134
[Pick the date] Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden) Werkgroep Opleiding Algemene Boekhouding Module Algemene Boekhouding 2014

New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

[Pick the date]

Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)

Werkgroep Opleiding Algemene Boekhouding

Module Algemene Boekhouding

2014

Page 2: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

I

Colofon Deze syllabus is het resultaat van een werkgroep Opleiding Algemene Boekhouding, onder

coördinatie van FOD Budget en Beheerscontrole en FOD Financiën.

Wij bedanken de deelnemende organisaties voor hun medewerking: Federale Politie, FOD

Binnenlandse Zaken, FOD Justitie, FOD Mobiliteit en Vervoer, POD Maatschappelijke Integratie.

Medewerkers voor deze module:

Ariane DE BOEVER Federale Politie

Steven QUINTYN Federale Politie

Bart MENSCHAERT FOD Budget en Beheerscontrole

Sébastien LOOS FOD Budget en Beheerscontrole

Elisabeth LOISEAU FOD Financiën

Mouhsine HAJJI FOD Financiën

Sylvie HONORÉ FOD Financiën

Page 3: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

II

Inhoudstabel

Colofon ................................................................................................................................................. I

Inhoudstabel ........................................................................................................................................ II

Voorwoord ........................................................................................................................................... VIII

Overzicht ............................................................................................................................................ IX

1 Algemene inleiding FEDCOM ........................................................................................................... 1

1.1 Wat is FEDCOM ? ..................................................................................................................... 1

1.2 FEDCOM : doelstellingen ......................................................................................................... 1

1.2.1 Moderniseren van de federale comptabiliteit en begrotingsopvolging ......................... 2

1.2.2 Beheren, automatiseren en informeren ......................................................................... 2

1.2.3 Toepassen van de nieuwe reglementering (wet van 22 mei 2003 en

uitvoeringsbesluiten) ....................................................................................................................... 3

1.2.4 Introduceren van geïntegreerde werkprocessen ............................................................ 4

1.2.5 Toewijzen van rollen en verantwoordelijkheden ............................................................ 5

2 Van enkelvoudig naar dubbel boekhouden (of algemeen boekhouden)........................................ 6

2.1 Geschiedenis............................................................................................................................ 6

2.2 Definitie ................................................................................................................................... 6

2.3 Enkelvoudig boekhouden ........................................................................................................ 7

2.4 Dubbel boekhouden ................................................................................................................ 8

2.4.1 Omschrijving .................................................................................................................... 8

2.4.2 Entiteit ............................................................................................................................. 8

2.4.3 Evaluatie in dezelfde waarde .......................................................................................... 8

2.4.4 Chronologisch en zakelijk ................................................................................................ 9

2.4.5 Geboekt ........................................................................................................................... 9

3 Algemene boekhoudkundige principes ......................................................................................... 10

3.1 Definitie ................................................................................................................................. 10

3.2 Fundamenten van het boekhouden ...................................................................................... 10

3.2.1 Boekhoudkundige entiteit ............................................................................................. 10

3.2.2 Monetaire waarde-uitdrukking ..................................................................................... 11

3.2.3 Consistentie ................................................................................................................... 11

3.2.4 Continuïteit van de entiteit (going concern) ................................................................. 11

3.3 Registratie van boekhoudkundige transacties ...................................................................... 12

3.3.1 Verantwoordingsstukken .............................................................................................. 12

Page 4: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

III

3.3.2 Volledigheid ................................................................................................................... 12

3.3.3 Compensatieverbod ...................................................................................................... 12

3.3.4 Toerekeningsprincipe = realisatieprincipe en overeenstemmingsprincipe .................. 13

3.4 Waarderingsprincipe ............................................................................................................. 13

3.4.1 Relevantieprincipe ......................................................................................................... 13

3.4.2 Individuele waardering .................................................................................................. 13

3.4.3 Objectiviteitsbeginsel .................................................................................................... 14

3.4.4 Voorzichtigheidsbeginsel ............................................................................................... 14

3.5 Principes met betrekking tot de verslaggeving ..................................................................... 14

3.5.1 Periodiciteit ................................................................................................................... 14

3.5.2 Vergelijkbaarheid .......................................................................................................... 14

3.5.3 Getrouw beeld ............................................................................................................... 15

3.6 Enkele boekhoudkundige principes eigen aan de overheidssector ...................................... 15

3.6.1 het begrip “Vastgestelde rechten” (art.8 W2003 en art. 19 KB 10/11/2009) ............... 15

3.6.2 Het algemeen boekhoudplan (art. 5 W2003) ................................................................ 15

3.6.3 De primauteit van de algemene boekhouding op de begrotingscomptabiliteit (art. 13

W2003) 16

4 Balans ............................................................................................................................................ 17

4.1 Doel ....................................................................................................................................... 17

4.2 De balansmethode ................................................................................................................ 19

4.3 Voorbeelden .......................................................................................................................... 19

4.3.1 Samengevat ................................................................................................................... 22

4.4 Oefening ................................................................................................................................ 25

4.5 Rubrieken op de balans ......................................................................................................... 26

4.5.1 De actiefzijde ................................................................................................................. 26

4.5.2 De passiefzijde ............................................................................................................... 26

4.5.3 Schematische voorstelling ............................................................................................. 27

4.6 Oefeningen ............................................................................................................................ 28

5 Van balans naar (T-)rekeningen .................................................................................................... 29

5.1 Inhoud ................................................................................................................................... 29

5.2 Oefening ................................................................................................................................ 30

6 Grootboek en Dagboek of Journaal ............................................................................................... 32

6.1 Inleiding ................................................................................................................................. 32

6.2 Grootboek ............................................................................................................................. 33

Page 5: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

IV

6.3 Journaal of Dagboek .............................................................................................................. 33

6.4 Oefening ................................................................................................................................ 34

7 Afsluiting van de grootboekrekeningen ........................................................................................ 35

7.1 De praktische boekhoudkundige verwerking ........................................................................ 35

7.2 Debet- en creditsaldo ............................................................................................................ 36

7.3 Oefening ................................................................................................................................ 37

8 Proef- en saldibalans ..................................................................................................................... 38

8.1 Proefbalans ............................................................................................................................ 38

8.2 Saldibalans ............................................................................................................................. 39

8.3 Oefening ................................................................................................................................ 40

9 Resultatenrekening ....................................................................................................................... 41

9.1 Kosten- en opbrengstenrekeningen ...................................................................................... 41

9.2 Oefening ................................................................................................................................ 41

9.3 Opbrengsten .......................................................................................................................... 42

9.4 Kosten .................................................................................................................................... 42

9.5 Oefening ................................................................................................................................ 43

9.6 De resultaatrekeningen ......................................................................................................... 44

9.6.1 Concreet ........................................................................................................................ 44

9.6.2 Oefening ........................................................................................................................ 47

10 Het boekhoudplan van de federale overheid............................................................................ 48

10.1 Algemeen ............................................................................................................................... 48

10.2 Bespreking van de klassen volgens het KB van 10 november 2009 ...................................... 50

10.2.1 Actief.............................................................................................................................. 51

10.2.2 Passief ............................................................................................................................ 53

10.3 Overzicht in balans ................................................................................................................ 54

10.4 Klassen 6 en 7 ........................................................................................................................ 54

10.5 Oefeningen ............................................................................................................................ 60

10.5.1 Oefening 1 ..................................................................................................................... 60

10.5.2 Oefening 2 ..................................................................................................................... 60

11 Samenvattende oefening .......................................................................................................... 61

12 Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR) ............................................. 63

12.1 Algemeen gebruik van de ESR-code ...................................................................................... 63

12.2 Opbouw ................................................................................................................................. 64

Page 6: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

V

12.2.1 Samenstelling van de budgettaire aanrekening ............................................................ 64

12.2.2 Samenstelling van de ESR-code ..................................................................................... 66

12.2.3 ESR-code en algemene boekhouding ............................................................................ 66

12.2.4 Oefening ........................................................................................................................ 67

13 Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen ...................................................................... 68

13.1 Actief ..................................................................................................................................... 68

13.2 Verwerving: investering versus kost ..................................................................................... 68

13.2.2 Aanschaffingswaarde .................................................................................................... 69

13.3 Aanpassingen aan de aanschaffingswaarde .......................................................................... 70

13.3.1 Afschrijvingen ................................................................................................................ 71

13.3.2 Uitzonderlijke afschrijvingen ......................................................................................... 73

13.3.3 Waardeverminderingen ................................................................................................ 73

13.4 Buitengebruikstelling ............................................................................................................. 74

13.5 Meer- of minderwaarde bij realisatie ................................................................................... 74

13.6 Oefening ................................................................................................................................ 74

14 Samenvattende oefeningen ...................................................................................................... 75

14.1 Elecgas ................................................................................................................................... 75

14.2 Wezo ...................................................................................................................................... 75

14.3 Reclyo .................................................................................................................................... 76

14.4 Virtualize ................................................................................................................................ 76

14.5 Brummo ................................................................................................................................. 76

14.6 Meubelland ........................................................................................................................... 77

15 Wachtrekeningen ...................................................................................................................... 78

15.1 Omschrijving .......................................................................................................................... 78

15.2 Oefening ................................................................................................................................ 79

16 Balans van de Federale Staat .................................................................................................... 81

17 Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW) ........................................................................... 84

17.1 Algemeen principe................................................................................................................. 84

17.2 Intracommunautaire levering van goederen en diensten. De bijzondere Btw-aangifte

(formulier 629) .................................................................................................................................. 85

17.3 Boekingen .............................................................................................................................. 85

18 Voorraden .................................................................................................................................. 88

18.1 Algemeen ............................................................................................................................... 88

18.2 Voorraadwijziging .................................................................................................................. 88

Page 7: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

VI

18.3 Waarde .................................................................................................................................. 89

18.4 Boekingen .............................................................................................................................. 89

18.5 Oefeningen ............................................................................................................................ 90

18.5.1 Vaccins ........................................................................................................................... 90

18.5.2 Promotieartikelen .......................................................................................................... 91

19 Eindejaarsactiviteiten ................................................................................................................ 92

19.1 Algemeen ............................................................................................................................... 92

19.2 Kosten en opbrengsten eigen aan boekjaar .......................................................................... 92

19.2.1 Inhoud ........................................................................................................................... 92

19.2.2 Facturen en kredietnota’s ............................................................................................. 93

19.2.3 Regularisatierekeningen ................................................................................................ 94

19.2.4 Oefeningen .................................................................................................................... 97

19.2.5 Provisie personeel ......................................................................................................... 98

19.3 Hangende geschillen ............................................................................................................. 99

19.3.1 Inhoud ........................................................................................................................... 99

19.3.2 Boekingen .................................................................................................................... 100

19.4 Waardeverminderingen op vorderingen ............................................................................. 100

19.4.1 Inhoud ......................................................................................................................... 100

19.4.2 Boekingen .................................................................................................................... 100

19.4.3 Oefening ...................................................................................................................... 101

19.5 Fysieke inventaris en buitengebruikstellingen .................................................................... 102

20 Algemene boekhouding in FEDCOM ....................................................................................... 103

20.1 Inleiding ............................................................................................................................... 103

20.2 Uitgaven .............................................................................................................................. 103

20.2.1 Aankoop kost: grootboekrekening klasse 6 ................................................................ 103

20.3 Inkomsten ............................................................................................................................ 114

20.4 Afsluiting .............................................................................................................................. 117

20.4.1 Afschrijvingen .............................................................................................................. 117

20.4.2 Over te dragen kosten ................................................................................................. 120

Page 8: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

VII

Deze pagina is opzettelijk leeg.

Page 9: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

VIII

Voorwoord

Een aantal jaren geleden werd bij de

Federale overheid het FEDCOM-systeem

geïntroduceerd. Voorheen bestond de

boekhouding van de Federale overheid

voornamelijk uit het voeren van een

budgettaire boekhouding. Met het

FEDCOM-systeem werd ook een

algemene en een analytische boekhouding ingevoerd. Heel wat medewerkers kregen te

maken met deze ‘algemene boekhouding’ of dubbel boekhouden. Voorbeelden zijn het

bepalen van de grootboekrekeningen bij een bestelbon of het vastgesteld recht, of het

boeken van een factuur,... Vaak zelfs zonder het te beseffen hebben bepaalde

handelingen een invloed op de algemene boekhouding.

Deze cursus ‘algemeen boekhouden’ kan gezien worden als een globale inleiding tot 3

andere opleidingen. Een eerder theoretische opleiding waarbij gepoogd wordt de

techniek van het dubbel boekhouden te verduidelijken. De volgende opleidingen zijn

meer specifiek en praktijkgericht. Ze concentreren zich op bepaalde onderdelen van de

algemene boekhouding en hun concrete verwerking in FEDCOM:

Uitgaven toegespitst op (assistent) vereffenaars

Inkomsten met als doelpubliek boekhouders vastgesteld recht en rekenplichtigen

Afsluiting gericht op de boekhouders

De doelstellingen van deze cursus ‘algemeen boekhouden’ zijn de eigen werkzaamheden

te kunnen kaderen in de algemene boekhouding, de impact van bepaalde handelingen

beter te kunnen inschatten en op deze manier het aantal fouten (of vergissingen) te

reduceren.

Fig 1: Schrijftafel met kasboeken

Page 10: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorwoord

IX

Overzicht Deze syllabus bevat de volgende hoofdstukken:

Voorwoord ........................................................................................................................................... VIII

1 Algemene inleiding FEDCOM ........................................................................................................... 1

2 Van enkelvoudig naar dubbel boekhouden (of algemeen boekhouden)........................................ 6

3 Algemene boekhoudkundige principes ......................................................................................... 10

4 Balans ............................................................................................................................................ 17

5 Van balans naar (T-)rekeningen .................................................................................................... 29

6 Grootboek en Dagboek of Journaal ............................................................................................... 32

7 Afsluiting van de grootboekrekeningen ........................................................................................ 35

8 Proef- en saldibalans ..................................................................................................................... 38

9 Resultatenrekening ....................................................................................................................... 41

10 Het boekhoudplan van de federale overheid............................................................................ 48

11 Samenvattende oefening .......................................................................................................... 61

12 Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR) ............................................. 63

13 Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen ...................................................................... 68

14 Samenvattende oefeningen ...................................................................................................... 75

15 Wachtrekeningen ...................................................................................................................... 78

16 Balans van de Federale Staat .................................................................................................... 81

17 Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW) ........................................................................... 84

18 Voorraden .................................................................................................................................. 88

19 Eindejaarsactiviteiten ................................................................................................................ 92

20 Algemene boekhouding in FEDCOM ....................................................................................... 103

Page 11: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,
Page 12: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene inleiding FEDCOM

1

1 Algemene inleiding FEDCOM

1.1 Wat is FEDCOM ? FEDCOM is de afkorting voor “Federale Comptabiliteit”. Het is de benaming voor een geïntegreerd

systeem voor boekhouding en begrotingsopvolging bij de Federale overheid.

Dit systeem werd geïmplementeerd in alle federale overheidsdiensten (FOD’s), programmatorische

overheidsdiensten (POD’s), het Ministerie van Landsverdediging en de Federale Politie. Het systeem

wordt beheerd door de Federale Overheidsdienst Budget en Beheerscontrole (FOD B&B).

1.2 FEDCOM : doelstellingen

De doelstellingen van het systeem kunnen als volgt omschreven worden:

Moderniseren van de federale comptabiliteit en begrotingsopvolging.

Het beheren, automatiseren en informeren

Toepassen van de nieuwe reglementering (Wet van 22-05-2003 en

uitvoeringsbesluiten).

Introduceren van geïntegreerde werkprocessen.

Federale Staat – jaarrekening

(Art 110 van de Wet 22/05/2003)

Het algemeen bestuur – Algemene rekening

(Art 4 en 72 van de Wet 22/05/2003)

= jaarrekening en rekening van uitvoering van

begroting

FOD

ADBA ’s

Algemene rekening

Art. 81 van de Wet

22/05/2003 Defensie FOD

AOI ’s

Algemene rekening

Art. 93 van de Wet

22/05/2003

Schema 1: Federale comptabiliteit

Page 13: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene inleiding FEDCOM

2

Toewijzen van rollen en verantwoordelijkheden.

1.2.1 Moderniseren van de federale comptabiliteit en begrotingsopvolging

FEDCOM heeft als opdracht de federale boekhouding te moderniseren. Het gaat meer

bepaald om:

1. De invoering van een drievoudige boekhouding voor de uitgaven en de

ontvangsten, de bezittingen en de schulden.

Een begrotingsboekhouding, om de uitvoering van de federale begroting

op te volgen.

Een algemene boekhouding, die vergelijkbaar is met de private sector, om

de evolutie van het patrimonium (balans) en de federale resultaten

(resultatenrekening) op te volgen.

Een analytische boekhouding, om de analyse van de uitgaven per

kostencentrum op te volgen.

2. De uitgaven opvolgen, vanaf de bestelbon tot de opvolging van de betalingen.

3. De ontvangsten opvolgen, van vastgesteld recht tot de inning.

1.2.2 Beheren, automatiseren en informeren

Om de drievoudige boekhouding te integreren en te informatiseren, maakt FEDCOM

gebruik van de applicatie SAP. SAP is de afkorting voor Systemen, Applicaties en

Producten.

SAP is een informatie- en besturingssysteem waarin bedrijfsmatige processen kunnen

worden vastgelegd en beheerd. Deze processen worden onderverdeeld in modules. De

modules bevatten op hun beurt transacties. Transacties zijn de handelingen die de

gebruiker kan uitvoeren. Elke transactie heeft een specifieke code.

Kort samengevat: proces > module > transactie

Voorbeeld:

Het proces aankopen omvat diverse modules, waaronder de module Material

Management Purchasing (MM-PUR) waarin een aankoop kan gedaan worden. Eén van de

Page 14: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene inleiding FEDCOM

3

mogelijke transacties binnen deze module is de transactie ME21N, het opmaken van een

bestelbon.

Samengevat: aankopen > MM-PUR > ME21N

Werken met een dergelijke structuur kent een aantal voordelen:

Volledigheid en eenheid van het informatiesysteem: alle informatie en

bedrijfsprocessen worden geïntegreerd in een eenvormig systeem en

opgeslagen in één enkele database.

Consistentie en eenduidigheid van de informatie: informatie wordt gedeeld

door meerdere modules die vroeger aparte applicaties zouden zijn geweest.

Minimalisering van de kosten: geen interface tussen de verschillende

modules.

Standaardisatie van processen, handelingen, functies of rollen.

Betere rapporteringsmogelijkheden

Het huidige systeem heeft desondanks echter een aantal onvolkomenheden die de ‘prijs’

zijn van deze voordelen:

Een grote complexiteit doordat er getracht wordt om alle aspecten van de

entiteit te omvatten (verkopen, boekhouding, personeelsbeheer, financiën,...).

Hierdoor is de nood aan opleidingen hoog.

Moeilijk aan te passen aan de publieke sector waardoor bepaalde modules

momenteel nog niet geactiveerd zijn (voorbeeld lonen, publieke schuld).

Hierdoor dient er gewerkt te worden met interfaces.

1.2.3 Toepassen van de nieuwe reglementering (wet van 22 mei 2003 en

uitvoeringsbesluiten)

De oorsprong van de modernisering van de federale boekhouding gaat terug tot 1991,

toen geconstateerd werd dat het opstellen van de algemene rekening van de federale

overheid vertraging opliep. Er werd voorgesteld om bij de overheid een boekhouding te

voeren die sterk lijkt op de boekhouding in het bedrijfsleven.

Page 15: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene inleiding FEDCOM

4

De hervorming van de Federale boekhouding werd aldus ingezet met de wet van 15

maart 1991 houdende de hervorming van de algemene Rijkscomptabiliteit en van de

provinciale comptabiliteit. De Commissie voor Normalisatie van de Openbare

Comptabiliteit (CNOC) werd opgericht en het werk ervan resulteerde uiteindelijk in de

Wet van 22 mei 2003 houdende de organisatie van de begroting en van de

comptabiliteit van de federale staat. Het FEDCOM-systeem steunt op deze wet.

We kunnen concluderen dat FEDCOM voor alles een wettelijke noodzaak is. Er moet

immers beantwoord worden aan volgende eisen:

1. De Europese wetgeving betreffende de klassering van de nationale rekeningen

volgens het Europese Systeem van Rekeningen (ESR).

2. De Belgische wetgeving inzake de comptabiliteit van de federale staat (Wet van

22-05-2003).

3. Uitvoeringsbesluiten zoals boeking op het moment van het vastgesteld recht in

plaats van een kasboekhouding en alle betalingen via een centraliserende

rekenplichtige.

1.2.4 Introduceren van geïntegreerde werkprocessen

De FOD’s, POD’s, Ministerie van Landsverdediging en de Federale Politie hebben in 2007

de werkprocessen gedefinieerd die geïntegreerd werden in het FEDCOM-systeem. Dit

resulteerde in 3 globale end-to-end processen:

1. van Vastgesteld Recht tot Kasbeheer (VRK)

2. van Begroting tot Rapportering (BtR)

3. van Bestelling tot Betaling (BtB)

Elk end-to-end proces is verder opgesplitst in subprocessen.

Page 16: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene inleiding FEDCOM

5

Schema 2: De FEDCOM-processen

1.2.5 Toewijzen van rollen en verantwoordelijkheden

Het FEDCOM systeem ondersteunt ook de scheiding van de functies (artikel 29 wet van

22/05/2003).

Daartoe krijgt elke medewerker binnen de organisatie bepaalde rollen toegewezen. Deze

rollen zullen bepalen welke transacties de medewerker zal kunnen uitvoeren. Een

medewerker met enkel de rol “aankoper” zal bijgevolg geen goederenontvangst kunnen

doen of facturen vereffenen.

Een rollenmatrix die per dienst weergeeft welke medewerker welke rol vervult, wordt

beheerd door de rollenverantwoordelijke in FOD / POD of Ministerie en de FOD Budget

en Beheerscontrole.

Page 17: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Van enkelvoudig naar dubbel boekhouden (of algemeen boekhouden)

6

2 Van enkelvoudig naar dubbel boekhouden (of algemeen

boekhouden)

2.1 Geschiedenis

Door de eeuwen heen hielden met name handelaren een boekhouding bij om op deze

manier een overzicht te hebben van de in hun ondernemingen gedane uitgaven en

ontvangsten. Op die manier werd een inzicht bekomen in de resultaten. Van de oudheid

tot de middeleeuwen verliep dit op eenvoudige wijze. Er waren vele methoden van

boekhouden.

In de Renaissance werd in Italië de basis gelegd van ons huidig boekhoudsysteem,

waarschijnlijk naar aanleiding van de reizen van Marco Polo en de kennis die hij uit het

Verre Oosten naar Europa meenam. Er werd namelijk gewerkt met dubbel boekhouden

waarbij elke transactie op twee rekeningen werd geboekt. Op deze manier kunnen

eventuele fouten uiteindelijk altijd gevonden worden. Daarnaast kan op ieder gewenst

moment inzicht gekregen worden in de actuele stand van bezittingen en schulden en de

resultaten over een periode.

Figuur 1: Luca Paciolo

2.2 Definitie

Boekhouden is het systematisch registreren van de uitgaven en de ontvangsten,

bezittingen, schulden, rechten en verplichtingen van een persoon, van een bedrijf of van

een (overheids-)instelling.

Het doel is:

Overzicht krijgen en houden in de financiële positie

Page 18: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Van enkelvoudig naar dubbel boekhouden (of algemeen boekhouden)

7

Inzicht krijgen in het resultaat

Afleggen van verantwoording over het gevoerde financiële beleid

Gegevens leveren voor bepaling van de kostprijs en het uitbrengen van offertes

2.3 Enkelvoudig boekhouden

Enkel boekhouden of enkelvoudig boekhouden is het systeem waarin dagelijkse

boekingen in dagboeken worden bijgehouden. De enkelvoudige boekhouding houdt

enkel rekening met financiële transacties en niet met bewegingen van vorderingen en

schulden. Het resultaat (winst of verlies) kan wel worden bepaald doordat alle uitgaven

en ontvangsten zijn genoteerd.

Bij enkelvoudig boekhouden beperkt men zich tot het bijhouden van:

Een inkoopdagboek: hierin worden alle facturen en creditnota’s ingeschreven die

ontvangen werden van leveranciers. Elke inkomende factuur en creditnota krijgt

éérst een doorlopend volgnummer. Ook de wijze van betaling wordt opgetekend.

Een verkoopdagboek: de aan klanten gerichte facturen en creditnota’s worden

hierin

genoteerd. Ook elke uitgaande factuur en creditnota krijgt een doorlopend

volgnummer. Voor verkopen waarvoor geen factuur vereist is (bv. contante

verkopen in de winkel), volstaat het om dagelijks het totale verkoopcijfer in te

schrijven.

Een financieel dagboek: hierin worden de verrichtingen in contanten

(‘kasverrichtingen’) opgetekend, geldopnames voor privédoeleinden, en het

dagelijkse saldo in speciën.

Een inventarisboek: volgende elementen worden in de inventaris opgenomen:

Alle bezittingen:

de voorraad;

geldmiddelen in kas en op financiële rekeningen;

andere bezittingen van de entiteit zoals gebouwen, machines, …

Alle schulden:

de eigen middelen die in de entiteit geïnvesteerd werden;

Page 19: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Van enkelvoudig naar dubbel boekhouden (of algemeen boekhouden)

8

2.4 Dubbel boekhouden

2.4.1 Omschrijving

Dubbel boekhouden, het onderwerp van deze opleiding, is een boekhoudkundige

systeem waarbij elke transactie van een entiteit

kan geëvalueerd worden in dezelfde waarde

geboekt wordt op zowel chronologische als zakelijke manier

altijd dubbel wordt geboekt, namelijk een inschrijving op de debetzijde van een

rekening en een inschrijving op de creditzijde van een rekening.

Hieronder worden een aantal begrippen uit deze omschrijving verduidelijkt.

2.4.2 Entiteit

Onder ‘entiteit’ verstaan we een persoon, een onderneming of een (overheids-) instelling.

2.4.3 Evaluatie in dezelfde waarde

Door de diverse bezittingen van de entiteit in geldwaarde uit te drukken, kan een zinvolle

uitspraak worden gedaan over de waarde van de entiteit.

Het geld heeft de eigenschap een gemeenschappelijke waardemeter te zijn, waardoor

elementen van diverse aard kunnen uitgedrukt worden in optelbare getallen en

aftrekbare getallen.1

Voorbeeld:

Indien een entiteit € 75 000,00 tegoed heeft op haar bankrekening, 200.000 kg

handelswaren bezit en 2 ha grond, kan men onmogelijk een uitspraak doen over de

totale bezittingen van de entiteit. De voormelde elementen kunnen inderdaad niet tot

een geheel opgeteld worden.

Indien de handelswaren € 25 000,00 waard zijn en de grond € 200 000,00 dan is het

totale bezit van de entiteit € 300 000,00.

1Weliswaar moet aan het voorgaande toegevoegd worden dat de geldwaarde als maatstaf geen volmaakte maatstaf is. Inderdaad de

waarde van het geld wijzigt in de tijd, gezien het de uitdrukking van de koopkracht vertegenwoordigt. Het geld als meetinstrument is dus niet volmaakt daar het aan wijzigingen onderhevig is, en dit in tegenstelling tot andere meeteenheden -zoals de meter, de kilogram, het uur, de calorie enz...

Page 20: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Van enkelvoudig naar dubbel boekhouden (of algemeen boekhouden)

9

2.4.4 Chronologisch en zakelijk

De boekingen dienen zodanig gebeuren zodat opzoekingen hetzij in de tijd, hetzij

volgens specifieke criteria (voorbeeld aard van de uitgaven) mogelijk zijn.

Het optekenen moet op een dusdanige wijze gebeuren dat de invloed van de wijzigingen

voortdurend kan worden gemeten en dit op eenduidige wijze.

Deze doelstelling wordt niet beïnvloed door de activiteit van de entiteit, enkel de wijze

waarop de verrichtingen zullen geregistreerd worden, zal afgestemd worden op de

specifieke behoeften van de entiteit.

Opmerkelijk is dat de redeneringswijze en de basisprincipes van het boekhouden

dezelfde blijven ongeacht of het gaat over een onderneming of een (overheids-)

instelling.

2.4.5 Geboekt

De boekingen worden geschreven in boeken of boekhoudkundige registers. Volgens

Belgisch recht dienen twee registers verplicht bijgehouden te worden :namelijk het

journaal of dagboek en het grootboek. De rekeningen van het grootboek hebben een

debetzijde en een creditzijde. De totalen van alle debetbedragen moet gelijk zijn aan de

totalen van de creditbedragen. Dit is het boekhoudkundig evenwicht.

Page 21: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhoudkundige principes

10

3 Algemene boekhoudkundige principes

3.1 Definitie

Onder algemene boekhoudprincipes moet worden verstaan: een geheel van regels die

moeten worden gevolgd bij het voeren van een dubbele boekhouding.

Deze principes komen voor in de wetten met betrekking tot de boekhouding in de

privésector. Concreet zijn ze terug te vinden in de wet van 17 juli 1975 en het

voornaamste uitvoeringsbesluit ervan, met name het KB van 8 oktober 1976 met

betrekking tot de boekhouding en de jaarrekening van de ondernemingen.

Deze cursus behandelt in het bijzonder « de Wet van 22 mei 2003 houdende organisatie

van de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat » (W2003) evenals het

KB van 10 november 2009 (tot vaststelling van het boekhoudplan van de federale staat

en op de gemeenschappen , de gewesten en de gemeenschappelijke

gemeenschapscommissie wordt eveneens verwezen naar algemene boekhoudprincipes).

Door het toepassen van deze boekhoudprincipes worden de transacties van een entiteit

op een ondubbelzinnige wijze geregistreerd. Het zijn als het ware regels voor een goed

boekhoudkundig gedrag. Deze boekhoudprincipes worden hier opgesplitst in:

Fundamenten van het boekhouden

Registratie van boekhoudkundige transacties

Waarderingsprincipes

Principes met betrekking tot de verslaggeving

3.2 Fundamenten van het boekhouden

3.2.1 Boekhoudkundige entiteit

Een boekhouding kan slechts gevoerd worden indien er een duidelijke afgebakende

entiteit bestaat.

De ‘boekhoudkundige entiteit’ wordt gedefinieerd in artikel 2 van de Wet van 2003. In

het kader van de federale Staat heeft dit betrekking op :

Page 22: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhoudkundige principes

11

1° - het algemeen bestuur ( waaronder de FOD’s, het ministerie van Defensie

en de Federale Politie vallen)

2° - de administratieve diensten met boekhoudkundige autonomie;

3° - de administratieve openbare instellingen;

4° - de staatsbedrijven.

Deze 4 categorieën van diensten onderscheiden zich door hun eigen aard en hun graad

van autonomie. (Artikel 2 en 11 - W2003).

3.2.2 Monetaire waarde-uitdrukking

Het dubbel boekhouden registreert de financiële gevolgen van transacties. Dit kan enkel

indien men de transacties op de een of andere manier kan meten. Dit gebeurt in

geldwaarde.

Het gebruik van eenzelfde munteenheid (Euro) maakt het mogelijk om zaken van diverse

aard (bankrekening, goederen, terrein …) uit te drukken in cijfers die worden opgeteld of

afgetrokken.

Aan de hand van deze gemeenschappelijke meeteenheid kan de waarde van de entiteit

gewaardeerd worden. (Art. 10-15, KB 10/11/2009)

Aangezien er soms ook aankopen gebeuren met landen buiten de Eurozone, dienen deze

aankopen in vreemde munt omgezet worden in euro.

3.2.3 Consistentie

De waarderingsregels en hun toepassing moeten voor ieder boekjaar constant blijven,

tenzij er belangrijke veranderingen optreden wegens economische of technologische

omstandigheden. (Art. 5, KB 10/11/2009)

3.2.4 Continuïteit van de entiteit (going concern)

Dit principe veronderstelt dat de boekhoudkundige entiteit lang genoeg in werking zal

blijven om al haar verbintenissen uit te voeren. Men gaat ervan uit dat de levensduur van

de entiteit oneindig is.

Page 23: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhoudkundige principes

12

3.3 Registratie van boekhoudkundige transacties

3.3.1 Verantwoordingsstukken

Elke boeking geschiedt aan de hand van een gedagtekend verantwoordingsstuk,

waarnaar zij moet verwijzen. (Art. 12, W2003)

Dit verantwoordingsstuk kan intern of extern zijn :

intern : dit zijn stukken die door de entiteiten zelf gecreëerd worden en binnen

de entiteit blijven. (Voorbeelden hiervan zijn een samenvattende nota over de

geschillen die in behandeling zijn, de inventarislijst op 31/12, interne

berekening van een vastgesteld recht …);

extern : deze zijn afkomstig van een derde partij (bijvoorbeeld de factuur van

een leverancier, een contract …).

De verantwoordingsstukken moeten worden gearchiveerd.

3.3.2 Volledigheid

Alle verrichtingen moeten worden opgenomen in de boekhouding.

Volledigheid wordt in de eerste plaats gewaarborgd door de toepassing van de principes

van dubbel boekhouden.

Naast de volledigheid naar inhoud moet er ook zekerheid zijn dat alle verrichtingen

geregistreerd worden, maar ook niks meer dan de eigen verrichtingen. Dit kan

bewerkstelligd worden door het systeem van interne controle.(Art 12 en 23 W2003)

3.3.3 Compensatieverbod

Elke compensatie tussen actief- en passiefbestanddelen, tussen rechten en verplichtingen

en tussen kosten en opbrengsten is verboden. Dit komt erop neer dat elke transactie

integraal moet worden geboekt en niet mag worden gecompenseerd met een andere

verrichting. (Art. 25, KB 10/11/2009)

Voorbeeld:

Een FOD organiseert een seminarie. De deelnemers dienen inschrijvingsgeld te betalen.

Hierbij boekt de FOD 1.000 EUR als opbrengsten. Eveneens wordt er voor 50 EUR

broodjes en 30 EUR drank aangekocht.

Page 24: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhoudkundige principes

13

Naar de boeking toe betekent dit : enerzijds 1.000 EUR opbrengsten en anderzijds 80

EUR kosten. Het is niet mogelijk om enkel de 920 EUR aan opbrengst te boeken, ook al is

de netto opbrengst van het seminarie 920 EUR.

3.3.4 Toerekeningsprincipe = realisatieprincipe en overeenstemmingsprincipe

De kosten en de opbrengsten moeten aan de juiste periode worden gelinkt. (Art. 7,

W2003 / Art. 21 en 22, KB 10/11/2009)

De boekhouding baseert zich op het principe van het vastgesteld recht (zie verder voor

de definitie). De kosten en de opbrengsten die eruit voortvloeien moeten verwerkt

worden in het « boekjaar » waarin het recht (ten gunste of ten laste) werd opgemaakt,

ongeacht de dag waarop het bedrag wordt geïnd of betaald. Het « boekjaar » is de

periode van 1/1/JJJJ tot 31/12/JJJJ. Men moet dus controleren of de opbrengsten en de

kosten wel degelijk aan het boekjaar toebehoren dat wordt verwerkt.

Soms worden kosten gemaakt in de loop van een boekjaar, maar pas gefactureerd in de

loop van het volgende boekjaar. Omgekeerd kunnen kosten worden betaald tijdens een

boekjaar maar pas later effectief gemaakt.

Hetzelfde geldt voor de opbrengsten. Het gebeurt dus dat kosten of opbrengsten foutief

in een boekjaar worden geboekt waartoe ze niet behoren. Dan moeten ze naar het

volgende boekjaar worden overgedragen of getransfereerd.

3.4 Waarderingsprincipe

3.4.1 Relevantieprincipe

Alle relevante verrichtingen, dit wil zeggen die waarderingen of beslissingen kunnen

beïnvloeden, moeten in de boekhouding worden opgenomen.

3.4.2 Individuele waardering

Elk bestanddeel van het actief en passief moet afzonderlijk worden gewaardeerd (Art. 6,

KB 10/11/2009)

Voorbeeld

Voor alle gebouwen wordt de aanschaffingswaarde genomen als initiële boekwaarde,

echter elk gebouw heeft zijn eigen technische en economische kenmerken zodat de

waarde van elke gebouw afzonderlijk dient te worden bepaald.

Page 25: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhoudkundige principes

14

3.4.3 Objectiviteitsbeginsel

De waardering moet gebaseerd zijn op betrouwbare methodes en controleerbare

gegevens.

De informatie opgenomen in de boekhouding moet vrij zijn van fouten en vertekeningen.

Het kan dus niet zijn dat er door interpretatie een vertekening is in de gerapporteerde

informatie.

3.4.4 Voorzichtigheidsbeginsel

De kosten worden geboekt ook al zijn ze slechts waarschijnlijk, de opbrengsten

daarentegen worden enkel geboekt wanneer ze zeker zijn.

Wanneer meerdere waarderingsmethodes mogelijk zijn :

neemt men de opbrengsten of actiefelementen aan het laagste bedrag,

neemt men de kosten of passiefelementen aan het hoogste bedrag.

3.5 Principes met betrekking tot de verslaggeving

3.5.1 Periodiciteit

De indeling in periodes wordt het principe van periodiciteit genoemd.

Financiële verslagen mogen enkel betrekking hebben op onderscheiden en duidelijk

afgebakende periodes. De wet van 22 mei 2003 en de uitvoeringsbesluiten ervan bepalen

het volgende:

het financiële boekjaar van de entiteiten begint op 1 januari en eindigt op 31

december van hetzelfde jaar (Art. 6 W2003);

ten minste eens per jaar worden de nodige opnemingen, verificaties, opzoekingen

en waarderingen gedaan om de inventaris op te maken van alle bezittingen,

vorderingen, schulden en verplichtingen van de entiteiten (Art. 16 W2003);

de boekhouding moet met het oog op het informeren van externe partijen

jaarlijks worden afgesloten door de publicatie van een jaarverslag (Art. 18 W2003).

3.5.2 Vergelijkbaarheid

De jaarrekeningen moeten elk boekjaar dezelfde regels inzake waardering, rapportering

en boekhouding volgen. (voorbeeld manier van afschrijven niet veranderen, de wijze van

voorraadwaardering niet wijzigen). Dit principe maakt het mogelijk om jaarrekeningen te

vergelijken hetzij met een andere entiteit of met zichzelf (over de verschillend boekjaren).

Page 26: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhoudkundige principes

15

3.5.3 Getrouw beeld

De jaarrekeningen moeten een getrouw beeld weergeven van het vermogen, de

financiële situatie en de resultaten van een onderneming. (Art. 12 en 23, W2003).

Om dit te verwezenlijken steunt men meestal op verantwoordingsstukken en het plaatsen

van de boekingen op niet-veranderbare informatiedragers. Toch is 100%

betrouwbaarheid onhaalbaar, het is meer een houding die via reglementering kan

worden vastgelegd.

3.6 Enkele boekhoudkundige principes eigen aan de overheidssector

3.6.1 het begrip “Vastgestelde rechten” (art.8 W2003 en art. 19 KB 10/11/2009)

1. Een recht is vastgesteld wanneer aan de volgende 4 voorwaarden wordt voldaan:

zijn bedrag is op nauwkeurige wijze vastgesteld: het bedrag van de schuld moet

gekend zijn, er mag geen twijfel bestaan over de schuld zelf.

2. de identiteit van de schuldenaar of van de schuldeiser is bepaalbaar: de identiteit

van de schuldenaar of de schuldeiser moet niet noodzakelijk nominatief gekend

zijn, maar ze moet bepaalbaar zijn.

3. de verplichting om te betalen bestaat: de betaling is verschuldigd en niet meer

onderworpen aan bepaalde voorwaarden. Dit houdt echter niet in dat het bedrag

opeisbaar is aangezien de opeisbaarheid samenhangt met de betalingstermijn.

4. een verantwoordingsstuk is in het bezit van de betrokken dienst: het betreft elk

document dat het ontstaan van het recht kan aantonen, het gaat dus niet

noodzakelijk over een factuur, ook een intern document kan voldoende zijn.

3.6.2 Het algemeen boekhoudplan (art. 5 W2003)

Alle diensten van de Federale Staat, evenals de Gemeenschappen en Gewesten volgen

hetzelfde boekhoudplan2 om hun boekhoudingen te consolideren.

Het boekhoudplan wordt weergegeven in het KB van 10 november 2009 (tot vaststelling

van het boekhoudplan van de federale staat en op de gemeenschappen , de gewesten

en de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie wordt eveneens verwezen naar

algemene boekhoudprincipes).

2 Het boekhoudplan dat gevolgd wordt komt uitgebreid aan bod in een van de hoofdstukken van deze cursus.

Page 27: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhoudkundige principes

16

Het algemeen boekhoudplan bepaalt de indeling van de rekeningen (indeling in

genormaliseerd rekeningstelsel), stelt vast wat de rekeningen van dat stelsel moeten

bevatten en hoe ze moeten worden gebruikt. Bovendien worden de aanrekenings- en

waarderingsregels vastgelegd.

De eerste drie cijfers zijn voor alle overheden verplicht.

Dit boekhoudplan heeft veel gelijkenissen met het boekhoudplan dat gebruikt in de

privésector maar bevat een aantal specialiteiten die eigen zijn aan de publieke sector.

3.6.3 De primauteit van de algemene boekhouding op de begrotingscomptabiliteit (art.

13 W2003)

De boekhouding van de federale Staat wordt gevoerd op basis van een duaal systeem

waarin de basisboekhouding, de algemene boekhouding is. Bovendien dient de algemene

boekhouding het mogelijk maken om de overeenstemming te verzekeren met de

begrotingscomptabiliteit.

Daarom wordt elke verrichting geboekt in de algemene boekhouding en, indien zij een

budgettair karakter heeft, gelijktijdig in de begrotingscomptabiliteit.

In de algemene boekhouding gebeurt die boeking als aan de vier voorwaarden van het

vastgesteld recht is voldaan. (Zie hierboven artikel 8 van de Wet van 22/05/2003 en

artikel 19 en 20 van het KB van 10/11/2009.)

In de begrotingscomptabiliteit komt dit moment overeen met de vereffening, wat de

uitgaven betreft, en met de vaststelling van de rechten, wat de ontvangsten betreft.

Indien de verrichting geen begrotingsverrichting is, wordt ze enkel in de algemene

boekhouding geboekt.

Page 28: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

17

4 Balans

4.1 Doel

Het boekhouden heeft volgende doelstellingen:

Het vermogen van de entiteit bepalen d.w.z. in geldwaarde bepalen van het

geheel van de bezittingen, vorderingen en schulden van de entiteit.

Het resultaat (winst of verlies ) van de activiteiten van de entiteit bepalen

Bij dubbel boekhouden wordt het vermogen van de onderneming vanuit een

dubbel standpunt bekeken:

Enerzijds: de oorsprong van de middelen (eigen vermogen, schulden …)

m.a.w. de middelen ter beschikking van de entiteit ( eigen middelen,

schulden,…)

Anderzijds: de aanwending van de middelen (uitrusting, meubilair,

handelsgoederen …).

Deze doelstelling wordt bereikt door of bij de opmaak van de jaarrekening.

De jaarrekening wordt opgemaakt op basis van de verrichtingen die geregistreerd zijn in

het grootboek volgens een wettelijk model.

Bij het dubbel boekhouden is er sprake van een volledige boekhouding waarbij alle

verrichtingen op een efficiënte manier worden geregistreerd met ingebouwde

controlesystemen.

Een jaarrekening bestaat uit:

een balans;

een resultatenrekening;

een toelichting;

Deze boekhouding stelt de entiteit in staat te allen tijde verantwoording af te leggen aan

aandeelhouders, overheid, enz. d.w.z. onderstaande vragen te kunnen beantwoorden:

Hoe werden de ontvangen middelen aangewend?

M.a.w. welke zijn de bezittingen van de entiteit?

welke sommen is de entiteit verschuldigd? (=schuld)

Page 29: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

18

Tabel 1: Actief en Passief

LINKS

AANWENDING VAN DE MIDDELEN

RECHTS

OORSPRONG VAN DE MIDDELEN

een opsomming van al de bezittingen van

de entiteit (wat heeft de entiteit met haar

vermogen gedaan)

= het ACTIEF van de entiteit (of ‘activa’)

Een opsomming van het eigen vermogen

en de schulden van de entiteit (waar haalt

de entiteit haar vermogen)

= het PASSIEF van de entiteit (of ‘passiva’)

KS RECHTS

Dit overzicht vertegenwoordigt twee visies over één en hetzelfde vermogen. De

rechterkant (PASSIEF) is een juridische visie: waar komt het vermogen van de entiteit

vandaan (eigen vermogen of extern vermogen), de linkerkant (ACTIEF) is een

economische visie: hoe wordt het vermogen van de entiteit gebruikt (vast actief, stock,

klanten, liquide middelen). Vermits het op beide zijden van je schema over één en

hetzelfde vermogen gaat moet de linkerzijde ALTIJD gelijk zijn aan de rechterzijde. Beide

zijden zijn dus met andere woorden in evenwicht. Daarom noemen we dit schema een

balans.

Figuur 2: Balans

Page 30: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

19

4.2 De balansmethode

Uit de balans blijkt dat:

Aanwendingen van vermogen = bronnen van vermogen

ACTIEF = PASSIEF

Elk onderdeel van de balans noemen we een balanspost. Zowel de benaming als de

volgorde van weergave van deze balansposten ligt vast. Voor de federale overheid, de

gewesten en de gemeenschappen werden de benamingen en de volgorde van de

balansposten bepaald bij KB van 10/11/2009 (tot vaststelling van het boekhoudplan van

toepassing op de Federale Staat en op de gemeenschappen, de gewesten en de

gemeenschappelijke gemeenschapscommissie). Actiefposten staan langs de linkerzijde

van de balans (actiefzijde); passiefposten staan langs de rechterzijde van de balans

(passiefzijde).

Aan de actiefzijde vinden we o.a.: Aan de passiefzijde vinden we o.a.: Tabel 2: Balansposten

ACTIEF PASSIEF

Gebouwen

Uitrusting

Meubilair

Rollend materieel

Handelsgoederen

Handelsdebiteuren

Bank

Kas

Kapitaal

Leningen

Leveranciers

De balans geeft de toestand weer op één bepaald ogenblik; het is een momentopname.

4.3 Voorbeelden

Met onderstaande voorbeelden worden de basistechnieken van het dubbel boekhouden

uitgelegd aan de hand van de balansmethode. Met andere woorden, er worden enkele

eenvoudige boekhoudkundige verrichtingen rechtstreeks geregistreerd in de balans.

Page 31: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

20

Als illustratief voorbeeld wordt er gewerkt met het Algemeen Bestuur als

boekhoudkundige entiteit. Op 01/01/N staat een bedrag van € 50.000 op de

bankrekening van deze entiteit.

De balans van het Algemeen Bestuur op 01/01/YYYY is de volgende :

ACTIEF PASSIEF

Bank 50.000 Eigen vermogen 50.000

TOTAAL ACTIVA 50.000 TOTAAL PASSIVA 50.000

Het Algemeen Bestuur ontvangt op 06/01/N een factuur met factuurdatum 02/01/N voor

de aankoop van een voertuig. De vervaldag van de factuur is 01/02/N.

Bij ontvangst van de factuur voor de aankoop van het voertuig zal dit in de balans als

volgt duidelijk zijn:

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Bank 50.000 Leveranciers 20.000

TOTAAL ACTIVA 70.000 TOTAAL PASSIVA 70.000

Verworven bezitting of actief = een voertuig

Welke schuld/passief is hierdoor ontstaan? schuld aan de autoleverancier

Op 30/01/N wordt de betaling van de factuur voor de aankoop van het voertuig

doorgegeven aan de bank. Op 31/01/N wordt het rekeninguittreksel van de bank

ontvangen. Daaruit blijkt dat de betaling is uitgevoerd.

Bij betaling van de factuur :

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Bank 50.000

- 20.000

Leveranciers 20.000

- 20.000

TOTAAL ACTIVA 50.000 TOTAAL PASSIVA 50.000

Page 32: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

21

Door de betaling van het factuur nemen de financiële middelen van de bankrekening van

het Algemeen Bestuur af, en de schuld ten opzichte van de leverancier verdwijnt, doordat

ze wordt betaald.

Na afwikkeling van de betaling van de factuur :

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Bank 30.000 Leveranciers

TOTAAL ACTIVA 50.000 TOTAAL PASSIVA 50.000

Op 03/02/N ontvangt het Algemeen Bestuur een factuur op datum van 02/02/N voor de

aankoop van een voorraad uniformen voor € 15.000. Deze voorraad is bestemd voor

verkoop aan andere entiteiten. De vervaldag van de factuur is 03/03/N.

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Voorraden 15.000

Bank 30.000 Leveranciers 15.000

TOTAAL ACTIVA 65.000 TOTAAL PASSIVA 65.000

Op 05/02/N ontvangt het Algemeen Bestuur een bedrag van € 100.000 op haar

bankrekening. Dit bedrag heeft betrekking op een lening op lange termijn, die door het

Algemeen Bestuur werd aangegaan.

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Voorraden 15.000 Schulden op meer dan één

jaar

100.000

Bank 130.000 Leveranciers 15.000

TOTAAL ACTIVA 165.000 TOTAAL PASSIVA 165.000

Page 33: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

22

Op 28/02/N stelt het Algemeen Bestuur vast dat volgens de bepalingen in het contract

van de lening een schijf van € 10.000 van de € 100.000 vervalt binnen het jaar.

Dit wordt in de balans als volgt weergegeven:

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Voorraden 15.000 Schulden op meer dan één

jaar

90.000

Schulden kleiner of gelijk

één jaar

10.000

Bank 130.000 Leveranciers 15.000

TOTAAL ACTIVA 165.000 TOTAAL PASSIVA 165.000

De balansmethode laat ons dus toe om elke transactie te registreren middels een

dubbele boekhoudkundige verrichting, en daarbij op permanente wijze het evenwicht op

de balans te visualiseren.

4.3.1 Samengevat

Uit het voorgaande kunnen volgende conclusies getrokken worden:

1. telkens wanneer er een verrichting plaatsvindt dient een nieuwe balans opgesteld

te worden.

2. telkens wanneer een balans opgesteld, wordt moet het evenwicht tussen actief en

passief behouden worden.

3. elke verrichting die aanleiding geeft tot het opstellen van een nieuwe balans dient

gerechtvaardigd te worden door een document (factuur, bankuittreksel, ...).

Page 34: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

23

Volgende wijzigingen kunnen zich voordoen:

a. Vermeerdering van een het actiefpost en vermeerdering van de passiefpost

b. Vermindering van een actiefpost en vermindering van een passiefpost

c. Vermindering van een passiefpost en vermeerdering van een andere

passiefpost

d. Vermindering van een actiefpost en vermeerdering van een andere

actiefpost

ACTIEF PASSIEF

+ - - +

A

B

C

D

Toename ACTIVA = toename PASSIVA

Voorbeeld : in het bovenstaand voorbeeld het saldo de bankrekening bij opstart van het

Algemeen Bestuur in vergelijking met het eigen vermogen

ACTIEF PASSIEF

Bank 50.000 Eigen vermogen 50.000

TOTAAL ACTIVA 50.000 TOTAAL PASSIVA 50.000

Vermindering ACTIVA = vermindering PASSIVA

Voorbeeld : uitvoering betaling vermindert het saldo op de bankrekening en vermindert

schuld aan leveranciers

Bij betaling van de factuur :

Page 35: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

24

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Bank 50.000

- 20.000

Leveranciers 20.000

- 20.000

TOTAAL ACTIVA 50.000 TOTAAL PASSIVA 50.000

Toename ACTIVA = vermindering ACTIVA

voorbeeld : de betaling van de aankoop van een voertuig met het geld op de

bankrekening

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000

+20.000

Eigen vermogen 5O.000

Voorraden 15.000

Bank 30.000

-20.000

Leveranciers 15.000

TOTAAL ACTIVA 65.000 TOTAAL PASSIVA 65.000

Toename PASSIVA = vermindering PASSIVA

Voorbeeld : schulden op lange termijn worden schulden op korte termijn zodra zij binnen

de twaalf maanden vervallen.

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Voorraden 15.000 Schulden op meer dan één

jaar

90.000

-10.000

Schulden kleiner of gelijk

één jaar

10.000

+10.000

Bank 130.000 Leveranciers 15.000

TOTAAL ACTIVA 165.000 TOTAAL PASSIVA 165.000

Page 36: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

25

4.4 Oefening

Kathelijne Dupont koopt een huis en gaat een hypothecaire lening aan. Er moet EUR

150.000 worden afbetaald voor de hypothecaire lening. Zij heeft ook een deel van haar

privé vermogen in de woning geïnvesteerd, namelijk EUR 50.000. Zij heeft een interieur

gekozen : meubilair voor EUR 50.000. Deze moet ze echter nog gedeeltelijk betalen aan

de leverancier ( EUR 30.000). Verder bezit ze 4000 EUR. Hiervan ligt EUR 800 in baar geld

bij haar thuis, en de rest staat op haar zichtrekening. Haar vriendinnen moeten haar nog

EUR 4.000.

Maak de balans op van Katelijne Dupont en bepaal haar eigen vermogen.

Page 37: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

26

4.5 Rubrieken op de balans

Om de balans van de ene entiteit te vergelijken met die van een andere worden de

verschillende actiefposten en passiefposten op een balans ingedeeld in rubrieken. Deze

indeling maakt de balans overzichtelijker en vergemakkelijkt de leesbaarheid en de

interpretatie.

4.5.1 De actiefzijde

Op de actiefzijde treffen we twee groepen aan.

1. Vaste activa: hier worden de investeringsgoederen genoteerd: middelen die voor

lange tijd (vast) aanwezig zullen blijven in de entiteit

Voorbeeld:

Materiële vaste activa: zijn tastbare investeringsgoederen zoals:

gebouwen, uitrusting, meubilair, rollend materieel.

Niet-materiële vaste activa: licenties informatica, onderzoeks- en

ontwikkelingskosten (vanaf ESR2010)

2. Vlottende activa: hier worden de werkmiddelen die voortdurend wijzigen (vlotten)

genoteerd. Bij deze groep treffen we o.a. aan:

Voorraden Hier worden de voorraden van o.a. grondstoffen,

handelsgoederen, wapens en energieproducten genoteerd (wapens en

energieproducten zijn enkel gezien als voorraad bij Defensie en de

Federale Politie).

Vorderingen op ten hoogste één jaar Hier treffen we de vorderingen aan

die binnen het jaar zullen geïnd worden zoals vorderingen op klanten

Liquide middelen Dit zijn financiële middelen die onmiddellijk beschikbaar

(liquide) zijn: tegoeden in kas, op bank- en/of postrekeningen.

4.5.2 De passiefzijde

Op de passiefzijde treffen we twee groepen aan.

1. Netto-actief of Eigen vermogen: Het eigen vermogen of netto-actief is gelijk aan

het totaal van de activa verminderd met het totaal van de voorzieningen en de

schulden.

2. Schulden: de schulden van de entiteit. Hieronder vinden we volgende rubrieken:

Schulden op meer dan één jaar Hier treffen we de schulden aan

die niet binnen het jaar volledig moeten terugbetaald worden

zoals leningen.

Page 38: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

27

Schulden op ten hoogste één jaar Hier worden de schulden

genoteerd die binnen het jaar vervallen zoals schulden aan

leveranciers.

4.5.3 Schematische voorstelling

Balans op xx/xx/xxxx

ACTIEF PASSIEF

VASTE ACTIVA

Materiële Vaste Activa

Gebouwen

Uitrusting

Meubilair

Rollend Materieel

VLOTTENDE ACTIVA

Voorraden

Handelsgoederen

Vorderingen op ten hoogste één jaar

Vorderingen op klanten

Liquide Middelen

Bank

Kas

EIGEN VERMOGEN

Netto-actief

SCHULDEN

Schulden op meer dan één jaar

Leningen

Schulden op ten hoogste één jaar

Leveranciersschulden

Schema 3: Balansrubrieken

De activa worden opgelijst in graad van liquiditeit (het gemakkelijkst om te zetten in baar

geld staat onderaan, hetgeen moeilijk of slechts op lange termijn om te zetten is in baar

geld staat bovenaan).

De passiva worden opgelijst in graad van opeisbaarheid (onderaan de schulden die eerst

kunnen opgeëist worden, bovenaan het eigen vermogen want dit zal normaal gezien niet

opgeëist wordt).

L

I

Q

U

I

D

I

T

E

I

T

O

P

E

I

S

B

A

A

R

Page 39: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans

28

4.6 Oefeningen

A. Geef voor elk van volgende elementen van de balans aan tot welke groep ze behoren.

Zet een kruisje in de gepaste kolom

ACTIEF PASSIEF

Vlottend Vast Nettoactief Schuld

Gebouw

Deel lening op lange termijn dat

binnen het jaar vervalt

Zichtrekening

Negatief saldo op bankrekening

Financiële schulden

Voorraden

Vorderingen uit fiscale opbrengsten

Computers

Contanten in kas

Vordering op lange termijn

Door te storten ingehouden

voorheffing

Voorziening voor vakantiegeld

Page 40: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Van balans naar (T-)rekeningen

29

5 Van balans naar (T-)rekeningen

5.1 Inhoud

Een nieuwe balans opstellen telkens na elke verrichting is onbegonnen werk. Bij elke FOD

worden er immers dagelijks tientallen (of honderden) verrichtingen geregistreerd. Het

registreren kan echter sneller en eenvoudiger: door enkel de elementen die betrokken

zijn bij een verrichting te wijzigen en alle andere elementen ongemoeid te laten. Na elke

verrichting telkens een nieuwe balans opstellen is overbodig.

Een voorbeeld:

een leverancier wordt betaald met een bankoverschrijving: voor 50 euro

SCHULDEN AAN LEVERANCIERS BANK

500,00 EUR

-50,00 EUR

450,00 EUR

900,00EUR

-50,00EUR

850,00EUR

Om praktisch tewerk te gaan wordt voor elk element van de balans een apart ‘balansje’

of rekening gemaakt.. Een rekening heeft, net zoals een balans, de vorm van een T. Er

wordt afgesproken om de linkerzijde de debetzijde (D) te noemen; de rechterzijde noemt

men creditzijde (C). Bovenaan vermeldt men op welk element van de balans de

gegevens slaan = naam van de rekening.

D Leveranciers

C

Linkerzijde = debetzijde Rechterzijde = creditzijde

Voor elk van de elementen van de balans wordt een rekening geopend.

ACTIEF Van balans naar grootboekrekeningen

op XX/XX/XXXX

PASSIEF

Debet Credit Debet Credit

Debet Credit Debet Credit

Page 41: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Van balans naar (T-)rekeningen

30

Actiefrekeningen worden geopend door het beginwaarde van het balansbedrag in te

schrijven op de debetzijde. Passiefrekeningen worden geopend door beginsaldo in te

schrijven op de creditzijde. Vermeerderingen worden genoteerd op dezelfde zijde als het

beginsaldo: voor actiefrekeningen is dat dus de debetzijde en voor passiefrekeningen is

dat dus de creditzijde. Verminderingen worden genoteerd op de tegenovergestelde zijde

van het beginsaldo.

D Actiefrekening C D Passiefrekening C

Beginsaldo

(BS)

Beginsaldo

(BS)

Vermeerderen Verminderen Verminderen Vermeerderen

+ - - +

Als je het saldo van alle actiefrekeningen groepeert, bekom je het actief van je entiteit.

Hetzelfde geldt voor het passief van de balans: alle saldi van je passiefrekeningen

gegroepeerd geeft het totale passief van je entiteit.

5.2 Oefening

Balans FOD Algemeen bestuur

ACTIEF PASSIEF

Rollend materieel 20.000 Eigen vermogen 50.000

Voorraden 15.000 Schulden op meer dan één

jaar

100.000

Bank 130.000 Leveranciers 15.000

TOTAAL ACTIVA 165.000 TOTAAL PASSIVA 165.000

Maak grootboekrekeningen van deze balans en boek de onderstaande verrichtingen

Er worden volgende goederen aangekocht op 4 juni.

1 bureau aan 239 euro

12 tafels aan 179 euro per stuk

2 kasten aan 367 euro per stuk

De firma Lyreco maakt hiervoor een factuur op.

Van de schulden op meer dan één jaar vervalt 10.000 euro binnen het jaar. Dit gedeelte

wordt geboekt op een rekening Schulden minder dan één jaar op datum van 15 juni.

Page 42: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Van balans naar (T-)rekeningen

31

Op 20 juni komt er een rappel voor een factuur voor een bedrag van 20.000 euro voor

de auto die werd geleverd.

Er worden een aantal uniformen (uit de voorraden) verkocht voor een bedrag van 5000

euro en deze worden contant betaald aan de kassa (op 25 juni)

Op 29 juni wordt het contante geld van de kassa op de bankrekening gestort.

Page 43: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Grootboek en Dagboek of Journaal

32

6 Grootboek en Dagboek of Journaal

6.1 Inleiding

De balans geeft een globaal en samengevat overzicht weer van het vermogen van de

entiteit.

Zoals reeds gezien wordt om praktische redenen, de balans uit elkaar gehaald door één

of meerdere rekening(en) te openen, in T-vorm, voor elke individuele post. Elke

verrichting wordt ingeschreven in de individuele rekeningen en al deze individuele

rekeningen bevinden zich in het Grootboek.

Naast het grootboek, dienen de verrichtingen van de entiteit ook worden ingeschreven

op chronologische wijze, in het Journaal of dagboek.

Elke verrichting zal worden geregistreerd op die rekeningen, bijgehouden in een stelsel

van boeken. De belangrijkste zijn het journaal en het grootboek.

De term “journaal” en “grootboek” komt uit het tijdperk waarin de boekhouding manueel

diende gevoerd te worden, in fysieke boekhoudkundige stukken. Het Journaal was een

groot boek met genummerde pagina’s, die gedrukt waren met een stempel van de

rechtbank van koophandel. Het grootboek bestond onder de vorm van een grote map

met uitneembare pagina’s, op deze manier konden nieuwe pagina’s toegevoegd worden

indien dit nodig was.

In een geautomatiseerd systeem, zoals het systeem dat door de federale overheid

gebruikt wordt (SAP), worden de belangrijkste gegevens van de algemene boekhouding

(debetrekening, creditrekening, bedrag, naam van de leverancier, datum) bijgehouden in

geïnformatiseerde tabellen of lijsten.

De uiteindelijke totstandkoming van de boekhoudkundige ‘dagboeken’ gebeurt door

middel van “rapporten”: het zijn de transacties waarmee aan het systeem gevraagd wordt

om bepaalde informatie te leveren voor een afgebakende periode in een specifiek

formaat.

Page 44: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Grootboek en Dagboek of Journaal

33

6.2 Grootboek

Het grootboek is de verzameling van alle grootboekrekeningen van de entiteit. Zoals

beschreven in voorgaand hoofdstuk. Elke verrichting wordt opgenomen in het Grootboek

onder de vorm van een inschrijving in de debetzijde (linkerzijde) van één of meerdere

rekeningen en in de creditzijde (rechterzijde) van één of meerdere rekeningen.

Het voordeel van het Grootboek is, in vergelijking met de balans, dat er voor elke

individuele rekening een overzicht van de verrichting, gedurende een bepaalde periode,

wordt weergegeven.

6.3 Journaal of Dagboek

Hoewel de inschrijving van de verrichtingen op rekeningen ons een logische indeling

geeft en materieel praktisch is, gezien niet telkens een nieuwe balans dient opgesteld te

worden, is de registratie niet volledig.

Het is het moeilijk om van elke verrichting de tegenzijde te vinden, terwijl de diverse

rekeningen geen overzicht geven van de opvolgingen van de verrichtingen en evenmin

toelaten een overzicht te krijgen van de verrichtingen die zich op een bepaalde dag of

gedurende een bepaalde periode voorgedaan hebben.

Om daaraan te verhelpen worden alle verrichtingen chronologisch (volgens datum)

ingeschreven in een dagboek. Het Franse woord voor dagboek is journal; wij spreken

van het journaal. Het journaal is een verplicht boekhoudkundig boek dat alle operaties

van de entiteit dag per dag bijhoudt.

Elke verrichting wordt afzonderlijk ingeschreven in het journaal en vormt een

journaalpost. In elke journaalpost worden éérst de rekeningen ingeschreven die

gedebiteerd worden. Daarna komen de rekeningen die gecrediteerd worden. In de oude

manueel bijgehouden dagboeken staan de te debiteren rekeningen van oudsher tegen

de linkerkantlijn terwijl de te crediteren rekeningen meer naar rechts staan en

voorafgegaan worden door het woordje ‘aan’.

Een journaalpost eindigt met het vermelden van de verantwoordingsstukken die deze

boeking bewijzen, bijvoorbeeld ‘Factuur XXX’ en de factuurdatum’.

Page 45: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Grootboek en Dagboek of Journaal

34

Nummer van de

journaalpost

Datum van de

verrichting

te debiteren rekening

aan te

crediteren rekeningen;

verantwoordingsstuk

Te debiteren

bedrag

Te crediteren

bedrag

Schema 4: Inhoud en structuur van een journaalpost

Gelet op de regel "debet = credit", geldt dat het totaal van de debetbedragen gelijk is

aan het totaal van de creditbedragen. De totalen van de debetkolom en de creditkolom

van het dagboek moeten dus aan elkaar gelijk zijn. Dit verschaft een eerste controle op

de juistheid van de inschrijvingen. Merk op dat de controle beperkt is tot de

mathematische juistheid van de inschrijving en geenszins een waarborg geeft over de

juistheid van de ingeschreven journaalposten (foutieve rekening gebruikt, rekening ten

onrechte gedebiteerd of gecrediteerd).

In functie van de noden van de boekhouding, wordt het journaal opgedeeld in één of

verschillende dagboeken: één of verschillende aankoopdagboeken, verkoopdagboeken,

bankboeken, kasboeken, dagboek van diverse verrichtingen (salarissen,

afsluitverrichtingen, correcties) waarbij het totaal van de transacties in een centraal

dagboek worden gecentraliseerd.

6.4 Oefening

Schrijf de oefening van het grootboek uit in het journaal (zie afsluitende oefening van

Balans naar (T-)rekening).

Page 46: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Afsluiting van de grootboekrekeningen

35

7 Afsluiting van de grootboekrekeningen

7.1 De praktische boekhoudkundige verwerking

Ingevolge de veelvuldige te verwerken verrichtingen is de balans voorbijgestreefd en

werd er verkozen om niet meer telkens een foto op te maken, maar de wijzigingen in de

waarden van de entiteit voortdurend te registreren op grootboekrekeningen.

Na deze registraties, en op het moment dat men zelf kan kiezen, wordt dan vanuit de

rekeningen terug naar de balans gegaan. Deze laatste geeft dan een synthetisch

overzicht van de toestand van de entiteit op het gekozen tijdstip.

De balans en de grootboekrekeningen hebben bijgevolg elk een afzonderlijke betekenis

en een afzonderlijke functie. Tussen de balans en de grootboekrekeningen kunnen

daarom volgende verschillen genoteerd worden:

Tabel 3: Verschillen tussen balans en grootboekrekening

BALANS GROOTBOEKREKENING

Geldig op een bepaald moment Omvat alle opeenvolgende wijzigingen binnen

eenzelfde grootboekrekening

Omvat alle activa en passiva Volgt één welbepaald element van balans of

resultaatrekening op

Indeling in actief en passief Indeling in debet en credit

Basisregel: actief = passief Afgeleide regel: voor één journaalpost debet =

credit

Samengevat:

Uitgaande van een balans waarbij actief en passief in evenwicht waren, werd een

rekeningsysteem ontwikkeld waarbij het totaal van de bedragen aan debetzijde gelijk is

aan het totaal van de bedragen aan creditzijde (Grootboek), en waarbij een ordening aan

de verrichtingen gegeven wordt.

Daartoe werden het dagboek of journaal en de journaalposten ontwikkeld, die een

chronologische registratie van de verrichtingen mogelijk maken.

In de praktijk van de boekhoudkundige registratie wordt de omgekeerde weg gevolgd:

Page 47: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Afsluiting van de grootboekrekeningen

36

1) de verrichtingen worden in volgorde van de datum ingeschreven in het

dagboek,

2) de aldus opgetekende gegevens worden stelselmatig op rekeningen

overgebracht,

3) periodiek, en tenminste eenmaal per jaar, wordt uit de gedane boekingen een

balans opgesteld.

In geautomatiseerde boekhoudingen zoals FEDCOM, worden de transacties slechts één

maal ingeschreven in de lijsten van het systeem. De rapportering in FEDCOM is zodanig

ingesteld dat het mogelijk is om alle boekhoudkundige registraties weer te geven onder

de vorm van het grootboek, het journaal of de balans.

7.2 Debet- en creditsaldo

Alvorens een nieuwe balans kan opstelt worden om opnieuw een overzicht te krijgen van

de toestand van het vermogen van de entiteit op een bepaald moment, moeten de

grootboekrekeningen afgesloten worden.

Eerst moet het saldo van de rekening bepaald worden.

Om de exacte waarde te kennen die op een bepaald ogenblik op een rekening staat,

moet het saldo van de rekening gemaakt worden. Dit is het verschil tussen het totaal

van de debetzijde en het totaal van de creditzijde.

Voorbeeld

De rekening ‘Kas’ in een entiteit ziet er op een bepaald ogenblik als volgt uit:

D

KAS

C

BS 1500,00 233,57

193,05 502,25

36,50

Een bedrag op de creditzijde van deze actiefrekening betekent dat een vermindering van

de middelen plaatsvond, in casu een betaling

Om te weten hoeveel geld er nog in kas is, dient het saldo berekend te worden.

Dit gebeurt als volgt:

Totaal van de debetzijde = 1 693,05 €= (beginsaldo)1.500 + 193,05

Totaal van de creditzijde= 772,32 € = 233,57 +502,25+36,50

We trekken van het grootste totaal het kleinste af: 1 693,05 € - 772,32 € = 920,73 €

Page 48: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Afsluiting van de grootboekrekeningen

37

Dit is het saldo van de rekening; vermits de debetkant het grootst is, spreken we van een

debetsaldo (DS).

Op dit ogenblik is er dus 920,73 EUR in kas.

Om tot de gelijkheid ‘D = C’ op de grootboekrekening te komen, schrijven we het saldo

–in dit geval een debetsaldo- in op de zijde met het kleinste totaal- in dit geval de

creditzijde. . We schrijven er de letters DS (debetsaldo) voor.

D

KAS

C

BS 1500,00 233,57

193,05 502,25

36,50

DS 920,73

TOTAAL 1693,05 TOTAAL 1693,05

7.3 Oefening Sluit de rekeningen af van de FOD Algemeen bestuur.

Page 49: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Proef- en saldibalans

38

8 Proef- en saldibalans

8.1 Proefbalans

Vóór het afsluiten van de rekeningen vindt een controle plaats aan de hand van de

proef- en saldibalans.

Zoals hierboven uitgelegd, worden de verrichtingen in volgorde van datum ingeschreven

in het dagboek en daarna op de grootboekrekeningen overgebracht. Doordat er hier

gewerkt wordt met meervoudige registratie is het nodig om de overeenstemming tussen

het dagboek en de grootboekrekeningen na te gaan. Daarom wordt een proefbalans

opgesteld.

De proefbalans is een samenvatting van de rekeningen met vermelding van de totalen

van hun respectievelijke debet- en creditbedragen. De totalen van debet-en creditkolom

van de proefbalans moeten in evenwicht zijn en gelijk zijn aan het totaal van het

dagboek.

Voorbeeld Tabel 4: Voorbeeld proefbalans

Naam van de rekening Debet Credit

Terreinen

Installaties, machines & uitrusting

Bankrekening

Kas

Kapitaal

Lening

Schulden aan Leveranciers

50.000,00

10.000,00

75.000,00

25.000,00

15.000,00

10.000,00

50.000,00

10.000,00

90.000,00

25.000,00

10.000,00

TOTAAL 185.000,00 185.000,00

Hierbij dient opgemerkt dat de controle tussen de proefbalans en het dagboek enkel een

mathematische controle is, die aangeeft of de bedragen van het dagboek ook

voorkomen in de grootboekrekeningen. Dit geeft echter geen waarborg over de juistheid

van de boekhouding (foutieve journaalposten gemaakt, bedragen op foutieve rekeningen

ingeschreven) noch van de proefbalans (elkaar opheffende telfouten, bedragen naast

verkeerde rekeningnamen ingeschreven).

Page 50: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Proef- en saldibalans

39

8.2 Saldibalans

De saldibalans volgt op de proefbalans en geeft een overzicht van de rekeningen met

hun respectievelijke saldi.

Gezien de saldibalans opgesteld wordt, vertrekkende van de proefbalans, waarbij debet

en credit in evenwicht zijn, moet ook de saldibalans gelijke totalen van debet- en

creditsaldi vertonen.

Voorbeeld Tabel 5: Voorbeeld proef- en saldibalans

Naam van de rekening PROEF BALANS SALDI BALANS

Debet Credit Debet Credit

Terreinen

Installaties, machines &

uitrusting

Bankrekening

Kas

Kapitaal

Lening Peeters

Leveranciers

50.000,00

10.000,00

75.000,00

25.000,00

15.000,00

10.000,00

50.000,00

10.000,00

90.000,00

25.000,00

10.000,00

50.000,00

10.000,00

25.000,00

15.000,00

90.000,00

10.000,00

TOTAAL 185.000,00 185.000,00 100.000,00 100.000,00

Teneinde de juistheid van de boekhoudkundige saldi te onderzoeken en zo nodig te

regulariseren, zal men deze saldi vergelijken met de inventaris.

De inventaris bevestigt dus de saldi van de rekeningen.

Eenmaal per jaar wordt een gedetailleerde lijst opgemaakt van alle bezittingen en

schulden van de entiteit met hun waarde.

Met "inventaris opnemen" bedoelt men de werkzaamheden van het fysisch tellen en/of

opmeten en nagaan van de aanwezige hoeveelheden en elementen, de waardering ervan

en dit voor de bezittingen, de rechten, de schulden en de verplichtingen (art 16 wet

22/05/2003).

De inventaris:

geeft een duidelijke momentopname van de samenstelling van het vermogen van

de entiteit

laat toe de gegevens in de boekhouding in overeenstemming te brengen met de

werkelijkheid.

Page 51: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Proef- en saldibalans

40

We gaan uit van de hypothese dat er effectief een inventaristelling plaatsvindt in de

betrokken entiteit, en dat deze een totale waarde blijkt te hebben van 100.000 €. De saldi

van de saldibalans wordt vergeleken met deze inventaris en hieruit blijkt dat deze

volledig overeenstemmen. We mogen er dus van uitgaan dat de balans per 31-12-20XX

de volgende is:

BALANS

ACTIEF PASSIEF

Terreinen

Installaties, machines en

uitrusting

Kas

Bank

50.000,00

10.000,00

15.000,00

25.000,00

Eigen vermogen

Lening

90.000,00

10.000,00

Totaal 100.000,00 Totaal 100.000,00

8.3 Oefening

Maak de proef- en saldibalans van de FOD Algemeen bestuur.

Page 52: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Resultatenrekening

41

9 Resultatenrekening

9.1 Kosten- en opbrengstenrekeningen

Tot dusver lag de focus op de balans en de bewerkingen die tot een nieuwe balans

leiden. Echter een groot onderdeel van de boekhouding werd hierbij over het hoofd

gezien, want kosten zoals voorbeeld elektriciteitskosten, loonkosten of opbrengsten

zoals voorbeeld inning van belastingen, boetes, hebben uiteraard ook een impact op de

entiteit.

Deze kosten- en opbrengstenrekeningen worden eveneens weergegeven op T-

rekeningen en verhouden zich op volgende wijze:

D Kostenrekening C D Opbrengstenrekening C

Vermeerderen Verminderen Verminderen Vermeerderen

+ - - +

Debetsaldo Creditsaldo

Schema 5: Kosten- en opbrengstenrekening

9.2 Oefening

Komen onderstaande verrichtingen op een grootboekrekening voor kosten (K) of voor

opbrengsten (O)?

Langs welke zijde van de grootboekrekening zal de verrichting geregistreerd worden,

debetzijde (D) of creditzijde (C)?

Zet een kruisje in de juiste kolom

Verrichtingen K O D C

Lonen van het personeel

Betaling van de elektriciteitsfactuur

Aankoop van cartridges voor de printer

Terugsturen van cartridges want verkeerde kleur

Page 53: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Resultatenrekening

42

9.3 Opbrengsten

In de boekhouding, vormen de opbrengsten een bron van verrijking van de entiteit die

uitmonden in een van een verhoging van het eigen vermogen of het netto-actief (m.a.w.

de verhoging van het vermogen van de entiteit). Ze omvatten, onder andere, de verkoop

van goederen en diensten, ontvangen belastingen,…die toelaten inkomsten te innen.

In het boekhoudplan van de Federale Staat worden volgende opbrengsten opgenomen:

verkopen van handelsgoederen, tweedehandsgoederen en zelf geproduceerde

vaste activa

diensten (vb. begeleiding van waardetransporten)

belastingen

sociale bijdragen

financiële opbrengsten (vb. ontvangen intresten)

inkomensoverdrachten

kapitaaloverdrachten

kapitaalwinsten.

9.4 Kosten

In de boekhouding, verminderen de kosten het eigen vermogen of het netto-actief van

de entiteit (m.a.w. een vermindering van het vermogen van de entiteit). Ze omvatten,

onder andere, de aankoop van goederen en diensten, het toekennen van subsidies aan

derden,….

In het boekhoudplan van de Federale Staat worden volgende kosten opgenomen :

Aankopen van handelsgoederen (of diensten)

Diensten

Bezoldigingen

Afschrijvingen

Subsidies

Financiële kosten (vb. betaalde intresten)

Sociale prestaties

Inkomensoverdrachten

Kapitaaloverdrachten

Kapitaalverliezen

Page 54: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Resultatenrekening

43

9.5 Oefening

Bepaal voor volgende verrichtingen of het gaat om kosten of opbrengsten.

Bepaal hun aard zoals hierboven beschreven

Kosten Opbrengsten

Bezoldigingen personeel

Intresten op aangegane

lening

Verkoop van

gepersonaliseerde

nummerplaat

Meerwaarde op verkoop

van een gebouw

Autoverzekering

Bureelbenodigdheden

Ontvangst verkeersboetes

Honorarium advocaat

Werkgeversbijdrage

Bankkosten

Aankopen elektriciteit

Onderhoud van een

installatie

Belasting van een natuurlijk

persoon ten gunste van

een overheid

Telefoonrekening

Huur gebouw

Herstellen waterschade

door stortregen,

Betaalde verwijlintresten

Page 55: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Resultatenrekening

44

9.6 De resultaatrekeningen

Kosten- en opbrengstenrekeningen zijn van nut om het resultaat te bepalen, vandaar dat

ze resultaatrekeningen worden genoemd. Ze komen dus niet voor op de balans. Terwijl

de balans statische informatie verschaft (foto op een bepaald ogenblik), brengt de

resultatenrekening, dynamische informatie. Ze verschaft ons informatie over hoe het

resultaat van het boekjaar tot stand is gekomen.

Het verschil tussen kosten en opbrengsten levert het resultaat op. Als de opbrengsten

groter zijn dan de kosten dan heeft de entiteit een gunstig resultaat (winst of overschot).

Als de kosten groter zijn dan de opbrengsten dan heeft de entiteit een ongunstig

resultaat ( verlies of tekort). Het uiteindelijke resultaat wordt op het passief van de balans

geplaatst. Op deze manier wordt het eigen vermogen vermeerderd (in geval van een

gunstig resultaat: winst) of verminderd (in geval van een ongunstig resultaat : verlies); in

dit laatste geval wordt het ingeschreven met een – teken, doordat het verlies het eigen

vermogen verminderd. Deze verrichting wordt de bestemming van het resultaat

genoemd.

9.6.1 Concreet

In het begin van het boekjaar is het totaal van het actief gelijk aan het totaal van het

passief. (ACTIEF = PASSIEF)

De resultaatrekening is op dat moment gelijk aan 0.

Gedurende het boekjaar doet de entiteit allerlei verrichtingen; maakt kosten, genereert

opbrengsten, creëert schulden, betaalt schulden, doet bankverrichtingen, koopt en

verkoopt (handels)goederen,…

Actief

50

Passief

50

Kosten

0

Opbrengsten

0

Page 56: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Resultatenrekening

45

Op het eind van het jaar kan de balans er als volgt uitzien (idealiter zou ze er zo moeten

uitzien):

De resultaatrekening ziet er eventueel (in het ideale geval )als volgt uit (andere opties

mogelijk)

Om het uiteindelijke resultaat te bepalen dienen de opbrengsten verminderd worden met

de kosten.

Resultaat = verschil tussen opbrengsten en kosten

Resultaat = Opbrengsten – Kosten

In ons voorbeeld geeft dit: 100-90=10

De opbrengsten zijn groter dan de kosten, vandaar dat de entiteit een positief (of

gunstig) resultaat heeft

Het resultaat wordt dan in de balans gebracht, meer bepaald bij het eigen vermogen.

Passief

140

Actief

150

Kosten

90 Opbrengsten

100

RESULTAAT

=Opbrengsten – kosten

=100-90

Actief

150

Passief

140

Kosten

90

Opbrengsten

100

Page 57: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Resultatenrekening

46

Uiteindelijk resulteert dit in het volgend schema:

Door het resultaat in de balans over te brengen wordt het evenwicht tussen actief en

passief hersteld (ACTIEF = PASSIEF = 150).

Actief

150

Passief

150

Overgedragen

Resultaat= 10

Page 58: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Resultatenrekening

47

9.6.2 Oefening

Balans per 31/12/YYYY

NETTO-ACTIEF EXCLUSIEF RESULTAAT

= 15.000.000

ACTIVA

= VOORZIENINGEN

? =6.350.000

SCHULDEN

=22.850.000

Resultatenrekening over het jaar YYYY

RESULTAAT

=?

KOSTEN

=98.250.000

OPBRENGSTEN

=101.750.000

1) Hoeveel bedraagt het resultaat (opbrengsten – kosten) over het jaar YYYY ?

2) Waar wordt dit resultaat over het jaar YYYY geplaatst op de balans per 31/12/YYYY ?

3) Welk is het bedrag van de activa in de balans per 31/12/YYYY ?

Page 59: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

48

10 Het boekhoudplan van de federale overheid

10.1 Algemeen

Bij het opstarten van een boekhouding moeten de nodige grootboekrekeningen voorzien

worden waarmee een entiteit optimaal kan werken in alle mogelijke situaties. Al deze

grootboekrekeningen worden opgenomen in een overzichtelijk en netjes geordend

schema: het rekeningstelsel. Deze grootboekrekeningen zijn om praktische redenen

genummerd en logisch geordend. Door deze nummering, ordening en het vastleggen

van de benaming en inhoud van deze rekeningen wordt de consistentie en

vergelijkbaarheid van de boekhoudkundige registratie nagestreefd (zie hoofdstuk

‘Algemene boekhoudkundige principes’). Daartoe werd een, bij Koninklijk besluit van

10/11/2009 tot vaststelling van het boekhoudplan van toepassing op de federale Staat en

op de gemeenschappen, de gewesten en de gemeenschappelijke

gemeenschapscommissie, minimum genormaliseerd stelsel van de grootboekrekeningen

vastgesteld: het boekhoudplan

Elke entiteit van de federale overheid is gebonden aan dit boekhoudplan, dat door de

wet van 22/05/2003 en KB van 10/11/2009 wordt opgelegd. De indeling en de gebruikte

nummers moeten nageleefd worden.

Het rekeningenstelsel verdeelt de rekeningen vooreerst in klassen waarbij de klasse 1

t.e.m. 5 de balansrekeningen bevatten.

Klasse 6 en 7 respectievelijk de kosten- en opbrengstenrekeningen (en komen dus nooit

voor op de balans).

Klasse 8 en 9 vormen de specifieke begrotingsrekeningen.

De klasse 0 groepeert bepaalde rechten en verplichtingen buiten balans (voorbeeld:

waarborgen), maar die voorlopig nog geen invloed hebben op de balans of op de staat

van opbrengsten en kosten. Ze worden ook wel de orderekeningen genoemd.

klasse 0 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen

klasse 1 Nettoactief en schulden meer dan één jaar

klasse 2 Vaste activa en vorderingen op meer dan één jaar

klasse 3 Voorraden

Page 60: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

49

klasse 4 Vorderingen en schulden op ten hoogste één jaar (exclusief financiële

beleggingen en ontleningen)

klasse 5 Financiële beleggingen en ontleningen op ten hoogste één jaar, financiële

liquiditeiten en afgeleide financiële instrumenten

klasse 6 Kosten

klasse 7 Opbrengsten

klasse 8 Begrotingsklassen – uitgaven (dit komt in het hoofdstuk over ESR aan

bod)

klasse 9 Begrotingsklassen – ontvangsten (dit komt in het hoofdstuk over ESR aan

bod)

Deze klassen worden verder ingedeeld in

subklassen (2de cijfer)

rubrieken (3de cijfer)

sub-rubrieken (4de cijfer)

rekeningen (5de cijfer)

sub -rekeningen (6de cijfer)

Page 61: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

50

ACTIEF PASSIEF Vaste Activa

2

Eigen vermogen

1

Voorraden

3

Schulden > 1 jaar

1 Vorderingen < 1 jaar

4

Schulden < 1 jaar schulden

4-5 Liquide middelen

5

Schema 6: Klassen algemeen boekhoudplan

10.2 Bespreking van de klassen volgens het KB van 10 november 2009

Het Koninklijk besluit van 10/11/2009 (tot vaststelling van het boekhoudplan van

toepassing op de federale Staat en op de gemeenschappen, de gewesten en de

gemeenschappelijke gemeenschapscommissie) schrijft voor hoe de verschillende activa en

passiva op de balans worden ingedeeld in klassen, subklassen en rubrieken. Deze

indeling maakt de balans overzichtelijk en vergemakkelijkt de interpretatie.

Page 62: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

51

10.2.1 Actief

10.2.1.1 Klasse 2

De klasse 2 omvatten de vaste activa en de vorderingen op meer dan één jaar.

De vaste activa zijn de middelen die lange tijd aanwezig blijven binnen de diensten,

waarop het KB van 10/11/2009 van toepassing is.

De vaste activa omvatten :

immateriële vaste activa vb. octrooien of patenten

terreinen en gebouwen

installaties, machines en uitrusting voor exploitatie

meubilair en materieel – dieren en planten

materiële vaste activa in leasing en andere zakelijke rechten

werken van burgerlijke bouwkunde

materiële vaste activa in uitvoering

financiële vaste activa

De vorderingen op meer dan één jaar omvatten

effecten,

tegoeden op rekeningen

algemeen rechten op meer dan één jaar ten opzichte van derden.

10.2.1.2 Klasse 3

De activa in klasse 3 omvatten de voorraden. De voorraden bij de federale overheid

hebben voornamelijk betrekking op

De voorraden van de energieproducten (bijvoorbeeld brandstoffen bij Ministerie

van Defensie),

bewapeningsgoederen (bijvoorbeeld vernietigingswapens en munitievoorraden bij

Ministerie van Defensie en Federale Politie)

sociale prestaties in natura (bijvoorbeeld geneesmiddelen).

Page 63: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

52

10.2.1.3 Klasse 4

De activa in de subklassen 40 tot en met 43 omvatten

Vorderingen op ten hoogste één jaar

Vorderingen op meer dan één jaar welke binnen de komende twaalf maanden

vervallen ten opzichte van derden.

Deze vorderingen omvatten onder andere

vorderingen ingevolge levering van goederen en diensten

vorderingen, ingevolge leningen door de overheidsdiensten,

fiscale vorderingen van FOD Financiën ten opzichte van de belastingplichtigen,

tegoeden op rekening (voorbeeld: borgtochten op geblokkeerde rekeningen,

die binnen het jaar terugbetaalbaar zijn)

algemene rechten op ten hoogste één jaar of op meer dan één jaar welke

binnen de komende twaalf maanden vervallen

De subklasse 48 tenslotte omvatten de wacht- en regularisatierekeningen van het actief.

Dit zijn

de naar een volgend boekjaar over te dragen kosten,

de aan het boekjaar toe te rekeningen opbrengsten

de wachtrekeningen van de bank- en postrekeningen voor de ontvangsten.

10.2.1.4 Klasse 5

De activa in de klasse 5 omvatten

de leningen op ten hoogste één jaar

leningen op meer dan één jaar, welke binnen de komende twaalf maanden

vervallen,

aandelen en deelbewijzen,

bank- en postrekeningen

liquide middelen

afgeleide financiële instrumenten

Page 64: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

53

10.2.2 Passief

10.2.2.1 Klasse 1

De passiva in klasse 1 betreft

het eigen vermogen of netto-actief,

de voorzieningen voor toekomstige kosten

de schulden op meer dan één jaar.

Het netto-actief is gelijk aan het totaal van de activa verminderd met het totaal van de

voorzieningen en de schulden.

Netto-actief = totaal actief – (voorzieningen + schulden)

De voorzieningen voor toekomstige kosten betreffen verplichtingen die nog geen

vastgestelde rechten vormen. Deze hebben voornamelijk betrekking op verplichtingen uit

juridische geschillen waarin nog geen definitieve uitspraak werd bekomen.

De schulden op meer dan één jaar hebben voornamelijk betrekking op de leningen op

meer dan één jaar in het kader van de overheidsfinanciën.

10.2.2.2 Klasse 4

De passiva in de subklassen 44 tot en met 47 omvatten

de schulden op ten hoogste één jaar

schulden op meer dan één jaar, welke binnen de komende twaalf maanden

vervallen ten opzichte van derden.

Deze passiva omvatten onder andere

schulden ingevolge levering van goederen en diensten

schulden ingevolge leningen in het kader van het beheer van de

overheidsschuld,

fiscale schulden van FOD Financiën ten opzichte van de belastingplichtigen

algemene verplichtingen op ten hoogste één jaar of op meer dan één jaar,

welke binnen de komende twaalf maanden vervallen.

De subklasse 49 tenslotte omvat de wacht- en regularisatierekeningen van het passief.:

aan het boekjaar toe te rekenen kosten,

de naar een volgend boekjaar over te dragen opbrengsten

Page 65: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

54

de wachtrekeningen van de bank- en postrekeningen voor de uitgaven.

10.2.2.3 Klasse 5

De passiva in klasse 5 omvatten (specifiek voor de publieke sector):

de ontleningen op ten hoogste één jaar

de ontleningen op meer dan één jaar welke binnen de komende twaalf maanden

vervallen

de afgeleide financiële instrumenten.

10.3 Overzicht in balans

De vermelde activa en de passiva worden op de balans van de federale overheid

ingedeeld in klassen.

ACTIVA PASSIVA

Klasse 2 (subklasse 15 in min) Klasse 1 (uitgezonderd subklasse 15)

Klasse 3 Subklassen 44 tot en met 47

Subklassen 40 tot en met 43 (subklasse 15

in min)

Subklassen 51 – 53 – 57 – 59

Subklassen 50 – 52 – 54 – 55 – 56 – 58 Subklasse 49

Subklasse 48

Schema 7: Overzicht op balans

Ter illustratie werd het boekhoudplan van de Federale Overheid ingedeeld in klassen /

subklassen en rubrieken opgenomen in bijlage.

10.4 Klassen 6 en 7

10.4.1.1 Klasse 6

De klasse 6 groepeert de kosten van de entiteit met inbegrip van de inkomens- en de

kapitaaloverdrachten.

10.4.1.1.1 Subklasse 60

De kosten in subklasse 60 omvatten

de aankopen van grond- en hulpstoffen voor bewerking

handelsgoederen bestemd voor doorverkoop.

Ook de voorraadwijzigingen met betrekking tot deze aankopen worden in

subklasse 60 geboekt.

Page 66: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

55

Grootboekrekeningen in deze subklasse worden gebruikt door de Federale Politie voor

aankopen bestemd voor de lokale politiezones en voor de voorraadwijzigingen met

betrekking tot deze aankopen.

10.4.1.1.2 Subklasse 61

De kosten in subklasse 61 omvatten de

aankopen van verbruiksgoederen en diensten van derden

de onroerende voorheffingen

allerhande taksen.

In het bijzonder, in deze veelgebruikte subklasse, is de keuze voor de toepasselijke

rubriek en grootboekrekening van belang met het oog op rapportering.

10.4.1.1.3 Subklasse 62

De kosten in subklasse 62 omvatten directe en indirecte bezoldigingen van het personeel

en van daarmee gelijkgestelde personen. In de praktijk worden de kosten in deze

subklasse 62 voornamelijk geboekt via interface met CDVU of personeelsapplicatie van

Ministerie van Defensie of Federale Politie.

10.4.1.1.4 Subklasse 63

De kosten in subklasse 63 hebben betrekking op de afschrijvingen (zie hoofdstuk 13) op

oprichtingskosten, op immateriële vaste activa en op materiële vaste activa. De

afschrijvingen worden in het FEDCOM systeem automatisch berekend en geboekt vanuit

de module van de vaste activa. De grootboekrekeningen in deze subklasse 63 zijn in

principe niet budgettair afgeleid.

10.4.1.1.5 Subklasse 64

De kosten in subklasse 64 hebben betrekking op de economische subsidies aan de

producenten en aan de ondernemingen.

10.4.1.1.6 Subklasse 65

De kosten in subklasse 65 hebben betrekking op

de intresten

de andere financiële lasten,

de verschuldigde huurprijzen voor terreinen

Page 67: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

56

de verschuldigde belastingen op roerende inkomsten van de boekhoudkundige

entiteit.

De kosten in deze subklasse worden voornamelijk geboekt door het Agentschap van de

Schuld in het kader van het beheer van de overheidsschuld.

10.4.1.1.7 Subklasse 66

De kosten in subklasse 66 betreffen de sociale prestaties. De sociale prestaties hebben

voornamelijk betrekking op de pensioenen van ambtenaren en toelagen aan

gehandicapten en oorlogsslachtoffers.

10.4.1.1.8 Subklasse 67

De kosten in subklasse 67 betreffen de andere inkomensoverdrachten dan de sociale

prestaties. Deze inkomensoverdrachten werden uitgesplitst in functie van de tegenpartij,

zoals de gezinnen, de rest van de wereld, de instellingen van sociale zekerheid, de lagere

overheden, de onderwijsinstellingen, de andere institutionele overheden, …

10.4.1.1.9 Subklasse 68

De kosten in subklasse 68 betreffen de kapitaaloverdrachten, bijvoorbeeld

investeringsbijdragen, ook uitgesplitst in functie van de tegenpartij, zoals de

ondernemingen, de gezinnen, de rest van de wereld, de instellingen van sociale

zekerheid, de lagere overheden, de onderwijsinstellingen, de andere institutionele

overheden, …

10.4.1.1.10 Subklasse 69

De kosten in subklasse 69 betreffen

de kapitaalverliezen

de herwaarderingsminderwaarden

de waardeverminderingen op activa

de dotaties aan de voorzieningen voor toekomstige kosten

de overboeking van het gunstig eindsaldo naar het netto-actief of naar het netto-

passief.

De grootboekrekeningen in deze subklasse 69 zijn in principe niet budgettair afgeleid.

Page 68: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

57

10.4.1.2 Klasse 7

De klasse 7 groepeert de opbrengsten van de entiteit met inbegrip van de inkomens- en

de kapitaaloverdrachten.

10.4.1.2.1 Subklasse 70

De opbrengsten in subklasse 70 omvatten

1. de verkopen van door de entiteit vervaardigde goederen en handelsgoederen

aangekocht met het oog op doorverkoop,

2. de “tweedehands” verkopen

3. de bijkomstige verkopen en de zelfgeproduceerde vaste activa.

Grootboekrekeningen in deze subklasse worden gebruikt door

de Federale Politie voor haar doorverkopen aan de lokale politiezones,

Ministerie van Defensie voor haar verkopen met betrekking tot houtkappingen,

FOD Financiën voor de verkopen van onroerend patrimonium.

10.4.1.2.2 Subklasse 71

De opbrengsten in subklasse 71 hebben betrekking op alle door de entiteit aan derden

geleverde diensten onafgezien of deze diensten moeten worden betaald op zicht van

facturen, ereloonstaten of als forfaitaire of getarifeerde rechten en retributies, die de

tegenprestatie vormen voor de geleverde diensten. Net als in de subklasse 61 is de keuze

voor de toepasselijke rubriek en grootboekrekening van groot belang met het oog op

rapportering.

10.4.1.2.3 Subklasse 72

De opbrengsten in subklasse 72 omvatten de belastingen op de productie en de invoer.

De grootboekrekeningen in deze subklasse worden gebruikt door

FOD Financiën voor belasting over de toegevoegde waarde, accijnzen,

registratierechten, … ,

FOD Economie voor belasting voor vloeibare en gasvormige brandstoffen

FOD Binnenlandse Zaken voor vergunning voor bezit van wapens,

beveiligingsondernemingen, …

Page 69: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

58

10.4.1.2.4 Subklasse 73

De opbrengsten in subklasse 73 hebben betrekking op courante belastingen op inkomen

en op vermogen. De grootboekrekeningen in deze subklasse worden gebruikt door FOD

Financiën voor personenbelasting, vennootschapsbelasting, rechtspersonenbelasting,

onroerende en roerende voorheffing, …

10.4.1.2.5 Subklasse 74

De opbrengsten in subklasse 74 bevatten de effectieve en toegerekende sociale

bijdragen. Per 01/01/2014 worden in deze subklasse geen grootboekrekeningen gebruikt

door de federale en programmatorische overheidsdiensten.

10.4.1.2.6 Subklasse 75

De opbrengsten in subklasse 75 omvatten de

te ontvangen interesten

andere financiële inkomsten,

de huurprijzen voor terreinen en minerale reserves.

De grootboekrekeningen in deze subklasse worden voornamelijk gebruikt door

FOD Financiën voor interesten en financiële opbrengsten in het kader van het

beheer van liquiditeiten,

Ministerie van Defensie voor huuropbrengsten van terreinen

FOD Financiën en FOD Mobiliteit voor dividendenopbrengsten van

overheidsbedrijven, …

10.4.1.2.7 Subklasse 76

De opbrengsten in subklasse 76 hebben betrekking op de andere inkomensoverdrachten

dan belastingen en sociale bijdragen. De grootboekrekeningen worden gebruikt in

diverse federale en programmatorische overheidsdiensten voor allerhande

inkomensoverdrachten van ondernemingen, gezinnen, internationale instellingen,

instellingen sociale zekerheid, lokale overheden, …

10.4.1.2.8 Subklasse 77

De opbrengsten in subklasse 77 omvatten de vermogensheffingen. Ingevolge de

regionalisering van bijvoorbeeld successierechten en schenkingsrechten worden in deze

subklasse geen grootboekrekeningen gebruikt door federale overheidsdiensten.

Page 70: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

59

10.4.1.2.9 Subklasse 78

De opbrengsten in subklasse 78 bevatten de kapitaaloverdrachten. Deze opbrengsten

hebben bijvoorbeeld betrekking op schenkingen van ondernemingen en gezinnen en op

legaten.

10.4.1.2.10 Subklasse 79

De opbrengsten in subklasse 79 betreffen

de kapitaalwinsten

de herwaarderingsmeerwaarden

de terugnemingen op waardeverminderingen op activa

de terugnemingen op de voorzieningen voor toekomstige kosten

de overboeking van het ongunstig eindsaldo naar het netto-actief of naar het

netto-passief.

De grootboekrekeningen in deze subklasse 79 zijn in principe niet budgettair afgeleid.

Page 71: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Het boekhoudplan van de federale overheid

60

10.5 Oefeningen

10.5.1 Oefening 1

Zoek de grootboekrekening. Gebruik het bijgevoegde boekhoudplan

Aankoop grond voor een nieuw administratief gebouw

Aankoop van een voertuig

Netto - actief van de entiteit

Nieuwe lening > 1 jaar toegestaan aan privé - onderneming

Stookolie voor verwarming

Factuur van de firma Lyreco voor bureelbenodigdheden

Factuur van de Provincie Antwerpen (provinciebelasting)

Zichtrekening bij de Nationale Bank

Huur voor een administratief gebouw

Benzine voor auto’s

Kast

Verwijlintresten aan privé - ondernemingen

Koffie

Aankoop van inktpatronen

Computer

Verzekering voor lokalen

Opleiding bij OFO

Verf voor het schilderen van een kantoor

10.5.2 Oefening 2

Een federale overheidsdienst factureert aan “klant 1000258975” de getarifeerde retributies

voor de door haar geleverde diensten van de maand april van het boekjaar N voor een

totaal bedrag van € 1.750. Het toepasselijke begrotingsartikel is 158924161103.

1. De boekhouder vastgesteld recht boekt dit vastgesteld recht voor de geleverde

diensten. Geef de journaalpost en de budgettaire aanrekening.

2. Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek.

Page 72: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Samenvattende oefening

61

11 Samenvattende oefening

Balans per 01/01/XXXX

Beginbalans FOD ALGEMEEN BESTUUR

RUBRIEK ACTIEF BEDRAG RUBRIEK PASSIEF BEDRAG

224 Terreinen en

gebouwen

1.500.000,00 101 Netto-actief 2.000.000,00

240 Rollend materieel 400.000,00

244 Kantoormeubilair 300.000,00 176 Private leningen op

meer dan één jaar

600.000,00

355 Voorraden

benzine

8.000,00

356 Voorraden

dieselolie

5.500,00

400 Vorderingen

levering goederen

en diensten

250.000,00 440 Schulden aankoop op

goederen en

diensten

63.500,00

551 Postrekeningen 375.000,00 516 Private leningen

vervallend binnen

één jaar

200.000,00

556 Kas 25.000,00

TOTAAL 2.863.500,00 TOTAAL 2.863.500,00

Open de grootrekeningen voor het ALGEMEEN BESTUUR

Boek de volgende opgave in het journaal en vervolgens in de grootboekrekeningen.

Page 73: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Samenvattende oefening

62

Een factuur voor de aankoop van kantoormeubilair voor € 5.000,00, wordt op

05/01/XXXX ontvangen door de vereffenaars. In het dossier zit een goedgekeurde

bestelbon. Na contact met de logistieke afdeling blijkt er een ondertekende

leveringsnota aanwezig en zal de goederenontvangst worden uitgevoerd. Daarna

boekt de vereffenaar de factuur.

De vereffenaar ontvangt op 07/01/XXXX een factuur voor een bedrag van € 300

voor de aankoop van bureelbenodigdheden. Een goedgekeurde, ondertekende

bestelbon en ondertekende leveringsnota zijn bij de factuur gevoegd. Een Migo

werd door de dienst ontvangst reeds uitgevoerd. Hierop kan de vereffenaar de

factuur boeken.

Een rekenplichtige ontvangt een rekeninguittreksel op 10/01/XXXX van de

postrekening waarop een aantal bedragen worden vermeld. Na opzoeking blijkt

dat het om volgende transacties gaat:

- 7.000,00 Betaling factuur 456 van leverancier X

- 16.000,00 Aflossing kapitaal van private leningen,

vervallend binnen 12 maanden

+ 30.000,00 Openstaande vordering van klant Y

+ 5.000,00 Kasgelden die op postrekening werden

gestort

De rekenplichtige boekt het rekeninguittreksel van 10/01/XXXX in de boekhouding

Op 12/01/XXXX wordt door de vereffenaar een factuur ontvangen voor een

bedrag van € 6.500,00 voor het vullen van de benzinetanks. De vereffenaar kan de

factuur boeken want een goedgekeurde, ondertekende bestelbon en een

leveringsbon zijn aanwezig. Bovendien werd de goederenontvangst ( MIGO)

uitgevoerd.

Bepaal het saldi van de grootboekrekeningen en maak een nieuwe balans op.

Page 74: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR)

63

12 Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR)

12.1 Algemeen gebruik van de ESR-code

In het kader van het lidmaatschap van België aan de Europese Monetaire Unie is de

federale overheid verplicht om jaarlijks een stabiliteitsprogramma op te stellen. Hierin

wordt het budgettaire beleid van België voor de volgende jaren uitgestippeld en de

toestand van zijn overheidsfinanciën toegelicht. Dit stabiliteitsprogramma is onderworpen

aan de controle van de Europese Commissie en de Europese Raad en wordt gebruikt als

berekeningsgrondslag voor en controle op de in het Verdrag van Maastricht vermelde

budgettaire voorwaarden. In dit programma moeten niet alleen de financiële gegevens

van de federale en regionale overheden worden opgenomen maar ook deze van de

lokale en provinciale besturen.

De inhoud van het programma wordt bepaald in het Europees systeem van Nationale en

Regionale rekeningen (ESR95) zoals verplicht gesteld door verordening nr. 2223/96 van

de Raad van 25 juni 1996. In ESR95 worden zowel de economische stromen als de

mutaties in de vermogenssituatie in kaart gebracht volgens macro-economische criteria

zoals het verbruik, de wedden, de kredietenverleningen en deelnemingen, de

overdrachten, de investeringen...

Het ESR-systeem moet toelaten te komen tot een consistente, betrouwbare en

vergelijkbare kwantitatieve beschrijving van de EU-lidstaten.

Voor wat betreft de algemene boekhouding is vooral de bepaling van belang, die stelt

dat binnen het ESR geregistreerd wordt op transactiebasis, dus op het moment van

wijzigingen in waarde, of het ontstaan van afspraken of verplichtingen. Voorts werden het

minimale boekhoudplan (KB 10/11/2009) en de economische sectorcodes zodanig

opgesteld dat de ESR- rapportering zo vlot mogelijk kan afgeleid worden.

Op 13 maart 2013 werd het ESR 2010 goedgekeurd door het Europees Parlement waarbij

de aanpassingen aan het ESR op 1 september 2014 van toepassing worden. In

vergelijking met het ERS95 bevat het ESR2010 nieuwe hoofdstukken. De voornaamste

Page 75: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR)

64

aanpassingen voor FOD’s zijn de overgang van bepaalde uitgaven naar investeringen (in

plaats van werkingskosten)

1. aankopen inzake onderzoek en ontwikkeling

2. overgang zuiver militaire investeringen

3. aankopen van gegevensbanken

4. klein gereedschap dat meer dan 1 jaar gebruikt wordt

12.2 Opbouw

Het ESR-stelsel is de normalisering van de macro-economische nationale rekeningen

volgens het Europees Systeem van Rekeningen (ESR). De code is ook terug te vingen in

het artikel of de basisallocatie van de budgettaire aanrekening. De ESR-code hangt

eveneens samen met de grootboekrekening.

Er is bovendien een link met de klasse 8 en 9 van het boekhoudplan.

De ESR-code maakt onderscheid naargelang de tegenpartij, bijvoorbeeld de privésector

(1211) of de overheidssector (1221) gaat.

12.2.1 Samenstelling van de budgettaire aanrekening

De ESR-code is terug te vinden in de budgettaire rubricering, meer bepaald het artikel of

de basisallocatie

BUDGETAIRE AANREKENING

Sectie OA P A ART waarbij

Sectie: voorbeeld 17 voor de Federale Politie (company code)

OA: staat voor organisatieafdeling.

Onder organisatieafdeling verstaat men elk component van

de departementale organisatie die een op zichzelf staand

beheerscentrum vormt. Het betreft doorgaans een

algemene directie of een evenwaardige administratieve

entiteit. Deze bestaat uit een algemene administratieve

Page 76: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR)

65

afdeling, een algemene directie of een gelijkvormige

eenheid.

P: staat voor programma.

Het geheel van activiteiten ten voordele van elke

organisatieafdeling voor de realisatie van een objectief en

nodig voor het toekennen van het budget.

A: staat voor activiteit.

De operatie waaraan de budgettaire middelen zijn

toegekend en die, alleen of in samenwerking met anderen,

een bijdrage leveren aan de realisatie van de objectieven

gevolgd door een programma aan activiteiten.

ART: staat voor het artikel.

Dit bestaat uit 6 cijfers XX.YY.NN, bijvoorbeeld 12.11.01

(XX.YY.NN) waarbij XX YY economische code deel uitmaakt

van de ESR-code.

XX:

1e cijfer: economische aard van de verrichting

1 tot 4: lopende verrichtingen (periodiek)

5 tot 8: kapitaalverrichtingen (eenmalig)

9 en 0: delging rijksschuld en diversen

2e cijfer: uitgave of ontvangst

1 tot 5: uitgavenzijde

6 tot 9: ontvangstenzijde

YY = volgnummers

NN = volgnummers

Voorbeeld

BA12: volgnummer 01, 04 en 07

1211.01 = werkingskosten uitgezonderd

informatica(bijvoorbeeld onderhoud wagens)

1211.04 = werkingskosten informatica(bijvoorbeeld software)

BA74: volgnummer 01 en 04

Page 77: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR)

66

7410.01 = investeringen in vervoermiddelen

7422.01 = overige investeringen (bijvoorbeeld meubilair)

7422.04 = investeringen in informatica(bijvoorbeeld

computers)

12.2.2 Samenstelling van de ESR-code

De ESR-code wordt dus afgeleid van de budgettaire rubricering, meer bepaald uit het

artikel.

Voorbeeld

Budgettaire aanrekening =17 42 21 121101.

Het artikel is hier 121101. De ESR-code bestaat uit 5 cijfers.

ESR-code is hier 12118 waarbij

1211 staat voor de eerste 4 cijfers van het artikel waarbij nog een

vijfde cijfer toevoegen om aan te geven of het om een kost of

opbrengst gaat.

8 = kost en verwijzend naar de Klasse 8 van het

boekhoudplan

9 = opbrengst en verwijzen naar de Klasse 9 van het

boekhoudplan

12.2.3 ESR-code en algemene boekhouding

De ESR-code hangt eveneens samen met de grootboekrekening.

1 grootboekrekening kan slechts afleiden naar 1 ESR-code .

1 ESR-code kan daarentegen verwijzen naar meerdere grootboekrekeningen

Schema 8: Voorbeeld ESR-codes en grootboekrekeningen

11nn

621010 Weddes

623310 RSZ bijdragen

62.. Andere Personeelskosten

12nn

614310 Electriciteit

615610 Opleiding

61.. Andere directe kosten

74nn

243010 Materiaal informatica

244010 Meubilair en Materiaal

24.. Andere INVEST.

Page 78: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR)

67

12.2.4 Oefening

Zoek de grootboekrekening en de ESR-code voor de volgende gevallen

Erelonen voor advocaten

Loonkosten voor gedetacheerd personeel (vb. Brussels Hoofdstedelijk Gewest)

Aankopen balpennen

Aankopen bureau, bureaustoelen

Aankoop gebouw van de privé - sector

Kosten informatica-opleiding van personeelsleden

Kosten te betalen aan de regie der gebouwen

Page 79: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen

68

13 Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen

13.1 Actief

Een entiteit kan activa verwerven, dit wil zeggen bezittingen of vorderingen toevoegen

aan haar activa.

Een entiteit kan een actief verwerven door aanschaffing (vb. een terrein), maar ook door

aan een klant een betalingsuitstel toe te staan toestaan bij een verkoop.

Bij het dubbel boekhouden wordt deze verwerving geregistreerd.

13.2 Verwerving: investering versus kost

Een entiteit koopt goederen en diensten die ze nodig heeft voor haar verkoop van

handelsgoederen en/of diensten én voor haar gehele werking (vb. dienstverlening).

Deze aankopen kunnen gerangschikt worden als:

investeringen: de verwerving van goederen en diensten met een duurzaam

karakter, gedurende langere periode nuttig voor de entiteit. Deze investeringen

worden geregistreerd op een rekening van klasse 2.

Voorbeelden :

installaties en machines

gebouwen en terreinen,

rollend materieel,

meubilair, ...

software,...

kosten: alle andere aankopen zonder dit duurzame karakter, worden geboekt in

klasse 6.

voorbeelden:

bezoldigingen van het personeel

telefoon, water, energie,

verbruiksgoederen enz.

Page 80: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen

69

13.2.1.1 Oefening

Bepaal voor volgende uitgaven of het gaat om investeringen of kosten, bepaal bovendien

de grootboekrekening

Aankoop van een externe harde schijf

Aankoop van een Senseo koffiemachine

Aankoop van smartphone

Aankoop van een tablet

Aankoop van een boormachine

Een perforator

Een printer

GPS

13.2.2 Aanschaffingswaarde

13.2.2.1 Algemene regel

Als algemene regel wordt gesteld dat elk actiefbestanddeel gewaardeerd wordt

opgenomen in de boekhouding tegen aanschaffingswaarde en voor dat bedrag in de

balans wordt opgenomen, ( artikel 7 KB 10/11/2009) Onder de aanschaffingswaarde moet

één van de volgende waarden worden verstaan:

de aanschaffingsprijs ( artikel 7 KB 10/11/2009)

de ruilwaarde ( artikel 7 KB 10/11/2009)

de schenkingswaarde

13.2.2.2 Aanschaffingsprijs

De aanschaffingsprijs omvat, naast de aankoopprijs, de bijkomende kosten zoals niet-

terugvorderbare belastingen (bv. Niet-terugvorderbare btw), vervoerkosten,...

Aanschaffingsprijs = aankoopprijs + bijkomende kosten van aanschaffing

voorbeeld: aankoopprijs van een machine

Vervoerkosten

installatiekosten

voorbeeld:

aankoopprijs van een personenwagen + niet-aftrekbare B.T.W.

voorbeeld: verzendkosten van bureelbenodigdheden. Kostprijs bureelbenodigdheden

(inclusief B.T.W.) 45 euro en verzendkosten 2 euro.

Page 81: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen

70

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

05/11/XXXX 613210

440020

Courante kantoormateriaal

Aan

Leveranciers

Factuur nr. 1A28/1

47

47

13.2.2.3 Ruilwaarde

Bij transacties waar besturen gelijkwaardige economische waarden in ruil krijgen of geven

die niet in geld zijn, wordt een ruilwaarde bepaald. Deze is gelijk aan de marktwaarde

van de in ruil overgedragen actiefbestanddelen. Deze waarde wordt geschat op de

datum van de ruil.

13.2.2.4 Vervaardigingsprijs

De vervaardigingsprijs omvat, naast de aanschaffingskosten van de grondstoffen,

verbruiksgoederen en hulpstoffen, de productiekosten die rechtstreeks aan het

individuele product of aan de productengroep toerekenbaar zijn. De productiekosten die

niet rechtstreeks aan het individuele product of aan de productengroep toerekenbaar zijn

(de zogenaamde overhead vb. loonkosten voor het personeel van de stafdiensten vb.

financiële dienst of personeelsdienst), maken geen deel uit van de vervaardigingsprijs.

13.2.2.5 Schenkingswaarde

De schenkingswaarde is de marktwaarde van de goederen die aan het bestuur worden:

geschonken;

in nalatenschap worden toegewezen;

of worden verkregen door verjaring;

en dit op het moment van de schenking, de datum van het openvallen van de

nalatenschap en de verjaring evenals de ermee samenhangende belastingen en kosten.

13.3 Aanpassingen aan de aanschaffingswaarde

Bij de verwerving worden de activa opgenomen in de boekhouding tegen hun

aanschaffingswaarde.

Maar de waarde van een actief kan wijzigen met verloop van tijd. De boekhouding wordt,

afhankelijk van het geval, in bepaalde situaties, aangepast bij een wijziging van de

waarde van het actief.

Page 82: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen

71

De aanschaffingswaarde van het actief zal gecorrigeerd worden:

bij een waardedaling naargelang de aard van het actief

een afschrijving

een uitzonderlijke afschrijving

een waardevermindering

bij een toename van de waarde naargelang de aard van het actief

een terugname van afschrijvingen

een terugname van uitzonderlijke afschrijvingen

een terugname van waardeverminderingen

een herwaardering.

13.3.1 Afschrijvingen

Een aantal vaste activa - immateriële vaste activa en materiële vaste activa - met een

beperkte levensduur dalen over deze levensduur in waarde.

Indien voor deze vaste activa de aanschaffingswaarde behouden wordt in de balans, dan

wordt geen getrouw beeld weergegeven van het patrimonium van de entiteit. . Er

bestaat daarom een boekhoudkundige techniek die toelaat om deze vermindering in

waarde in de rekeningen en in de balans op te nemen: afschrijvingen. De afschrijvingen

weerspiegelen een voorzien en regelmatig verlies van waarde toe te wijten aan de

veroudering van de vaste activa. De afschrijvingen zijn kosten die in de resultaatrekening

worden opgenomen.

Voorbeeld:

een machine met:

een aanschaffingswaarde = € 240 000,00

een verwachte levensduur van 5 jaar

Deze machine zal 1 jaar na haar aankoop nog steeds tegen haar aanschaffingswaarde in

de boekhouding staan. Nochtans zal door het gebruik en de hierdoor ontstane slijtage

haar waarde gedaald zijn. Door de afschrijving zullen we op systematische wijze deze

waardedaling weergeven.

De afschrijvingen kunnen berekend worden volgens verschillende methodes

Page 83: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen

72

Bij de lineaire afschrijvingen wordt er elk jaar een zelfde bedrag als kosten geboekt. Het

bedrag van de afschrijving wordt berekend als een percentage op de

aanschaffingswaarde.

Voorbeeld:

aanschaffingswaarde van het activum = €,240 000,00

verwachte levensduur = 5 jaar,

dus afschrijvingspercentage = 20% per jaar.

Tabel 6: Afschrijvingstabel

Aanschaffingswaarde Nettowaarde Afschrijving

eindejaar

1ste jaar

2de jaar

3de jaar

4de jaar

5de jaar

Einde 5de jaar

240 000,00

240 000,00

240 000,00

240 000,00

240 000,00

240 000,00

240. 000,00

192.000,00

144.000,00

96.000,00

48.000,00

0

48 000,00

48 000,00

48 000,00

48 000,00

48 000,00

0

Tabel 7: Boekhoudkundige verwerking van een afschrijving

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

30/11/XXXX 63XXXX

231X9X

geboekte afschrijving

Aan

Machine (afschrijvingen)

Afschrijvingstabel

4.000

4.OOO

Berekeningswijze:

Basiswaarde: 240.000,00 euro

Jaarlijkse afschrijving: 240.000,00 : 5 = 48.000,00 euro

Maandelijkse afschrijving: 48.000,00:12 = 4.000,00 euro

De afschrijvingen moeten wettelijk toegepast (art 8§2 KB 10/11/2009) worden op de:

Page 84: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen

73

de immateriële vaste activa

materiële vaste activa

Er dienen waarderingsregels (art 5 KB 10/11/2009) te worden opgesteld, hierin dient het

afschrijvingsplan vastgelegd te worden en dit plan moet daarna op consistente wijze

toegepast worden.

Het opgestelde plan moet rekening houden met de normen van:

Voorzichtigheid

Oprechtheid

goede trouw.

De uitvoering van het plan mag niet afhangen van het resultaat van het boekjaar.

De afschrijvingsregels met betrekking tot de vaste activa worden verklaard in de

inventarisregels.

13.3.2 Uitzonderlijke afschrijvingen

De waardedaling van een actiefelement wordt veroorzaakt door het gebruik (= technische

slijtage) doch kan ook worden veroorzaakt door economische en technologische evolutie

(= economische slijtage). (art 8§2 4° lid KB 10/11/2009)

Daarom kan het nodig zijn meer afschrijvingen te boeken dan in het oorspronkelijk plan

voorzien was, of bij de aanpassing van het plan "inhaalafschrijvingen" voor de vorige

jaren te boeken.

In dit geval spreekt men van uitzonderlijke afschrijvingen.

Indien per inventarisdatum zou blijken dat een aanschaffingswaarde min de afschrijvingen

tot

op dat moment hoger is dan de gebruikswaarde voor de entiteit, dan moet een

uitzonderlijke afschrijving worden toegepast.

Voorbeeld:

Een computergestuurde machine, aangekocht in 20X1, wordt lineair afgeschreven over

een periode van 5 jaar. Door de technische evolutie zijn de prijzen van de computers en

dus ook van de computergestuurde machines sterk gedaald. 3 jaar later -in 20X4- is de

netto boekwaarde van de machine te hoog in vergelijking met de aanschaffingswaarde

van een nieuwe machine: een uitzonderlijke afschrijving is noodzakelijk.

13.3.3 Waardeverminderingen

Waardeverminderingen worden toegepast bij vorderingen die niet worden afgeschreven

(art. 6 KB 10/11/2009) zodat er rekening gehouden wordt met het risico van het niet

invorderen.

Page 85: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen

74

Activa, die niet kunnen worden afgeschreven, moeten een waardevermindering

ondergaan wanneer op de inventarisdatum blijkt dat de reële waarde blijvend lager is

dan de boekwaarde.

Het onderscheid tussen afschrijvingen en waardeverminderingen is te vinden in het feit

dat de afschrijvingen een planmatig verloop kennen en aansluiten op een bij voorbaat

gekende waardedaling door technische of economische slijtage van activa met een

beperkte gebruiksduur; waardeverminderingen daarentegen beantwoorden aan plotse

niet voorziene waardedalingen door externe omstandigheden.

13.4 Buitengebruikstelling

Bij buitengebruikstelling wordt het activa niet meer aangewend binnen de entiteit, het

blijft echter wel in haar bezit .

De buiten gebruik gestelde activa worden overgebracht naar specifieke rubrieken van het

boekhoudplan.

13.5 Meer- of minderwaarde bij realisatie

Na een bepaalde tijd zal het activa verwijderd worden uit het patrimonium van de

entiteit, of m.a.w. het activa wordt gerealiseerd.

De verkoop van een vast activa geeft aanleiding tot een meerwaarde (kapitaalwinst) of

een minderwaarde (kapitaalverlies). Deze wordt berekend door het verschil te maken

tussen de netto boekwaarde en de verkoopprijs.

Deze meer- of minderwaarde heeft een rechtstreekse invloed op het resultaat van de

entiteit.

13.6 Oefening

Er werden voor 400 000,00 euro afschrijvingen geboekt op de diverse materiële vaste

activa van het Algemeen Bestuur. Geef hiervoor de boeking in het journaal.

Page 86: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Samenvattende oefeningen

75

14 Samenvattende oefeningen

14.1 Elecgas

De vereffenaar in een federale overheidsdienst ontvangt een tussentijdse factuur voor de

levering van aardgas en elektriciteit door energieleverancier ELECGAS. Het bedrag voor

aardgas is € 1.000 exclusief BTW, het bedrag voor elektriciteit is € 300 exclusief BTW. De

toepasselijke basisallocatie voor de budgettaire aanrekening is 151025121101. Het

nummer van de leverancier in het boekhoudsysteem is 100001213. De voorgaande

stappen in het aankoopproces werden reeds correct doorlopen. Een goedgekeurde

bestelbon en andere documenten zijn dus reeds aanwezig.

Gevraagd:

1. De vereffenaar gaat over tot boeking van de factuur. Geef de journaalpost en de

budgettaire aanrekening.

2. Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek.

14.2 Wezo

De lokalen van een federale overheidsdienst bevinden zich in een gehuurd gebouw. De

federale overheidsdienst heeft via de toepasselijke procedure voor overheidsopdrachten

passieve zonnewering laten plaatsen vóór de ramen. De vereffenaar in de overheidsdienst

ontvangt een factuur van de leverancier WEZO met leveranciersnummer 100067389.

Daaruit blijkt dat het systeem voor passieve zonnewering € 3.000 exclusief BTW en de

levering, de plaatsing en de inwerkingstelling € 1.500 exclusief BTW kosten. De

vereffenaar stelt vast dat het aankoopdossier volledig is en het aankoopproces correct

werd doorlopen en boekt de factuur

Gevraagd:

1. Is de levering, de plaatsing en de inwerkingstelling van het systeem van passieve

zonnewering een investering of een kost ?

2. Bepaal het totale bedrag van de investering of de kost en geef de journaalpost en

de budgettaire aanrekening.

3. Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek

Page 87: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Samenvattende oefeningen

76

14.3 Reclyo

De vereffenaar in een federale overheidsdienst ontvangt een factuur voor de levering van

kopieerpapier, balpennen, potloden, gommen, notitieboekjes en mappen door de

leverancier RECLYO. Het bedrag van de factuur is € 135 exclusief BTW. De toepasselijke

basisallocatie voor de budgettaire aanrekening is 150113121101. Het nummer van de

leverancier in het boekhoudsysteem is 100071383. De voorgaande stappen in het

aankoopproces werden reeds correct doorlopen. Een goedgekeurde bestelbon en andere

documenten zijn dus reeds aanwezig

Gevraagd:

1. De vereffenaar gaat over tot boeking van de factuur. Geef de journaalpost en de

budgettaire aanrekening.

2. Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek

14.4 Virtualize

Een federale overheidsdienst koopt een licentie van een Helpdesk applicatie bij de

leverancier VIRTUALIZE voor een bedrag van € 4.000 exclusief BTW. Bij dezelfde

leverancier worden ook een aantal PC schermen en speaker sets gekocht voor een

bedrag van € 675 exclusief BTW. De toepasselijke basisallocatie voor de budgettaire

aanrekening is 150441742201. Het nummer van de leverancier in het boekhoudsysteem is

100029647. De voorgaande stappen in het aankoopproces werden reeds correct

doorlopen. Een goedgekeurde bestelbon en andere documenten zijn dus reeds aanwezig.

Gevraagd:

1. De vereffenaar gaat over tot boeking van de factuur. Geef de journaalpost en de

budgettaire aanrekening.

2. Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek.

14.5 Brummo

Een federale overheidsdienst huurt een kantoorgebouw van de eigenaar BRUMMO. Voor

het eerste kwartaal van dit jaar N heeft de vereffenaar een debet nota ontvangen. Dit

Page 88: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Samenvattende oefeningen

77

document vermeldt een huur van € 100.000 (geen toepassing van BTW), kosten voor het

schoonmaken van de lokalen van € 3.000 exclusief BTW, kosten voor het bewaken van

het gebouw van € 4.750 exclusief BTW, kosten voor brandverzekering van € 1.750 (geen

toepassing van BTW) en kosten voor periodiek nazicht van de liften voor € 925 exclusief

BTW. De toepasselijke basisallocaties voor de budgettaire aanrekening zijn 151987121101

en 151987121201. Het nummer van de leverancier in het boekhoudsysteem is 100069274.

Gevraagd:

1. De vereffenaar gaat over tot boeking van de factuur. Geef de journaalpost en de

budgettaire aanrekening.

2. Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek.

14.6 Meubelland

Een FOD heeft meubilair aangekocht voor € 7.000 exclusief BTW bij de leverancier

MEUBELLAND. De vervoerskosten bedragen € 50 exclusief BTW. De vereffenaar in de FOD

ontvangt de factuur, die verwijst naar de goedgekeurde bestelbon en een kopie van de

leveringsnota, op basis waarvan de levering in het systeem werd geregistreerd. De

toepasselijke basisallocatie voor de budgettaire aanrekening is 151367742201. Het

nummer van de leverancier in het boekhoudsysteem is 600005739. De voorgaande

stappen in het aankoopproces werden correct doorlopen.

Gevraagd:

1. De vereffenaar gaat over tot boeking van de factuur. Geef de journaalpost en de

budgettaire aanrekening.

2. Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek

.

Page 89: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Wachtrekeningen

78

15 Wachtrekeningen

15.1 Omschrijving

Volgens artikel 12 van de wet van 22 2003.(Wet houdende organisatie van de begroting

en van de comptabiliteit van de federale Staat) dienen de gebruikelijke regels en de

beginselen van het dubbel boekhouden te worden toegepast namelijk (art. 12).

“Elke verrichting wordt zonder uitstel, getrouw, volledig en naar tijdsorde ingeschreven in

een of meer dagboeken. Elke boeking geschiedt aan de hand van een gedagtekend

verantwoordingsstuk”.

Zoals hierboven gezegd dienen alle transacties per dag in de boekhouding worden

opgenomen. Het is dus niet mogelijk om een transactie eventjes aan de kant te laten

liggen doordat de identificatie niet kan gebeuren (voorbeeld ontvangst van geld op een

bankrekening zonder dat deze aan een klantrekening kan gelinkt worden). Om dit op te

vangen werden er wachtrekeningen gecreëerd. Hierop kunnen transacties worden

geplaatst waarvan de identificatie nog dient te gebeuren. Normaal gezien dienen deze

rekeningen afgeboekt worden voor de opmaak van de eindbalans.

Voorbeeld:

Een bankrekening (679-...) van de ontvangsten ontvangt van Meneer Durant een bedrag

van € 5.000 op 14 januari 20XX. Het dossier kan echter niet onmiddellijk geïdentificeerd

worden doordat er geen vastgesteld recht werd aangemaakt op naam van Meneer

Durant in de boekhouding.

Dit bedrag wordt op een wachtrekening van het type 48**** geplaatst, en wordt op deze

wijze geboekt (in het journaal):

15 januari 20XX:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

15/01/XXXX 551***

488***

Bankrekening

Aan wachtrekening

Bankuittreksel

5.000

5.000

Page 90: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Wachtrekeningen

79

Op 22 januari, na de nodige opzoekingen te hebben gedaan, verneemt de Rekenplichtige

dat Meneer Durant de betaling heeft gedaan voor rekening van zijn vrouw Mevrouw

Janssens. Zij heeft een openstaande schuld bij de Rekenplichtige van de ontvangsten,

voor een bedrag van € 5.000.

De rekenplichtige kan op deze manier de transactie regulariseren op de volgende manier:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

22/01/XXXX 488***

400***

Wachtrekening

Aan klantrekening Janssens

Regularisatie

5.000

5.000

15.2 Oefening

Op 28/03/XXXX ontvangt de vereffenaar volgende facturen:

Voor elke factuur werd vastgesteld dat zij een werkelijke schuld vormen (goedgekeurde

bestelbon, leveringsnota of prestatie van de dienst,...)

Geef de journaalpost voor elk individuele factuur, die door de vereffenaar werd geboekt.

Maak gebruik van de grootboekrekeningen in het gepubliceerd boekhoudplan.

Factuur voor ereloon advocaat voor 1.750 euro

Factuur voor loonkosten voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gedetacheerd

personeel voor 5.250 euro

Factuur voor kosten voor opleiding van medewerkers voor 3.425 euro

Factuur voor een receptie naar aanleiding van de voorstelling van het jaarverslag

voor 875 euro

Factuur voor schoonmaken van burelen voor 2.350 euro

Factuur voor telecommunicatiekosten voor 6.825 euro

Factuur voor verwarming (aardgas) voor 4.375 euro

Factuur voor het herprogrammeren van software voor 12.500 euro

Factuur voor onderhoud van rollend materieel voor 1.650 euro

Factuur voor elektriciteit voor 1.025 euro.

Op 30/04/XXXX komen al deze facturen op vervaldag.

Bepaal het totaal bedrag van de vervallen facturen

Page 91: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Wachtrekeningen

80

De centraliserende rekenplichtige van het Algemeen Bestuur maakt in het systeem een

betalingsbestand aan voor het totaal van de vervallen facturen. Om aan te geven dat het

verschuldigd bedrag aan de leveranciers werd overgemaakt aan het betalingsbestand,

wordt dit bedrag afgeboekt (gedebiteerd) van de grootboekrekening van de leverancier

en geboekt (gecrediteerd) op een wachtrekening (498XXX). Deze wachtrekening 498XXX

gaat samen met de centrale rekening van de uitgaven van de entiteit (551XXX) van de

centraliserend rekenplichtige.

Geef de journaalpost die naar de centraliserende rekenplichtige wordt gestuurd.

Bij uitvoering van het betalingsbestand door de financiële post, gaat het geld van de

postrekening en ontvangt de centraliserend rekenplichtige het rekeninguittreksel. Op het

rekeninguittreksel staat de betaling van 40.000 euro. Geef de journaalpost met de

postrekening 551XXX en de wachtrekening 498XXX.

Page 92: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans van de Federale Staat

81

16 Balans van de Federale Staat Tabel 8: De balans van de Federale Staat voor het jaar 2012

ACTIVA PASSIVA

Oprichtingskosten en

immateriële vaste activa

24.441.542,37 Eigen vermogen -

292.799.647.99

5,91

Materiële vaste activa 6.567.100.356,

35

Voorzieningen voor

toekomstige kosten

475.216.330,08

Financiële vaste activa 74.421.449.260

,24

Schulden>1jaar 302.860.370.35

9,53

Vorderingen>1jaar 8.931.230.329,

50

Schulden<1jaar 34.311.618.029

,45

Voorraden 16.173.749,61

Vorderingen<1jaar 5.829.871.466,

46

Liquide middelen en

financiële beleggingen

26.785.473.108

,64

Financiële leningen die

binnen het jaar vervallen

68.523.174.973

,69

Overlopende rekeningen

en wachtrekeningen

96.426.813.753

,32

Overlopende rekeningen

en wachtrekeningen

105.631.821.86

9,65

TOTAAL 219.002.553.5

66,49

TOTAAL 219.002.553.5

66,49

In een voorgaande oefening werd reeds verwezen naar de balans van de Federale Staat.

Deze vertoont een aantal bijzonderheden. Een van deze eigenaardigheden is het negatief

bedrag van het eigen vermogen.

Hoe kan dit negatief eigen vermogen concreet begrepen worden ?

Er moet uitgegaan worden van ACTIEF = PASSIEF

Page 93: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans van de Federale Staat

82

Waarbij PASSIEF = eigen vermogen + vreemd vermogen

Om het eigen vermogen te bepalen kan dus de afgeleide formule als volgt worden

geformuleerd: ACTIEF – VREEMD VERMOGEN = EIGEN VERMOGEN

Twee elementen verklaren dit negatief eigen vermogen.

1. De balans van de federale Staat per 31/12/2012 omvat nog niet alle activa (en

passiva) van de federale Staat.

Het jaar 2012 was het eerste jaar waarin het FEDCOM systeem geïmplementeerd

was in alle FOD ’s, POD ’s, Ministerie van Landsverdediging en de Federale Politie.

Echter tot op heden zijn nog niet alle bestaande activa (bijvoorbeeld gebouwen,

meubilair, voertuigen,...) opgenomen in deze balans. De overheidsdiensten hebben

daartoe tot 2016 de tijd.

Het totaal bedrag van de activa is dus onderschat. Het toevoegen van activa aan

de balans zal enerzijds het totaal bedrag van activa verhogen, en anderzijds het

bedrag van het negatief eigen vermogen verminderen.

2. Toch zal na het toevoegen van activa aan de balans van de federale Staat het

eigen vermogen negatief blijven. Dit is deels te verklaren door de evolutie van de

staatsschuld, vooral sinds de tweede helft van de jaren 70 van de vorige eeuw.

Tabel 9: Evolutie van de staatsschuld van 1840 tot 1998 in % BNP

Evolutie van de staatsschuld van 1840 tot 1998 in % van het Bruto Nationaal

Product

1840 10% 1890 40% 1930 60% 1970 45%

1850 30% 1900 45% 1940 70% 1980 60%

1860 20% 1910 50% 1945 120% 1990 110%

1870 15% 1920 100% 1950 120% 1994 125%

1880 25% 1926 140% 1960 70% 1998 115%

Page 94: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Balans van de Federale Staat

83

Uitgaande van :

ACTIVA (31/12/YYYY) =PASSIVA (31/12/YYYY)

=

EIGEN VERMOGEN (31/12/YYYY) +VREEMD VERMOGEN (31/12/YYYY)

=

EIGEN VERMOGEN (01/01/YYYY)

+ [(OPBRENGSTEN – KOSTEN lopende jaar ]

+ VREEMD VERMOGEN (31/12/YYYY) ]

En rekening houdende met de vaststelling van vooral sinds de tweede helft van de jaren

70 van de vorige eeuw de kosten (zoals wedden, werkloosheidsvergoedingen,

pensioenen, interesten) groter zijn dan de opbrengsten (zoals belastingen), maakt het

negatief resultaat van kosten ten opzichte van opbrengsten het eigen vermogen jaar na

jaar kleiner.

Daardoor is steeds meer vreemd vermogen nodig als bron van vermogen voor de activa

op de balans.

KOSTEN > OPBRENGSTEN

NEGATIEF RESULTAAT

EIGEN VERMOGEN

Page 95: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW)

84

17 Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW)

17.1 Algemeen principe

De belasting over de toegevoegde waarde (BTW) is een algemene verbruiksbelasting op

handelsactiviteiten.

De belasting wordt berekend op de waarde, die aan de goederen en diensten wordt

toegevoegd. En dit in ieder stadium van de productie en distributie. De belasting wordt

niet ineens maar in fracties geïnd, en dus bij gedeelten betaald, door BTW-plichtigen

(voor BTW doeleinden geïdentificeerde entiteiten).

Deze belastingplichtigen (bedrijven, handelaars, zelfstandigen,…) kunnen deze

belastingbedragen ten opzichte van de administratie, in mindering brengen van de

bedragen die zij aan andere BTW-plichtigen hebben betaald, op de aankopen die zij door

hun handelsactiviteiten in het vorig stadium hebben verricht. Maar ze dienen eveneens

de bedragen doorstorten aan de fiscale administratie, die zij laten betalen hebben door

hun klanten bij hun verkopen. Dit gebeurt door een maandelijkse of trimestriële aangifte

ten opzichte van de fiscale administratie waarbij ze het verschil tussen de betaalde B.T.W.

op de aankopen en de ontvangen B.T.W. ten opzichte van de verkopen.

Door dit mechanisme wordt de belastingsneutraliteit gewaarborgd ongeacht het aantal

handelingen.

De BTW wordt uiteindelijk voldaan door de eindverbruiker in de vorm van een

percentage van de eindprijs van het product of dienst..

De EU-lidstaten hebben een gemeenschappelijk BTW -stelsel. Sinds de totstandkoming

van de Europese interne markt in 1993 kunnen goederen en diensten binnen die markt

vrij worden verhandeld en zijn de grenscontroles weggevallen.

De volgende handelingen zijn onderworpen aan BTW :

de levering van goederen

de verrichting van diensten

de invoer van goederen

de intracommunautaire verwervingen van goederen

Page 96: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW)

85

17.2 Intracommunautaire levering van goederen en diensten. De bijzondere

Btw-aangifte (formulier 629)

De federale en programmatorische overheidsdiensten zijn niet belastingplichtige

rechtspersonen. De uitzondering op dit algemene principe is de BTW - plichtige afdeling

van het Belgisch Staatsblad bij de FOD Justitie.

De niet belastingplichtige rechtspersonen, waaronder de federale en programmatorische

overheidsdiensten, kunnen toch gehouden zijn tot het indienen van een bijzondere BTW

– aangifte ( formulier 629 ) indien de drempel van € 11.200 voor de intracommunautaire

verwervingen van goederen andere dan nieuwe vervoermiddelen en accijnsproducten

wordt overschreden ,of indien ervoor geopteerd wordt alle intracommunautaire

verwervingen van goederen aan de belasting te onderwerpen.

Onder intracommunautaire verwerving moet worden verstaan het in België

binnenbrengen van een goed, dat wordt verstuurd of getransporteerd vanuit een land,

dat een lidstaat is van de Europese Unie.

Bovendien is een niet-belastingplichtige rechtspersoon, die een BTW –

identificatienummer met landencode BE heeft voor het belasten van zijn

intracommunautaire verwervingen van goederen, sinds 1 januari 2010 voor het

merendeel van de diensten die voor hem worden verricht door belastingplichtigen, die

niet in België zijn gevestigd, schuldenaar van de Belgische BTW. Deze Belgische BTW is

eveneens aan te geven via de bijzondere aangifte ( formulier 629 ).

De bijzondere BTW – aangifte (formulier 629) is een kwartaalaangifte . Zij wordt

ingediend uiterlijk de twintigste dag van de maand die volgt op het kalenderkwartaal

waarop ze betrekking heeft, tenzij in dat kwartaal geen handelingen werden verricht

waarop BTW verschuldigd is.

17.3 Boekingen

Een federale overheidsdienst heeft ervoor geopteerd alle intracommunautaire

verwervingen van goederen te onderwerpen aan de Belgische BTW.

De vereffenaar van de overheidsdienst boekt op 25/09/YYYY de factuur voor de aankoop

van boeken als werkdocumentatie in een andere lidstaat van de Europese Unie voor €

150,00.

Page 97: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW)

86

De journaalpost is :

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

25/09/YYYY 613510 Werkdocumentatie 181,50

Aan

440521 Leverancier 150,00

441220 Wachtrekening intracommunautaire

BTW

31,50

Intracommunautaire verwerving van

goederen

De vereffenaar van de overheidsdienst boekt op 28/09/YYYY de factuur van een

dienstverlener in een andere lidstaat van de Europese Unie voor € 4.000,00 met

betrekking tot een campagne in die lidstaat om personeel te werven voor Belgische

ziekenhuizen.

De journaalpost :

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

28/09/YYYY 610610 Vergoedingen geleverde diensten 4.840,00

Aan

440521 Leverancier 1.000,00

441220 Wachtrekening intracommunautaire

BTW

840,00

Intracommunautaire dienst

De vereffenaar boekt dan op 15/10/YYYY het vastgesteld recht voor de betaling van de

intracommunautaire BTW aan het ontvangkantoor van de Administratie van de BTW.

Page 98: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW)

87

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

15/10/YYYY 441220 Wachtrekening intracommunautaire

BTW

871,50

Aan

460060 BTW ontvangkantoor

FOD Financiën 871,50

Vereffenen te betalen

intracommunautaire BTW

Page 99: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorraden

88

18 Voorraden

18.1 Algemeen

Voorraad is de totaliteit van grond- en hulpstoffen, goederen in bewerking, gereed

product en handelsgoederen van de entiteit, die bestemd zijn voor de activiteiten van de

entiteit of voor de verkoop.

Concrete invulling van de verschillende soorten voorraden:

1. Grondstoffen: goederen die werden ingekocht en een belangrijke rol hebben in

het productie- of transformatieproces

2. Hulpstoffen: goederen die werden ingekocht en een bijkomstige functie hebben

in het productie- of transformatieproces.

3. Goederen in bewerking: gedeeltelijk afgewerkte goederen, geproduceerd door de

entiteit.

4. Gereed product: afgewerkte goederen door de entiteit zelf geproduceerd en

bestemd voor de verkoop.

5. Handelsgoederen: goederen die werden ingekocht om zonder bewerking of na

beperkte bewerking te worden doorverkocht

18.2 Voorraadwijziging

De voorraden wijzigen in de loop van een boekjaar. De aankopen van voorraadgoederen

worden in kosten geboekt. Op het einde van het boekjaar worden op basis van de

inventaris voorraadwijzigingen geboekt om de voorraden de balans in overeenstemming

te brengen met de realiteit.

Deze toepassing komt uit artikel 4 van het KB van 10 november 2009.

Art. 4. De boekhoudkundige entiteiten verrichten ten minste op het einde van het

boekjaar, de nodige opnemingen, verificaties, onderzoekingen en waarderingen, om op

dezelfde datum een inventaris op te maken van al hun bezittingen, vorderingen, schulden

en verplichtingen, evenals van hun nettopatrimonium. De inventaris wordt op dezelfde

manier opgesteld als het genormaliseerd boekhoudplan. De rekeningen worden in

overeenstemming gebracht met de gegevens van de inventaris.

Page 100: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorraden

89

18.3 Waarde

Tegen welke waarde moet de aanwezige voorraad gewaardeerd worden?

Het Koninklijk besluit van 10 november 2009 (houdende vaststelling van het

boekhoudplan van toepassing op de federale Staat en op de gemeenschappen, de

gewesten en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie) stelt in haar artikel 7 dat

de waardering tegen aanschaffingswaarde dient te gebeuren. Concreet betekent dit dat

de aanschaffingsprijs of vervaardigingskost voor voorraden wordt genomen tenzij op het

einde van het jaar de marktprijs beduidend lager zou zijn, in dit geval worden de

voorraden gewaardeerd aan deze lagere marktwaarde.

waardering voorraad

aanschaffingswaarde > marktprijs Marktprijs

Marktprijs > aanschaffingswaarde Aanschaffingswaarde

Schema 9: Waardering voorraad

18.4 Boekingen

Bij een voorraadtoename op het einde van de periode ten opzicht van het begin van de

periode

Eindvoorraad > beginvoorraad

3XX Voorraden 60X Voorraadwijziging

500 500

Bij een voorraadafname op het einde van de periode ten opzicht van het begin van de

periode

Eindvoorraad < beginvoorraad

3XX Voorraden 60X Voorraadwijziging

500 500

Page 101: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorraden

90

18.5 Oefeningen

18.5.1 Vaccins

In de loop van het boekjaar N werden in de federale overheidsdienst vaccins aangekocht

in het kader van een algemene inentingscampagne van de bevolking. De aankoop van

5.000.000 stuks aan € 2 per stuk werd geboekt als sociale prestaties in natura op GL

669910. Op het einde van het boekjaar N ontvangt de boekhouder een inventarislijst

waaruit blijkt dat nog 1.000.000 stuks in voorraad zijn.

Gevraagd

1. De boekhouder boekt de voorraadwijziging. Geef de journaalpost en de

budgettaire aanrekening.

Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek.

Page 102: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Voorraden

91

18.5.2 Promotieartikelen

In de loop van het boekjaar N werden in de federale overheidsdienst promotieartikelen

aangekocht als handelsgoederen bestemd voor doorverkoop. De aankoop van 3.000.000

stuks aan € 4 per stuk werd geboekt als aankopen van handelsgoederen op GL 603000.

Op het einde van het boekjaar N ontvangt de boekhouder een inventarislijst waaruit

blijkt dat nog 500.000 stuks in voorraad zijn.

Gevraagd

De boekhouder boekt de voorraadwijziging. Geef de journaalpost en de

budgettaire aanrekening.

Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek.

Page 103: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

92

19 Eindejaarsactiviteiten

19.1 Algemeen

Tijdens het boekjaar worden er de transacties geboekt in de verschillende dagboeken. Al

deze transacties gebeuren op basis van interne en externe documenten. Op het einde

van het boekjaar is het belangrijk dat het boekjaar wordt afgesloten. Het positief of

negatief resultaat van het boekjaar moet berekend worden. Maar om het uiteindelijke

resultaat te kennen, moeten er nog een aantal berekeningen en boekingen gedaan

worden. Deze berekeningen en boekingen worden vaak maar één keer gedaan normaal

gezien op het einde van het boekjaar. Vandaar dat ze eindejaarsverrichtingen genoemd

worden.

Een aantal van deze verrichtingen werden hierboven reeds besproken

Voorraden

Afschrijvingen en herwaarderingen

19.2 Kosten en opbrengsten eigen aan boekjaar

19.2.1 Inhoud

In het Koninklijk besluit van 10 november 2009 ( tot vaststelling van het boekhoudplan

van toepassing op de federale Staat en op de gemeenschappen, de gewesten en de

gemeenschappelijke gemeenschapscommissie) vermeldt in Artikel 21 het volgende

Er moet rekening worden gehouden met de kosten en de opbrengsten eigen aan het boekjaar of aan

de vorige boekjaren, ongeacht de datum van betaling of inning

Daarnaast dient ook rekening gehouden worden met artikel 8 van de wet van 22 mei

2003 (houdende de organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de

federale Staat) namelijk:

Een recht is vastgesteld wanneer tegelijk aan vier voorwaarden wordt voldaan :

1. zijn bedrag is op nauwkeurige wijze vastgesteld(Het bedrag van de schuld moet zijn gekend;

er mag geen twijfel bestaan over de schuld zelf);

Page 104: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

93

2. de identiteit van de schuldenaar of van de schuldeiser is bepaalbaar(De identiteit van de

schuldenaar of van de schuldeiser moet niet noodzakelijker wijze nominatief gekend zijn,

maar ze moet bepaalbaar zijn);

3. de verplichting om te betalen bestaat(De betaling is verschuldigd en niet meer onderworpen

aan de verwezenlijking van bepaalde voorwaarden. Dit houdt evenwel niet noodzakelijk in

dat het bedrag opeisbaar zou zijn aangezien dit laatste element afhangt van de toegekende

betalingstermijnen);

4. een verantwoordingsstuk is in het bezit van de betrokken dienst(Het betreft elk document dat

het ontstaan van het recht kan aantonen; het gaat dus niet noodzakelijk over een factuur,

ook een intern document kan voldoende blijken).

19.2.2 Facturen en kredietnota’s

In principe moeten alle resultaten met betrekking tot een bepaald boekjaar in dat

betrokken boekjaar worden geregistreerd. Door gebruik te maken van ‘te ontvangen

facturen’ (of kredietnota’s) en ook ‘op te maken facturen’ (of kredietnota’s) worden de

kosten of opbrengsten in het correcte boekjaar geregistreerd. De rechten die tijdens een

boekjaar (x)worden vastgesteld kunnen aan dat boekjaar worden gehecht tot uiterlijk 31

januari van het volgend jaar (x+1). De kosten (of opbrengsten) die betrekking hebben op

het boekjaar (x) maar waarvoor de factuur of kredietnota nog moet worden ontvangen

(of opgemaakt) in het volgend boekjaar, dienen te worden opgenomen als ‘ te ontvangen

facturen (kredietnota’s)’ of ‘ op te maken facturen(kredietnota’s).

Concreet betekent dit wanneer bij de afsluiting van het boekjaar een factuur of een

kredietnota nog niet werd ontvangen of nog niet werd opgemaakt, dat zal deze moeten

worden geraamd. Deze raming moet worden geboekt onder de rekening ‘ te ontvangen

factuur’ (of kredietnota).

Boekingen

Boeking van de in het volgend boekjaar te ontvangen facturen met betrekking tot het

huidig boekjaar op 31/12/XXXX

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/XXXX 6XXXXX Kosten X

Aan

440810 Te ontvangen facturen X

Page 105: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

94

Regularisatie in het volgend boekjaar

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

01/01/XXXX+1 440810 Te ontvangen kredietnota X

Aan

6XXXXX Kosten X

Boeking van de in het volgend boekjaar te ontvangen kredietnota met betrekking tot het

huidig boekjaar op 31/12/XXXX

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/XXXX 400910 Te ontvangen kredietnota’s X

Aan

6XXXXX Kosten X

Regularisatie in het volgend boekjaar

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

01/01/XXXX+1 6XXXXX Kosten X

Aan

400910 Te ontvangen kredietnota’s X

19.2.3 Regularisatierekeningen

Het artikel 21 van het KB van 10/11/2009 vermeldt:

‘Er moet rekening worden gehouden met de kosten en de opbrengsten eigen aan het boekjaar of aan

de vorige boekjaren, ongeacht de datum van betaling of inning.’

Bijkomend, in art. 24 van hetzelfde KB voorziet:

Art. 24. De interesten, de huurvergoedingen en de andere burgerlijke vruchten, alsook de

vergoedingen voor in de tijd gespreide prestaties, ten voordele of ten laste van de boekhoudkundige

entiteit worden in de algemene boekhouding pro rata temporis geboekt. In de

begrotingsboekhouding worden zij aangerekend ofwel op het ogenblik van de boeking in de

algemene boekhouding ofwel op het ogenblik dat ze eisbaar zijn.

Worden met interesten gelijkgesteld :

Page 106: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

95

de uitgifteverschillen en de vooraf vastgestelde terugbetalingspremies op leningen en de

verschillen bij inschrijving op of aanschaffing van vastrentende effecten;

de verschillen, krachtens een verbintenis of een wederinkoopoptie, tussen de prijs van afstand

en de aanschaffingsprijs van een financieel instrument.

De regularisatierekeningen zijn rekeningen die het mogelijk maken om kosten op te

nemen in een boekjaar die betaald zijn in een ander boekhoudkundig jaar (voorgaand of

het volgende boekjaar).

Voorbeelden:

De verzekering van een gebouw begint in de maand november van elk jaar en is

voorafgaand in één keer te betalen ten laatste op 31 oktober. De kosten dienen dus in

één keer worden betaald maar bevatten een periode langer dan één jaar. de kosten

kunnen dus aan verschillende boekjaren worden toegerekend. In het geval van de

verzekering wordt de factuur volledig betaald in het lopend boekjaar, maar de dekking

omvat ook een groot gedeelte van het volgend boekjaar. Het is dan ook niet correct om

de volledige factuur toe te rekenen aan het boekjaar waarin de factuur werd betaald.

Een ander voorbeeld is de intrest van een lening die op vervaldatum een keer per jaar

wordt betaald. De intresten beginnen dus te lopen op het moment van de eerste maand

van de lening. Maar aangezien de intresten op de vervaldag betaald worden, dient ook

hier rekening mee gehouden te worden in de boekhouding.

Hoe gebeurt dit nu concreet?

Op 31/10 wordt verzekering betaald van 6000 euro. Hiervoor ontvangen we een factuur.

In eerste instantie wordt de factuur geboekt en betaald:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

Page 107: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

96

31/10/XXXX 612510

440020

Verzekering

Aan

leverancier

Factuur

6000

6000

05/11/XXXX 440020

551000

Leverancier

Aan Bank

Bankuittreksel

6000

6000

Vervolgens wordt op een regularisatierekening een deel van de factuur geboekt. Dit deel

bevat het gedeelte van de verzekering voor volgend jaar (in ons geval dus 10/12 van

6000 euro namelijk 5000 euro)

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/XXXX 485990

612510

Regularisatie verzekering

Aan

verzekering

Regularisatie

5000

5000

Op het einde van het jaar heeft de kostenrekening van de verzekering een debetsaldo

van 1.000 euro. Dit bedrag is de toerekening van de dekking van de verzekering op het

huidig boekjaar.

De bankrekening 551*** heeft een credit van 6.000 euro, verwijzend naar het betaalde

bedrag van factuur.

Aan het begin van het volgend boekjaar, wordt het bedrag van het gedeelte van de

verzekering die dit boekjaar dekt overdragen. Dit wordt op volgende manier geboekt

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

Page 108: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

97

01/01/XXXX 612510

485990

Verzekering

Aan regularisatie verzekering

Regularisatie

5000

5000

Op deze manier wordt de regularisatierekening tegen geboekt en worden de kosten van

de verzekering toegevoegd op 1 januari van het volgend boekjaar en hierdoor

opgenomen in de resultaatrekening van het toepasselijke boekjaar.

19.2.4 Oefeningen

Boek volgende verrichtingen in het journaal:

19.2.4.1 G8-Insurance

Op 01/11/2014, stuurt de maatschappij G8-insurance haar betalingsuitnodiging voor

verzekeringspremies van een totaal bedrag van 120.000,00 €, te betalen door het

Algemeen Bestuur voor het toekomstige jaar (Dekking door de Verzekering van de

werknemers loopt van 01/01/2014 tot 31/10/2015). Deze premies moeten uiterlijk zijn

betaald op 31/12/2014. Boek de factuur en de betaling ervan. Bepaal de over te dragen

kosten en doe de boekingen op 31/12 en 1/1.

19.2.4.2 Onderhoud printers

In de loop van 2015 zal een onderhoudscontract met betrekking tot het onderhoud van

de printers moeten betaald worden, voor het onderhoud dat verricht werd in 2014. In dit

onderhoudscontract wordt rekening gehouden met het aantal onderhoudsbeurten en de

ernst ervan. Het bedrag wordt geraamd op 10.000 €. Boek deze toe te rekenen kosten

(op 31/12 en 1/1).

In 2015 wordt de eindfactuur ontvangen ten bedrage van 10.500 €. Boek de factuur en

de betaling ervan.

19.2.4.3 Over te dragen financiële opbrengsten

Het Algemeen Bestuur int vervroegd interesten op de financiële opbrengsten op

01/09/2014, voor het toekomstige jaar. Boek het bankuittreksel hiervan.

Bepaal het stuk over te dragen opbrengsten en voer de boekingen uit op 31/12 en 1/1.

Page 109: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

98

19.2.4.4 Toe te rekenen financiële opbrengsten

Het Algemeen Bestuur zal interesten op de financiële opbrengsten ontvangen in 2015,

met betrekking tot 2014. Deze worden geraamd op 120.000 €.

Boek deze toe te rekenen opbrengsten (op 31/12 en 1/1), evenals het

bankrekeninguittreksel van 1/1.

19.2.5 Provisie personeel

Zoals reeds vermeld dienen in principe kosten en opbrengsten met betrekking tot een

bepaald boekjaar in dat boekjaar worden geregistreerd. Door het registreren van

provisies voor het personeel worden alle kosten in het juiste boekjaar geregistreerd. Voor

personeelskosten is er een verplichting voor het betalen van wedden, incidentele premies,

detacheringen en andere uitkeringen. Het is dan ook van belang om deze kosten aan de

periode te hechten waarop de prestatie werd verricht.

Voorbeelden zijn:

Dubbel vakantiegeld voor contractuelen en statutairen

Overgedragen vakantiedagen

Detacheringen van personeel

Allerhande premies vb. competentiepremies

Looncorrecties

Overuren

...

Boekingen

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/XXXX 62XXXX Directe en indirecte bezoldigingen

van het personeel

X

Aan

444XXX Schulden inzake personeel X

Page 110: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

99

Regularisatie in het volgend boekjaar

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

01/01/XXXX+1 444XXX Schulden inzake personeel X

Aan

62XXXX Directe en indirecte bezoldigingen

van het personeel

X

19.3 Hangende geschillen

19.3.1 Inhoud

In het Koninklijk besluit van 10 november 2009 (tot vaststelling van het boekhoudplan

van toepassing op de federale Staat en op de gemeenschappen, de gewesten en de

gemeenschappelijke gemeenschapscommissie) vermeldt in Artikel 14 het volgende:

Art. 14.

Voorzieningen kunnen worden aangelegd om het hoofd te bieden aan verlies- en kostenrisico’s met

betrekking tot verbintenissen buiten balans, voor zover hun aard duidelijk is omschreven, ze zijn

ontstaan in de loop van het boekjaar of tijdens een vorig boekjaar, en dat, op de afsluitingsdatum, ze

waarschijnlijk of zeker zijn, maar onbepaald wat hun bedrag betreft.

Er dient dus rekening gehouden worden met risico’s die wegen op het vermogen, zelfs

indien het verlies nog niet definitief is of er nog geen vastgestelde rechten zijn

ontvangen. Er wordt dus een inschatting gemaakt van het risico en hier overeenkomstig

een provisie aangelegd. Concreet gaat het om juridische dossiers of hangende dadingen

waarbij er door de juridische dienst een inschatting moet gemaakt worden van de

dossiers en de bijkomende kosten zoals erelonen van advocaten en dergelijke.

Page 111: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

100

19.3.2 Boekingen

Aanleg van een voorziening op basis van een raming

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/XXXX 699210 Dotaties aan de voorzieningen voor

toekomstige risico’s en kosten -

geschillen

X

Aan

140010 Voorzieningen voor toekomstige

risico’s en kosten – geschillen

X

19.4 Waardeverminderingen op vorderingen

19.4.1 Inhoud

In het Koninklijk besluit van 10 november 2009 (tot vaststelling van het boekhoudplan

van toepassing op de federale Staat en op de gemeenschappen, de gewesten en de

gemeenschappelijke gemeenschapscommissie) vermeldt in Artikel 10 het volgende:

Artikel 10 § 3. Op de vorderingen worden waardeverminderingen toegepast zo er op de vervaldag

onzekerheid bestaat over de terugbetaling van het geheel of een gedeelte van de vordering.

Een waardevermindering kan de volgende oorzaak kennen:

De schuldenaar zal waarschijnlijk niet of slechts gedeeltelijk betalen

Bepaalde vorderingen zijn vervallen en het is waarschijnlijk dat een gedeelte niet

meer kan geïnd worden.

19.4.2 Boekingen

Bij het boeken van het vastgesteld recht wordt het volgende geboekt

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

XX/XX/XXXX 4XXXX Klanten X

Aan

7XXXXX Opbrengsten X

Page 112: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

101

Boeken van een waardevermindering gebeurt als volgt

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/XXXX 697XXX Waardeverminderingen op activa X

Aan

15XXXX Waardeverminderingen op X

19.4.3 Oefening

De federale overheidsdienst heeft openstaande vorderingen ingevolge levering van

goederen en diensten, initieel op ten hoogste 1 jaar. Hieronder de tabel met de

waardeverminderingen.

Uitstaand sinds

:

Bedrag Percentage waardevermindering

x < 1 jaar 10.000.000 0%

1 jaar < x < 2

jaar

100.000 10%

2 jaar < x < 3

jaar

10.000 25%

3 jaar < x < 4

jaar

50%

4 jaar < x < 5

jaar

75%

5 Jaar < x 100%

Gevraagd:

1. De boekhouder boekt de waardeverminderingen op de vorderingen volgens de

informatie in bovenstaande tabel. Geef de journaalpost en de budgettaire

aanrekening.

Geef de boekingen op T-rekeningen in het grootboek.

Page 113: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Eindejaarsactiviteiten

102

19.5 Fysieke inventaris en buitengebruikstellingen

In het Koninklijk besluit van 10 november 2009 (tot vaststelling van het boekhoudplan

van toepassing op de federale Staat en op de gemeenschappen, de gewesten en de

gemeenschappelijke gemeenschapscommissie) vermeldt in Artikel 4 het volgende

Art. 4. De boekhoudkundige entiteiten verrichten ten minste op het einde van het boekjaar, de nodige

opnemingen, verificaties, onderzoekingen en waarderingen, om op dezelfde datum een inventaris op

te maken van al hun bezittingen, vorderingen, schulden en verplichtingen, evenals van hun

nettopatrimonium. De inventaris wordt op dezelfde manier opgesteld als het genormaliseerd

boekhoudplan. De rekeningen worden in overeenstemming gebracht met de gegevens van de

inventaris

Na het opmaak van de fysische inventaris dient de boekhoudkundige inventaris hiermee

in overeenstemming gebracht worden. Er zijn een aantal oorzaken waardoor er een

verschil is tussen de fysische en boekhoudkundige inventaris:

Verkoop van een vast actief waarbij het vast actief niet werd uitgeboekt

Een buitengebruikstelling van een vast actief waarvan het betrokken actief niet

werd uitgeboekt

Een vast actief dat ‘verdwenen’ is.

Page 114: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

103

20 Algemene boekhouding in FEDCOM

20.1 Inleiding

Hierboven kwam het dubbel boekhouden of algemeen boekhouden ruim aan bod.

Termen als debet, credit, actief en passief werden uitgewerkt. Er werd stilgestaan bij de

grootboekrekeningen en het journaal. Ongetwijfeld rijst de vraag: hoe vertaalt dit zich in

FEDCOM zelf?

Om dit te verduidelijken worden hieronder een aantal schermen gebruikt uit FEDCOM;

zodat zichtbaar wordt dat door het uitvoeren van transacties er wel degelijk in de

algemene boekhouding geboekt wordt. De namen van de transacties (en/of de concrete

instructies om tot dergelijk scherm te komen) worden vaak niet vermeld omdat dit

uitgebreid aan bod komt in de drie andere cursussen (zijnde Uitgaven, Inkomsten en

Afsluiting).

Om het overzichtelijk te maken werd wel geopteerd om de voorbeelden te visualiseren

volgens de drie vervolgcursussen (Uitgaven, Inkomsten en Afsluiting).

20.2 Uitgaven

20.2.1 Aankoop kost: grootboekrekening klasse 6

20.2.1.1 Bestelbon – PO

Bij de uitgavenkant dient bij het opmaken van een PO (bestelbon) eveneens een

grootboekrekening geselecteerd te worden. Ondertussen zal wel duidelijk zijn dat er op

dit moment nog geen effectieve boeking gedaan wordt in de algemene boekhouding

maar dat deze grootboekrekening wel bepalend zal zijn op het moment van het boeken

van de factuur. 3

3 NOOT: De vereffenaar kan bij het boeken van de factuur de grootboekrekening soms

nog aanpassen, indien er voldaan wordt aan een aantal voorwaarden.

Page 115: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

104

Figuur 3: Voorbeeld PO (Bestelbon)

In de PO wordt in positiedetail de grootboekrekening ingevuld in bovenstaand geval:

20.2.1.2 Factuur

Bij het boeken van de factuur worden volgende boekingen in de algemene boekhouding

verricht:

Hierboven zien we eigenlijk de boeking in het journaal. De opsplitsing in debet en credit

wordt gemaakt aan de hand van codes in dit voorbeeld codes 81 en 31 en bovendien

wordt het Creditbedrag in negatief weergegeven.

Page 116: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

105

Een geboekte factuur heeft in FEDCOM twee nummers; enerzijds een 51-nummer4,

anderzijds een 6-nummer. Door het detail op te vragen van het 6-nummer5 kunnen de

boekingen in de algemene boekhouding bekeken worden. Het 6-nummer wordt

weergegeven bovenaan in het scherm.

In de kolom rekening komt normaal gezien het nummer van de grootboekrekening.

Aangezien echter er zo veel leveranciers zijn wordt de uitsplitsing gemaakt per

leverancier en wordt het LIF-nummer (leveranciersnummer FEDCOM) ingevuld.

Ter verduidelijking gaat het om volgende boeking:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

03/03/2014 616010 KOH Rollend materieel 1053,18

Aan

44000X6 Leverancier (10007043) 1053,18

6000003749

Op de vervaldag wordt een factuur dan uiteindelijk betaald aan de leverancier. Hieronder

wordt de boeking weergegeven van de opdracht tot betaling. Er wordt dan een

document gecreëerd met een 2-nummer. In FEDCOM kan via het leveranciersrapport

(FBL1N) nagegaan worden of een factuur ter betaling is doorgestuurd.

4 Het 51-nummer van een factuur komt uit de logistieke module van FEDCOM

5 Het 6-nummer van een factuur komt uit de boekhoudkundige module van FEDCOM

6 In het FEDCOM-systeem wordt elke leverancier weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze leverancier verbonden met grootboekrekening 44000X.

Page 117: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

106

Ter herhaling: de boeking in het journaal

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

16/04/2014 44000X7 Leverancier (10007043) 1.053,18

Aan

498130 Wachtrekening Bank 1.053,18

2000022179

Uiteindelijk is de link te zien tussen de boeking van de wachtrekening Bank naar de

bankrekening, via het 52-nummer.

Als we dit 52-document concreter gaan bekijken zien we volgende boeking:

7 In het FEDCOM-systeem wordt elke leverancier weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze leverancier verbonden met grootboekrekening 44000X.

Page 118: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

107

In de kolom ‘ ’ zijn de bedragen weggehaald. De effectieve betaling van 1 factuur

is hier niet in terug te vinden; het gaat om globale bedragen betreffende het totaal van

een aantal facturen die op eenzelfde dag werden betaald.

Hierbij is de boeking in het journaal:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

16/04/2014 498130 Wachtrekening Bank X

Aan

55XXXX Bank

520014649

X

20.2.1.3 Aankoop investering = grootboekrekening klasse 2

Bij de aankoop van investeringen wordt eveneens een bestelbon opgemaakt. Echter

wordt hier gekozen voor het Rubriceringstype A (terwijl voor kosten dit het type Z of K

is). Bij het opmaken van een PO type A wordt eveneens een vaste activa-fiche gecreëerd.

Elk investeringsgoed wordt hiermee in FEDCOM geïdentificeerd. De bedoeling is om de

levensduur van het vast actief op te volgen, er dienen namelijk afschrijvingen op te

gebeuren. Deze vast-activa fiches hebben een 2-nummer8 in FEDCOM.

8 Opgelet:2-nummer wordt gebruikt voor Vaste Activa fiches maar eveneens voor vereffeningsdocumenten

(Leverancier aan Wachtrekening Bank).

Page 119: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

108

Figuur 4: Voorbeeld PO (bestelbon) investering

Ook hier wordt in de bestelbon reeds bepaald op welke grootboekrekening de factuur

van deze aankoop zal worden geboekt.

Het boeken van de factuur ziet er als volgt uit:

Concreet worden volgende boekingen gedaan:

Page 120: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

109

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

29/09/2013 243010 Computer fiche 20041499

Computer fiche 20041500

Computer fiche 20041501

Computer fiche 20041502

….

Computer fiche 20041526

838,73

838,73

838,73

838,73

838,73

Aan

440000 Leverancier (10000549) 23.484,69

6000053486

De effectieve betaling aan de leverancier gebeurt op dezelfde manier zoals een factuur

van kosten (klasse 6) zoals hierboven beschreven.

20.2.1.4 Kredietnota

Naast facturen worden er ook kredietnota’s geboekt. Er zijn verschillende soorten

kredietnota’s:

Een kredietnota rechtstreeks van de leverancier om een factuur (of een gedeelte

van de factuur) te annuleren. In het FEDCOM systeem wordt gekenmerkt door een

document type F6.

Een interne kredietnota om een geboekte factuur tegen te boeken. In het

FEDCOM systeem wordt gekenmerkt door een document type F7.

Een interne kredietnota om bijvoorbeeld een boete of straf (in het kader van

overheidsopdrachten) aan te rekenen aan de leverancier. In het FEDCOM systeem

wordt gekenmerkt door een document type F7.

Een kredietnota in FEDCOM wordt weergegeven door een 7-nummer

20.2.1.5 Kredietnota van leverancier

In de eerste plaats wordt gekeken naar een kredietnota die door de leverancier werd

opgesteld.

In het leveranciersrapport (FBL1N) wordt het volgende weergegeven:

Page 121: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

110

Het 6-nummer verwijst naar een factuur waarbij de boeking als volgt is:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

20/02/2014 613210 Klein adm. materieel 558,14

Aan

44000X9 Leverancier (100001654) 558,14

6000001131

Daarnaast zien we een 7-nummer, verwijzend naar een kredietnota. Bij het bekijken van

dit document zien we het volgende:

9 In het FEDCOM-systeem wordt elke leverancier weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze leverancier verbonden met grootboekrekening 44000X.

Page 122: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

111

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

20/02/2014 44000X10 Leverancier (100001654) 6,63

Aan

613210 Klein adm. materieel 6,63

7000000025

Het 2-document verwijst naar de betaling via de wachtrekening Bank en geeft het

volgende:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

24/02/2014 44000 Leverancier (100001654) 551,51

Aan

498130 Wachtrekening Bank 551,51

2000008728

Samengevat wordt dit:

Soort Document Bedrag

Factuur 6000001131 558,14

Kredietnota 7000000025 -6,63

Betaling 2000008728 551,51

10

In het FEDCOM-systeem wordt elke leverancier weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze leverancier verbonden met grootboekrekening 44000X.

Page 123: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

112

20.2.1.6 Interne kredietnota

In sommige gevallen gebeurt het dat er een boeking dient geannuleerd worden.

Voorbeeld door het invoeren van een verkeerde referentie (factuurnummer van de

leverancier), en dient de desbetreffende factuur of kredietnota te worden tegengeboekt

(STORNO) en dus geannuleerd.

Een voorbeeld hiervan in het leveranciersrapport (FBL1N):

Concreet wordt eerst een factuur geboekt:

Deze boeking ziet er als volgt uit in een meer uitgeschreven journaal:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

25/02/2014 613410 Tel, Fax, Email 74,71

Aan

44000X11 Leverancier (100000058) 74,71

6000001764

Daarna wordt vastgesteld dat de boeking dient geannuleerd worden (STORNO) en wordt

een tegenboeking gedaan. Dit creëert een kredietnota (die weliswaar ook een 6-nummer

heeft):

11

In het FEDCOM-systeem wordt elke leverancier weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze leverancier verbonden met grootboekrekening 44000X.

Page 124: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

113

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

25/02/2014 613410 Leverancier (100000058) 74,71

Aan

44000X12 Tel, Fax, Email 74,71

6000001826

De factuur en de kredietnota worden met elkaar vereffend, met andere woorden beiden

worden aan elkaar gelinkt. Hierdoor ontstaat een vereffeningsdocument met een 1-

nummer.

12

In het FEDCOM-systeem wordt elke leverancier weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze leverancier verbonden met grootboekrekening 44000X.

Page 125: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

114

Dit geeft volgende boeking weer, namelijk een nuloperatie:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

25/02/2014 44000X13 Leverancier (100001654) 74,71

Aan

44000X Leverancier (100001654) 74,71

100004478

20.3 Inkomsten

Sommige FOD’s factureren goederen of diensten aan derden (niet personeelsleden

voorbeeld privéfirma’s).

Een voorbeeld hiervan vindt u hieronder:

Weergegeven in een uitgeschreven journaal wordt dit:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/2013 40000X14 Klant ZPZ 5376 108,48

Aan

704401 Verkoop goederen PS 108,48

1844001676

Na deze boeking is deze openstaande vordering naar de klant toe zichtbaar in het

individueel klantrapport (FBL5N):

13

In het FEDCOM-systeem wordt elke leverancier weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze leverancier verbonden met grootboekrekening 44000X.

14

In het FEDCOM-systeem wordt elke klant weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze klant verbonden met grootboekrekening 40000X.

Page 126: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

115

Bij betaling door de klant komt het geld op de bankrekening terecht. Indien een aantal

parameters uniek zijn (vb. de vermelding van de juiste betalingsreferentie en het bedrag

van de factuur) worden er door het systeem automatisch afgepunt. Indien er geen

automatische reconciliatie plaatsvindt, moet dit manueel gebeuren. De boekingen in de

algemene boekhouding blijven echter dezelfde.

Hieronder vindt u het rekeninguittreksel van de betaling van het vastgesteld recht.

Onderaan vindt u 2 boekingsgebieden waarbij een 52-nummer werd ingevuld. Deze 52-

nummers stemmen overeen met een boeking.

Page 127: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

116

Boekingsgebied 1:

Hierbij wordt het bedrag ontvangen op de bankrekening op een wachtbankrekening

geplaatst. Uitgeschreven wordt dit:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

24/03/2014 55176 Bank 108,48

Aan

48876 Wachtrekening bank 108,48

5200011273

Boekingsgebied 2:

De andere 52-nummer komt overeen met deze boeking:

Hierbij wordt het bedrag van de wachtrekening gelinkt aan de openstaande schuld van

de klant.

Page 128: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

117

Uitgeschreven wordt dit:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

24/03/2014 488760 Wachtrekening Bank 108,48

Aan

40000X15 Klant (700002443) 108,48

5200011372

Als er dan gekeken wordt in het individueel klantrapport (FBL5N) dan zien we het

volgende:

Enerzijds de creatie van het vastgesteld recht zoals hierboven besproken. Echter nu is er

een Vereffeningsdocument ingevuld evenals een vereffeningsdatum, op deze manier

wordt duidelijk dat het vastgesteld recht door de klant is vereffend.

Daarnaast wordt er ook een lijn gecreëerd, gelinkt aan de klant waarbij er verwezen

wordt naar de boeking van de betaling (wachtrekening bank naar klant).

20.4 Afsluiting

20.4.1 Afschrijvingen

Bij het onderdeel ‘Uitgaven’ wordt de verwerking in de algemene boekhouding van de

aankoop van vast activa beschreven.

Er werd ook aangehaald dat er per vast actief een vast activa fiche wordt opgemaakt

(met een 2-nummer in FEDCOM). De reden voor deze vast activa fiches is om het ‘leven’

15

In het FEDCOM-systeem wordt elke klant weergegeven aan de hand van zijn LIF-nummer

(leveranciersnummer). Bij het boeken wordt deze klant verbonden met grootboekrekening 40000X

1

2

1

2

Page 129: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

118

van het actief weer te geven en om zo hun waarde evenals de afschrijving te kunnen

bepalen.

Hieronder wordt dit principe van de afschrijvingen weergegeven. In 2013 werd het actief

(met vast actief nummer in FEDCOM 20041499) aangekocht voor een bedrag van 845,43

euro. De factuur werd geboekt op 29/9. Er dient dus een afschrijving te worden geboekt

van 29/9/13 tot 31/12/13. Dit komt overeen met 88,07 euro. De restwaarde of

boekwaarde van de computer is dus nog 757,36 euro.

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/2013 635390 Afschrijvingen informatica en

telematica

88,07

Aan

243010 Informatica en telematica (Vast

actief 200041499)

88,07

Page 130: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

119

In 2014 wordt deze fiche aangevuld. Voor 2014 zal er een afschrijving gebeuren van

211,36 euro.

In het systeem kan eveneens de opvolging gebeuren van de afschrijvingen voor de

gehele levensduur van het vast actief (in het geval van de computer dus 5 jaar).

Page 131: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

120

20.4.2 Over te dragen kosten

Op het einde van het boekjaar worden een aantal boekingen uitgevoerd om er voor te

zorgen dat kosten (of opbrengsten) aan het juiste boekjaar worden toegerekend.

Hieronder wordt de boeking in FEDCOM weergegeven van overgedragen kosten meer

bepaald huurkosten. Indien per kwartaal of per jaar huur betaald wordt voor het huren

van gebouwen, dan kan het zijn dat de huurperiode niet overeenkomt met het boekjaar.

Voorbeeld: voor een bepaald gebouw loopt de huur van 01/10/X tot 30/09/X+1. Indien

er gewerkt wordt met een jaarlijkse factuur dan zal in het jaar X deze huur worden

betaald. Echter dient de huur die betaald wordt voor de periode 01/01/X+1 tot

30/09/X+1 opgenomen te worden in de kosten van X+1.

Page 132: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

121

Vandaar volgende boeking in FEDCOM:

Uitgeschreven in het journaal zien we het volgende:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

31/12/2013 485010

Wachtrekening adm. gebouw 155.543,67

Aan

612160 Huur en erfpacht 155.543,67

9000000001

Op 01/01/X+1 wordt deze boeking tegengeboekt zodat de huur in de kosten van X+1

wordt opgenomen.

Page 133: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Algemene boekhouding in FEDCOM

122

Uitgeschreven wordt dit:

Datum Rekeningnummer Omschrijving Debet Credit

01/01/2014 612160 Huur en erfpacht 155.543,67

Aan

485010

Wachtrekening adm. gebouw 155.543,67

9000000001

Page 134: New Inleiding Dubbel boekhouden (Algemeen boekhouden)erecruiting.selor.be/Data/Selection/2018/BNG18067_Cursus... · 2018. 4. 3. · 4.2 De balansmethode ... De ontvangsten opvolgen,

Module Algemene Boekhouding > Bibliografie

123

Bibliografie

Betreffende de begroting, de boekhouding en het Europees Systeem van

Rekeningen met betrekking tot de administraties van de publieke sector Wet van 15 maart 1991 houdende hervorming van de algemene Rijkscomptabiliteit en van

de provinciale comptabiliteit Wet van 16 mei 2003 tot vaststelling van de algemene bepalingen die gelden voor de

begrotingen, de controle op de subsidies en voor de boekhouding van de gemeenschappen en de gewesten, alsook voor de organisatie van de controle door het Rekenhof

Wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat.

Koninklijk besluit van 10 november 2009 tot vaststelling van het boekhoudplan van toepassing op de federale Staat en op de gemeenschappen, de gewesten en de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie

Een becommentarieerde lezing van de wet van 22 mei 2003 houdende de organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat door Michel JONET, Auditeur-generaal van Financiën, met de medewerking van Luc MAUDENS, Directeur FOD Budget en Beheerscontrole

Algemene boekhouding voor lokale en provinciale besturen volgens de beleids- en beheerscyclus RUBRIEKEN EN WAARDERINGSREGELS Christophe Vanhee Universiteit Gent Met de medewerking van: Rudi Hellebosch Gewestelijk ontvanger en medewerker Agentschap Binnenlands Bestuur, Jan Leroy Stafmedewerker gemeente- en OCMW-financiën Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, Donald Nuttynck Gewestelijk ontvanger en Geert Mertens Medewerker Agentschap Binnenlands Bestuur

Verordening (EG) Nr. 2223/96 van de Raad van 25 juni 1996 inzake het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen in de Gemeenschap

Informatief document inzake ESR-methodologie Verslag goedgekeurd op 18 mei 2005 in algemene vergadering van het Rekenhof

International Public Sector Accounting Standards, www.ipsasb.org Portaal Belgische Overheid informatie en diensten van de overheid www.belgium.be

Handelingen onderworpen aan btw en vrijstellingen

Betreffende de boekhouding van de ondernemingen Algemeen boekhouden delen 1 en 2 door Herman Van Den Brande Faculteit Economie en

Bedrijfswetenschappen, Bachelor 1ste opleidingsfase 2013-2014 Basiskennis van het bedrijfsbeheer module dubbele boekhouding als beleidsinstrument

Responsable Young Starters Richtlijn 2006/112/EG van de Raad van 28 november 2006 betreffende het

gemeenschappelijke stelsel van belasting over de toegevoegde waarde

Betreffende de geschiedenis van het boekhouden "On the curious historical coincidence of algebra and double-entry bookkeeping."

Foundations of the Formal Sciences. Bringing together Philosophy and Sociology of Science “ door ALbrecht Heeffer; Ed. Karen François, et al.

"Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli." Tijdschrift voor Economie en Management (1994) door L. Lauwers en M. Willekens

short history of Accountants and Accountancy. Door A.H.Woolf