Nowe techniki i technologie dla medycyny · 2013. 6. 6. · Budowa i funkcje skóry Skóra stanowi zewnętrzną powłokę ciała i jest narządem bardzo złożonym, oddzielającym

Dr inż. Marta Kamińska

Wykład 4

Zakład Biofizyki IIMNowe techniki i technologie dla medycyny

Wykład 4

Zakład Biofizyki IIM

Budowa i funkcje skóry

Skóra stanowi zewnętrzną p

owłokę c

iała i jest narządem

bardzo złożonym, oddzielającym organizm człowieka od

środowiska zewnętrznego.

Skóra

jest

największym

narządem

ludzkiego

ciała.

U dorosłej osoby jej powierzchnia stanowi około 2 m

2, waży

3 kg i ma średnio 3 m

m grubości.

Wykład 4



Osłona pokrywająca całą powierzchnię ciała, tzw. powłoka wspólna,

składa się z:

•powłoki właściwej, czyli skóry

•jej przydatków

Do przydatków zalicza się: gruczoły skóry, włosy, paznokcie.

Skóra ma budowę warstwową. W jej skład wchodzą:

•naskórek

•skóra właściwa

•tkanka podskórna

Wykład 4



Naskórek

Jest nabłonkiem wielowarstwowym rogowaciejącym. Między

jego komórkami (keratynocytami) znajdują się inne dodatkowe

komórki nabłonkowe:

•melanocyty, czyli komórki barwnikowe

•komórki dendrytyczne (Langerhansa)

Naskórek składa się z sześciu warstw:

•podstawnej

•kolczystej

•ziarnistej

•jasnej

•zrogowaciałej

•warstwy komórek złuszczających się

Ziarna keratohialny

Połączenia

desmosmalne

Melanosomy

Melanocyt

Warstwa

podstawna

Warstwa

kolczysta

Warstwa

ziarnista

Warstwa jasna

Warstwa

rogowa

Wykład 4



Naskórek

Wykład 4



Naskórek

Naskórek leży na błonie podstawnej która jest ciągła i składa

się z 3 warstw:

•blaszki jasnej–hemidesmosomy, glikoproteina

(laminina)i proteoglikany

•blaszka gęsta–kolagen IV

•blaszka siateczkowata–zawiera fibrylarnecząsteczki

kotwiczące kolagen VII i III

Wykład 4



Naskórek –warstwa podstawna

Zbudowana z pojedynczej warstwy komórek walcowatych lub sześciennych.

Wśród komórek tek warstwy wyróżnia się jeszcze dwa rodzaje komórek:

•komórki zakotwiczone w skórze właściwej wypustkami, tzw. komórki

zębate

•komórek niezbędnych,

rozsianych w niewielkiej liczbie

pomiędzy nimi. Te komórki

są uważane za komórki

macierzystenaskórka.

Komórka macierzysta naskórka

Wykład 4



Warstwa kolczysta

Zbudowana z komórek wielobocznych

tworzących kilka warstw.

Wykład 4



Warstwa kolczysta

Komórki warstwy połączone są mostkami cytoplazm

atycznmi

Wykład 4



Warstwa ziarnista

•Zbudowana jest z 2 –6 warstw komórek. Komórki te przylegają

ściśle do siebie.

•W cytoplazm

ie komórek warstwy ziarnistej znajdują się

ziarnistości zawierające keratohialinę.

Wykład 4



Warstwa jasna

Nie występuje we wszystkich okolicach naskórka.

Najczęściej brak jej w naskórku skóry cienkiej, z reguły zaś

występuje w naskórku skóry grubej. Warstwa ta jest zbudowana z

1-2 warstw bardzo płaskich komórek.

Wykład 4



Warstwa zrogowaciała

Jest najważniejszą warstwą naskórka ponieważ:

•chroni przed urazami m

echanicznymi i chemicznymi

•jest hydrofobowa; zapobiega zarówno wnikaniu wody

ze środowiska zewnętrznego do organizmu, jak też

utracie wody z organizmu.

Składa

się

z komórek

martwych,

kompletnie

zrogowaciałych, zm

ienionych w płaskie łuski. Liczba warstw

komórek zrogowaciałych występujących w różnych częściach

naskórka jest bardzo zmienna: od 100 do 200 w skórze grubej, i 2

do 5 w skórze cienkiej.

Wykład 4

Zakład Biofizyki IIMMelanocyty

Melanocyty

znajdują

się w warstwie podstawnej

naskórka ale nigdy nie są

połączone

sąsiednimi

komórkami

za

pomocą

desmosomów. Są to komórki

rozgałęzione, których wypustki

sięgają aż do warstwy ziarnistej.

Melanosomysą rozproszone w

całej objętości m

elanocytów.

Wykład 4


Budowa i funkcje skóry -melanocyty

Zdję

cie

SE

M ludzkie

j skóry

zaw

iera

jące k

era

tynocyty

i m

ela

nocyty

Wykład 4



Efekt opalania się jest spowodowany promieniowaniem

nadfioletowym (UV) i zależy od:

1.Pobudzenia syntezy melaniny w melanocytach;

2.Przesunięcia melanosomówz centralnej części m

elanocytu

do jego wypustek –jest to tzw. szybki efekt opalania się;

3.Przekazania melanosomówdo keratynocytów. Jest to tzw.

opalanie stałe

Wpływ promieniowania słonecznego na skórę

Wykład 4



Mają kształt gwiaździsty, leżą między

keratynocytami. Pochodzą ze szpiku

kostnego i do naskórka przechodzą

ze skóry właściwej. Współpracują

one z układem im

munologicznym

przez prezentowanie antygenów

komórkom im

munologicznie

kompetentnym:

•limfocytom Th skóry właściwej

•mogą też po pobraniu antygenu

migrować z limfą do węzłów

limfatycznych (chłonnych) i tam

prezentować antygen limfocytom Th

•wydzielają interleukinę1 (cytokinę

makrofagów)

Komórki dendrytyczne

Komórka dendrytyczna

Wykład 4



Receptory czucia skórnego

-Termoreceptory

-Nocyreceptory

-Mechanoreceptory

•Ciałka Merkla

•Ciałka Meissnera

•Ciałka Krausego

•Ciałka Ruffiniego

•Ciałka Vater-Pacciniego

-Mechanoreceptory C

Wykład 4



Warstwa brodawkowa

zbudowana jest z włókiem

kolagenowych i sprężystych i

znacznej ilości włókien

siateczkowych, które tworzą

pod naskórkiem bardzo gęstą

siateczkę, jest to błona

podstawna.

Brodawkowe wyniosłości są

silnie unaczynione. Naczynia

włosowate tworzą liczne drobne

pętle.

Skóra właściwa

Wykład 4



Warstwa siateczkowa zbudowana

jest z bardzo gęstej sieci włókien

kolagenowych w którą wpleciona

jest sieć włókien sprężystych.

. Warstwę siateczkowątworzą

głównie fibroblasty. Warstw ta nie

jest silnie unaczyniona. Naczynia

włosowate są zgrupowane w tej

warstwie w pobliżu mieszków

włosowych lub łożyska paznokci.

Skóra właściwa

Wykład 4



Przekrój przez

mieszek włosa

Wykład 4



Skóra owłosiona

głowy

Wykład 4



(1)Faza anagen(aktywny wzrost):włos jest przytwierdzony do cebulki i

aktywnie rośnie. Faza ta trwa od kilku miesięcy (włoski na nogach) do kilku

lat (włosy na głowie). W tej fazie znajduje się ok. 85% włosó.

(2) Faza katagen(degradacja):trwa od 2 do 4 tygodni, wzrost włoska ustaje,

mieszek włosowy zmniejsza swą objętość-w celu łatwego pozbycia się

włoska. Ok. 1% włosów

(3,4) Faza telogen(spoczynek):stary trzon włoska oddziela się od cebulki i

przez okres około 3 -6 miesięcy jest powoli wypychany przez nowy,

wyrastający spod spodu. Ok. 20 % włosów.

Fazy wzrostu włosów

Wykład 4



•W ciągu jednego dnia na głowie przeciętnego człowieka przybywa

średnio sumując 36,5 m

etra długości włosów. Pojedynczy włos człowieka

przyrasta w tempie średnio 21 cm na rok.

•Człowiek m

a średnio 120 000 włosów na głowie, ale ich liczba jest silnie

skorelowana z barwą tzn. najwięcej włosów m

ają bruneci i brunetki (nawet

do 160 000), podczas gdy rudzimają ich tylko około 90 000, a blondyni 60

000.

•Na jednym centymetrze kwadratowym skóry głowy znajduje się około

180 mieszków włosowych.

•Włosy człowieka rosną ze średnią szybkością 6×10-6 m

etra (0,6 m

m) na

dobę.

•Według Księgi Rekordów Guinnesa w 1994 włosy pewnej Hinduski

(Mata Jangdambo) osiągnęły długość 6,23 m.

Włosy -ciekawostki

Wykład 4



Gruczoły łojowe

Znajdują się na całej skórze z

wyjątkiem dłoni i stóp ok. 100/cm2. Łój

jest mieszanką kwasów tłuszczowych,

trójglicerydów

i estrów woskowych.

Znaczenie łoju jest niejasne. Wskazuje się

na jego bakteriobójcze i grzybobójcze

własności.

Ochrania

on

również

naskórek

poprzez

wytworzenie

na

powierzchni warstwy hydrofobowej.

Wykład 4



Gruczoły potowe

•epokryowe-najbardziej liczne

na skórze dłoni i stóp. Pot

powstaje z przesączu krwi. Jest

elementem termoregulacyjnym –

parowanie potu z powierzchni

skóry zużywa dużo ciepła i

zapobiega przegrzaniu ciała.

•apokrynowe–znajdują się pod

pachami, przewodzie

słuchowym zew. , powieką, w

sutku, odbycie, wargach

sromowych. Wydzielanie

regulowane jest hormonalnie.

1-m

ięsie

ń p

rzyw

łosow

y,

2-w

łos,

3-g

ruczoł ło

jow

y,4

-

gru

czoł poto

wy e

kra

now

y,

5-g

ruczoł poto

wy a

pokry

now

y,

6-s

plo

t naczynio

wy

pow

ierz

chow

ny,

7-s

plo

t naczynio

wy g

łęboki, 8

-zra

zik

i tk

anki tłuszczow

ej

Wykład 4



Funkcje skóry

•Ochrona przed wpływem czynników zewnętrznych

−mechanicznych

−fizycznych

−chemicznych

−biologicznych

Wykład 4



Funkcje skóry

•ochrona przed wpływem czynników zewnętrznych

−mechanicznych

−fizycznych

−chemicznych

−biologicznych

•ochrona przed utratą wody

•termoregulacja

•wydalanie wody i innych metabolitów

•synteza witaminy D

3

Wykład 4



Oparzenia skóry

Oparzenia I stopnia obejmują wyłącznie zewnętrzne warstwy skóry, czyli nabłonek.

Poparzone miejsce jest suche, zaczerwienione i lekko obrzęknięte. Piecze. Ten

rodzaj oparzenia powstaje np. przez dotknięcie gorącego przedmiotu czy oblanie

się gorącą wodą. Jeśli szybko udzieli się pierwszej pomocy, to goi się dobrze, w

ciągu tygodnia.

Oparzenia II stopnia uszkadzają skórę właściwą, która robi się czerwona, a na jej

powierzchni tworzą się pęcherze wypełnione płynem tkankowym. Takie oparzenie

jest bardzo bolesne. Powstaje np. przez oblanie się wrzątkiem, olejem, pod

wpływem pary. Goi się dobrze (zazwyczaj około dwóch tygodni), ale jeśli jest

rozległe, wymaga leczenia szpitalnego.

Oparzenia III stopnia sięgają tkanek położonych pod skórą. Uszkodzeniu mogą

ulec nerwy, tkanka łączna, mięśnie i naczynia krwionośne. Skóra może mieć

wygląd woskowy, białawy lub zwęglony. Poszkodowany może nie odczuwać

żadnego bólu, gdyż zniszczeniu ulegają zakończenia nerwowe. Takie oparzenie

powstaje w zetknięciu z otwartym ogniem, wskutek dłuższego działania wrzątku.

Wymaga niezwłocznej pomocy medycznej, czasem nawet przeszczepu skóry.

Wykład 4



Odmrożenia skóry

I °-charakteryzuje się przejściowymi zaburzeniami w krążeniu krwi w

skórze, bólem, często silnym, bladością lub sinoczerwonymzabarwieniem

skóry, obrzękiem, pieczeniem i świądem skóry.

II°-odmrożenia to pojawiające się na skórze pęcherze z płynem

surowiczym,

III°–martwica powierzchowna skóry,

IV °–martwica głęboka, której ulegają np. palce, uszy lub nos. W takim

przypadku może dojść do samoistnej amputacji odmrożonej części

ciała.

•

Documents

Nowe techniki i technologie dla medycyny · 2013. 6. 6. · Budowa i funkcje skóry Skóra stanowi zewnętrzną powłokę ciała i jest narządem bardzo złożonym, oddzielającym