Zubn oblouky dutinu rozdluj na:
vestibulum orisacavitas oris propria
Hranice:Ventraln: labia oris laterln: buccae kraniln: palatum
kaudln: m.mylohyoideus + m.geniohyoideus, lingua(glossa)GIT
GIT
Labium + mentum
Lip Chin
Hranice mezi retn erven a okoln k se nazv vermillion.
GIT
Labia
Ke rtu obsahuje v pokoce od t do pti vrstev bunk, ke tve asi 16
vrstev bunk. V ki rt je mlo melanocyt (pigmentovch bunk). Proto
krevn cvy podko rtem prosvtaj. Ret nem chlupy, ani potn nebo mazov
lzy. Protoe nen chrnn potem ani mazem, rychleji vysych a prask.
GIT
Zevn keratinizujc epithel je postupn nahrazen epitelem kubickm a
ve vestibulu pak epitelem vcevrstevnm mlo keratinizujcm
(parakeratosis); lamina propria mucosae a lamina submucosa obsahuje
mal slinn lzky a lzky hlenov, jako tomu je na mkkm patru
GIT
GIT
GIT
Cvn a nervov zsoben tve a rtuA. facialis a. labialis sup.&
inf.A. temporalis superficialis a. transversa facieiA. maxillaris
a. buccalis
V. facialisV. transversa faciei v. retromandibularis
v. faciei profunda pl. pterygoideus
Ln. submentales, submandibulares
Inervace:sensitivn: n.V/2 n.infraorbitalis, zygomaticus
V/3 n.mentalis, buccalismotorick: n.VII
GIT
OROFACIAL SYSTEM(Maxilomandibular, maxilofacial, chewing,
stomatognathic)
Jaws, hyoid bone, face bones, temporomandibular joints, teeth,
periodontium, face soft tissues lips,, oral cavity organs, mucous
membrane of the oral cavity, salivary glands, pharynx,
tonsills,
vessels, nerves, receptors
GIT
Palatum durum, Palatum molle
Hard palateSoft palate
PremaxillaMaxillaOs palatinum
asy, vy a sliznin linie,JamkyPapilalbky
GIT
Palatum durum povrch
Papilla icisiva
Rugae palatinae
Raphe medianaGIT
Palatum - utvenpalate - formation
Neonatusnewborn
Senilisold
Rov rozsah mon celkov nhradyrkovan oblasti msta odlehen
GIT
Relif patra - rugae, foveolae a papilla incisalis
GIT
Stna jcnu a a.+v. +n. palatinus majorgreater palatine artery,
vein, nerve
b sulcus palatinus majorgreater palatine groove
c glandulae palatinaepalatal glands
d a.+v.+n. palatinus minorlesser palatine artery, vein,
nerve
GIT
Stna jcnu Vrstvy tkn patra a srovnn s vrstvami dalch sek trvic
trubice
sliznice podln asy sloen do hvzdicovitho prezu -mnohovrst. dla.
nerohov. epitel pechz v jednovrstevn epitel aludku
gastrooesophagick junkce - glandulae oesophageae
podsliznin vazivosvalovina vnitn cirkulrn a zevn longitudinln -
distlnm smrem se mn z pn pruhovan na hladkou polykn
povrch adventicie (periosteum), v pars abdominalis ji peritoneum
(seroza)
MalloryWeiss syndrom drobn podln trhlinky ve stn jcnu;
komplikace pi endoskopii protren stny rizikomediastinitidy mrtnost
a 90%!
GIT
OROFACIAL SYSTEM(Maxilomandibular, maxilofacial, chewing,
stomatognathic)
GIT
OROFACIAL SYSTEM(Maxilomandibular, maxilofacial, chewing,
stomatognathic)
Jaws, hyoid bone, face bones, temporomandibular joints, teeth,
periodontium, face soft tissues lips,, oral cavity organs, mucous
membrane of the oral cavity, salivary glands, pharynx,
tonsills,
vessels, nerves, receptors
GIT
Palatum molleSoft
palate
pohled zezadu
pohled zpedu mm. levatores veli palatini
tensores veli palatinipalatoglossipalatopharyngeiuvulares
tekovan hranice mezi pedn a zadn (pohyblivj) st mkkho
patraGIT
GIT
Chrpn Snoring
GIT
Oddlen nosn a stn dutiny Ectodermov destika, mesoderm Primrn
patro: intermaxillrn
segmentSekundrn patro (6.-8. tden)
Horizontalizace a fze patrovch svah
Mesenchymov nosn septum se vyvj z elnch vbk
Primrn patro Sekundrn patroGIT
6.5 tdenGIT
Sekundrn patro - utven
GIT
Patrov svaujc se vbky se u en spoj asi o tden pozdji ne u mu
10. tden
GIT
Pedn Zadn
JednostrannOboustrann
GIT
Lingua, glossaMuskuloepitelov orgn;Umstn v stn dutin
a hltanu
apexcorpus (body)
dorsumfacies inferior
radix (root)margo (margin)sulcus (groove)
terminalismedianus (midline)
foramen caecumtonsilla lingualis
tden 6
GIT
Arcus palatoglossusArcus palatopharyngeus
Plica triangularis (obsahuje r. tonsillaris)
GIT
Papillae filiformesfungiformesvallataefoliatae
Foramen caecum
Filiformes
Fungiformes
Vallatae
Foliatae
Calliculus gustatorius
GIT
Filiformes Fungiformes Foliatae
GIT
Vallatae
GIT
Taste bud
Chuov pohrek
GIT
slano
kyselo
sladko
hokoGIT
Inervace motorick:n. XII, (xm.palatoglossus)
senzitivnsenzorick
vegetativn:parasympatick
ggl. submandibulare
sympatick
plexus lingualis
x
Ix
V3GIT
Spodina dutiny stnfrenulum linguae, plica sublingualis,
carunculae
GIT
Spodina dutiny stnfrenulumlinguae, plicasublingualis,
carunculae
Canalis paralingualis = mezi m. hyoglossus a m. genioglossus
GIT
mm. geniohyoidei
gl. sublingualis
gl. submandibularis
caruncula sublingualis
ductus Whartoni
nervus lingualis
a. lingualis et m.
hyoglossus
Septum linguae
dk vazivo
Spodina dutiny stn
GIT
Spodina dutinystn
GIT
Vnitn svaly jazykaovlivuj tvar
mm. longitudinales superiores et inferiores, transversus,
verticalisGIT
StyloglossusPalatoglossus
HyoglossusGenioglossus
Zevn svaly jazykamn polohu jazyka
Palatoglossus
GIT
Vztah jazyka
ke styloidnmu
septu
GIT
Arteriae
Arteries
Venae
VeinsGIT
Odtok mzy z jazyka
Zprostedkovan do hlubokch uzlinNodus jugulodigastricusNodus
juguloomohyoideus
GIT
Glandulae oris glandulae salivariae majores
gl. parotis gl. sublingualis gl. submandibularis
glandulae salivariae minores - labiales, buccales, molares,
palatinae, linguales /Nuhni/
obklopeny pouzdrem (kolagenn vazivo) septa sekren oddl - bb.
serzn a mucinzn, myoepitelov (kokov) systm lzovch vvod
vsunut han interlobulrn lobrn jeden hlavn vvod stn dutina
GIT
Slinn lzy schma vvodGIT
Mukzn a serzn lzy jazyka
Ebner gl.serous
Weber gl.mucinous
Anterior Lingual gl.GIT
Glandula parotisPars superficialisPars profunda (processus
pharyngeusSerznDuctus parotideus (Stenoni)GIT
Povrchovou a hlubokou st lzy lze od sebe oddlit v rovin, kde le
plexus facialis; v tto rovin lzu rozdluje nepravideln vrstvika dkho
vaziva
GIT
GIT
Glandula submandibularis
MukoserznDuctus submandibularis (Whartoni)
GIT
Glandula sublingualis
SeromucinznDuctus sublingualis major et minores (Santorini)
GIT
Glandula parotideaSublingualisSublingualis
anteriorSubmandibularis
N. lingualis k ductus submandibularis ve vi zadnho okraje
m.mylohyoideus
Vztah mezi serzn a mucinzn st
jednotliv slinn lzy
1:1S
3:2 1:3
GIT
GIT
Hltan Pharynx rozlenn
Nasopharynx (epi-)Oropharynx (meso-)Laryngopharynx (hypo-)
GIT
Vvoj hltanu (pharynx) kraniln st pednho steva 6 faryngovch
(abernch, branchilnch) oblouk faryngov vchlipkyGIT
Recessus piriformis
Recessus pharyngeus
GIT
Pharynx - svaly raphe pharyngis, fascia pharyngobasilaris,
Luschkv
prostor mm. constrictores /3/
m.c. superior 4 partes zan na lebce /3/ a jazyku /1/ m.c. medius
2 partes zan na os hyoideum m.c. inferior 2 partes zan na
chrupavkch hrtanu
mm. levatores /3/ m. palatopharygeus (st sval mkkho patra, smuje
do
arcus palatopharyngeus) m. salpingopharyngeus m. stylopharyngeus
(!pozor! inervace z n.IX !)
innervatio: plexus pharyngeus z n. X- mimo m. stylopharyngeus
/n. IX /
GIT
* m. stylopharyngeus
** Nervus et vasa laryngea superiora CN X
Piriform recessRecessus piriformis(piriform recess, pouch)Je
ohranien asami plica aryepiglottica et pharyngoepiglottica
Nerv me bt drdn bhem polykn nebo patologickm procesem (rst
ndoru)
***GIT
Constrictor superius SC1 Pars pterygopharyngea2 Pars
buccopharyngea3 Pars mylopharyngea4 Pars glossopharyngea
Constrictor medius MC5 Pars chondropharyngea6 Pars
ceratopharyngea7 Pars desmopharyngea
Constrictor inferius IC8 Pars thyropharyngea9 Pars
cricopharyngea
12
34
567
8
9
SC: raphe mandibula a hamulusMC: raphe os hyoideum a lig.
stylohyoideumIC: raphe cartilages cricoidea et thyroidea a
ligamenta
GIT
a musculus constrictor pharyngis inferior, b membrana
thyreoidea, c ligamentum thyreoideum medianum, d os hyoideum, e
membrana hyoepiglottica, f arcus palatopharyngeus, g raphe
buccopharyngea, h - arcus palatoglossus, i musculus tensor veli
palatini, j musculus levator veli palatini, k st tuba Eustachi
(Eustachovy trubice), l tonsilla tubaria, m tonsilla nasopharyngea,
n membrana pharyngobasillaris; musculus constrictor pharyngis
superior: o pars pterygopharyngea, p pars buccopharyngea, q pars
mylopharyngea, r pars glossopharyngea; musculus constrictor
pharyngis medius: s pars desmopharyngea, t pars chondropharyngea et
ceratopharyngea, u musculus stylopharyngeus, v musculus
stylohyoideus, w - vasa laryngea superiora et nervus laryngeus
superior, x musculus constrictor pharyngis inferior, y - musculus
cricothyreoideus, z conus elasticus (ligamentum thyreoideum
medianum), * -spatium preepiglotticum
GIT
Pharynx cvn zsoben
Arteriae: a. carotis ext.
a. pharyngea ascendens
a. facialis a. palatina ascendens
a. lingualis rr. dorsales linguae
a. maxillaris a. palatina major, a. canalis pterygoidei, r.
pharyngeus
Venae: plexus (venosus) pharyngeus v. facialis v. jugularis
int.
GIT
hlubok uzliny krku
Jugulodigastricusjuguloomohyoideus
GIT
Prostory kolem hltanu
lamina prevertebralis fasciae cervicalis 8 +
septum styloideum 11
spatium retropharyngeum 4
spatium paraviscerale spatium parapharyngeum
1. sp. prestyloideum 22. sp. retrostyloideum 3GIT
Divertikl esophagealis (Zenkerv) GIT
Anulus lymphoideus pharyngis /Waldeyeri/
Prvn ochrann barira organismu
Tonsilla pharyngea /1/ Tonsilla tubaria /Gerlachi/ /2/ Tonsilla
palatina /2/ Tonsilla lingualis /1/
Heinrich Wilhelm Gottfried von Waldeyer-Hartz(1836 1921), nm.
anatom
GIT
Waldeyerv mzn okruh
t.pharyngea
t.tubaria
t.palatina
t.lingualis
ln.retropharyngei
Woodova uzlina
ln.jugulodigastricus(Kttnerova uzlina)
ln.cervicales profundi
- doln skupina
3 ochrann bariry
ln.submentales & submandibulares
ln.juguloomohyoideus
JazykGIT
Tonsilrn kruh Waldeyerv
Heinrich Wilhelm Gottfried Waldeyer
1836-1921
GIT
GIT
Nepln pouzdroPouze odvodn mzn cvy V epitelu se tvo krypty
(lymphoepithelium nebo FAE follicle-associated
epithelium)Intraepitheliln vaskularizacevoln, T, B
lymphocyty,activn immunokompetentn bb.,, makrofgy, Langerhans ovy
bb., vazivov stroma
GIT
Zdroje mimo povinn literaturySchumacher, G.H.: Anatomie fr
Stomatologen, Band 1,
Johann Ambrosius Barth Leipzig 1984Tillmann,B.: Atlas der
Anatomie,
Springer 2004McKinnon,P and Morris J: Oxford Textbook of
Functional Anatomy, Vol. 3. Oxford University Press 1990Rogers AW:
Textbook of Anatomy,
Churchill Livingstone, Edinburgh 1992Schnke M: Topographie und
Funktion des Bewegungssystems,
Thieme, Stuttgart 2000Ivo Klepek, J. Maznek a kol.: Klinick
anatomie ve stomatologii, Grada 2002Vlastn archiv (animace jsou
prezentovny na pednce)
GIT
Snmek slo 1Snmek slo 2Snmek slo 3Obecn stavba trvic trubice
Snmek slo 5Utven oblieje a obou elistnch zkladUtven obliejovho
skeletu, utven elistn a nosn dutinySnmek slo 8Cavitas oris Oral
cavitySnmek slo 10Snmek slo 11Snmek slo 12Snmek slo 13Snmek slo
14Snmek slo 15Snmek slo 16Snmek slo 17Snmek slo 18Palatum durum
povrchPalatum - utven palate - formation Snmek slo 21Stna jcnu Stna
jcnu Snmek slo 24Snmek slo 25Snmek slo 26Snmek slo 27Snmek slo
28Oddlen nosn a stn dutinySnmek slo 30Snmek slo 31Snmek slo 32Snmek
slo 33Lingua, glossaArcus palatoglossusArcus palatopharyngeusSnmek
slo 36Snmek slo 37Snmek slo 38Snmek slo 39Snmek slo 40Snmek slo
41Snmek slo 42Snmek slo 43Snmek slo 44Spodina dutiny stnSnmek slo
46Snmek slo 47Snmek slo 48Snmek slo 49Snmek slo 50Glandulae
orisSlinn lzy schma vvodSnmek slo 53Snmek slo 54Snmek slo 55Snmek
slo 56Snmek slo 57Snmek slo 58Snmek slo 59Snmek slo 60Snmek slo
61Vvoj hltanu (pharynx)Recessus piriformisPharynx - svalySnmek slo
65Snmek slo 66Snmek slo 67Pharynx cvn zsobenhlubok uzliny
krkuJugulodigastricusjuguloomohyoideusProstory kolem hltanuSnmek
slo 71Anulus lymphoideus pharyngis /Waldeyeri/Waldeyerv mzn
okruhSnmek slo 74Snmek slo 75Snmek slo 76Snmek slo 77
