UNSUR BAHASA ASING DALAM BAHASA MELAYU

UNSUR asing dalam bahasa Melayu wujud melalui proses pengambilan atau peminjaman

daripada bahasa-bahasa lain, iaitu bahasa yang lebih maju dalam tamadun yang lebih

tinggi. Hal demikian terjadi apabila berlaku pertembungan dengan tamadun tersebut.

Latar Belakang Peminjaman Bahasa

Bahasa yang memberikan sumbangan dalam proses peminjaman oleh bahasa Melayu

merupakan bahasa yang pernah berdampingan atau terlibat dalam sejarah orang Melayu.

Oleh itu, besar atau kecilnya pengaruh bahasa asing itu bergantung kepada tempoh dan

rapatnya keterlibatannya dengan masyarakat atau budaya Melayu.

Bahasa tertua yang dipinjam oleh bahasa Melayu ialah bahasa dari India, iaitu bahasa

Sanskrit. Bahasa ini merupakan bahasa elit India yang digunakan oleh golongan istana dan

bangsawan. Sanskrit datang menerusi agama dan budaya Hindu yang mendominasi

kebudayaan alam Melayu pada lebih 2,000 tahun dahulu. Peminjaman berlaku semenjak

abad ketujuh lagi apabila bahasa Melayu kuno menggunakannya untuk keperluan

mengungkapkan pelbagai makna dan mesej pada batu-batu bersurat. Pada ketika itu

kerajaan Hindu Sriwijaya berada pada puncak kegemilangannya.

Bahasa India lain yang turut menyerap masuk ke dalam bahasa Melayu ialah bahasa Tamil

(bahasa golongan bawahan dari selatan India), bahasa Hindustani, dan bahasa Telegu.

Bahasa-bahasa ini datang melalui aktiviti perdagangan di kepulauan Melayu.

Bahasa yang kuat pengaruh dari Asia Barat ialah bahasa Arab. Kedatangan pengaruh

Islam ke Nusantara pada abad ke-13 menyerapkan perbendaharaan katanya ke dalam

bahasa Melayu. Bahasa ini “menghadiahkan” sistem aksaranya yang digunakan oleh

bahasa Melayu, dikenali sebagai tulisan “Jawi” di Malaysia dan tulisan “Melayu-Arab” di

Indonesia. Selain bentuk tulisan, susuk ayat Arab juga terserap dengan ketara dalam

penulisan kitab dan kesusasteraan Melayu pada abad ke-16 hingga ke-18. Selain itu,

bahasa Farsi turut dipinjam oleh bahasa Melayu, yang tersebar melalui kegiatan

perdagangan.

Kehadiran penjajah Barat juga memaksa bahasa Melayu menerima kosa kata bahasa-

bahasa dari Eropah. Bahasa-bahasa itu ialah bahasa Portugis, bahasa Belanda, dan

bahasa Inggeris. Namun, kosa kata bahasa Inggeris lebih mempengaruhi bahasa Melayu

kerana pembudayaan yang mendalam melalui sistem pendidikan, tempoh penjajahan yang

panjang semenjak pendudukan di Pulau Pinang hingga Malaysia mencapai kemerdekaan,

dan penerimaan aspek dan bidang moden yang diasaskan oleh tamadun Barat yang

menggunakan bahasa Inggeris sebagai bahasa antarabangsa.

Pinjaman juga melibatkan bahasa Cina. Hal ini terjadi kerana pergaulan dengan orang

Cina, khususnya melalui perniagaan di Semenanjung Tanah Melayu semenjak pendudukan

Inggeris di Pulau Pinang dan penubuhan Negeri-Negeri Selat.

Bahasa Melayu turut menerima pengaruh daripada bahasa Nusantara, iaitu bahasa Jawa,

bahasa Sunda, bahasa Bugis, bahasa Sumatera, dan lain-lain lagi. Bahasa-bahasa ini mula

dipinjam pada zaman kerajaan Melayu Melaka, kerana pergaulan dan hubungan

perdagangan serantau. Bahasa lain di Asia Tenggara yang turut dipinjam ialah bahasa

Siam, tetapi sangat kecil.

Jelasnya, bahasa sumber yang dipinjam oleh bahasa Melayu terdiri daripada tiga kumpulan

utama, iaitu Sanskrit, Arab dan Inggeris. Walaupun begitu, bahasa sumber ini boleh dilihat

dengan lebih luas berdasarkan kelompok-kelompok:

(a) Bahasa India – Sanskrit, Tamil, dan Hindustani

(b) Bahasa Tanah Arab – Arab, dan Farsi

(c) Bahasa Nusantara – Jawa, Sunda, Bugis, Sumatera, dan sebagainya

(d) Bahasa Cina,

(e) Bahasa Eropah – Portugis, Belanda, dan Inggeris,

(f) Bahasa lain di Asia Tenggara – Siam, dan lain-lain.

Peminjaman unsur asing tersebut terjadi disebabkan oleh hal-hal: (1) Peperangan dan

penjajahan politik – membawa masuk bahasa Portugis dan Inggeris; (2) Perniagaan dan

perdagangan serta pendidikan dan penyebaran agama – menyerapkan bahasa-bahasa

Sanskrit dan Arab; (3) Kejiranan dan persahabatan – membawa masuk perkataan-

perkataan daripada bahasa Cina, Tamil, dan Jawa.

Faktor-faktor Peminjaman Unsur Bahasa Asing

Za’ba memberikan beberapa faktor orang Melayu meminjam unsur bahasa asing.

(1) Keperluan

Peminjaman dilakukan apabila tidak terdapat perkataan yang sesuai untuk menyatakan

atau memberikan nama kepada sesuatu perkara atau benda yang baharu atau asing

daripada fikiran dan budaya orang Melayu. Hal ini disebabkan oleh perkembangan dunia

ilmu. Walaupun perkataan Melayu mungkin ada, perkataan tersebut tidak sesuai, tidak

tepat atau tidak setara maknanya untuk menyatakan sesuatu maksud dengan berkesan.

Mungkin pula perkataan yang ada itu sudah lapuk atau lusuh, yang menyebabkan tidak

sesuai lagi digunakan.

Kosa kata daripada bahasa lain terpaksa dipinjam juga kerana penggunanya tidak

mengetahui kewujudan perkataan berkenaan dalam bahasa Melayu. Walaupun perkataan

itu wujud, mungkin penggunanya gagal mengingat atau mencarinya ketika hendak

digunakan.

Peminjaman dilakukan untuk melicinkan usaha merancang dan membina bahasa Melayu.

Dengan cara itu juga, status bahasa Melayu dapat ditingkatkan sebagai bahasa moden.

(2) Sikap

Sesetengah pengguna bahasa Melayu suka menggunakan sesuatu yang baharu dan

dirasakan lebih bergaya dan canggih, dengan anggapan perkataan Melayu sudah lapuk

dan tidak bergaya. Hal ini lebih-lebih lagi bagi orang yang suka berlagak dan menunjukkan

dirinya pandai dalam bahasa asing atau bahasa baharu. Keadaan ini menyebabkan orang-

orang lain turut menggunakannya walaupun tidak memahami maknanya dengan tepat.

Contohnya, perkataan hulutelah digantikan dengan kepala.

Selain itu, orang berkenaan tidak fasih dalam bahasanya sendiri. Sikap bebalnya

menyebabkan dia tidak malas menyiasat atau mengkaji bahasa sendiri, lalu dengan

mudahnya menggunakan perkataan asing. Pada zaman pascamerdeka ini, terdapat pihak

yang menganggap bahasa Melayu tidak dapat menandingi kewibawaan bahasa Inggeris.

Kesimpulannya, peminjaman bahasa asing disebabkan keperluan mengungkapkan konsep

moden, dan menganggap bahasa lain lebih berprestij. Senario ini wujud semenjak zaman

bahasa Melayu kuno dengan dominasi bahasa Sanskrit hinggalah kini pada era bahasa

Melayu moden yang disaingi dengan hebat oleh bahasa Inggeris. Selain itu, lazimnya

kebudayaan yang maju dan kuat berjaya memaksa masyarakat lain menerima tamadun

mereka.

Unsur-unsur Pinjaman

Unsur bahasa asing yang dipinjam oleh bahasa Melayu terdiri daripada bunyi, bentuk

morfem dan sintaksis.

 (1) Pinjaman Bunyi

Terdapat 27 bunyi dalam bahasa Melayu, iaitu 6 vokal, 3 diftong, dan 18 konsonan.

Beberapa bunyi konsonan dipinjam daripada bahasa Sanskrit, Arab dan Inggeris.

(a) Bahasa Sanskrit:

> sy - syurga

> sw - swasta

(b) Bahasa Arab:

> kh - khairat, bakhil, fasakh

> gh - ghaib, maghrib, baligh 

> sy - syarikat, masygul, Quraisy 

> f - fikir, fatsir, takrif

> z - zahir, azab, lafaz

> q - Quran, furqan

Selain itu, dipinjam juga bunyi dh dan th, tetapi kini untuk penulisan dalam bahasa Melayu,

masing-masing diubah bentuk menjadi d dan s sahaja.

dh - dharab (darab), fardhu (fardu)

th - Thalatha (Selasa), Ithnin (Isnin), hadith (hadis)

(c) Bahasa Inggeris: 

> f - filem, fokus

> v - vokal, variasi , novel, levi

> sy - syif

> z - zoo, zink

Semua bunyi pinjaman tersebut terdapat dalam perkataan daripada bahasa tersebut.

(2) Pinjaman Kata Dasar

(a) Bahasa Sanskrit

Perkataan bahasa Sanskrit yang disenaraikan oleh Za’ba tidak kurang daripada 388 patah,

tetapi yang digunakan tidak lebih daripada 200 patah sahaja, melibatkan sekurang-

kurangnya 14 bidang.

(i) Tubuh manusia

anggota , bahu , kepala , lidah , nadi , nama , roma, rupa , sendi

(ii) Waktu

bila , dewasa , dinihari , hari , kala , kali , ketika , masa , purnama , pertama , sedia , sedia

kala, senja , senja kala , sentiasa , tadi , tatkala

(iii) Barang dagangan dan perniagaan

angka , arang gula , bahara , benda , cendana , gaharu , guni , harga , harta , juta , kapas ,

kapur barus , kasturi , laba , laksa , lawang , neraca , pala , sutera

(iv) Barang-barang leburan dan batu-batu

baiduri , delima , emas , geliga , gemala , kaca , kencana , maknikam , mestika , mutia ,

mutiara , nilam . pancalogam , permata , raksa , suasa , tembaga , timah

(v) Nama barang dan perkakas

bangsi , catur , cerana , genta , gergaji , jala , jentera , judi , kecapi , kendi , keranda ,

kunci , manik , panca-persada , pancaragam , peterakna , peti , tenggala

(vi) Pergaulan dan persaudaraan

ayah , bangsa , baya , belia , dara , isteri , keluangsa , keluarga , muda , pangkat , remaja ,

saudara , sila , suami , tabik , teruna , tua

 

(vii) Berkenaan bintang dan awang-awangan

angkasa , bima sakti , buana , cahaya , cakerawala , daksina , gelita , gema , gempa ,

gerhana , kertika , mega , nusantara , pancalima , pernama , rahu , udara , utara

(viii) Binatang

biri-biri , cenderawasih , cerpelai , cintamani , gagak , gajah , gembala , geroda , harimau ,

jentayu , kala , kuda , merak , mergastua , merpati , naga , rajawali , sawa , serigala ,

singa , unta

(ix) Tumbuh-tumbuhan

angsana , bedara , beringin , bunga , cempaka , cendana , delima , gandamala , gandapura

, gandarusa , jambu , jati , kemboja , kenanga , kesumba , labu , lenggundi , lontar ,

mangga , melaka , melati , melur , mempelam , nagasari , petola , puspa sari , seroja ,

teratai

(x) Perasaan dan keadaan

asa , asmara , bahagia , bencana , berahi , bodoh , budi , budiman , cela , celaka , cerca ,

cinta , durjana , derma , dermawan , dosa , duka , dukacita , dusta , loba , malas , murka ,

nestapa , pahala , pandai , papa , sangka , segera , seloka , sengsara , setia , setiawan ,

suci , suka , sukacita

(xi) Senjata dan peperangan

bahaya , bala , bala tentera , cedera , gempita , hulubalang , jaya , kendera , keris , kota ,

panah , panglima , perkasa , senjata , seteru

(xii) Kebesaran

adiraja , anugerah , baginda , bendahara , bentara , beti , biduanda , duli , gahara ,

hulubalang , istana , kurnia , laksamana , maha , maharaja , maharani , mahkota , menteri ,

mulia , paduka , pegawai , pendeta , penggawa , raja , perdana menteri , permaisuri ,

perwira , putera , puteri , sida-sida , singgahsana , upacara

(xiii) Pemerintahan

acara , angkara , aniaya , bahagi , balai , bangsa , bicara , denda , desa , dosa , gelora ,

kuasa , merdeka , negeri , penjara , periksa . perkara , pesaka , sahaya , saksi , segara ,

seksa , ufti

(xiv) Agama dan pengetahuan

agama , badi , bahasa , bakti , betara , bidadari , biduan , bijaksana , Bisnu , boga , bota ,

bujangga , bukti , cendera , dewa , dewata , dewi , dupa , gergasi , guru , hantu ,

Hanuman , indera , jelma , jiwa , mantera , neraka , permai , petala , puasa , puja ,

pujangga , puji , raksasa , rencana , sakti , sangkakala , sastera , sasterawan , sempena ,

syurga , tapa

Bahasa Sanskrit yang merupakan bahasa elit India mula dipinjam ketika itu, kerana:

(i) bahasa Melayu terlalu baharu, menyebabkan timbul masalah kekurangan perkataan

yang sesuai dan tepat untuk menyatakan makna bagi sesuatu ilmu atau budaya yang

belum dikuasai oleh masyarakat Melayu,

(ii) tanggapan bahawa bahasa Sanskrit berwibawa dan berprestij tinggi.

(b) Bahasa Tamil

apam , auta , bedil , candi , cemeti , cerpu , cerutu , gerudi , gurindam , jodoh , keldai ,

kalekati , kapal , kari , katil , kawal , kedai , ketumbar , kodi , kolam , kuli , ladam , lebai ,

logam , mahligai , malai , mempelam , modal , nira , paceri , paria , perli , peti , pili ,

pondan , putu , ragam , ranggi , sami , santeri , tambi , tandil , tirai , taulan

(c) Bahasa Hindustani 

Perkataan yang dipinjam daripada bahasa ini banyak juga merupakan perkataan yang

asalnya daripada bahasa lain yang pernah dipinjam oleh bahasa Hindustani. Oleh itu,

terjadilah “pinjam atas pinjam”.

acar , agar , aria , baldi , banglo , barua , basi , bendahari , biti , boria , boya , cap , capal ,

coli , cuka , cukai , curi , cuti , dal , dian , dobi , gabra , gala-gala , ganda , ganja , gari ,

gudang , guni , gusar , jamin , jenaka , kanji , kapas , kaskas , kerani , ketur , kubis , kunci ,

kurma , lucah , madat , neraca , rebana , roti , rupiah , seterika , suji , sundal , topi

(d) Bahasa-bahasa Sumatera

cegah , dekak-dekak , gadis , gedang , kemanakan , kemanga , landai , malahan , ragu ,

rapi , semenda , tambu , teliti , teromba , teuku (tengku)

(e) Bahasa Jawa dan Sunda

agus , aji , alun-alun , ancam , andai , anggap , ayu , babad , bagus , bajik , batik , beres ,

bibit , buntu , cerdas , dingin , dokoh , embok , enak , enteng , galuh , gamelan , gerobok ,

gusti , intip , inu , jaguh , jelik , jeragan , kejam , keraton , kesal , ketara , kodok , kuping ,

lahar , lakon , lamun , lanang , leluasa , lucu , luntur , lurah , mendung , menginap , mesti ,

nona , nyaman , obor , oleh-oleh , omong , pamer , pecal , penting , ratu , rogol , ronggeng ,

saban , saringan , senohong , sepi , sering , sore , sumsum , sumur , tamu , tindak , tulen ,

urus , walang , waras , warung , wayang.

(f) Bahasa Bugis dan Borneo

Abang , Beladau , daeng , mengayau , pengeran , sulitawang , sundang , tembadau

(g) Bahasa Arab 

Pinjaman daripada bahasa Arab lebih banyak jumlahnya berbanding dengan pinjaman

daripada bahasa Sanskrit. Kebanyakannya disesuaikan mengikut sebutan Melayu, dan

sesetengahnya sudah sebati sehingga tidak disangka berasal daripada bahasa Arab.

Pinjaman melibatkan pelbagai bidang.

(i) Agama

ajal , akaid , akil , Allah Taala , amal , anbia , arasy , aulia , baligh , batal , bilal , dajal , doa ,

fardu , fikah , fitrah , haid , haji , hakikat , halal , haram , hidayat , ibadat , iktikad , imam ,

iman , jin , junub , kadi , kiblat , kufur , Loh Mahfuz , makmum , makrifat , makruh , maksiat ,

malaikat , masjid , mikraj , murtad , mustakmal , nabi , najis , nifas , qada , Quran , rahmat ,

rasul , rukuk , rukun , sah , sujud , syahadat , syaitan , syarat , syariah , syariat , taat , tahlil ,

takdir , umrah , wali , wuduk , zakat , zikir

(ii) Ilmu 

ahad , ahli , ahmak , alim , arif , ayat , bab , baki , dakwat , darab , falak , falsafah , fasal ,

fatwa , hadis , hafaz , hakim , hikayat , hikmat , hisab , hukum , huruf , ibarat , iklim , ilmu ,

Isnin , jahil , jawab , jumlah , kaedah , kalam , kamus , kasidah , kertas , khabar , khasiat ,

khat , khatam , kisah , kitab , loghat , madrasah , majalah , maklum , maktab , maktub ,

misal , mufti , nahu , nujum , petua , Ramadan , riwayat , saat , saraf , sejarah , siasat , sihir

, soal , surat , Syaaban , syair , syarah , syeikh , tabib , tafsir , takbir , takwim , tamsil , tarikh

, tawarikh , ulama , usul , waktu , zaman.

(iii) Fikiran dan perasaan

aib , ajaib , akal , akhir , am , aman , asyik , awal , bahas , dahsyat , faham , fikir , hairan ,

hajat , hawa , hebat , ijtihad , ikhlas , ikhtilaf , iktibar , ilham , insaf , izin , kabul , kalbu , khas

, khuatir , khusus , khutbah , laknat , makna , maksud , masyghul , muhibah , mustahil ,

musykil , nafsu , nasib , nasihat , niat , syak , syok , tadbir , takjub , umum , waham , yakin ,

yakni

(iv) Hukuman dan peraturan

adil , amir , baitulmal , daerah , daftar , dakwa , had , hakim , hukum , kadi , khalifah ,

mahkamah , makam , mansuh , mukim , rakyat , sultan , tabal , takluk , tertib , uzur , wajib ,

wakaf , wakil , wali , wazir , wilayah , zalim

(v) Benda-benda kejadian dan perbuatan

akhirat , alam , dunia , haiwan , halwa , insan , jati , jubah , kawat , kopiah , kuat , kubah ,

layak , lazat , loh , nahas , nur , roh , sahur , salji , sifat , syarbat , taun , wabak , wajah ,

wujud

(vi) Adat dan pergaulan manusia

adat , afiat , akad , awam , azimat , bahlul , batin , darjat . darurat , faedah , fitnah , ghaib ,

ghalib , hadir , hadiah , hormat , ijazah , istiadat , jahil , jenazah , jimak , kafilah , karib ,

kaum , kerabat , khadam , khalwat , khilaf , khunsa , kubur , lazim , majnun , makmur ,

manfaat , marhum , martabat , maruah , masyhur , maulud , maut , mastautin , mesyuarat ,

mudarat , muhrim , musafir , musibat , nafkah , nasab , nazar , nazir , nikah , nisbah ,

redha , rezeki , sanduk , sedekah , sihat , siti , syahwat , syarifah , syarikat , syukur ,

tahniah , taksir , takziah , takzim , umat , waris , watan , ziarah , ziarah

(h) Bahasa Farsi 

andam , badam , bahari , baju , bandar , bedebah , beriani , biaperi , bina , bius , cogan ,

cokmar , darwis , destar , dumba , firdaus , firman , gandum , geram , gusti , honar , istana ,

jam , johan , juadah , kahwin , kapur , kesmis , laksa , lasykar , lawak , lazuardi , medan ,

nafiri , nakhoda , nesan , nobat , pasar , pelana , perca , peri , Peringgi , pesona , piala ,

pinggan , reja , rubah , sal , saudagar , serban , seluar , sudah , syah , takhta , taman ,

teraju , zadah

(i) Bahasa Cina 

Hampir semua pinjaman daripada bahasa Cina daripada bahasa Hokkien, iaitu kaum yang

mula-mula datang ke Tanah Melayu dan bergaul dengan orang-orang Melayu di kampung

dan di tepi laut.

(i) Makanan dan buah-buah

angki (pisang kaki) , bakmi , bepang , bihun (mihun) , cincau , kuaci , kucai , kuih , lai , laici ,

mi , samsu , tauhu , tauge , teh , tokyu

(ii) Pakaian dan barang-barang dagangan

bak (dakwat) , candu , cat , ci (1/10 tahil) , cukin , gincu , hun (1 inci Cina) ,kekwa ,

(bunga) , koyan , koyok (ubat) , tahil , tocang

(iii) Rumah dan perkakasnya

bangsal , beca , boh (batu) , cawan , dacing , jong , kincir , lanca , langkan , loceng ,

loteng , pangkin , pungkis , sampan , sia (bakul bertingkat) , sipua (alat

mengira) , tanglung , tangsi (tali halus) , teko , tongkang , toya (kayu panjang)

(iv) Manusia dan hal ehwalnya

ampau , apek , banci (hitung) , cempiang , centeng , cuak , gua (saya) , kampuh(tutup

dengan kain) , kongsi , kuntau , lancau , lancong , lu (engkau) , nyonya , ponteng , samseng

, sue (malang) , tauke , tekong , toa pekong , tokong , tongsan

(v) Permainan

capjiki , ceki , congkak , pakau , pakbu , poh toa , cukai

(j) Bahasa Portugis

baldi , bangku , meja , baulu , baldu , beranda (kota) , bola , bomba , dadu , garpu , gereja ,

istinggar , jendela , kapitan , kara , kebaya , keju , kemeja , lampu , lancang , lelong ,

mandur , mentega , merinyu , meski , minggu , paderi , palsu , peluru , peniti , peon ,

perada , pipa , pita , renda , rial , roda , sekolah , selada , sepatu , sinyor , tempoh ,

terangkera , terongkoh , tinta , tuala , wizurai

(k) Bahasa Belanda 

bor , dam , dansa , duit , engsel , geladak , kamar , kantor , koran , laci , ongkos , pelekat ,

pelesir , peluit , permisi , rokok , sekoci , sekopong , senapang

(l) Bahasa Inggeris 

aiskrim , bank , bas , basikal , beer , beg , besen , bikin , bil , biskut , botol , brek , buku ,

coklat , diploma , doktor , drebar , ekar , elaun , elektrik , enjin , epal , gabenor , gear , gelas

, eran , glob , gol , inspektor , jel , jem , kapten , kek , kelab , kelas , kelindan , kenari ,

kolej , koman , kompas , kompeni , kopi , kopral , kot (baju) , kuinin , lesen , lokap , loket ,

lori , majistret , malaria , mancis , mem , mesin , misi , motobot , motokar , muzik , nat ,

nombor , not , notis , opera , paip , pam , pas , paun , pencen , pensel , piano , pil , pin ,

pistol , poket , polis , rekod , rel , residen , resit , saman , sarjan , sarkas , skru , selipar ,

setem , simen , sepana , standard , stereng , stesen , stoking , sup , tayar , telefon , telegraf

, tenis , tiket , tin , tiub , trompet , wap , wisel

(m) Bahasa Siam

kop (mata wang Siam) , makyung , menora , wat , perai (sj. kain sutera hitam) ,samsam ,

senarai

(3) Pinjaman Imbuhan

Tekanan yang kuat untuk menerima unsur asing datang daripada kemajuan sains dan

teknologi. Ini memaksa bahasa Melayu mengambil imbuhan asing. Pada masa dahulu,

yang dipinjam hanyalah imbuhan daripada bahasa Sanskrit, Jawa dan Arab, tetapi

kegunaannya terhad. Bermula 1960-an, peminjaman dilakukan dengan terancang.

Imbuhan yang dipinjam berbentuk awalan dan akhiran kata nama.

(a) Imbuhan Bahasa Sanskrit

(i) Awalan

> dwi- (“dua”) : dwibahasa; dwifungsi; dwiguna; dwilambang 

> eka- (“satu”) : ekabahasa; ekabunyi; ekasuku; ekawarna 

> maha- (“agung”, “besar”, “tinggi”) : mahaguru; maharani; mahasiswa; mahasiswi 

> panca- (“lima”, “bermacam-macam”) : pancabentuk; pancalogam; pancasuara;

pancawarna 

> pasca- (“selepas”) : pascamerdeka; pascaperang; pascasiswazah 

> tuna- (“tidak mempunyai”) : tunabudaya; tunasusila; tunabusana 

> pra-(“sebelum”) : prakata; pramoden; prasangka; prauniversiti 

(ii) Akhiran

> -man : budiman; seniman;

> -wan (“memiliki sesuatu”; “ahli”) : cendekiawan; hartawan; usahawan 

> -wati (merujuk feminin) : peniagawati; seniwati

 

(b) Imbuhan Bahasa Jawa

Imbuhan bahasa Jawa tidak produktif. Yang selalu digunakan hanyalah berupa awalan.

(i) Awalan

> tata- (“peraturan”) : tatabahasa; tatacara; tatasusila; tatatertib

 

(c) Imbuhan Bahasa Arab

Pinjaman imbuhan daripada bahasa Arab juga tidak produktif, dan hanya berbentuk

akhiran.

(i) Akhiran

> -ah (merujuk perempuan) : sultanah; ustazah; siswazah 

> -at (merujuk perempuan) : hadirat; muslimat

> -iah ("bersifat") : ilmiah; rohaniah; wataniah 

> -in (merujuk lelaki) : hadirin; muslimin 

> -wi (“bersifat”) : duniawi; manusiawi

 (d) Imbuhan Bahasa Inggeris

Imbuhan daripada bahasa Inggeris yang dipinjam oleh bahasa Melayu meliputi awalan dan

akhiran. 

(i) Awalan

> anti- (“melawan”, “menentang”) : anti-Amerika; antibiotik; antihadis; antipoligami

> pan- (“seluruh”; “genap”) : pan-Afrika; pan-Amerika; pan-Asia 

> pro- (“menyokong”) : pro-Amerika; prodemokrasi; pro-Russia 

> sub- (“pecahan”; “bawahan”) : subgolongan; subjenis; subkontraktor 

> supra- (“atasan”; “tinggi”) : suprakebangsaan; supranasional; suprasegmental 

> ultra- (“keterlaluan”; “terlampau”) : ultralembayung; ultramerah; ultraungu

2. Akhiran 

> -is (“ahli”) : artis; cerpenis; kartunis; novelis; sosialis

> -isme (“fahaman”, “ideologi”) : komunisme; nasionalisme; sosialisme

(4) Pinjaman Tatabahasa (Nahu) Asing 

Tatabahasa asing yang kuat mempengaruhi bahasa Melayu ialah bahasa Inggeris.

Pengaruh struktur bahasa ini menyebabkan sukar dibezakannya daripada bahasa Melayu.

Unsur tatabahasa yang dipinjam ialah bentuk ialah dan adalah daripada bahasa Inggeris,

iaitu bentuk kopula is. Bentuk kopula tidak wujud dalam bahasa Melayu, tetapi diterima

sebagai betul dan digunakan dengan fungsinya sebagai pemeri semenjak 1934 kerana

pernah dihuraikan oleh Za’ba melalui bukunya,Ilmu Mengarang Melayu.

> Ali ialah penoreh getah. (Pengaruh bahasa Inggeris)

> Ali penoreh getah.

Bentuk ialah dan adalah tiada dalam bahasa Melayu klasik.

(5) Pinjaman Bentuk Majmuk

Pinjaman bentuk majmuk kebanyakannya daripada bahasa Inggeris, untuk memenuhi

keperluan melengkapkan istilah.

> bawah tanah (underground) ; beban kerja (work load) ; buku hijau(green book) ; bulan

madu (honey moon) ; duit poket (pocket money) ;gajah putih (white elephant) ; kepala

surat (letter head) ; nota kaki(footnote) ; pencakar langit (skyscraper); perang

dingin (cold war).

(6) Kesan-kesan Pinjaman 

Pinjaman unsur daripada bahasa asing membawa dua kesan utama, iaitu memberikan

faedah, dan sebaliknya.

Kebaikan peminjaman adalah dapat menambahkan kekuatan makna konsep yang hendak

diperkatakan. Hal ini akan mewujudkan keadaan saling terjemah dengan bahasa moden

lain.

Sebaliknya, Za’ba beranggapan bahawa menggunakan perkataan daripada bahasa asing

dengan sengaja atau dipaksa-paksa dapat menimbulkan kerugian, kerana akan

memburukkan rupa dan bunyi bahasa Melayu, dan membanyakkan perkataan yang tidak

akan difahami oleh pembaca. Kemungkinan besar terjadinya pencemaran bahasa. Hal ini

terjadi sekiranya peminjaman dibuat sesuka hati.

BAHASA MELAYU MODEN - PERANCANGAN

 12:03 PG   SUHAIMI MOHD SALLEH   No comments

SATU daripada ciri utama bahasa Melayu moden ialah bahasa itu memiliki pelbagai laras,

jauh lebih banyak daripada laras yang terdapat dalam bahasa Melayu klasik. Wujudnya

banyak laras itu, selain disebabkan perkembangan bahasa, turut ada kaitan dengan

perancangan yang dijalankan.

Perancangan bahasa merupakan usaha-usaha yang dijalankan untuk memupuk bahasa ke

arah taraf yang lebih maju yang dijalankan secara sistematik.Perancangan dijalankan oleh

Dewan Bahasa dan Pustaka. Secara kasar, perancangan bahasa dijalankan dalam tiga

peringkat utama, iaitu penentuan bahasa, pelaksanaan rancangan, dan penilaian. Peringkat

penentuan dan penilaian merupakan perancangan status (taraf), manakala peringkat

pelaksanaan ialah perancangan korpus (bahan).

(1) Perancangan Status (Taraf)

.

(a) Penentuan atau pemilihan kod (bahasa)

.

Peringkat ini merupakan peringkat pertama perancangan bahasa. Bahasa Melayu dipilih

sebagai kodnya kerana Perkara 152 Perlembagaan Tanah Melayu (1957) telah

menetapkan bahasa Melayu dijadikan bahasa kebangsaan. Penyata Rahman Talib (1960)

turut memperakukan bahasa Melayu sebagaibahasa pengantar di sekolah-sekolah

menengah Melayu. Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67 pula menetapkan bahasa Melayu

sebagai bahasa rasmi.

.

(b) Penilaian

.

Peringkat ini merupakan peringkat peninjauan kembali berkenaan hasil dan kesan aktiviti

perancangan. Peringkat ini melibatkan pengguna bahasa. Penilaian boleh dibuat secara

formal oleh ahli akademik, juga kritikan melalui akhbar atau rungutan penutur atau individu

biasa.

.

Langkah ini bertujuan untuk membantu perancangan selanjutnya, di samping membaiki

kelemahan yang ada. Buku Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga (2008) umpamanya,

mengalami proses ini apabila dibuat pindaan dan tokok tambah terhadap edisi-edisi

sebelumnya.

.

(2) Perancangan Korpus (Bahan)

(a) Pengekodan

.Pengekodan bererti penyeragaman, iaitu proses menghasilkan satu variasi bahasa

standard yang sempurna dan seragam, atau usaha-usaha atau prosedur-prosedur

pembakuan bahasa.

.

Dalam bahasa Melayu, pengekodan perlu dibuat kerana kewujudan pelbagai dialek daerah

yang membezakan sebutan, perkataan, serta susunan frasa dan ayat. Dengan wujudnya

satu variasi bahasa, akan wujud keupayaan memperkatakan semua gejala dalam

masyarakat, dan setanding tarafnya dengan bahasa-bahasa moden lain.

Pengekodan melibatkan korpus-korpus yang berikut:

(i) Ejaan

.

Sistem ejaan bahasa Melayu terdiri daripada Jawi dan Rumi, tetapi ejaan Rumi merupakan

ejaan utama selepas kemerdekaan. Bahasa Melayu mencapai kejayaan yang agak baik

dalam usaha penyeragaman sistem ejaan Rumi apabila wujud Sistem Ejaan Rumi Baharu

(1972) yang dilaksanakan melalui Majlis Bahasa Indonesia-Malaysia (MBIM). Sebelum ini,

kita menggunakan sistem Wilkinson (1904), Ejaan Sekolah (1904) dan sistem Za’ba (1930-

an).

Ejaan Rumi hendaklah menggunakan pedoman rasmi terbitan Dewan Bahasa dan Pustaka,

iaitu Pedoman Umum Ejaan Bahasa Malaysia (1987) atau Pedoman Ejaan Rumi Bahasa

Melayu (2000) dan Daftar Ejaan Rumi Bahasa Malaysia(1993).

Ejaan Jawi pula perlu menggunakan pedoman daripada Daftar Ejaan Rumi-Jawi(1988).

.

(ii) Tatabahasa

.

Proses pengekodan dalam aspek ini ialah pengembangan cara-cara pembentukan kata

(morfologi), frasa dan ayat (sintaksis). Umpamanya, digunakan bentuk gandaan separa

bagi pembentukan istilah teknikal, seperti pepejal, gegendang, sesendi, dan sebagainya.

Bahasa Melayu juga meminjam morfem-morfem asing, seperti pra-, anti-, isme-, dan lain-

lain lagi, yang membolehkan banyak perkataan baharu dapat dibentuk.

Kejayaan pada peringkat ini ialah penerbitan buku tatabahasa, antaranya Nahu Melayu

Mutakhir (DBP:1982) oleh Asmah Haji Omar. Kemudian muncul bukuTatabahasa Dewan

Jilid 1 (DBP:1987) berkenaan dengan sintaksis, danTatabahasa Dewan Jilid 2 (DBP:1989)

berkenaan dengan morfologi. Kedua-dua jilid itu kemudiannya digabungkan

dalam Tatabahasa Dewan Edisi Baharu(1993), dan ditambahsuaikan menjadi Tatabahasa

Dewan Edisi Ketiga (2008). Buku ini diangkat oleh DBP sebagai buku pegangan utama,

dan diperakukan oleh Pusat Perkembangan Kurikulum dan Kementerian Pendidikan

Malaysia sebagai panduan utama peringkat sekolah. Sebelum ini, bahasa Melayu

menggunakan pedoman daripada hasil usaha Za’ba sepenuhnya.

.

(iii) Perkamusan

.

Usaha dalam aspek ini dilakukan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP), penerbitan

swasta dan orang perseorangan. Tujuannya supaya perkataan-perkataan baharu diketahui

dan difahami maknanya dengan jelas. DBP telah menerbitkan kamus ekabahasa

seperti Kamus Dewan (1970) dan Kamus Pelajar Bahasa Malaysia (1987); kamus

dwibahasa seperti Kamus Inggeris-Melayu Dewan (1991); kamus umum pelbagai bahasa;

kamus istilah dalam pelbagai bidang sains asas, sains kemasyarakatan, dan lain-lain.,

seperti Kamus Istilah Sains Am (1988); kamus khusus seperti kamus tentang sinonim,

dialek, etimologi, ungkapan, peribahasa, dan lain-lain; glosari seperti Glosari Istilah Sains

Nuklear (1993), dan tesaurus yang meliputi tesaurus umum, tesaurus konsep, dan tesaurus

bidang khusus.

.

(iv) Sebutan

Kepelbagaian dialek dalam bahasa Melayu yang menyebabkan perbezaan sebutan

memerlukan pembentukan satu variasi seragam untuk kegunaan semua penutur dalam

situasi rasmi. Masalah yang timbul berkaitan sebutan ialah kelainan bunyi vokal pada

lingkungan akhir perkataan, iaitu a disebut sebagai o separuh, u disebut sebagai o,

dan i disebut sebagai e taling. Dengan ini diputuskan satu sebutan baku, iaitu sebutan

yang betul berdasarkan ejaan bahasa Melayu, yang digunakan dalam acara rasmi, seperti

ucapan, pengajaran, mesyuarat, bacaan berita, dan sebagainya. Sebutan baku ini

dikuatkuasakan mulai tahun 1988. Sebutan ini digunakan dengan baik dalam penyampaian

berita di stesen televisyen TV3, tetapi tidak berkesan dalam pengajaran di sekolah.

Sebutan baku dimansuhkan apabila Kabinet (2000) berpendapat bahawa sebutan itu tidak

menggambarkan sebutan sebenar rakyat Malaysia.

.

(v) Istilah

Setiap laras memerlukan istilah. Kegiatan membina istilah baharu, khususnya dalam

bidang-bidang teknikal, dilaksanakan oleh DBP dengan bantuan pihak universiti dan badan

lain. Pelbagai jawatankuasa istilah telah diwujudkan untuk melaksanakan pembentukan

istilah. Pedoman Pembentukan Istilah (1975) dijadikan panduan.

Melalui MBIM dan kemudiannya Majlis Bahasa Brunei Darussalam, Indonesia dan Malaysia

(Mabbim), usaha penyeragaman kegiatan peristilahan telah dilakukan. Istilah-istilah yang

dibentuk perlu diperakukan oleh Jawatankuasa Tetap Bahasa Melayu, dan sesetengahnya

perlu dibawa ke peringkat Mabbim.

Pelbagai pedoman telah diterbitkan, seperti Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa

Malaysia, Pedoman Umum Ejaan Bahasa Malaysia, Pedoman Penyusunan Kamus

Istilah, Pedoman Transliterasi Huruf Arab ke Huruf Rumi(1988), dan sebagainya.

.

(b) Pemupukan 

.

Pemupukan ialah usaha-usaha mengembangkan bahasa supaya tercapai keadaansaling

terjemah dengan beberapa bahasa moden lain.

Ilmu pengetahuan dan kemahiran teknikal terdapat dalam bahasa-bahasa asing, oleh itu

perlu diterjemahkan dan disesuaikan ke dalam bahasa Melayu dengan pantas kerana

teknologi cepat berubah. Antara istilah yang dibentuk meliputi bidang perjawatan (1960);

pentadbiran (1961); ekonomi (1965); pendidikan (1966); geografi (1967); biologi,

perhutanan, pertanian, fizik, matematik dan kimia (1968); kejuruteraan (1970); undang-

undang, linguistik, kesusasteraan, dan pos dan perhubungan (1972); perniagaan, industri,

perakaunan, sejarah dan sains rumah tangga (1973); dan muzik dan seni (1974).

Tatacara pembentukan istilah telah ditetapkan sebagaimana yang berikut:

Langkah 1: Mencari kata dalam bahasa Melayu yang lazim digunakan.

Langkah 2: Mencari kata dalam bahasa Melayu yang sudah tidak lazim digunakan.

Langkah 3: Mencari kata dalam bahasa serumpun yang lazim digunakan.

Langkah 4: Mencari kata dalam bahasa serumpun yang sudah tidak lazim

digunakan.

Langkah 5: Mencari kata dalam bahasa Inggeris.

Langkah 6: Mencari kata dalam bahasa asing lain yang bersifat antarabangsa.

Langkah 7: Memilih istilah yang terbaik daripada pilihan 1 hingga 6. Pilihan-pilihan

tersebut haruslah maknanya tidak menyimpang daripada konsep istilah, tidak

berkonotasi buruk, sedap didengar, tepat, dan singkat.

BAHASA MELAYU MODEN - SUMBANGAN TOKOH & PERTUBUHAN

 10:31 PTG   SUHAIMI MOHD SALLEH   2 comments

USAHA meninggikan martabat bahasa Melayu dijalankan oleh beberapa individu dan

pertubuhan tertentu. Hal ini dibantu oleh perkembangan kesusasteraan Melayu yang

sangat menyerlah, diterajui oleh cerdik pandai lulusan sekolah Melayu dan Arab.

Sumbangan Tokoh

.

(a) Zainal Abidin bin Ahmad (16.9.1895 hingga 23.10.1973)

.

Zainal Abidin bin Ahmad (Za’ba) dilahirkan di Seremban. Beliau memiliki Ijazah Sarjana

Muda Sastera (bidang bahasa Melayu dan Arab) dari Universiti London (1953). Kerjayanya

sebagai guru bahasa Melayu bermula di English College, Johor Bahru.

Beliau pernah menjadi penterjemah di Maktab Melayu Kuala Kangsar, Pejabat Pelajaran

Negeri-Negeri, Maktab Perguruan Sultan Idris di Tanjung Malim, dan Penterjemah Kanan di

Pejabat Pelajaran, Kuala Lumpur. Beliau juga pernah menjadi pensyarah bahasa Melayu di

School of Oriental and African Studies di London, dan Pensyarah Kanan di Universiti

Malaya, merangkap Ketua Jabatan Pengajian Melayu di Singapura.

Beliau menubuhkan Pejabat Karang Mengarang di Maktab Perguruan Sultan Idris (SITC)

bersama-sama dengan pengetuanya, O.T. Dussek (1924), dan penasihat Persaudaraan

Sahabat Pena (Paspam) semenjak penubuhannya sehinggalah 1942.

Beliau menghasilkan beberbapa buah buku tentang peraturan bahasa Melayu yang

dijadikan rujukan utama ahli bahasa selepasnya.

.

(i) Ilmu Mengarang Melayu (1934)

.

Buku ini mengandungi 16 bab, memuatkan hal-hal mengarang, gaya bahasa Melayu dan

bukan Melayu, pemindahan bahasa, ragam bahasa, peribahasa, puisi dan prosa, kata-kata

pinjaman daripada bahasa asing, dan loghat daerah. Buku yang diulang cetak sebanyak

lima kali dalam tulisan Jawi sehingga 1956 ini pertama kali dicetak dalam tulisan Rumi pada

tahun 1962.

(ii) Pelita Bahasa Melayu I (1940)

.

Buku ini membicarakan nahu Melayu dalam tulisan Rumi.

.

(iii) Pelita Bahasa Melayu II (1940)

.

Buku ini membuat huraian tentang karang-mengarang bagi peringkat rendah.

.

(iv) Pelita Bahasa Melayu III (1940)

.

Buku ini membuat huraian tentang karang-mengarang bagi peringkat tinggi.

.

(v) Daftar Ejaan Melayu (1941)

.

Buku ini memuatkan daftar perkataan Melayu dengan ejaan Jawi dan Rumi, serta peraturan

ejaannya. Beliau juga pernah ingin menerbitkan “Kamus Bahasa Melayu” tetapi digagalkan

oleh O.T. Dussek.

Za’ba diberi gelaran Pendeta dalam Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu di Johor

Bahru (1956), gelaran Doktor Persuratan oleh Universiti Malaya (1959) dan Universiti

Kebangsaan Malaysia (Jun 1973). Malah beliau dianugerahi bintang Panglima Mangku

Negara yang membawa gelaran Datuk dan kemudiannya Tan Sri oleh Yang di-Pertuan

Agong (1962).

.

.

(b) Mohd Asraf bin Hj. Abd. Wahab (11.6.1927 hingga 6.11.1999)

.

Mohd Asraf bin Hj. Abd. Wahab (Asraf) dilahirkan di Kampung Asam Jawa, Kuala Selangor.

Pendidikan diperolehnya di sekolah Melayu di kampungnya (hingga 1937), High School

Klang, Batu Road School, Kuala Lumpur, dan Victoria Institution (hingga 1949). Beliau

pernah menjadi pemberita dan anggota Sidang Pengarang di Utusan Melayu, Singapura

(hingga 1957), kemudian menjadi pengarang, ketua pengarang, dan pengurus di Oxford

University Press. Beliau pernah bertugas sebagai perunding, pengurus redaksi, dan

pengarah eksekutif firma McGraw Hill Far Eastern Publisher (1973-1977), dan

kemudiannya menubuhkan syarikat penerbitan sendiri, Analekta Sdn. Bhd. (1977).

Asraf mengetuai Asas 50 (1953) dengan konsep “Seni untuk Masyarakat”. Beliau pernah

menjadi Setiausaha Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu III (1956) dan panitia

Lembaga Bahasa Melayu Singapura. Beliau dianggap sebagai perintis kerjasama bahasa

Melayu serantau kerana mengusulkan sistem ejaan bersama Malaysia-Indonesia dalam

Kongres itu. Beliau juga mengajarkan tatabahasa dan gaya bahasa Melayu di Universiti

Kebangsaan Malaysia dan di Kolej Tunku Abdul Rahman.

Pada awalnya beliau menumpukan perhatian kepada penulisan karya sastera yang

bercorak kreatif, rencana dan kritikan. Pada awal 1970-an, barulah beliau mengkhusus

dalam bidang bahasa. Beliau menghasilkan buku tatabahasa Melayu, antaranya Mari Kita

Belajar Bahasa Buku 1, Kamus Progresif (Inggeris-Melayu), dan Bahasa Malaysia Baku

KBSM. Huraiannya tentang empat pola ayat inti telah diterima dan dilaksanakan dalam

sukatan pelajaran KBSR dan KBSM. Beliau turut terlibat dengan pembentukan sebutan

baku bahasa Melayu (1980-an), menjadi pakar runding di Dewan Bahasa dan Pustaka,

terlibat dengan projek Kamus Pelajar dan Kamus Inggeris-Melayu Dewan.

Beliau dianugerahi Ijazah Sarjana Sastera Kehormat oleh Universiti Kebangsaan Malaysia

(1983), dan Anugerah Tokoh Pejuang Bahasa Sepanjang Masa oleh Persatuan Linguistik

Malaysia (1997).

Sumbangan Pertubuhan

.

(a) Pakatan Belajar-Mengajar Pengetahuan Bahasa (1888-1941)

.

Pakatan ditubuhkan di Johor Bahru yang diasaskan oleh Abdul Rahman Andak. Badan ini

merupakan badan bahasa dan sastera yang terawal di negara ini. Pada 7 April 1934,

pakatan ini dikenali dengan nama Pakatan Bahasa Melayu dan Persuratan Buku-Buku

Diraja, dengan tunjangan tahunan daripada Sultan Ibrahim.

Tujuan penubuhannya untuk mengkaji dan menerbitkan buku-buku bahasa, sejarah dan

kebudayaan, serta menggalakkan orang Melayu menerbitkan karya untuk memperkaya

perbendaharaan sastera Melayu.

Pakatan ini berjaya menerbitkan majalah Peredar, serta menerbitkan buku-buku,

antaranya Jalan Basa Melayu (1937), Buku Katan (1936-1937), Perihal Tanah Jawa (1939),

dan Peribahasa (1930). Selain itu, Pakatan turut mencipta istilah terjemahan, antaranya

“setiausaha” (secretary), “pejabat” (office) dan “kerja raya” (public works) yang digunakan

hingga sekarang.

.

.

(b) Pejabat Karang-Mengarang (1924)

.

Pejabat Karang-Mengarang ditubuhkan di Maktab Perguruan Sultan Idris (1922), hasil

cadangan O.T. Dussek (Pengetua MPSI) dan Zainal Abidin Ahmad (Za’ba), dengan

pembiayaan oleh Negeri-negeri Selat dan Negeri-negeri Melayu Bersekutu. Pejabat

beroperasi sehingga 1957 sahaja apabila peranannya diambil alih oleh Dewan Bahasa dan

Pustaka.

Badan ini lebih banyak menumpukan perhatian kepada penerbitan buku-buku sekolah

Melayu dan kegiatan menterjemah buku, di samping penerbitan buku-buku umum.

Sehingga 1941, Pejabat menerbitkan 85 judul buku teks sekolah. Sehingga 1957, Pejabat

berjaya menerbitkan 64 judul buku terjemahan untuk perpustakaan sekolah dan bacaan

umum, antaranya Cerita-cerita Sherlock Holmes, Sang Lomeri, Aladin dengan Lampu Ajaib,

dan Cerita-cerita dari Istana Alhamra. Penterjemahan dilakukan oleh Abdul Kudus

Muhammad, Abdul Rahman Yusof, Yazid Ahmad dan Ahmad Murad Nasaruddin.

Buku-buku bahasa yang diterbitkan ialah hasil tulisan Za’ba (lihat sumbangan Za’ba di

atas).

.

.

(c) Persaudaraan Sahabat Pena (Paspam) (15 April 1934)

.

Penubuhannya lebih kurang semasa dengan penubuhan semula Pakatan Belajar-Mengajar

Pengetahuan Bahasa. Paspam berkembang di seluruh Tanah Melayu, Sarawak dan

Brunei. Jumlah ahlinya mencecah 12,000 orang. Za’ba menjadi penasihat badan ini dari

awal sehingga terhenti pada sebaik sahaja pendudukan Jepun di Tanah Melayu (1942).

Tujuan penubuhannya untuk menggalakkan karang-mengarang dan baca-membaca dalam

bahasa Melayu, meluaskan pengetahuan sejarah, adat resam dan bahasa Melayu, dan

mahu menubuhkan perpustakaan untuk kegunaan ahli-ahlinya.

Paspam telah mewujudkan Lembaga Bahasa (1938) yang berpusat di Batu Pahat yang

diketuai oleh Bahanan bin Yusuf. Lembaga ini merangka lapan tugas:

menerbitkan buku-buku adat Melayu

menerbitkan sejarah negeri-negeri Melayu

menerbitkan kamus

membeli karangan-karangan

menerbitkan almanak

menyatukan satu sistem ejaan yang tetap untuk ahli-ahli

mencipta istilah bahasa Melayu berdasarkan perkataan Inggeris.

Walaupun begitu, Paspam hanya berhasil menerbitkan majalah bulanan,Pemberita Pejabat

Paspam (1938), dan dua buah almanak, Taman Paspam(1940 dan 1941). Paspam bukan

sahaja bergerak untuk kepentingan bahasa dan kebudayaan, tetapi kemudiannya turut

terlibat dengan tujuan politik. Sahabat Pena (1949) tajaan Jaafar bin Haji Muhammad

(Jimmy Asmara) kemudiannya menggantikan Paspam.

.

(d) Angkatan Sasterawan 50 (ASAS 50)

ASAS 50 ditubuhkan pada 6 Ogos 1950 di Singapura dan didaftarkan pada tahun 1951.

Antara pengasasnya ialah Muhammad Arif Ahmad (Mas), Kamaludin Muhammad (Keris

Mas), Hamzah Hussein, Jimmy Asmara dan Rosmera.

Tujuan penubuhannya untuk memperjuangkan dan mempertinggi bahasa. kebudayaan dan

kesusasteraan Melayu. Ahli-ahli mempelajari dan menulis karangan-karangan sastera,

pengetahuan dan peradaban, mengadakan syarahan dan perdebatan tentang sastera dan

bahasa. Karangan ahli-ahli diberikan bayaran yang sepatutnya dan dilindungi dari segi

undang-undang. Pertubuhan ini berjuang dalam bidang kesusasteraan dengan konsep

“Seni untuk Masyarakat”.

ASAS 50 menggubah dan membaharui perkataan-perkataan untuk memperkaya bahasa,

dan turut menjayakan Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu (KBPM) I (Singapura:

12.4.1952), KBPM II (Seremban: 28.12.1953 hingga 2.1.1954) dan KBPM III (Universiti

Malaya, Singapura: 16 hingga 21.12.1958). Pertubuhan ini menyokong penggunaan tulisan

Rumi sebagai tulisan bahasa Melayu moden untuk memperkembangkan kesusasteraan

Melayu dalam KBPM II, membentangkan kertas kerja tentang ejaan dalam KBPM III, dan

mencadangkan sebuah badan bahasa seperti Balai Pustaka di Indonesia, yang

kemudiannya mewujudkan Dewan Bahasa dan Pustaka di Johor Bahru (1956).

.

(e) Dewan Bahasa dan Pustaka

Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) ditubuhkan pada 22 Jun 1956 di Johor Bahru sebagai

sebuah jabatan kerajaan. Taraf itu ditukarkan kepada badan berkanun apabila Parlimen

meluluskan Akta Dewan Bahasa dan Pustaka (1959). Dengan itu, DBP mendapat autonomi

untuk menggubal dasar-dasar yang khusus, serta menyusun pembinaan dan

pengembangan bahasa dan sastera menurut kebijaksanaan sendiri. Badan ini terletak di

bawah naungan Kementerian Pendidikan Malaysia.

Matlamat DBP mengikut Akta DBP 1959 adalah untuk:

memperkembangkan dan memperkaya bahasa kebangsaan

memperkembangkan bakat sastera, khususnya dalam bahasa kebangsaan

mencetak dan menerbitkan atau membantu dalam percetakan atau penerbitan buku,

majalah, risalah dan bentuk-bentuk kesusasteraan lain dalam bahasa kebangsaan

dan bahasa-bahasa lain

menstandardisasikan ejaan dan sebutan, dan membentuk istilah-istilah teknik yang

sesuai dalam bahasa kebangsaan.

Perancangan dan pelaksanaan fungsi bahasa di DBP terletak di bawah Jabatan Bahasa.

DBP menjalankan penyelidikan ilmiah dari segi linguistik dan sosiolinguistik yang dijadikan

input dalam pembakuan dan pemantapan korpus bahasa, iaitu dari aspek sebutan, ejaan,

istilah, tatabahasa, laras bahasa dan gaya bahasa. Bagi aspek tatabahasa, misalnya, DBP

menetapkan Tatabahasa Dewansebagai buku pegangan.

Bahagian Peristilhan bertanggungjawab membina dan mengembangkan istilah untuk

memperkaya dan memperlengkap bahasa Melayu. Kerja-kerja pembinaan, penyelarasan

dan pengemaskinian istilah dilaksanakan oleh pelbagai jawatankuasa istilah.

Jawatankuasa-jawatankuasa ini dinasihati Jawatankuasa Tetap Bahasa Melayu (mulai

1975). Mereka menggunakan Pedoman Pembentukan Istilah (1975) hasil kerjasama

dengan Indonesia sebagai panduan membina istilah. Bank Istilah juga telah diwujudkan.

Istilah-istilah yang dibina didokumentasikan ke dalam kamus istilah dan disebarkan dari

semasa ke semasa. Pada tahun 1991, telah dicipta hampir 400,000 patah istilah yang

mencakupi lebih 300 bidang ilmu.

DBP juga bertanggungjawab menyusun dan menerbitkan pelbagai jenis kamus. Kamus-

kamus yang diterbitkan terdiri daripada kamus ekabahasa sepertiKamus Dewan; kamus

dwibahasa seperti Kamus Inggeris-Melayu Dewan; kamus umum pelbagai bahasa

seperti Kamus Bahasa Melayu-Bahasa Inggeris-Bahasa Cina; kamus istilah dalam pelbagai

bidang sains asas, sains kemasyarakatan, dan lain-lain lagi, contohnya Kamus Istilah Sains

Am (1988); kamus khusus seperti kamus tentang sinonim, dialek, etimologi, ungkapan,

peribahasa, dan lain-lain lagi.; glosari seperti Glosari Istilah Sains Nuklear(1993), dan

tesaurus yang meliputi tesaurus umum, tesaurus konsep, dan tesaurus bidang khusus.

Sebagai badan pelaksana bahasa, DBP bertanggungjawab melaksanakan usaha

meningkatkan penguasaan, penggunaan dan pengembangan bahasa Melayu sebagai

bahasa kebangsaan, bahasa rasmi, bahasa pendidikan, dan bahasa budaya tinggi kepada

semua sektor pengguna bahasa Melayu. Tugas dijalankan dengan mengadakan pelbagai

kegiatan penggalakan, pengawasan, khidmat nasihat serta penyebaran maklumat bahasa

baku melalui pelbagai media. Antaranya, telah dilaksanakan “Gerakan Cintailah Bahasa

Kita” untuk sektor pendidikan, awam, swasta dan masyarakat umum di peringkat pusat dan

negeri.

Kesimpulannya, DBP sebuah badan yang dipertanggungjawabkan sebagai pengemudi

dalam proses perancangan bahasa Melayu. Proses yang dijalankan ialah pengekodan,

pemupukan, dan penilaian.

BAHASA MELAYU MODEN - PERANANNYA

 6:44 PTG   SUHAIMI MOHD SALLEH   No comments

SEMENJAK berkembangnya bahasa Melayu klasik (abad ke-14 hingga abad ke-17),

bahasa Melayu telah memainkan peranan yang sangat penting, iaitubahasa perhubungan.

Pada masa itu, setiap orang yang datang ke Nusantara, perlu mengetahui bahasa Melayu

untuk berhubung dengan masyarakat Nusantara, sama ada dalam urusan perdagangan,

keagamaan, atau hubungan sosial yang lain. Hal itu berlaku demikian kerana orang Melayu

pada masa itu tidak menguasai atau memahami bahasa lain. Dengan hal yang sedemikian,

bahasa Melayu berfungsi sebagai lingua franca, iaitu bahasa perantaraanbagi dua

budaya atau kaum yang berbeza.

Bahasa Melayu moden menjadi bahasa perhubungan yang teramat mustahak untuk

sesama warganegara Malaysia. Penggunaan bahasa Melayu untuk perhubungan adalah

wajib dalam urusan rasmi demi mematuhi peruntukan Perkara 152 Perlembagaan

Persekutuan Malaysia yang memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.

Oleh hal yang demikian, pegawai kerajaan di peringkat persekutuan, negeri, dan pihak

berkuasa awam di peringkat daerah, sepatutnya menggunakan bahasa Melayu ketika

berurusan secara rasmi.

Bahasa Melayu yang dimartabatkan sebagai bahasa pengantar pendidikan dari peringkat

sekolah rendah hingga peringkat universiti, menjadi bahasa ilmu. Mata pelajaran Sains

dan Matematik, yang menggunakan banyak istilah daripada bahasa Inggeris, diajarkan

dengan baik dalam bahasa Melayu. Banyak pengetahuan yang dikumpulkan oleh rakyat

Malaysia yang membaca buku dan risalah dalam bahasa Melayu. Semenjak bahasa

Melayu menjadi bahasa pengantar, sudah ramai intelek Melayu yang dihasilkan. Walaupun

mereka mendapat pendidikan dalam bahasa Melayu, mereka juga dapat berbahasa

Inggeris. Oleh itu, bahasa Melayu dapat menjadi bahasa tinggi sekiranya diberi perhatian

dan galakan yang sewajarnya oleh pihak kerajaan dan mendapat kerjasama yang baik

daripada warganegara. Harapan untuk melihat bahasa kebangsaan ini menjadi bahasa

antarabangsa juga mungkin tercapai sekiranya bahasa ini diberi kepercayaan yang lebih

baik.

Bahasa Melayu berperanan penting untuk mewujudkan perpaduan. Oleh itu, bahasa

Melayu ialah bahasa perpaduan. Semenjak merdeka, orang Cina, India, dan keturunan

Portugis di Melaka, menggunakan bahasa Melayu untuk saling berhubung secara rasmi

dan tidak rasmi. Dengan penggunaan satu bahasa, semua kaum lebih mesra kerana tidak

timbul sebarang prasangka berkait dengan makna perkataan atau istilah yang digunakan.

Demikian jua sesama orang Melayu, walaupun datang daripada pelbagai kawasan dialek,

apabila bertemu, mereka akan berusaha untuk menggunakan bahasa baku. Penggunaan

bahasa Melayu kebangsaan ini menjadikan mereka saling memahami maksud yang hendak

disampaikan.

BAHASA MELAYU MODEN - PENGENALAN RINGKAS

 12:03 PG   SUHAIMI MOHD SALLEH   No comments

BAHASA Melayu (BM) moden merujuk bahasa yang digunakan pada abad ke-19 hingga

sekarang. Bahasa ini berkembang selari dengan penguasaan negara Eropah di Asia

Tenggara. Dalam tempoh ini, bahasa Eropah, bermula dengan bahasa Portugis, diikuti

bahasa Belanda, dan kemudiannya bahasa Inggeris, bertapak di Nusantara, dan

seterusnya mempengaruhi bahasa Melayu.

BM moden merupakan kesinambungan daripada bahasa Melayu klasik, tetapi bahasa ini

menerima pengaruh bahasa Inggeris yang sangat kuat. Walaupun begitu, bahasa ini tidak

menerima sistem pembentukan bahasa itu, dan tidak juga mengetepikan bahasa Sanskrit

dan bahasa Arab yang diguna pakai sebelumnya.

BM menerima banyak istilah daripada bahasa Inggeris agar dapat mengungkapkan

pelbagai ilmu baharu yang berkembang dari semasa ke semasa, kerana BM dan tamadun

Melayu tidak mempunyai keupayaan dalam hal itu. Keupayaan BM moden menerima unsur

asing menjadikan BM dinamik dan dapat meneruskan kelangsungan hayat.

BM moden tidak berkembang secara bersendirian seperti BM kuno dan BM klasik. Hal ini

dikatakan demikian kerana BM moden mengalami perancangan oleh badan bahasa yang

ditubuhkan khas, iaitu Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP). Selain itu, BM moden diberi

status sebagai bahasa kebangsaan melalui Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan Tanah

Melayu, yang kemudiannya menjadi Perlembagaan Persekutuan Malaysia.

Perkembangan BM Moden

Sebelum kemerdekaan, BM moden mengalami dua fasa perkembangan. Fasa pertama,

iaitu sebelum Perang Dunia Kedua, BM moden mendapat kedudukan yang tinggi, ekoran

daripada kecemerlangan sebelumnya. Walaupun British mentadbir Tanah Melayu,

pegawainya dikehendaki mempelajari BM dan lulus dalam ujian bahasa itu agar dapat

berhubung dengan penduduk tempatan dengan mudahnya. Tidak hairanlah apabila banyak

pegawai tinggi British, seperti Winstedt, Wilkinson, Brown, Maxwell, Marsden, Dussek,

Shellabear, dan Skinner, dapat menguasai bahasa Melayu dengan cemerlang.

Namun demikian, selepas Perang Dunia Kedua, British mengubah dasarnya dengan

menjadikan bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar pendidikan. Orang yang dapat

berbahasa Inggeris diberi keutamaan untuk bekerja dengan orang Inggeris. Kesannya,

ramai pelajar Melayu diberi pendidikan Inggeris dan dihantar berkursus di England, dan

menggunakan bahasa Inggeris dalam urusan seharian. Hal itu terjadi kerana orang yang

dapat berbahasa Inggeris dianggap orang yang bijak dan bertaraf tinggi.

Apabila negara mencapai kemerdekaan, status BM dikembalikan. Perkara 152

Perlembagaan Persekutuan meletakkan BM sebagai bahasa kebangsaan dan perlu

digunakan dalam sebarang urusan rasmi. BM juga dijadikan bahasa pengantar pendidikan

dari peringkat sekolah rendah hinggalah peringkat universiti. Hal ini diperkukuh dengan

penggubalan Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67. Selain institusi pendidikan, BM juga

diperkasa dengan baiknya dalam perbicaraan di semua mahkamah, dan persidangan

Dewan Undangan Negeri, Dewan Rakyat, dan Dewan Negara.

Sungguhpun demikian, setelah hampir setengah abad di puncak kegemilangan, BM

diancam oleh pengenalan Akta Pendidikan 1995 yang membenarkan bahasa Inggeris

digunakan dalam pengajaran mata pelajaran Sains dan Teknikal di pusat pengajian tinggi

awam. Hal yang sama dilaksanakan di peringkat sekolah apabila diperkenalkan program

Pengajaran dan Pembelajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris (PPSMI) mulai

2003.

BAHASA MELAYU KLASIK

 8:54 PTG   SUHAIMI MOHD SALLEH   No comments

BAHASA Melayu klasik ialah bahasa Melayu yang digunakan pada abad ke-14 hingga

abad ke-19. Pada zaman ini, pengaruh Arab dan agama Islam sangat giat berkembang di

Nusantara. Oleh itu, bahasa Melayu klasik ialah bahasa yang berkembang selari dengan

pengaruh agama Islam di Asia Tenggara.

Bahasa Melayu ini berkembang pesat pada zaman kerajaan Melayu Melaka (1403-1511),

kemudiannya berpindah ke Aceh, dan akhirnya Johor-Riau. Bahasa klasik ini lebih jelas

berbanding dengan bahasa kuno.

SUMBER

Penggunaan bahasa ini dapat dikenal pasti daripada beberapa sumber, iaitu batu bersurat,

karya sastera dan agama, dan surat rasmi raja Melayu. 

.

a. Batu Bersurat

Batu bersurat penting zaman ini ialah batu bersurat Kuala Berang. Batu ini ditemukan di

Sungai Teresat, Kuala Berang, Hulu Terengganu, bertarikh 22 Februari 1303 Masihi,

bersamaan dengan 4 Rejab 702 Hijrah. Kandungannya tentang perintah dan undang-

undang Islam yang dikenakan terhadap rakyat dan pemerintah.

b. Karya Sastera dan Agama

Pada zaman Melaka, karya sastera yang penting ialah Sejarah Melayu, Hikayat Hang

Tuah, Hukum Kanun Melaka, dan Undang-undang Laut Melaka.

Ketika zaman Aceh, muncul karya sastera bercorak tasawuf, syair sufi, falsafah, dan

ketatanegaraan. Antara karya yang penting ialah Syair Dagang, Syair Burung Pingai, Syair

Burung Pungguk, dan Syair Perahu karya Hamzah Fansuri; karya agama, Mirat al-

Mukminin, dan Miratul Iman oleh Shamsuddin al-Sumaterani; Siratul Mustaqim, dan Bustan

al-Salatin karya Syeikh Nuruddin al-Raniri; serta Mirat al-Tuluh karya Abdul Rauf Singkel.

Di Pulau Penyengat, Johor-Riau, muncul karya dalam bahasa klasik karangan Raja Ali Haji,

antaranya Kitab Bustan al-Katibin (1857), Pengetahuan Bahasa(1859), Salasilah Melayu

dan Bugis (1865), dan Tuhfat al-Nafis (1865).

Karya lain dalam bahasa Melayu klasik ialah Hikayat Raja-raja Pasai, Hikayat Merong

Mahawangsa, Hikayat Bayan Budiman, Misa Melayu, Hikayat Negeri Johor, Kisah

Pelayaran Abdullah, Hikayat Anggun Cik Tunggal, Hikayat Awang Sulung Merah Muda,

dan Hikayat Panji Semirang.

c. Surat Rasmi Raja Melayu

Surat raja-raja Melayu ini bertulisan Jawi dan dikirim kepada orang-orang Eropah atas

urusan rasmi kerajaan.

Antara surat tersebut ialah dua pucuk surat daripada Sultan Ternate kepada raja Portugal

(1521 Masihi dan 1522 Masihi); surat izin perniagaan Sultan Aceh kepada nakhoda

Inggeris (1602 Masihi); surat Sultan Alauddin Shahkepada Kapten Harry Middleton (1602

Masihi), dan surat daripada Sultan Perkasa Alam Johan Berdaulat Aceh kepada King

James I, England (1615 Masihi).

CIRI

Daripada penggunaan bahasa Melayu klasik dalam penulisan di atas, kita dapat mengenal

pasti beberapa ciri utama bahasa tersebut.

1. Huruf dan perkataan

a. Penggunaan huruf Jawi.

Huruf ini diadaptasi daripada huruf Arab. Terdapat tambahan beberapa huruf lain untuk

mencukupkan sebutan bahasa Melayu, iaitu ca, nga, ga, pa, dannya.

b. Pengaruh bahasa Arab yang ketara, khususnya bagi istilah yang berkaitan dengan

hukum Islam.

Allah taala

daulat

wallahualam

c. Penggunaan bahasa istana:

beradu (tidur)

bersiram (mandi)

gering (sakit)

santap (makan)

d. Terdapat kosa kata klasik: 

berahi (cinta)

ceritera (cerita)

masyghul (sedih)

e. Penggunaan kata pangkal ayat. 

adapun

alkisah

arakian

hatta

maka

sebermula

syahadan

2. Sintaksis

a. Penggunaan ayat majmuk – ayatnya panjang ala ayat Arab kerana menggunakan kata

hubung.

b. Terdapat ayat susunan songsang 

c. Penggunaan ayat pasif.

Contoh penggunaan bahasa Melayu klasik dalam karya sastera:

"Adapun apabila raja dihadap orang di balairung, maka Bendahara dan Penghulu

Bendahari dan Temenggung, dan segala menteri dan Orang Besar-besar, segala sida-sida

duduk di seri balai; maka segala anak raja-raja itu duduk dikelek-kelekan balai kiri kanan,

dan segala sida-sida yang muda-muda duduk diselang-selang antara Bentara, dan

hulubalang muda-muda berdiri di ketapakan balai memikul pedang, dan kepala bentara

yang di kiri itu, daripada anak cucu menteri yang patut akan menjadi Bendahara dan

Penghulu Bendahari dan Temenggung; dan kepala bentara yang di kanan itu, daripada

anak cucu hulubalang yang akan patut jadi Laksamana dan Seri Bija Diraja; dan barang

siapa bergelar Sang Setia bakal Seri Bija Diraja, dan barang siapa bergelar Sang Guna

bakal Laksamana, dan barang siapa bergelar Tun Pikrama bakal Bendahara."

BAHASA MELAYU KUNO

 11:35 PTG   SUHAIMI MOHD SALLEH   No comments

BAHASA Melayu kuno ialah bahasa Melayu yang berkembang pada akhir abad ketujuh

hingga abad ke-13, seiring dengan tempoh kegemilangan kerajaan Sriwijaya di Asia

Tenggara. Menurut Prof. Ismail Hussein, bahasa Melayu kuno ialah bahasa Melayu yang

paling awal pernah ditemukan dalam bentuk tulisan. Pada masa inilah bahasa Melayu

mengalami evolusinya yang pertama.

Bahasa Melayu berkenaan terdiri daripada perkataan Melayu yang bercampur aduk dengan

perkataan bahasa Sanskrit. Menurut Prof. Ismail Hussein juga, terdapat dalam lingkungan

50 baris perkataan bahasa Melayu yang tertulis pada beberapa buah batu bersurat yang

ditemukan di Sumatera dan Jawa, sekitar abad ketujuh dan abad kesembilan. 

Batu bersurat penting yang mengandungi perkataan bahasa Melayu kuno ialah batu

bersurat Kedukan Bukit (bertarikh 683 Masihi, ditemukan di Palembang), batu

bersurat Talang Tuwo (bertarikh 683 Masihi, ditemukan dekat Palembang), batu

bersurat Kota Kapur (bertarikh 686 Masihi, ditemukan di Pulau Bangka), dan batu

bersurat Karang Brahi (bertarikh 692 Masihi, ditemukan di Jambi). Satu lagi batu bersurat

yang penting ialah batu bersurat Gandasuli (bertarikh 832 Masihi, ditemukan di Jawa

Tengah).

Ciri

Ciri utama bahasa Melayu kuno ialah pengaruh bahasa Sanskrit yang sangat ketara.

1. Bentuk huruf/aksara

a. Huruf Palava (dari selatan India) digunakan pada batu bersurat yang dijumpai di

Sumatera.

b. Huruf Nagiri (dari utara India) digunakan pada batu bersurat yang ditemukan di Jawa

Tengah.

2. Fonem

a. Penggunaan huruf w sebagai b.

wulan (bulan)

wuat (buat)

wuluh (buluh).

b. Huruf e pepet pula tidak digunakan langsung, atau digantikan dengan hurufa.

dengan ditulis dngan sahaja atau dangan

telaga ditulis tlaga sahaja atau talaga.

c. Huruf n digunakan sebagai ny.

sawanakna (sebanyaknya)

niyur (nyiur)

d. Terdapat gugusan konsonan yang dilafazkan secara aspirasi atau bersifat hembusan.

bh - bhakti (bakti)

th - tathapi (tetapi)

kh - sukhacita (sukacita)

dh - dhawa

e. Huruf h tertentu yang dihilangkan dalam bahasa Melayu moden.

tuha (tua)

hanau (enau)

haur (aur)

guha (gua).

3. Morfem

Bahasa Melayu kuno telah memperlihatkan penggunaan imbuhan tertentu seperti yang

berikut:

a. Awalan mar sebagai ber-.

marlapas (berlepas)

marwuat (berbuat)

b. Awalan ni digunakan untuk di-.

nitanam (ditanam)

niminumna (diminumnya)

nisuruh (disuruh).

c. Bentuk nipar digunakan sebagai diper-.

niparwuat (diperbuat)

d. Awalan ma berfungsi sebagai mem-.

mawawa (membawa)

mawangun (membangun)

e. Awalan mang digunakan untuk me-.

manghidupi (menghidupi)

f. Apitan par-an digunakan untuk per-...-an.

parsumpahan (persumpahan)

Tulisan pada batu-batu bersurat tersebut diukir dengan perintah raja kerana catatannya

tentang pembinaan negeri dan undang-undang. Penggunaan perkataan Melayu itu pula,

walaupun terbit daripada pengaruh Sanskrit, dianggap suatu pencapaian yang

membanggakan kerana turut menjadi sebahagian daripada urusan rasmi negara.

SALASILAH BAHASA MELAYU

SARJANA yang mengkaji asal usul bahasa Melayu berpendapat bahawa bahasa Melayu

berasal daripada satu filum yang dipanggil Austris. Filum ialah kelompok bahasa induk

yang paling tua, yang dianggarkan usianya lebih daripada 5,000 tahun.

.

Filum Austris ini menurunkan rumpun bahasa Austronesia, Austroasia dan Tibet-China.

Bahasa Melayu adalah daripada keturunan bahasa Austronesia. Bahasa dalam kelompok

rumpun dianggarkan dalam usia 2,500 hingga 5,000 tahun. Austronesia bermaksud

“bahasa di kepulauan selatan” dan pernah dikenali sebagai Melayu-Polinesia.

Rumpun Austronesia ini

menurunkan keluarga bahasa Nusantara, Mikronesia, Polinesia dan Melanesia. Bahasa

Melayu turunan daripada bahasa Nusantara. Bahasa ini mempunyai keluarga bahasa yang

terbesar, terdiri daripada 200 hingga 3000 bahasa. Kawasannya juga luas, meliputi

Formosa di utara, Maluku di timur, Pulau Timor di selatan, dan Madagaskar di barat.

Keluarga Nusantara kemudiannya menurunkan bahasa Sumatera, dan 15 bahasa lain,

antaranya Filipina, Jawa, Kalimantan, Sulawesi Selatan, dan Ambon Timur.

Daripada golongan bahasa Sumatera inilah datangnya bahasa Melayu, selain

bahasa  Aceh, Batak, Minangkabau, Nias, Lampung, dan Orang Laut.

Dari segi perkembangannya, bahasa Melayu lazimnya dibahagikan kepada tiga peringkat,

iaitu, bahasa Melayu kuno, bahasa Melayu klasik, dan bahasa Melayu moden. Bahasa

Melayu kuno berkembang pada penghujung abad ketujuh hingga abad ke-13, manakala

bahasa Melayu klasik berkembang pada abad ke-14, iaitu pada zaman kedatangan Islam

ke Nusantara, hingga abad ke-18. Bahasa Melayu moden pula berkembang pada zaman

penguasaan Barat di Asia Tenggara, iaitu mulai abad ke-19 hingga sekarang.