Niebezpieczne Związki Bronisława Komorowskiego Wojciech Sumliński

O AUTORZE Wyjanienie wszystkich okolicznoci zabjstwa ksi-

dza Jerzego Popieuszki, najgoniejszej, a zarazem najbardziej tajemniczej zbrodni PRL, nazywanej czsto nie bez przyczyny zbrodni zaoycielsk III RP, byo dla mnie zawsze czym wicej, ni tylko dziennikarsk spraw. Jako mody chopak, mieszkaem opodal kocioa witego Stanisawa Kostki w Warszawie i byem staym uczestnikiem Mszy witych, w ktrych homilie wygasza ksidz Jerzy. Tak si zoyo, e caa moja rodzina, nieyjca matka, jej nieyjce ju siostry i rodzice moje ciotki i dziadkowie, wszyscy mieszkali w promieniu kilkuset metrw od tej oliborskiej wi- tyni. Si rzeczy spotykalimy si tu na coniedzielnych Mszach witych, ale take na comiesicznych Mszach za Ojczyzn. Std szlimy na coniedzielne rodzinne spa- cery, na zielone tereny oliborza, najczciej w okoli- ce nadwilaskiego parku opodal Cytadeli Warszaw- skiej bd na przepiknie pooon Kp Potock, gdzie onegdaj odbyway si liczne festyny, gry i zabawy dla dzieci, gdzie mona byo wypoyczy kajak bd rower wodny i zje doskonale przyprawion smaon kieba- s. Jej smak pamitam po dzi dzie, tak, jak pamita si smak dziecistwa. oliborska witynia pod we- zwaniem witego Stanisawa Kostki z jej charyzma- tycznym kapanem, ksidzem Jerzym Popieuszk, bya nieodcznym elementem tych coniedzielnych wypraw. To by mj koci lat dziecinnych i okresu wczesnej

modoci, to by mj ksidz, na homiliach ktrego si wychowywaem i ktrego mier wraz z ca rodzin gboko przeyem. Miaem wwczas pitnacie lat i nie marzyem nawet, e po latach dane mi bdzie powrci do tej sprawy, jako dziennikarzowi. Stao si tak za spra- w spotkania z prokuratorem Andrzejem Witkowskim w poowie lat dziewidziesitych. Byem zafascynowa- ny postaci tego niezwykego czowieka, ktry kady dzie zaczyna Msz

Wojciech Sumliski

NIEBEZPIECZNE ZWIZKI

BRONISAWA

KOMOROWSKIEGO WSR

Warszawa 2015

Copyright 2015 by Wojciech Sumliski

Projekt okadki: Jepp Gambardella Ilustracja okadki: Andrzej Krauze DTP: Marcin Gajewski

Redakcja i korekta: Krzysztof Borowiak

ISBN 978-83-938942-1-5

Wydawca: Wojciech Sumliski Reporter Wrzeciono 59c/13 01 950 Warszawa e mail: [email protected] www.sumlinski.pl

Wyczny dystrybutor: Platon Sp. z o.o. ul. Sawciska 16, Macierzysz 05-850 Oarw Mazowiecki tel. (22) 329 50 23 www.platon.com.pl www.platon24.pl

Wszystkim moim Bliskim

SPIS TRECI

ROZDZIA I Co naprawd wiedzia masa? 11

ROZDZIA II Jak WSI rozpracoway Pro Civili 37

ROZDZIA III Nigdy si nie poddawaj 83

ROZDZIA IV Noc bez brzasku 113

ROZDZIA V Spotkanie 141

ROZDZIA VI Historia, ktra trwa 157

ROZDZIA VII Kroczc wrd cieni 181

ROZDZIA VIII Obiekt 09120 217

ROZDZIA IX Za si nie ulkn 285

ROZDZIA X Ostrzeenia 309

ROZDIA XI Pprzesuchanie 359

Podzikowania Dla Polonii z Nowego Jorku i New Jersey. Dla Grayny, Uli, Witka, Maka i Waldka.

Chociabym chodzi ciemn dolin, za si nie ulkn,

bo Ty jeste ze mn

(fragment Psalmu Dawidowego, Ps 23, 4)

CO NAPRAWD WIEDZIA MASA? 11

ROZDZIA I CO NAPRAWD WIEDZIA MASA?

W powieciach kryminalnych nie ma wtpliwoci co do dokadnej godziny mierci znalezionej ofiary. Za- zwyczaj po pobienym zbadaniu lekarz puszcza przegub nieboszczyka i mwi: mier nastpia ubiegej nocy o godzinie trzeciej trzydzieci siedem, czy co podobnego, a nastpnie z pobaliwym umiechem, przyznajcym, e jest czonkiem omylnej rasy ludzkiej, dodaje: Kilka minut w t czy w tamt. W rzeczywistoci nawet dobry lekarz ma duo wicej trudnoci, bo waga denata i okolicznoci zgonu wpywaj na ostygnicie ciaa po- wodujc, e chwila mierci moe by okrelona jedynie w przyblieniu, z dokadnoci do kilku godzin. Nie je- stem lekarzem, ani tym bardziej dobrym lekarzem, ale jedno mogem stwierdzi na pewno: dyrektor IV Oddzia- u Banku PKO BP w Warszawie zgin wystarczajco dawno, by wystpio pomiertne stenie mini, lecz nie na tyle dawno, by si cofno. By sztywny jak czowiek, ktry zamarz podczas syberyjskiej zimy. mier musia- a nastpi wiele godzin przed naszym przybyciem. Ile? nie wiem.

Nadkomisarz przerwa. Po raz kolejny tego dnia przyjrzaem si czowiekowi,

ktry snu swoj opowie: wysokiemu mczynie w dobrze skrojonym, ciemnym garniturze, z chodnymi, prze-

12 NIEBEZPIECZNE ZWIZKI BRONISAWA KOMOROWSKIEGO

nikliwymi, szarymi oczami, sympatyczn twarz, ktra bardzo szybko moga przesta by sympatyczna, wygl- dajcemu bardzo fachowo. Nawet jeli si go nie zna- o, nie mona byo mie wtpliwoci co do jego zawodu. W jego smagej twarzy nie byo ani niepokoju, ani wyczekiwania po prostu spokojna pewno zawodowca, ktry na zimno relacjonuje niezwyk histori niezwykego ledztwa. Dobry, spokojny czowiek, a jednoczenie policjant, i to nie taki, ktrego mona by lekcewa- y. Zawsze tak o nim mylaem. I zawsze zadziwiaa mnie ta pozorna sprzeczno ot, dobry czowiek, a przy tym policjant, ktrego nie mona lekceway

Powoli, z rozmysem, zdusi niedopaek papierosa. Wydawao mi si, e ten gest zawiera w sobie dziwny przedsmak ostatecznej decyzji, jakby co w sobie way i przeama.

Po chwili wycign srebrn papieronic, starannie wybra papierosa i wsun papieronic na powrt do czarnej, dwurzdowej marynarki. By rzetelnie zmczony nie na tyle jednak, by nie dokoczy tego, z czym przyszed. Umiechn si lekko, by po chwili podj przerwany wtek.

Gowa nieszcznika spoczywaa na stole, na ktrym leaa Beretta Px4. To pistolet nieco wikszy od standardowego smartfonu, jednak jego pocisk 9 mm, zamiast przebi ciao ofiary na wylot, niszczy wszystko, co napotka na swojej drodze kontynuowa spokojnie. Przypuszczenie, e dyrektor popeni samobjstwo kilka godzin po tym, jak dzwoni do nas z deklaracj przekazania nazajutrz informacji najwyszej wagi, wydao mi


si zbyt nacigane. Postanowiem wic spraw zbada z bliska. Gdy podszedem do trupa, ju wiedziaem w jaki sposb umar

Zniy gos do szeptu. W penej napicia ciszy zgrzyt- no kko zapalniczki. Pochyli si do przodu, opar o st i mwi dalej cichym gosem:

Trzy lady na piersi nie pozostawiay wtpliwoci. Widziaem takie wiele razy, zbyt czsto, by si myli. Mj zawd czsto sprawia, e stykam si z martwy- mi ludmi, ktrych zgon bynajmniej nie by naturalny. Nigdy jednak nie widziaem podobnej sytuacji: ofiara, w ktrej ciele tkwiy trzy kule, wygldaa tak, jakby zgi- na mierci samobjcz. Nie zauwayem ladw byt- noci osb trzecich, ale wizja samobjcy pocigajcego za spust raz za razem i trafiajcego za kadym razem we wasne serce, podczas gdy ju pierwszy strza musia by miertelny, wydaa mi si rwnie absurdalna, co grote- skowa. Morderca byby kompletnym idiot, gdyby sdzi, e kto uwierzy w taki scenariusz. Kimkolwiek jednak by, nie przywizywa duej wagi do uwiarygodniania pozorw.

Na moment twarz mojego rozmwcy zlodowaciaa. A teraz uwaaj, bo bdzie najciekawsze. Sek-

cji zwok denata nie przeprowadzono, a samo ledztwo zamknito, nim tak naprawd w ogle si zaczo. Nazajutrz po mierci dyrektora w prasie pojawia si informacja, e zgin w niewyja- nionych okolicznociach w trakcie pobytu na Ukrainie. Podobnie absurdaln informacj znajdziesz w policyj-


nych dokumentach dotyczcych tej sprawy, w tych ak- tach.

Sign po przepasane tasiemk dwie opase papiero- we teczki i pchn je w moj stron. Wziem pierwsz teczk z wierzchu i wyjem kilka spitych kartek.

Byy to informacje Centralnego Biura ledczego o Fun- dacji Pro Civili zaoonej przez oficerw Wojskowych Sub Informacyjnych. Ju pobieny ogld wskazywa, e bya to bardzo interesujc lektura. Oczywicie, jeeli kto interesuje si wykradaniem tajemnic pastwowych, samobjstwami, zabjstwami na zlecenie, defraudacjami na gigantyczn skal i oglnie rozumianymi sabociami ludzkimi ze wszystkim, co okrelenie to w sobie zawiera. U gry kadej kartki widniaa adnotacja o tajnoci do- kumentu, a niej zaznaczono odnoniki. Najstarszy do- kument pochodzi sprzed kilku lat i w przeciwiestwie do pozostaych zawiera nie jeden, lecz kilka odnonikw.

Caa ta sprawa coraz mniej mi si podobaa, o czym nadkomisarz atwo mgby si przekona, gdyby zobaczy moj min. On jednak z drobiazgow skrupu- latnoci lustrowa sufit, jak gdyby spodziewa si, e w kadej chwili moe zlecie nam na gow. Byem zmczony, zirytowany i nie podoba mi si kierunek, w jakim zmierzaa ta rozmowa.

Zaledwie kilka dni wczeniej za adne skarby nie mogem poj, dlaczego nadkomisarz chce si ze mn spotka jak to uj jak najszybciej i jak najdalej od


Warszawy, na pogawdk o pewnej Fundacji. Wybrali- my Darwek nad Batykiem, miejsce dobrze znane nam obu, gdzie mj informator dysponowa lokum poka- nym domem nalecym do zaprzyjanionego kapitana eglugi wielkiej, ktry dziesi miesicy w roku pywa po morzach i oceanach. Waciwie nie byem szczeglnie zainteresowany podr nad Morze Batyckie w grudniu, zwaszcza e mj rozmwca nalega, bym nie przyjeda samochodem, ktry zawsze atwo monitorowa. Ale uda- o mu si wzbudzi moj ciekawo.

Po naszym spotkaniu wczyem komputer, wszedem na Googlea i wpisaem: Fundacja Pro Civili. Rezul- tatem wyszukiwania byo raptem kilka stron. Fundacja najwyraniej nie dbaa o reklam. Przed wyjazdem wy- drukowaem kilka zawierajcych oglnikowe informacje artykuw i woyem okoo dwudziestu stron do od- dzielnej teczki. Mimo e by to dopiero pocztek grudnia, mrz by tak wielki, e poaowaem swojej decyzji o wy- jedzie, zanim dotarem z Biaej Podlaskiej do Warsza- wy. Na wycofanie si byo jednak za pno. Wydawao mi si to jeszcze bardziej skomplikowane, ni podr na drugi koniec Polski, i dlatego 3 grudnia 2006 roku wsia- dem do pocigu jadcego do Ustki. W nocy napadao duo niegu, ale rano niebo si wypogodzio. Gdy wysia- daem z pocigu, uderzyo mnie przejrzyste, lodowate, morskie powietrze. Nadkomisarz przywita mnie z do- brodusznym umiechem na peronie i szybko poprowadzi do nagrzanego opla. W miasteczku trwao intensywne odnieanie. Mj informator manewrowa ostronie midzy usypanymi przez pugi zwaami niegu. Biae masy


tworzyy dramatyczny kontrast z szar Ustk, jak gdyby pochodziy z innego wiata. Spogldaem ukradkiem na kierowc, ktry szybko wyjecha za miasto, kierujc si na Darwek.

Czy przyjazd tu naprawd by konieczny? zagadnem. Czy eby spokojnie pogada, trzeba ucieka na drugi koniec kraju?

Na tak rozmow powinnimy uciec jeszcze dalej. Im dalej, tym lepiej

Nie odpowiedziaem, bo i c tu byo do dodania. Dal- sz drog pokonalimy w milczeniu.

Darwek odwiedzaem od lat kadego roku, ale mimo to zawsze zaskakiwao mnie to, jak szybko zmieniao si to miasteczko. Kadego roku przybywao ulic, a na obrze- ach systematycznie wyrastay nowoczesne i due wille. Miejscowo przedzielona rozsuwanym mostem na dwie, mniej wicej rwne, czci o tej porze roku sprawiaa senne wraenie. Odjechalimy dwa kilometry za miasto, skrcilimy w len, prowadzc nieco pod gr, drog, by po kolejnych piciuset metrach min nader imponu- jc, kamienn ukow bram i wjecha na dziedziniec. Tu przede mn znajdowa si kolisty wywirowany podjazd, ktry prowadzi w prawo od bramy. Za nim wznosia si czworoktna, pitrowa budowla, z oknami na parterze i pitrze, a na szczycie z wieyczkami i blan- kami wedug najlepszych redniowiecznych wzorcw. Ze wszystkich stron budowl otacza solidny, ponadtrzy- metrowy, metalowy parkan, do ktrego ze wszystkich stron przylegay rwnie wysokie tuje. Pomylaem, i w przeszoci podobne odczucia do moich musieli mie go-


cie redniowiecznych fortec brakowao jedynie fosy i zwodzonego mostu.

Jak odnajdujesz swj Darwek? zagadn mj gospodarz.

W porzdku, cho tej czci, gdzie teraz jestemy, wczeniej nie znaem. Ale przecie nie zaprosie mnie tutaj, by rozmawia o zimowych urokach nadmorskiego miasteczka.

Racja. Rzeczywicie nie po to. Zaprosiem ci tu, bo chciaem by daleko od tego bagna, podsuchw i dziwnych ludzi, o ktrych nigdy nie wiadomo, dla kogo pra- cuj. Latem panuje tu zgiek i ruch, ale teraz jestemy tylko my dwaj.

Wysiedlimy z samochodu. Rozejrzaem si dookoa zastanawiajc si, z jakich szalonych pobudek przysta- em na propozycj mojego informatora.

Podyem wskazan przez nadkomisarza drog. Po- deszlimy do drzwi po kamiennych schodach. Gospodarz otworzy drzwi i znalelimy si w obszernym pokoju w szczytowej czci domu. Jedn ze cian zajmowa kil- kumetrowy rega, od podogi po sufit wypeniony ksi- kami. Przeciwleg cian zdobiy pki z setkami pami- tek i rozmaitych akcesoriw ze wszystkich kontynentw. Okno szczytowe i stojca obok kominka sofa oraz fotele stanowiy wietny punkt obserwacyjny z widokiem na pooone w oddali miasteczko.

I teraz, w takiej scenerii, mj rozmwca snu swoj opowie, ktra zdawaa si by rwnie dramatyczna, jak odlega od zdroworozsdkowych realiw, a ktra do-


piero co zdawaa si rozkrca Spojrzaem na gospodarza. Przy pewnej dozie do-

brej woli ledwie dostrzegalny tik w lewym kciku jego ust mona by wzi za umiech, cho nie byo to takie pewne. Najwyraniej dwadziecia lat wcibiania nosa w cudze sprawy doprowadzio u niego do zaniku mini po- liczkowych.

Spae chocia? zagadn nieoczekiwanie z auten- tyczn trosk, a moe tylko tak mi si wydawao.

Potrzsnem gow. Nie zmruyem oka. Troch szkoda, ale to nic. A jednak tylko wydawa-

o mi si. Nadkomisarz starannie ukry swe zatroskanie i odchrzkn cicho. No c, Wojtku, moe jeszcze odro- bina kontynuacji i dam ci odpocz. Wracajc do prze- rwanego wtku tajemniczej mierci naszego dyrektora: sprawdzilimy, e by jedn z najwaniejszych postaci w wyudzeniach dokonywanych przez Pro Civili. Ska- la tych wyudze w normalnej sytuacji poraaaby, ale w przypadku Pro Civili okazao si, e to tylko wierz- choek wierzchoka gry lodowej. Nasz dyrektor przed mierci dba, by bank nie da przedkadania normalnie wymaganych dokumentw stanowicych zabezpieczenie kredytw, wraz ze skadanymi wnioskami o wykup wierzytelnoci factoringowych nie byo adnych analiz wy- maganej dokumentacji finansowej, adnego sprawdze- nia kondycji finansowej klientw, po prostu wielkie nic. A gdy ju takie zabezpieczenie si pojawiao, bank nie potwierdza istnienia przedmiotw przewaszczenia przy ustanawianiu zabezpiecze wierzytelnoci. Dyrektor po- dejmowa te decyzje o zawarciu umw o wykup wie-


rzytelnoci leasingowych z kilkudziesicioma firmami, ktre z kierowanego przez niego oddziau banku wyu- dziy cznie ponad siedemdziesit dwa miliony zotych. Pienidzy tych nigdy nie odzyskanoPodobnie stao si z Centrum Usug Przemysowych Wojskowej Aka- demii Technicznej. Kierowany przez naszego dyrektora oddzia banku zawar umow rachunku bankowego pod nazw CUP WAT, ktra z kolei pozwolia na wyudzenie stu trzynastu milionw zotych. I tu dochodzimy do niezwykle interesujcej postaci do czowieka nazywanego Igorem Kopylowem. Mwi nazywanego, bo to faszywe nazwisko sprawdzilimy, e kto taki nigdy nie istnia. Podobnie zreszt jak kilka innych tosamoci, ktrymi si posugiwa Czy masz pojcie, e ten tajem- niczy czowiek, ktrego tosamo, a nawet narodowo do koca pozostay zagadk, mia moliwo swobodne- go poruszania si po Wojskowej Akademii Technicznej i wchodzenia w zakres prac badawczych, jakie tam miay miejsce, cznie z tymi objtymi tajemnic pastwow?

Poniewa nie przepadam za ludmi, ktrzy lubi ba- wi si ze mn w kotka i myszk, wic popatrzyem na niego z kamienn min i spytaem zwile.

A niby skd u licha miabym o tym wiedzie? Racja zauway. Przerwa, rozplt donie, opar okcie o blat stou

i spojrza na mnie ponad zczonymi czubkami palcw obu rak.

Sprawdzilimy, e nasz zamordowany dyrektor by czstym gociem w cypryjskiej posiadoci Igora Kopy- lowa doda cicho z westchnieniem.

Czy to wszystko?


By moe nadkomisarz oczekiwa po mnie przebysku intelektu, ale jeli by rozczarowany moim pytaniem, to nie da tego po sobie pozna. Za to w lewym kciku jego ust znw pojawi si tik, co jakby na ksztat umiechu, a moe tylko tak mi si wydawao. Nie podnoszc wzroku mrukn.

To na pocztek. Powinienem doda, e w tym przypadku chodzi nie tylko o defraudacje sigajce bajoskich sum, rzdu nawet miliardw zotych, z ktrych uzyskane rodki transferowano via Cypr do krajw byego Zwizku Radzieckiego, gwnie Rosji, ale take o kradzie informacji, ktre atwo mona wykorzysta do celw wojskowych. Aha, i jeszcze jedno: zmary dyrektor IV Oddzia- u Banku PKO BP by jedn z siedemnastu osb, ktre w taki czy inny sposb miay zwizek z dziaalnoci, bd prb wyjanienia dziaalnoci Fundacji Pro Ci- vili, a ktre hm skutecznie targny si na swoje y- cie. Tak zginli m.in. dobrzy znajomi dyrektora, Edward Kozowski i Roman Puderecki. Ten ostatni dwukrotnie postrzeli si w brzuch, w tym raz z kilku metrw

Przy ostatnich sowach nadkomisarz obrzuci mnie szybkim spojrzeniem ciekaw mojej reakcji. Ale ja mil- czaem, analizujc to, co usyszaem. Rozumiaem a za dobrze, e nadkomisarz nie ma zamiaru powiedzie krtko i zwile, o co mu chodzi. Ale wiedziaem te, e gdybym poprosi go teraz o podwiezienie na dworzec, usy- szabym pewnie, e samochd nie chce zapali na mrozie. Mimo to postanowiem skrci to do minimum, z trudem hamujc sowa, ktre cisny mi si na usta. W kocu z rezygnacj wzruszyem ramionami.


Wszystko macie wyoone jak na talerzu. W tej sytuacji intryguje mnie pytanie: po co tutaj przyjechaem? zagadnem.

Poprosiem ci na t wycieczk, bo odstawiono nas od ledztwa, bez wtpienia najwaniejszego i naj- dziwniejszego w caym moim yciu. Bylimy blisko, ale kto trzyma rk na pulsie

Rozumiem, ale tak dokadnie czego ode mnie ocze- kujesz?

Nadkomisarz przez krtk chwil spoglda na swoje donie, a pniej przekn kilka ykw kawy, jak gdyby potrzebowa przerwy, nim przejdzie do sedna.

Chciabym, eby zrobi to samo, co przy Masie, tylko skuteczniej. Bdzie atwiej, bo akta Masy masz w maym palcu, a w tej historii Jarosaw Sokoowski odgrywa bynajmniej niemarginaln rol. Ale bdzie te trudniej, bo poziom szamba jest tu duo wyszy, najwy- szy z moliwych. Przekonasz si o tym, jak przejrzysz akta

Nadkomisarz wsta i podszed do okna. Uwiadomi- em sobie, e chyba nigdy w yciu nie widziaem go tak wzburzonego. Spoglda gdzie w dal w zamyleniu, jakby co w sobie warzy czy wspomina. I ja take zanurzy- em si w przeszo

Poznaem go dziesi lat wczeniej, podczas jednego ze ledztw dziennikarskich, i od tamtej pory wielokrotnie zastanawiaem si nad moj dziwn przyjani z nad- komisarzem, ktra bya jakby przyciganiem si przeci-


wiestw. Mojej przyjaznej wylewnoci przeciwstawia swoj wrodzon rezerw i maomwno. Do wszystkiego, co tak gorco podziwiaem, do bawochwalczego przestrzegania dyscypliny przez funkcjonariuszy policji, czu niech. By moe wyrastaa ona z jego wybuja- ej indywidualnoci, a by moe z ukochania swobody i wielkiej praktyki, ktra nauczya go, e ycie potrafi pi- sa scenariusze, o ktrych prno by szuka zapisw w jakichkolwiek regulaminach. Buntowa si wic przeciwko tysicznym zoliwociom dyscypliny, przeciwko au- torytetowi i biurokratycznej gupocie policyjnych regu- laminw, ktre okazyway si cakowicie niepraktyczne w zderzeniu z tward rzeczywistoci. Ju przed kilkoma laty, gdy oficerom Biura Przestpczoci Zorganizowanej Komendy Gwnej Policji kazano chroni synnego hiszpaskiego tenora, Jose Carrerasa, ktry podczas pobytu w Warszawie mia w ramach castingu dokona wyboru polskiej wspwykonawczyni do nagrania z nim pyty, nadkomisarz mia powane podejrzenia, e wsppraca z przeoonymi bdzie raczej trudna. Fakt, e casting odby si na tylnym siedzeniu samochodu i e oficerom policji powoanym do zwalczania najgroniejszych przestpcw przypada rola milczcych wiadkw tak ro- zumianego przesuchania wybranki wiatowej sawy tenora, w poczuciu inspektora uwacza jego osobistej godnoci. I cho frustracja oficerw znalaza ujcie w postaci wykonanych z ukrycia kilku intymnych zdj polskiej gwiazdki i hiszpaskiego wirtuoza, ktre pniej gono w komendzie komentowano i na wszelki wypa- dek zabezpieczono, ale ktre nie trafiy do przestrzeni publicznej nadkomisarz dugo nie mg wybaczy prze-


oonym oddelegowania do tak podego zadania. Pomimo antypatii do przeoonych ktrzy czsto nie znali si na policyjnej robocie, za to zawsze chtnie wchodzili w alianse z politykami a moe wanie dziki niej i jeszcze po trosze dziki katolickiemu sumieniu, nadkomisarz zosta pierwszorzdnym oficerem. Nie zmieni tego fakt, e nie potrafi nauczy si szacunku czy choby tolerancji dla przeoonych. Stale zocio go, e przeoeni niejed- nokrotnie wiadomie niszczyli to, do czego on sam et con- sortes dochodzili z naraeniem wasnego ycia. Tak jak w przypadku dziaalnoci Fundacji Pro Civili.

I jak w przypadku zezna Masy

*

Wiedziaem, o czym nadkomisarz mwi. W 2003 roku, jako pierwszy dziennikarz, dotarem

i opublikowaem najbardziej tajne materiay dotyczce przestpczoci zorganizowanej, tzw. Akta Masy, zeznania najsynniejszego wiadka koronnego w Polsce, ujawniajce kulisy powstania mafii pruszkowskiej i jej interesy na styku biznesu i polityki.

W procesach szefw Pruszkowa nigdy nie podj- to wtkw dotyczcych powiza gangsterw z biz- nesem i polityk. Bossowie Pruszkowa, ktrzy nie zginli w zamachach, jak Andrzej Kolikowski Per- shing, lub nie popenili samobjstw w niewyja- nionych okolicznociach, jak Jeremiasz Baraski Baranina, trafiali za kratki za typowe przestpstwa kryminalne. Masa szybko zorientowa si, e prze-


suchujcy go prokuratorzy nie byli zainteresowani wtkami politycznymi i biznesowymi jego zezna, dlatego szybko ich zaniecha i skupi si na klimatach, a nie mrocznych faktach. W efekcie prokuratorzy spisali zeznania najsynniejszego wiadka koronnego w Polsce w formie barwnej opowieci, prezentujcej powstanie mafii pruszkowskiej jako dzieo przypadku, zapoczt- kowanego modzieczymi wybrykami mieszkacw pod- warszawskich miejscowoci. Opowie Jarosawa Soko- owskiego prokuratura wykorzystaa wybirczo. Skupia si jedynie na kryminalnych wtkach zezna Masy, nie interesujc si wtkami najbardziej istotnymi, politycznymi, jednoznacznie wskazujcymi, e prawdziwa mafia jest tam, gdzie z interesami zwyczajnych gangsterw krzyuj si interesy politykw, biznesmenw i sub specjalnych. Wszystkie te interesy czonkowie Pruszkowa prowadzili w porozumieniu i za pozwoleniem ludzi na wysokich stokach, wywodzcych si ze sub specjalnych PRL, prawdziwych szefw mafii, ktrych nazwiska w przeciwiestwie do nazwisk czonkw Pruszkowa nigdy nie przebiy si na pierwsze strony gazet. Moje zainteresowania zaczynay si tymczasem tam, gdzie koczyo si ledztwo prokuratorw. Sol mafii byli bowiem nie chopcy z ferajny, ale ich mocodawcy. Nie trzeba byo szuka gboko, by znale tych ostatnich. To nie wolny rynek i demokracja sprawiy, e w III RP nagle pojawia si przestpczo zorganizowana. Ta ist- niaa bowiem i w PRL, a wysocy funkcjonariusze policji i oficerowie sub specjalnych byli jej inspiratorami. Nie byo dzieem przypadku, e najgroniejszymi pol- skimi przestpcami zostali Jeremiasz Baraski Barani-


na, Andrzej Kolikowski Pershing, Leszek Danielak Waka czy Nikodem Skotarczak Niko. Wszyscy byli wsppracownikami PRL-owskich sub specjalnych i dla swoich opiekunw prowadzili lewe interesy jeszcze w latach siedemdziesitych i osiemdziesitych. Gdy skoczya si PRL, setki oficerw sub specjalnych majcych bliskie kontakty z podziemiem po prostu stano na jego czele. To oni zorganizowali nielegalny handel paliwami, alkoholem, zakadali firmy ochroniarskie, zaczli dziaa w brany usug finansowych, w handlu zagranicznym, handlu broni, podjli dziaalno parabankow. W tym okresie wszystko dziao si za zgod i wiedz byych funkcjonariuszy Suby Bezpieczestwa i Wojskowych Sub Wewntrznych, a wikszo przywdcw podzie- mia bya powizana z tymi subami. Utworzony na styku sub specjalnych i agentury ukad przetrwa przez cay okres III RP. I dopiero ten ukad stworzy podwali- ny prawdziwej mafii.

Najciekawsze w zeznaniach Masy byo to, co wiadek koronny opowiedzia o interesach mafii z Sojuszem Lewicy Demokratycznej, parti majc w tamtym czasie pozycj rwnie mocn, co kilka lat pniej Platforma Oby- watelska. Take SLD miao swojego prezydenta Alek- sandra Kwaniewskiego, swojego premiera Leszka Millera i koordynatora sub specjalnych Andrzeja Bar- cikowskiego. Nie zwaajc na takie realia Masa zezna: mafia pruszkowska przez lata dogldaa interesw grupy politykw SLD. Gangsterzy i politycy partii rzdzcej po- dzielili midzy siebie rynek automatw do gier, z ktrego czerpano dochody idce w setki milionw zotych. Zacz-


o si od maszyn do gier, a potem byy take milionowe poyczki dla politykw. Czowiekiem, ktry udziela po- yczek w imieniu Pruszkowa by Bogusaw Bagsik. To do niego przychodzili m.in. posowie SLD Jerzy Dziewul- ski i Ireneusz Sekua, wicepremier w rzdzie Mieczysa- wa Rakowskiego. Gotwka, ktr poyczali, pochodzia z kieszeni zaprzyjanionego z Bagsikiem Andrzeja Koli- kowskiego (Pershinga).

Masa powiedzia tak duo, e prokuratorzy nie chcieli sysze wicej. Doszo do tego, e wrcz bali si sucha tego, co najwaniejszy wiadek koronny w Polsce mia im do powiedzenia na temat powiza gangsterw i politykw z SLD. Te zeznania, to bya bomba atomowa, bo do tego momentu wszystko, co mwi Masa, a priori uznawano za fakty. Zeznania Jarosawa Sokoowskie- go s wiarygodne publicznie stwierdzi Marek Wal- czuk, przewodniczcy skadu sdziowskiego w procesie najgroniejszego polskiego gangu i w oparciu o nie ska- za na dugoletnie wyroki wizienia cay zarzd Prusz- kowa. Powsta wic powany dylemat: jeeli Masa by jak dotd uznawano cakowicie wiarygodny, to do wizienia powinni pj take politycy SLD. Gdyby za zmieniono zdanie i Masa straciby wiarygodno, naleaoby uwolni gangsterw z Pruszkowa. Ale to rozwizanie niosoby ze sob katastrofalne skutki w od- biorze spoecznym, bo wczeniej wielu politykw SLD zbudowao swj wizerunek na jak mwiono roz- prawie z mafi. Ostatecznie wic wybrano rozwizanie porednie uznajc, e Jarosaw Sokoowski jest wiarygodny, ale tylko w poowie. W tej dokadnie poowie, w ktrej mwi o gangsterach.


Czy jednak mona by wiarygodnym do poowy, czy mona by do poowy w ciy? pytali prokuratorzy krajowi, ktrzy nie zgadzali na ten kompromitujcy i sprzeczny z prawem kompromis. Mimo to prowadzcy ledztwo skupili si wycznie na wtkach kryminalnych, cakowicie pomijajc wtki polityczne. Te ostatnie miay pozosta opatrzone klauzul tajnoci i nie ujrze wiata dziennego. Kto si jednak zdenerwowa i w 2003 roku pene zeznania Masy, najbardziej wwczas tajne dokumenty w Polsce, trafiy w moje rce. Gdy kilka miesicy pniej, po weryfikacji dokumentw, przygotowywaem tekst dla Tygodnika Wprost, informatorzy, dziki ktrym je pozyskaem, ostrzegli mnie: nie dopu, by przed publikacj na miecie wiedziano, e masz takie materiay, bo to potencjalnie niebezpieczna sytuacja. Tymczasem na tydzie przed planowan dat publikacji zadzwoni kolega z innej redakcji.

Mam pytanie off the record. O przygotowywanym przez ciebie tekcie na miecie a huczy. Kiedy go wo- dujecie? Stao si wic to, co nie miao prawa si sta.

I wanie wtedy do dziaania przystpili ONI. Na trzy dni przed planowan publikacj w tygodni-

ku Wprost dziennik ycie Warszawy zamieci na pierwszej stronie artyku, wedug ktrego w zeznaniach Sokoowskiego pojawio si nazwisko posa Pawa Pi- skorskiego z opozycyjnej wwczas Platformy Obywa- telskiej. Materia napisaa znana i ceniona dziennikarka, niemajca dotd adnych wpadek. Informacja cakowicie zdominowaa wydarzenia dnia. To od niej i reakcji na ni zaczynay si wszystkie serwisy radiowe i telewizyjne. W Sejmie a by to dzie sejmowych posiedze za-


wrzao. Jako pierwszy wyszed na mwnic Leszek Mil- ler.

To nas oskarano o rne rzeczy i w tej sali, i w me- diach, a tymczasem dzi dowiedzielimy si, e to posowie z opozycji wsppracowali z mordercami z

najwikszej przestpczej organizacji w Polsce grzmia premier. Po nim na mwnic wychodzio jeszcze

kilku innych posw SLD, ktrzy z dezaprobat opowia- dali o korupcji i hipokryzji

posw opozycji. Ci ostatni bronili si bez przekonania, no bo jak tu pole- mizowa z

zeznaniami samego Masy? Jako jeden z ostatnich na mwnic wyszed kolega Piskorskiego, Jan Rokita,

ktry zada, by odtajni cz akt Masy wiadczc rzekomo o powizaniach jego partyjnego kolegi z bandytami. W Sejmie zarzdzono dwugodzin- n

przerw, po ktrej na mwnic wyszed koordynator sub specjalnych, Andrzej Barcikowski.

W zeznaniach Jarosawa Sokoowskiego nie wy- stpuje nazwisko pana Pawa Piskorskiego oznajmi krtko. Trudno opisa to, co nastpio pniej. Oburze- nie, wrzenie w sejmowych awach, istne pandemonium. W tym momencie na mwnicy ponownie pojawi si premier Leszek Miller, ktry od razu przeszed do rzeczy.

Z tego miejsca chciabym gorco przeprosi posw opozycji, ale wszyscy na tej sali padlimy ofiar kam- stwa i manipulacji mediw. To przykad, ktry pokazuje, jak atwo pa ofiar dziennikarskiej nierzetelnoci.

Leszek Miller kaja si dugo, przy okazji podajc przykady dziennikarskich wpadek i tumaczc, dlaczego mediom nie naley bezkrytycznie ufa. Inni posowie,


z prawej, jak i lewej strony sejmowej sali, potakiwali w milczeniu.

Na wszystko, co si dziao, patrzyem z niedowierza- niem, jak na wydarzenia w kinie. Ale to nie byo kino to dziao si naprawd.

Pawe Piskorski nigdy nie by czowiekiem z mojej bajki, raczej jej zaprzeczeniem. To za jego rzdw w Warszawie zbudowano tunel wzdu Wi- sy, to take on nie potrafi wytumaczy si z ogromnego majtku opowiadajc, e pienidze wygra na giedzie i tym podobne bzdury, w ktre jak mawia Przemek Wojciechowski nie uwierzyby nawet pies. Ale fakty byy takie, e w zeznaniach Masy jego nazwisko nie wystpowao. Kropka. Jak to wic moliwe, e moja koleanka, ceniona i rzetelna dziennikarka, po- penia taki bd?

Od pocztku byem przekonany, e kto j oszuka. Caa jej zawodowa przeszo wiadczya o tym, e

bya bardzo ostronym reporterem. Wszystkie dokonane przez ni kontrowersyjne odkrycia byy zawsze dokadnie udokumentowane. Tymczasem w tej sytuacji nie miaa adnych kontrargumentw. To byo zupenie do niej niepodobne. Jeli wierzy poszlakom, to dziennikarka, nie majc adnych podstaw, wyssaa z palca histori i opublikowaa j, jak jaki dziennikar- ski zamachowiec-samobjca. To zdecydowanie nie byo w jej stylu, dlatego od pocztku nie wierzyem w tak wersj wydarze. Jak byo naprawd, mogem si tyl-


ko domyla. Przypuszczaem, e koleanka wierzya w swoj histori, ale po drodze co si wydarzyo i fakty okazay si faszywe. A to znaczy, e ufaa swojemu informatorowi albo e kto wiadomie podrzuci jej nie- prawdziwe dane. Braem pod uwag take i t moliwo, e grozio jej tak due niebezpieczestwo, i rzucia rcz- nik, e wolaa wyj na niekompetentn idiotk, ni pod- j walk.

Dopiero pniej, po rozmowie z dziennikark, dowiedziaem si, jak byo naprawd. Okazao si, e bazowaa na jednoosobowej informacji rdowej. Mao, ale dotd informator, ktrego znaa od lat, by absolutnie pewny i niezawodny. Dlaczego zawid tym razem?

Pod wieczr wydawca ycia Warszawy wystosowa owiadczenie, w ktrym przeprosi wszystkich zaintere- sowanych oraz wprowadzon w bd opini publiczn. Byem jasno i na zimno wiadomy, dokd to wszystko zmierza...

Trzy dni pniej we Wprost ukazaa si moja publikacja, oparta o autentyczne informacje przekazane przez Mas prokuratorom Jerzemu Mierzewskiemu i Elbiecie Grzekiewicz. Zaproszona do telewizji rzecznik rzdu, Aleksandra Jakubowska, skomentowaa j ju o godzinie 8.00 rano.

Tu nie ma o czym mwi. Jak wiarygodni s dzien- nikarze, przekonalimy si trzy dni temu. Proponuj, bymy zajli si powanymi sprawami ucia pytania dziennikarzy o wspprac SLD i gangsterw z Pruszko- wa w kwestii podziau rynku automatw do gier.


W podobnym duchu wypowiedzieli si inni politycy lewicy, z premierem Leszkiem Millerem na czele, a in- dagowany przez dziennikarzy Andrzej Barcikowski tylko si umiecha, odpowiadajc jak nakrcona pyta: no comment.

Z dystansem do caej sprawy, nauczeni dowiadcze- niem z pitku, odnieli si take politycy opozycji.

Gdyby to bya prawda, mielibymy do czynienia z najwiksza afer w III RP. No, ale nie wiemy, czy to jest prawda mwi ostronie Jan Rokita.

Nada sprawie waciwy bieg prbowa jedynie prezes Prawa i Sprawiedliwoci, Jarosaw Kaczy- ski, ktry zorganizowa nawet specjaln konferencj prasow, ale PiS byo w tamtym czasie mao liczc si parti, z szecioprocentowym zaledwie poparciem. W efekcie konferencja zastaa zaguszona wypowiedzia- mi innych politykw i medialnym bekotem. I cho tego dnia news o kooperacji SLD i bandytw by tzw. jedyn- k, czyli najwaniejsz wiadomoci wszystkich pro- gramw informacyjnych wszystkich oglnopolskich telewizji, wiedziaem, e jest pozamiatane, e sprawa bya ju przegrana: ONI wygrali.

By mie pewno, e wszystko jest pod pen kontro- l, nazajutrz po publikacji Sojusz Lewicy Demokratycz- nej zorganizowa konferencj prasow, podczas ktrej rzecznik partii, Jerzy Wenderlich ogosi, i w stosunku do autora oszczerczej publikacji we Wprost czyli w stosunku do mnie zostanie skierowany pozew sdowy z daniem przekazania 200 tysicy zotych na cel spo-


eczny. Jeliby kto zapyta, jak zakoczy si w proces, odpowied byaby krtka: nie zakoczy si, bo nigdy si nie zacz. SLD nie mia zamiaru podawa sprawy do sdu, bo to stwarzao prawdopodobiestwo, e wyda si, jak byo naprawd. Chodzio wycznie o to, by opinia publiczna uwierzya, e dziennikarskie kamstwo jest z gatunku tak powanych, i zakoczy si postpowa- niem sdowym. Innymi sowy chodzio o osignicie efektu medialnego i to si udao.

Publikacja, ktra w normalnym demokratycznym kraju powinna doprowadzi do upadku rzdu, w wyni- ku kombinacji operacyjnej staa si jedynie ciekawostk dnia, co najwyej tygodnia.

Kulisy caej tej operacji poznaem duo pniej. Do- wiedziaem si midzy innymi, e ONI byli zdetermi- nowani do tego stopnia, i nie tylko powicili swojego czowieka, ktry wiadomie wprowadzi w bd dziennikark, w efekcie czego raz na zawsze straci jej zaufanie, ale te mieli gotowy plan B, zakadajcy mniej kosme- tyczne rozwizanie w stosunku do mojej osoby. W ktr stron zmierza w plan, zrozumiaem po wezwaniu do Prokuratury Okrgowej w Pocku.

Gdy dotarem na miejsce, mody prokurator z miejsca przeszed do ataku.

Publikujc tajne dokumenty i ujawniajc tajemnic pastwow zama pan prawo.

Czyli wreszcie kto przyznaje, e opublikowaem prawdziwe informacje. Szkoda, e nie ma tu pana Wen-


derlicha z SLD, ktry publicznie straszy mnie procesem za, jak to uj, napisanie oszczerstw i kamstw.

Nie wezwaem pana tutaj, by mwi o konferen- cjach prasowych politykw, tylko eby panu uwiadomi, e ujawnienie tajemnicy pastwowej moe wiza si z odpowiedzialnoci karn, a precyzujc, z kar po- zbawienia wolnoci do lat 8.

Uwaaem, e istniej powody, dla ktrych opublikowaem posiadane informacje. Chcecie mnie teraz za- mkn w wizieniu na 8 lat za to, e ujawniem opinii publicznej to, co miaa prawo wiedzie?

Zanim podejmiemy decyzj co do przyszych dzia- a, chcemy da panu szans. Jeli powie nam pan od kogo uzyska dokumenty, wemiemy to pod uwag, to bdzie okoliczno agodzca.

Odmawiam ze wzgldu na obowizujc mnie tajemnic dziennikarsk.

Wystpimy do sdu o odebranie panu tej tajemnicy. I prosz by spokojnym, w tej konkretnie sprawie to, czego chcemy, uzyskamy bez problemu.

Nic wam to nie da, bo i tak nie ujawni mojego informatora.

To pjdzie pan do wizienia na kilka lat. Satysfak- cjonuje to pana, chce pan zosta mczennikiem? Prosz pomyle o rodzinie i zastanowi si: czy warto?

Za pytaniami krya si groba i byem wiadomy, e jest realna. Spotkanie przybrao nieoczekiwany obrt, co postawio mnie w stan penej mobilizacji. Ale na ten moment rozmowa bya skoczona, bo wszystko, co byo do powiedzenia, zostao ju powiedziane.


W kilka dni pniej Prokuratura Okrgowa w Pocku zwrcia si do sdu, ktry dokadnie, tak jak zapewni prokurator, odebra mi tajemnic dziennikarsk. Odma- wiajc w dalszym cigu wsppracy z prokuratur sze- dem prost drog na aw oskaronych, ale ani na moment nie dopuciem do siebie myli, e miabym sprzeda ludzi, ktrzy mi zawierzyli. Marek Krl i Staszek Ja- necki, moi wczeni przeoeni w Tygodniku Wprost, prbowali rozadowa atmosfer zapewniajc artem, e redakcja nie zapomni, e systematycznie bd dostawa paczki itd., ale po ich minach widziaem, e zagroenie jest realne, a sprawa powana...

Przepychanka z prokuratur trwaa jeszcze kilka tygodni. Zostaem ponownie wezwany do prokuratury w Pocku, tym razem ju bez chronicego mnie dziennikarskiego immunitetu, za to w towarzy- stwie adwokata. Tu, po kolejnej odmowie wsppracy z mojej strony, poinformowano mnie, e niebawem mog spodziewa si otrzymania aktu oskarenia, a niedugo pniej wezwania na proces karny. W tamtym czasie mogem si tylko domyla, co zdecydowao o tym, e ostatecznie tym razem jeszcze nie trafiem na aw oskaronych. Sadziem, e przyczyn moe by nagonienie wydarze przez moj macierzyst redakcj i wzicie mnie w obron przez kilka innych, a by moe to, e Sd Apelacyjny przywrci mi odebran przez sd pierwszej instancji tajemnic dziennikarsk. Wiedziaem, e biorc pod uwag tzw. liter prawa nie stanowio to dla mnie adnej zasony. Tajemnica dziennikarska to nie immuni- tet poselski, wic prokuratura moga mnie oskary tak


czy inaczej, ale sdziem, e by moe zdecydowa duch prawa. Dopiero pniej dowiedziaem si, jakie byy prawdziwe przyczyny tego, e prokuratura odpucia, e nie miao to nic wsplnego ani z liter, ani tym bardziej z duchem prawa. Okazao si, e po prostu ludzie na wysokich stokach skonstatowali, e taki proces im si zwyczajnie nie opaci, bo przy okazji opinia publiczna mo- gaby pozna zbyt wiele faktw, a to wielu decydentom byo bardzo nie na rk. Poza wszystkim plan B nie musia ju by realizowany, bo zwyczajnie nie byo takiej potrzeby cel i tak zosta przecie osignity.

*

Gone westchnienie nadkomisarza wyrwao mnie ze wspomnie. Uwiadomiem sobie, e gospodarz mnie obserwuje. Czuem, e czowiek obdarzony taka empati rozumia mnie: rozumia to, e wci nie wiedziaem ani co o tym wszystkim myle, ani czy w ogle chc si tym zajmowa.

By opanowany, na jego twarzy nie byo ju ani ladu po wzburzeniu sprzed kilku minut.

To nie jest zwyczajna sprawa i jeli zdecydu- jesz si ni zaj, to mam nadziej, e we wasnym, dobrze pojtym interesie, nie zlekcewaysz naszych przeciwnikw. Historia jest duga i skomplikowa- na, dlatego wrcimy do niej jutro, jak ju odpoczniesz i zapoznasz si z aktami. Chc, eby wiedzia, e wcale mi si to wszystko nie podoba, ale ja te poru- szam si po omacku i nie mam wyboru. Dugo waha-


em si, czy mwi ci o tym wszystkim, ale po odrzu- ceniu kilku wariantw nikt inny nie przyszed nam do gowy. Oczywicie jeli nie chcesz, nie musisz si tym zajmowa. Zapoznaj si z aktami i jeli nie za- chcesz si babra w tym bagnie, zrozumiem, a ty zapo- mnisz, e to czytae. Tak czy inaczej, za kilka dni, jeli zechcesz, odwioz ci na pocig do Warszawy. Dzi i jutro czuj si moim gociem.

Gdy cicho zamykaem drzwi, wci sta przy oknie spokojnie patrzc w dal, a w jego smagej twarzy nie byo ani niepokoju, ani wyczekiwania. Ot, dobry czowiek policjant, ktrego nie mona lekceway

ROZDZIA II JAK WSI ROZPRACOWAY PRO CIVILI

JAK WSI ROZPRACOWAY PRO CIVILI 39

ROZDZIA II JAK WSI ROZPRACOWAY PRO CIVILI

Pokjnagrze,ktrynadkomisarzwyznaczymidopracy i zamieszkania, nie przypomina apartamentu, o jakie mona by podejrzewa takie zamki. By to do duy po- kj, ponury, ale funkcjonalny, umeblowany gwnie sta- lowoszarymi szafami na akta, ze stalowoszarym stoem, na ktrym sta szary czajnik elektryczny, i stalowosza- rymi fotelami, ktre byy twarde, jak stal. Ale przynajmniej ten wystrj zmusza czowieka do koncentrowania si na sprawie, nie byo niczego, co odcigaoby uwag czy wzrok. A ja po nieprzespanej nocy w zimnym wa- gonie PKP wanie koncentracji potrzebowaem teraz najbardziej.

Zaparzyem kaw i wziem si do pracy. Czytaem powoli i z uwag, eby nie przeoczy ad-

nego istotnego szczegu. Zanim pnym wieczorem za- mknem pierwsz teczk, zdyem zapisa w notesie kilka stron. Porzdkowaem informacje w punktach i pytaniach, na ktre miaem znale odpowiedzi na kolejnych kartach. Nie byem pewien, czy chronologiczny porzdek by dzieem nadkomisarza, czy innych policjantw, ktrzy wedle tego systemu prowadzili ledztwo.

Ju pierwsze strony dokumentacji wskazyway, e b-


dzie to niezwykle interesujca lektura. Oczywicie, jeli kto interesowa si mierci i upodleniem. Nigdy jeszcze nie byem w Afryce i nigdy jeszcze wielki pyton tygrysi nie spad na mnie z gazi wysokiego drzewa, aby ople mnie miadcym uciskiem, ale nie musz ju tam jecha, by opisa takie przeycie, gdy ju wiem, co si wtedy czuje. Cakowite zaskoczenie i przekonanie, e to si nie moe dzia naprawd przemieszane z absolutn pewnoci, e to jednak dzieje si naprawd, staway si moim udziaem w miar jak zagbiaem si w lektur akt. Z dokumentw wynikao, e gwnymi zaoycielami Pro Civili byli Anton Wolfgang Kasco, poszu- kiwany listem goczym za malwersacje finansowe w spce Advantage, i Patryk Manfred Hollet- schek, twrca pierwszej w Polsce piramidy finansowej Global System, aresztowany przez policj w 1998 roku. Holletschek zaangaowany by w interesy z Olegiem Biaym, oficjalnie biznesmenem, ktry zosta penomocnikiem spki Billa Poland. Fak- tycznie jednak by bezwzgldnym gangsterem, stojcym na czele grupy wywodzcej si z byych onierzy P- nocnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej stacjonujcych w Legnicy oraz z czonkw ukraiskich grup przestpczych, dokonujcych na Ukrainie zamachw bombowych i zabjstw na zlecenie. Najbliszymi wsppracownikami Biaego byli patni mordercy Aleksander Szogalew, Wowa Ozwaniec, Jurij Iwaniewicz, Marko Woodomir, Artur Eugeniewicz oraz Micha Panasiuk peudonim Bingo. Grupa bya cile powizana z rosyjskim sekto- rem bankowym oraz z osobami penicymi wysokie funk- cje w rosyjskim aparacie wadzy. Na terenie Warszawy


gangsterzy Olega Biaego prowadzili cis wspprac z szefami Pruszkowa, gwnie z Leszkiem Danielakiem pseudonim Waka i Jackiem Haronem, a take z han- dlarzem broni Leszkiem Grotem. Z rozpracowania Cen- tralnego Biura ledczego wynikao, e Oleg Biay zna si z Wak jeszcze z okresu stacjonowania Rosjan w Legnicy. Jako miejsce spotka w Warszawie wybrali kawiarni w Sejmie. Wsppraca bya rnorodna: od przemytu samochodw drog ldow i lotnicz, poprzez handel narkotykami, na handlu spirytusem i perfumami skoczywszy

Fundacja Pro Civili zostaa powoana do ycia w poowie lat dziewidziesitych, z kapitaem za- oycielskim wynoszcym trzysta tysicy zotych, i formalnie miaa zajmowa si wspieraniem oficerw wojska polskiego oraz innych osb take ich rodzin ktre poniosy szkod bronic bezpieczestwa i porzdku prawnego RP. Rok po stworzeniu Fundacji rozszerzono jej dziaalno o porednictwo ubezpiecze- niowe, handel sprztem naukowo-technicznym, dziaalno w branach budowlanej, przemysu drzewne- go, papierniczego, skrzanego, dziaalno usugow w branach budowlanej, drzewnej, informatycznej, przemysu spoywczego, organizowania targw, wystaw, przetargw, aukcji oraz import i eksport. Pod koniec lat dziewidziesitych Pro Civili dziaaa ju w caym kraju i otworzya dwa orodki zamiejscowe: przy firmie Quorum Agencja Marketingowa w Krakowie oraz w kooperacji ze spk z o.o. Metro w Nowej Soli. Osobami zajmujcymi w tym czasie kierownicze stano-


wiska w Fundacji byli midzy innymi genera Stanisaw witalski, pukownik z III Zarzdu WSI Marek Wolny, porucznik Marek Olifierczuk, pose Samoobrony Janusz Maksymiuk oraz kapitan WSI Piotr Polaszczyk przewodniczcy rady Fundacji. Ten ostatni w latach 2000 2001 przedstawia si jako penomocnik Ministra Obro- ny Narodowej.

Zdaniem prowadzcych ledztwo oficerw Central- nego Biura ledczego skad osobowy Fundacji, podej- mowane dziaania, a take prowadzone wzgldem niej operacyjne procedury osonowe jednoznacznie wskazyway, i byo to przedsiwzicie zorganizowane przez Wojskowe Suby Informacyjne, pod cisym nadzorem Ministerstwa Obrony Narodowej.

Fundacja rozpocza dziaalno od reprezento- wania w Polsce austriackich firm ubezpieczeniowych, a pierwszych naduy dokonano w ramach kooperacji z Fundacj Dziecko Warszawy. Nastpnie w celu zor- ganizowania procederu wyudze podatku VAT utworzo- no kilkadziesit firm powizanych osobowo i kapitaowo z Pro Civili, midzy innymi Pro Civili Leasing, Ol- bart, Glicor, Sicura, Adar, Ortis i wiele innych. Z utworzonymi przez siebie podmiotami Fundacja za- wara setki fikcyjnych umw na sprzeda i leasing nie- istniejcych produktw, maszyn rolniczych, samochodw czy systemw komputerowych o wartoci od setek tysicy do kilkunastu milionw zotych kady. Jednym z licznych przykadw udokumentowanej przez funkcjonariuszy CB przestpczej dziaalnoci Fundacji stanowiy jej rozliczenia ze spk Ortis. Fundacja


kupowaa od spki sprzt rolniczy, by ju nastpne- go dnia ten sam sprzt spce odsprzeda, a ta z kolei sprzedawaa go kolejnym spkom krzakom. Z ustale CB wynika, e wszystkie maszyny i urzdze- nia rolnicze, ktre byy przedmiotem fikcyjnych wielomilionowych transakcji pomidzy Ortis, a Pro Civili, byy zainstalowane pod adresem spki Ortis. Nikt ich nigdy nie demontowa i nigdzie nie przewozi, a sprzeda odbywaa si jedynie na fakturach. Podobny przestpczy proceder Pro Civili prowadzia na rynku nieruchomo- ci. Spka Olbart kupia zesp paacowy Bojada za siedemdziesit tysicy zotych, ale sprzedaa go Fundacji Pro Civili ju za ptora miliona zotych, z czego ponad wier miliona mia wynie sam podatek VAT. Przebi- cie byo dwudziestokrotne. Umowa kupna, wbrew prze- pisom Kodeksu Cywilnego, nie zostaa sporzdzona w formie notarialnej. Pi dni pniej na cao transakcji zostaa wystawiona faktura korygujca. wiadczyo to o tym, e bya to czynno pozorna, ktra pozwolia Fun- dacji unikn zapacenia nalenego podatku w wysokoci wier miliona zotych. Fundacja podpisaa te kontrakt z Hyundai Corporation Poland na dostarczenie tysica pojazdw Sonata oraz oddzielne kontrakty na modele w trzech rnych wersjach wyposaenia. We wstpie kontraktu podstawowego zawarto zapis, i zakup dokonany bdzie w celach zwizanych z krajow dziaalnoci, po- legajc na wydzierawieniu tysica pojazdw Hyundai Sonata firmie prowadzcej dziaalno takswkow lub wynajmujcej samochody. Cakowity koszt kontraktu wynosi bez maa osiemdziesit jeden milionw zotych. W dniach zakupu samochodw spka Hyundai Corpora-


tion Poland wystawia faktury korygujce VAT z adnota- cj udzielony rabat. We wszystkich transakcjach prze- prowadzonychpomidzytymispkamizastosowanorabat w wysokoci trzydziestu siedmiu procent. Fundacja odli- czya VAT od faktur wyszych, bez rabatu. Z ustalonych przez policj danych wynikao, e Fundacja odebraa tylko okoo stu z zamwionych aut, poniewa operacja zostaa przerwana wskutek wszczcia kontroli skarbowej w Fundacji Pro Civili. Ustalenia policjantw CB wskazyway, i podobnie, jak w innych sytuacjach, Fun- dacja nie miaa nigdy zamiaru zrealizowa podpisanych umw, a jedynie obraca wynikajcymi z nich wierzytel- nociami w celu wyudzenia kredytw bankowych.

Innym niezwykle interesujcym przykadem zawiera- nia przez Pro Civili fikcyjnych umw w celu wyudzenia podatku VAT i zalegalizowania pienidzy pochodz- cych z mafijnej dziaalnoci stay si transakcje, ktrych przedmiotem byy systemy komputerowe UNIMED. By to system przeznaczony do zarzdzania duymi jednostkami w subie zdrowia. Pro Civili podpisaa z Fundacj Rozwoju Integracji Dzieci trzy umowy leasingu programu UNIMED o cznej wartoci omiu milionw zotych. Za kadym razem cena jednostko- wa programu bya inna, co tumaczono rzekomo inn wersj nieistniejcego produktu. Cz wierzytelnoci z tych umw Pro Civili sprzedaa spce Pati Sp. z o.o., a nastpnie rzekomo kupia od Pati Soft ponad 300 stanowisk programu UNIMED za kwot wielokrotnie wysza, cznie ponad dwanacie milionw zotych.


Innym systemem komputerowym, ktrym handlowaa Fundacja Pro Civili by AXIS. Z dokumentw wynikao, e system ten by przedmiotem zakupu w Centrum Usug Produkcyjnych Wojskowej Akademii Technicznej (CUP WAT) i mia suy do zabezpieczenia dokumentw przed moliwoci ich podrabiania oraz umoliwia szyb- k i bezbdn weryfikacj wiarygodnoci dokumentw. ledzc obieg papierw w tej sprawie biegli stwierdzili, e wytwrc systemw AXIS mia by rzekomo CUP WAT, nabywc Glicor, a kolejnym nabywc Fundacja Pro Civili, ktra leasingowaa te systemy spce Kiu- mar. Niedugo pniej spka Kiumar dotychcza- sowy leasingobiorca objawia si jednak jako sprze- dawca systemu AXIS dla Pro Civili, tego samego systemu, ktry leasingowaa od Pro Civili. Fundacja dokonaa zakupu systemu AXIS za czn kwot ponad szesnastu milionw zotych, z czego zapacia tylko dziewi milionw, a na kontach rozrachunkowych spek Glikor i Kiumar stwierdzono kompensaty nale- noci Glicor do zobowiza Kiumar. Wierzytelno- ci Fundacji wynikajce z umw leasingowych zostay sprzedane bankom. Ustalono, e Wojskowa Akademia Techniczna nie bya ani producentem, ani leasingobiorc systemu AXIS. Producentem systemu nie bya rwnie Fundacja ani spka Glicor. Nie zostay potwier- dzone informacje spki Glicor przekazane na pimie Fundacji Pro Civili, e leasingowany przez ni system AXIS zainstalowany by na Wojskowej Akademii Technicznej i w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W trakcie kontroli UKS Ministerstwo Spraw Zagranicz- nych zaprzeczyo temu faktowi. Z zezna pracownikw


Fundacji wynika, e transakcje z Wojskow Akademi Techniczn i spk Kiumar byy zaatwiane osobicie przez prezesw Fundacji, kapitana Piotra Polaszczyka i Krzysztofa Werelicha, i to im oddawane byy faktury wystawione przez Pro Civili za usugi leasingowe.

cznie midzy wszystkimi podmiotami biorcy- mi udzia w tym przestpczym procederze odbyy si setki transakcji dotyczce fikcyjnej sprzeday programu UNIMED i AXIS o cakowitej wartoci idcej w setki milionw zotych. Najciekawsze w caej sprawie byo jednak to, co ustalono ponad wszelk wtpliwo: przedmiot tych wszystkich umw, czyli systemy UMI- MED i AXIS, w ogle nie istniay, a faktury sprzeda- y wystawione przez Kiumar i Glicor na Pro Civili stanowiy udokumentowanie czynnoci, ktre nigdy nie zostay dokonane. Celem wystawienia wszystkich tych faktur byo obejcie przepisw podatkowych i uzyska- nie dokumentw pozwalajcych na wyudzenie niena- lenych zwrotw podatku w wysokoci kilkudziesiciu milionw zotych, a w pniejszym okresie take pranie brudnych pienidzy dla grupy pruszkowskiej. Takich i podobnych transakcji Pro Civili przeprowadzia setki, kadorazowo zawyajc kwoty podatku naliczonego i zarazem obniajc podatek naleny o dziesitki milionw zotych. Nadto pod zastaw fikcyjnych umw leasingowych na system UNIMED Pro Civili uzyskaa szereg wielomilionowych kredytw.

Kolejne karty pierwszej z teczek wyjaniay, co nadkomisarz mia na myli mwic, e ta sprawa to naj-

NIEBEZPIECZNE ZWIZKI BRONISAWA KOMOROWSKIEGO 47

wyszy poziom szamba. Pokazyway te zarazem, jak tytaniczn prac wykonali oficerowie Centralnego Biura ledczego wykazujc istniejce na wielu poziomach ale zawsze doskonale kamuflowane powizania pomidzy Pro Civili i najbardziej wpywowymi gangsterami o midzynarodowej renomie, takimi jak Jeremiasz Bara- ski pseudonim Baranina, czowiek, ktrego nie trzeba mi byo specjalnie przedstawia.

Oficjalnie Jeremiasz Baraski, podobnie jak Oleg Bia- y, by wzitym biznesmenem, ktry prowadzi interesy z wielkim rozmachem. W Belgii kierowa rozlewni alkoholu i firm przewozow Cargo Express Trading, w Rosji mia koncesj na sprzeda wdki Stolicznaja, z kolei w Austrii udziay w wiedeskich lokalach ga- stronomicznych i dyskotekach. W rzeczywistoci by to pozr dla waciwej dziaalnoci Baraniny, jak wymu- szenia haraczy, przemyt papierosw i alkoholu, handel narkotykami, kobietami, no i przede wszystkim koope- racja na wielk skal z Pruszkowem i osobami sku- pionymi wok tej najwikszej organizacji przestpczej w Polsce: Nikodemem Skotarczakiem pseudonim Niko, Tadeuszem Maziukiem pseudonim Sasza czy Wojcie- chem Papin, praw rk Andrzeja Zieliskiego pseudonim Sowik. Uzyskany na drodze przestpstw majtek Baranina pra przez sie spek i fundacji. Jedn z nich bya fundacja Dar ycia ulokowana na warszawskiej Woli, rzekomo zajmujca si pomoc dla chorych dzieci. Fundacja Dar ycia zostaa zaoona przez Pawa Mil- lera pseudonim Maolat lub Wariat, nastpc Andrze- ja Kolikowskiego Pershinga w mafii pruszkowskiej, a wczeniej jednego ze skarbnikw Pruszkowa.


Maolat da si pozna policji, gdy w jego mieszkaniu funkcjonariusze CB znaleli midzy innymi w peni sprawn wyrzutni granatw przeciwpancernych typu Bazooka, ktr mona niszczy czogi, i granaty za- czepne RG-42. By te cznikiem pomidzy mieszkaj- cym w Wiedniu Baranin i Pruszkowem.

Innym powiernikiem Jeremiasza Baraskiego, na- zywanym przez niego Dziadkiem, by Tadeusz de Vi- rion, jeden z najbardziej znanych polskich adwokatw. To nie on jednak, a tym bardziej nie Wariat zadbali o bezkarno Baraskiego. Tu gwarantem bya tajna wsppraca Baraniny z niemieckim Federalnym Urz- dem Kryminalnym (BKA). W schykowym okresie ycia do wsppracy zwerbowaa go take policja austriacka, Wydzia do spraw Zwalczania Przestpczoci Zorgani- zowanej (EDOK). Dziki takim kontaktom Baranina nie tylko nie musia obawia si ekstradycji do Polski, ale by rwnie poza zasigiem Interpolu. Innego rodzaju gwarantem nietykalnoci Baraskiego i zabezpieczeniem jego licznych interesw w Polsce bya bliska znajomo ze Zdzisawem Herszmanem, formalnie konsultantem szwedzkiej firmy budowlanej ABV, w rzeczywistoci za szar eminencj pwiatka funkcjonujcego na styku dygnitarzy PRL, sub specjalnych i przestpczoci zorganizowanej. Baraski i Herszman poznali si przed laty w Casino Poland w Hotelu Marriott w Warszawie. Wsplne zainteresowanie hazardem stao si zaczy- nem znajomoci, ktra w krtkim czasie przerodzia si w zayo. W efekcie Herszman zapozna i zarczy za Baraskiego nie tylko przed zarzdem Pruszkowa,


ale te przed partyjnymi dygnitarzami wywodzcymi si z PRL. Dla Baraskiego byy to kontakty bezcenne, bo Herszman utrzymywa stosunki z najwaniejszymi przedstawicielami komunistycznych rzdw. W przeszoci zna dobrze nawet Leonida Breniewa, a w schykowym okresie PRL generaw Wojciecha Jaruzelskie- go, Czesawa Kiszczaka i Jerzego Urbana. By rwnie penomocnikiem Jolanty Kwaniewskiej w firmie Royal Wilanw i jednym ze wsporganizatorw witeczne- go spotkania Kwaniewskich w hotelu Marriott z grup przestpczych biznesmenw. Zdzisaw Herszman mia bardzo dobre kontakty z pracownikami Biura Ochrony Rzdu, ktrzy zapewniali mu ochron. Otrzymywa do dyspozycji wojskowy samolot i na zawoanie mia moliwo korzystania z rzdowych samochodw.

AjednakparadoksalnienatejznajomocitonieBaraski, a Herszman i jego otoczenie zyskali wicej. Z informacji oficerw CB wynikao bowiem jednoznacznie, e to Herszman by osob wprowadzajc Baranin w rodowisko WSI, a to byskawicznie zaowocowao za- angaowaniem tego ostatniego w dziaalno na rzecz Pro Civili. rda operacyjne policji wskazyway, e Baranina odda Fundacji nieocenione usugi, zarwno na polu dziaalnoci biznesowej, jak i osonowej. Innymi sowy tropy kilku samobjstw osb przeszkadzajcych w dziaalnoci Pro Civili wiody wprost do Wiednia

Zanim jednak nastpio powane zaangaowanie Ba- raskiego w dziaalno na rzecz Fundacji, Herszman razem z on Baraniny, Krystyn, zaoyli Fundacj


Bezpieczna Suba. Oficjalne celem tej fundacji bya pomoc polskiej policji. W rzeczywistoci bya to przy- krywka dla dziaalnoci grupy pruszkowskiej. Przy powstaniu z kolei tej fundacji Herszman wykorzystywa swoje wpywy w Ministerstwie Spraw Wewntrznych. Zaczo si od spotkania w tej sprawie wesp z Mar- kiem Minchbergiem, wspzaoycielem fundacji Bez- pieczna suba z wczesnym wiceministrem spraw wewntrznych, Janem Widackim. W efekcie na polece- nie wiceministra w proces powstania fundacji zaangao- wa si wczesny wicedyrektor biura prawnego MSW, pniejszy wiceszef Urzdu Ochrony Pastwa, Jerzy Nka i dalej ju poszo. Nka opracowa statut fundacji, w ktrym zawarto jej cele, przynajmniej te formal- ne: pomoc w szkoleniach funkcjonariuszy resortu spraw wewntrznych, zakup sprztu, wymiana informacji, handel wyrobami z metali szlachetnych i dzieami sztuki. W dziaalno tak powstaej Bezpiecznej suby nieomal na samym jej starcie zaangaowali si znani ju wwczas biznesmeni: Andrzej Kuna oraz Aleksander a- giel organizatorzy wiedeskiego spotkania biznesmena Jana Kulczyka z rosyjskim szpiegiem Wadmirem Aga- nowem i wspwaciciele firm Concordia Development, Billa Poland oraz Polmarck. W Concordii Development prezesem zarzdu ustanowili Wojciecha Czerniaka, byego szefa wywiadu, a wczeniej, na pocztku lat osiemdziesitych, konsula w Wiedniu, z kolei w Polmarcu za- trudnili Wadimira Aganowa. Koo si zamkno, gdy penomocnikiem tej samej firmy zosta take Oleg Biay, lider grupy przestpczej wywodzcej si z byych onierzy i oficerw Pnocnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej


stacjonujcych w Legnicy Nie trzeba byo duej wnikliwoci, by spostrzec, e za-

oenia Bezpiecznej suby i Pro Civili byy nieomal identyczne. Obydwie fundacje formalnie miay wspiera oficerw sub mundurowych i urzdnikw pastwowych, ktrzy suyli pastwu polskiemu, a ktrych spotka trudny los np. podupadli na zdrowiu bd znaleli si w trudnej sytuacji yciowej. W rzeczywistoci obydwie fundacje nieomal natychmiast po rozpoczciu dziaalnoci zaangaoway si w intratne przedsiwzi- cia biznesowe prowadzone na nieprawdopodobnie du skal. Z odsyaczy zawartych w dokumentach CB, ktre miaem przed sob, wynikao jednoznacznie, e po- dobiestwa midzy obiema fundacjami nie byy dzieem przypadku. Zreszt nic tu nie byo dzieem przypadku! Przy bliszym przyjrzeniu si poszczeglne elemen- ty tej ukadanki przystaway do siebie, niczym dobrze zaprojektowane puzzle. Np. Jerzy Nka, gdy powsta- waa Pro Civili, by zastpc Szefa Urzdu Ochrony Pastwa, a nastpnie penicym obowizki Szefa UOP. W opinii prowadzcych ledztwo policjantw fakt ten by istotny o tyle, e to wanie Urzd Ochrony Pastwa wraz z Wojskowymi Subami Informacyjnymi mia roz- pracowywa przestpcz sie powsta wok Pro Civi- li. W rzeczywistoci wszelkie dziaania obu tych sub wobec Fundacji miay charakter nie tyle ledczy, co pre- wencyjno-ochronny

Byem zmczony, potwornie zmczony, i miaem naprawd do, ale nie mogem si oderwa od trzymanej w rkach lektury. Nie potrafiem oderwa si od czytania


akt, ktrych zasb informacji zdecydowanie mnie prze- rasta i ktre, nie wiedzie czemu, powierzono wanie mnie. Gdybym mia wicej si, by moe znalazbym kilka sensownych powodw, dla ktrych policjanci Centralne- go Biura ledczego bo nie miaem wtpliwoci, e nie bya to indywidualna decyzja nadkomisarza to wanie takiego amatora obdarzyli zaufaniem. Po co si jednak wysila, skoro mogem zwyczajnie zapyta? Postanowi- em zrobi to przy pierwszej nadarzajcej si okazji. Zro- biem sobie trzeci z kolei kaw i wrciem do lektury

Nastpne karty wyjaniay, dlaczego jak to uj nadkomisarz w tej historii Jarosaw Sokoowski odgrywa bynajmniej nie marginaln rol. Z informacji zebranych przez oficerw CB wynikao, e zwor- nikiem pomidzy kierowan przez WSI Fundacj Pro Civili a grup pruszkowsk by warszawski klub Planete. Formalnym wacicielem Planete bya fir- ma Mekka naleca do Suzan Tonuzi, Amerykanki, ktra za swj adres zameldowania w Polsce podawaa miejsce zamieszkania Roberta Eckerta, jednego z czonkw Pro Civili. Tonuzi bya on Andreasa Edlinge- ra pseudonim Andy, przedstawiciela woskiej mafii w Polsce, poszukiwanego listem goczym przez austriac- k policj. Andy jak wynikao z dokumentw zebranych przez oficerw Centralnego Biura ledczego by czonkiem Cosa Nostra, ktrego nawet woscy mafiosi nie byli w stanie znosi. Zgodnie ze swoimi zasadami sycylijska mafia nie zabijaa nigdy bez celu, lecz tylko z uzasadnionych wzgldw handlowych. Natomiast zdaniem woskiej policji, do raportw ktrej dotarli oficero-


wie CB, Andy po prostu by rozkochany w mierci. Pewnie kiedy by maym chopcem, obrywa skrzydeka muchom. Ale kiedy dors, muchy przestay mu wystar- cza. Musia opuci Wochy, bo mafia dawaa mu tylko jedn alternatyw

W Polsce, wraz z Robertem Eckertem, Andy by wacicielem klubu Colloseum przy ulicy Grczew- skiej w Warszawie. Zarzdza te klubami Pruszkowa La Cucaracha w Pruszkowie oraz fili Planete w Bytomiu. Faktycznym wacicielem Planete by jednak Jarosaw Sokoowski, ktry posiada take nie- oficjalne udziay w Pro Civili. W mieszkaniu Masy podczas przeszukania zabezpieczono szereg dokumentw, wrd ktrych bya wypisana in blanco umowa zbycia udziaw w firmie Mekka podpisana przez Suzan Tonuzi. W Planete Jarosaw Sokoowski goci za darmo sdziw, prokuratorw i adwokatw. Po jednym z wyjazdw Edlingera do Stanw Zjednoczonych, gdy Andiemu za ciasno zaczo si robi take w Polsce, Masa wyrzuci z Planete wszystkie powizane z nim osoby i zawaszczy kupione przez niego wyposaenie klubw. Nowym zarzdc swoich interesw Masa mia- nowa Roberta Eckerta z Pro Civili, ktry zatrudni kolejne osoby powizane z Fundacj. Pracownicy Pla- nete poruszali si najdroszymi modelami mercedesw nalecymi do Pro Civili, midzy innymi 500 SE i 300 CE, ktre pochodziy z komisu Margot w Bytomiu. Komis ten prowadzi powizany ze zodziejami samochodw bliski wsppracownik Nikodema Skotarczaka pseudonim Niko, twrcy mafii samochodowej, ktry by


znany z tego, e za darmo odzyskiwa auta skradzione dla VIP-w.

Z dokumentw CB wynikao, e Fundacja o takich korzeniach staa si gwnym dostawc dla Ministerstwa Obrony Narodowej samochodw z firm Sobiesawa Za- sady. Fakt ten ustalono w trakcie kontroli skarbowej wszcztej po uzyskaniu przez Urzd Kontroli Skarbowej informacji o sprzeday i leasingu przez Fundacj progra- mw komputerowych, ktre nie istniay. Przy okazji UKS zamierza sprawdzi, co naprawd sprzedaje, leasinguje i z jakimi kontrahentami naprawd wsppracuje Pro Civili. Podczas kontroli inspektorka UKS znalaza dokumenty dotyczce leasingu niewiadomego przedmiotu podpisane przez przedstawicieli Fundacji Pro Civili oraz leasingobiorc, firm Mekka. W oparciu o t umo- w do Fundacji regularnie wpyway suce do wypra- nia pienidze Masy. WSI zareagoway byskawicznie. Z chwil ujawnienia dokumentw, w siedzibie Fundacji pojawi si kapitan Piotr Polaszczyk, ktry wprost za- grozi odpowiadajcej za kontrol inspektorce UKS. Jak ustalili policjanci, po wizycie Polaszczyka dziaania kon- trolne wstrzymano, a najwaniejsze dokumenty z kontroli skarbowej przeprowadzonej w Pro Civili znikny. Ko- lejnych inspektorw UKS, ktrzy mimo wszystko prbowali wyjani tajemnic znikajcych dokumentw i prze- prowadzi kontrol do koca, zwodzono. Wyznaczano nowe, fikcyjne terminy przekazania dokumentw do kontroli, a w kocu zmieniono prezesa Fundacji: z Krzysz- tofa Werelicha na Wiesawa Brudziaka. Nowy prezes w rozmowach z inspektorami przekonywa, e jest o- nierzem WSI, ktrego obowizuj tajemnice wojskowe,


a w kolejnych miesicach spowalnia dziaania UKS przerzucajc ca odpowiedzialno na poprzedni zarzd i obarczajc go zaborem dokumentacji finansowej. Sy- tuacj kontrolerw utrudniao te to, e duej czci dokumentacji nie odtworzono nigdy ze wzgldu na fakt, i stronami umw byy podmioty, ktre ogosiy upado, zostay zarejestrowane w Rosji bd nigdy nie istnia- y. Wiedza operacyjna policjantw z Centralnego Biura ledczego wskazywaa jednoznacznie, i Wiesaw Bru- dziak zosta skierowany do Pro Civili po to, by zatrze lady po przestpstwach popenionych za porednictwem Fundacji. Jako nowy prezes mia za zadanie pod pasz- czykiem rzekomej niewiedzy o dziaaniach poprzed- nikw odpowiednio ukierunkowywa dziaania UKS i prokuratury w taki sposb, by nigdy nie byy w stanie zobaczy caoci przestpczej ukadanki sieci czcej ze sob wojsko, polskie suby specjalne, agentw rosyj- skiego wywiadu, mafiosw grupy pruszkowskiej, wiat polskiego biznesu oraz politykw, gwnie z Minister- stwa Obrony Narodowej.

Kolejne stronice policyjnej dokumentacji potwierdza- y, e w akcji osaniajcej Pro Civili Wojskowe Suby Informacyjne wszczy procedury osonowe prowadzone przez Zarzd III WSI oraz stoeczny oddzia Kontrwy- wiadu WSI. Analiza materiaw policyjnych wskazywa- a, e do realizacji procedur zosta powoany specjalny oddzia operacyjny pod nadzorem pukownika Kazimie- rza Mochola oraz pukownika Jzefa angowskiego. Zadanie tego ostatniego byo najbardziej skomplikowane, poniewa musia zabezpieczy interesy Fundacji na


wszystkich paszczyznach: gospodarczej, w relacjach z gangsterami i agentami obcego wywiadu, a co najwaniejsze w kontaktach z Urzdem Ochrony Pastwa i policj. W tym celu zastosowano kontrol operacyjn, podsuchy i obserwacj. Wybudzono te szerok sie wsppracownikw, tzw. piochw, w tym take tych pozyskanych przez kapitana Piotra Polaszczyka, pukownika Romualda Miernika i majora Zbigniewa Spy- chaja. Na koniec zwerbowano do wsppracy urzdnika Urzdu Kontroli Skarbowej o pseudonimie Skarbowy i w takim zespole podejmowano dziaania osonowe nie tylko wobec Pro Civili, ale take w stosunku do grupy Igora Kopylowa, Jeremiasza Baraskiego i Jarosawa Sokoowskiego pseudonim Masa.

Bezporednio po skutecznym wygaszeniu dziaa kontrolnych grupa pruszkowska podja kroki zabez- pieczajce Fundacj na przyszo przed podobnymi niespodziankami. Do kontaktw z UKS z ramienia Fundacji oddelegowano wsppracujcego z Pro Civili byego pracownika UKS, ktry dysponujc nieograni- czonym budetem a w razie potrzeby take metodami nacisku mia wykorzystywa swoje kontakty zawodo- we i towarzyskie do tuszowania nielegalnej dziaalnoci Fundacji.

W dalszej czci materiaw z pierwszej teczki zacho- waa si niezwykle interesujca notatka wskazujca, e po uzyskaniu przez Jarosawa Sokoowskiego statusu wiadka koronnego, w zamian za obcienie swoich byych wsplnikw z Pruszkowa, Masa uzyska prawo


do zachowania milczenia w tych sprawach, ktre uznaby za szczeglnie dla siebie niebezpieczne i bardziej zagra- ajce jego yciu, anieli zeznania o poczynaniach szefw Pruszkowa. Z prawa do milczenia Jarosaw Sokoow- ski skorzysta w jednym tylko przypadku w sprawie dziaalnoci Fundacji Pro Civili

Przerwaem t pasjonujc lektur i zajem si my- leniem. Caa ta sprawa coraz mniej mi si podobaa. Wikszo bohaterw tej historii poznaem osobicie za porednictwem mojego informatora, pukownika WSW, ostatniego szefa kontrwywiadu PRL, Aleksandra Li- chodzkiego.

Po raz pierwszy spotkaem Aleksandra Lichodzkiego ca wieczno temu, pod koniec 1997 roku. Pracowa- em wwczas w dziale ledczym prnie rozwijajcego si oglnopolskiego dziennika ycie, ktry kilka miesicy wczeniej pirem dwch moich kolegw z dziau, Jacka skiego i Rafaa Kasprowa, opublikowa cykl publikacji o spotkaniu w Cetniewie urzdujcego prezydenta Aleksandra Kwaniewskiego z agentem rosyjskie- go KGB Wadimirem Aganowem. Publikacja wywoaa wstrzs, notowania prezydenta spaday na eb na szy- j, opinia publiczna domagaa si wyjanienia sprawy. Mwiono o impeachmencie prezydenta, bo przecie po- dobna historia trzy lata wczeniej zmiota z politycznej sceny urzdujcego premiera Jzefa Oleksego. Bronicy si Kwaniewski zaprzeczy kontaktom z Aganowem i pozwa redakcj o rekordowe zadouczynienie za rzekomo szkalujcy artyku. ycie miao przekaza dwa


miliony zotych na cel spoeczny, co de facto oznaczaoby jego upado. Zesp redakcyjny w wikszoci skada si z modych, penych entuzjazmu ludzi, ktrzy co dzi wydaje si wrcz kuriozalne wierzyli w swojego szefa Tomasza Woka, uwaajc go za ostoj niezalenego dziennikarstwa. Byem jednym z tych naiwnych, ktrzy dla Tomka Woka, w obronie ycia, gotowi byli na spotkanie z samym diabem. Redaktor naczelny wezwa mnie do siebie i powiedzia, e ma poufne informacje o dwch ludziach, ktrzy mogliby potwierdzi znajomo Kwaniewskiego z Aganowem. Jednym z nich mia by pewien warszawski kunierz, grywajcy w tym samym mokotowskim klubie tenisowym, co Kwaniewski i A- ganow, drugim wanie Aleksander Lichodzki. Informa- cja miaa by pewna. Z rozmowy wynikao, e pochodzi z krgw Czempiona, jak nazywalimy generaa Gro- mosawa Czempiskiego, byego szefa Urzdu Ochrony Pastwa. Dostaem adres kunierza, telefon Lichodz- kiego i natychmiast przystpiem do dziaania. Najpierw dotarem do kunierza. By zszokowany i przeraony samym faktem naszej rozmowy. Po spokojnych, ale nie- ustpliwych pytaniach z mojej strony potwierdzi, e Kwaniewski zna Aganowa. Z miejsca jednak zapewni, e nigdy nie potwierdzi tego faktu publicznie.

I pan, i ja doskonale wiemy, e paska gazeta napisaa prawd. Nie sdz jednak, by udao si wam to udowodni i ja wam w tym nie pomog. Prosz mnie zrozumie, nie lubi komunistw, ale mam rodzin, swj interes, swoje ycie i nie bd tego wszystkiego naraa dla walki z wiatrakami.

Musicie sami stawi czoo tej burzy.


Chciabym chocia napisa, e jest wiadek, ktry widzia, jak grali razem w tenisa.

Niech pan pisze, co si panu podoba, ale chc pozosta anonimowym rdem. Rozumiemy si?

Mimo i jeszcze trzykrotnie podejmowaem prby nakonienia go do zoenia zezna w sdzie, w tym raz w obecnoci Tomka Woka, nie zmieni zdania.

Z Aleksandrem Lichodzkim sprawa bya prostsza. Gdy do niego zadzwoniem, nie pytajc o nic zaprosi mnie na spotkanie do hotelu Marriott. Miaem szuka niewysokiego, siwiejcego, krtko ostrzyonego m- czyzny. Opis by mao precyzyjny, ale odnalazem go bez trudu. Siedzia pod oknem w hotelowej restauracji i popija herbat. May, zmczony czowiek. Pamitam, e tak o nim pomylaem, gdy zobaczyem go po raz pierwszy: may, zmczony czowiek. Jego wygld, gste, ostrzyone krtko siwe wosy i gbokie bruzdy obice twarz wskazyway, e mg mie ponad szedziesit lat. Wystarczyo jednak spojrze mu w oczy ukryte w gru- bych fadach powiek, by zobaczy nie zasuszonego sta- ruszka, a energicznego, penego ycia i wigoru czowieka. W oczy przenikliwe, rzucajce twarde byski, zdradza- jce jego prawdziw natur drapienika. Zawsze czuj- ny, zawsze kontrolujcy si, by nie powiedzie za duo, prawie nigdy nie mwi o sobie i z reguy nie odpowiada na stawiane pytania. Mwi tyle, ile chcia, po czym zni- ka na cae tygodnie. To nie by facet, z ktrego atwo byo co wycisn. Pod wzgldem trudnoci wycigni- cia wiedzy z Lichodzkiego byo rwnie trudne, jak wy- cignicie ososia z bagna. Trudno powiedzie, by mnie


czym zaskoczy, ale z pewnoci by jedn z bardziej tajemniczych postaci, jakie poznaem. A przecie miaem kontakty z rnymi ludmi, wrd rnych rodowisk, od politykw i biznesmenw, ktrzy wspili si na szczyt dziki cikiej pracy i wytrwaoci, po bandytw, ktrym los nie da szansy na pokazanie si z lepszej strony. Bez wtpienia Lichodzki na swj sposb wyrnia si na ich tle, pociga i jednoczenie odpycha, przez szereg miesicy by niczym zamknita ksiga.

Pierwsze informacje o przestpczoci zorganizowanej przekaza mi po p roku znajomoci i byy to informacje bardzo oglnikowe. Dotyczyy bardziej chopcw z ferajny, ni prawdziwej mafii. Rewelacje pukownika traktowaem jako prb zbycia. Same oglniki, adnych szczegw. Jedyn dziennikarsk zdobycz z tego okresu byo poszerzenie grona rozmwcw potencjal- nych informatorw, ktrzy jednak, jak pokaza czas, nigdy moimi informatorami nie zostali. Najbardziej war- tociowym nabytkiem wydawali si Irek Sakowski, pukownik WSI, z ktrym przeszedem na ty, Jzef angowski, jeden z bohaterw ledztwa CB, ktrego dokumentacj miaem wanie przed sob, i Andrzej Pu- awski, z ktrym take zawarem znajomo po imieniu, nazywany przez media adwokatem mafii. Klu- czowa w relacjach pomidzy WSI i mafi pruszkowsk wydawaa si zwaszcza ta ostatnia dwjka. Rola angowskiego nie bya zagadk, gdy nad wyraz precyzyj- nie charakteryzoway j dokumenty Centralnego Biura ledczego. Dziaalno Puawskiego poznaem z autop- sji, bo to przecie dziki niemu poznaem cay zarzd


Pruszkowa, wszystkich najbardziej bezwzgldnych przestpcw w Polsce

Adwokat mafii, jak o nim mwiono, okaza si by czowiekiem-encyklopedi nie tylko w kwestii gangsterw z Pruszkowa. Tych ostatnich broni w rnych sprawach jednych bardziej skutecznie, innych mniej a z tymi, ktrych nie broni, po prostu si przyjani. Zarabia krocie, dziki czemu sta si wacicielem kilku znanych warszawskich restauracji i licznych nierucho- moci, formalnie rozpisanych na blisz i dalsz rodzi- n. Opowiada, e ani praca, ani pienidze go ju nie cie- sz i e jedyn rozrywk znajduje w zwiedzaniu wiata, zwaszcza Chin. Dziki temu kontaktowi uzyskaem mono wejrzenia za kurtyn hermetycznie zamknite- go wiata, niedostpnego dla tzw. dobrych obywateli, wiata, w ktrym oficerowie sub tajnych yli w sym- biozie z regularnymi gangsterami, w ktrym trudno byo si zorientowa kto jest kim, kto pilnuje przestrzegania prawa, a kto je amie. Klienci mecenasa, przynajmniej niektrzy, okazali si dobrymi rozmwcami i w sposb zasadniczy powikszyli moj wiedz o warszawskim i nie tylko pwiatku... Sam Olek Lichodzki nie by w tym czasie zbyt rozmowny. Akurat to, o czym mwi, wiedziao kade dziecko, a ju na pewno wiedzia kady dziennikarz ledczy. Wiedziaem take ja, chociaby z tego wzgldu, e jako pierwszy dziennikarz dotarem w 2003 roku do najbardziej wwczas tajnych materiaw dotyczcych przestpczoci zorganizowanej, tak zwanych Akt Masy, zezna najsynniejszego wiadka koronnego w Polsce, ujawniajcych kulisy powstania mafii


pruszkowskiej oraz jej interesy na styku wielkiego biznesu i polityki. Byem pierwszym dziennikarzem, ktry t gangstersk histori opatrzon klauzul cile tajne przeczyta i streci. Suchajc rewelacji pukownika Lichodzkiego, przypomniaem sobie opowie Masy.

*

Wedug Sokoowskiego mafia nad Wis narodzia si w warszawskich dyskotekach: Park i Stodoa. Do grupy Masa wszed w 1990 roku, ale cztery lata wczeniej zosta ochroniarzem Wojciecha Kiebiskiego pseudonim Kiebasa. Pozna go w dziecistwie, pocho- dzili z jednego miasta. Na pocztku lat osiemdziesitych jako jedyny z paczki mia samochd, Fiata 125. Masa przylgn do niego, bo imponowa mu jego luz, pienidze i dziewczyny. To by zupenie inny wiat ni ten, w ktrym do tego momentu obraca si Masa. W 1986 roku Kiebiski zaproponowa mu, eby jedzi z nim na dyskoteki. Za jeden wypad paci wicej, ni Masa zarabia przez miesic w warsztacie samochodowym. Je- dc na dyskoteki Sokoowski pozna Mirosawa Danie- laka Malizn i Zygmunta Raniaka, a z czasem take Andrzeja Kolikowskiego Pershinga, Leszka Danielaka Wak, Andrzeja Zieliskiego Sowika, Mieczysa- wa Wieczorka ab i wielu innych. Grup kierowa- li cinkciarze spod Uniwersamu Grochw: Malizna, Waka, Pershing i Raniak. Nowi czonkowie grupy mwili o nich Starzy. W tamtych czasach grupa liczya osiemdziesit osb, zbieranina z caej Warszawy, ale od pocztku rzdzili ci z Pruszkowa. W tym czasie


Park by jednym z tych miejsc, gdzie bawiy si osoby liczce si na miecie. Pocztkowo rola Masy pole- gaa na tym, by Kiebiskiemu nikt nie przeszkadza w zabawie. Zabawa to wyrywanie dziewczyn, ktre mu si podobay. Po kilku ostrych akcjach zdobyli sobie sza- cunek i pniej nikt im ju nie przeszkadza. Ochroniarze trzymali si od nich z daleka, przy wejciu kaniali si, mwili dzie dobry, zabiegali o ich wzgldy. Doszo do tego, e ochroniarze z Parku stali si onierzami Pruszkowa na terenie klubu. Interweniowali na ski- nicie palcem, gdy wydarzyo si cokolwiek, co wypro- wadzio Kiebiskiego z rwnowagi. Najczciej wypro- wadzali z dyskoteki nieszcznika, ktry przeszkadza w poderwaniu upatrzonej dziewczyny i przed wejciem spuszczali mu tgie lanie. Taki scenariusz powtarza si na kadej dyskotece. Kopotw w zasadzie nie byo. Tyl- ko raz, gdy Kiebiski zacz obciskiwa jak niezna- jom dziewczyn, nieuwiadomiony cudzoziemiec, Arab, wyrwa si do niego z noem. Masa wytrci mu ten n kopniakiem, ochroniarze zrobili reszt. Cudzoziemiec przey, ale dugo nie chodzi o wasnych siach. Czasami Masa wykonywa te zadania specjalne, jak jesieni 1988 roku, kiedy do Kiebiskiego zgosi si Czar- ny, zaprzyjaniony cinkciarz ze rdmiecia. Opowie- dzia, jak na przyjciu w willi na Saskiej Kpie skra- dziono mu zoty zegarek, a gospodarze to stali bywalcy Parku. Szukali zodziei przez kilka tygodni, a wreszcie znaleli. Dwch chopakw i dziewczyn. Na oczach ochroniarzy wywlekli ich z dyskoteki i kazali wsi do samochodu. W dwa samochody pojechali do Nadarzy- na, do barku Karpik. Bandziorek, jeden z chopakw


od Kiebiskiego, mia ze sob bejsbola. Wywlk jednego z chopakw i na dzie dobry da mu otwart rk w twarz. Napanity nie broni si, wiedzia, e nie ma szans. Kiedy upad, Bandziorek kilkakrotnie przyoy mu bejsbolem. Nie eby zabi. Chodzio im o to, eby nauczy ich szacunku, ale oni szli w zaparte. Upierali si, e nie zabrali zegarka. Masa otworzy baganik, wyj link holownicz. Bandziorek przytrzyma le- cego chopaka, Masa zawiza link na jego rkach i przywiza do haka Fiata. Gdy Kiebasa ruszy, Ban- dziorek obrabia bejsbolem drugiego chopaka. W pewnym momencie Kiebiski rozpdzi auto do okoo pi- dziesiciu kilometrw na godzin, dziewczyna wpada w histeri, zacza baga o lito, spazmatycznie krzyczaa, e oddadz ten zegarek, e zrobi wszystko. Kiebiski za- trzyma samochd, wysiad i odszed z t dziewczyn na bok... Jeszcze tego samego wieczora ten pokiereszowany chopakijegokolegaposzlidoCzarnego ioddalizegarek. W dowd wdzicznoci Czarny postawi Masie kola- cj. Pewno siebie rozzuchwalaa coraz bardziej, czego przykadem by Kuba, jeden z kapitanw Pruszko- wa. Odbio mu na punkcie dziewczyn. Praktycznie na kadej dyskotece, na ktrej si pojawia, wyprowadza jak dziewczyn i zmusza do seksu. Nie mia w tym wzgldzie opamitania. Potrafi zgwaci trzy dziewczyny w jeden wieczr. Podczas jednej z dyskotek Masa pozna drobn blondynk. adna i mia. W pewnym momencie, nie pytajc go o zgod, Kuba wzi j za rk i wyprowadzi. Masa nie zrobi nic, bo zwyczajnie ba si Kuby. By bezwzgldny i nieobliczalny, non stop na prochach. Nieprzyjemna powierzchowno doskonale


harmonizowaa z jego natur, nieokieznan i nie pod- porzdkowan nikomu. Z takim podejciem prdzej czy pniej by skazany na to, co nieuniknione, ale dopki przynosi grupie okrelone zyski, Starzy przymykali oczy na jego wybryki. Ktrego razu jeden z ochroniarzy, postawny i sprawny, dobrze zbudowany go, typ woskiego amanta, wyszarpa Kub, bo ten zgwaci jego dziewczyn. Awantura miaa miejsce w chiskiej restauracji na Mariensztacie. Kuba poskary si Starym i ochroniarz znikn. Maringe, pukownik od Starych, opowiada pniej, e z kilkoma chopakami wywiz nieszcznika gdzie pod Olsztyn, pod pretekstem wypo- czynku. Pierwszego dnia wypynli skuterami na rodek jeziora i wrzucili ochroniarza do wody. Wiedzieli, e nie umie pywa... Okres ochronny dla Kuby skoczy si, gdy jego wybryki zrobiy si na tyle gone, e zaczy psu Starym interesy. Pewnego dnia Kuba przepad bez wieci. Ot, tak po prostu. Nigdy wicej nikt o nim nie sysza Pod koniec lat osiemdziesitych Masa szybko pi si do gry. Jego pozycj umocni drobny z pozo- ru fakt wygrana w walce na rk z Andrzejem Go- ot. Goota by ochroniarzem Pershinga, bokserskim mistrzem Polski wagi cikiej i wicemistrzem wiata juniorw. Media wryy mu karier, ale on nie przywizywa do tego wagi. W tamtym czasie wola dyskoteki, dziewczyny i ludzi przewoonych w baganikach sport by dla niego dodatkiem do pracy u Pershinga. Ich walka trwaa nieca minut. Goota by wcieky, Pershing te, bo postawi du kas na swojego chopaka. To wydarzenie zmienio pozycj Masy w grupie, ktra na przeomie lat osiemdziesitych i dziewi-


dziesitych rozrosa si do kilkuset osb. Awansowa z onierza na kapitana. W tamtym okresie kszta- towaa si hierarchia grupy. Podzia by prosty, jak w wojsku, tylko stopni mniej: starzy, pukownicy, kapitanowie i onierze. Po awansie Masa zosta dopuszczony do pierwszych tajemnic, do kradziey sre- bra z zakadw pracy i kartek benzynowych z urzdw. Niedugo potem do kradziey samochodw, napadw na tiry, haraczy od agencji i restauratorw, do odzyskiwa- nia dugw.

W tamtym czasie pruszkowiacy najlepiej wychodzili na samochodach, tirach i haraczach. Te pierwsze sprzedawali na setki, m.in. za porednictwem pewnego bisku- pa z Miodowej, z ktrym Mas pozna Janusz Kosi- ski, kolega z Komorowa. Po kradziey przebijali numery i rejestrowali auto w wydziale komunikacji na Ochocie lub na Woli. Tak dopracowane samochody sprzedawali klientowi, ktry je zamawia, lub wstawiali do jednego z zaprzyjanionych komisw. Duo wozw wstawili do komisu na Targwku, gdzie wsplnikiem by znajomy pilot LOT-u. Masa osobicie haraczowa kantor w Ho- telu Warszawa, restauracje Bambola i Falkon w Alejach Jerozolimskich oraz dyskoteki Trend i Ol- szynka. Wystarczyo kilku postawnych chopakw, na pokaz, i pacili bez szemrania. Tylko z Trendem by may kopot. W pewnym momencie waciciel przesta paci. Chopaki wywoali kilka awantur, raz, drugi zde- molowali lokal i opornik przyszed do nich sam. Po- prosi o ochron i dosta j, ale musia ponie kar. Wczeniej paci tysic dolarw miesicznie, od tego


momentu dwa tysice. Trend zreszt nie przetrwa dugo. Ktrego dnia Zbynka, jednego z kapitanw, wyprowadzili z rwnowagi stojcy na bramce, dora- biajcy po godzinach policjanci. Opowiada, e szarpali si z nim, wezwali radiowz, na koniec wylegitymowali. Zbynek chwali si potem, e zebra swoich chopakw nazywanych grup kulturystw, weszli na dach i przez przewody wentylacyjne wlali benzyn. Cieszy si potem jak dziecko, e zaatwienie Trendu kosztowao go raptem dwa kanistry benzyny

Na pocztku lat dziewidziesitych Pruszkw roz- wija si z miesica na miesic i liczy ju osiem tysicy onierzy. Dochody liczyli w milionach dolarw, dziaali na wzr wojskowy. Rozkazy przychodziy z gry do kapitanw, ktrzy przekazywali je swoim ludziom i okrelali sposb ich realizacji. Taka metoda gwaranto- waa bezpieczestwo Starym, ktrzy nie musieli kon- taktowa si z bezporednimi wykonawcami rozmaitych przedsiwzi. Na usugach grupy pracoway setki policjantw, prawnikw, urzdnikw, zawodowych onierzy, lekarzy, stranikw miejskich. Nie byo instytucji, w ktrej nie mieliby swoich ludzi. Nawet w aresztach i wi- zieniach. Masa zapamita jedn histori z onierzem, Ziutkiem. Wpad z du porcj narkotykw i wedug wtyczek w policji mik w oczach, zgodzi si sypa w zamian za wyrok w zawieszeniu. Postanowili dziaa, najpierw postraszy, a gdyby zastraszenie nie wystarczyo, zadziaa bardziej zdecydowanie. Ziutek zosta umieszczony w areszcie na Biaoce, gdzie wikszo wychowawcw i stranikw bya na odzie Pruszko-


wa. Wychowawca Ziutka ostrzeg go, e jeeli powie za duo, trafi na inny pawilon, z ktrego ju nie wyjdzie. Groba poskutkowaa.

Dysponujc tak szerokim zapleczem, Pruszkw mg sobie pozwoli na ekspansj. Dziaali bezwzgldnie. Opodatkowali licznych w okolicach Warszawy wacicie- li cegielni i drobnych warsztatw, zakadw rzemielni- czych, a nawet budek warzywnych. Po tym, jak spalili kilka zakadw, pacili prawie wszyscy. Tylko nieliczni prbowali si skary, ale o tych informoway nas po- licyjne wtyczki. Gdy pruszkowiacy cytowali opornym ich zeznania, ktre kilka godzin wczeniej skadali poli- cjantom, mikli w oczach. Haracze po kilkaset dolarw przemnoone przez kilkaset punktw daway pokany zysk. Przejmowali kolejne interesy pwiatka: narkoty- ki, przemyt spirytusu zza wschodniej granicy, przerzut kradzionych samochodw za wschodni granic. W tym okresie najlepiej wychodzili na handlu spirytusem i pa- pierosami, ale nieze pienidze zarabiali te na rnych dziwnych interesach, na przykad na Piramidzie, midzynarodowej firmie zajmujcej si wyudzaniem pienidzy od naiwnych. Kady naiwniak, ktry chcia wej w system, musia zapaci kilkaset marek, a odzyska i pomnoy te pienidze mg, namawiajc do wejcia w system kolejnych naiwnych. Za kadego wprowa- dzonego pacono dwiecie marek. Nabray si miliony ludzi. Przez krtki okres dziaalnoci w Polsce niemiec- cy waciciele interesu zarobili na czysto ponad miliard dwiecie milionw marek. Due pienidze miaa zarobi take grupa pruszkowska. Polskim przedstawicielom


niemieckiej firmy dali wybr: odpal dol albo strac cay interes. Wybrali pierwsze rozwizanie i na dzie dobry wypacili dwiecie tysicy marek. To bya za- liczka, ale pierwsza rata okazaa si zarazem ostatni, bo niebawem polskie odnogi Niemcw znalazy si za kratami i o naprawd duych pienidzach Pruszkw musia zapomnie.

Niele wychodzili za to na handlu ziemi. Wykorzy- stujc znajomoci w kilku miastach, gwnie w radzie Warszawy, zaatwiali za apwki kupno dziaek, lokali i budynkw, najczciej na Mokotowie, oliborzu i w Cen- trum. Odsprzedawali je potem z zyskiem firmom krajo- wym i zagranicznym. Podobnie robili z blokami i domami, ktre kupowali razem z lokatorami do wysiedlenia. Kt- rego razu onierze poskaryli si, e na Mokotowie maj kopoty z wysiedleniem lokatorw, a stosowane w takich razach standardowe procedury, jak dziaalno bojwek wymuszajcych wyprowadzk, nie przynosz skutku. W tej sytuacji signli po przekupionych urzdnikw i to, czego nie udao si zaatwi si, byskawicznie przeprowadzili drog urzdow. W odwodzie mieli jeszcze moliwo zaatwienia mieszka zastpczych, take poprzez ukady w warszawskich gminach, ale z tej ewentualnoci korzystali niezwykle rzadko. Zwyczaj- nie nie byo takiej potrzeby. Cz interesw legalizo- wali. Mieli wasne firmy transportowe, developerskie, dyskoteki, restauracje, wasne pensjonaty nad morzem i hotele w Warszawie, Krakowie, Sopocie, Mikoajkach i Zakopanem. Wakacje spdzali na Dominikanie, w Ara- bii Saudyjskiej albo w Hiszpanii. Mieli najwiksze domy,


najlepsze samochody i najadniejsze dziewczyny. Tych ostatnich nigdy im nie brakowao. Na tak zwane

czyste dziewczyny jedzili do domw kultury. Po sko- czonych dogrywkach eliminacji do konkursu Miss Polo- nia czy Miss Polski w Warszawie, Krakowie czy Kato- wicach zawsze byy setki modych, licznych dziewczyn, ktre przyjeday z maych miast i wsi gotowe na kade powicenie, ktre pozwolioby na wyrwanie si z ndzy. Mode dziewczyny o pustych oczach, ktrych jedynym kapitaem bya uroda, szukay swojej szansy na lepsze ycie. Zupenie wiadomie odjeday w podr w nie- znane. Najczciej koczyy, jak Miss odzi 91, liczna dziewczyna naleca do Lutka, jednego z kapitanw Pruszkowa, ktry pod koniec lat dziewidziesitych zgin w egzekucji w barze Gama na warszawskiej Woli. Przez lata bita, gwacona i poniewierana, rozmie- nia na drobne swj jedyny kapita i po mierci Lutka wrcia, skd przysza. Podobnie skoczya inna miss, dziewczyna Maringe, crka naczelnika jednej z warszawskich gmin. Maringe bi j systematycznie, pod byle pretekstem i bez adnego pretekstu. Masa wspomina, e na wczasach na Teneryfie dostawaa lanie co- dziennie. Kilkakrotnie nosia si z zamiarem odejcia od Maringe, ale panicznie si go baa i przez dugie lata wykonywaa wszystkie jego rozkazy. Niektrym dziewczynom jednak si udawao. Zostaway onami ludzi z miasta, rodziy im dziec

Documents

Niebezpieczne Związki Bronisława Komorowskiego Wojciech Sumliński