NOVI NALAZI ANTICIH GROBOVA U SINGIDUNUMU

Saznanja antickim nekropolama Singidunuma prikupljaju se od prvih arheoloskih iskopavanja s kraja XIX veka. Deo nekropole uz put Singidunum -Viminacijum deli sudbinu veCine ugrozenih lokali-teta u Beogradu, tako da su i tokom marta-avgusta 2003. godine izvedena zastitna arheoloska iskopa-vanja prostoru parkinga ispred zgrade Skupsti- grada Beograda1 - izmedu Bulevara kraljaAlek-sandra, ulice Dragoslava ovanovica i Pionirskog parka (Plan . Posto se prostor bloka u kome se gradi objekat nalazi u okviru zasticene zone nekro-pole antickog Singidunuma,2 iskopavanja su vljena u iskopu dimenzija 46 96 m prostoru gde su ocekivani eventualni tragovi grobova. Sta-lan arheoloski nadzor terenu pratio dinamiku izvodaca gradevinskih radova. IstraZeno 15 tickih grobova sa konstrukcijama od opeka, dno sarkofaga delimicno ocuvanih strana, kao i 4 slobodno ukopana skeleta koji nisu hronoloski opredeljeni (Plan II). Pored toga otkriveni su i osta-ci temelja m objekata koji pripadaju neka-dasnjem dvorskom kompleksu, podignutom ovom prostoru tokom 19. veka.

ATALOG GROBNIH CELINA ( I-I I I)

U radu nisu komentarisani grobovi slobodno ukopanih pokojnika koji nisu imali elemente za hronolosko opredeljenje. Kote kojima su otkri-veni (oko 119.20 m) vise su za oko 1 m od kota blizih antickih grobova od opeka, tj. kamenog sar-kofaga (oko 118.20 m). Do sada u Singidunumu registrovano 270 antickih grobnih i stoga ka-talog zapocinje sa rednim brojem 271.3

G-271 Otkriven prilikom rada mehanizacije, koja deli-

micno ostetila pokrivac i deo severozapadne strane.

SFN - LZI

Grobna konstrukcija od horizontalno postavljenih frag-mentovanih i celih opeka, slozenih u deset redova, veza- malterom i blatom, ukopana u zutu glinovitu ze-mlju - zdravicu. Unutrasnjost trapezoidna u osnovi i oblepljena hidrostatickim malterom debljine 1-2 , od kojeg naCinjeno i koso uzdignuce za glavu pokojnika u severozapadnom delu. Severoistocni zid nagnut ka unutrasnjosti, tako sto svaka opeka gledano od dna, ka unutrasnjosti za centimetar, tako da poslednji red opeka najblizi jugoistocnom zidu. Pokri-vac su Cinile vodoravno polozene opeke ciji su krajevi oslonjeni zljebove nacinjene desetog reda opeka ka spolja, i zalivene krecnim malterom. Grobnica ranije pljackana tako da otkriveno nekoli-ko ljudskih kostiju. Dimenzije su 2.42 1,29 0,60 , ori-jentacija severozapad-jugoistok, dok dno koti 119,47 .

G-272 Grobna konstrukcija od horizontalno polozenih lom-

ljenih opeka u sest redova, ukopana u zutu glinovitu zem-lju, veoma ostecena radom mehanizacije. Konstatovani su ostaci skeleta (kosti nogu) u jugozapadnom delu. raj nogu otkriven stakleni balsamarij. Ocuvane dimenzije iznose 0.90 0.66 , orijentacij severozapad-jugoistok, dno koti 119.53 .

G-273 Grobna konstrukcija od opeka vezanih malterom i bla-

tom konstatovana u neposrednoj blizini grobova 271, 272 i 274, takode ukopana u zdravicu, ispod G-271. Zido-vi su nacinjeni od pravilno secenih opeka dimenzija 0.42 0.15 0.04 slozenih u 8 redova, dok od poklopca

1 U realizaciji Programa iskopavanja ucestvovali su saradnici Zavoda za zastitu spomenika kulture grada Beograda i Arheolo-skog instituta - Naucno istraiivackog projekta za Beogradsku tvrdavu.

2 Resenje Zavoda za zastitu spomenika kulture grada Beograda . 176/8 od . 06. 1964. godine.

Pop-Lazic 2002, 9.

125

STEFAN - LAZIC

II

Plan 1 - Nekropola uz put Viminacium-Singidunum

126

N ekropola uz put Viminacijum-Singidunum

NOVI NALAZI ANTICKIH GROBOVA U SINGIDUNUMU

nadena samo jedna horizontalno postavljena opeka di-menzija 0.60 0.58 0.06 . Devastiran skelet otkriven u severozapadnom delu groba. Dimenzije su 2.30 0.75 0.58 . Orijentacija severozapad-jugoistok, dno koti 118.86 .

G-274 Tokom rada mehanizacije u zdravici otkriven u

potpunosti devastiran grob od horizontalno polozenih opeka vezanih krecnim malterom, od kojegje ocuvan sa- deo jednog zida u visini od 7 redova, kao i deo pod-nice od opeka koja nalegala malternu kosuljicu. Unutrasnji deo zidova oblepljen hidrosta-tickim malterom. 1 ovaj grob u neposrednoj blizini grobova 271,272, i 273. Ocuvane dimenzije su 0.92 0.85 0.44 , dno koti 119.24 .

G-275 Grob od nasatice postavljenih opeka delimicno oste-

prilikom rada mehanizacije, tako da nisu otkrivene opeke poklopca. Ostaci ljudskog skeleta u najvecoj meri bili su pomereni u severozapadni deo. Pod cinilo 5 lih i fragmentovanih opeka. Ocuvane dimenzije su 1.95 0.53 0.38 . Orijentacija severozapad-jugoistok, dno koti 118.69 .

G-276 Grob od opeka nacinjen tako sto su u grobnu raku,

ukopanu u zdravicu, vertikalno postavljene opeke i zidova, kao i cele opeke dnu rake, dok su gornjim ivicama vodoravno slozene opeke u tri reda. Grobni pokrivac nije ocuvan, dok su devastirane kosti nadene u severozapadnom delu. Od pokretnih nalaza otkriven jedan bronzani novac cara Konstantina . Di-menzije su 2.08 1.10 0.44 . Orijentacija severoza-pad-jugoistok, dno koti 118.27 .

G-277 Grobna raka pravougaonog preseka, bila ukopana

u zdravicu. Pod grobne rake poplocan opekama, dok su ivice ocuvana dva reda koso postavljenih opeka, kojima su ocuvani ostaci krecnog maltera. Unutar grobne rake otkriveni su fragmenti urusenih ka kao i ostaci ljudskih kostiju. Drugih nalaza nije bilo. Orijentacija severozapad-jugoistok. Dimenzije groba su 1,50 1,10 0,48, dok dno koti 118.24 .

G-278 Deo sarkofaga prelomljenih i jedne stra-

nice, otkriven okrenut naopako. Ocuvane dimenzije dna sarkofaga su 2.46 1.22 0.30 . U unutrasnjosti sarkofaga, isklesan uzdignuti deo za glavu pokojnika. S obzirom da su od jedne strane preostali samo delovi u visini od oko 0.30 , moze se uociti dekorisani deo okvira natpisnog polja u obliku volute. Sanduk

G-282

(,2i9 ~2

STEFAN - LAZIC

G-281 Otkriven delu lokaliteta prema trotoaru ul. Dra-

goslava Jovanovica. Od groba ukopanog u zdravicu pre-ostali su samo delovi podnice i jednog bocnog zida. rizontalno postavljene opeke bile su vezane krecnim malterom. Ocuvane dimenzije su 1,00 0,70 0,40 , dno koti 118.23 .

G-282 Grob od vertikalno postavljenih opeka vezanih blatom,

otkriven u neposrednoj blizini G-279 i G-281 ukopan u zdravicu. Pokrivac su cinile horizontalno postavljene opeke, oblepljene krecnim i hidrostatickim malterom, dok u unutrasnjosti hidrostaticki malter od krupnije mrvljenih opeka. U grobu su otkriveni dislocirani ostaci ljudskog skeleta, gvozdenih klinova, kao i jedna bronzana alka. Neke od opeka nosile su pecat LEGIIIIFF. Dimenzi- su 2,17 1,27 0,53 , orijentacija zapad-istok. Dno koti 118.17 .

G-28

Grob od nasaticno postavljenih opeka ukopan u zdravicu, medutim veCim delom unisten radom hanizacije, tako da bocnim stranama preostala jed- tegula i par ravnih opeka. Konstatovane su ostecene kosti postkranijalnog skeleta. Ocuvane dimenzije su 0,91 0,70 0,44 .

G-284 U delu iskopa kraj Dragoslava ovanovica otkrive-

ni su ostaci u potpunosti unistenog groba od opeka. Nije bilo moguce odrediti vrstu konstrukcije i orijentaciju.

G-285 Grobna konstrukcija od vodoravno polozenih opeka

vezanih malterom otkrivena ukopana u zdravicu, deli-micno ostecena radom mehanizacije. Pet redova lomlje-nih opeka bocnih i ceone strane vezane su krecnim mal-terom debljine 1-2 , dok unutrasnjost oblepljena hidrostatickim od kojegje nacinjeno i uzglavlje za pokoj-nika. Dno patosano i fragmentovanim opekama, dok su pokrivec Cinile tegule okrenute ka dnu, cije su ivi- umetnute u zljeb formiran ispustanjem opeka posled-njeg reda bocnih zidova. U grobu konstatovano par fragmentovanih ljudskih kostiju. Ocuvane dimenzije su 2,50 0,93 0,54 , dno koti 117.41 .

TIPOVI GROBNIH KONSTRUKCIJA

Ovogodisnjim istraZivanjima severozapadnog dela nekropole, uz put Singidunum-Viminacijum, konstatovano da preovladuju sahrane u grobovi- od opeka. Svi pokojnici su skeletno sahranjeni.

128

VaZno istaCi da u ovom delu grobova spa-ljenih pokojnika koji su otkriveni u neposrednoj blizini u ulicama Kosovskoj i Palmoticevoj. Tipolo-ski posmatrano grobovi od opeka se razlikuju izradi zidova i pokrivaca (sl. 1), tickim nekro-polama Singidunuma do sada nije zabelezeno re-senje primenjeno u konstrukciji G-277. Na dno grobne rake iskopane u zdravici polozene su l i 10l opeke. Na gornjim ivicama grobne rake, ka unutrasnjosti groba, koso su postavljene opeke u dva reda. Na povrsini gornjeg reda uocljivi su osta-ci maltera ciji cilj opeka pokrivaca, dok su otkrivene unutar groba. Izmedu podnice i opeka ivici konstruktivne veze izvedene opekama, vec i zidove cine zemljane ivice iskopane rake. Na nekropoli iz razdoblja Seobe naroda, u ulici Tadeusa Koscuska, otkriven grob (G-59) iste konstrukcije, za koji autori smatraju da pripada najstarijem horizontu sahranjivanja.4 sto izdvaja ovakvo resenje oslonac opeka pokri-vaca koji u ovom slucaju nije bocnim zidovima, vec samoj ivici grobne rake. Pretpostavljamo da ovakvo resenje nastaje kao jednostavnija varijanta tipa koji izdvojio jos . Vasic, kao tip , kropolama Viminacijuma.5

Konstruktivno najjednostavniji tip kod kojeg su opeke bocnih i ceonih zidova postavljene vertikalno, sto to primenjeno prilikom izrade kod G-275 i G-280. Kod G-280 vodoravno polozene ke su postavljene zidove, dok kod G-275 nije otkriven pokrivac groba, tako da nismo u gucnosti da potvrdimo da li imao polozene ili dvo-slivno postavljene opeke pokrivaca. Ovako konstru-isani grobovi i ranije su konstatovani antickim nekropolama Singidunuma, medutim samo jedan pouzdano datovan u sredinu IV veka.6 Veoma za-nimljivu konstrukciju vertikalno postavljenih opeka, bocnih i ceonog zida, imao i G-279, cija stranica zacelju od naslaganog neobradenog kamena. Kako pokrivac groba ostecen radom gera, nije moguce potvrditi da li povrsina, takode, il pokrivena neobradenim kamenom ili vodorav- polozenim opekama. N osnovu otkrivenog terijala, grob datovan u sredinu IV veka.

NajveCi broj grobova ima horizontalno postav-l opeke bocnih zidova. Kod G-271 horizontalno

4 Ivanisevic, Kazanski 2002, 127.

5 Vasic 1907, 80-81.

6 G--254; Simic 1994, 76.

NOVI NALAZI ANTICKIH GROBOVA U SINGIDUNUMU

G-271

G-274

G-276 G-277

G-279 G-280

G-281

G-28 G-285

51. 1. Preseci grobnih konstrukcija (R 1: 25)

129

STEFAN - LAZIC

poredano 9 redova opeka, s tim sto severo-zapadni deo groba siri odnosu jugoistocni. kode istocni bocni zid nakrivljen ka unutrasnjosti primenom pomeranja svakog reda za oko 4 , ve-rovatno sa ciljem lakseg postavljana opeka pokri-vaca zidove, tako da stoji pod uglom od 76 stepeni. Horizontalno postavljene opeke zidova i pokrivaca ima i G-273, kod kojeg su prili-kom izrade stranica koriscene polovine opeka siri- oko 0.14 , dok kao poklopnica ocuvana ka dimenzija 0.60 0.58 0.09. Takode su tokom izrade podnice iskoriscene jedna veca i niz prepolo-vljenih opeka. Prilikom izrade zidova G-272 i 275 korisceni su ulomci vodoravno polozenih opeka. Za razliku od prethodnih grobova 271 i 273, kod kojih su opeke vezane krecnim malterom, G-272 i G-275 korisceno blato kao vezivno sred-stvo. Hidrostaticki malter vecoj meri koriscen prilikom zalivanja G-282, dok G-285 jedino trasnjost oblepljena slojem hidrostatickog maltera razlicite debljine. Upotreba hidrostatickog maltera, prilikom oblaganja unutrasnjosti grobova, zabele-zena kod G-271 , 273, 282 i 285. U ovim grobovima formirano i uzdignuce za glavu; kod G-272 od ulomaka opeka vezanih hidrostatickim malterom, kod G-271 i G-285 od mase hidrostatickog malte-ra. Prilikom formiranja G-274, dnu grobne rake razliven krecni malter koji su potom utisnute opeke poda, dok hidrostaticki malter koriscen samo unutrasnjosti groba, bocnim zidovima.

Prelazni tip, sa horizontalno i vertikalno posta-vljenim opekama zidova, predstavlja G-276, kod kojeg iskopanu grobnu raku, duzom stranom, prvo postavljen jedan red, nad njim tri reda vodo-ravno polozenih opeka. Nacin pokrivanja grobne ciste nije otkriven, s obzirom da ostecen radom mehanizacije. Slicna konstrukcija zabelezena Singidunumu G-227, datovanom III vek,7 kao i ranije pomenutoj nekropoli Seobe naroda deusa Koscuska, gde se ovakav vid konstrukcije prati sve do VI veka.8

Deo kamenog sarkofaga G-278 predstavlja sebno interesantan nalaz, ovom delu nekropole. NaZalost, od sarkofaga otkriven samo osteceni deo sanduka, dok poklopac i eventualno postolje nisu ocuvani. Na preostalom delu jedne od obradenih strana vidljiv ostatak motiva takozva- noricko-panonske volute,9 dok prostor desno od natpisnog polja ka ivici nije obraden. Slicno izvedene volute zabelezene su Singidunumu sarkofazima iz G-116 ( onin sarkofag) i G-148. N as

130

primerak nesto duzi, proporcionalno gledano, prostor koji pokriva natpisno polje nesto veCi, ta-ko da moguce da nije bila predvidena dekoracija delovima desno i levo od l ka ivicama. Inte-resantno da kvalitet krecnjaka od kojegje izra-den veoma 10s sta ukazuje i cinjenica da se prelomljenim delovima vide supljine i ostaci sedi-menata sa petrificiranim mekuscima.

Medusoban odnos grobnih celina najbolje se sagledava prostornom rasporedu. Grupisanje gro-bova najbrojnije juznom i severnom delu 10kaliteta Ckraj ulaza Skupstinu grada i kraj Bule-vara kralja Aleksandra), dok izmedu otkriven samo jedan grob - G-275. U juznom delu iskopa, grobovi 271,273,274 orijentisani su pravcem seve-rozapad -jugoistok i medusobno su paralelni, dok G-272 orijentisan pravcem zapad-istok. Kote pod-nica priblizno su jednake, izuzimajuCi G-273 koji otkriven neposredno uz G-271 i Cije dno za oko 0.60 dublje od podnice G-271. IduCi ka grupaciji grobova severnom delu 10kaliteta, G-275 ori-jentisan pravcem severozapad-jugoistok, dno se nalazilo koti 118.69 . Slicna situacija, sa grupi-sanjem medusobno paralelno i upravno postavlje- grobova, primetna i severnom delu lokali-teta. Grobovi 279 i 281, polozeni jedan kraj drugog, orijentisani su pravcem severozapad-jugoistok, vaZno napomenuti da odnos relativnih kota podnica razlicit, za 0.60 . Naime, dno poda G-281 koti 118.85 , dok kod G-279 118.25 . Ina-, najniza kota poda zabelezena kod G-285 koji otkriven 117.41 . S obzirom da se nalazio najsevernijem delu lokaliteta, mogl0 se zakljuci-ti da jos antickom periodu postojao prirodan pad terena od juznog dela 10kaliteta ka severnom, i daje okvirno iznosio izmedu 1.00-1.50 m.

GROBNI NALAZI

Relativno broj nalaza okviru 15 grobnih celina svedoCi aktivnom pljackanju grobova, jos vreme antike. Takva situacija i sa ostalim antic-

7 Bojovic 1977, 157.

8 Ivanisevic, Kazanski 2002, 124; G-28 pripada nastarijem hori-zontu nekropoli, s kraja IV i pocetka V veka, dok grobovi 2, 8, i 41 pripadaju III horizontu sa materijalom druge polovine V i pocetka VI veka.

9 Dautova-Rusevljan 1983, 105-106.

NOVI NALAZI ANTICKIH GROBOVA U SINGIDUNUMU

kim grobovima teritoriji Singidunuma. Medu 15 grobnih celina otkriven samo jedan novac, cara Konstantina II G-27. 1

Nalazi uglavnom poticu iz groba (G-279), i ka-rakteristicni su za razdoblje kasne antike. Narukvi- kruznog tela, nacinjenog od deblje bronzane zi-, oko koje su obmotane dve tanke bronzane trake, otkrivena desnoj ruci pokojnika. Jedan ostece-ni kraj se zavrsava kukicom, dok se drugi zavrsava iskucanom povrsinom sa perforacijom kroz koju se provlacila kukica. Veoma slicna , opstem izgle-du i dimenzijama, i narukvica iz groba Pfaffenho-fenu, datovana, osnovu ostalog materijala, pr-vu polovinu IV veka. 11 Drugi primerak, otkriven levoj ruci individue, jednostavna narukvica otvo-renih krajeva. Ovakve narukvice predstavljaju cest inventar kasnoantickih grobova.12 Na nekropola- Singidunuma su retke, tako da jedini do sada poznati primerak potice iz G-254 otkrivenog Cer-skoj lii. 1 Nas primerak iz G-279 mogao se da-tovati prvu polovinu - sredinu IV veka, kako su datovane prethodna i narukvica iz G-254.

Zlatna alka, od tanke zlatne zice, ot-krivena kod glave skeleta iz G-279. Ima savijene krajeve od kojih jedan zalemljen tako da formira drugi oblikovan tako da se provlaci kroz . Ovakav oblik predstavlja osnovni tip, prema podeli nosenja uhu, koji se dalje deli osnovu ostalih elemenata koje nas primerak poseduje i stoga njegovo dalje tipolosko i hrono-losko opredeljenje nemoguce.

Balsamarij iz G-272 nacinjen od zelenog pro-zirnog stakla, otkriven kod nogu pokojnika. Posu-da relativno nemarne izrade, asimetricnih zidova vrata i tela. Obod nepravilno razgrnut, dno neravno. obliku pripada tipu merkur , da pecat dnu. Veoma slicna posuda iz In-tercise datovana prvu polovinu I veka. 14

Zeleno gledosani krcag iz G-279 otkriven kod nogu individue. Posuda ima koso postavljen razgr-nut obod, naZljebljene unutrasnje ivice i blago nako-sen vrat. Prelaz iz vrata rame naglasen, trbuh jajolik. Dno posude , takode, naglaseno. Deblja trakasta drska ima dva zljeba i povezana sa vra-tom tik ispod oboda. Krcag pripada tipu VlI/ 14 ko-ji se datuje sredinu i drugu treCinu IV veka.15 1 nas primerak se mogao datovati ovaj period, ima- vidu i ostale nalaze iz grobne celine.

Ostali nalazi, perla od staklene paste i fragmen-tovana bronzana G-278, otkrivene zemlji ispod sarkofaga, kao i bronzana alka iz G-279, predsta-

vljaju tipoloski i hronoloski neosetljiv materijal, mada vazno napomenuti da veCina grobova bila pljackana, tako da najveci deo nalaza potice iz G-279. Nalazi gvozdenih klinova iz grobova 279 i 282 posredno ukazuju postojanje drvenog kov-cega kojem se nalazio pokojnik.

Iskopavanjima izvedenim tokom 2003. godine dobijeni su novi podaci prostiranju nekropole uz put Singidunum-Viminacijum. Prostor oko Buleva-ra kralja Aleksandra poznat kao mesto kojem se nalazio deo nekropole, tako da su pomenuta za-stitna iskopavanja potvrdila ranije pretpostavke da se nekropola pruzala zapadno i severozapadno od puta ka Viminacijumu. Mada severna granica prostiranja pouzdano potvrdena brojnim nalazi- razlicitih vrsta sahranjivanja, juzni deo nekro-pole konstatovan tek nekoliko slucajeva. Zbog toga pojava 15 grobova iz perioda rimske domi-nacije znacajna kao podatak do sada arheoloski neistrazenom delu Singidunuma. Pored toga zdano se moze reCi da ni ovom delu nekropole spaljivanja pokojnika, koje ostaje i dalje kvireno granicom pruzanja danasnjih ulica Majke Jevrosime, Vlajkoviceve, Bulevara kralja Aleksan-dra, Resavske i runske. Fragmentovan kameni sarkofag otkriven poremecenom polozaju zda izvorno nije polozen ovom prostoru, i stoga indicija da li ukopan zdravicu ili imao nadzeman polozaj primarnoj upotre-. Raspored sahrana okviru uzeg istraZivanog prostora ima iste karakteristike kao i ranije istrazi-vani delovi nekropole. Naime, nekoliko grobova se grupise uzem prostoru, te se izmedu i blize povrsine sa grupom grobova nalazi prazan prostor od vise desetina metara. Ovakav raspored pouzdano potvrden zastitnim iskopavanjima 1988 i 1989 godine, 16 vise stotina metara ulica- Resavskoj, Krunskoj, Svetozara Markovica i La-zarevicevoj. Pored ovoga primetno polaganje grobne rake nizim kotama prostora uz Bulevar kralja Aleksandra odnosu kote raka ka ulazu

10 RIC III, 184, Solun.

11 ll 1971, 97.

12 Lanyi 1972, 83; Jovanovic 1978, 25.

13 Simic 1994, 75-76.

14 kszi 1988, 132, kat. Nr. 268.

15 Nikolic-Dordevic 2000, 140.

16 Simic 1997,44.

131

r

STEFAN - LAZIC

Skupstinu grada iz cega se moglo zakljuciti da postojao prirodan pad terena od juga ka severu, sto predstavljalo potvrdu postojanju grebena.

Pouzdano datovanje grobnih celina, nazalost, moze se predloziti samo u tri slucaja. U G-276 ot-kriven cara Konstantina 11, dok u G-279 otkriven materijal karakteristican za IV vek. Stakle-ni balsamarij iz devastiranog G-272 datuje se u siri

BIBLIOGRAFIJA

Barkoszi 1988 - L. Barkoszi, Pannonische Glasfunde in Ungarn, Budapest 1988.

Bojovic 1977 - D. Bojovic, Singidunum, Bukovicka ul. Br. 88 - vila rustika, Arheoloski pregled 19, Beograd 1977,156-158.

Dautova-Rusevljan 1983 - . Dautova-Rusevljan, Rimska kamena plastika u jugoslovenskom delu provincije Donje Panonije, Novi Sad 1983.

Ivanisevic, Kazanski 2002 - . Ivanisevic, . Kazanski, La kl de l'epoque des grandes migrations Singidunum, Singidunum , Beograd 2002,101-157.

Keller 1971- . Keller Die spiitrdmischen Grabfunde in Sdrn, Munchen 1971.

Lanyi 1972 - . Lanyi, Die spatantiken Graberfelder von Pannonien, ActaArcheologica Academiae Scientarum Hungaricae XXlV, Budapest 1972, 53-214.

132

period III-IV veka. Na osnovu vrsta konstrukcije i medusobnog odnosa polozaja moglo se pretpo-staviti da i ostale grobne celine poticu s kraja 111 i prve polovine IV veka, i stoga se moze pouzdano reci da u m delu nekropole konstatovan ho-rizont sahranjivanja IV veka karakteristican za riod pre povlacenja nekropola u uze naseobinsko jezgro samog kraja IV veka.

Nikolic-Dordevic 2000 - S. Nikolic-Dordevic, Anticka keramika Singidunuma, Singidunum 2, Beograd 2000, 11-244.

Pop-Lazic 2002 - S. Pop-Lazic, Anticke nekropole Singidunuma, Singidunum , Beograd 2002,7-100.

Popovic 1975 - . Popovic, Podrucje Knez Mihailove li u sklopu urbanog jezgra rimskog Singidunuma, in: Knez Mihailova ulica - zaStita nasleda - uredenje prostora, Galerija SANU 8, Beograd 1975,10-14.

RIC VIII - Roman Imperial Coinage, vol. VIII, ed. . Mattingly, London 1968.

Simic 1994 - Z. Simic, Kasnoanticki grob u Cerskoj ulici u Beogradu, Glasnik drustva konzervatora Srbije 18, Beograd 1994, 75-76.

Simic 1997 - Z. Simic, Rezultati zastitnih arheoloskih istra.zivanja prostoru jugoistocne nekropole Singidunuma, Singidunum 1, Beograd 1997, 21-56.

Vasic 1907 - . Vasic, Nekolike grobne konstrukcije iz Viminacijuma, Starinar N.R. Il, sv. 1, Beograd 1907,66-98.

NOVI NALAZI ANTICKIH GROBOVA U SINGIDUNUMU

$119.66

G-271

/ G-272

t ~

119.82

) 118.73

t .-----------i ~ 119.20

G-274 rt1 IG-2~~ I l~~

1 - Grobne n (R 1: 25): G 271-275; stakleni balsamarij (R 1 :4)

133

STEFAN - LAZIC

~zw)

I G-276 1\1

118.27

G-278

".1' '".' .

. 1 . " .:"::: r:o~l: .' . -' ~. '. ..-~.-. -....".". 1 ,':,

G-280

I 1\1

G-279 (!)

118.81

/

II - Grobne n (R 1:25): G-276, 278-280; metal (R 2:3); krcag (R 1:4); n (R 1:1)

134

"---" - . .:, .~~ . ... .... ~... ;;

l .' . r

"

__ ._.~:i_:'::

NOVI NALAZI ANTICKIH GROBOVA U SINGIDUNUMU

z -t I\j

G-277 G-282 G-285

~ 118.23

G-281 G-28

- Grobne celine (R 1: 25): G-277, 281-283, 285

135

STEFAN - LAZIC

NEW FINDS OF ROAN GRAVES IN SINGIDUNUM

For over century the remains of Roman necropolis established along the road to Viminacium had encountered in the course of construction works in the Boulevard of ing Alexander. Rescue archaeological excavations conducted the plateau in front of Belgrade Municipa1ity building, between Pionirski Park and Dragoslava Jovanovica street from March to August of 200 improved knowledge and increased the mber of registered grave associations to 285. We disco-vered 15 tombs ofbrick and remains of stone sarcopha-gus and also four partially damaged simply buried human skeletons, which due to the absence of other information except that they had buried rather sha110w considering the present ground level we were not to determine chronologica11y.

The investigations conducted this year confirmed earlier assumptions that necropolis spread to the west of the road to Viminacium. Although north line of distribu-tion has confirmed in few instances according to different methods of interment the south section of cropolis has encountered just few occasions. of important results is that neither in this section of cropolis was encountered the cremation ofthe deceased and it remains confined within the streets Majke Jevrosi-, Vlajkoviceva, Boulevard ofkingAlexander, Resavska and runska.

The disposition ofburia1s has the same characteristics as in the earlier investigated section of the necropolis, in other words few graves are clustered within rather sma11 area so between them and other nearest buria1s are an tens of meters of vacant space. Such disposition has confirmed a1so in the course ofrescue excavations in 1988 and 1989 within hundred meters in the streets

UDK 904:726.8 652 (497.11)

136

STEFAN POP-LAZIC

Resavska, runska, Svetozara Markovica and Lazarevi-. addition it is conspicuous that buria1 pits a10ng the Boulevard of king Alexander were deeper (conside-ring absolute a1titude) than the buria1 pits nearer to the entrance of the Municipa1ity building hence we conclude that there is natura1 slope of the terrain from the south towards the north and that confirms the fact that there was ridge.

The remains of stone sarcophagus, especia11y missing of latera1 decorated part do not make possible its chro-nologica1 and typologica1 determination. Unfortunately, a1so the brick graves are mostly devastated ro a1ready in the antique times so only sporadic remains of human bones were discovered in these graves. Usually, there were grave goods in the disturbed graves so their dating is suggested generally the basis of funerary structure.

There are three graves (G--272, G--276 and G--279) with objects, which made possible chronologica1 determina-tion of the buria1s. In G--276 was discovered coin of emperor Constantine 11 while in G--279 was encountered the materia1 typica1 for the 4th century (bronze bracelet with ends, green g1azed jug). The g1ass ba1samarium from devastated G--272 is dated in the rd-4th century.

According to the types of structure and interrelation of their positions it could assumed that other grave associations a1so date from the end of rd and the begin-ning of the 4th century and therefore we conclude with certainty that in this section of the necropolis was encountered the 4th century horizon of interment cha-racteristic of the period prior to withdrawa1 of necropo-les within the habitation center in the very end ofthe 4th

century.

Translated : Mirjana Vukmanovic