Nghiên Cứu Chiết Xuất Tinh Dầu Từ Vỏ Quả Quất Bằng Phương Pháp Chưng Cất Lôi Cuốn Hơi Nước

i

n Tt nghip i hc 2012 SVTH: Phm Th M Loan

LI CM N

c th hon thnh ti tt nghip ny, em xin chn thnh cm n!..

- Thy TS. V Duy , ngi trc tip hng dn v gip em trong sut

qu trnh lm tt nghip.

- Em xin cm n Qu Thy, C Trng i hc Nha Trang dy d, truyn t

kin thc cho em trong sut kha hc.

- Cc Thy, C ph trch B mn Ha, Phng Th nghim Ha sinh v Phng

Th nghim Cng ngh Thc phm to iu kin gip em trong qu trnh lm th

nghim.

- Xin cm n gia nh v bn b em lun ng vin, gip em c th

hon thnh nghin cu ny.

Nha Trang, ngy 20 thng 06 nm 2012

Sinh vin thc hin

Phm Th M Loan

ii


MC LC

LI CM N............................................................................................................... i

MC LC .................................................................................................................. ii

DANG MC CC CH VIT TT.............................................................................v

DANH MC CC BNG . .........................................................................................vi

DANH MC CC HNH.. ............................................................................. vii

LI M U.. ......................................................................................................... 01

Chng 1. TNG QUAN......................................................................................... 03

1.1. Tng quan v tinh du ...................................................................... 03

1.1.1. Khi nim tinh du ........................................................................... 03

1.1.2. Vai tr tinh du i vi i sng thc vt..................................................... 04

1.1.3. Phn loi cc thnh phn c trong tinh du . ....................................... 05

1.1.3.1.Phn loi theo hm lng. ...................................................................... 05

1.1.3.2. Phn loi theo tnh cht vt l. ............................................................. 05

1.1.3.3. Phn loi theo bn cht ha hc........................................................... 05

1.1.4. Tnh cht c trng ca tinh du ..................................................... 06

1.1.5. ng dng ca tinh du.............................................................................. 07

1.1.5.1.Trong cng ngh thc phm ........................................................... 07

1.1.5.2. Trong y hc .................................................................................07

1.1.5.3.Trong cng nghip sn xut m phm. .. ............................................... 08

1.2. Cc phng php sn xut tinh du......................................................... 08

1.2.1. Phng php chit ........................................................................... 09

1.2.2. Phng php p.. ........................................................................................ 10

1.2.3. Phng php ngm........................................................................................ 10

1.2.4. Phng php p............................................................................................. 10

1.2.5. Phng php chng ct. ............................................................................ 11

1.3. Tnh hnh nghin cu v tinh du chi Citrus........................................... 16

1.3.1. Tnh hnh nghin cu trn th gii.................................................... 16

1.3.2. Tnh hnh nghin cu trong nc.. ........................................................... 17

Chng 2. I TNG V PHNG PHP NGHIN CU ................. 19

2.1. i tng nghin cu ........................................................................ 19

2.1.1. Nguyn liu chnh ........................................................................... 19

2.1.2. Dng c - Thit b - Ha cht.. ................................................................. 20

iii


2.2. Phng php nghin cu.. ............................................................................ 20

2.2.1. Xc nh thnh phn khi lng ca qu Qut.. ........................................... 20

2.2.2. Chun b nguyn liu...................................................................................... 20

2.2.3. xut quy trnh tch chit tinh du t Qut................................................ 21

2.2.4. B tr th nghim. ............................................................................................ 22

2.2.4.1. Th nghim xc nh t l nc mui ngm nguyn liu.............................. 22

2.2.4.2. Th nghim xc nh nng NaCl ngm. .................................................. 23

2.2.4.3. Th nghim xc nh thi gian ngm........................................................... 25

2.2.4.4. Th nghim xc nh thi gian chng ct.. .................................................. 27

2.2.5. Phng php xc nh cc ch s ha-l v nh danh cc cu t thnh

phn ca tinh du.. ............................................................................................... 28

2.2.5.1. Phng php xc nh cc tnh cht l- ha c bn ca tinh du............. 28

2.2.5.2. Phng php nh danh cc cu t thnh phn c trong tinh du Qut.... 29

2.2.6. Phng php x l s liu ............................................................................. .30

Chng 3. KT QU NGHIN CU V THO LUN.. ............................. 31

3.1. Kt qu xc nh thnh phn khi lng ca qu Qut. ......................... .31

3.2. Kt qu xc nh t l nc mui/nguyn liu thch hp ............31

3.3. Kt qu xc nh nng NaCl trong nc ngm v qu thch hp. .33

3.4. Kt qu xc nh thi gian ngm thch hp....................................... 34

3.5. Kt qu xc nh thi gian chng ct thch hp................................. .35

3.6.Quy trnh hon thin tch chit tinh du qu Qut................................... .37

3.7. Kt qu xc nh t l chit tinh du. .......................................................... 39

3.7.1. Xc nh t l tinh du chit xut t v qu.. ......................................... 39

3.7.2. Kt qu nh gi tnh cht cm quan v xc nh cc ch s ha-l ca

sn phm.................................................................................................................. 38

3.7.3. Kt qu xc nh thnh phn ha hc ca tinh du ........................... 41

3.8. Tnh s b chi ph nguyn, vt liu tch tinh du trong iu kin th

nghim...................................................................................................................... 42

KT LUN V XUT. .................................................................................. 43

1. Kt lun................................................................................................................. 43

2. xut.................................................................................................................. 44

TI LIU THAM KHO.. ........................................................................................ 45

PH LC ................................................................................................................. 47

iv


DANG MC CC CH VIT TT

VIT TT TING ANH TING VIT

GC Gas Chromatography Sc k kh

GC-MS Gas Chromatography-

Spectroscopy Sc k kh ghp khi ph

H Hour Gi

v/w Volume/weight Th tch/khi lng

w/v Weight/volume Khi lng/th tch

IA Acide Index Ch s acide

IS Saponification Index Ch s x phng

IE Esters Index Ch s este

v


DANH MC CC BNG

Bng 3.1. Thnh phn khi lng ca qu Qut. ............................................ 31

Bng 3.2. T l tinh du chit xut c t v qu Qut ............................ 39

Bng 3.3. Bng m t tnh cht cm quan ca tinh du qu Qut. ....................... 39

Bng 3.4. Kt qu xc nh cc ch s ha- l ca Tinh du Qut .............. 40

Bng 3.5. Kt qu phn tch GC/MS tinh du qu Qut.. ................................ 41

Bng 3.6. Chi ph nguyn, vt liu tch tinh du t 10 kg v Qut................... 42

vi


DANH MC CC HNH

Hnh 1.1. Sn phm Tinh du thin nhin.. .............................................................. 01

Hnh 1.2. Cu trc phn t isopren v b khung c bn ca cc terpenoid. .......... 04

Hnh 1.3. Thit b chng ct bng nc................................................................... 12

Hnh 1.4. Thit b chng ct hi nc khng c ni hi ring ................................ 13

Hnh 1.5. Thit b chng ct hi nc c ni hi ring.. ......................................... 14

Hnh 2.1. Qu Qut .................................................................................................. 19

Hnh 2.2. S quy trnh d kin tch chit tinh du t Qut ................................ 21

Hnh 2.3. S b tr th nghim xc nh t l nc mui ngm v qu. .............. 22

Hnh 2.4. S b tr th nghim xc nh nng NaCl trong nc ngm .......... 24

Hnh 2.5. S b tr th nghim xc nh thi gian ngm nguyn liu. ................ 26

Hnh 2.6. Nguyn liu ang chng ct. .................................................................... 27

Hnh 2.7. S b tr th nghim xc nh thi gian chng ct. ............................. 28

Hnh 2.8. Chng trnh nhit khi phn tch tinh du v qu Qut bng phng php

GC/MS.. .................................................................................................................... 29

Hnh 3.1. nh hng ca t l nc mui/v qu Qut n th tch v t l khi

lng tinh du qu thu c ...................................................................... 32

Hnh 3.2. nh hng ca nng NaCl trong nc ngm v qu n th tch

v t l khi lng tinh du qu thu c.. ........................................................ 33

Hnh 3.3. nh hng ca thi gian ngm NaCl n th tch v t l khi lng

tinh du qu thu c.. ......................................................................................... 34

Hnh 3.4. T l khi lng tinh du v qu trong cc thi gian chng ct khc nhau

(ml) .......................................................................................................................... 35

Hnh 3.5. S quy trnh tch chit tinh du t qu Qut. ............................ 36

Hnh 3.6. Hnh nh sn phm Tinh du qu Qut. .................................................. 43

1


LI M U

Tinh du l ngun hng liu c ngun gc t thin nhin cy c, t xa xa n

c mnh danh l bu vt ca thin nhin v ang ngy cng c con ngi

ch v a chung. Mi loi tinh du u c mt mi c trng, c hng thm ring

v c cc tc dng khc nhau. Chng hn nh, tinh du Bc H c hm lng Men-

tol cao c tc dng kch thch cc u dy thn kinh, gy cm gic lnh v

gim au ti ch; tinh du Hng Nhu cung cp Eugenol dng lm thuc st

trng, thuc gim au, cht dng trong vic trm rng tm thi; tinh du thuc

h Cam qut dng lm thuc kch thch tiu ha, tr cm v cn rt nhiu loi

tinh du khc c gi tr...[7].Tinh du hin nay c s dng rng ri v l hn

hp cc cht c gi tr cao trong lnh vc dc phm, thc phm v xut khu.

Vit Nam c iu kin thin nhin rt thun li cho vic pht trin cc loi hoa

qu, cng nh cy cnh, trong c nhiu loi cy c cha cc ti tinh du c gi tr.

Trong , cy Qut l mt loi cy rt c tim nng, nhng vn cha c khai thc

v tn dng ng mc, hu nh sau khi chng Tt hng nm u b thi b rt hoang

ph. ng thi, xt v mt y hc, tinh du Qut c mi thm d chu, thoi mi, c tc

dng tr cm, gim stress v thanh nhitthng s dng trong cc Spa cao cp. V

cu hi t ra l lm sao tch tinh du t qu Qut v l vn ang c quan

tm.

Ngy nay, vic s dng cc hp cht

thm c ngun gc thin nhin dng

nh tr thnh mt xu th v cc cng

trnh nghin cu v chng cng khng

ngng pht trin v hiu qu mang li ca

cc loi sn phm ny kh cao so vi cc

sn phm tng hp tng t. Qua cc

cng trnh nghin cu c v thc t

tiu dng u cho thy khi s dng cc

sn phm c ngun gc thc vt, n t c

tc dng ph c hi v y l l do quan

trng m ngy nay cc loi sn phm t

nhin ang ngy cng pht trin mnh m.

Hnh 1.1. Sn phm tinh du thin nhin

2


Hin nay, c nhiu phng php chit rt tinh du t thc vt, trong c

phng php Chng ct li cun hi nc n gin, d thc hin v cho hiu xut thu

hi tinh du tng i cao Do , ti s thc hin ti Nghin cu chit xut

tinh du t v qu Qut bng phng php chng ct li cun hi nc, ng

thi tin hnh phn tch xc nh cc tnh cht ha- l ca tinh du thnh phm

thu c nh gi cht lng v kh nng ng dng lm hng liu ca n.

Mc tiu ca ti l: nghin cu cc yu t nh hng ti hiu sut chit

tinh du Qut lm c s khoa hc cho vic sn xut trn quy m cng

nghip. C th l:

- Xc lp iu kin ti u cho vic tch chit tinh du t qu Qut bng

phng php chng ct li cun hi nc.

- a ra quy trnh chng ct ti u thu nhn tinh du t qu Qut.

- Xc nh cc ch s l-ha c bn v thnh phn ha hc ca sn phm s

dng lm hng liu.

ti c ngha tn dng ngun ph liu r tin sn xut ra cc sn

phm c gi tr, xut mt hng nghin cu mi, ng thi gp phn a

dng ha sn phm v gii quyt vn mi trng. Kt qu nghin cu ca

ti c th xem l c s khoa hc ban u ca vic xy dng quy trnh sn xut

tinh du t v qu Qut trn quy m cng nghip cng nh cung cp nhng

dn liu khoa hc v thnh phn ha hc v tnh cht l-ha c bn ca tinh

du Qut nhm pht trin cc kh nng ng dng khc.

Do kin thc v kinh nghim nghin cu cn hn ch, cng nh kh khn

v thi gian, iu kin thc nghim cng nh vn kinh ph nn mc d

rt c gng song ti ny khng trnh khi nhng thiu st. Rt mong nhn

c s ch bo ca qu thy c cng nh s gp kin t cc bn sinh vin

ti ny c hon thin hn.


3

Chng 1. TNG QUAN

1.4. Tng quan v tinh du

1.4.1. Khi nim Tinh du [5,7,8]

Tinh du l nhng cht thm hay cht mi c trong mt s b phn ca cy c

(ht, r, c, v cy, hoa, l, qu, du, nha cy) hay ng vt (ti tinh du). H

thc vt c tinh du khong 3000 loi, trong c 150-200 loi c ngha cng

nghip. Tinh du c trong cc ngun nguyn liu trn vi nng rt khc nhau, c

th thay i t phn triu n phn trm v tinh du tng i d bay hi.

Tinh du phn b tp trung trong mt s h nh h hoa tn, hc Cc, h hoa mi,

hc Long No, h Sim, hc Cam, h GngTinh du c chit mt s b phn ca

cy nh cnh hoa, l, cnh, r, v tri, cung ht, v cy

- L: Bc H, Trm, Bch n, Hng nhu, Khuynh dip, Hng chanh, Ta t,

Cc tn, l Trm, l S, Long no, Cam, Chanh, Qut

- B phn trn mt t: Bc H, Hng nhu

- Hoa: hoa Hng, hoa Nhi, hoa Bi, hoa Hi, hoa inh hng

- Qu: Sa nhn, Hi, Bi, Cam, Chanh, Qut, Xuyn tiu, Tho qu

- V qu: Cam, Chanh, Bi, Qut

- V thn: Qu..

- G: Long no, V hng, Trm hng

- Thn r: Gng, Ngh, Hnh, Ti, Xuyn khung, Bch ch, ng quy

Hm lng tinh du ph thuc vo nhiu yu t nh ging, di truyn, t trng,

phn bn, thi tit, nh sng, thi im thu hochTinh du l sn phm cui cng

ca qu trnh trao i cht v khng c s dng tr li cho hot ng sng ca

cy

a s thnh phn chnh ca cc loi tinh du u l cc hp cht Terpenoid

c cu to t cc n v Isopren (C5H8) ni vi nhau theo quy tc u ni vi

ui. Terpenoid n gin nht c cu to t 2 n v Isopren c gi l Monoter-

penoid. Nu c nhiu hn 2 n v Isopren th c gi l Sesquiterpenoid (ng vi 3

n v Isopren), Diterpenoid (ng vi 4 n v Isopren), Triterpenoid (ng vi 6 n

v Isopren...).


4

a). B khung Terpenoid c bn b). Phn t Isopren

Hnh 1.2. Cu trc phn t isopren v b khung c bn ca cc terpenoid.

1.4.2. Vai tr tinh du i vi i sng thc vt

Vn v vai tr ca tinh du trong i sng thc vt c cp trong rt

nhiu cng trnh nghin cu. Theo quan nim c trnh by trong cc cng trnh khc

nhau, vai tr ca tinh du c quy t trong cc ni dung sau y (Ph. X. Tanaxienco,

1985):

- Bo v cy khi tc ng ca su bnh.

- Che ph cc vt thng cy g.

- Ngn chn cc bnh do nm.

- Bin i sc cng b mt nc trong cy, thc y s vn chuyn nc, tng

hiu qu cc phn ng enzyme.

Theo Charabot cho rng:

- Tinh du ng vai tr nh mt cht d tr trong cy, n c kh nng vn

chuyn n cc phn khc nhau ca cy, tinh du c s dng nh mt ngun nng

lng hay to thnh cc sn phm mi c cu trc gn vi n.

Theo Coxtrisep (1937) cho rng tinh du c th xp vo 2 nhm chc nng:

- Nhm cc tinh du c chc nng sinh l c cy s dng trong qu trnh sinh

trng.

- Nhm cc tinh du khng c chc nng sinh l, khng c cy s dng, chng n

thun ch l cc cht tit ca c th v c tch ly trong cc b cha tinh du.

Nh vy, cc thnh phn ca tinh du c tch ly trong tuyn tit khng c vai

tr sinh l trong hot ng sng ca cy. Trong khi , tinh du thc vt chnh l sn

phm ca qu trnh tng hp v tch ly do cc c quan tit m nhim.

- Tinh du tham gia vo cc qu trnh sinh ha trong t bo.

- Tinh du thng l mt hn hp c thnh phn cu to phc tp, chng thng

gm rt nhiu hp cht dng t do v lin kt.


5

- Cc thnh phn ca tinh du c tch ly trong tuyn tit khng phi l cc

cht tit c nh m cn tham gia tch cc vo qu trnh trao i cht ca cy, do vy

thnh phn ha hc ca tinh du trong cy lun lun c i mi.

1.4.3. Phn loi cc thnh phn c trong tinh du

1.1.3.1. Phn loi theo hm lng [3]

- Thnh phn chnh: l thnh phn c hm lng trn 1%. Thnh phn chnh

l tiu chun ch yu nh gi cht lng tinh du.

- Thnh phn ph: l thnh phn c hm lng t 0,1-1% .

- Thnh phn vt: l thnh phn c hm lng khng qu 0,1% trong ton b

tinh du.

1.1.3.2. Phn loi theo tnh cht vt l [10]

Tinh du ca mi loi thc vt l mt hn hp bao gm hng trm hp cht

thuc cc nhm hu c khc nhau.Theo tnh cht vt l, cc hp cht c trong

tinh du thng c phn thnh hai nhm chnh:

- Nhm thnh phn d bay hi: chim ti 90 95% tng lng tinh du.

- Nhm cn li: gm cc hp cht t bay hi ch chim 1 10%.

1.1.3.3. Phn loi theo bn cht ha hc [14]

Cc hp cht trong tinh du c chia thnh cc nhm:

- Monoterpen mch h (v d: myrcen, ocimen).

- Monoterpen mch vng (v d: p-cymen, pinen, sabinen) .

- Monoterpen mch h b oxy ha (nh farnesol, linalool, neral).

- Monoterpen mch vng b oxy ha (nh terpineol, geraniol).

- Sesquiterpen mch h (v d: farnesen).

- Sesquiterpen mch vng (v d: copaen, humulen).

- Sesquiterpen mch h b oxy ha (nh nerolidol).

- Sesquiterpen mch vng b oxy ha (nh nootkaton, spathulenol).

- Cc hp cht thm (v d: indol).

- Cc hydrocarbon mch di (nh tetradecanal, dodecanal).


6

1.1.4.Tnh cht c trng ca tinh du [8,14]

Tinh du l hp cht hu c ha tan ln vo nhau, c mi c trng. Ti

nhit thng, tinh du thng th lng, c khi lng ring b hn 1 (tr

mt vi loi nh tinh du Qu, inh Hng c khi lng ring ln hn 1).

xc nh tnh cht vt l ca tinh du, thng thng ngi ta tin hnh

xc nh cc ch s nh t trng, chit sut, t l ha tan trong cn 900 250C,

nhit si, nng sut quay cc, mu sc Tinh du khng tan hoc rt t tan

trong nc nhng chng ha tan tt trong a s cc dung mi hu c nh ester,

cn...

V mu sc, tinh du thng khng mu hoc c mu vng nht. Mt s t

tinh du c mu (v d: tinh du Ngi Cu c mu xanh l, tinh du Qu c

mu nu sm) l do s c mt ca cc hp cht c mu c li ko theo

tinh du trong qu trnh chit xut (v d: mu xanh do c Chlorophyll, mu

vng do c Carotenoid,). Cn mi v v ca tinh du ch yu gy ra do cc

cu t thnh phn b oxy ha.

Mc d thnh phn ha hc ca mi loi tinh du l khc nhau, nhng

nhn chung,chng c nhit si khong 1000C - 2000C, d bay hi v c mi

thm c trng. Thnh phn ha hc ch yu trong tinh du l cc hp cht

Terpenoid (tc cc hydrocarbon khng no) nn chng d b thy phn (nht l

nhit cao) v b phn hy bi nh sng thnh cc hp cht khc. V vy,

ngi ta thng bo qun tinh du trong nhng l sm mu, c ming nh v

y nt k.

Tinh du thc vt thng c thnh phn khng n nh m lun thay i theo

thi gian sinh trng ca cy v cng bin i theo iu kin kh hu, thi titv

trong cc b phn ca cy, hm lng tinh du cng khc nhau.

Mi tinh du c cc hng s vt l c trng nh trng thi(d), chit sut

(n), quay cc (), v cc ch s ha hc nh ch s Axit, ch s It, ch s Este, ch

s X phng haQua cc ch s ta c th nh gi s b cht lng tinh du..

Gii thiu v Tinh du h Citrus [6]

- Tinh du h Citrus hay cn gi l h Chanh c mi thm c trng, v

ngt sc, gy n tng mnh, kch thch dch v, nht l tuyn nc bt. N


7

tham gia nhiu thnh phn ca nhiu cht thm. Do , ngi ta thng s

dng mt t pha ch mi tng hp nhn to.

- Tinh du h Chanh (Citrus) hu nh khng tan trong nc, nhng tan t

nhit v p sut cao.

- Thnh phn ch yu ca tinh du Chanh l Limonen, chim 90% tng

thnh phn c mt trong tinh du. Gi tr ca tinh du c nh gi theo thnh

phn chnh.

- Ty theo loi Chanh, Cam, Qut v iu kin canh tc, vng kh hu m

tinh du ny c cc thnh phn ha hc v cc ch s vt l c s thay i khc

nhau. Tinh du Citrus thng nm trong khong chnh lch sau:

T trng: d20= 0,846 0,854.

Chit sut n20 = 10402 10406.

quay cc D20 = 56 660.

Ch s Caconyl = 2,72 3,0.

- Thnh phn chnh ca tinh du cng thay i rt ln theo loi, vng kh

hu, t canh tc trng trt, phng php khai thc

1.1.5. ng dng ca tinh du [8]

1.1.5.1. Trong cng ngh thc phm

Tinh du hin nay l nguyn liu khng th thiu trong nhiu lnh vc, c

bit trong thc phm nh: Gia v lm sn, thc n nhanh, nc ngt, hp,

kem lnh, ngt trng ming, bnh ko, ru mi, nc st, nc chm

Mc d s dng vi lng v cng nh v di nhng dng khc nhau

nhng tinh du gp phn to hng cho cc loi thc n, ung, lm cho

chng thm phn hp dn. Gn y, nh hot tnh khng vi sinh vt v kh

nng chng oxi ha u vit ca n, trong cng ngh thc phm cng xut

hin xu hng s dng tinh du nh mt cht bo qun thc phm t nhin v

an ton thay cho cc cht bo qun tng hp.

1.1.5.2. Trong y hc

Tinh du l loi dc phm c s dng nhiu nht trong y hc c truyn.

Tinh du thng s dng t mi thuc, st trng, hng v liu php, cht

dn d t trong cc by, bnh xt xua ui cn trng


8

Mi loi tinh du c thnh phn ha hc v cu phn chnh khc nhau nn

nhng hot tnh tr bnh cng khc nhau, c loi tc dng ln h thn kinh

trung ng, c loi li kch thch dch tiu ha, dch d dy, dch rut v dch

mt. V vy, chng c iu ch thnh thuc cha tr cc bnh v ng h

hp, tun hon, tiu ha, cha au bng, nn ma, xoa bp cc ch au, gim

mt mi v kch thch hot ng ca c bp. V d: tinh du bc h c hm

lng mentol cao c tc dng kch thch cc u dy thn kinh, gy cm gic

lnh v gim au ti ch do c dng lm ch phm cao xoa, du xoa;

tinh du hng nhu cung cp eugenol dng lm thuc st trng, thuc gim au,

cht dng trong vic trm rng tm thi; tinh du thuc h cam qut dng lm

thuc kch thch tiu ha, tr cm...

1.1.5.3. Trong cng nghip sn xut m phm

Ngy nay, ngnh cng nghip m phm pht trin rt mnh, tinh du

khng nhng c s dng trc tip trong cc Spa cao cp m chng cn l

ngun nguyn liu ch yu sn xut cc sn phm nh nc hoa, kem nh

rng, x phng thm, du gi u, cc loi kem dng da, keo xt tc, son

mi...

Ngoi ra c th dng tinh du trong cng ngh sn xut cht ty ra: to

d chu cho nc ra sn nh, bt git, x phng, nc ra chn, nc x vi

1.5. Cc phng php sn xut tinh du [5,7,14]

C rt nhiu phng php chit rt tinh du nhng d c s dng

phng php chit no th quy trnh sn xut u c nhng im chung sau

y:

- Tinh du thu c phi c mi thm t nhin nh nguyn liu.

- Quy trnh khai thc phi ph hp vi c tnh ca nguyn liu.

- Tinh du phi c ly trit khi nguyn liu vi chi ph thp nht.

Cc phng php ly trch tinh du u da vo cc c tnh sau ca tinh du:

- D bay hi.

- Li cun theo hi nc nhit di 1000C.

- Ha tan d dng trong dung mi hu c.

- D b hp thu khi th kh.


9

Sau y, chng ta i tm hiu v mt s phng php thng hay s dng ly

trch tinh du thc vt.

1.2.1. Phng php chit (Extraction)

C s ca phng php da trn hin tng thm thu, khuch tn v ha tan ca

tinh du c trong cc m nguyn liu khi tip xc vi dung mi hu c. Phng php

chit thng dng tch cc hng liu d bay hi m phng php chng ct t ra

km hiu qu.

Trong phng php ny nguyn liu c ngm trong dung mi hu c thch hp,

sau ct chn khng thu hi dung mi, phn cn li l hn hp tinh du v sp

c gi l tinh du c kt (gi l concrete oil). Dng cn tuyt i ha tan con-

crete oil ri lnh, khi phn sp s ng c v c tch loi, phn dch cn li

c em chng ct li cun hi nc thu tinh du tinh khit (gi l absolute oil).

y cng chnh l hai dng sn phm chnh ca cht thm hin lu hnh trn th

trng.

Yu cu ca dung mi chit

Yu t quan trng nht cho s thnh cng ca phng php ny l phm cht

v c tnh ca dung mi s dng, do dung mi chit cn phi t c nhng yu

cu sau:

Ha tan hon ton v nhanh chng cc cu phn c mi thm trong nguyn

liu.

Ha tan km cc hp cht khc nh sp, nha du c trong nguyn liu.

Khng c tc dng ha hc vi tinh du.

Khng bin cht khi s dng li nhiu ln.

Hon ton tinh khit, khng c mi l, khng c, khng n mn thit b,

khng to thnh hn hp n vi khng kh v c nht km.

Nhit si thp v khi chng ct dung dch ly trch thu hi dung mi, nhit

si cao s nh hng n cht lng tinh du. im si ca dung mi nn

thp hn im si ca cu phn d bay hi nht trong tinh du.

Ngoi ra, cn c thm nhng yu t ph khc nh: gi thnh thp, ngun cung

cp d tm,

Thng th khng c dung mi no tha mn tt c nhng iu kin k trn.

Ngi ta s dng c dung mi khng tan trong nc (nh Dietyl ete, Ete du ha,


10

Hexan, Cloroform) ln dung mi tan trong nc (nh Etanol, Axeton). Trong mt

s trng hp c th, ngi ta cn dng mt hn hp dung mi.

u v nhc im ca phng php

- u im: Sn phm thu c theo phng php ny thng c mi thm t

nhin. Hiu sut sn phm thu c thng cao hn cc phng php khc.

- Khuyt im: Yu cu cao v thit b, tht thot dung mi, quy trnh tng i

phc tp.

1.2.2. Phng php p (Enfleurage)

C s ca phng php da trn hin tng hp ph cht thm bi cc cht bo

dng lng hay rn (vaselin, parafin, du oliu hoc m ng vt) tinh ch. Ngi ta

dng cc khay su 8cm, rng 60cm, di 100cm y l mt knh c ph lp cht bo

hp ph cht thm. Cc khay c th xp chng ln nhau, trn mt khay xp u

nguyn liu trch hng v yn trong khong t 12-72 gi ty tng loi nguyn

liu, sau thay lp nguyn liu mi v hp ph t 10-15 ln cui cng thu c

cht bo c mi thm. em lc cht bo vi etanol cao trch ly tinh du, sau

lnh -100C loi b ht cht bo b ko theo ri c ui etanol di p sut thp

thu tinh du. K thut ny thung c dng chit hng thm ca cc loi hoa

thu sn phm di dng tinh du c c (essence concentre) dng trong m

phm.

1.2.3. Phng php ngm (Hot Maceration)

Phng php ny da trn hin tng hp th cht thm bi cc loi du bo.

Hoa c ngm trong du bo tinh ch trong mt thit b c lm nng bi hi

nc 45-600C trong thi gian t 1-2h. Sau mi ln ngm, vt hoa ra cho vo my

vy ly tm thu hi du v cho tip nguyn liu mi vo. Mi m dung mi c th

dng chit 10-15 ln. Du bo bo ha cht thm c em lc vi etanol ri c

di p sut thp thu c tinh du c c tng t nh trong phng php p.

1.2.4. Phng php p (Expression hay Cold Pressing)

Phng php ny p dng cho cc loi dc liu c hm lng tinh du cao v

t bo cha tinh du phn v thuc chi Citrus.

Nguyn liu chit c trch tinh du bng cch p nhit thng s dng

cc loi my p trc vt v tn hoc ci p dng nm (ging nh p cc loi du bo).

Phn thu c l mt hn hp gm tinh du v dch ci c th d dng tch bng cch


11

cho thm nc mui bo ha, tinh du s ni ln trn c ko theo mt phn sp v

nha. Dng Etanol 75 - 800 ha tan tinh du, sau lm lnh loi b sp. Sau khi

c di p sut thp loi b etanol ta c sn phm tinh du c ln mt t nha.

Phng php ny c th cho hiu sut trn 90% so vi hm lng tinh du nh lng

trong phng th nghim.

1.2.5. Phng php chng ct (Hydrodistillation)

y l phng php u tin c dng tch tinh du ra khi nguyn

liu thc vt. Phng php ny da trn s thm thu, ha tan, khuch tn v

li cun theo hi nc ca nhng cht hu c trong tinh du cha trong cc m

khi tip xc vi hi nc nhit cao. Chng ct c th nh ngha l: S

tch ri cc cu phn ca mt hn hp nhiu cht lng da trn s khc bit

v p sut hi ca chng.

C s ca phng php ny l nhit si ca hn hp s thp hn nhit

si ca cc cu t thnh phn. Do , khi chng ct hi nc cc cu t tinh

du s c tch ra nhit thp hn nhit si ca nc, v vy s hn

ch s bin tnh ha hc (s oxy ha, nhit phn...) cc cu t tinh du. Trong

qu trnh chng ct, hi nc s c thm thu vo cc m nguyn liu, sau

s ha tan, khuch tn v li cun theo cc hp cht hu c trong thnh

phn tinh du. Dch chng ct s c ngng t v phn tch thnh 2 lp (lp

tinh du bn trn v lp nc bn di) trong h thng ngng t. S khuch

tn s d dng khi t bo cha tinh du trng phng do nguyn liu tip xc

vi hi nc bo ha trong mt thi gian nht nh. Trng hp cc m thc

vt c cc hp cht kh bay hi (nh sp, nha, acid bo dy di mch thng)

th qu trnh chng ct phi c thc hin trong mt thi gian di v nhng

hp cht ny lm gim p sut hi chung ca h thng v lm cho s khuch

tn tr nn kh khn.

Cc dng chng ct tinh du u v nhc im

Trong cng nghip, ngi ta chia cc phng php chng ct hi nc ra thnh

ba dng chnh: chng ct bng nc (water distillation), chng ct bng nc v hi

nc (water and steam distillation) v chng cy bng hi nc trc tip nc (direct

steam distillation).

a) Chng ct bng nc (Water Distillation):


12

Nguyn liu v nc cng cho vo mt

thit b. Khi un si, hi nc bay ra s cun

theo tinh du, hi ngng t bay ra s thu c

hn hp gm nc v tinh du, hai thnh phn

ny khng tan vo nhau nn d dng tch ra

khi nhau.

Phng php ny n gin, thit b r tin

v d ch to, ph hp vi nhng c s sn xut

nh, vn u t t. Tuy nhin, phng php ny

c nhc im nh hiu sut thp, cht lng

tinh du khng cao do nguyn liu tip xc trc

tip vi thit b nn d b chy kht, kh iu

chnh cc thng s k thut nh tc v nhit

chng ct.

b) Chng ct bng hi nc khng c ni hi ring (Water and Steam Distilla-

tion):

Nguyn liu v nc cng cho vo mt thit b nhng cch nhau bi mt v ni.

Khi un si, hi nc bc ln qua khi nguyn liu ko theo tinh du v i ra thit b

ngng t. nguyn liu khi ri vo phn c nc ta c th lt trn v mt hay nhiu

lp bao ti ty theo tng loi nguyn liu. Phng php nay ph hp vi nhng c s

sn xut c qui m trung bnh.

So vi phng php chng ct bng nc trc tip, phng php ny c u im

hn, nguyn liu t b chy kht v khng tip xc trc tip vi y thit b, cc nhc

im khc vn cha khc phc c. Phng php ny thch hp cho nhng loi

nguyn liu khng chu c nhit cao.

Nc + Nguyn liu

Sinh hn

Bnh hng

Hnh 1.3. Thit b chng ct bng nc


13

Hnh 1.4. Thit b chng ct hi nc khng c ni hi ring

c) Chng ct bng hi nc c ni hi ring (Steam Distillation):

Trong phng php ny hi nc c to ra t mt ni hi ring v c dn

vo cc thit b chng ct. Phng php ny ph hp vi nhng c s sn xut ln.

u im ca phng php ny l cng mt lc c th phc v c cho nhiu thit b

chng ct, iu kin lm vic ca cng nhn nh nhng hn, d c kh ha v t ng

ha cc cng on sn xut, khng ch tt hn cc thng s cng ngh, rt ngn c

thi gian sn xut.

Ngoi ra, phng php ny khc phc c tnh trng nguyn liu b kh, kht

v c th dng hi qu nhit chng ct theo yu cu ca cng ngh. Tuy nhin, i

vi mt s tinh du trong iu kin chng ct nhit v p sut cao s b phn hy

lm gim cht lng. Hn na, cc thit b s dng trong phng php ny kh phc

tp v t tin.

Nguyn liu

V ni

ng ngng t

Ngun nhit

Van x nc ngng

Van kha


14

Hnh 1.5. Thit b chng ct hi nc c ni hi ring

u - nhc im ca phng php chng ct

u im:

- Quy trnh k thut tng i n gin.

- Thit b gn, d ch to.

- Khng i hi vt liu ph nh cc phng php tm trch, hp th.

- Thi gian chng ct tng i nhanh.

Nhc im:

- Khng hiu qu i vi nhng nguyn liu c hm lng tinh du thp.

- Cht lng tinh du c th b nh hng nu trong tinh du c nhng cu phn d

b phn hy.

- Khng ly c cc loi nha v sp c trong nguyn liu ( l nhng cht nh

hng thin nhin rt c gi tr).

- Trong nc chng lun lun cn mt lng tinh du tng i ln.

- Nhng tinh du c nhit si cao thng cho hiu sut rt km.

Ngoi ra, ngy nay ngi ta cn s dng cc phng php mi trong vic ly

trch tinh du nh phng php chng ct hay chit di s h tr bi vi sng, bi

siu m, k thut vi chit pha rn (SPME: Solid phase micro-extraction), k thut chit

siu ti hn (SFE: Supercritical fluid extraction), chit kt hp vi chng ct (SDE:

Simultaneous distillation extraction),Tuy nhin, cc phng php trn chi ph t v

thit b phc tp hn nn t ph bin hn trong thc t.

Nhit

Hi nc v hi tinh du

Hi nc

Nc hoa

Nc lnh

Nc nng

Tinh du


15

So vi cc phng php trn th phng php chng ct li cun bng hi nc

d p dng trong iu kin phng th nghim, chi ph u t t, d dng vn hnh, cho

hiu qu chit tng i cao. Do , ti p dng phng php chng ct li cun

bng hi nc chng ct tinh du t v qu Qut s dng cho ti.

Nhng yu t chnh nh hng hiu sut chng ct tinh du

a) S khuch tn

Ngay c khi nguyn liu c lm v vn th ch c mt s m cha tinh du b

v v cho tinh du thot t do ra ngoi theo hi nc li cun i. Theo Von

Rechenberg, nhit si ca nc phn ln tinh du cn li trong cc m thc vt s

c ha tan vo trong nc c sn trong t bo thc vt. Dung dch ny s thm thu

dn ra b mt nguyn liu v b hi nc cun i. Cn nc s thm thu vo nguyn

liu theo chiu ngc li v tinh du li tip tc b ha tan vo lng nc ny. Quy

trnh ny lp i lp li cho n khi tinh du trong cc m thot ra ngoi ht. Nh vy,

s hin din ca nc rt cn thit, cho nn trong trng hp chng ct s dng hi

nc qu nhit, ch trnh ng nguyn liu b kh.

Tuy nhin, nu lng nc s dng tha qu th cng khng c li, nht l trong

trng hp tinh du c cha nhng cu phn tan d trong nc. Ngoi ra, v nguyn

liu c lm v vn ra cng nhiu cng tt, cn lm cho lp nguyn liu c mt

xp nht nh hi nc c th i xuyn ngang lp ny ng u v d dng. V cc

cu phn trong tinh du c chng ct hi nc theo nguyn tc trn cho nn thng

thng nhng hp cht no d ha tan trong nc s c li cun trc. Th d, khi

chng ct hi nc ht caraway, i vi ht khng nghin th carvon (c nhit si

cao nhng tan nhiu trong nc) s ra trc, cn limonen (c nhit si thp, nhng

t tan trong nc) s ra sau. Nhng vi ht caraway nghin nh th kt qu chng ct

ngc li.

b) S thy phn

Nhng cu phn este trong tinh du d b thy phn cho ra acide v alcol khi un

nng trong mt thi gian di vi nc. Do , hn ch hin tng ny, s chng ct

hi nc phi c thc hin trong mt thi gian cng ngn cng tt.

c) Nhit

Nhit cao s lm phn hy tinh du. Do , khi cn thit phi dng hi nc

qu nhit (trn 1000C) nn thc hin vic ny trong giai on cui cng ca s chng


16

ct, sau khi cc cu phn d bay hi li cun i ht. Thc ra, hu ht cc tinh du

u km bn di tc dng ca nhit nn vn l lm sao cho thi gian chu nhit

cao ca tinh du cng ngn cng tt.

d) Thu hoch, bo qun v s ch nguyn liu[5]

Thu hoch nguyn liu

Nguyn liu cha tinh du cn thu hoch vo lc c nhiu tinh du nht

v tinh du c cht lng cao nht. Thng thng, thu hoch nguyn liu vo

lc sng sm, lc tan sng lng tinh du s cho nhiu nht. Khi thu hoch

trnh lm dp nt nguyn liu, ln tp cht v vn chuyn ngay v c s sn

xut.

Bo qun v s ch nguyn liu

Nguyn liu sau thu hoch c th bo qun ng hoc sy kh ch

ng ngun nguyn liu cho sn xut. Sau khi thu hoch nu cha ch bin

ngay th cn ri mng nguyn liu, trnh cht ng phng nga hin tng

bc nng.

1.6. Tnh hnh nghin cu v tinh du chi Citrus

1.6.1. Tnh hnh nghin cu trn th gii [10, 12, 13, 14]

Hin nay, trn th gii c rt nhiu cng trnh nghin cu v tinh du,

nht l cc loi tinh du thuc chi Citrus nh Cam, Chanh, Bi v cc tc

dng u vit ca n mang li nh thanh nhit, gii cm, gim stress...Tinh du

t v qu, l v hoa ca cc cy thuc chi Citrus l mt cht to mi v hng

thm t nhin v c sn xut hng nghn tn khi mi nm. Cc nghin cu

v tinh cht vt l, thnh phn ha hc v hot tnh sinh hc ca tinh du h

Citrus thu nhn c bng cc k thut tch chit hin i c quan tm

nhiu trong nhng nm gn y.

- Lin v Rouseff (2001) pht hin rng c trn 200 hp cht d bay hi

c trong tinh du bi thu c bng phng php p lnh, trong ch c 22

cht ng gp ch yu to nn hng Bi. Theo McGorrin (2002) th

nootkaton v 1-p-menthen-8-thiol l 2 cu t chnh to ra hng Bi c

trng. Ngoi ra, decanal acetaldehyde, methyl butyrat, limonen, etyl acetate,

etyl butyrat v 2,8-epithio-cis-p-mentan cng l nhng cu t chnh trong tinh

du Bi (Shaw, 1996).


17

- Napapor Thavanapong thuc khoa Dc, i hc Silpakorn, Thi Lan

(2006) nghin cu chit tinh du t v qu v hoa ca ging Bi Citrus

Maxima Merr bng cc k thut p lnh, chng ct hi nc di p sut thp

v chit bng CO2 siu ti hn (CO2-SFC), sau xc nh thnh phn ha hc

bng phng php GC-MS v th hot tnh khng khun ca tinh du trn cc

chng vi sinh vt khc nhau. Kt qu cho thy tinh du chit bng cc phng

php trn u c cha limonen, myrcen, -pinen, sabinen, linalool,

- Atti-Santos, Serafini, Moyna v Cs (2005) nghin cu xc nh iu

kin ti u cho vic chit tinh du Chanh bng phng php chng ct hi

nc (HD) v chit bng CO2 siu ti hn (CO2-SFC). Kt qu cho thy nu

dng phng php HD th hiu sut cao nht t c (5,45% w/w) khi chng

ct trong 3 gi (dng c v khng xay), cn nu dng phng php CO2-SFC

th hiu sut cao nht l (7,93% w/w) khi chit 60C, 90 bar vi tc dng

ca CO2 l 1mL/pht.

- M. M. Ahmad, Salim-ur-rehman, F. M. Anjum, E. E. Bajwa (2006)

nghin cu tinh cht l hc ca tinh du chit t v ca cc loi Citrus khc

nhau trong c ging Bi Citrus paradisi. Kt qu cho thy tinh du v

Bi thu c c ch s khc x l 1,472 v cn cn li khng bay hi l thp

nht (3,122%). Kh nng ha tan trong etanol 95% ca cc loi tinh du thu

c khc nhau.

1.6.2. Tnh hnh nghin cu trong nc [2, 4, 7]

Vit Nam l mt nc c iu kin kh hu nhit i gi ma rt thun

li cho vic hnh thnh v pht trin cc loi thc vt, trong phi k n cc

loi thuc chi Citrus h Rutaceae nh Chanh (Citrus limonia Osbeck), Bi

(Citrus grandis(L.) Osbeck), Cam (Citrus sinensis (L.) Osbeck), Qut (Citrus

reticulata Blanco)... Gn y, nc ta cng c mt s nghin cu tch

chit tinh du t l hay v Bi, Cam, Chanh s dng phng php chng ct

truyn thng cng nh ng dng mt s k thut chit mi.

- Nguyn Minh Hong, khoa Cng ngh Sinh hc, i hc M TPHCM

nghin cu chit tinh du t v tri Bi da xanh Citrus grandis (L.) Osbeck

(trng ti ng Nai) v t v tri Cam snh Citrus nobilis Lour (trng ti Tin

Giang) v v tri Chanh dy Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle (trng ti


18

Tin Giang) bng phng php chng ct hi nc c v khng c s h tr

ca vi sng. Kt qu cho thy khi chng ct vi nguyn liu khng xay tn

nhiu thi gian ly trch hn v tinh du thu c c mu vng do tip xc nhit

qu lu, hiu sut thp (Bi: 0,59%; Cam: 1,34%; Chanh: 0,83%). Nu dng

nguyn liu xay th thi gian ly trch ngn, tinh du thu c trong sut, khng

mu, hiu sut thu c cao hn (Bi: 1,58%; Cam: 3,79%; Chanh: 1,78%).

Vic kt hp s dng vi sng trong qu trnh chng ct vi nguyn liu khng

xay c thi gian ly trch rt ngn (19 - 21 pht), nhng tinh du thu c c

mu vng nht v hiu sut thp (Bi: 0,51%; Cam: 0,48%; Chanh: 0,40%).

Kt qu th nghim v hot tnh khng khun cho thy tinh du v tri ging

Citrus khng khun tt trn mt s chng vi khun th nghim.

- ti Tch tinh du v alkaloid t qu Qut (Citrus japonica

Thumb.) ca Nguyn Th L v Cshay ti tt nghip i hc Nghin

cu chit xut tinh du t v bi Nm Roi (Citrus grandis (L.) Osbeck var.

grandis) bng phng php chng ct li cun hi nc (2010) ca Sinh vin

Nguyn c Pht Trng i hc Nha Trang [4,7].

Trong s cc loi thuc chi Citrus th Qut cng kh ph bin nhng vn

cha c quan tm nhiu. Qut l cy cnh d trng ti Vit Nam, qu Qut

ngoi vic lm cnh trong nhng ngy Tt c truyn, cn c dng thay Chanh trong

mt s mn n, thc ung v gia v. Hoa trng, p v c mi thm d chu. Tn khoa

hc l Citrus japonica Thumb, h Rutaceae. Tn thng gi: Hnh, Qut, Tc Mt

s tn nc ngoi khc nh: Calamondin, Kumquat.

nc ta thng s dng Qut chng Tt v sau thi b, nh vy

vic chng ta tn dng ngun ph liu ny chit xut tinh du s mang li

hiu qu kinh t cao (theo kho st th trng c th trn 100.000 ng/10ml),

a ra mt hng pht trin mi ng thi gp phn gii quyt vn mi

trng ng bo ng hin nay [15].


19

Chng 2. I TNG V PHNG PHP NGHIN CU

2.1. i tng nghin cu

2.1.1. Nguyn liu chnh

Nguyn liu s dng tch tinh

du trong nghin cu ny l v qu

Qut, Tn khoa hc l Fortunella

japonica Thumb c thu mua t

TP.HCM. Nguyn liu ti, v qu c

mu vng sng bng c trng, khng

thuc ha hc, khng b nm mc v

su bnh.

Hnh 2.1. Qu Qut

2.1.2. Dng c - Thit b - Ha cht

a). Dng c - Thit b

- Cn k thut 1 mg (Shimadzu, Nht)

- Cn k thut 1 g (Vit Nam)

- Cn phn tch 0,1 mg (Satorius, Nht)

- B chng ct tinh du nh lng, c hi lu kiu Clevenger dng cho tinh

du nh hn nc (ISOLAB, c)

- Bp un bnh cu 1000 ml (Trung Quc)

- My xay in (Sanyo, Nht)

- T sy 10C (Memmert , c)

- T lnh tr mu -200C.

- Bnh o t trng 25 ml (Bomex, Trung Quc)

- Buret, pipet, bnh tam gic, cc thy tinh, a thy tinh.

- H thng sc k kh ghp khi ph hai ln vi thit b GC model G3440A ca

hng Agilent (Agilent, USA) ghp vi detector MS/MS model Quattro

microTMGC ca hng Waters (USA)

b). Ha cht


20

- Nc ct.

- NaCl

- Na2SO4 khan

- KOH 0.1N v 0.5N

- HCl 0.5N

- Etanol 900

- Dung dch ch th phenolphtalein 1%

2.2. Phng php nghin cu

2.2.1. Xc nh thnh phn khi lng ca qu Qut

Chn cc qu Qut t yu cu nh nu, tin hnh ra sch loi b cc tp

cht v vi sinh vt c trn b mt nguyn liu v ro nc. Tin hnh xc nh

thnh phn khi lng nh sau:

- Cn mt lng qu nht nh ta c khi lng l mQ .

- Lt ly phn v bn ngoi c cha cc ti tinh du. em cn phn ny ta c khi lng mV.

- Phn rut qu (mi qu) em cn ta c khi lng l mR. Thnh phn khi lng ca qu Qut c tnh nh sau:

V(%) = mV/mQ *100%.

Rut(%) = mR/mQ *100%.

2.2.2. Chun b nguyn liu

Nguyn liu qu sau khi ra sch th ro nc, ri em nguyn liu bo qun

nhit -200C n khi nghin cu. Khi s dng, dng tay lt ly phn v vng bn

ngoi, ri cn chnh xc 100g/mu. Thc hin ct nh nguyn liu, trn u ng

nht mu v tin hnh cc th nghim tip theo.


21

2.2.3. D kin quy trnh tch chit tinh du t Qut

Quy trnh chung d kin tch chit tinh du Qut bng phng php chng ct li

cun hi nc c trnh by trn hnh 2.2.

Nghin cu thi gian ngm

Nghin cu thi gian chng ct

Na2SO4 khan

Hnh 2.2. S quy trnh d kin tch chit tinh du t Qut

Tinh du th

Lm khan

Lng, gn

Tinh du

Phn ly

Chng ct li cun hi nc

Ngng t

Ngm

Nghin cu t l v nng nc mui ngm nguyn liu

Nguyn liu

X l

Xay


22

2.2.4. B tr th nghim

Nhit chng ct cng l mt trong cc yu t quan trng quyt nh th tch v

cht lng tinh du thu hi. Tuy nhin, do iu kin th nghim ti Phng Th nghim

cn hn ch nn khi tin hnh b tr th nghim ta tm chp nhn b qua yu t nh

hng ny.

2.2.4.1. Th nghim xc nh t l nc mui ngm nguyn liu

Mc ch: Nc mui ngm lm tng kh nng phn li tinh du trong nguyn

liu, y l mt yu t quan trng nh hng n hiu qu ca qu trnh chng ct v

n cng quyt nh thi gian ct ti u.

Cc th nghim c tin hnh theo s th nghim hnh 2.3.

Hnh 2.3. S b tr th nghim xc nh t l nc mui ngm v qu

Nc mui 10%

V qu x l

Xay vi t l nc mui/ci (v/w)

2/1 3/1 4/1 5/1 6/1

Xc nh t l tinh du thu c, chn t l nc b sung thch hp

Tinh du th

Ngng t

Phn ly

Chng ct (1h)

Ngm (2h)

t


- 23 -

C s chn khong kho st cho thng s chn t l nc/nguyn liu

- Da vo cc ti liu tham kho v tch chit tinh du h Citrus v tinh du Qut.

y l c s gip nh hng trong vic chn khong kho st cho thng s

nc/nguyn liu.

- Da vo qu trnh b tr th nghim v thc nghim ti phng th nghim. T a

ra khong kho st t l nc/nguyn liu ph hp i vi v qu Qut.

Cch tin hnh:

Ly 100g nguyn liu x l cho vo my xay, thm vo mt lng nc

mui nng 10% nh b tr theo hnh 2.3. Xay trong 2 pht lm mu dp nt,

tng din tch tip xc vi mi trng nc mui thc y qu trnh khuch tn ca

tinh du. Sau , chuyn ton b nguyn liu xay vo bnh cu ca h thng chng

ct, ngm trong thi gian 2h ri tin hnh chng ct hn hp trong 60 pht di p

sut kh quyn. c th tch tinh du th tch ra trn ng ngng t (c khc vch th

tch) v so snh th tch tinh du thu c cc t l khc nhau nh trn. T , chn

t l nc/nguyn liu thch hp cho tng loi mu.

2.2.4.2. Th nghim xc nh nng NaCl ngm

Mc ch: NaCl c tc dng tng kh nng thm thu ca nc trong t

bo, tng phn cc ca dung dch, nh lm gim lc tng tc gia cc

cu t tinh du km phn cc vi nc. Nh , tinh du s d dng bay hi

trong qu trnh chng ct.

Th nghim c tin hnh vi c hm lng NaCl (w/v) thay i: 0%; 5%;

10%; 15%; 20% vi t l nc/ci b sung chn thch hp.

t


- 24 -

B tr th nghim xc nh theo hnh 2.4.

C s chn cc khong kho st cho cc thng s hm lng NaCl

- Da trn cc ti liu tham kho lin quan n chit tinh du t h Citrus. y l c

s khoa hc gip nh hng trong vic chn khong kho st cho cc thng s hm

lng NaCl.

- Da trn qu trnh b tr th nghim. Tin hnh thc hin cc khong kho st khc

nhau, cc th nghim c lm lp li t nht l 3 ln. Sau a ra khong kho st

thch hp vi tinh du Qut.

Lng nc mui thch hp

Hnh 2.4. S b tr th nghim xc nh nng mui ngm v qu

V qu x l

Xay vi nc mui nng (%)

0 5 10 15 20

Xc nh t l tinh du thu c, chn nng mui thch hp

Tinh du th

Ngng t

Phn ly

Chng ct (1h)

Ngm (2h)

t


- 25 -

Cch tin hnh

Ly 100g nguyn liu x l cho vo my xay in, b sung t l nc ngm

thch hp thng qua l th nghim hnh 2.3 v nng NaCl bin thin nh trn hnh

2.4. Xay trong 2 pht. Chuyn ton b nguyn liu xay vo bnh cu ca h thng

chng ct ngm trong 2h, sau chng ct hn hp trong 60 pht di p sut kh

quyn. c th tch tinh du tch ra trn ng ngng t v so snh. T , chn nng

NaCl thch hp.

2.2.4.3. Th nghim xc nh thi gian ngm:

Mc ch:

Thi gian ngm l mt yu t quan trng nh hng n th tch tinh du thu c

bi v s thm thu ca mui v nc hay s khuch tn ca cc cu t tinh du ra mi

trng khng th thc hin c trong giy lt m i hi phi trong mt khong thi

gian nht nh.

Th nhim c tin hnh vi cc thi gian thay i nh sau: 0h; 1h; 2h; 3h; 4h;

5h. Cc thng s khc ca quy trnh c chn: t l nc/ci thch hp; hm lng

NaCl (w/v,%) thch hp.

t


- 26 -

S th nghim trnh by trn hnh 2.5.

Cch thc hin

Ly 100g nguyn liu x l cho vo my xay in, b sung t l nc mui c

nng thch hp. Xay trong 2 pht, ri chuyn ton b hn hp vo bnh cu. Lp

kn thit b, thc hin ngm vi thi gian thay i cc mu ln lt l: 1h; 2h; 3h;

4h; 5h. Sau , chng ct hn hp trong 60 pht di p sut kh quyn. c th tch

tinh du tch ra trn ng ngng t v so snh. T , chn thi gian ngm mui thch

hp.

T l v nng nc mui thch hp

Hnh 2.5. S b tr th nghim xc nh thi gian ngm nguyn liu

Xc nh t l tinh du thu c, chn thi gian ngm thch hp

Tinh du th

Ngng t

Phn ly

Chng ct (1h)

Ngm vi thi gian (h)

V qu x l

Xay

1 2 3 4 5

t


- 27 -

2.2.4.4. Th nghim xc nh thi gian chng ct

Mc ch:

Thi gian chng ct c vai tr quyt

nh lng tinh du thu hi. Nu chng ct

trong thi gian qu ngn th lng tinh du

trch ly cha ht hon ton hay n vn cn

tn ti trong cc t bo tit, do vy s lm

gim th tch tinh du thu c. Ngc li,

khi chng ct qu thi gian ti u th va

tn thi gian, va tn hao nng lng v

nghim trng hn l cht lng tinh du

thu c cng b gim i ng k.

Hnh 2.6. Nguyn liu ang chng ct.

Th nghim tin hnh chng ct nguyn liu vi cc khong thi gian bin thin

t 10 pht, 20 pht, 30 phtthng xuyn theo di v c sau 10pht ghi li th tch

tinh du ngng t cho n khi thy th tch tinh du th thu c bn ng ngng t

khng tng c na. Cc thng s khc ca quy trnh c xc nh t cc l th

nghim trc. Lp li nh trn vi 3 mu th nghim lin tip v ghi li kt qu trung

bnh.

t


- 28 -

S b tr th nghim d kin nh hnh 2.7.

2.2.5. Phng php xc nh cc ch s ha-l v nh danh cc cu t

thnh phn ca tinh du [2]

2.2.5.1. Phng php xc nh cc tnh cht l- ha c bn ca tinh du

Lng tinh du sau khi chng ct v lm khan c em xc nh cc ch s l-

ha nh sau:

- Xc nh t trng 250C (d25): phng php khi lng, dng bnh o t trng (Ph

lc 2)

- Xc nh ch s acid (IA), ch s ester (IE) v ch s x phng ha (IS) : phng php

chun (Ph lc 2)

Thi gian ngm thch hp

Nc mui c t l v nng thch hp

Hnh 2.7. S b tr th nghim xc nh thi gian chng ct

Chng ct (pht):

60

70 50 40 80 30 90 100 110 120

Xc nh t l tinh du thu hi, chn thi gian chng ct thch hp

Tinh du th

Ngng t

Phn li

NL x l

Xay

Ngm

t


- 29 -

2.2.5.2. Phng php nh danh cc cu t thnh phn c trong tinh du Qut (Ph

lc 4)

Pht hin s c mt ca cc cu t c trong tinh du qu Qut ti Trung tm

Dch v Phn tch Th nghim Thnh ph H Ch Minh (s 02 Nguyn Vn Th, Qun

1, Tp.HCM) bng phng php sc k kh ghp khi ph (GC-MS) trn my HP

5890GC/5972MS, ct mao qun: RTX 5 (30,0 m x 250 mm x 0,25 mm), nhit in-

jector: 2500C, tc dng: 3 ml/pht.

- Chng trnh nhit :

Nhit u 400C, tng 20C /pht, n 800C, lu 4 pht, tng 40C /pht n

1800C, lu 6 pht, tng 150C /pht n 2800C v lu 2 pht.

- Vic nh danh cc thnh phn trong tinh du c thc hin bng cch dng phn

mm ci t sn trn my so snh cc ph full-MS v MS/MS ca tng cu t tch

ra trn sc k vi cc ph chun c trong th vin ph.

- Mc ph hp gia cht c trong mu nghin cu v cht ngh c tnh bng

i lng tng thch. tng thch cng cao th kt qu nh danh cng chnh

xc. Khi ph khi ca mt cht phn tch hon ton ging vi ph khi ca mt cht

chun trong th vin th tng thch l c biu th l 1.000. tng thch t

trn 800 c xem l cho kt qu c tin cy cao.

150C/pht

1800C- 6pht

40C/pht

800C- 4 pht

20C/pht

400C

Hnh 2.8. Chng trnh nhit khi phn tch tinh du v qu Qut bng phng php GC/MS.

2800C-10 pht

t


- 30 -

2.2.6. Phng php x l s liu

Cc kt qu nghin cu u l trung bnh cng ca 3 ln xc nh song song.

X l s liu bng phn mm MS Excel 2007.

V th hai chiu bng phn mm Excel 2007.

t


- 31 -

Chng 3. KT QU NGHIN CU V THO LUN

3.1. Kt qu xc nh thnh phn khi lng ca qu Qut

Thnh phn khi lng ca qu Qut c th hin bng 3.1.

Bng 3.1. Thnh phn khi lng ca qu Qut

V

(Phn cha tinh du)

Rut

(Phn mi Qut)

Mu

Khi lng

(g)

T l

(%)

Khi lng

(g)

T l

(%)

1 20,29 20,3 79,71 79,7

2 20,51 20,5 79,49 79,5

3 20,59 20,6 79,41 79,4

Trung bnh - 20,47 - 79,53

Qua kt qu trn ta thy:

- Phn n c hay phn mi Qut chim l cao (khong 79,53%) trng lng

ti ca qu, c m cao (bng PL1) nn c th bo qun ng ko di

thi gian s dng. Ta c th s dng phn ny nghin cu, ch bin cc

dng sn phm c ch khc nh lm mt qu hay b sung to cc dng sn

phm gii kht ln men s rt tt cho sc khe.

- Phn v cn li cng chim t l kh cao (20,47%) trng lng ti ca qu,

l phn c cha cc ti tinh du c gi tr. Do vy, vic tn dng li ngun v

ny chit tinh du s c tnh kh thi cao bi cng ngh chit xut n gin,

vn u t ban u thp mang li hiu qu kinh t cao li gii quyt tt vn

mi trng.

3.2. Kt qu xc nh t l nc ngm/nguyn liu v qu thch hp

Kt qu th nghim c th hin hnh 3.1 (bng PL2).

Kt qu ny cho thy: khi thay i t l nc mui cho vo nguyn liu

em chng ct th t l khi lng tinh du thu c cng thay i theo.

t


- 32 -

Hnh 3.1. nh hng ca t l nc mui/v qu Qut n th tch v t l

khi lng tinh du qu thu c

Tho lun:

Da vo kt qu trn ta thy khi dng t l nc mui/nguyn liu l 2/1

th lng tinh du thu c l 1,7ml (t l khi lng 1,41%). V khi tng t

l nc mui/nguyn liu ln 2,5/1 th lng tinh du cng tng theo 2,45ml

gp 1,44 ln so vi t l 2/1, nu tip tc tng ln vi t l 3/1 lng tinh du

thu c lc ny l 2,57ml tng ng vi t l khi lng 2,12% so vi mu.

Tuy nhin, nu chng ta tip tc tng t l nc ngm ln cao na th lng

tinh du thu c li gim. C th nh sau: khi tng t l nc ngm ln 3,5/1

th lng tinh du thu c cn 2,46ml v nu tng n t l 4/1 cn 1,65ml (t

l khi lng 1,36%). Do vy, t l nc mui ngm ti u l 3/1.

Khi tin hnh gia nhit hn hp nguyn liu v nc, nc s c tc dng

thm thu qua mng t bo v xm nhp vo bn trong cc t bo cha tinh du

lm chng trng phng ln v ti lc no khi sc chu ng ca mng

khng , n s b ph v v gii phng tinh du ra ngoi v b li cun theo

hi nc. Trong trng hp s dng lng nc qu thp s khng ha

tan lng cht keo c trn mng t bo lm gim tc thm thu ca hi

1.7

2.452.57 2.46

1.651.41

2.02 2.12 2.03

1.36

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

2.0/1 2.5/1 3.0/1 3.5/1 4.0/1

T l nc/v qu (v/w)

Th tch tinh du (ml)

Th tch tinh du (ml) T l khi lng tinh du (%)

3 2.5

2 1.5

1

0.5

0

T l khi lng tinh du(%

)

t


- 33 -

nc v khuch tn ca tinh du. ng thi, khi lng nc qu t th p

lc to ra khng ph v hon ton cc ti tinh du cng nh khng to

lng hi cn thit li cun tinh du ra khi hn hp. Do , lng tinh

du thu c s t.

Trng hp ngc li, khi t l nc/nguyn liu qu cao th cc cu t c

tnh phn cc trong tinh du (andehyt,ester, ceton) s ha tan vo nc lm

tn hao tinh du thu c. Hn na, khi nng ca dung dch s gim

xung mun trch ly ton b tinh du trong th i hi phi tng thi gian

chng ct nhng ti y thi gian c c nh 70 pht nn lng tinh du

thu c s t hn. Theo kt qu trn, ta chn t l nc/nguyn liu ti u cho

qu l 3/1.

3.3. Kt qu xc nh nng NaCl trong nc ngm v qu thch hp


3.3. Kt qu xc nh nng NaCl trong nc ngm nguyn liu

3.3.1. Kt qu xc nh nng NaCl trong nc ngm nguyn liu

qu

Kt qu th nghim c th hin hnh 3.3.

Hnh 3.2. nh hng ca nng NaCl trong nc ngm v qu n th

tch v t l khi lng tinh du qu thu c.

Tho lun:

2.56

2.953.1

2.55

2.12 2.14

2.56

2.11

2.7

2.23

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

0 5 10 15 20

Nng NaCl (%)

Th tch tinh du (ml)

Tth tch tinh du (ml) T l khi lng tinh du (%)

3.5

3

2.5

2

1.5

1

0.5 T l khi lng tinh du(%

) 0

t


- 34 -

Khi b sung mui nng tng t 0% n 10% th th tch tinh du

thu hi cng tng theo v t cc i 3,1 ml 10% hay tinh du thu c c t

l 2,56%(w/w) so vi mu, tng mt lng ng k l 0,54ml so vi trng

hp khng ngm. Tuy nhin, khi chng ti tng nng mui thm na th

lng tinh du thu hi s gim i. Do , vic thm v tng nng mui vo

ngm khng t l thun vi lng tinh du thu hi. Theo kt qu trn th t l

mui ngm i vi mu qu 10% l ti u.

NaCl c tc dng tng kh nng thm thu ca nc trong t bo, tng

phn cc ca dung dch, nh lm gim lc tng tc gia cc cu t tinh

du km phn cc vi nc nn tinh du s d dng bay hi trong qu trnh

chng ct. Tuy nhin, khi nng NaCl qu cao s xy ra hin tng co

nguyn sinh trn mng t bo, kt qu lm kch thc cc l xp trn mng b

thu hp li, do qu trnh khuch tn ca tinh du ra ngoi s b hn ch. Nh

vy, nng NaCl trong dch ngm thch hp vi mu qu l 10%.

3.4. Kt qu xc nh thi gian NaCl ngm thch hp

Kt qu th nghim c th hin hnh 3.3(bng PL6)

3.4. Kt qu xc nh thi gian ngm nguyn liu

3.4.1. Kt qu xc nh thi gian ngm v qu trong dung dch NaCl

Kt qu th nghim c th hin hnh 3.5.

Hnh 3.3. nh hng ca thi gian ngm NaCl n th tch v t l khi

lng tinh du qu thu c.

Tho lun:

2.72.9

3.15

2.6

2.232.4

2.6

2.15

2.8

2.31

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

1 2 3 4 5

Thi gian ngm NaCl (h)

Th tch tinh du (ml)

Th tch tinh du (ml) T l khi lng tinh du thu c(%)

3.5

3

2.5

2

1.5

1

0.5

T l khi lng tinh du(%

)

0

t


- 35 -

Khi tng thi gian ngm mui t 1h-3h th lng tinh du chng ct

cng tng, v th tch tinh du t cc i khi ngm 3h l 3,15ml hay chim

2,60%(w/w) so vi khi lng mu ban u. Tuy nhin, nu tip tc tng thi

gian ngm ln ti 4h-5h th lng tinh du thu c li gim i, khi ngm 5h

ch cn 2,6ml tc l th tch tinh du thu c gim i khong 17,5% so vi

trng hp ngm trong 3h. Do kt qu th nghim trn nn ta chn thi gian

ngm mui 3h l ti u.

Nu ngm trong thi gian qu ngn th cha thi gian mui thm

thu v pht huy cc tc dng tch cc ca n i vi qu trnh thu hi tinh du.

Ngc li, nu ngm trong thi gian qu di th mt s cu t km bn c th

b phn hy bi nh sng mi trng xung quanh to thnh cc cu t d bay

hi v tht thot ra mi trng nn lng tinh du thu c cng s gim. Do

vy thi gian ngm chng ct tinh du l ti u l 3h.

3.5. Kt qu xc nh thi gian chng ct thch hp


Hnh 3.4. T l khi lng tinh du v qu trong cc thi gian chng ct khc

nhau (ml)

Tho lun:

Nhn vo th hnh 3.4 kt hp vi bng ph lc 8 ta thy:

t


- 36 -

Lng tinh du tng nhanh trong 30 pht u tin, t t l khi lng l

(2,36%), sau tng chm v n nh trong 40 pht tip theo v t cc i

pht th 70 vi 3,14ml tng ng vi t l khi lng l 2,6%. Tuy nhin,

nu tip tc chng ct th th tch tinh du khng tng thm na. Do vy, thi

gian chng ct ti u vi mu qu l 70 pht.

Qua cc kt qu thu c t cc th nghim trn ta thy hiu sut thu hi

tinh du t qu Qut cao nht l 3,14ml, chim 2,60% v khi lng so vi

mu. Qua cho thy nu tn dng phn qu Qut sau khi chng tt chit

rt tinh du l mt phng n c tnh kh thi, mang li hiu qu kinh t cao.

t


- 37 -

3.6. xut quy trnh tch chit tinh du Qut

Quy trnh hon thin tch chit tinh du t qu Qut

Na2SO4 khan

Thi gian chng ct: 70 pht

Hnh 3.5. S quy trnh tch chit tinh du t qu Qut

Phn ly

Tinh du th

Lm khan

Lng, gn

Tinh du qu

V Qut

X l

Xay

Ngm

Chng ct li cun hi nc

Ngng t

T l nc mui/nguyn liu(v/w): 3/1 Nng NaCl: 10%

Thi gian ngm : 3h

Thi gian xay: 2pht

t


- 38 -

Thuyt minh quy trnh:

- Chun b nguyn liu: Chn nhng qu Qut ti, phn v vng sng bng v

t chn k thut, khng thuc ha hc, khng nm mc, su bnh. Sau

ra sch loi b cc bi bn v tp cht c trn b mt nguyn liu. Ta bc

ly phn v bn ngoi v cn mi mu th nghim 100g. Tin hnh ct nh s

b nguyn liu to iu kin thun li cho cc qu trnh sau. Trong trng hp

s lng mu ln, sau khi ra sch c th bo qun ng ch ng ngun

nguyn liu v m bo cht lng tinh du to ra.

- Xay: Cho nguyn liu vo my xay v cho nc mui vo sao cho t l nc

mui/nguyn liu l 3/1 (v/w) vi hm lng NaCl trong nc ngm l 10%.

Xay nh nguyn liu trong 2 pht.

- Ngm mui: Chuyn ton b hn hp trn vo bnh cu ca thit b chng ct

li cun hi nc theo kiu Clevenger (c hon lu nc chng),lp kn thit

b, ngm trong 3gi.

- Chng ct: Tin hnh chng ct hn hp nguyn liu x l di p sut

kh quyn (nhit di 1000C) trong 70 pht thu hi tinh du.

- Ngng t: Hn hp hi nc v tinh du thot ra c i vo ng sinh hn

ca thit b chng ct, di tc dng ca nc c trong ng sinh hn s chuyn

ha hn hp trn t dng hi sang dng lng v sau c chy vo b phn

ngng t ca thit b.

- Phn ly: yn cho hn hp thu c trong b phn ngng t n khi tch

hon ton thnh 2 pha. Cho lp tinh du bn trn chy qua ng xiphng vo

bnh hng thu tinh du th.

- Lm khan: Thm Na2SO4 khan vo bnh cha tinh du th, va thm va

khuy u cho n khi quan st thy cc tinh th mui Na2SO4 bt u ri ra.

- Lng gn - Thu tinh du: lng hn hp trn. Cho phn tinh du lm

khan bn trn chy qua ng xiphng vo bnh cha sn phm.

Sn phm tinh du thu c cho vo cc bnh cha hay l sm mu, y kn,

bo qun trong ti 2- 40C cho n khi em phn phi.

t


- 39 -

3.6. Kt qu sn xut th nghim chit xut tinh du

3.7.1. Xc nh t l tinh du chit xut t v qu

Tin hnh chng ct 3 mu qu theo s quy trnh xut trn. Kt

qu t l tinh du chit xut c t v qu th hin bng 3.2.

Bng 3.2. T l tinh du chit xut c t v qu Qut

Th

nghim

Khi lng

mu

(g)

Th tch tinh

du

(ml)

T l chit rt

(%,v/w)

T l chit rt

(%,w/w)

1 100,01 3,15 3,15 2,60

2 99,9 3,14 3,14 2,60

3 100,01 3,14 3,14 2,60

Trung

bnh 100,01 3,14 3,14 2,60

3.8.2. Kt qu nh gi tnh cht cm quan v xc nh cc ch s ha-l

ca sn phm

1. M t tnh cht cm quan sn phm

Mt s tnh cht cm quan sn phm thu t qui trnh xut c th hin

bng 3.3.

Bng 3.3. Bng m t tnh cht cm quan ca tinh du qu Qut.

Tnh cht cm quan

trong sut Mu sc Mi V

Trong sut

Khng mu

Mi thm nh, du,

c trng ca tinh

du qu Qut.

V ng c trng

ca tinh du.

t


- 40 -

2. Kt qu xc nh cc ch s ha- l ca sn phm

Kt qu xc nh cc ch s ha- l ca tinh du qu Qut thu t qui trnh

xut c th hin bng 3.4 (xem cc bng PL9, PL10, PL11, PL12).

Bng 3.4. Kt qu xc nh cc ch s ha- l ca Tinh du qu Qut

T trng

(d25)

T l Tinh

du ha tan

trong cn

900, 250C

(v/v)

Ch s acid

(IA)

Ch s x

phng ha

(IS)

Ch s este

(IE)

0,83 0,85/2 5,33 6,73 1,40

T kt qu bng 3.4 chng ti c mt vi nhn xt nh sau:

- Gi tr t trng ca tinh du Qut 250C nh hn 1, iu ny chng t n nh hn

nc v trong thnh phn tinh du Qut c cha nhiu hp cht km phn cc v d

bay hi (c th l alcol, andehyt, xeton). Nh vy, tinh du qu Qut cng nh a s

cc loi tinh du khc u km bn nhit, do cn bo qun chng nhit thp

hn ch cc bin i xu nh hng n cht lng tinh du thnh phm.

- Ch s acid (IA) ca tinh du Qut thp chng t tinh du kh bn, kh b nha ha

hay bin cht [2]. Cc kt qu thu c trong bng 3.4 cng tng i ph hp vi kt

qu ca mt s cng trnh nghin cu trc[4].

Tuy nhin, khi so snh cc ch s IA, IS, IE ca tinh du Qut so vi tinh du t

cc loi Citrus khc th gia chng c s khc bit ln (bng PL13). iu ny c th

c l gii l do s khc bit v mt thnh phn ha hc s c phn tch bng

phng php GC/MS sau y.

t


- 41 -

3.8.3. Kt qu xc nh thnh phn ha hc ca tinh du

Bng phng php phn tch GC/MS ta c kt qu xc nh thnh phn

ha hc ca tinh du qu Qut th hin bng 3.5 sau y.

Bng 3.5. Kt qu phn tch GC/MS tinh du qu Qut

STT Thnh phn ha hc %

1 -cis-Ocimene 2,00

2 beta-Phellandrene 0,58

3 beta-Pinene 1,18

4 beta-Myrcene 5,91

5 Octanal 0,88

6 D-Limonene 79,60

7 -Linalool 3,07

8 p-Menth-3-en,2-isopropenyl-1-vinyl- 0,30

9 Cyclohexane,2,4-diisopropenyl-1-methyl-1-vinyl- 0,39

10 1H-Cyclopenta[1,3]cyclopropa[1,2]benzene 3,48

11 Isocaryophyllene 0,36

12 Germacrene B 0,45

13 o-Menth-8-ene-4-methenol, , -dimethyl-1-vinyl- 0,48

14 Guaiol 0,15

15 Aristolene 0,26

16 Eudesm-4(14)-en-11-ol 0,90

100,00

Da vo kt qu phn tch trn, ta thy trong thnh phn tinh du qu Qut

c cha khong 16 cu t trong chim ch yu l D-Limonene(79,6%), tip

theo l 1H-Cyclopenta[1,3]cyclopropa[1,2]benzenev beta-Myrcene, cc cu

t khc ch chim din tch nh. y l nhng cu t c trng tinh du h Cit-

rus.

t


- 42 -

3.9. Tnh s b chi ph nguyn, vt liu tch tinh du trong iu kin th

nghim

Kt qu tnh chi ph nguyn, vt liu tch tinh du t qu qut trong iu

kin th nghim c th hin bng 3.6.

Bng 3.6. Chi ph nguyn, vt liu tch tinh du t 10 kg v Qut

STT Nguyn vt liu Lng s

dng

n gi

(VN)

Thnh tin

(VN)

1 Qu Qut 48kg 12.000 576.000

2 NaCl cng nghip 1kg 75.000 75.000

3 Na2SO4 cng nghip 0,5kg 75.000 37.500

4 Nc ct 0,3m3 3.000 900

5 L sm mu10ml 32 chic 2.000 64.000

Tng cng 753.400

Lng tinh du chit t 10kg v qu Qut l 3,14ml. Nh vy, chi ph

sn xut 10ml tinh du qu Qut c tnh l:

(753.400/314)*10 = 23.994 VN.

So vi gi bn cc loi tinh du khc trn th trng hin nay th gi thnh sn

xut trn l rt thp v gi bn 10ml tinh du tng t trn th trng hin nay l

150.000 ng [15]. Nh vy, hiu qu kinh t thu c s rt cao.

ng thi, c th ti s dng nc chng ct cha NaCl, thu hi Na2SO4 v

nc my lm mt ng sinh hn nn s tit kim c lng nguyn liu ph s dng.

Ngoi ra, c th tn dng phn nc ngng vn dng trong cng ngh sn xut

nc hoa, sa tm do cn mt s lng tng i cc cu t tinh du ha tan nn s

mang n hng thm d chu c trng cho sn phm sau ny, nh gp phn lm

gim gi thnh sn phm.

t


- 43 -

KT LUN V XUT

1. Kt lun

T cc kt qu nghin cu trn y c th rt ra cc kt lun sau:

iu kin thch hp tch chit tinh du t qu Qut bng phng php

chng ct li cun hi nc nh sau:

- T l nc mui/nguyn liu l 3/1 (v/w).

- Nng NaCl trong nc ngm l 10% (w/v).

- Thi gian ngm NaCl l 3h gi.

- Chng ct trong thi gian 70 pht.

- Hiu sut tch chit tng ng l 3,14% (v/w) hay 2,6%(w/w).

Tinh du Qut thu c c mt s tnh cht sau:

Trong sut, khng mu, mi thm nh, du, c trng ca tinh du qu Qut.

Cc ch s vt l v ha hc ca tinh

du Qut nm trong khong gi tr

tng ng ca tinh du h Citrus

c cng b.

T trng (d25) : 0,83.

T l tinh du ha tan trong cn

900, 250C(v/v): 0,85/2.

Cc ch s ha-l:

Ch s acid(IA): 5,33

Ch s x phng ha(IS): 6,73

Ch s este(IE): 1,40

Hnh 3.6. Hnh nh sn phm tinh

du qu Qut.

Bng phng php sc k kh ghp khi ph (GC/MS) xc nh c 16

cu t chnh trong tinh du qu Qut trong l D-Limonene l thnh phn chim t

l cao nht .

t


- 44 -

2. xut

- Tip tc nghin cu chit tinh du Qut bng cc phng php hin i hn ( h

tr bng vi sng, chit bng CO2 siu ti hn,) tm ra phng php chit ti u

nht.

- Tip tc kho st tinh du Qut vi ngun nguyn liu t cc vng khc nhau,

tng thi im thu hoch v thi gian bo qun khc nhau, v hm lng v thnh

phn ha hc ca tinh du cng c s khc bit.

- Cn nghin cu tm ra cc cht nh hng gi mi thm tinh du c

bn lu.

- Nghin cu th hot tnh sinh hc ca tinh du Qut trn cc chng vi sinh vt

khc nhau, t kt lun v kh nng ng dng ca sn phm trong cng nghip thc

phm, y hc, m phm.

t


- 45 -

TI LIU THAM KHO

1. Nguyn Th Hin, Phan Th Trn Chu, Phng Gia Tng (1997), Thc hnh Ha

Sinh hc, NXB Gio Dc.

2. Nguyn Minh Hong (2006), Kho st tinh du v tri ging Citrus h Rutaceae,

Khoa Cng ngh Sinh hc, i hc M Thnh ph H Ch Minh.

3.Vn Ngc Hng (2003), Hng liu v ng dng, Nh xut bn Khoa hc

k thut, H Ni.

4. Nguyn Th L, L Th Oanh, Phan Th Bo Vy, Hunh Mai Tho, Tch tinh

du v Alkaloid t qu Qut (Citrus japonica Thumb.), Hi ngh Khoa hc v Cng

ngh ln th 9, Khoa Cng ngh Ha hc-i hc Bch Khoa Tp. HCM.

5. Nguyn Vn Minh,Cc phng php sn xut tinh du, Bo in t

http://www.ioop.org.vn/vn/ - Vin nghin cu du v cy c du - Bn tin khoa hc

cng ngh.

6. Nguyn Vn Ninh (2003), Nghin cu chit rt tinh du t mt s loi qu,

Khoa Ch Bin, i hc Nha Trang.

7. Nguyn c Pht (2010), Nghin cu chit xut tinh du t v bi Nm Roi

(Citrus grandis (L.) Osbeck var. grandis) bng phng php chng ct li

cun hi nc, Khoa Ch Bin, i hc Nha Trang.

8. L Ngc Thch (2003), Tinh du, NXB i hc Quc gia Tp. HCM.

9. Nguyn Th Tho Trn, Trnh Hong Hiu, L Ngc Thch,Kho st tinh du v

tri v l Tc(Fortunella japonica, Thumb), Tp ch pht trin KH&CN, Tp 12, S

10 2009, Trng i hc Khoa hc T nhin, HQG-HCM.

10. Ahmad, M. M., Salim-ur-rehman, Anjum, F. M., Bajwa, E. E. (2006), Compara-

tive physical examination of various Citrus pell essential oil, Int. J. Agri. Biol., Vol. 8,

No. 2, p.186-190.

11. AOAC International CD-ROM (2000), AOAC Official Method 945.06, Specific

Gravity (Apparent) of Distilled Liquors, Pycnometer Method .

12. Atti-Santos, A. C., Serafini, L. A., Moyna, P., (2005), Extraction of Essential Oils

from Lime (Citrus latifolia Tanaka) by Hydrodistillation and Supercritical Carbon Di-

oxide, Brazilian Archives of Biology and Technology, Vol.48 (1), p. 155-160.

t


- 46 -

13. Dharmawan, J., (2008), Characterization of Volatile Compounds in selected Citrus

Fruits from Asia, Doctor Thesis, Dept. Chemistry, NUS, Singapore.

14. Thavanapong, N. (2006), The essential oil from peel and flower or Citrus Maxima,

Master Thesis, Dept. Pharmacology, Silpakorn University.

15. http://tinhdau.vn.

t


PH LC

Ph lc1. Phng php xc nh hm lng m trong nguyn liu v qu Qut

a) Nguyn tc

- Dng nhit cao lm bay hi nc ht trong mu phn tch.

- Da vo hiu khi lng ca mu trc v sau khi sy tnh hm lng

nc c trong mu phn tch.

b) Tin hnh

- Chun b cc sy: em cc i ra ro, sau sy 105110C trong

vng 30 pht. ngui trong bnh ht m ri em cn.

- Chun b mu: Nguyn liu c bm nh ri cn chnh xc G (g) mu

(khong 2g) cho vo 3 cc sy ( c xc nh khi lng ban u). Cn cc c

cha mu (khi lng G1). Ri a cc c cha mu sy 60700C trong vng 2h,

sau nng nhit ln 1051100C v sy trong vng 2h (thnh thong trn u).

Ly mu ra, ngui trong bnh ht m v em cn (khi lng G2). Lp li qu

trnh sy vi ln n khi chnh lch khi lng gia 2 ln cn lin tip khng qu

0,2mg. Ghi khi lng cui cng (G2).

Hm lng nc trong nguyn liu tnh theo cng thc:

%H2O = (G1 G2)/ G*100%

Trong :

G: khi lng mu (g)

G1: khi lng mu trc khi sy (g)

G2: khi lng mu sau khi sy (g)

t


Ph lc 2. Phng php xc nh Ch s l ha ca tinh du

1. Xc nh t trng tinh du [3]

Nguyn tc:

T trng ca tinh du l t s khi lng tinh du trn khi lng ca cng

mt th tch nc ct cng nhit (thng xc nh 250C).

Cch xc nh:

- Bnh o t trng (pycnometer) c ra sch bng Metanol, sy nh cho

kh ri cho vo t iu nhit 250C trong 30 pht. Sau ly ra cn nhanh ta

c khi lng ca bnh l m0 .

- Cho tinh du ( c lm lnh 250C) vo y ti c bnh, y nt, lau

kh phn tinh du trn, sau cho vo t n nhit 250C trong 30 pht. Sau ly

ra cn nhanh ta c khi lng l m1.

- Lm tng t nh trn nhng thay tinh du bng nc ct, sau em cn

ta c khi lng l m2.

Khi t trng ca tinh du 250C c xc nh nh sau:

d25 = (m1- m0)/(m2- m0)

2. Xc nh ch s acid (IA) [8]

Nguyn tc: Ch s axit l s mg KOH cn thit trung ha cc axit t do c

trong 1gam tinh du.

RCOOH + KOH RCOOK + H2O

Cch tin hnh:

- Ly 1g tinh du cho vo bnh nn 100 ml, thm 10 ml etanol 960 v lc cho

tinh du tan hon ton.

- Sau cho vo bnh 3 git phenolphtalein 1%, chun bng KOH 0,1N

n xut hin mu hng bn trong 30 giy. Thc hin 3 ln, ghi th tch dung dch

KOH 0,1N dng.

t


Tnh kt qu:

IA= (V* 5.61)/G

Trong :

IA : Ch s acid (mg KOH/g)

V : S ml KOH 0,1N dng chun

5,61 : S miligam KOH tng ng vi 1ml KOH 0,1N

G : Khi lng tinh du em phn tch (gam)

3. Xc nh ch s x phng ha (IS) [1]

Nguyn tc:

Ch s x phng l s mg KOH cn thit trung ha tt c cc acid t do

v acid kt hp di dng este c trong 1 gam cht bo. Tin hnh xc nh lng

KOH cn dng theo nguyn tc chun ngc.

Bc 1: Thm d KOH x phng ha este v trung ha acid t do:

RCOOR + KOH RCOOK + RO

RCOOH + KOH RCOOK + H2O

Bc 2: Chun lng KOH cn d bng dung dch chun HCl

KOH + HCl KCl + H2O

Cch tin hnh: Ly 2 bnh nn 100 ml

- Cho vo bnh 1: (bnh kim tra) 1ml nc ct v 15ml KOH 0,5 N.

- Cho vo bnh 2: (bnh th nghim) 1g tinh du v 15ml KOH 0,5 N.

- un cch thy cc bnh 1 v 2 (c lp ng hon lu) trong 50 pht, sau

ngui. Thm vo mi bnh 15ml nc ct v 3 git phenolphtalein 1%, lc u,

dung dch c mu hng. Chun bng dung dch HCl 0,5N n khi mt mu hng.

Ghi th tch HCl dng chun .

t


Cch tnh kt qu:

IS= (V2- V1)*28.05/G

Trong :

IS : ch s x phng (mg KOH/g).

V2 : th tch HCl 0,5 N chun bnh kim tra (ml).

V1 : th tch HCl 0,5 N chun bnh th nghim (ml).

G : khi lng tinh du em phn tch (gam).

28,05: s miligam KOH tng ng vi 1 ml KOH 0,5 N.

4. Xc nh ch s ester (IE) [10]

Nguyn tc:

Ch s este l s mg KOH cn thit trung ha lng axit bo lin kt vi

glyxerol c gii phng khi x phng ha 1gam du. Do , ch s este c tnh

bng hiu gia ch s x phng v ch s acid.

Tnh kt qu:

IE= IS- IA

Trong :

IE: ch s este (mg KOH/g).

IS: ch s x phng (mg KOH/g).

IA: ch s axit (mg KOH/g).

t


Ph lc 3. Kt qu th nghim

Bng PL1. Kt qu xc nh hm lng m ca nguyn liu v qu Qut

Th

nghim

Cc trc khi

sy G1(g)

Cc sau khi sy

G2(g)

m

(%)

m trung

bnh

(%)

1 34,65 33,03 81,4

2 37,11 35,48 81,5

3 34,85 33,23 80,9

81,3

Bng PL2. T l khi lng tinh du qu thu c cc t l nc mui/nguyn liu v khc nhau(%)

T l nc mui /nguyn liu

(v/w)

2,0/1

2,5/1

3,0/1

3,5/1

4,0/1

Th tch tinh du

(ml)

1,70

2,45

2,57

2,60

1,65

Khi lng tinh du (g)

1,41

2,02

2,12

2,03

1,36

T l khi lng tinh du (%)

1,41

2,02

2,12

2,03

1,36

Bng PL3. T l khi lng tinh du qu thu c cc nng NaCl khc

nhau(%)

Nng NaCl (%,w/v) 0 5 10 15 20

Th tch tinh du (ml) 2,56 2,95 3,10 2,70 2,55

Khi lng tinh du thu

c (g)

2,12

2,14

2,56

2,23

2,11

T l khi lng tinh

du (%)

2,12

2,14

2,56

2,23

2,11

t


Bng PL4. T l khi lng tinh du qu thu c cc thi gian ngm

NaCl khc nhau (%)

Thi gian ngm (h) 1 2 3 4 5

Th tch tinh du(ml) 2,70 2,90 3,15 2,80 2,60

Khi lng tinh du (g) 2,23 2,40 2,60 2,31 2,15

T l khi lng tinh du thu c(%) 2,23 2.40 2,60 2.31 2,15

Bng PL5. T l khi lng tinh du qu thu c cc thi gian chng ct

khc nhau(%)

Thi gian chng ct pht) Th tch tinh du thu c

(ml)

T l khi lng tinh du

thu c (%)

10 2,60 2,15

20 2,75 2,27

30 2,85 2,36

40 2,87 2,37

50 2,92 2,41

60 3,05 2,52

70 3,14 2,60

80 3,14 2,60

90 3,14 2,60

100 3.14 2,60

t


Bng PL6. Kt qu xc nh t trng ca Tinh du v qu Qut

Th

nghim

Khi lng

bnh

250C,m0(g)

Khi lng bnh

cha Tinh du

250C, m1(g)

Khi lng bnh

cha nc ct

250C,m2(g)

Kt qu xc

nh t trng

1 17,11 37,97 42,0069

2 17,14 37,74 42,0731

3 17,07 37,41 42,0267

0.8265

Bng PL7. Kt qu xc nh ch s acid (IA) ca Tinh du v qu Qut

Th nghim Th tch KOH 0,1N

(ml)

Th tch KOH 0,1N trung

bnh(ml) IA

1 0,8

2 1,1

3 0,95

0,95

5,3295

Bng PL8. Kt qu xc nh ch s x phng (IS) ca Tinh du v qu Qut

Th nghim

Th tch HCl 0,5N

dng chun

bnh th nghim

V1(ml)

Th tch HCl 0,5N dng

chun bnh kim

tra V2(ml)

IS

1 16,2 15,7

2 15,5 17,2

3 17,0 16,5

6,732

Bng PL9. Kt qu xc nh ch s este ((IE) ca Tinh du v qu Qut

Ch s acid ( IA) Ch s x phng (IS) IE

5,3295 6,732 1,4025

t


Bng PL10. Bng ch s ha l ca mt s loi tinh du thuc chi Citrus

[2,3].

Loi tinh du T trng d25 IA IS IE

Bi da xanh (Citrus

grandis (L.) Osbeck) 0.8235 0.79 11.43 10.64

Cam snh ( Citrus

nobilis Lour) 0.8363 1.46 4.8 3.34

Swingle) 0.8599 0.99 17.38 16.39

t


Ph lc 4. Ph MS ca cc cu t chnh trong tinh du v qu Qut

t


Mt s Hnh nh

Nguyn liu s dng Thit b xay nguyn liu

Nguyn liu ang chng ct Tinh du th ngng t

li cun hi nc c hi lu

Documents

Nghiên Cứu Chiết Xuất Tinh Dầu Từ Vỏ Quả Quất Bằng Phương Pháp Chưng Cất Lôi Cuốn Hơi Nước