I CNG V NGHIN CU NH TNH

BS, ThS Trng Trng Hong

02/2010

2

I CNG V PHNG PHP NGHIN CU1. i cng Phn tch t nguyn th t nghin cu c ngha l tm hiu (nghin) cho n k cng (cu). T nghin cu (ng t) trong ting Anh l research v ting Php l rechercher u c cng mt ngha l tm kim (search, chercher) tr li (re-). Ni cch khc c th hiu mt cch tng qut rng nghin cu l mt hot ng truy tm (k c tm i, tm li) bit mt cch thu o mt iu g . Nh vy nghin cu l mt hot ng ht sc quan trng trong i sng con ngi v r rng mun lm mt iu g cho tt th cn phi tm hiu k cng nhng yu t lin quan k c phi lt i lt li vn , lp i lp li cc thm d, kho st. Nghin cu cng khng ch dng nhng cuc nghin cu (research studies) m cn c thc hin hng ngy trong cng vic (work), thm ch c trong cc th gii tr (hobbies). Phng php nghin cu v thc t rt a dng, tuy nhin v cc phng php nghin cu thm d ngi ta c th phn chia thnh 2 phng php: Nghin cu nh lng (NCL): l nhng nghin cu thu c cc kt qu bng nhng cng c tnh ton. Nghin cu nh tnh (NCT): l nhng nghin cu thu c cc kt qu khng s dng nhng cng c tnh ton. Ni mt cch c th hn NCT l nhng nghin cu tm bit nhng c im, tnh cht ca i tng nghin cu trong mt bi cnh nht nh. V d: tm hiu mt ci bnh bng lan: Nh NCL s phn tch xem bnh gm bao nhiu % l cht bt-ng, bao nhiu % l cht m, cht bo, c cht c, vi sinh vt g khng... t a ra mt kt lun l bnh ny c cht dinh dng v t cc tiu chun an ton v sinh thc phm hay khng. Tuy nhin khi ta khng th bit ci bnh c ngon hay khng. Nh NCT s th mt lt ct: quan st, ngi, nm trc tip bng gic quan v a ra mt kt lun rng bnh c ngon hay khng. T bn cht ca 2 loi nghin cu ny ta c th thy u khuyt im ca chng l: u im Khuyt im NC nh lng - a ra mt kt lun c tnh cht - Khng thu c mt bc tranh khch quan v tng qut v i ton din c bit l v cc c tnh tng nghin cu da trn mt tp nh tnh hp cc tiu ch nh sn NC nh tnh - Thu c mt bc tranh ton din - Kt qu a ra mang tnh ch quan c bit l v cc c tnh nh tnh, ca nh nghin cu c tm hiu v xc nh trong qu - Kt qu khng th suy rng ra ton trnh nghin cu th khi khng chn mu theo xc sut V mc ch nghin cu, ngi ta cng phn lm 2 loi: Nghin cu l thuyt: l nhng nghin cu nhm mc ch xy dng hoc bc b mt l thuyt no da trn cc kt qu thu c. Nghin cu ng dng: l nhng nghin cu nhm gp phn gii quyt mt vn - mt iu cha hon ho (problem) no . 2. Mt s yu t quan trng khi bt u nghin cu 2.1. Vn nghin cu y l ni dung quan trng nht trong mt cuc nghin cu c bit l mt nghin cu ng dng. R rng l ta phi xc nh u l iu cha hon ho, cha c bit y m ta phi tm hiu. Trong nghin cu ng dng ta cn cn phi chn la nhng vn no m s tm hiu v n mang li li ch thc tin cng ln cng tt. 2.2. i tng nghin cu L nhng i tng m ta s thc hin cc bin php thm d, thu thp thng tin. Trong mt nghin 3

cu c th c nhiu i tng, c i tng l con ngi, cng c i tng l cc sinh vt khc hoc k c vt th. Trong nghin cu v sc khe, i tng thng l con ngi hoc sinh vt. 2.3. Phm vi nghin cu y l iu cng ht sc quan trng cn xc nh r trong nghin cu v thng vi ngun lc c hn ta khng th nghin cu ht tt c mi phm vi. Phm vi c th l v thi gian, khng gian, i tng, bi cnh, ni dung nghin cu. 2.4. Hnh thc nghin cu i khi ta cng cn xc nh ngay t u hnh thc nghin cu nh l mt cch thc, mt gc nhn khi tm hiu. V d: Kho st ct ngang, Kho st theo chiu dc, iu tra KABP... Khi xc nh c 4 yu t trn th ta c th xc nh c ti nghin cu hay c th hn l t tn cho ti m da trn ton b nghin cu ca chng ta s c thc hin. 3. Nhng im khc nhau gia nghin cu trong y sinh hc, nghin cu dch t hc v nghin cu trong khoa hc hnh vi 3.1. Nghin cu trong y sinh hc i tng l cc vi sinh vt, nhng loi thuc, nhng cn bnh, cch iu tr c th theo di, o lng hoc nh gi c tng i d dng. V d: Nghin cu v cch iu tr mt nc bng cch b nc qua ng ung, v ha tr liu lao ngn ngy c kim sot... 3.2. Nghin cu dch t hc i tng l cng ng vi cc yu t nh hng gy ra vn sc khe m ta c th c gng tm hiu c. V d: Nghin cu nhng yu t gy ra dch tiu chy, gy ra dch lao... 3.3. Nghin cu trong khoa hc hnh vi i tng c th l cc c nhn, nhm hoc cng ng v khch th l nhng hnh vi ca con ngi cng nhng yu t tm l, kinh t, x hi tc ng n nhng hnh vi nh kin thc, thi , nim tin, gi tr, cc mi quan h x hi, cc ngun lc v.v... Nhng yu t ny c ci khch quan nhn bit c nhng cng c ci l nhng yu t ch quan m vic tm hiu ph thuc rt ln vo nhng k nng tm l x hi. V d: Nghin cu tnh hnh ht thuc l ngy cng gia tng, nghin cu ti sao ngi ta khng chu ung nc un si ngui, ti sao bnh nhn lao b tr... Lu : mt nghin cu trong khoa hc hnh vi nn c tnh thc tin tc khng phi ch n thun chng minh mt gi thuyt c tnh l thuyt no m l mang li nhng kt qu ng dng can thip ci thin mt vn no . V d nn thc hin Nghin cu nhng yu t tc ng n hnh vi hn l Nghin cu chng minh kin thc khng c lin quan n vic thay i hnh vi.

4

TIP CN NGHIN CU THEO PHNG PHP NHN CHNG HC1. i cng Con ngi l mt thc th bao gm 3 mt gn b vi nhau rt mt thit: th cht, tm l v x hi. c bit con ngi khng phi l nhng c th sng c lp m c mi lin h vi nhau rt mt thit. Nhiu mt ca i sng trong c sc kho chu nh hng rt ln bi hon cnh v mi trng x hi ngi ang sng. Vn ha, nh l phn mi trng do con ngi to ra v bao bc ly tng con ngi, ng vai tr rt quan trng i vi i sng, sc kho v hnh vi ca con ngi. T ta thy c mt nhu cu tm hiu, nghin cu v vn ha ca cc cng ng v s nh hng ca cc yu t vn ha n sc khe, trn c s gip xy dng nhng bin php can thip gip ci thin sc khe mt cch hiu qu hn. 2. Cc phng php nghin cu trong nhn chng hc ng dng vo lnh vc sc khe Trong vic nghin cu cc x hi v vn ha ca nhng khu vc khc nhau trn th gii, cc nh nhn chng hc (NCH) dng hai cch tip cn chnh: tip cn m t dn tc hc (ethnographic) v tip cn so snh (comparative). Cc nh nhn chng hc y hc khi nghin cu v cc yu t vn ha lin quan n sc khe cng s dng cc phng php nghin cu thuc hai cch tip cn ny. Lu trong NCH ngi ta khng s dng phng php nghin cu th nghim s dng nhm i chng v cc l do o c, thay vo ch s dng cc thc ti sn c v so snh tm ra cc yu t nh hng hoc quy lut tc ng. 2.1. Phng php tip cn m t dn tc hc L phng php tip cn dng nghin cu, tm hiu cc x hi quy m nh hoc mt nhm nh ngi nhm hiu cch thc h nhn nhn th gii v t chc i sng hng ngy ca h. Kt qu nghin cu theo phng php ny l bn m t dn tc hc (Ethnography). Mc ch nhm khm ph cng su cng tt gc nhn ca chnh i tng. lm c iu ny cc nh NCH thng thc hin cc hot ng thc a (fieldwork) trong c bit s dng k thut quan st v tr ngi tham gia (participant observation). y l k thut m ngi nghin cu c gng sng cng vi nhng ngi h nghin cu tm hiu quan st cc s vt hin tng bng chnh cp mt ca ngi trong cuc (emic view) trong khi vn c gng gi ci nhn bn ngoi v khch quan ca nh khoa hc x hi (etic view). Ngoi phng php quan st v tr ngi tham gia cn c th s dng cc phng php thu thp thng tin khc nh: Phng vn su (in-depth interview) bn cu trc (semi-structured) hoc khng cu trc (nonstructured) Tho lun nhm tiu im (focus group discussion): l hnh thc b sung cho phng vn su Tm hiu nht k (diary): Dng th nht l tm hiu cc nht k c sn ca i tng hoc ngh i tng vit theo yu cu vi cc t hng c th. Mt dng khc l nhng ngi quan st ( v tr ngi tham gia) vit li nht k v da trn nht k ny cc nh nghin cu s phn tch d liu. Mt s im lu Thi gian sng v quan st phi lu c th khm ph chiu su nhng c im vn ha ca i tng Cn nhy bn nm bt v ln ra chiu su nhng c im vn ha ca i tng c tc ng n vn sc khe ang nghin cu. 2.2. Phng php tip cn so snh L phng php tip cn i tm nhng c im mu cht ca mt x hi hay mt vn ha no t so snh vi cc x hi hay vn ha khc t c nhng nhn nh v cc tnh cht ph qut ca con ngi v cc nhm x hi. V d M c nhiu nghin cu so snh v cc yu t tc ng n hnh vi chng hn hnh vi b ht thuc l v pht hin thy cng ng ngi Vit kin thc v tc hi ca ht thuc th ng i vi tr em c lin quan c ngha thng k vi hnh vi b thuc trong khi cng ng ngi M th khng. 5

6

NGHIN CU NH TNH1. i cng Nghin cu nh tnh (NCT) l nhng nghin cu thu nhn cc kt qu m khng s dng nhng cng c o lng, tnh ton. Ni mt cch c th hn, NCT l nhng nghin cu tm bit nhng c im, tnh cht ca i tng nghin cu (TNC) cng nh nhng yu t nh hng n khch th nghin cu m c th trong khoa hc hnh vi chnh l hnh vi ca TNC trong nhng hon cnh c th. 2. Cc bc ch yu trong tin trnh nghin cu nh tnh 2.1. Xc nh vn , i tng, mc tiu tng qut, mc tiu chuyn bit Do c im ring ca NCT, vn nghin cu thng l: M t: cc mu hnh (patterns) v hnh vi, v quan nim, nhn thc hoc ton din hn na l vn ha ca mt nhm i tng no Phn tch: Cc yu t nh hng n mt vn no trn quan im ton din (tng hp tt c yu t) v mi lin h ph bin gia cc yu t. 2.2. Chn mu Chn mu trong NCT thng l chn mu c mc ch (Purposive sampling) hn l phng php chn mu theo xc sut (Probability Sampling) nhm chn ra c nhng i tng p ng nhng tiu chun v c im c nhn cng nh c im v hon cnh kinh t-vn ha-x hi m ta mun tm hiu. Thng thng trc ht ta phi xc nh cc tiu chun chn ra nhng i tng m ta mun kho st c lin quan n vn ta nghin cu k n l chn s lng ti thiu cho tng tiu chun ty ngun lc hin c. Ngoi ra trong qu trnh thc hin ti thc a ta c th iu chnh tiu chun hoc s lng ty vo tnh hnh thc t. 2.3. Xy dng cc mc nghin cu v bng gi thu thp thng tin Ty mc tiu nghin cu v khung nhn thc m ta s xy dng cc mc v bng gi thu thp thng tin tng ng. 2.4. Thu thp thng tin C th s dng nhiu phng php thu thp thng tin nh: Quan st: quan st l thnh vin (participant observation) hoc quan st t bn ngoi Phng vn su (in-depth interview) bn cu trc (semi-structured) hoc khng cu trc (nonstructured) Tho lun nhm tiu im (focus group discussions): l hnh thc b sung cho phng vn su. Phn tch nht k: c sn hoc ngh i tng vit theo yu cu. 2.5. Phn tch d liu C nhiu phng php phn tch d liu nh tnh, t phn nh ton b thng tin vi s din gii t nht cho n c ng ha thng tin vi s din gii nhiu nht theo nhng phng php nh sau: Ch sp xp, trnh by li thng tin thu thp c thnh nhng trng hp in hnh (ging nh phng vin vit bi) Phn tch da theo cc mc ni dung (thematic analysis) Thu gn v sp xp li: phn tch ni dung (Content analysis), Quy np phn tch (Analytic Induction) Khi qut mc cao: xy dng l thuyt nn tng gii thch cc d liu thu thp c (Grounded theory). 2.6. Vit bo co Vit bo co trong NCT i hi nhng k nng c bit m bo c kt qu va mang tnh h thng nhng cng va th hin c mi lin h ton din ca cc thng tin lin quan n T cho d l dng phng php phn tch d liu no.

7

PHT TRIN MC TIU TRONG NGHIN CU NH TNH1. i cng Nghin cu nh tnh (NCT) l nhng nghin cu thu c cc kt qu khng s dng nhng cng c o lng, tnh ton. Ni mt cch c th hn NCT l nhng nghin cu tm bit nhng c im, tnh cht ca i tng nghin cu (TNC) cng nh nhng yu t nh hng n suy ngh, hnh vi ca TNC trong nhng hon cnh c th. Trong khi nghin cu nh lng (NCL) i tm tr li cho cu hi bao nhiu, mc no (how many, how much) th NCT i tm tr li cho cu hi ci g (what), nh th no (how), ti sao (why). mt gc no chnh mc tiu nghin cu l c s phn bit nghin cu nh lng v nh tnh. V th vic pht trin mc tiu ca mt cuc nghin cu nh tnh l mt bc ht sc quan trng. 2. Nhng c s l lun (Theoretical approaches) v nh hng n vic pht trin mc tiu C mt iu ht sc quan trng trong NCT l mc d trn nguyn tc khi t cu hi nghin cu ta hon ton m i vi cu tr li (chp nhn tt c mi kh nng v c u tr li c th xy ra) nhng thc t cu tr li chu nh hng bi nhiu yu t trong c bit l nhn quan (perspective) ca nh nghin cu (NNC) v ngi thu thp thng tin (NTTTT). Thc t NNC v NTTTT lun chu nh hng bi nhng l thuyt v m (macro-theories) (l nhng quan nim v s vn ng ca x hi, v giai cp, v gii, v ton cu ha) v nhng l thuyt trung m (middle-range theories) (l nhng l gii v cuc sng nh tm l hnh vi sc khe, l lun v gio dc gia nh) ca ring h. iu ny th hin rt r qua vic xy dng khung nhn thc (conceptual framework) v nhng mc tiu chuyn bit. Cng mt cu hi nghin cu nhng nu c cc nh nghin cu khc nhau pht trin ta s c nhng cng vi khung nhn thc v nhng mc tiu chuyn bit c th rt khc nhau. C mt nn tng l lun su, rng s gip ch rt nhiu cho NNC trong vic pht trin cc mc tiu. Ngoi ra vic tng quan ti liu khng ch v cc nghin cu tng t m c v cc ti liu hc thut v vn lin quan l ht sc cn thit xy dng khung nhn thc v pht trin mc tiu. Tt nhin gn nh l mt nguyn tc sng cn trong NCT phi dnh ch cho s bt ng tc nhng ni dung m ta khng bit trc vt ra ngoi cc ti liu tng quan m iu ny th ph thuc vo kinh nghim tip cn cng ng v s nhy cm i vi cuc sng ca c NNC v NTTTT. C th gi y l nhng l thuyt vi m xut pht t cuc sng khng th thiu nhng ngi thc hin NCT. 3. Xc nh mc tiu tng qut v cc mc tiu chuyn bit trong NCT 3.1. Xc nh mc tiu tng qut Nh trn cp, NCT nhm tr li cho cc cu hi Ci g, Nh th no, Ti sao, v th mc tiu tng qut (Aim, Overall objective) l s th hin c th vic tr li cho cc cu hi ny ng vi ti c th. V d 1: Vi ti Nhn quan/gc nhn ca ph huynh i vi chng nga MMR [si, quai b, rubella] (Parents perspectives on the MMR immunisation) ca tc gi Evans v cs, 2001 th mc tiu tng qut l Kho st nhng yu t nh hng n quyt nh ca ph huynh trong vic chp nhn hoc t chi chng nga MMR) (To investigate what influences parents decisions on whether to accept or refuse MMR immunisation) tng ng vi cu hi nghin cu c t ra l iu g nh hng n quyt nh ca ph huynh trong vic chp nhn hoc t chi chng nga MMR?. V d 2: Vi ti Nhu cu thng tin v hnh vi tm kim s gip ca bnh nhn ung th (Cancer patients information needs and help-seeking behaviour) ca tc gi Leydon v cs, 2000 th mc tiu tng qut l Thm d ti sao/l do bnh nhn ung th khng mun hoc mun tm kim thng tin v tnh trng bnh ca h ngoi nhng thng tin c cung cp bi thy thuc (To explore why cancer patients do not want or seek information about their condition other than that supplied by physicians) tng ng vi cu hi nghin cu c t ra l Ti sao/l do g bnh nhn ung th khng mun hoc mun tm kim thng tin v tnh trng bnh ca h ngoi nhng thng tin c cung cp bi thy thuc? 3.2. Xc nh cc mc tiu chuyn bit Nh trn cp vic xc nh cc mc tiu chuyn bit (MTCB) ca mt NCT ph thuc rt ln vo kin thc ca nh nghin cu v lnh vc nh kho st. Tuy nhin nh l mt nguyn tc sng cn cc 8

MTCB c xc nh trong cng nghin cu ch l xut pht im v thc t c th thay i, thm bt trong v sau khi thu thp d liu. V d sau y gii thiu khung nhn thc v cc MTCB ca mt nghin cu nu trn. V d: Trong Nhn quan/gc nhn ca ph huynh i vi chng nga MMR cc mc tiu chuyn bit (th hin khung nhn thc) bao gm: 1. Tm hiu Nim tin v nguy c v li ch ca vic chng nga so vi nhng nguy c khi b si, quai b, rubella (Beliefs about the risks and benefits of immunisation compared with the risks associated with contracting measles, mumps or rubella). 2. Tm hiu Nhng p ng i vi thng tin trn cc phng tin truyn thng v cc ngun khc v s an ton ca vc-xin (Responses to information from the media and other sources about vaccine safety) 3. Tm hiu S t tin v tin tng i vi li khuyn ca cc nhn vin y t v thi i vi s tun th nhng khuyn co y khoa (Confidence and trust in the advice given by health professionals and attitudes towards compliance with medical recommendations) 4. Tm hiu nhng quan im v s quan trng ca nhng chn la c nhn trong khun kh chnh sch ca chnh ph v chng nga (Views on the importance of individual choice within government policy on immunisation) Cc mc tiu ny thc t c xy dng da trn nhng nn tng l thuyt chng hn nh M hnh Nim tin Sc khe (Health Belief model), L thuyt hc tp x hi (Social Learning theories), cc l thuyt v S tun th (Compliance), Quyn con ngi (Human rights) v.v 4. Tm li NCT l nghin cu gip ta i su tm hiu mt hin trng hay mt vn sc khe no . Vic pht trin mc tiu thc cht chnh l s th hin nhng c th ca NCT mt cch c th i vi ni dung nghin cu. Vic trau gii cc l thuyt v m, trung m gip ta c c mt xut pht im c c s l lun tt ng thi vic tng cng tri nghim trong tip cn cng ng gip ta c c mt s nhy cm i vi nhng l thuyt vi m t ta c th xy dng c mc tiu tng qut v c bit l nhng mc tiu chuyn bit phn nh tt nht hin thc cuc sng.

9

I CNG V PHNG VN SU1. Bn cht ca phng vn su L mt cuc i thoi gia nh nghin cu (researcher - NNC) hoc ngi thu thp thng tin (data collector - NTTTT) v ngi cung cp thng tin (informant - NCCTT) tm hiu nhng cm nhn v bn thn, cuc sng v kinh nghim ca NCCTT c th hin bng chnh ngn ng ca ngi y. Phng vn su c th da trn mt bng gi phng vn su (phng vn bn cu trc) hoc khng (phng vn khng cu trc). 2. Li ch ca phng vn su Thu thp nhng thng tin su v chi tit v mt ti chuyn bit, c bit trong mi lin h hu l (logic) vi mt bi cnh c th ca mt con ngi c th. Ngoi ra vic tho lun t do gia phng vn vin (PVV) v NCCTT cn gip khai thc c nhng thng tin m ngi nghin cu nhiu khi khng ngh trc 3. Gii hn ca phng vn su - Khng phi l mt cng c o c - Kh so snh gia cc phng vn vi nhau (v tnh linh hot ca vic phng vn) - Phn tch d kin kh v tn thi gian hn phng vn c cu trc. 4. Nhim v ca phng vn vin - Lin h, xc nh ngi phng vn, hn a im, thi im, c th thng tin trc hoc khng cc chnh cn hi. - Phng vn v thu bng hay ghi chp cuc phng vn - Ghi li thnh vn bn - Phng vn thm nu thng tin cha p ng mc tiu nghin cu. 5. Tin trnh ca hot ng phng vn su Giai on 1: Chun b c ti liu: - c nhiu ti liu v ti tm hiu. - Vit tm tt v nhng iu thu nhn c. Suy ngh cn thn: - Suy ngh v nhng thin lch c th c i vi cc ti tm hiu. - Tho lun vi cc phng vn vin hoc nhng ngi nghin cu khc c kinh nghim. Giai on 2: Xy dng v Nhp tm bng cu hi gi Xy dng bng gi : Lit k cc ch c th gp, phn nhm thnh cc ch chnh, cc tiu ch . t cu hi: Dng ngn ng n gin, khng chuyn mn, trnh nh hng, trnh cu hi mm (leading questions), v d: Bn c ng vi kin ny khng?. 3 loi cu hi: - M t: Ci g? Bao nhiu?... - Cu trc: Ti sao? Nn hay khng?... - Tng phn: Chn cch no? 3 dng: - Cu hi m: khng c nhng ty chn tr li cho trc - Cu hi gi nh: Nu trong trng hp nh vy th anh/ch ngh sao, lm g? - Khai thc thng tin (probing): Bn c th ni r hn? Cn iu g khc? v.v

10

Th nghim trc. Chn i tng phng vn: Theo yu cu ca nghin cu (khng ngu nhin). - Ca tiu biu - Ca c trch nhim - Ca cc oan. Ch : nn chn ngi th nghim trc p ng iu kin: - Ngi l i vi phng vn vin - Khng qu hiu bit nhng cng phi nm vn tng i. Nhp tm bng cu hi gi Phng vn su l mt hnh thc thu thp thng tin c bit i hi i su vo nhng vn nhiu khi l rt t nh ca NCCTT. V th vic nm vng nhng thng tin cn thu thp l rt quan trng khi phng vn ta c th t do i theo lung i thoi gia 2 ngi (hn l i theo th t ca cc gi ) nhng vn m bo thu thp c nhng thng tin ti thiu cn thit. Mun vy PVV cn phi nh r nhng thng tin cn thu thp khi phng vn tt nht l khng nhn vo bng gi . Giai on 3: Thu thp d liu Qu trnh phng vn. - Hi s chp nhn phng vn da trn s hiu bit (khng p buc) - Ghi m (nu c s ng ). Ngoi ra d c ghi m hay khng cng cn ghi nhn li tm tt v nhng thng tin cn thit trn giy. - Thc hin vic phng vn mt cch ht sc t nhin nh mt bui tr chuyn. Ch dng ngn ng khng li khuyn khch s tr li (v mt thn thin, mm ci...) - Xin a im, thi im lin h li nu cn - Cm n v tm bit. C th cc thng tin cn ghi li bao gm: - M t hon cnh phng vn - Nhng hiu lm trong qu trnh phng vn, cc ti i tng trnh n - Cm tng v cm xc khi phng vn. Ghi li thnh vn bn ghi m - Ghi li trung thc tng t. - Ghi nhn c cc khong dng, nhng ting ci v cc cm xc biu l thnh m thanh khc. - Cha l thm ghi ch nu cn - Ghi ch: 1 gi ghi m thng cn 4-5 gi ghi li. 6. Cch thc m ha v lu gi thng tin ca phng vn su Cc bn ghi nhn thng tin ca phng vn su cn phi c m ha v gi ring bit vi h s cc thng tin nh danh. Mi lin kt gia bn ghi thng tin ca phng vn su v thng tin nh danh l m. Tt nht l PVV khng nm c thng tin nh danh v ngc li ngi nm thng tin nh danh khng bit v khng gi cc thng tin ca phng vn su. C th dng k hiu din t cc c tnh ca i tng m ha cc i tng c phng vn. V d: X-Y-n trong X,Y l nhng c im phn nhm i tng, n l s th t ca i tng trong cng mt phn nhm. C th nh: M-HVC-01, F-HVT-02 vi quy c ch M l Nam, F l n, HVC l hc vn cao, HVT l hc vn thp. 7. Nhng iu cn lu nng cao cht lng phng vn su - Phng vn vin phi thng xuyn x l v phn tch thng tin tip tc cuc i thoi mt cch lin lc v hiu qu thu thp c nhiu chi tit - i tng c th nu cc ch khng lng trc v phng vn vin phi suy ngh v quyt nh xem c theo ui nhng ch ny khng - Nu khng c php thu bng cuc ni chuyn, phng vn vin ng thi phi ghi chp v tip tc dn dt cuc i thoi sao cho khng lm ri i tng. Ngay sau khi kt thc phng vn phi 11

nhanh chng ghi nhn li cc cu ni ca NCCTT cng chi tit, st thc cng tt. - Thc hin cc bin php tng tnh gi tr (Validity) v tnh tin cy ca thng tin thu thp. C th: o tng tnh gi tr: cn chn i tng i din cho dn s v c th ni chuyn mt cch r rng v ti quan tm. o tng tnh tin cy (Reliability): cn gii thch v s bo mt, tnh khoa hc; khng hi mt cch ng t v cc vn t nh v khng t cu hi mm .

12

PHN TCH THEO MCy l mt phng php phn tch d liu nh tnh mc trung gian nu xt kha cnh khi qut ha cc thng tin thu thp c. Nu mt cc l phng php Bo co trng hp trnh by d liu thu thp thnh tng trng hp ca tng i tng (T) v d liu c sp xp li ch khng b bt hoc khi qut ha thnh cc tng ch quan. mt cc khc phng php phn tch L thuyt nn tng (Ground theory) th khi qut ha nhiu trng hp thnh mt m hnh chung c c ch hot ng c th. Trong PPPTDL theo mc, d liu c khi qut ha mc va phi v c sp xp vo trong mt khung cc mc nh ta xp g vo chung. Cng vic quan trng nht ca PPPT ny l xy dng h thng khung cc mc, trong c nhng mc ln, t chia thnh cc mc nh v cc mc nh hn. Vic xy dng khung cc mc c th da vo mt khung nhn thc (Conceptual framework) c sn, s dng nguyn hay iu chnh thm bt. Khung cc mc cng c th xy dng da vo l thuyt v cc khi nim lin quan. Cui cng khung cc mc c th c xy dng hon ton mi da vo d liu thu thp c v nng lc khi qut ha ca nh nghin cu. Ngoi ra ta c th kt hp tt c cc cch ny. Cng cn lu rng khung mc khng c nh sut trong qu trnh phn tch m c th thay i hoc m rng thm nu thy cn thit. Tuy nhin cng cn lu khng m rng qu nhiu mc, nhng mc no c th gp li c th gp. Cn trnh nhng li nh chuyn con ch v con mo ca Newton c khot 2 l ca ra vo. Kt qu phn tch cng nh mi PPPTDL nh tnh khc v ni chung l kt qu nghin cu khoa hc, ta phi bt u t d liu thu thp. Khng c nhng pht biu ch quan ca nh nghin cu khng xut pht t d liu. Cng khng chen cm xc ca nh nghin cu v bo co nghin cu khoa hc khng phi l mt cun tiu thuyt hoc mt sch chnh tr. S dng trch dn (quoting) khi cu ni hm cha nhng thng tin su khng th din t bng mt cu khi qut. Tuy nhin cng khng lm dng trch dn m qun i nhng pht biu khi qut nu bt nhng tng chnh ca kt qu. Cng lu c nhng d liu c th xp vo nhiu khung hay c s tng tc gia cc yu t khi ta phi c nhng khung thch hp hay nhng khung ng. Thm ch c nhng s vt, hin tng l tng ha ca nhiu mi quan h khng th ct ri m khng lm mt i tnh ton vn ca n, khi ta buc phi trnh by n nh mt th thng nht. Cng c nhng s vt, hin tng ta ct ri ra, xp vo tng khung nhng cng cn trnh by n mt cch thng nht. Trong 2 trng hp ny ta c th s dng phng php Bo co trng hp di dng nghin cu trng hp (Case study). V d: Xp 1 b bi 52 l trong mt khung mc. C th xp vo cc khung /en hoc Gi tr ln/Gi tr nh. Trong trng hp khung Gi tr ln/Gi tr nh ta thy r rng cn phi xt n loi tr chi c th: Xp xm, Tin ln. Tm li, Phng php PTDL theo mc quan trng nht l s phn chia cc mc. Sau khi phn chia c mc th iu quan trng k tip l khi no ct nh, khi no cn tng hp li bng nhng trng hp nghin cu.

13

CCH VIT CNG & BO CO NGHIN CU1. Cch vit bo co kt qu nghin cu Ty theo lnh vc, ni dung nghin cu v vn phong ca tc gi m cch trnh by mt bo co kt qu nghin cu hoc th t cc phn ni dung c th thay i t nhiu. Mc d vy c nhng ni dung khng th thiu d vit trc hay sau. Dn bo co nghin cu cp sau y l mt gi , c th c nhiu dn khc, tuy nhin ngha v ni dung ca tng phn s khng khc nhau my. 1.1 Ta - Tn ti: ngn gn, nu bt c cc ni dung nghin cu - Tn nhm nghin cu - Tn c quan n v ca nhm nghin cu - Thng, nm vit bo co. 1.2 Tri n (c th khng c) 1.3 Mc lc 1.4 Tm tt nghin cu (Abstract) cp tun t mt cch vn tt cc phn ca bo co (t vn , phng php nghin cu, kt qu, bn lun, kt lun, xut). 1.5 Mc lc cc bng biu, s , th 1.6 Bng cc ch vit tt 1.7 Phn m u (Introduction) 1.7.1 t vn (Statement of the Problem) Tr li cho cu hi ti sao ta nghin cu ti ny c th l tr li tng bc cc ni dung trong tn ti nghin cu. C th l: - Mc quan trng ca vn (sc khe, kinh t, x hi...) ta nghin cu - Ti sao ta khu tr mt s mt ca vn - Ti sao ta chn nhm i tng - Ti sao ta chn a im nghin cu . 1.7.2 Mc ch, mc tiu chuyn bit, cc cu hi ca nghin cu, cc gi thuyt - Mc ch (aim) cn gi l mc tiu tng qut (overall objective): l iu m nh nghin cu mun tm hiu. - Mc tiu chuyn bit (specific objectives): nhng iu chng ta mun tm bit qua nghin cu t c mc ch/mc tiu tng qut. - Cc cu hi nghin cu (research questions): l phn c th ha hn ca mc tiu chuyn bit v nhng iu nghin cu mong mun tm bit. C khi khng c phn ny nu mc tiu chuyn bit tng i c th. Thng c trong nghin cu nh lng khi cn kim nh nhng mi lin h c th. - Cc gi thuyt (hypotheses): c bit quan trng trong nghin cu nh lng, l cc tr li gi nh cho cc cu hi nghin cu. 1.7.3 nh ngha cc thut ng (Operational definitions) nh ngha cc thut ng s dng trong nghin cu. Mc ch nhm cho ngi c hiu cng mt vi ngi lm nghin cu trnh hin tng cng mt thut ng nhng c nhiu cch hiu khc nhau. 1.7.4 Khung nhn thc (Conceptual framework) c bit cn thit trong nghin cu nh lng phn bit r u l bin c lp (independant variables) u l bin ph thuc (dependant variables). Khung nhn thc ca nghin cu c th da vo cc m hnh c sn v ti lin quan hoc xy dng mi da vo kt qu cc nghin cu trc v l lun hp l. Phn Khung nhn thc c khi c trnh by cui phn tng quan ti liu.

14

1.8 Tng quan ti liu (Review Literature) im li cc thng tin c lin quan n ti ta nghin cu nhm c kt, rt kinh nghim v nhng g mi ngi bit t lm nn tng dn dt n ti nghin cu ca ta. Phn ny c bit cn thit v quan trng khi ti ta nghin cu cn nhiu bn ci. C th gm 2 phn: - V ni dung nghin cu: Ta ln lt trnh by c h thng v nhng thng tin c v ti ta nghin cu, phn tch nhng hn ch c th c ca cc thng tin ny v gi m v hng nghin cu ca ta c th khc phc hoc b sung thm vo nhng hn ch ny. - V phng php nghin cu: Ta cng ln lt trnh by v nhng phng php nghin cu v cc ti ging hoc tng t ti ta nghin cu, phn tch nhng im mnh v nhng hn ch c th c ca cc phng php ny. 1.9 Phng php nghin cu (Methodology) Phn ny c hai mc ch. Th nht l trnh by cho ngi c nhng g d kin v c thc hin h c th hiu nhng kt qu tt hn. Th hai l cung cp cc chi tit ngi khc c th lp li nghin cu ca ta nu mun. Ni mt cch khc nhng iu chng ta trnh by trong phn ny na n ging nh cch nu mt mn n trong quyn sch dy nu n. Khng mt cng on no ngi c phi tng tng (nu l phng php kinh in th khng cn m t nhng phi ghi tn phng php hoc tc gi ca phng php). 1.10 Kt qu (Results) 1.10.1 Trng hp nghin cu nh lng Phi bm st cc gi thuyt nu phn m u v trnh by c th t cc kt qu thu c. Khng nht thit phi a c bng s liu m c th ch cn trch mt phn km vi phn nhn xt tm gn ngha ca c bng s liu. Ty lc c th a biu , th thay cho bng s liu gip ngi c d hnh dung hn. Trnh trnh by nhng kt qu khng lin quan n cc mc tiu, cu hi nghin cu, gi thuyt nh. 1.10.2 Trng hp nghin cu nh tnh Cch vit kh a dng ty vo loi ti nghin cu, vn phong ca tc gi. Nguyn tc chung l phi cung cp thng tin v hon cnh (context) cho bt c kt qu no c trnh by ngi c c th c cm nhn y hn v kt qu. V d c th m t v a phng, v cng ng, v nhm ngi ta nghin cu, c khi phi ni c lch s hnh thnh. Ngoi ra cn c gng a vo nhng chi tit hon cnh cn thit khi trnh by kt qu k c trch dn cc cu ni nguyn vn, chen cc nghin cu trng hp (case study) ph hp. Tuy nhin cng cn gi tnh cu trc, h thng trong trnh by ht mc c th. 1.11 Bn lun (Discussion) Ta bn lun rng thm v 2 mt: - V kt qu: kt qu c ph hp vi gi thuyt khng, vi thc t khng, vi kt qu ca cc tc gi khc khng, l do ti sao c s khc nhau, ngha, li ch ca cc kt qu thu c. - V phng php v vt liu: t nhn xt v phng php v vt liu ca nghin cu. Nn c phn cp v cc hn ch (limitations) ca nghin cu. 1.12 Kt lun v xut (Conclusion and Recommendations) - Kt lun: Da vo phn t vn , kt qu v bn lun vit kt lun. Ch trnh kt lun nhng iu khng hoc rt t c minh chng bi kt qu. - xut: da vo cc kt lun xut cc bin php ci thin v vn nghin cu. Nn c cp n cc nghin cu trong tng lai. 1.13 Th mc tham kho (References): Ch nu nhng ti liu c trch dn trong bi. Cn ghi theo th t: h tn tc gi, mc sch bo, nh xut bn, nm xut bn. 1.14 Ph lc Cc bng cu hi c t phn ph lc, k c cc thng k y .

15

Cn lu : Khi vit bo co kt qu nghin cu, cn t mnh vo v tr ngi c ln u tin c qua bo co v cha h bit g v ti nghin cu vit chi tit, nht l v phng php nghin cu. C mt quy tc na trong vic vit bo co kt qu nghin cu l: Ci g nghi ng khng bit c a vo hay khng, hy a vo! (c th a vo ph lc nu xt thy n lm long mch ni dung chnh. 2. Cch vit cng nghin cu cng nghin cu l mt vn bn cp n nhng ni dung ch cht ca nghin cu trc khi bt tay vo nghin cu, thng bao gm cc mc sau: - Ta - Mc lc - Bng cc ch vit tt - Phn m u + t vn + Mc ch, mc tiu chuyn bit, cc cu hi ca nghin cu, cc gi thuyt + nh ngha cc thut ng + Khung nhn thc - Tng quan ti liu - Phng php nghin cu (Methodology) Ngoi ra c thm 2 mc: - Tin thc hin - D tr kinh ph. 3. Vit bi thng tin kt qu nghin cu Bi thng tin kt qu nghin cu chnh l mt bo co tm tt ca bo co nghin cu thng thng t 4-5 trang A4. Bi thng tin kt qu nghin cu rt quan trng v thng n s c ng trn cc tp ch y hc, cc k yu hi ngh v.v... nh gii thiu c kt qu cho nhiu ngi bit. Mt tc gi vit Khng in ph bin c kt qu nghin cu th kin thc thu thp c ch khu tr mt s ngi v nh th s pht trin ca khoa hc chm li mt phn v mnh m hn: Khng ph bin c kt qu th khng lm trn nhim v ca mt ngi khoa hc. Tht vy, chng ta, nhng nh khoa hc th hng kin thc ca nhn loi th phi c ngha v p li, thng tin nhng iu thu thp ca chnh mnh. C th n tt, mang li li ch ln nhng cng c th n cha hon chnh, thm ch l nhng tht bi, nhng da vo nhng ngi khc c th trnh bc vo vt xe ca ta v u cng l mt ng gp. mi ngi c th hiu nhau mt cch d dn hn, ta cng nn quan m mt cht n cch trnh by. Ty theo lnh vc, ni dung nghin cu v vn phong ca tc gi m cch trnh by c th thay i t nhiu. Thng th mt bi thng tin kt qu nghin cu bao gm cc phn: Tn ti, tn tc gi, ni thc hin cng trnh, t vn , phng php v vt liu nghin cu, kt qu, bn lun, kt lun, th mc tham kho. Ngoi ta c th c phn tm gn u hoc tm tt cui.

Ti liu tham khoHelman, Cecil G. Culture, Health and Illness: An Introduction for Health Professionals. Butterworth-Heinemann, 1990. Judith Green and Nicki Thorogood. Qualitative Methods for Health Research. SAGE Publications, 2004 Many authors. Applied Health Research Manual: Anthropology of Health and Health Care. 1995. Nanda, Serena. Cultural Anthropology. Wadsworth, 1987. 16

Priscilla R. Ulin, Elizabeth T. Robinson, Elizabeth E. Tolley. Qualitative Methods in Public Health: A Field Guide for Applied Research. Jossey Bass, 1st edition, 2004.

17