Najwi´ksze atrakcje turystyczne ¸odzi i regionu ∏ódzkiegopdf.polska.travel/docs/pl/lodzkie/hity_pl.pdf · ¸ódzkie - region na szlaku Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia regionu,

Najwi´ksze atrakcjeturystyczne ¸odzii regionu ∏ódzkiego


Województwo ∏ódzkie

PPoollsskkaaPo∏o˝enie i graniceRzeczypospolita Polska le˝y w Europie Ârodkowej. Od zachodu graniczy z Niemcami, od po∏udnia z Czechamii S∏owacjà, od wschodu z Ukrainà i Bia∏orusià, od pó∏noc-nego wschodu z Litwà i Rosjà (obwód kaliningradzki). Prze-wa˝ajàcà cz´Êç granicy pó∏nocnej stanowi wybrze˝e MorzaBa∏tyckiego.

Podstawowe daneObszar o powierzchni 312,7 tys. km2 zamieszkuje ponad38.5 mln ludnoÊci. J´zykiem urz´dowym jest j´zyk polski.God∏em Polski jest bia∏y orze∏ w z∏otej koronie na czerwo-nym tle. Barwami narodowymi sà biel i czerwieƒ. Flag´ narodowà tworzà dwa poziome pasy jednakowej wysokoÊci - górny - bia∏y i dolny - czerwony.

Stolica i podzia∏ administracyjnyStolicà Polski jest Warszawa liczàca oko∏o 1,7 mln miesz-kaƒców. Warszawa le˝y nad Wis∏à, która jest najd∏u˝szà rzekà naszego kraju; jest wa˝nym w´z∏em komunikacyj-nym, zarówno lotniczym, jak kolejowym i drogowym. Innewi´ksze miasta naszego kraju to ¸ódê, Kraków, Wroc∏aw,Poznaƒ, Katowice, Szczecin i Gdaƒsk. Polska dzieli si´ na 16 województw, mniejszymi jednostkami administracyjny-mi sà powiaty i gminy.

Ukszta∏towanie powierzchni, przyrodaPolska jest krajem o urozmaiconej rzeêbie terenu. Wybrze-˝e Ba∏tyku charakteryzuje si´ pi´knymi, piaszczystymi pla˝ami, nierzadko majàcymi charakter klifowy. Na po∏u-dnie od niego rozciàga si´ pas Pojezierzy: Pomorskiego, Ma-zurskiego i Suwalskiego, na który sk∏adajà si´ niezliczone je-ziora, rzeki i kana∏y po∏o˝one wÊród lasów i malowniczychpagórków. Dalej na po∏udnie le˝y pas rozleg∏ych nizin wchodzàcych w sk∏ad Ni˝u Polskiego a dalej pas wy˝yn: Âlàskiej, Krakowsko - Cz´stochowskiej, Ma∏opol-skiej i Lubelskiej oraz obni˝eƒ podkarpackich. Po∏udniowagranica Polski wiedzie grzbietami pasm górskich Karpati Sudetów z najwy˝szymi Rysami (2499 m. n.p.m.) i Ânie˝-kà (1603 m. n.p.m.). W Polsce jak dotàd utworzono 23 par-ki narodowe oraz blisko 120 parków krajobrazowych obej-mujàcych obszary o wybitnych walorach przyrodniczychi krajobrazowych, w tym wybrane pasma górskie, unikato-we doliny rzeczne, kompleksy jezior, fragmenty prastarychpuszcz i niedost´pnych bagien, bogatà flor´ i faun´ oraz ciekawe formy geologiczne.

KlimatPolska le˝y w strefie klimatu umiarkowanego. Ârednie temperatury w sezonie letnim oscylujà wokó∏ 17’C, a w sezonie zimowym oko∏o -4’C. Lata bywajà jednak upalne i suche a zimy - d∏ugie i mroêne.

WWoojjeewwóóddzzttwwoo ∏∏óóddzzkkiieeWojewództwo ∏ódzkie le˝y w centralnej Polsce. Jego powierzchnia wynosi ponad 18 tys. km2, a ludnoÊç - 2,6 mln mieszkaƒców, z czego wi´kszoÊç przypada na ¸ódê i aglomeracj´ ∏ódzkà. Najwi´ksze miasta to ¸ódê - stolica regionu, a nast´pnie Piotrków Trybunalski, Skierniewice, Pabianice, Wieluƒ i Radomsko.

Pó∏nocnà cz´Êç województwa ∏ódzkiego zajmujà fragmentyNizin: Mazowieckiej i Wielkopolskiej, na po∏udniowychkraƒcach dominuje krajobraz wy˝ynny- pó∏nocne fragmen-ty Wy˝yny Krakowsko-Cz´stochowskiej i Wy˝yny Kielecko-Sandomierskiej. G∏ównymi rzekami regionu sà Warta, Pilica i Bzura. Krajobraz cz´Êci nizinnej urozma-icajà sztuczne zbiorniki wodne: Zalew Sulejowski na Pilicyi Zbiornik Jeziorsko na Warcie. Ponad 16% powierzchniwojewództwa zajmujà obszary chronione: 7 parków krajo-brazowych i 88 rezerwatów przyrody, chroniàce ginàce gatunki roÊlin i zwierzàt oraz interesujàce formy ukszta∏to-wania powierzchni.

AUSTRIAPolnisches FremdenverkehrsamtLerchenfelder Strasse 2A-1080 Wientel. (+43 1) 524-71-91-12fax: (+43 1) 524-71-91-20e-mail: [email protected] http://www.poleninfo.at

BELGIAOffice National Polonais de TourismeLouis Schmidtlaan 119 b 51040 Bruxelles / Brusseltel. (+32 2) 740-06-20fax: (+32 2) 742-37-35e-mail: [email protected] http://www.polska-be.com

FRANCJAOffice National Polonais de Tourisme9, rue de la Paix75002 Paristel. (+33 1) 42-44-19-00fax: (+33 1) 42-97-52-25e-mail: [email protected] http://www.tourisme.pologne.net

HISZPANIAOficina Nacional de Turismo de Poloniac/Princesa duplicado of 131028008 Madridtel. (+34) 91-541-48-08 fax: (+34) 91-541-34-23e-mail: [email protected] http://www.visitapolonia.org

HOLANDIAPools Informatiebureau voor ToerismeLeidsestraat 641017 PD Amsterdamtel. (+31 20) 625-35-70tel. (+31 20) 626-02-37fax: (+31 20) 623-09-29e-mail: [email protected] http://www.poleninfo.info

JAPONIAPolish National Tourist OfficeKeio Nishi Shinjuku Minami Bldg 7F3-4-4 Nishi Shinjuku, Shinjuku-kuTokio 160 - 0023tel. (+81 3) 5908 3808fax: (+81 3) 5908 3809E-mail: [email protected] http://www.poland-tourism.jphttp://www.polandkanko.org

NIEMCYPolnisches FremdenverkehrsamtKurfürstendamm 7110709 Berlintel. (+49 30) 21-00-92-0, fax: (+49 30) [email protected] http://www.polen-info.de

ROSJAPredstawitelstwo Polskoj Turisticzeskoj Organizacjiul. Zemlanoj Wal 66/20, ofis 5b109004 Moskwatel. (+7 095) 510 6210fax: (+7 095) 510 6211e-mail: [email protected] http://www.visitpoland.ru

STANY ZJEDNOCZONEPolish National Tourist Office5 Marine View Plaza, Hoboken, NJ 07030 tel. +1-201-420-9910fax: +1-201-584-9153e-mail: [email protected] http://www.polandtour.org

SZWECJAPolska Statens TuristbyraVillagatan 2114 32 Stockholmtel. (+46 8) 21-60-75 fax: (+46 8) 21-04-65e-mail: [email protected] http://www.tourpol.com

W¢GRYLengyel Nemzeti Idegenforgalmi Kepviselet Karoly krt. 111075 Budapesttel. (+36 1) 269-78-09fax: (+36 1) 269-78-10e-mail: [email protected] http://www.polska-tourist.info.hu

WIELKA BRYTANIAPolish National Tourist OfficeWestgate House, West Gate, Level 3London W5 1YYtel./fax: (+ 44 0) 8700 675010tel./fax: (+ 44 0) 8700 675011e-mail: [email protected] http://www.visitpoland.org

W¸OCHYUfficio Turistico PolaccoVia Vittorio Veneto 5400187 Roma RMtel. (+39 06) 482-70-60fax: (+39 06) 481-75-69e-mail: [email protected] http://www.polonia.it

Wydawca: Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa ¸ódzkiego, ul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódê, tel. 0 - 426 385 957, http://www.rotwl.pl, http://www.ziemialodzka.pl, e-mail:[email protected]

Realizacja: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa SAGALARA, ul. Prz´dzalniana 20, 90-034 ¸ódê, tel. 0 - 426 762 676, http://www.sagalara.com.pl, e-mail: [email protected],

Koncepcja wydania II: Piotr Sölle, Tomasz Koralewski

Tekst: Ryszard Bonis∏awski, Iwona Borowiƒska, Anna Koperska, Agnieszka i Tomasz Koralewscy, Piotr Sölle i Tomasz Szwagrzak

Korekta: Ryszard Bonis∏awski, Iwona Borowiƒska, Izabela Nowakowska, Gabriela Prus

Zdjćia: Piotr Bàczyƒski, Zbigniew Bereszyƒski, Ryszard Bonis∏awski, Dariusz Bógda∏, Ariel Ciechaƒski, Andrzej Danowski, Tomasz Dronka, Jacek Foks, Krzysztof Gara, Bogna Hes, Konrad Kaszuba, Gra˝yna Kietla (Rancho Natura Plus), Tomasz M. Kolmasiak, Bogdan Kopania, Agnieszka i Tomasz Koralewscy, Katarzyna Krakowska, Anna Mokrosiƒska, Izabela Nowakowska, W∏odzimierz Ma∏ek, Anna Post, Gabriela Prus, Piotr Sölle, Piotr Wypych, Tomasz Szwagrzak, Dariusz Âmigielski, Pawe∏ Wojtyczko, Micha∏ Zajfert, Chwalis∏aw Zieliƒski, Anna Ziemnicka i Marian Zubrzycki oraz archiwa: Regionalnej Organizacji Turystycznej Województwa ¸ódzkiego, Centrum Fotografii Krajoznawczej PTTK, Grupy „Fabricum“, Urz´du Marsza∏kowskiego w ¸odzi i Urz´du Miasta ¸odzi, Starostw Powiatowych w: Podd´bicach, Sieradzu, Zgierzu, Urz´dów Miast w: Be∏chatowie, Kutnie, Opocznie, Piotrkowie Trybunalskim i Skierniewicach, Powiatowego Centrum Informacji Turystycznej i Strategii Rozwoju w Tomaszowie Mazowieckim, Ma∏ej Liga Baseballa w Kutnie, Hotelu „Stary M∏yn“ w Boles∏awcu oraz Kopalni W´gla Brunatnego - BOT Be∏chatów S.A.

Mapa: Piotr Wypych

Wydawnictwo sfinansowane ze Êrodków Polskiej Organizacji Turystycznej i Urz´du Marsza∏kowskiego w ¸odzi.

Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa ¸ódzkiego dzi´kuje Centrum Fotografii Krajoznawczej PTTK za wydatnà pomoc w przygotowaniu publikacji.

OOÊÊrrooddkkii ZZaaggrraanniicczznnee PPoollsskkiieejj OOrrggaanniizzaaccjjii TTuurryyssttyycczznneejj

wwwwww..ppoollaanndd--ttoouurriissmm..ppll

wwwwww..llooddzz..ppllwwwwww..zziieemmiiaallooddzzkkaa..ppll

RReeggiioonn ∏∏óóddzzkkii

WWaarrsszzaawwaa

¸̧óóddzzkkiiee -- rreeggiioonn nnaa sszzllaakkuuSerdecznie zapraszamy do odwiedzenia regionu, w którym krzy˝ujà si´ drogi z pó∏nocy na po∏udnie i ze wschodu na zachód,regionu do którego jest jednakowo blisko z ka˝dego zakàtka naszego kraju.

Ziemia ¸ódzka ma do zaoferowania liczne atrakcje, które zado-wolà najbardziej wybrednych turystów. Rozleg∏e parki krajobra-zowe, rezerwaty przyrody, urzekajàce doliny rzek Warty i Pilicy,sztuczne zbiorniki wodne Jeziorsko i Sulejowski zachćajà do przyjazdu ka˝dego, kto lubi wypoczynek na ∏onie natury.

W przepi´kny i zró˝nicowany krajobraz województwa ∏ódzkiegowpisane sà niezwykle cenne zabytki architektury - romaƒska archikolegiata w Tumie, dawne opactwa w Sulejowie i Witowie,klasztory w Gidlach, Wielgom∏ynach i Piotrkowie Trybunalskim,koÊcio∏y w Inow∏odzu i Warcie, zamki i ruiny zamków w ¸ćzy-cy, Piotrkowie, Oporowie czy Boles∏awcu, dawne rezydencje magnackie i biskupie w Nieborowie, Walewicach, Wolborzu czySkierniewicach, zabytkowe dwory w O˝arowie i Tubàdzinie, orazró˝norodne przyk∏ady architektury drewnianej, zarówno Êwiec-kiej, ludowej jak i sakralnej. To w∏aÊnie w tych miejscach ukrytajest historia Polski i Ziemi ¸ódzkiej, którà naprawd´ warto poznaç. Dzieje paƒstwa i regionu, które z pewnoÊcià niejedno-krotnie potrafià zadziwiç a nawet zaskoczyç.

Na mi∏oÊników aktywnego wypoczynku czeka na Ziemi ¸ódzkiejrozbudowana sieç szlaków pieszych, rowerowych i konnych. CoÊ dla siebie znajdà tu równie˝ ˝eglarze, kajakarze i mi∏oÊnicywindsurfingu. Turystów i sportowców zaprasza Spa∏a - dawna rezydencja carów i prezydentów Rzeczypospolitej, miejsce polo-waƒ koronowanych g∏ów, a obecnie znany ÊródleÊny kurorti oÊrodek przygotowaƒ olimpijskich.

Regiony historyczne i etnograficzne województwa ∏ódzkiego pie-czo∏owicie kultywujà lokalne tradycje, zwyczaje i obrz´dy. Pr´˝nàdzia∏alnoÊç prowadzà zespo∏y folklorystyczne, kapele Êpiewaczei artyÊci ludowi - Êpiewacy, grajkowie i gaw´dziarze. Wcià˝ ˝ywesà tradycje tkactwa, hafciarstwa i wycinankarstwa. Nadal tworzàtu ludowi rzeêbiarze, kowale i garncarze.

A stolica regionu – ¸ódê? To miasto, które si´ kocha lub nienawi-dzi. Miasto, w którym historia starych fabryk miesza si´ z teraê-niejszoÊcià i nowoczesnoÊcià. To ciàgle ˝ywa lekcja historii, tejdawnej i tej najnowszej, na którà zapraszajà ∏ódzkie muzea – W∏ókiennictwa, Kinematografii, Historii Miasta ¸odzi czy Tradycji Niepodleg∏oÊciowych. ¸ódzkie Muzeum Sztuki to jedno z najstarszych i najbardziej znanych muzeów sztuki nowoczesnej w Europie.

Warto wreszcie przespacerowaç si´ Piotrkowskà - g∏ównà ulicà¸odzi, przy której wznoszà si´ monumentalne pa∏ace dawnych fa-brykantów, secesyjne i eklektyczne kamienice, reprezentacyjnegmachy u˝ytecznoÊci publicznej oraz Êwiàtynie ró˝nych wyznaƒ.Nie sposób nie przysiàÊç choç na chwil´ na ∏aweczce - pomnikuobok zadumanego poety Juliana Tuwima czy pog∏askaç na szcz´-Êcie nos ciàgle notujàcego W∏adys∏awa Reymonta. Warto te˝ zaj-rzeç do pobliskiego Pa∏acu Poznaƒskich lub zwiedziç „Ksi´˝yM∏yn” - rozleg∏y kompleks przemys∏owo - rezydencjonalny Scheiblerów a potem odpoczàç w cieniu kawarnianego ogródka lub napiç si´ piwa w jednym z setek ∏ódzkich pubów.

Ziemia ¸ódzka to region „na szlaku” dysponujàcy zró˝nicowanàbaza noclegowà. Mo˝na zatrzymaç si´ w jednym z licznych luk-susowych hoteli, wynajàç domek letniskowy czy pokój w gospo-darstwie agroturystycznym, zatrzymaç si´ w domu wycieczko-wym lub w schronisku m∏odzie˝owym, wreszcie rozbiç namiotlub ustawiç przyczep´ campingowà. To region, który naprawd´warto odwiedziç!!!

SSeerrddeecczznniiee zzaapprraasszzaammyy

11

www.lodz.pl

Ulica Piotrkowska powsta∏a w miejsce traktu wiodàcego do PiotrkowaTrybunalskiego, który w XIX wieku stanowi∏ oÊ zabudowy i rozwojumiasta. DziÊ ulica ta, potocznie zwana „Pietrynà” nadal jest kr´gos∏upem¸odzi. To wed∏ug niej zwykle okreÊla si´ po∏o˝enie poszukiwanychmiejsc. Spacerujàc po niej mo˝emy odwiedziç ponad 100 pubów i restau-racji otwartych do bia∏ego rana. To tu znalaz∏y swe miejsce markowesklepy, a w sezonie letnim kolorowe ogródki gastronomiczne, które zachćajà do odpoczynku.

Poruszajàc si´ wzd∏u˝ „Pietryny” mo˝na skorzystaç z rikszy lubturystycznego „trambusa” w stylu retro. Po drodze warto podnieÊçg∏ow´ i podziwiaç pi´kne, odnowione kamienice b´dàce Êwiadkami historii miasta. Polecamy szczególnie budynek Hotelu „Grand“ z 1888 roku ze stylowà restauracjà, dawny pa∏ac - dom bankowy Maksymiliana Goldfedera (nr 77) kamienic´ z pomnikiem Jana Guten-berga w fasadzie (nr 86) czy secesyjny budynek „Esplanady” (nr 100a).

Dawny pa∏ac Juliusza Heinzla (nr 104) to obecnie siedziba Urz´duMiasta ¸odzi i w∏adz województwa, przed którà znajduje si´ jeden z najbardziej charakterystycznych ∏ódzkich pomników - tzw. ¸aweczkaTuwima. Pod numerem 137/139 stoi pa∏ac Juliusza Kindermanna z weneckà mozaikà na fasadzie. Bocznà Êcian´ kamienicy pod numerem152 zdobi najwi´ksze w Polsce Êcienne graffiti.

Interesujàce sà równie˝ inne pomniki uliczne: Trzech Fabrykantów przynr 32, kuferek W∏adys∏awa Reymonta - nr 137, czy fortepian ArturaRubinsteina przy kamienicy, w której mieszka∏ s∏ynny muzyk (nr 78). Oryginalny w swoim za∏o˝eniu jest Pomnik ¸odzian Prze∏omu Tysiàcleci,który stworzony zosta∏ z ponad 13 tysićy kostek z wygrawerowanyminazwiskami ∏odzian ca∏kiem nieznanych, jak i s∏awnych. Z kolei przedHotelem Grand znajduje si´ ∏ódzka Aleja Gwiazd z najs∏ynniejszyminazwiskami polskiej kinematografii. Na placu Jana Paw∏a II stoi najbardziejmonumentalna budowla sakralna ̧ odzi - archikatedra p. w. Êw. Stanis∏awaKostki. Jej wie˝a si´ga ponad 100 metrów wysokoÊci.

Na „Pietrynie” majà miejsce festyny, jarmarki, happeningi artystyczneoraz zawody sportowe. Najbardziej znanym festynem jest Âwi´to ¸odzi,odbywajàce si´ ka˝dego roku w maju. Mo˝na wówczas obejrzeç wyst´pyzespo∏ów muzycznych, pos∏uchaç ulicznych grajków, skosztowaçlokalnych przysmaków, kupiç pamiàtki oraz spotkaç znanych ∏odzian.

Ulica Piotrkowska otrzyma∏a certyfikat Polskiej OrganizacjiTurystycznej jako Najlepszy Produkt Turystyczny roku 2005.

CCeennttrruumm IInnffoorrmmaaccjjii TTuurryyssttyycczznneejj ww ¸̧ooddzziiul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódê tteell../fax:: 0 - 426 385 955, tteell.. 0 - 426 385 956 ee--mmaaiill:: [email protected]

BBiiuurroo PPrroommooccjjii,, TTuurryyssttyykkii ii WWssppóó∏∏pprraaccyy zz ZZaaggrraanniiccàà UUrrzz´́dduu MMiiaassttaa ¸̧ooddzzii ul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódê tteell.. 0 - 426 384 476, ffaaxx:: 0 - 426 384 089 ee--mmaaiill:: [email protected], www.uml.lodz.pl (PL, ENG)

i

UUlliiccaa PPiioottrrkkoowwsskkaa

www.lodz.pl

KKoomm

pplleekkssyy ffaabbrryycczznnoo--rreezzyyddeennccjjoonnaallnnee Dawne imperium Poznaƒskiego

¸ódê

Muzeum Historii Miasta ¸odzi ul. Ogrodowa 15, 91-065 ¸ódê tel. 0 - 426 540 323, 0 - 426 540 082 www.poznanskipalace.muzeum-lodz.pl (PL, ENG) CCzzyynnnnee:: pn - nieczynne, wt. 10.00-16.00, Êr. 14.00-18.00, czw. 10.00-16.00,pt. - nd. 10.00-14.00. W niedziel´ wejÊcie bezp∏atne (dla turystów indywidualnych)

Centrum Informacji Turystycznej w ¸odzi ul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódê tteell..//ffaaxx:: 0 - 426 385 955, tteell.. 0 - 426 385 956 ee--mmaaiill:: [email protected]

i ii

Poczàtek imperium przemys∏owemu Izraela Kalmanowicza Poznaƒskiego (1833-1900) da∏a manufaktura za∏o˝ona przez ojca Izraela, Kalmana w 1862 r. Sam kompleks przemys∏owy Poznaƒskiego powstawa∏ w latach 1872-92. W efekcie powsta∏a jedyna, tak du˝a fabryka∏ódzka ulokowana na zwartym, prawie 100 hektarowym terenie, przy ulicy Ogrodowej. W 1878 r. stanà∏ najbardziej imponujàcy budynek kompleksu - pićiokondygnacyjna prz´dzalnia bawe∏ny o d∏ugoÊci 170 m À, wzniesiona z nieotynkowanej czerwonej ceg∏y Ã.Obok powsta∏ okaza∏y Pa∏ac Poznaƒskich Õ- najwi´ksza rezydencja fabrykancka w Europie a dziÊ siedziba Muzeum Historii Miasta ¸odzi.

Poznaƒski, zapytany wczeÊniej, w jakim stylu chcia∏by mieç zbudowany pa∏ac, odpowiedzia∏: „Mnie staç na wszystkie style!” - i to fakt.Secesyjna klatka prowadzi bowiem wprost do neobarokowej jadalni i sali balowej a w wystroju wykorzystano tak˝e liczne motywy antycz-ne i ˝ydowskie. DziÊ w pa∏acu - muzeum zobaczyç mo˝na wystawy dotyczàce dziejów ¸odzi, a takze gabinety poÊwićone znanym ∏odzia-nom: J. Tuwimowi, J. Kosiƒskiemu, K. Dedeciusowi, J. Karskiemu, A. Tansmanowi, A. Rubinsteinowi oraz W∏. Reymontowi.

Âwiat pozna∏ imperium Poznaƒskiego w 1972 r. dzi´ki A. Wajdzie i jego filmowej ekranizacji powieÊci W∏. Reymonta „Ziemia Obiecana”nominowanej do „Oscara“. Obecnie kompleks fabryczny zaadaptowano na centrum rozrywki i handlu „Manufaktura”. Inwestor na po-wierzchni 27 ha w centrum miasta stworzy∏ ogromny kompleks handlowo-rozrywkowy otaczajàcy olbrzymi rynek - nowe centrum ¸odzi.

W królestwie Geyerów, Grohmanów i Scheiblerów¸ódê

Oddzia∏ Muzeum Sztuki w ¸odzi - Rezydencja „Ksi´˝y M∏yn” ul. Prz´dzalniana 72, 90-338 ¸ódê tel. 0 - 426 749 698, e-mail: [email protected], www.muzeumsztuki.lodz.pl (PL, ENG) Godziny otwarcia: pn. - nieczynne, wt. 10.00-16.30, Êr. 12.00-17.00 (wst´p bezp∏atny), czw. 12.00-19.00, pt. 12.00-17.00, so. -nd. 11.00-16.00

Na po∏udniowy wschód od centrum ¸odzi znajduje si´ rozleg∏a dzielnica fabryczno-mieszkalna, stworzona od podstaw przez Geyerów,Grohmanów i Scheiblerów. To tu - przy ulicy Tymienieckiego stoi najstarszy zak∏ad przemys∏owy miasta, zwany Bielnikiem Kopischa(1826). Nieopodal, przy Piotrkowskiej wznosi si´ „Bia∏a Fabryka“ Ludwika Geyera (1835-39) - wówczas jeden z najnowoczeÊniejszych za-k∏adów przemys∏owych w Europie À, w którym uruchomiono pierwszà w ¸odzi maszyn´ parowà. Dzisiaj mieÊci si´ tu Centralne MuzeumW∏ókiennictwa z kolekcjà wspó∏czesnej tkaniny artystycznej oraz zabytkowymi maszynami w∏ókienniczymi. Od 1972 roku Muzeum to jestwspó∏organizatorem Mi´dzynarodowego Triennale Tkaniny, najstarszej i najwi´kszej imprezy tego typu na Êwiecie.

W´drujàc w stron´ Ksi´˝ego M∏yna zobaczyç mo˝na typowy, niewielki dom rzemieÊlniczy (ul. Tylna) z najwczeÊniejszego okresu roz-woju ¸odzi. Zamiesza∏ w nim Traugott Grohman, protoplasta rodu Grohmanów z pochodzenia Saksoƒczyk, który przyby∏ do ¸odziw 1841 r. Na przeciw stoi pa∏ac Ludwika Grohmana, a za nim niewielki park wchodzàcy w sk∏ad kompleksu.

Ulica Targowa doprowadzi nas do niepowtarzalnej bramy fabrycznej, zwanej „beczkami grohmanowskimi“ a dalej do ogromnego kom-pleksu zak∏adów Karola Wilhelma Scheiblera na Ksi´˝ym M∏ynie. Kompleks tworzà: monumentalna prz´dzalnia, remiza stra˝y po˝arnejÃ, stacja kolejowa, szpital, szko∏a, sklepy, folwark, domy robotnicze i otoczona ogrodem rezydencja Edwarda Herbsta Õ. Pa∏ac K. W. Sche-iblera mieÊci dziÊ Muzeum Kinematografii (patrz: Holly∏ódê) a rezydencja Herbsta jest siedzibà oddzia∏u ∏ódzkiego Muzeum Sztuki.

„Manufaktura“ - Punkt InformacyjnyBudynek Galerii Handlowej (wejÊcie od strony rynku)tteell.. 0 - 426 649 289ee--mmaaiill:: [email protected], www.manufaktura.com (PL, ENG)

Centralne Muzeum W∏ókiennictwa ul. Piotrkowska 282, 93-034 ¸ódê, tel./fax: 0 - 426 843 355, tel. 0 - 426 846 142 e-mail: [email protected], www.muzeumwlokiennictwa.pl (PL, ENG) Godziny otwarcia: wt. - Êr., pt. 9.00-17.00, czw. 11.00-19.00, so - nd.: 11.00-16.00 W czwartki wst´p wolny.

ii

¸̧óóddêê

¿¿ ¡¡ ¬¬

¡¡¿¿ ¬¬

33

44

www.lodz.pl

PPaa∏∏aa

ccee ii

rreezzyy

ddeenncc

jjeePa∏ace Ziemi Obiecanej¸ódê

Akademia Muzyczna (Pa∏ac Karola Poznaƒskiego)ul. Gdaƒska 32, 90-716 ¸ódê, tel. 0 - 426 336 952 e-mail: [email protected], www.amuz.lodz.pl (PL, ENG, GER)Uwaga: przed zwiedzaniem nale˝y uzyskaç zgod´ w∏adz Akademii Muzycznej

Muzeum Sztuki (Pa∏ac Maurycego Poznaƒskiego)ul. Wićkowskiego 36, 90-734 ¸ódê, tel. 0 - 426 339 790, fax. 0 - 426 329 941e-mail:[email protected], www.muzeumsztuki.lodz.pl (PL, ENG) Godziny otwarcia: poniedzia∏ek - nieczynne, wtorek 10.00-17.00, Êroda 11.00-17.00, czwartek 12.00-19.00 (wst´p bezp∏atny), piàtek 11.00-17.00, sobota - niedziela 10.00-16.00

ii

¸ódzkie fabryki by∏y monumentalnymi gmachami z czerwonej ceg∏y. Przyfabryczne osiedla robotnicze projektowano w monotonnym,koszarowym stylu. Pa∏ace fabrykanckie natomiast mia∏y wyszukanà, subtelnà lub monumentalnà form´ architektonicznà . Stosowanotu formy w∏oskiego renesansu, baroku i bogatà dekoracj´ eklektycznà. Wn´trza wype∏nia∏y przedmioty sprowadzane z Europy Zachodniej. Âciany obijano ozdobnymi tkaninami, wyk∏adano boazeriami, p∏ytkami ceramicznymi lub lustrami a sufity zdobiono alegorycznymi malowid∏ami plafonowymi. Niekiedy w przestrzeni pa∏acowej urzàdzano ogród zimowy, a poza nià ogród spacerowy,gdzie dominujàcym elementem architektonicznym by∏a fontanna z bogatà dekoracjà.

Do najciekawszych przyk∏adów takich budowli nale˝y pa∏ac Karola Poznaƒskiego (ul. Gdaƒska 32). Stylem nawiàzuje do renesan-su florenckiego, stàd nagromadzenie pilastrów, rustykowanie elewacji, dekoracyjnoÊç bry∏y, tralkowe balustrady i fantazyjne zwieƒ-czenie okien w naro˝nym ryzalicie À. DziÊ pa∏ac jest siedzibà ∏ódzkiej Akademii Muzycznej. Niedaleko stoi pa∏ac Maurycego Poznaƒ-skiego (ul. Wićkowskiego 36). Rytmiczne podzia∏y Êcian, kolumny pomi´dzy oknami, boniowane naro˝niki, wykusze, balkony, ba-lustrady, fantazyjne ornamenty oraz pi´kne witra˝e wywierajà ogromne wra˝enie Ã. DziÊ mieÊci si´ tu ∏ódzkie Muzeum Sztuki s∏ynà-ce z unikalnej kolekcji sztuki awangardowej. Ciekawym kompleksem jest równie˝ pa∏ac i park Biedermannów Õ.

Stolica polskiej secesji¸ódê

Centrum Informacji Turystycznej w ¸odzi ul. Piotrkowska 87 90-423 ¸ódê tel./fax: 0 - 426 385 955, tel. 0 - 426 385 956 e-mail: [email protected]

Miejska Galeria Sztuki ul. Wólczaƒska 31, 90-607 ¸ódêtel. 0 - 426 327 995, 0 - 426 322 416, e-mail: [email protected], www.miejskagaleria.lodz.pl (PL) Galeria czynna: wt. - Êr. 11.00-17.00 czw. 11.00-18.00 (wst´p bezp∏atny), pt. 11.00-17.00; so. - nd. 11.00-16.00

i i

¸ódê nazywana jest stolicà polskiej secesji. To tu, przy ulicy Wólczaƒskiej 31/33 stoi willa Leopolda Kindermanna, wzniesiona w 1903 r. wed∏ug projektu Gustawa Landaua-Gutentegera, uwa˝ana za najpiekniejszy przyk∏ad budowli secesyjnej w Polsce À. Malow-nicza bry∏a budynku pozbawionego symetrii zwieƒczona jest wysokim dachem. Udanie po∏àczono ró˝ne materia∏y budowlane i faktu-ry tynków. Elewacj´ pokrywa bogata dekoracja secesyjna - odnajdziemy tu stylizowane kwiaty, pnie drzew, zwierz´ta i owoce. Oknaklatki schodowej i salonu muzycznego wype∏niajàc wielobarwne, secesyjne witra˝e. Obecnie willa jest siedzibà Miejskiej Galerii Sztuki.

Na szczególne wyró˝nienie zas∏uguje równie˝ dawny dom handlowy Schmechela i Rosnera, wzniesiony w 1909 r. a mieszczàcy dziÊrestauracj´ „Esplanada“ (ul. Piotrkowska 100a). Budowla zaskakuje lekkoÊcià formy. Poszczególne kondygnacje (druga z pot´˝nymoknem na ca∏à szerokoÊç) zdobione sà secesyjnymi ornamentami w kszta∏cie liÊci i kwiatów. Wystrój ca∏oÊci wzbogaca kuta balustradaoraz odtworzony motyw kaduceusza Õ. Warto równie˝ zobaczyç will´ Reinholda Richtera (ul. Skorupki 6) wzniesionà w 1904 r.wed∏ug projektu I. Stebelskiego. Ka˝da jej elewacja jest rozwiàzana odmiennie. WÊród dominujàcych dekoracji neorenesansowych mo˝-na dostrzec tu równie˝ detale secesyjne. Dekoracyjny portal i westybul nawiàzujà charakterem do dawnych siedzib szlacheckich, a ja-sny hall i salony wprowadzajà w atmosfer´ secesji Ã.

¸̧óóddêê

¿¿ ¡¡ ¬¬

¿¿ ¡¡ ¬¬

www.lodz.pl

MMiiaassttoo cczztteerreecchh kkuullttuurr

ÂÂladami ˚ydów ∏ódzkich¸ódê

Biuro Promocji, Turystyki i Wspó∏pracy z Zagranicà Urz´du Miasta ¸odzi ul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódê tel. 0 - 426 384 476, fax: 0 - 426 384 089 e-mail: [email protected], www.uml.lodz.pl (PL)

Gmina Wyznaniowa ˚ydowska w ¸odzi ul. Pomorska 18, 91-416 ¸ódê tel. 0 - 426 320 427, fax. 0 - 426 335 156 e-mail: [email protected]

Fundacja Monumentum Iudaicum Lodzense ul. Pomorska 18, 91-416 ¸ódê tel. 0 - 426 397 233e-mail: [email protected], www.lodzjews.org(PL, ENG, GER, ESP, FRA, HEB, PORT, SVE)

i i i

WÊród wielu grup narodowoÊciowych dawnej ¸odzi, ˚ydzi byli tà którà nap∏yn´∏a do miasta najwczeÊniej. Liczba ˚ydów w ciàgu XIX w.wzros∏a z kilkuset osób do ponad 200 tys. SpoÊród ∏ódzkich ˚ydów wywodzili si´ wielcy fabrykanci (I. K. Poznaƒski, M. Silberstein, St. Jarociƒski i O. Kon), kupcy, bankierzy, architekci (D. Lande i G. Landau-Gutenteger), pisarze (J. Tuwim i J. Kosiƒski) i inni.

Warto zobaczyç siedzib´ ∏ódzkiej gminy ˝ydowskiej (ul. Pomorska 18) À, uratowanà cudem synagog´ Wolfa Reichera (ul. Rewolucji1905 r. 28) oraz nowy cmentarz ˝ydowski (ul. Bracka 40) utworzony w 1892 r. - najwi´ksza (41 ha) nekropolia wyznania moj˝eszowegow Europie Ã. Pochowanych jest tu ok. 230 tys. ˚ydów, którzy wspó∏tworzyli histori´ „Ziemi Obiecanej“. Mimo zniszczeƒ przetrwa∏o tu(wg ro˝nych danych) od 160 do 200 tys. grobów i ok. 70 tys. nagrobków. Warto zwróciç uwag´ na mauzoleum rodzinne Izraela Poznaƒ-skiego oraz grobowce rodzin fabrykanckich Prussaków i Silbersteinów. CzeÊcià cmentarza jest tzw. „pole gettowe“.

Przez gehenn´ ∏ódzkiego getta zlokalizowanego w pó∏nocnej cz´Êci miasta przesz∏o 200 tysićy ˚ydów nie tylko z ¸odzi, ale te˝ z innych krajów. DziÊ histori´ „Litzmannstadtghetto“ poznaç mo˝na podà˝ajàc szlakiem turystycznym, który rozpoczyna si´ na Rynku Ba∏uckim a koƒczy na Stacji Radegast Õ, skàd odje˝d˝a∏y transporty ˚ydów w kierunku obozów koncentracyjnych w Che∏mnie i OÊwi´-cimiu. W´drówk´ tym szlakiem u∏atwia mapa oraz przewodnik dost´pny dla turystów w Centrum Informacji Turystycznej w ¸odzi.

¸ódzcy Niemcy¸ódê

PTTK, Oddzia∏ im J. Czeraszkiewicza w ¸odziul. Wigury 12 a, 90 - 301 ¸ódêtel. 0 - 426 361 509, fax. 0 - 426 368 764e-mail: [email protected], http://lodz.pttk.plGrupa Fabricum s.c.ul. Wigury 7 lok. 44, 90 - 302 ¸ódêtel./fax: 0 - 42 / 636 28 25e-mail: [email protected], www.fabricum.pl


i

i

iBiuro Promocji, Turystyki i Wspó∏pracy z Zagranicà Urz´du Miasta ¸odzi ul. Piotrkowska 87, 90-926 ¸ódê tel. 0 - 426 384 476, fax: 0 - 426 384 089 e-mail: [email protected], www.uml.lodz.pl (PL)

i

W latach 30. XIX wieku do ̧ odzi zacz´li masowo przybywaç niemieccy r´kodzielnicy, przede wszystkim tkacze i sukiennicy. Pierwsza prz´-dzalnia bawe∏ny Christiana Wendischa rozpocz´∏a produkcj´ w 1827 r., kolejnà w 1828 r. uruchomi∏ Ludwik Geyer. Poczàtek lat pi´çdzie-siàtych XIX wieku to nowy etap rozwoju ∏ódzkiego przemys∏u zwiàzany z budowà imperium Karola Scheiblera. Wraz z rozkwitem prze-mys∏u tekstylnego majàtki przyby∏ych do ¸odzi fabrykantów powi´ksza∏y si´. Zacz´to budowaç coraz okazalsze fabryki i pa∏ace, które dziÊsk∏adajà si´ na dziedzictwo wielokulturowej ¸odzi. To g∏ównie dzi´ki Niemcom i ˚ydom ¸ódê sta∏a si´ „polskim Manchesterem“.

Szlak turystyczny obejmujàcy budynki wznoszone przez przemys∏owców niemieckiego pochodzenia: Scheiblera, Schweikerta, Geyera,Grohmana czy Heinzla, a tak˝e koÊcio∏y ewangelickie oraz budynki u˝ytecznoÊci publicznej, dawne niemieckie teatry i szko∏y, ma za zada-nie przybli˝yç turystom odwiedzajàcym ¸ódê, histori´ miasta i jego niemieckich mieszkaƒców.

Do wyró˝niajàcych si´ obiektów le˝àcych na tym szlaku, oprócz kompleksu przemys∏owo - rezydencjonalnego K. Scheiblera i „Bia∏ej Fabryki“ Ludwika Geyera, nale˝à: pa∏ac Juliusza Heinzla (dziÊ siedziba Urz´du Miasta ¸odzi À), pa∏ac Schweikertów (dziÊ: Instytut Euro-pejski Õ) oraz trzy Êwiatynie ewangelickie z najbardziej monumentalnym i jedynym, wykorzystywanym zgodnie z pierwotnym przeznacze-niem koÊcio∏em ewangelickim Êw. Mateusza Ã (ul. Piotrkowska 283).

¸̧óóddêê

¿¿ ¡¡ ¬¬

¿¿ ¡¡ ¬¬

55

66

www.lodz.pl

MMiiaa

ssttoo

cczzttee

rreecchh

kkuull

ttuurr

Z cyrylicà w tle¸ódê


i Biuro Promocji, Turystyki i Wspó∏pracy z Zagranicà Urz´du Miasta ¸odzi ul. Piotrkowska 87, 90-926 ¸ódê tel. 0 - 426 384 476, fax: 0 - 426 384 089 e-mail: [email protected], www.uml.lodz.pl

i

W historii rozwoju ∏ódzkiego przemys∏u Rosjanie nie odegrali wprawdzie wielkiego znaczenia ale do dziÊ na terenie ¸odzi zachowa∏y si´liczne zabytki zwiàzane z obecnoÊcià rosyjskà w czasach zaborów. Nale˝à do nich g∏ównie cerkwie i kaplice prawos∏awne, budynkidawnych instytucji rosyjskich (np. dawne banki) oraz zachowane zabytki sztuki nagrobnej na ∏ódzkich cmentarzach.

Niewàtpliwie najbardziej znanym obiektem jest prawos∏awna cerkiew katedralna pw. Aleksandra Newskiego À zaprojektowana przezHilarego Majewskiego (róg ul. Kiliƒskiego i ul. Narutowicza) a wzniesiona staraniem komitetu budowy, w sk∏ad którego weszli - co cieka-wostka - równie˝ najwi´ksi fabrykanci innych wyznaƒ: Izrael Poznaƒski oraz Karol Wilhelm Scheibler. Âwiàtynia w stylu neobizantyjskimwzniesiona na planie oÊmiokàta z kopu∏à w centrum i niewysokà wie˝à w fasadzie ma charakterystyczny dla prawos∏awia wystrój wn´trza:wspania∏y sprowadzony z Petersburga ikonostas, Êciany ozdobione starymi ikonami i krzy˝ami procesyjnymi z XVII - XVIII stulecia.

Kilkaset metrów dalej, nieco na uboczu (ul Piramowicza) stoi cerkiew Êw. Olgi (1898), która by∏a niegdyÊ cz´Êcià prawos∏awnego sie-rociƒca a w pobli˝u Starego Cmentarza - dawna cerkiew garnizonowa p.w. Êw. Aleksego Ã wzniesiona dla potrzeb stacjonujàcego w ¸odziw czasach zaborów pu∏ku armii carskiej (ul. Êw. Jerzego), wykorzystywana tak˝e jako uje˝d˝alnia koni. Z kolei w obr´bie prawos∏awnejkwatery cmentarza na Do∏ach (ul. Telefoniczna) wznosi si´ kaplica cmentarna pw. ZaÊnićia NajÊwi´tszej Marii Panny Õ.

Stary Cmentarz - „∏ódzkie Powàzki“¸ódê


i Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem przy ulicy Ogrodowej w ¸odziAdres do korespondencji: ul. Wigury 12a (PTTK)90-301 ¸ódê

Stary Cmentarz jest miejscem pochówku katolików, protestantów i wyznawców prawos∏awia. Odnaleêç tu mo˝na wspania∏e mauzolea,grobowce i nagrobki tych, którzy tworzyli wielkoÊç ¸odzi przemys∏owej. Wi´kszoÊç najcenniejszych obiektów znajduje si´ w cz´Êci prote-stanckiej - protestanci bowiem byli najzamo˝niejszà i grupà wÊród ∏ódzkich przemys∏owców, kupców, przedsi´biorców i miejscowej inte-ligencji. Najcenniejszym zabytkiem tej cz´Êci cmentarza jest neogotyckie mauzoleum Karola Scheiblera i jego rodziny Ã.

Katolicka cz´Êç cmentarza, poza eklektycznym mauzoleum Juliusza Heinzla i jego rodziny À, jest znacznie skromniejsza od protestanc-kiej, a znajdujàce si´ tu nagrobki majà mniejszà wartoÊç artystycznà. Bezdyskusyjne jest jednak jej znaczenie historyczne - odnaleêç tu bo-wiem mo˝na liczne mogi∏y przedstawicieli polskiej inteligencji, bohaterów powstania styczniowego 1863-64, rewolucji 1905-07, bohate-rów wojny polsko - bolszewickiej 1919-21 i drugiej wojny Êwiatowej 1939-45.

Najmniejszà cz´Êcià nekropolii jest stary cmentarz prawos∏awny. Spocz´li tu przedstawiciele spo∏ecznoÊci rosyjskiej mieszkajàcej w ¸odzi od po∏owy XIX wieku, g∏ównie urz´dnicy, policjanci i wojskowi, których nagrobki sà zwykle skromne. Na tym tle wyró˝nia si´ ka-plica grobowa Goj˝ewskich Õ, usytuowana na granicy z cz´Êcià katolickà cmentarza. Co ciekawe - po stronie prawos∏awnej spoczywa Goj-˝ewski, a po stronie rzymskokatolickiej – jego ˝ona Aleksandra, która by∏a katoliczkà.

i

¸̧óóddêê

PTTK, Oddzia∏ im J. Czeraszkiewicza w ¸odziul. Wigury 12 a, 90 - 301 ¸ódêtel. 0 - 426 361 509, fax. 0 - 426 368 764e-mail: [email protected], http://lodz.pttk.plGrupa Fabricum s.c., ul. Wigury 7/44, 90 - 302 ¸ódêtel./fax: 0 - 42 / 636 28 25e-mail: [email protected], www.fabricum.pl

i

i

PTTK, Oddzia∏ im J. Czeraszkiewicza w ¸odziul. Wigury 12 a, 90 - 301 ¸ódêtel. 0 - 426 361 509, fax. 0 - 426 368 764e-mail: [email protected], http://lodz.pttk.plGrupa Fabricum s.c.ul. Wigury 7 lok. 44, 90 - 302 ¸ódêtel./fax: 0 - 42 / 636 28 25e-mail: [email protected], www.fabricum.pl

i

i

¿¿ ¡¡ ¬¬

¿¿ ¡¡ ¬¬

www.lodz.pl

KKuullttuurraa ii ww

yyppoocczzyynneekk

i

i

Miasto zieleni¸ódê

Ogród Botaniczny ul. Krzemieniecka 36/38, 94-303 ¸ódê tel. 0 - 426 884 420, 0 - 426 - 884 491, fax. 0 - 426 884 414 Palmiarnia ul. Al. J. Pi∏sudskiego 61, 90-329 ¸ódê tel. 0 - 426 749 665e-mail: [email protected] www.ogr-botaniczny.strefa.pl (PL, ENG)

i Lunapark ¸ódzkiul. Konstantynowska 3/5tel. 0 - 426 339 951tel. kom. 0 - 501 778 906www.lunapark.lodz.pl

iMiejski Ogród Zoologiczny ul. Konstantynowska 8/1093-303 ¸ódê tel. 0 - 426 327 579, fax: 0 - 426 329 290 e-mail: [email protected], www.zoo.lodz.pl (PL)

Mimo wielkomiejskiego charakteru ̧ ódê oferuje turystom dziesiàtki zakàtków pe∏nych zieleni. Najcz´Êciej odwiedzanym miejscem jest parkna Zdrowiu. Tu znajduje si´ Miejski Ogród Zoologiczny À, prezentujàcy ˝ycie egzotycznych zwierzàt z ca∏ego Êwiata oraz ∏ódzki Luna-park. Atrakcj´ ZOO stanowià du˝e drapie˝niki, gady i ryby akwariowe, a Lunapark Ã jest doskona∏ym miejscem zabawy dla mieszkaƒcówmiasta. Po∏o˝ony w pobli˝u Ogród Botaniczny swoimi bogatymi zbiorami roÊlin przyciàga turystów z ca∏ego regionu i nie tylko. Przecu-downe, kolorowe i pachnàce okazy czekajà na odwiedzajàcych w ogrodzie japoƒskim, alpinarium, czy dziale roÊlin ozdobnych.

W nowoczesnej Palmiarni znajdujàcej si´ na skraju Parku èródliska hodowane i eksponowane sà roÊliny ze strefy tropikalnej, kaktusy i in-ne sukulenty. Zwiedzajàcych oczaruje widok licznych roÊlin egzotycznych, a prawdziwà pere∏kà jest tu unikalna kolekcja ponad 120-letnichpalm, które zdobi∏y niegdyÊ rezydencje carskich urz´dników, a w latach mi´dzywojennych by∏y przechowywane w miejskich szklarniach.

W obr´bie miasta znajduje si´ tak˝e Las ¸agiewnicki - najwi´kszy las miejski w Polsce (ponad 12 km2) oferujàcy szereg mo˝liwoÊci ak-tywnego wypoczynku. Wytyczono tu sieç szlaków pieszych i rowerowych, a nawet tras dla mi∏oÊników jazdy konnej. Na Rudzkiej Górzew dzielnicy Ruda Pabianicka znajduje si´ nowoczesny tor saneczkowy o d∏ugoÊci 580 metrów Õ.

Muzea i galerie¸ódê

OÊrodek Promocji i Informacji Kulturalnej¸odzkiego Domu Kulturyul. Traugutta 18, 90-113 ¸ódêtel: 0 - 426 337 299fax: 0 - 426 339 902e-mail: [email protected]

Centrum Informacji Kulturalnej w ¸odzi ul. Narutowicza 20/22, 90-135 ¸ódê tel. 0 - 426 339 221e-mail: [email protected]

¸ódzkie muzea to z regu∏y du˝e placówki o randze ogólnopolskiej, majàce swoje siedziby g∏ównie w zabytkowych obiektach pochodzàcychz XIX lub poczàtków XX w. i mogàce poszczyciç si´ unikatowymi zbiorami. Podejmowane przez nie dzia∏ania artystyczne i badanianaukowe sprawiajà ˝e zajmujà one wa˝ne miejsce na mapie kulturalnej i naukowej Polski.

Muzeum Historii Miasta ¸odzi À powo∏ane do ˝ycia w 1975 r., skupia swojà dzia∏alnoÊç na zagadnieniach historii, sztuki, architekturyi urbanistyki, a tak˝e muzyki, literatury, teatru, filmu i sportu. W Muzeum mieszczàcym si´ w pa∏acu Izraela Poznaƒskiego obejrzeç mo˝nam.in. wystawy sta∏e poÊwićone dziejom wielokulturowej i przemys∏owej ¸odzi, tradycjom ˝ydowskim oraz wielkim ¸odzianom.

¸ódzkie Muzeum Sztuki Ã istniejàce od 1930 r. jest znane i cenionym na ca∏ym Êwiecie. Zobaczyç tu mo˝na prace m.in. takich s∏aw jakMax Ernst czy Pablo Picasso oraz artystów polskiej awangardy: W∏adys∏awa Strzemiƒskiego, Katarzyny Kobro i Henryka Sta˝ewskiego.Zbiory podzielone sà na dzia∏y: Sztuki Polskiej, Sztuki Obcej, Nowoczesnej Grafiki i Rysunku, Fotografii i Technik Wizualnych i in.

Na terenie ¸odzi dzia∏ajà równie˝: Centralne Muzeum W∏ókiennictwa Õ (jedyne w Polsce), Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne,Muzeum Kinematografii, Muzeum OÊwiaty ¸ódzkiej, Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu ¸ódzkiego, Muzeum Tradycji Niepodleg∏oÊ-ciowych, Muzeum Geologiczne, Muzeum Ksià˝ki Artystycznej, Muzeum Archidiecezji ¸ódzkiej oraz Muzeum Zabawek.

i i Centrum Informacji Turystycznej w ¸odzi ul. Piotrkowska 87 90-423 ¸ódê tel./fax: 0 - 426 385 955, tel. 0 - 426 385 956 e-mail: [email protected]

i

¸̧óóddêê

¿¿ ¡¡ ¬¬

¿¿ ¡¡ ¬¬

77

88

www.lodz.pl

KKuull

ttuurraa

ii ww

yyppoocc

zzyynnee

kkHolly∏ódê¸ódê

¸ódzkie Centrum Filmowe (d. Wytwórnia Filmów Fabularnych)ul ¸àkowa 29, 90 - 554 ¸ódêtel. 0 - 426 395 601, 0 - 426 395 629, tel. / fax. 0 - 426 360 487e-mail: [email protected], http://www.lcf.pl (PL)Zwiedzanie po wczeÊniejszym uzgodnieniu

iFestiwal Cammerimage (Fundacja Tumult) Rynek Nowomiejski 28, 87-100 Toruƒ tel./fax. 0 - 566 210 019e-mail: [email protected], www.camerimage.pl (PL, ENG) Termin: listopad-grudzieƒ

i Muzeum Kinematografii Plac Zwyci´stwa 1, 90-312 ¸ódê tel. 0 - 426 740 957, fax. 0 - 426 749 006 e-mail [email protected], www.kinomuzeum.lodz.art.pl (PL) Godziny otwarcia: pn. - nieczynne, wt. 11.00-18.00 (wst´p wolny), Êr. 9.00-16.00, czw. 11.00-18.00, pt. - nd. 9.00-16.00

i

¸ódê kojarzona jest z filmem na ka˝dym etapie jego tworzenia. Tu swojà siedzib´ ma znana w Êwiecie Wy˝sza Szko∏a Filmowa, Telewizyjnai Teatralna. Filmy jej absolwentów: Andrzeja Wajdy, Romana Polaƒskiego, Jerzego Skolimowskiego czy Krzysztofa KieÊlowskiego znane sàna ca∏ym Êwiecie. ¸ódzkie Centrum Filmowe jest kontynuatorem tradycji Wytwórni Filmów Fabularnych, w której powstawa∏y najwi´kszedzie∏a polskiej kinematografii powojennej. ˚artobliwe okreÊlenie „Holly∏ódê“ (analogia do Hollywood) wydaje si´ zatem uzasadnione.

Pa∏ac Karola Wilhelma Scheiblera mieÊci dziÊ jedyne w Polsce Muzeum Kinematografii À gromadzàce eksponaty zwiàzane z historiàpolskiego przemys∏u filmowego, urzàdzenia zwiàzane z rozwojem techniki filmowej, wystawy czasowe poÊwiecone historii filmu, wspó∏-czesnym polskim superprodukcjom, jak równie˝ polskiej fotografii i sztuce mediów. Ulic´ Piotrkowskà zdobi Aleja Gwiazd Ã.

¸ódê jest równie˝ gospodarzem najwi´kszego na Êwiecie Festiwalu Sztuki Autorów Zdj´ç Filmowych „Camerimage“ Õ. Jego goÊçmi sà re-˝yserzy, operatorzy, aktorzy i producenci z ca∏ego Êwiata. W kolejnych edycjach uczestniczyli m.in. David Lynch, Ed Harris i Andrzej Wajda. Równie˝ w ¸odzi odbywajà si´: Mi´dzynarodowe Festiwale: Szkó∏ Filmowych i Telewizyjnych „Mediaschool“ oraz Animacji „Reanimacja“a tak˝e Festiwal Mediów „Cz∏owiek w zagro˝eniu“, festiwale Muzyki Filmowej, Filmów Przyrodniczych oraz Forum Kina Europejskiego.

Kultura i sztuka¸ódê

Teatr Wielki Plac Dàbrowskiego 1, ¸ódêtel. 0 - 426 319 960e-mail: [email protected]

i ¸ódê Art Centerul. Tymienieckiego 3, 90-365 ¸ódêtel/fax: 0 - 426 842 [email protected], www.lodzartcenter.comCentrum Informacji Kulturalnej w ¸odzi ul. Narutowicza 20/22, 90-135 ¸ódê tel. 0 - 426 339 221e-mail: [email protected], www.cik.lodz.pl

iFilharmonia ¸ódzka im. Artura Rubinsteinaul. Narutowicza 20/22, ¸ódêtel. 0 - 426 647 918e-mail: [email protected]

i

Dziesiàtki placówek kulturalnych - teatrów, kin, muzeów i galerii. Setki imprez teatralnych, filmowych, muzycznych, literackich i plastycz-nych. Przesz∏o 60 ró˝nego rodzaju festiwali i konkursów, w tym przeglàdy o randze mi´dzynarodowej. ¸ódzki Teatr Wielki À oprócz kla-sycznego repertuaru, co dwa lata zaprasza na ¸ódzkie Spotkania Baletowe - jeden z najbardziej liczàcych si´ na Êwiecie festiwali sztuki ta-necznej i choreografii. ProfesjonaliÊci majà mo˝liwoÊç wymiany doÊwiadczeƒ w zakresie stylów choreograficznych i technik taƒca a widzo-wie - szans´ obejrzenia doskona∏ych widowisk z udzia∏em mi´dzynarodowych s∏aw tej dziedziny sztuki.

Z kolei Filharmonia ¸ódzka im. A. Rubinsteina Ã, jest organizatorem licznych festiwali i regularnych koncertów muzycznych. Od kil-ku lat organizuje równie˝ wakacyjny festiwal „Kolory Polski“, podczas którego mo˝na wys∏uchaç znakomitych koncertów muzyki organo-wej i kameralnej w malowniczych zakàtkach regionu ∏ódzkiego, g∏ównie we wn´trzach zabytkowych Êwiàtyƒ, pa∏aców i dworów.

¸ódê Art Center to kulturalno-artystyczny oÊrodek dzia∏ajàcy w XIX-wiecznym kompleksie fabrycznym. G∏ównym aspektem dzia∏al-noÊci Centrum jest promocja ¸odzi i animacja kultury. Centrum stanowi siedzib´ instytucji kulturalnych, powierzchni´ wystawienniczà,miejsce organizacji festiwali, konferencji i spotkaƒ. Do najwi´kszych przedsi´wzi´ç organizowanych w ramach ¸ódê Art Center nale˝à:Mi´dzynarodowe Biennale Sztuki, Mi´dzynarodowy Festiwal Fotografii w ¸odzi, linia kulturalno-turystyczna Art-Bus Autobus Sztuki Õ.

¸̧óóddêê

¿¿ ¡¡ ¬¬

¿¿ ¡¡ ¬¬

www.lodz.pl

KKuullttuurraa ii ww

yyppoocczzyynneekk

Zakupy i rozrywka¸ódê

„Manufaktura“ - Punkt InformacyjnyBudynek Galerii Handlowej (wejÊcie od strony rynku)tel.: 0 - 426 649 289e-mail: [email protected], www.manufaktura.com (PL, ENG)

i Centrum Informacji Turystycznej w ¸odzi ul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódê tel./fax: 0 - 426 385 955, tel. 0 - 426 385 956 e-mail: [email protected]

i

¸ódê przez wielu turystów oraz samych ∏odzian postrzegana jest jako idealne miejsce zakupów w niedrogich, ale ekskluzywnych sklepachprzy ul. Piotrkowskiej i w jej najbli˝szym sàsiedztwie. Swojà ofertà kuszà tak˝e: Galeria ¸ódzka À, wielkie centra handlowe na obrze˝achmiasta oraz olbrzymie targowiska w pod∏ódzkim Rzgowie, Tuszynie i G∏uchowie, przyciàgajàce kupców i klientów z ca∏ej Polski.

¸ódê jest tak˝e stolicà polskiego clubbingu. Zabawa trwa tu do bia∏ego rana i pozostawia niezapomniane wra˝enia. Wiele pubów mieÊcisi´ w secesyjnych czy eklektycznych wn´trzach Ã, w∏aÊciciele innych oferujà nowoczesnoÊç wystroju wn´trz i awangardowà muzyk´. Go-Êci zapraszajà ekskluzywne restauracje serwujàce obok polskich potraw egzotyczne dania kuchni Êrodziemnomorskiej, ˝ydowskiej, oriental-nej i azjatyckiej. Ka˝dy znajdzie tu coÊ dla siebie.

Doskona∏e mo˝liwoÊci po∏àczenia zakupów z rozrywkà daje niedawno otwarte centrum kulturalno-rozrywkowo-handlowe „Manufak-tura“ zlokalizowane na terenie rewitalizowanego kompleksu fabrycznego Izraela Poznaƒskiego Õ. Na powierzchni 27 h, powsta∏ ogrom-ny kompleks handlowo - rozrywkowy otaczajàcy olbrzymi rynek - nowe centrum ¸odzi. Znajduje si´ szereg restauracji, ponad 300 skle-pów, dyskoteki, kr´gielnia, Êciana wspinaczkowa i multikino z jedynym w ¸odzi trójwymiarowym systemem projekcji „IMAX“. Powstajeluksusowy hotel, filia Muzeum Sztuki, Muzeum Nauki i Techniki dla Dzieci, Muzeum Miejsca oraz centrum promocji mody.

Miasto festiwali¸ódê

Biuro Festiwalu Dialogu Czterech Kultur Plac WolnoÊci 5, 91-415 ¸ódêtel. 0 - 426 363 821, fax. 0 - 426 363 311 e-mail: [email protected], [email protected],www.4kultury.pl (PL, ENG) Termin: wrzesieƒ

i ¸ódzki Klub Trekkingowy tel/fax: 0 - 426 597 595, e-mail: [email protected], www.festiwalgor.pl (PL, ENG) ¸ódzki Klub Wysokogórskiul. Traugutta 5, 90-106 ¸ódê, tel.: 0 - 426 336 971 e-mail: [email protected] Termin: listopad

i

i


i

Festiwal Dialogu Czterech Kultur to jedyny w swoim rodzaju festiwal w Polsce, podczas którego jednoczeÊnie prezentowany jest dorobekczterech kultur: polskiej, ˝ydowskiej, niemieckiej i rosyjskiej À. Kultur, które zbudowa∏y przemys∏owà pot´g´ miasta prze∏omu XIX i XXwieku. Koncerty, wystawy, spektakle teatralne, projekcje filmów i happeningi przyciàgajà twórców i publicznoÊç z ca∏ego Êwiata. Festiwalotrzyma∏ certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej jako Najlepszy Produkt Turystyczny roku 2004.

Mi∏oÊników wspinaczki górskiej, dalekich podró˝y i sportów ekstremalnych przyciàga coroczny „Explorers Festival“ Ã, na który sk∏adajàsi´ pokazy filmów, wystawy, konkursy i prezentacje nowinek technicznych z zakresu sprz´tu turystycznego. Festiwal jest znakomità okazjà dospotkania i bezpoÊredniej rozmowy z wielkimi podró˝nikami - goÊcili tu ju˝ m.in. Reinhold Messner, Bertrand Piccard czy Erich von Däniken.

Oprócz wspomnianych ju˝ wczeÊniej licznych imprez festiwalowych zwiàzanych ze sztukà filmowà (patrz: Holly∏ódê) miasto ¸ódê jestrównie˝ gospodarzem tak znanych imprez jak: ¸ódzkie Spotkania Baletowe Õ, Mi´dzynarodowe Triennale Tkaniny, Mi´dzynarodowy Festi-wal Fotografii, Mi´dzynarodowy Festiwal Komiksu, Ogólnopolski Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych i Festiwal Szkó∏ Teatral-nych. To tu odbywa si´ Ogólnopolski Studencki Przeglàd Piosenki Turystycznej „YAPA“, Festiwal Piosenki ˚eglarskiej „Kubryk“ i innych.

¸̧óóddêê


i

¿¿ ¡¡ ¬¬

¿¿ ¡¡ ¬¬

99

1100

Na kraw´dzi Gór Âwi´tokrzyskichPrzedborski Park Krajobrazowy

Przedborski Park Krajobrazowyul. Krakowska 28, 97-570 Przedbórztel./fax. 0 - 447 812 757Po∏o˝enie: powiat radomszczaƒski

www.ziemialodzka.pl

Park o powierzchni 16.640 ha obejmuje fragmenty zbudowane-go z wapieni i piaskowców Pasma Przedborsko - Ma∏ogoskiego(Góra Fajna Ryba 347 m n.p.m. - najwy˝sze naturalne wzniesie-nie województwa). W granicach Parku (utworzonego w 1988 r.)istnieje 5 rezerwatów przyrody. Wyst´puje tu oko∏o 900 gatun-ków roÊlin naczyniowych, 168 gatunków ptaków, z pomocàcz∏owieka powróci∏y tu bobry, spotyka si´ tak˝e ∏osie, sarny, dzi-ki i borsuki. Polecamy wizyt´ w Przedborzu (gotycki koÊció∏ Êw.Aleksego, pozosta∏oÊci zamku, Muzeum Ludowe) oraz w ˚ele˝-nicy, gdzie stoi obelisk poÊwićony królowi Kazimierzowi Wiel-kiemu. Monarcha ranny tu podczas polowania, zmar∏ nied∏ugopóêniej w Krakowie.

i

O krok od wielkiej ¸odziPark Krajobrazowy Wzniesieƒ ¸ódzkich

Dyrekcja Parku Krajobrazowego Wzniesieƒ ¸ódzkichul. Wojska Polskiego 83, 91-734 ¸ódê, tel./fax: 0 - 426 406 561e-mail: [email protected], www.pkwl.one.pl (PL)Po∏o˝enie: ¸ódê, powiaty ∏ódzki wschodni, brzeziƒski i zgierski

Park o powierzchni 13.767 ha chroni obszar wzniesieƒ polo-dowcowych pomi´dzy ¸odzià, Brzezinami i Strykowem. Do naj-cenniejszych walorów Parku nale˝y wyjàtkowo bogata rzeêba terenu podlegajàca nadal ˝ywym procesom geomorfologicznym,a tak˝e fragmenty naturalnej szaty roÊlinnej, zwiàzanej zw∏aszczaz obszarami êródliskowymi i strumieniami. AtrakcyjnoÊci dope∏-niajà zabytki architektury i pamiàtki historii (Byszewy, Stare Sko-szewy, Poçwiardówka) co sprawia, ˝e obszar ten jest celem wy-cieczek i miejscem wypoczynku nie tylko dla mieszkaƒców ¸o-dzi. Znakowane szlaki turystyczne, piesze i rowerowe, ∏àczà naj-ciekawsze miejsca w Parku i u∏atwiajà poznanie jego wartoÊciprzyrodniczych i kulturowych.

i

W prastarej puszczy nad RawkàBolimowski Park Krajobrazowy

Dyrekcja Bolimowskiego Parku Krajobrazowegoul. Konstytucji 3 Maja 6, 96-100 Skierniewice, tel./fax: 0 - 468 333 777e-mail: [email protected], www.bolimowski.pk.prv.pl (PL) Pracownia terenowa: Budy Grabskie 49, 96-100 Skierniewicetel.: 0 - 468 351 100 Po∏o˝enie: powiaty skierniewicki i ∏owicki

Park zajmuje powierzchni´ 23.130 ha, w tym 14.200 ha lasów.RoÊnie tu ok. 1.100 gatunków roÊlin naczyniowych, 134 gatunkiroÊlin rzadkich i chronionych, 163 gatunki zwierzàt chronionych.W obr´bie Parku znalaz∏y si´ liczne ÊródleÊne polany, b´dàceprawdziwym ewenementem przyrodniczo-kulturowym oraz wy-jàtkowa rzadkoÊç – ˝erowiska bobrów nad rzekà Rawkà. Na tury-stów czekajà szlaki turystyczne i Êcie˝ki dydaktyczne. W pobli˝ugranic Parku le˝à znane miejscowoÊci turystyczne: ¸owicz, Arka-dia, Nieborów i Bolimów. W Joachimowie-Mogi∏ach znajduje sińajwi´kszy cmentarz wojenny na terenie województwa.

i

Od Konopnicy do SieradzaPark Krajobrazowy Mi´dzyrzecza Warty i Widawki

Dyrekcja Sieradzkich Parków Krajobrazowychul. Rycerska 2a, 98-200 Sieradz, tel./fax: 0 - 438 226 220e-mail: [email protected], www.dspk.pl (PL)Po∏o˝enie: powiaty ∏aski, zduƒskowolski, sieradzki i wieluƒski

Park o powierzchni 26.636 ha rozciàga si´ pomi´dzy Konop-nicà a Sieradzem. Przedmiotem ochrony sà tu meandrujàce,otoczone zielenià doliny rzeczne Warty, Widawki i ich dop∏y-wów. WartoÊç przyrodniczà Parku (utworzonego w 1989 r.)tworzà dobrze wykszta∏cone zbiorowiska leÊne, tor-fowiskowe, szuwarowe, wodne, ∏àkowe oraz kserotermiczne,liczne stanowiska chronionych i rzadkich roÊlin, miejscal´gowe ptaków, ostoje zwierzyny oraz cenne obiekty przyrodynieo˝ywionej. Turystom polecamy równie˝ wizyt´ w Stroƒsku(romaƒski koÊció∏ Êw. Urszuli), Kalinowej, Pstrokoniach,Konopnicy i Rych∏ocicach (zabytkowe pa∏ace i dwory) oraz w Widawie (dawny klasztor oo. Bernardynów).

i

OOcchh

rroonnaa

pprrzz

yyrroodd

yy ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

Bogactwo flory i faunyRezerwaty przyrody

Centrum Informacji Turystycznej w ¸odziul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódêtel./fax: 0 - 426 385 955, tel.: 0 - 426 385 956e-mail: [email protected], www.ziemialodzka.plPo∏o˝enie: województwo ∏odzkie

Jak dotàd na terenie województwa ∏ódzkiego utworzono 88 re-zerwatów przyrody o ∏acznej powierzchni blisko 8 tys. ha. Naj-liczniej reprezentowane sà rezerwaty leÊne (67). Utworzono jew celu ochrony pozosta∏oÊci naturalnych ekosystemów, wieko-wych drzewostanów, rzadkich gatunków drzew oraz drzew wy-st´pujàcych na i poza granicà naturalnego zasi´gu. Ponadto na te-renie województwa istnieje 9 rezerwatów florystycznych, 6 torfo-wiskowych, 2 krajobrazowe oraz po jednym: faunistycznym,wodnym, s∏onoroÊlowym i przyrody nieo˝ywionej. Najwi´kszymspoÊród wszystkich obszarów chronionych tego typu jest rezer-wat faunistyczny „Jeziorsko“ chroniàcy ostoj´ ptaków w po∏u-dniowej cz´Êci sztucznego zbiornika wodnego o tej samej nazwie.

i

W Wielkim ¸uku WartyZa∏ćzaƒski Park Krajobrazowy

Dyrekcja Sieradzkich Parków Krajobrazowychul. Rycerska 2a, 98-200 Sieradz, tel./fax: 0 - 438 226 220e-mail: [email protected], www.dspk.pl (PL)Po∏o˝enie: powiaty pajćzaƒski i wieluƒski

Park utworzony w 1978 r. jako jeden z pierwszych parkówkrajobrazowych w Polsce, zajmuje powierzchni´ 14.485 ha, a jego strefa ochronna - 12.328 ha. Zadaniem Parku jestochrona niepowtarzalnego krajobrazu jurajskich ostaƒcówwapiennych kryjàcych w sobie wiele form krasu, osobliwejfauny i flory oraz Za∏ćzaƒskiego ¸uku Warty, okreÊlanego ja-ko najpi´kniejszy i najwartoÊciowszy fragment doliny tej rze-ki. Dla mi∏oÊników przyrody prawdziwà gratkà jest zespó∏ 10 jaskiƒ krasowych w rezerwacie przyrody nieo˝ywionej„W´˝e“. Charakterystycznym elementem krajobrazu sà wapienniki, które s∏u˝y∏y dawnym mieszkaƒcom do wypala-nia wapna wydobywanego w pobliskich kamienio∏omach.

i

W Lasach Spalskich nad PilicàSpalski Park Krajobrazowy

Spalski Park Krajobrazowy ul. PodleÊna 2, 97-214 Spa∏atel. 0 - 447 101 574; www.spala.plPo∏o˝enie: powiaty tomaszowski i opoczyƒski

Spalski Park Krajobrazowy zosta∏ utworzony w 1995 r. i obejmu-je dolin´ Pilicy oraz znacznà czeÊç kompleksu Lasów Spalskich.Stwierdzono tu wyst´powanie ponad 800 gatunków roÊlin,w tym 19 obj´tych ochronà ca∏kowità, 11 ochronà cz´Êciowàoraz 42 gatunków rzadkich w Polsce Ârodkowej. Na lokalnà faun´ sk∏ada si´ 205 gatunków ptaków, w tym 140 majàcych tuswoje l´gowiska. Spotykane tu ssaki to g∏ównie sarny, jelenie, daniele, dziki i lisy. Na turystów czeka ukryta poÊród lasów Spa-∏a - ekskluzywny kurort carów Rosji i prezydentów II Rzeczypo-spolitej a dziÊ oÊrodek wypoczynku i treningów olimpijczykóworaz Inow∏ódz z romaƒskim koÊcio∏em Êw. Idziego, ruinami gotyckiego zamku i zachowanà synagogà.

i

Natura wokó∏ sztucznego zbiornikaSulejowski Park Krajobrazowy

Zespó∏ Nadpilicznych Parków Krajobrazowych w Moszczenicy 97-310 Moszczenica, tel.: 0 - 446 168 225, fax: 0 - 446 168 227 e-mail: [email protected] Po∏o˝enie: powiaty piotrkowski ziemski, tomaszowski i opoczyƒski

Park chroniàcy Êrodkowy bieg rzeki Pilicy, Zalew Sulejowskii pozosta∏oÊci dawnej Puszczy Pilickiej powsta∏ w 1994 r. i wrazz otulinà zajmuje obszar 56.371 ha. W jego granicach znajdujesi´ a˝ 11 rezerwatów przyrody. W lasach rosnà wiekowe jod∏y,Êwierki, buki, klony i jawory. Wyst´puje tu 39 gatunków ssaków,w tym bóbr, ∏oÊ, wilk i wydra. Licznà grup´ stanowià ptaki - spo-tkaç tu mo˝na m.in. gàgo∏y, bàki, rybitwy, kropiatki i siweczkiobro˝ne. Turystom polecamy wizyt´ w unikatowym na skal´ eu-ropejskà opactwie Cystersów w Sulejowie Podklasztorzu, pozna-nie uroku ruin zamków w Bàkowej Górze i Majkowicach czynajcenniejszego w Polsce Ârodkowej rezerwatu krajobrazowo -wodnego „Niebieskie èród∏a“ w Tomaszowie Mazowieckim.

i

www.ziemialodzka.pl

OOcchhrroonnaa pprrzzyyrrooddyy

ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

1111

1122

Strusie i inne zwierzakiPrzygoƒ

Ferma Strusi Afrykaƒskich i Mini - Zoo - Jerzy Mrugasiewiczul. Przylesie 23, 95-082 Dobroƒtel. 0 - 436 754 410 tel. kom. 0 - 602 292 415PPoo∏∏oo˝̋eenniiee:: 30 km na po∏udniowy zachód od ¸odzi

www.ziemialodzka.pl

W Przygoniu (powiat pabianicki) biegajà afrykaƒskie strusie!Du˝e wybiegi zapewniajà ptakom znacznà swobod´. W sezoniewykluwa si´ tu nawet kilkaset strusi. TuryÊci mogà spróbowaçpotraw ze strusiny, pojeêdziç na konikach polskich oraz zorga-nizowaç sobie piknik lub fotosafari. Obok fermy znajduje si´mini-zoo, w którym zgromadzono ponad 120 gatunków zwie-rzàt, w tym liczne gatunki egzotycznych ptaków m.in. ba˝antówz ró˝nych stron Êwiata, a tak˝e egzotyczne wielb∏àdy, konie, kuce, lamy i kózki miniaturki. W sàsiednich gospodarstwachagroturystycznych (Przygoƒ, Orpelów, Ldzaƒ) mo˝na zatrzymaçsi´ na nocleg, pojeêdziç konno na padoku i w terenie.

i

OÊrodek Hodowli ˚ubrówSmardzewice

OÊrodek Hodowli ˚ubrów w Smardzewicachul. Tomanka 9, 97-213 Smardzewicetel./fax: 0 - 447 108 620, tel. kom.: 0 - 606 903 525, Godziny otwarcia:od 1.04 do 31.10 - pn-pt: 9.00-16.00, so., nd. i Êwi´ta: 11.00-18.00 od 1.11 do 31.03 - pn-pt: 9.00-15.00, so., nd. i Êwi´ta: 11.00-15.00Po∏o˝enie: powiat tomaszowski

W Smardzewicach - Ksià˝u znajduje si´ s∏ynny OÊrodekHodowli ˚ubrów, noszàcy dziÊ imi´ Prezydenta IgnacegoMoÊcickiego. Pierwotnie hodowano tu bizony – pierwsze 4 okazy sprowadzono a˝ z Kanady, jako dar dla Prezydenta II RP Ignacego MoÊcickiego od tamtejszej Polonii. Od 1936 r.hoduje si´ tu ˝ubry sprowadzone z Bia∏owie˝y. Obecnie naterenie oÊrodka przebywa 15 ˝ubrów. Z tarasu widokowegoturyÊci mogà obserwowaç ˝ubrzà rodzin´, która umieszczonajest na specjalnie ogrodzonym wybiegu. OÊrodek podlegaDyrekcji Kampinoskiego Parku Narodowego.

i

Wiekowe drzewa i ostaƒce skalneOsobliwoÊci przyrody

Centrum Informacji Turystycznej w ¸odziul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódêtel./fax: 0 - 426 385 955, tel.: 0 - 426 385 956e-mail: [email protected]∏o˝enie: województwo ∏ódzkie

Ziemia ¸ódzka to wiele unikatowych pomników przyrody.WÊród najwi´kszych drzew szczególnà uwag´ zwracajà: impo-nujàca swym obwodem (ponad 900 cm) wiekowa lipaw Dziadkowicach oraz lipa w Pajćznie (700 cm) rosnàca przytamtejszej plebanii. Wielkà atrakcjà botanicznà jest równie˝zabytkowa aleja 498 brzóz brodawkowatych i 3 brzóz o czar-nej korze, rosnàcych na terenie wsi Zagadki, przy drodze z ¸a-sku do Szczercowa. Ewenementem jest Góra Âwi´tej Genowe-fy - najwi´ksza ska∏ka wapienna na terenie Za∏ćzaƒksiegoParku Krajobrazowego przypominajàca swym kszta∏temludzkà czaszk´.

i

Alpinarium i arboretumRogów

LeÊny Zak∏ad DoÊwiadczalny SGGW95-063 Rogów, tel.: 0 - 468 748 136, fax: 0 - 468 749 008e-mail: [email protected], [email protected], http://cepl.sggw.waw.plArboretum i alpinarium czynne ca∏y rok: 7.00-15.00 w dni powszednie, natomiast od V do X równie˝ w so., nd. i Êwi´ta: 10.00-18.00. Po∏o˝enie: 30 km na wschód od ¸odzi, jadàc drogà nr 72 do Rawy Mazowieckiej, zjazd w lewo we wsi Marianów do OÊrodka SGGW 1,8 km.

Cz´Êcià LeÊnego Zak∏adu DoÊwiadczalnego SGGW w Rogo-wie sà: ogród dendrologiczny, alpinarium oraz leÊne po-wierzchnie doÊwiadczalne. Arboretum szczyci si´ najbogatszàkolekcjà klonów w Polsce, a jego specjalnoÊcià sà równie˝drzewa i krzewy pochodzàce z Chin. Z kolei alpinarium pre-zentuje roÊliny charakterystyczne dla obszarów górskich orazogród roÊlin chronionych. Turystom polecamy równie˝ zwie-dzanie istniejàcego tu Muzeum Lasu i Drewna z kolekcjà do-tyczàcà ptaków i ssaków a tak˝e zbiorami botanicznymi i tzw.ksylotekà czyli zbiorami próbek drewna.

i

CCiiee

kkaaww

oossttkk

ii pprrzz

yyrroodd

nniicczz

ee ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

1133

Centrum Informacji Turystycznej w ¸odziul. Piotrkowska 87, 0-423 ¸ódêtel./fax: 0 - 426 385 955tel.: 0 - 426 385 956e-mail: [email protected]

BBuuddoowwllee rroommaaƒƒsskkiiee ww cceennttrruumm PPoollsskkii

W granicach wspó∏czesnego województwa ∏ódzkiego przetrwa∏o siedemzabytków architektury reprezentujàcych w ca∏oÊci lub fragmentaryczniestyl romaƒski. Ze wzgl´du na swojà unikatowoÊç i wartoÊç historycznà bu-dowle te sà najcenniejszymi nie tylko w skali regionu, ale i kraju.

Archikolegiata pw. NMP i Êw. Aleksego w Tumie (powiat ∏ćzycki) Àpowsta∏a w XII wieku i uwa˝ana jest za najwi´kszà i najlepiej zachowanàbazylik´ romaƒskà w Polsce. Âwiàtynia zbudowana jest z kostki granitowejoraz piaskowca, u˝ytego w naro˝ach. Jej g∏ówne wejÊcie zdobione jestpi´knym, bogato rzeêbionym uskokowym portalem wykonanym z pia-skowca. We wn´trzu romaƒskiej Êwiàtyni zachowa∏o si´ wiele cennych Êre-dniowiecznych elementów dekoracyjnych, w tym m.in. malowid∏a Êcien-ne i zabytkowe nagrobki.

Na lewym brzegu Pilicy w Inow∏odzu (powiat tomaszowski, zdjćie obok)stoi obronny koÊció∏ pw. Êw. Idziego. Âwiàtynia zosta∏a wzniesiona w cza-sach panowania W∏adys∏awa Hermana jako wotum dzi´kczynne za naro-dziny syna Boles∏awa Krzywoustego. Jednonawowa budowla wzniesionaz piaskowca zakoƒczona jest z jednej strony absydà, z drugiej cylindrycz-nà wie˝à. Dekoracj´ skromnej bry∏y Êwiàtyni stanowià biforia - bliêniaczeokna romaƒskie, fryz arkadkowy oraz profilowany gzyms.

Podobny uk∏ad przestrzenny posiada∏ romaƒski koÊció∏ pw. Êw. Miko∏ajaw ˚arnowie (powiat opoczyƒski) . Do dziÊ zachowa∏y si´ tylko fragmentybudowli, m.in. empora oraz wie˝a, trwale z∏àczone z póêniejszà Êwiàtynià.

Jedno z najlepiej zachowanych w Europie cysterskich opactw obron-nych znajduje si´ w Sulejowie Podklasztorzu (powiat piotrkowski) Ã. Naj-cenniejszym elementem kompleksu jest romaƒska bazylika pw. NajÊwi´t-szej Marii Panny i Êw. Tomasza Kantuaryjskiego z pi´knym portalem wejÊ-ciowym i rozetami. Unikatowy w skali kraju jest kapitularz, przy budowiektórego wykorzystano niezwykle Êmia∏e z punktu widzenia konstrukcyjne-go sklepienie palmowe. Obecnie kapitularz s∏u˝y jako miejsce, w którymprezentowane sà zabytki sztuki sakralnej. W dawnych obiektach gospo-darczych opactwa znajduje si´ hotel oraz niewielkie muzeum gromadzàceeksponaty zwiàzane z przesz∏oÊcià Sulejowa.

Prawdziwà pere∏kà architektonicznà jest równie˝ koÊció∏ pw. Êw. Urszu-li i Jedenastu Tysićy Dziewic, stojàcy na skarpie doliny Warty w Stroƒsku(powiat zduƒskowolski) Õ. Jednonawowa Êwiàtynia, zbudowana w XIIIstuleciu, zaliczana jest do najstarszych budowli ceglanych w Polsce. Szcze-gólnie godny uwagi jest tu romaƒski tympanon wyrzeêbiony w piaskow-cu, przedstawiajàcy smoka po˝erajàcego szaraƒcz´. Âredniowiecznà prze-sz∏oÊç koÊcio∏a kolegiackiego w Rudzie Wieluƒskiej dokumentuje frag-ment romaƒskiej Êciany z portalem i oknami, zaÊ w pobliskiej Krzyworze-ce (powiat wieluƒski) zachowa∏a si´ kamienna dzwonnica z XIII w. orazniewielka XII-wieczna Êwiàtynia, póêniej kilkakrotnie przebudowana Œ.

Âwiadectwem dawnego zasiedlenia wymienionych wy˝ej miejscowoÊcisà znajdujàce si´ na ich terenie (bàdê w najbliszym sàsiedztwie) wczesno-Êredniowieczne grodziska w Tumie, Widoradzu k. Rudy i ˚arnowie, wià-zane z najstarszymi oÊrodkami w∏adzy na terenie wspó∏czesnej Ziemi¸ódzkiej.

i

www.ziemialodzka.pl¿¿

¡¡

¬¬√√

1144

Siedziba diab∏a Boruty¸ćzyca

Muzeum w ¸ćzycy, ul. Zamkowa 1, 99-100 ¸ćzycatel.: 0 - 247 212 449 (Zamek), tel./fax: 0 - 247 218 997 (Biuro) e-mail: [email protected] www.zamek.leczyca.pl (PL), www.zamki.ziemialodzka.pl (PL)Po∏o˝enie: 35 km na pó∏noc od ¸odzi przy drodze nr 1 Katowice - Gdaƒsk

www.ziemialodzka.pl

Gotycki zamek w ¸ćzycy zosta∏ wzniesiony ok. 1350 r. z inicja-tywy króla Kazimierza Wielkiego. Zosta∏ otoczony muramiobronnymi wspólnymi z miastem i oddzielony od niego fosà.Przez mieszkaƒców ¸ćzycy uznany za siedzib´ diab∏a Boruty -z∏oÊliwego psotnika, mieÊci dziÊ Muzeum gromadzàce przedmio-ty z wykopalisk, eksponaty z zakresu dziejów ¸ćzycy, a tak˝edzie∏a twórców ludowych, w tym liczne podobizny legendarne-go diab∏a. Z wie˝y rozciàga si´ pi´kny widok na miasto i okoli-c´. Co roku pod koniec sierpnia dziedziniec zamku zape∏nia si´rycerzami z ca∏ego kraju, którzy przybywajà do ¸ćzycy na tur-niej wspó∏organizowany przez Bractwo Rycerskie.

i

Dawne gniazda rycerskieBàkowa Góra, Majkowice

CCeennttrruumm IInnffoorrmmaaccjjii TTuurryyssttyycczznneejj -- OOddddzziiaa∏∏ PPTTTTKK iimm.. MM.. RR.. WWiittaannoowwsskkiieeggooPlac Czarnieckiego 10, 97-300 Piotrków Trybunalskitel./fax: 0 - 446 477 052, tel. 0 - 447 323 663e-mail: [email protected], www.piotrkow.pl (PL, ENG, GER)Po∏o˝enie: powiat piotrkowski ziemski

Budow´ warowni w Bàkowej Górze przypisuje si´ ZbigniewowiBàkowi, jednemu ze wspó∏pracowników króla W∏adys∏awaJagie∏∏y. Budowla wielokrotnie zmienia∏a w∏aÊcicieli a przezpewien czas by∏a nawet gniazdem rycerzy - rabusiów, którzyniepokoili kupców podà˝ajàcych dolinà Pilicy. Obok ruin wznosisi´ XVII-wieczny dwór Ma∏achowskich. Z kolei w pobliskichMajkowicach zachowa∏ si´ interesujàcy zespó∏ 3-ch obiektówarchitektury obronnej: Êlady Êredniowiecznego grodziska wÊródpodmok∏ych ∏àk nad Pilicà, resztki murowanego zamku „Sur-d´ga“ (XIV - XV w.) oraz najokazalsze ruiny rezydencjimieszkalnej Majkowskich wzniesionej w XVI stuleciu.

i

Grodzisko nad WartàKonopnica

Punkt Informacji Turystycznej - Powiatowa Biblioteka Publiczna ul. Âlàska 23 a, 98-300 Wieluƒ, tel. 0 - 438 439 635, www.um.wielun.pl (PL)Po∏o˝enie: powiat wieluƒski

Najstarszymi pamiàtkami przesz∏oÊci w terenie sà grodziska- relikty dawnych grodów obronnych. Pochodzà one z VI -XIII stulecia i zwykle zlokalizowane sà nad rzekami lub naterenach niegdyÊ trudno dost´pnych. DziÊ relikty dawnychgrodów - w∏aÊnie w postaci grodzisk - oglàdaç mo˝na mi´-dzy innymi na terenie Tumu, Starych Skoszew, Sieradza,Wieruszowa i ˚arnowa. W Konopnicy na wysokiej skarpierzeki Warty znajdujà si´ resztki grodziska sto˝kowategozwanego „Zamczyskiem“. By∏o ono zamieszkiwane w XIIIi 1. po∏. XIV w. Znawcy tematu uznali je za jedno z najwi´k-szych i najciekawszych Êredniowiecznych za∏o˝eƒ obron-nych centralnej Polski. Grodzisko stanowi doskona∏y punktwidokowy na dolin´ Warty i okolice Konopnicy.

i

Od Ptolemeusza do WieruszaWieruszów

Punkt Informacji Turystycznej w Wieruszowieul. Waryƒskiego 8, 98 - 400 Wieruszówtel. 0 - 627 831 188, e-mail: [email protected]∏o˝enie: powiat wieruszowski

Pot´˝ne grodzisko zajmuje obszar o powierzchni ok. 48 hai Êrednicy 600 - 700 m. ograniczony liniami rzek Prosny i Nie-sobu oraz - od po∏udnia - wa∏em o d∏ugoÊci 440 m. i wysokoÊcido 4 m. Stwierdzono, i˝ jest ono pozosta∏oÊcià po osadzie obron-nej kultury ∏u˝yckiej (700-400 lat p.n.e.). W 1964 r. odkryto tu4 pokryte ornamentem naczynia z czasów tzw. wp∏ywów rzym-skich (I w. n.e.). Miejsce to jako „Arsonium“ zaznaczy∏ na swejmapie geograf i podró˝nik antyczny Ptolemeusz. Znaleziska zo-baczyç mo˝na obecnie w Muzeum Archeologicznym i Etnogra-ficznym w ¸odzi. Od grodziska niedaleko do ruin zamku w Wie-ruszowie i tamtejszego klasztoru oo. Paulinów. Obiekty te ∏àczyszlak turystyczny „Od Ptolemeusza do Wierusza“.

i

AArrcc

hhiittee

kkttuurr

aa oobb

rroonnnn

aa ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

Dwór kapitu∏y krakowskiejPabianice

Muzeum Miasta PabianicStary Rynek 1/2, 95-200 Pabianicetel. 0 - 422 153 982, 0 - 422 155 487 e-mail: [email protected], www.muzeum.pabianice.prv.pl (PL)Po∏o˝enie: 15 km od centrum ¸odzi, jadàc drogà nr 14 do Sieradza

Renesansowy dwór obronny wzniesiony w latach 1565 - 71 jestnajbardziej reprezentatywnym przyk∏adem tego typu budowliw Polsce. Od 1833 r. a˝ do koƒca 1939 r. by∏ siedzibà w∏adzmiejskich. Po II wojnie Êwiatowej urzàdzono tu Muzeum MiastaPabianic. We wn´trzach podziwiaç mo˝na polichromie z ró˝nychokresów funkcjonowania budowli, w tym najcenniejsze, rene-sansowe z XVI wieku. Zbiory muzealne znajdujà si´ równie˝w sàsiadujàcym z zamkiem budynku dawnej szko∏y - ciekawost-kà jest kolekcja sztuki Afryki Ârodkowej z kompletnym strojemczarownika szczepowego oraz jedyny w Polsce póênoceltyckihe∏m ˝elazny wydobyty z grobu wojownika sprzed 2000 lat.

i

Zamek DrzewickichDrzewica

Centrum Informacji Turystycznej w ¸odziul. Piotrkowska 87, 0-423 ¸ódêtel./fax: 0 - 426 385 955, tel.: 0 - 426 385 956, e-mail: [email protected] (PL) www.zamki.ziemialodzka.plPo∏o˝enie: 18 km na pó∏nocny wschód od Opoczna

Okaza∏e ruiny w Drzewicy sà pozosta∏oÊcia zamku wznie-sionego w latach 1527 - 35 za sprawà ówczesnego arcybisku-pa gnieênienskiego Macieja Drzewickiego h. Cio∏ek. Czterypot´˝ne wie˝e naro˝ne do dziÊ wywierajà olbrzymie wra˝eniena zwiedzajàcych. Wjazd do zamku prowadzi∏ przez bram´ wnajwy˝szej wie˝y pó∏nocno - wschodniej. Do dziÊ przetrwa∏yÊlady mostu zwodzonego, niegdyÊ przerzuconego przez fos´wype∏nionà wodà z rzeki Drzewiczki. Od koƒca XVIII w.warownia mieÊci∏a klasztor sióstr bernardynek, jednak poogromnym po˝arze w 1814 r. zosta∏a opuszczona przezzakonnice, które przenios∏y si´ do Âwi´tej Katarzyny w Górach Âwi´tokrzyskich i od tego czasu pozostaje w ruinie.

i

Zamek Ksià˝àt MazowieckichRawa Mazowiecka

Punkt Informacji Turystycznej w Rawie Mazowieckiejul. Tomaszowska 8, 96-200 Rawa Mazowieckatel. 0 - 468 145 740, 0 - 468 142 183, www.rawamazowiecka.pl (PL, ENG)Po∏o˝enie: 54 km na wschód od ¸odzi, jadàc drogà nr 72 do Warszawy

Zrekostruowana oÊmioboczna baszta, oryginalne mury przyzie-mia i fragmenty fundamentów to pozosta∏oÊç po XIV-wiecznymzamku ksià˝àt mazowieckich. Rawska warownia by∏a miejscemprzechowywania skarbu kwarcianego - tu bowiem zbierano tzw.„kwart´“, czyli podatek na utrzymanie wojsk Rzeczypospolitej.Zamek i samo miasto zosta∏y „zrujnowane i w niwecz obrócone“podczas potopu szwedzkiego. Po ruinach krà˝y duch Ludmi∏y,˝ony ksićia Siemowita, którà w∏adca kaza∏ tu zamurowaç oskar-˝ywszy wczeÊniej o rzekomà zdrad´ ma∏˝eƒskà. Legend´ tà wy-korzysta∏ sam William Szekspir w „Zimowej opowieÊci“.W baszcie prezentowane sà wystawy wchodzàce w sk∏ad ekspo-zycji Muzeum Ziemi Rawskiej.

i

Zamek - rezydencja OporowskichOporów

Muzuem - Zamek w Oporowie 99-302 Oporów, tel. 0 - 242 859 122, fax 0 - 242 859 180 e-mail: [email protected], www.zamekoporow.plwww.oporow.pl (PL), www.zamki.ziemialodzka.pl (PL)Zwiedzanie codziennie oprócz poniedzia∏ku i dni poÊwiàtecznych w godzinach 10.00-15.30.Po∏o˝enie: 14 km na pó∏nocny wschód od Kutna

Niewielki gotycki zamek rycerski w Oporowie jest jednym z naj-cenniejszych zabytków Êredniowiecznej architektury obronnejw centralnej Polsce. Jego budow´ rozpoczà∏ przed 1425 r. woje-woda ∏ćzycki Miko∏aj Oporowski a kontynuowa∏ arcybiskupgnieênieƒski W∏adys∏aw Oporowski. Budowla na planie czwo-roboku, z dwiema wie˝ami obronnymi stoi na sztucznej wyspieotoczonej fosà. Wed∏ug legendy posiada swojà Bia∏à Dam´ - du-cha kasztelanki oporowskiej. Od 1947 roku zamek jest siedzibàmuzeum, na którego wyposa˝enie sk∏adajà si´ dzie∏a sztuki i wy-roby rzemios∏a artystycznego od XVI do XIX w.

i

www.ziemialodzka.pl

AArrcchhiitteekkttuurraa oobbrroonnnnaa


1155

¸̧óóddêê ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

1166

www.ziemialodzka.pl


www.lodz.pl

1177

¸̧óóddêê ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

www.ziemialodzka.pl

LLeeggeennddaa

zamki i ruiny

pa∏ace i dwory

koÊcio∏y i klasztory

miasta powiatowe

sp∏ywy kajakowe

miejsca do rekreacji i wypoczynku

oÊrodki sportów wodnych

punkty widokowe

www.ziemialodzka.pl

1188

Rokoko rodem z SaksoniiSokolniki

Pa∏ac w Sokolnikach (Hotel i Restauracja „Sokolnik“)ul. Wroc∏awska 4, 98-420 Sokolniki, tel./ fax. 0 - 627 845 067 e-mail: [email protected] www.sokolnik.com.pl (PL, ENG, GER) Po∏o˝enie: 14 km na wschód od Wieruszowa przy trasie nr 8 z Warszawy do Wroc∏awia.

www.ziemialodzka.pl

Zespó∏ pa∏acowo-parkowy w Sokolnikach powsta∏ w 2. po∏o-wie XVIII stulecia za sprawà w∏aÊciciela starostwa sokolnic-kiego ¸ukasza Bniƒskiego wed∏ug projektu drezdeƒskiego ar-chitekta Fryderyka Naxa. Pa∏ac przebudowywano w XIX w.a ostatnio gruntownie wyremontowano z przeznaczeniem nahotel i restauracj´. Jest to budowla parterowa wzniesionaw stylu saskiego rokoka, na planie prostokàta, z pi´trowymryzalitem frontowym. Ca∏oÊç otacza park o powierzchni 4 ha,o uk∏adzie geometrycznym. W czasach Ksi´stwa Warszaw-skiego wielokrotnym goÊciem pa∏acu by∏ tytularny w∏adcaKsi´stwa, król saski Fryderyk August III.

i

Rezydencja biskupów kujawskichWolbórz

Zespó∏ Szkó∏ - Rolnicze Centrum Kszta∏cenia Ustawicznegoim. Andrzeja Frycza Modrzewskiegoul. Modrzewskiego 107, 97-320 Wolbórz tel. 0 - 446 164 351; tel/fax : 0 - 446 164 168 e-mail: [email protected], www.wolborz.ugm.pl (PL)Po∏o˝enie: 16 km na pó∏nocny wschód od Piotrkowa Trybunalskiego

Barokowy zespó∏ pa∏acowo-parkowy w Wolborzu wzniesionyzosta∏ w latach 1768-73 przez biskupa Antoniego Ostrowskie-go, wed∏ug projektu architekta w∏oskiego Franciszka Placidiego,z przeznaczeniem na letnià rezydencj´ biskupów kujawskich.Sk∏ada si´ z pa∏acu, dwóch oficyn, pomieszczeƒ gospodarczychi kordegardy, a tak˝e z dziedziƒca paradnego i parku pa∏acowe-go. Obecnie mieÊci si´ tu jedna z najlepszych w kraju szkó∏ rol-niczych oraz niewielka izba muzealna, utworzona w 1963 r.z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjació∏ Wolborza a przechowu-jàca pamiàtki historyczne z dziejów miejscowoÊci.

i

Pa∏ac i ogród romantyczny Radziwi∏∏ówNieborów i Arkadia

Pa∏ac w Nieborowie (oddzia∏ Muzeum Narodowego w Warszawie) 99-416 Nieborów, tel. 0 - 468 385 635, e-mail: [email protected], www.nieborow.art.pl (PL), Godziny otwarcia muzeum i parków w zale˝noÊci od sezonu. Po∏o˝enie: 6 km (Arkadia) i 10 km (Nieborów) na p∏d. wschód od ¸owicza

Zespó∏ pa∏acowo - parkowy w Nieborowie wzniesiony wed∏ugprojektu Tylmana z Gameren, jest jednà z najbardziej znanychpolskich rezydencji magnackich. W 1774 r. sta∏ si´ w∏asnoÊciàRadziwi∏∏ów. Na kompleks sk∏adajà si´: pa∏ac, wozownia, ma-nufaktura, oficyna, oran˝eria oraz 2 parki: francuski - geome-tryczny i angielski. W pobli˝u Nieborowa znajduje si´ za∏o˝onyw 1778 r. przez ksi´˝nà Helen´ Radziwi∏∏ romantyczny park kra-jobrazowy w Arkadii. Jego dominant´ stanowi Âwiàtynia Diany,obok zaÊ wznoszà si´ sztuczne ruiny: Przybytek Arcykap∏ana,Akwedukt Rzymski, Domek Gotycki i inne, a tak˝e zbudowanaz g∏azów sztuczna Grota Sybilli.

i

Renesansowy pa∏ac GrudziƒskichPodd´bice

Podd´bicki Dom Kulturyul. Mickiewicza 9/11, 99-200 Podd´bicetel./fax: 0 436 782 991, tel. 0 436 782 212, e-mail: [email protected] otwarcia: pon. - pt.: 8.00-17.00, w weekendy po uzgodnieniuPo∏o˝enie: 33 km na p∏n. zachód od ¸odzi, jadàc trasà nr 72 do Konina

Budow´ pa∏acu w stylu póênorenesansowym rozpoczà∏w 1610 r. dziedzic Podd´bic, wojewoda rawski ZygmuntGrudziƒski. Ostateczny kszta∏t pa∏ac uzyska∏ w XIX w. poprzebudowie dokonanej przez Napoleona Zakrzewskiego.Od strony po∏udniowo-wschodniej wznosi si´ pićiokondy-gnacyjna 17-metrowa wie˝a, zwieƒczona renesansowym he∏-mem, posiadajàca du˝e walory dekoracyjne. Z drugiej stronyloggii znajduje si´ kaplica, zbudowana na planie dziesićiobo-ku z zachowanà dekoracjà malarskà i stiukowà sklepienia.Obecnie mieÊci si´ w niej Izba Regionalna z pamiàtkami doty-czàcymi historii Podd´bic i okolic.

i

PPaa∏∏aa

ccee ii

ddwwoorr

yy ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

Alkierzowy dwór BartochowskichO˝arów

Muzeum Wn´trz Dworskich w O˝arowie (Oddzia∏ Muzeum Ziemi Wieluƒskiej)98-345 Mokrsko, tel./fax. 0 - 438 411 724e-mail: [email protected], www.muzeum.wielun.plTowarzystwo Przyjació∏ Muzeum Wn´trz Dworskich w O˝arowie98-345 Mokrsko, tel./fax. 0 - 438 411 724Po∏o˝enie: 12 km na po∏udnie od Wielunia.

Tutejszy modrzewiowy dwór alkierzowy zosta∏ wzniesionyw 1757 r. Budowla konstrukcji zr´bowej z ∏amanym dachempolskim krytym gontem jest obecnie siedzibà Muzeum Wn´trzDworskich. Warto tu zobaczyç kolekcj´ portretów szlachtywieluƒskiej (XVII - XIX w.), stylowe meble, w tym szafy,skrzynie, kufry, komod´ z XVIII w., porcelan´ miÊnieƒskài srebra z XVIII w. Do zwiedzania udost´pnione sà: reprezen-tacyjny salon i gabinet myÊliwski a tak˝e jadalnia, sypialnia,buduar pani domu, gabinet i pokoik panieƒski. W pobliskimKocilewie (1 km) stoi zrekonstruowany wiatrak-koêlak.

i

Muzeum w dworze WalewskichTubàdzin

Muzeum Walewskich w Tubàdzinie (oddzia∏ Muzeum Okr´gowego w Sieradzu) 98-285 Wróblew, Tubàdzin tel. 0 - 438 213 726e-mail: [email protected], www.muzeum-sieradz.com.pl (PL)Godziny otwarcia: wt - pt: 9.00-15.00, nd: 10.00-15.00Po∏o˝enie: 3 km na pó∏noc od drogi nr 12 z Sieradza do Kalisza, zjazd 14 km na wschód od Sieradza.

Tubàdziƒski dwór zosta∏ wzniesiony w koƒcu XVIII w. z inicjatywy Macieja Zbijewskiego. W 1891 r. przeszed∏ na w∏a-snoÊç Kazimierza Walewskiego, mi∏oÊnika historii i nauk geo-graficznych, który zgromadzi∏ tu eksponaty wystawiane dziÊw Muzeum Walewskich. Obejrzeç tu mo˝na liczne portrety olej-ne Walewskich, zabytki ze szk∏a i porcelany, rodowe srebra, bo-gatà bibliotek´, w tym starodruki oraz meble z XVIII - XIX w.Dwór otoczony jest zabytkowym parkiem o powierzchni 3 ha.W Tubàdzinie odbywajà si´ koncerty muzyki powa˝nej.

i

Klasycystyczny pa∏ac i stadnina koniWalewice

Pa∏ac w Walewicach, Stadnina Koni WalewiceWalewice; 99-423 Bielawytel./fax. 0 - 468 382 602; 0 - 468 382 114e-mail: [email protected], www.walewice.republika.pl (PL)Po∏o˝enie: 3 km na pó∏noc od trasy nr 703 z ¸owicza do Bielaw, 18,5 km na zachód od ¸owicza.

Klasycystyczny pa∏ac w Walewicach zosta∏ wniesiony w 1783 r.dla szambelana królewskiego Anastazego Walewskiego.Wbrew krà˝àcej legendzie nie by∏ miejscem tajemnychspotkaƒ kochanków - hrabiny Marii Walewskiej i cesarzaFrancji Napoleona. Po rozpocz´tej w 1997 r. gruntownej prze-budowie pa∏ac odzyska∏ swój dawny wyglàd, a obecnie znaj-dujà si´ tu m.in. biura znanej i cenionej stadniny koniangloarabskich oraz pokoje goÊcinne. Pobliska stadnina oferu-je kursy jazdy konnej, przeja˝d˝ki konne i bryczkami, wczasyw siodle i inne formy aktywnego wypoczynku.

i

Rezydencja Ma∏achowskichBia∏aczów

Punkt Informacji Turystycznej w Opocznie Plac KoÊciuszki 15, 26-300 Opocznotel. 0 - 447 553 073Po∏o˝enie: 3 km na wschód od drogi nr 726 z Opoczna do ˚arnowa, zjazd 8,5 km na po∏udnie od Opoczna.

Klasycystyczny pa∏ac wzniesiony zosta∏ w latach 1797-1800dla marsza∏ka Sejmu Wielkiego i jednego z twórców Konsty-tucji 3-go Maja Stanis∏awa Ma∏achowskiego wed∏ug projektuJakuba Kubickiego. Pa∏ac z∏o˝ony jest z budynku g∏ównegooraz po∏àczonych z nim dwóch çwierçkolistych galerii, ofi-cyny i dwóch pawilonów, ujmujàcych po bokach dziedziniecpa∏acowy. Otoczony jest obszernym parkiem, w którym zna-jduje si´ neogotycka oran˝eria oraz wysepka otoczona fosà zeÊladami podziemii dawnej rezydencji - zamku Odrowà˝ów, wktórej wychowa∏a si´ Anna Bia∏aczowska, matka JanaKochanowskiego. DziÊ pa∏ac mieÊci Dom Pomocy Spo∏ecznej.

i

www.ziemialodzka.pl

PPaa∏∏aaccee ii ddwwoorryy


1199

2200

Bazylika oo. FilipinówStudzianna - PoÊwi´tne

Klasztor Ksi´˝y Filipinówul. G∏ówna 7, 26-315 PoÊwi´tne tel./fax. 0 - 447 564 006Dom rekolekcyjny tel.: 0 447 564 100, fax: 0 447 564 586 e-mail: [email protected], www.sanktuarium.vernet.pl (PL)Po∏o˝enie: 24 km na zachód od Tomaszowa Mazowieckiego

www.ziemialodzka.pl

Miejsce to jest zwiàzane z cudownym obrazem Âwi´tej Rodzinyz Nazaretu. Jego cudownoÊç uznana zosta∏a w 1671 r., a dwalata póêniej w obecnoÊci ponad 30 tysićy wiernych obraz prze-niesiono do wzniesionego wówczas drewnianego koÊció∏ka.Cudów doznawali tu licznie przybywajàcy pàtnicy, rycerstwoprzygotujàce si´ do wa˝nych bitew a nawet królowie: Micha∏Korybut WiÊniowiecki i Jan III Sobieski. Konsekracji obecnejbazyliki dokonano w po∏owie XVIII w. Na uwag´ zas∏ugujà tu,oprócz samego obrazu b´dàcego obiektem kultu, pokryte lakào∏tarze oraz kopu∏a zdobiona freskami z wizerunkami Êwi´tych.

i

Zespó∏ klasztorny oo. DominikanówGidle

Gminne Centrum Informacji i Punkt Informacji Turystycznej w Gidlachul. P∏awiƒska 22, 97-540 Gidle tel./fax: 0 - 343 272 886e-mail: [email protected], www.gidle.pl, www.powiat.radomszczanski.pl (PL) Po∏o˝enie: 13 km na po∏udnie od Radomska

Zespó∏ klasztorny oo. Dominikanów zosta∏ wzniesiony w la-tach 1640-55. We wczesnobarokowej Êwiàtyni znajduje sińajmniejszy w Polsce obiekt kultu religijnego - kamienna fi-gurka Matki Boskiej Gidelskiej. Wed∏ug legendy znalezionaprzez ch∏opa, który nieopatrznie schowa∏ jà do skrzyni, sta∏asi´ przyczynà Êlepoty jego rodziny. Rodzina odzyska∏a wzrokdopiero wtedy, gdy figurka trafi∏a do pobliskiego koÊcio∏a.W klasztorze istnieje biblioteka gromadzàca kilka tysićy wo-luminów oraz niewielkie muzeum klasztorne. Stojà tu równie˝dwa zabytkowe sto∏y d´bowe wykonane specjalnie z okazji wi-zyty Jana Sobieskiego podà˝ajàcego z odsieczà do Wiednia.

i

Historia, architektura i muzyka¸owicz

Centrum Informacji Turystycznej w ¸owiczuStary Rynek 3, 99-400 ¸owicztel. 0 - 468 309 149, e-mail: [email protected]∏o˝enie: 47 km na pó∏nocny wschód od ¸odzi, jadàc drogà nr 14 w kierunku Warszawy.

Obecny barokowy kszta∏t ∏owickiej bazyliki pochodzi z po∏owyXVII w. i jest wynikiem przebudowy Êwiàtyni gotyckiej doko-nanej przez w∏oskich architektów A. i T. Poncino, z inicjatywyarcybiskupa Macieja ̧ ubieƒskiego. Bazylika posiada trójnawowewn´trze z wyd∏u˝onym prezbiterium oraz 6 kaplic. We wn´trzuzobaczyç mo˝na liczne o∏tarze, nagrobki 12 prymasów Polskioraz innych dostojników koÊcielnych. Znajdujà si´ tu monu-mentalne organy posiadajàce trzy klawiatury i 41 g∏osów. Z wie˝y podziwiaç mo˝na panoram´ miasta. W sierpniu powagii renomy ̧ owiczowi i bazylice dostarcza Mi´dzynarodowy Festi-wal Organowy im. Jana Sebastiana Bacha.

i

Zespó∏ klasztorny oo. PaulinówWielgomlyny

Punkt Informacji Turystycznej w Radomskuul. Leszka Czarnego 22, 97-500 Radomskotel. 0 - 446 830 972 wew.131 www.wielgomlyny.pl (PL), www.wielgomlyny.rsko.net (PL)Po∏o˝enie: 33 km na wschód od Radomska, jadàc w stron´ do Kobiel Wielkich

Klasztor oo. Paulinów w Wielgom∏ynach ufundowali w latach1465-66 Jakub Koniecpolski i jego matka Dorota z Sienna.Mimo rozbudowy w stylu barokowym (dokonanej w XVIIstuleciu) zespó∏ klasztorny zachowa∏ gotyckà bry∏´ architek-tonicznà. We wn´trzu Êwiàtyni przetrwa∏y równie˝ cennedzie∏a sztuki gotyckiej: chrzcielnica zdobiona herbami i orna-mentami, pe∏na ekspresji drewniana i polichromowana Pieta z poczàtku XV wieku oraz póênoÊredniowieczna p∏ytanagrobna Koniecpolskich z 1475 r. wykonana z bràzu - jedenz najcenniejszych zabytków tego typu w Polsce.

i

AArrcc

hhiittee

kkttuurr

aa ssaa

kkrraall

nnaaZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

KoÊció∏ Êw. Stanis∏awa BiskupaBoguszyce

Punkt Informacji Turystycznej w Rawie Mazowieckiej ul. T. KoÊciuszki 5, 96-200 Rawa Mazowieckatel. 0 - 468 144 631Po∏o˝enie: 3 km na zachód od Rawy Mazowieckiej.

W Boguszycach stoi koÊció∏ Êw. Stanis∏awa Biskupa, wzniesionyw latach 1550-58 z fundacji Wojciecha Bogus∏awskiego h. Rawicz, jeden z najcenniejszych zabytków drewnianej archi-tektury sakralnej w Polsce. Âciany i stropy koÊcio∏a zdobi unika-towa renesansowa polichromia. W prezbiterium znajduje si´ du˝y medalion z Chrystusem Pantokratorem, a wokó∏ niegocztery mniejsze z wyobra˝eniami Ewangelistów. Stropy naw zdo-bione sà alegoriami siedmiu grzechów g∏ównych, kasetonamiz rozetami, arabeskami oraz figurkami zwierzàt grajàcych na in-strumentach. Na bogaty wystrój sk∏adajà si´ tak˝e póênogotyc-kie rzeêbione i malowane tryptyki z XVI w. oraz barokowy o∏-tarz g∏ówny z obrazem Matki Boskiej z Dzieciàtkiem.

i

Drewniane koÊcio∏y w stylu wieluƒskimWieluƒ i okolice

Muzeum Ziemi Wieluƒskiejul. Narutowicza 13, 98-300 Wieluƒtel./fax. 0 - 438 434 334, e-mail: [email protected], [email protected] Informacji Turystycznej - Powiatowa Biblioteka Publiczna ul. Âlàska 23 a, 98-300 Wieluƒ, tel. 0 - 438 439 635e-mail: [email protected] (PL)

Liczna grupa oryginalnych drewnianych koÊció∏ków w okolicachWielunia posiada pewne wspólne cechy, co sprawia, ˝e znawcyarchitektury sakralnej okreÊlajà je mianem koÊcio∏ów wzniesio-nych w „stylu wieluƒskim“ lub reprezentujàcych „wieluƒskà odmian´ stylu ma∏opolskiego“. Sà to obiekty konstrukcji zr´bo-wej, jednonawowe z w´˝szszym prezbiterium. Do naw przylega-jà rozszerzone ku do∏owi wie˝e-dzwonnice konstrukcji s∏upowej.We wn´trzach cz´Êci Êwiàtyƒ przetrwa∏y cenne polichromie.WÊród najczystszych przyk∏adów tego stylu wymieniç mo˝na ko-Êcio∏y w Gr´bieniu (najstarszy drewniany koÊció∏ na Ziemi ¸ódz-kiej), Gaszynie, Kad∏ubie, ¸aszewie, Popowicach i Wiktorowie.

i

i

Zespó∏ klasztorny oo. BernardynówWarta

Klasztor Ojców Bernardynów w Warcie ul. Klasztorna 9, 98-290 Warta, tel. 0 - 438 294 074 Punkt Informacji Turystycznej w Warcieul. T. KoÊciuszki 9/11, 98-290 Warta tel. 0 - 438 294 743, www.gimwarta.pl (PL) Po∏o˝enie: 16 km na pó∏noc od Sieradza przy drodze nr 83 do Turku

Pod wzgl´dem wyposa˝enia bernardyƒski koÊció∏ w Warciezalicza si´ do najbogatszych w Polsce. Zosta∏ wzniesiony w lat-ach 1479-82 w stylu gotyckim a dzisiejszy, barokowy kszta∏ti wystrój otrzyma∏ w XVII i XVIII w. Cennym przyk∏ademsztuki baroku jest o∏tarz g∏ówny z figurà Matki Bo˝ej Wnie-bowzi´tej. Warto równie˝ zobaczyç marmurowy sarkofagz postacià b∏ogos∏awionego Rafa∏a z Proszowic z 1640 r. orazp∏yt´ nagrobkowà Êwiàtobliwego Melchizedeka z Warty(pocz. XVII w.). W nawie uwag´ przykuwajà wielkie obrazy„Piotrawin przed sàdem królewskim“ i „Gniew Bo˝y“ wyko-nane w latach 1625-30 przez Tomasza Dolabell´.

ii

KoÊció∏ pokolegiacki ¸ask

PTTK - Oddzia∏ w ¸askuKlub Garnizonowy, Plac Lotników ¸askich 1, 98-100 ¸asktel. 0 - 436 753 776, e-mail: [email protected], [email protected], www.pttklask.ex2.pl (PL)Po∏o˝enie: 28 km na p∏d. zachód od ¸odzi, jadàc drogà nr 14 do Sieradza.

KoÊció∏ pw. Nawiedzenia NMP i Êw. Micha∏a Archanio∏a jestnajcenniejszym zabytkiem ¸asku, kolebki s∏ynnego rodu ¸askich. Tà pierwotnie póênogotyckà Êwiàtyni´ wzniesionow latach 1517-23 z fundacji Jana ¸askiego, ówczesnego pry-masa Polski. W 1749 roku po wielkim po˝arze koÊció∏ zyska∏barokowà elewacj´ oraz rokokowe wn´trze. Najcenniejszy zabytek kolegiaty to alabastrowa p∏askorzeêba Madonnyz Dzieciàtkiem, pochodzàca z pracowni mistrza florenckiegoAndrei della Robbia. Od 1531 r. jej wizerunek otoczony jestkultem (dowodem tego sà liczne wota dzi´kczynne), a nie-gdyÊ by∏ celem licznych pielgrzymek.

i

www.ziemialodzka.pl

AArrcchhiitteekkttuurraa ssaakkrraallnnaa


2211

22222222

www.ziemialodzka.pl

ZZaabb

yyttkkii

tteecc

hhnniikk

iiSkansen Rzeki Pilicy i Niebieskie èród∏aTomaszów Mazowiecki

Skansen Rzeki Pilicy i Nadpiliczaul. Modrzewskiego 9/11, 97-200 Tomaszów Mazowiecki, tel. kom. 0 - 603 896 768Skansen czynny: w sezonie letnim - od piàtku do niedzieli 12.00-18.00w sezonie zimowym - niedziela od 12.00 do 16.00 Dla grup wczeÊniej zg∏oszonych tak˝e w tygodniu

Powiatowe Centrum Informacji Turystycznej i Strategii Rozwojuul. MoÊcickiego 3, 97-200 Tomaszów Mazowieckitel.: 0 - 447 260 378, tel./fax: 0 - 447 248 498e-mail: [email protected]∏o˝enie: powiat tomaszowski

Historyczne bogactwo doliny Pilicy zdecydowa∏o o powstaniu nad jej brzegami Skansenu Rzeki Pilicy, którego twórcà i gospodarzemjest Andrzej Kobalczyk. Do skansenu przeniesiono zabytkowy m∏yn wodny À, w którym organizowane sà wystawy tematyczne Ã,a obok m∏yna pod wiatà eksponowana jest najwi´ksza w Polsce kolekcja kamieni m∏yƒskich Õ. Odkrywców interesujàcych si´ mili-tariami z II wojny Êwiatowej przyciàgajà spektakularne znaleziska - wyciàgni´ty z dna Pilicy transporter opancerzony wraz z odt-worzonym wyposa˝eniem, a tak˝e wrak unikatowego niemieckiego ciàgnika artyleryjskiego. Oddzielny dzia∏ skansenu zawiera bogatàkolekcj´ zabytkowych ∏odzi i kajaków z Pilicy. Nie brakuje te˝ zbiorów zawierajàcych rzadkie i cenne archiwalia, materia∏y ikono-graficzne oraz obszernà bibliotek´ wydawnictw poÊwićonych Pilicy i regionowi Nadpilicza. Skansen Rzeki Pilicy otrzyma∏ certyfikatPolskiej Organizacji Turystycznej jako Najlepszy Produkt Turystyczny roku 2005.

W niewielkiej odleg∏oÊci od skansenu znajduje si´ niepowtarzalny rezerwat krajobrazowy „Niebieskie èród∏a“ Œ chroniàcy natu-ralne wywierzyska krasowe. Woda wyp∏ywa tu ze szczelin w wapieniach jurajskich w postaci obfitych êróde∏, silnie pulsujàcych nadnie dwóch basenów êród∏owych o g∏´bokoÊci do 4,5 m. W granicach rezerwatu znajdujà si´ rozlewiska i liczne wysepki.

Drewniane m∏yny i zagrody m∏yƒskieGrabia, Prosna

PTTK - Oddzia∏ w ¸askuKlub Garnizonowy, Plac Lotników ¸askich 1, 98-100 ¸asktel. 0 - 436 753 776e-mail: [email protected], [email protected], www.pttklask.ex2.pl (PL)

Punkt Informacji Turystycznej w WieruszowiePowiatowa Biblioteka Publicznaul. Waryƒskiego 8, 98 - 400 Wieruszówtel. 0 - 627 831 188, e-mail: [email protected]

Jednà z nieub∏agalnie przemijajàcych pamiàtek przesz∏oÊci sà rozsiane na terenie województwa ∏ódzkiego, rzadko ju˝ spotykane m∏ynywodne. ¸àczàcy zabytki techniki ˝ó∏ty szlak przebiegajàcy przez powiat ∏aski nazwany zosta∏ „M∏yny nad Grabià“. Z trzydziestu m∏y-nów istniejacych niegdyÊ nad tà rzekà o d∏ugoÊci 77 km, do dziÊ zachowa∏o si´ tylko kilka. Na szlaku zobaczyç mo˝na m.in. pracujàcynadal m∏yn w Woli Marzeƒskiej, m∏yny w Zielencicach, Brzeskach À i Kozubach Ã, czy ruiny takich budowli w Emilianowie i w Oku-pie Fabrycznym. W wi´koÊci m∏yny te sà dziÊ w∏asnoÊcià prywatnà - ich zwiedzanie nale˝y uzgadniaç wczeÊniej z w∏aÊcicielami.

Pere∏kà architektury drewnianej jest z pewnoÊcià drewniany m∏yn w Boles∏awcu nad Prosnà Õ wzniesiony w XVIII stuleciu. Boles∏a-wiecki m∏yn jest cz´Êciowo posadowiony na palach, co podnosi jego walory architektoniczne. Jest to budowla drewniana, konstrukcjizr´bowej, wzniesiona na planie prostokàta i posiadajàca 3 kondygnacje. Nakrywa jà dach naczó∏kowy kryty gontem. We wn´trzu przetrwa∏y wielkie kamienne ˝arna i du˝y drewniany walec do przesiewania zbo˝a, pochodzàcy zapewne z czasów budowy m∏yna. M∏yn przesta∏ dzia∏aç ostatecznie w 1964 r. po czym przeszed∏ gruntowny remont. DziÊ mieszczà si´ tu hotel i restauracja „Stary M∏yn“.

i i

ii


¿¿ ¡¡ ¬¬

¿¿ ¡¡ ¬¬

√√

223322332233

Tajemnicze budowle w Lasach SpalskichKonewka, Jeleƒ

Trasa Turystyczna „Bunkier w Konewce“tel. kom. 0 - 501 430 321, e-mail: [email protected], [email protected],www.bunkierkonewka.bunkrowiec.comZwiedzanie: codziennie oprócz poniedzia∏ków od maja do listopada, grupy zorganizowane w dowolnych terminach po wczeÊniejszym uzgodnieniu.Po∏o˝enie: powiat tomaszowski

Ze wzgl´du na swoje po∏o˝enie i szczególny charakter Pilicaoraz jej okolice by∏y Êwiadkiem wa˝nych wydarzeƒ histo-rycznych. Gotowych na dreszczyk emocji zapraszamy dokompleksów bunkrów poniemieckich z czasów II wojny Êwia-towej w Konewce po∏o˝onej poÊród Lasów Spalskich, gdzienajd∏u˝szy schron kolejowy ma 350 m, czy w Jeleniu, gdzieNiemcy ukrywali pociàgi sztabowe przed nalotami.Dodatkowà atrakcjà w Konewce jest podziemna trasa turysty-czna oraz sta∏e i czasowe wystawy o tematyce militarnej.

i

ParowozowniaSkierniewice

Parowozownia Skierniewiceul. ¸owicka 1, 96-100 Skierniewicee-mail: [email protected], http://www.psmk.org.pltel. 0 - 468 340 323, tel. kom. 0 - 609 240 477Po∏o˝enie: 67 km od Warszawy

Parowozownia Skierniewice powsta∏a w po∏. XIX w. dla obs∏ugiparowozów Kolei Warszawsko-Wiedeƒskiej. G∏ówny elementobiektu stanowi pó∏kolista hala postojowa dla parowozów o 23 stanowiskach. W 1994 r. staraniem Polskiego Stowarzysze-nia Mi∏oÊników Kolei kompleks parowozowni zosta∏ wpisany do rejestru zabytków. Od 1988 r. Stowarzyszenie tworzy kolekcj´zabytkowego taboru liczàcà obecnie blisko 100 sztuk, udost´p-nianà tu w pierwszym w Polsce spo∏ecznym muzeum starej kolei.Zbiór posiada kilka „pere∏ek“ - w tym jedyny w Êwiecie akumu-latorowy zespó∏ trakcyjny systemu „Wittfelda“, kolekcj´ wago-nów krytych wykorzystywanych m. in. w „LiÊcie Schindlera“ S. Spielberga i „PianiÊcie“ R. Polaƒskiego, wagon salonowy prze-wodniczàcego Rady Paƒstwa gen. A. Zawadzkiego i wiele innych.

i

www.ziemialodzka.pl

ZZaabbyyttkkii tteecchhnniikkii

Rogowska Kolej WàskotorowaRogów - Rawa Mazowiecka - Bia∏a Rawska

Fundacja Polskich Kolei Wàskotorowychul. Radomska 1 26-670 Pionkie-mail: [email protected] (PL, ENG, GER)

Rogowska Kolej Wàskotorowaul. Dworcowa 3795-063 Rogówtel. 046 874 80 23Po∏o˝enie: 30 km na wschód od ¸odzi, jadàc drogà nr 72 do Rawy Mazowieckiej.

i

i

W lutym 1915 r. niemieckie wojska kolejowe rozpocz´∏y budow´ kolei polowej o szeroko-Êci toru 600 mm od stacji normalnotorowej w Rogowie ku linii frontu. Po zakoƒczeniuI wojny Êwiatowej liczàca 49 km linia zosta∏a przej´ta przez Ministerstwo Kolei ˚elaznych.W 1954 r. przekuto kolej na rozstaw 750 mm. W 1996 r. zosta∏a oficjalnie uznana za za-bytek techniki. DziÊ jest jedynà kolejà muzealnà w województwie ∏ódzkim. Zabytkowà wà-skotorówkà opiekujà si´ wolontariusze - pasjonaci. Na stacji w Rogowie tworzone jest spo-∏ecznie muzeum kolei. Ju˝ dzisiaj zobaczyç tu mo˝na cystern´ firmy „Borman i Szwede“z 1904 r., parowóz Orenstein & Koppel z 1920 r. czy bogaty zbiór wagonów kolei cukrow-niczych sprzed 1939 roku. W ka˝dà niedziel´ od poczàtku maja do koƒca wrzeÊnia kursu-je pociàg turystyczny do G∏uchowa. Na zamówienie kolejka jeêdzi przez ca∏y rok.


2244

Brama Krakowska i mury obronneWieluƒ

Punkt Informacji Turystycznej w Wieluniu Powiatowa Biblioteka Publiczna, ul. Âlàska 23 a, 98-300 Wieluƒtel. 0 - 438 439 635www.um.wielun.pl (PL),Po∏o˝enie: 93 km na po∏udniowy zachód od ¸odzi, przy drodze nr 8

www.ziemialodzka.pl

Historia Wielunia si´ga XIII stulecia. Miasto zachowa∏o Êrednio-wieczny, szachownicowy uk∏ad zabudowy. Warto zobaczyç go-tyckà Bram´ Krakowskà z dobudowanym do niej XIX-wiecznymratuszem, okaza∏e fragmenty murów miejskich z basztami i daw-nà prochownià oraz ruiny pot´˝nej, XIV-wiecznej kolegiaty wy-sadzonej przez hitlerowców w 1939 r. Godne polecenia zwie-dzajàcym sà równie˝ zespo∏y klasztorne Augustianów, Bernardy-nek, Paulinów, Pijarów i Reformatów, reprezentujàce ró˝ne epo-ki i style architektoniczne. W dawnej siedzibie sióstr Bernardy-nek mieÊci si´ dziÊ Muzeum Ziemi Wieluƒskiej.

i

Stary gród nad Wartà i ˚eglinàSieradz

Punkt Informacji Turystycznej w Sieradzuprzy Powiatowej Bibliotece Publicznejul. ˚wirki i Wigury, 98 - 200 Sieradztel./fax. 0 - 438 271 641, e-mail: [email protected] Po∏o˝enie: 65 km od centrum ¸odzi przy drodze nr 14 do Wroc∏awia

W êród∏ach pisanych Sieradz pojawia si´ po raz pierwszy ju˝w 1136 r. w tzw. bulli gnieênieƒskiej papie˝a Innocentego II.Równie˝ w XII stuleciu Sieradz zosta∏ wymieniony przez geogra-fa arabskiego al-Idrisiego jako jedno z g∏ównych miast polskichobok Gniezna, Krakowa i Wroc∏awia. W stolicy Ziemi Sieradz-kiej warto zobaczyç gotycki koÊció∏ farny z XIV w. wzniesionyw czasach króla Kazimierza Wielkiego, zespó∏ klasztoru Domini-kanów istniejàcy ju˝ w 1300 r. i póêniej wielokrotnie przebudo-wany, Muzeum Okr´gowe w tzw. kamienicy pojagielloƒskiej,otoczone fosà wzgórze zamkowe nad rzekà ˚eglinà oraz istnie-jàcy tu˝ obok Sieradzki Park Etnograficzny.

i

Kolebka parlamentaryzmu i demokracjiPiotrków Trybunalski

Centrum Informacji Turystycznej - Oddzia∏ PTTKPlac Czarnieckiego 10, 97-300 Piotrków Trybunalskitel./fax: 0 - 446 477 052, tel. 0 - 447 323 663e-mail: [email protected], www.piotrkow.pl (PL, ENG, GER) Po∏o˝enie: 42 km na po∏udnie od ¸odzi, jadàc drogà nr 1 do Cz´stochowy(zjazdy z A1 do Piotrkowa Trybunalskiego).

Miasto sejmików szlacheckich i synodów biskupich. Kolebkapolskiego parlamentaryzmu. SpuÊciznà tego dziedzictwa jest re-nesansowy zamek Zygmunta Starego, wybudowany jako siedzi-ba królewska na czas trwania obrad. Obecnie znajduje si´ w nimpiotrkowskie muzeum gromadzàce zbiory regionalne. Na Ryn-ku Miejskim otoczonym zabytkowymi kamienicami toczy si´g∏ówne ˝ycie miasta. Na Starym MieÊcie warto zwiedziç m.in.:gotyckà far´ Êw. Jakuba, klasztor sióstr Dominikanek z zachowa-nà cz´Êcià Êredniowiecznych murów miejskich oraz zespo∏yklasztorne Jezuitów, Bernardynów i Dominikanów.

i

Stolica Ziemi ¸owickiej¸owicz

Centrum Informacji Turystycznej w ¸owiczuStary Rynek 3, 99-400 ¸owicztel. 0 - 468 309 149, fax: 0 - 468 309 118e-mail: [email protected], www.um.lowicz.pl (PL, ENG, FRA, GER)Po∏o˝enie: 47 km na pó∏nocny wschód od ¸odzi

¸owicz zaliczany do najstarszych miast w Polsce stanowi∏ nie-gdyÊ oÊrodek dóbr gospodarczych arcybiskupów gnieênieƒskich.W tutejszym dworze prymasowskim przebywali wybitni huma-niÊci: Andrzej Frycz-Modrzewski czy Piotr Skarga. Spacerujàc pomieÊcie nie mo˝na ominàç Starego Rynku z Bramà Prymasowskàoraz bazyliki katedralnej z mauzoleum 12 prymasów Polski.Warto zobaczyç równie˝ klasycystyczny ratusz miejski oraz miej-scowe muzeum z bogatymi zbiorami sztuki ludowej i mini-skan-senem. Ciekawostkà mo˝e te˝ byç najmniejsze w Polsce MuzeumGuzików mieszczàce si´ ... w walizce.

i

CCiiee

kkaaww

ee mm

iiaasstt

aa ii mm

iieejjss

ccooww

ooÊÊccii ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

Pozosta∏oÊci zamku i Muzeum LudowePrzedbórz

Muzeum Ludowe w Przedborzuul. Kielecka 9, 26-240 Przedbórztel. 0 - 447 815 080Po∏o˝enie: 35 km na wschód od Radomska

Osada wzmiankowana po raz pierwszy w 1145 r., za∏o˝onaprzy przeprawie przez Pilic´, na szlaku z Wielkopolski do Krakowa. Za czasów Kazimierza Wielkiego wzniesiono tu mury obronne i zamek, którego bram´ mo˝na zobaczyç do dziÊ, wkomponowanà we wspó∏czesnà zabudow´. Godzienzobaczenia jest równie˝ rynek w Przedborzu z odrestau-rowanymi kamieniczkami i studnià, gotycki koÊció∏ Êw. Alek-sego, cmentarz ˝ydowski przy ul. Ogrodowej, a przede wszys-tkim Muzeum Ludowe Ziemi Przedborskiej - jedna z naj-ciekawszych ma∏ych placówek muzealnych w Polsce majàcacharakter mini - skansenu.

i

Kurort carów i prezydentówSpa∏a

Lokalna Organizacja Turystyczna w Spaleul. Wojciechowskiego 15, 97-215 Spa∏a

Centralny OÊrodek Sportu - OÊrodek Przygotowaƒ Olimpijskichul. MoÊcickiego 6, 97-215 Spa∏a, tel. 0 - 447 242 346, fax. 0 - 447 244 123e-mail: [email protected], www.cosspala.com.pl (PL, ENG, GER)Po∏o˝enie: 6 km na wschód od Tomaszowa Maz.

Spa∏a jest znanà miejscowoÊcià rekreacyjno - wypoczynkowàpo∏o˝onà nad Pilicà, na terenie dawnej puszczy pilickiej, a obecnie Spalskiego Parku Krajobrazowego. Mikroklimatsprawia, ˝e stanowi idealne miejsce szkoleƒ sportowców - powsta∏ tu s∏ynny OÊrodek Przygotowaƒ Olimpijskich.WczeÊniej odbywa∏y si´ tu polowania, w których uczestniczylikrólowie polscy i rosyjscy carowie. W 1884 r. wybudowano tuletnià rezydencj´ cara Aleksandra III. Po odzyskaniuniepodleg∏oÊci Spa∏a by∏a letnià rezydencjà prezydentów II RP- St. Wojciechowskiego i I. MoÊcickiego. Promocjà miejs-cowoÊci zajmuje si´ Lokalna Organizacja Turystyczna w Spale.

i

Dawna siedziba prymasów PolskiSkierniewice

Izba Historii Skierniewicul. Floriana 4, 96-100 Skierniewicetel. 0 - 468 334 471www.ihs.skierniewice.com.ple-mail: [email protected]

Najcenniejszym zabytkiem miasta jest zespó∏ pa∏acowo-parkowy którego dominant´ stanowi wybudowany w XVIwieku pa∏ac prymasowski. Warto równie˝ zobaczyç koÊció∏Êw. Jakuba (1780-81), ratusz miejski (1847), a tak˝e dawnàbo˝nic´ z po∏owy XIX w. i dwa cmentarze ˝ydowskie. Jednà zwi´kszych atrakcji jest XVIII-wieczny drewniany dworek, wktórym mieszka∏a Konstancja G∏adkowska - muza FryderykaChopina a który mieÊci dziÊ Izb´ Historii Skierniewic. Tutejszymonumentalny dworzec kolejowy z 1875 r. - wybudowano zmyÊlà o wizytujàcych miasto trzech cesarzach: Aleksandrze III,Wilhelmie I i Franciszku Józefie II.

i

W grodzie b∏ogos∏awionego Bogumi∏aUniejów

Zamek w Uniejowie ul. Turecka 12, 99-210 Uniejów, tel. 0 - 632 888 145, fax: 0 - 632 889 086e-mail: [email protected], www.zamek.uniejow.pl (PL, ENG, GER)Po∏o˝enie: 15 km na pó∏nocny zachód od Podd´bic, jadàc drogà nr 72 do Konina.

Uniejów wzmiankowany po raz pierwszy w 1136 r., praw-dopodobnie ju˝ w XI w. stanowi∏ w∏asnoÊç arcybiskupówgnieênieƒskich. Tutejszy zamek zosta∏ wzniesiony w po∏owieXIV w. na brzegu Warty - bry∏a budowli zawiera w sobie ele-menty 3 poprzednich wcieleƒ: gotyckiej warowni, renesan-sowego pa∏acu i klasycystycznej rezydencji. W kolegiacie p.w. Wniebowzićia NMP (1349-65) wzniesionej z fundacjiarcybiskupa Jaros∏awa Bogorii Skotnickiego a rozbudowanejw XV i XVII w. odnaleê mo˝na m.in. gotyckie: portal i kami-ennà kropielnic´, barokowe kaplice z o∏tarzami bocznymioraz rokokowy o∏tarz g∏ówny i ambon´. Znajdujà sie tu relik-wie b∏ogos∏awionego Bogumi∏a oraz jego sarkofag z 1666 r.

i

www.ziemialodzka.pl

CCiieekkaaww

ee mmiiaassttaa ii mm

iieejjssccoowwooÊÊccii


2255

2266

Muzeum ludowe rodziny BrzozowskichSromów

Muzeum Ludowe Rodziny BrzozowskichSromów 11, 99-414 Kocierzew Po∏udniowy, tel. 0 - 468 384 472Czynne ca∏y rok: w dni powszednie od 9.00 do 19.00, w niedziele i Êwi´ta - od 12.00 do 19.00. Zwiedzanie z w∏aÊcicielem w grupach min. 5 osób.Po∏o˝enie: 1,5 km na pó∏noc od drogi nr 2 z ¸owicza do Warszawy, zjazd 6 km na wschód od ¸owicza.

www.ziemialodzka.pl

Muzeum zosta∏o za∏o˝one z inicjatywy ludowego artysty Julia-na Brzozowskiego. Twórca zgromadzi∏ w nim ponad 400 rucho-mych rzeêb ludowych, poruszanych specjalnym mechanizmem.Figurki przedstawiajà sceny z ˝ycia wsi ∏owickiej, a zosta∏y wy-konane przez Brzozowskiego i innych cz∏onków rodziny. Mo˝-na tu te˝ obejrzeç dawne stroje, skrzynie, kredensy, pajàki i wy-cinanki ∏owickie oraz kolekcj´ 35 pojazdów konnych z okoliçowicza - wolanty, stare bryczki, sanie oraz wozy ch∏opskie:drabiniaste, z krypà, pó∏koszka i wasàg, ponadto koƒskie uprz´-˝e oraz stare maszyny i urzàdzenia rolnicze.

i

¸owicki Park EtnograficznyMaurzyce k. ¸owicza

Skansen w Maurzycach (Oddzia∏ Muzeum w ¸owiczu)ul. Stary Rynek 5/7, 99-400 ¸owicztel. 0 - 468 388 120 (Skansen), 0 - 468 373 928 (Muzeum w ¸owiczu) e-mail: [email protected], www.muzeum.low.pl (PL, ENG)Skansen czynny: codziennie oprócz poniedzia∏ku i dni poÊwiàtecznych od 10.00 do 16.00. Po∏o˝enie: 7 km na zachód od ¸owicza

¸owicki Park Etnograficzny w Maurzycach prezentuje dawnà za-budow´ wsi ∏owickiej. Obecnie w skansenie znajduje si´ ponad30 obiektów, które ukazujà dwa wiejskie uk∏ady przestrzenne:tzw. starà wieÊ wyst´pujàcà do po∏. XIX w. o kszta∏cie zbli˝onymdo owalnicy z centralnym placem oraz tzw. nowà wieÊ - uliców-k´, powszechnà w 2. po∏. XIX w. Zarówno w domach mieszkal-nych, jak i w zagrodach prezentowane sà charakterystyczne ele-menty wyposa˝enia wn´trza i sposoby jego dekoracji. Nieopodalskansenu znajduje si´ pierwszy na Êwiecie spawany most drogo-wy wzniesiony wg projektu in˝yniera Stefana Bry∏y.

i

Pasiaki i wycinanki ∏owickieZiemia ∏owicka

Muzeum w ¸owiczuStary Rynek 5/7, 99-400 ¸owicz, tel. 0 - 468 373 928, fax 0 - 468 373 663 e-mail: [email protected], www.muzeum.low.pl (PL, ENG)Otwarte: codziennie oprócz poniedzia∏ku i dni poÊwiàtecznych od 10.00 do 16.00. Ekspozycja plenerowa czynna od V do XPo∏o˝enie: 47 km na pó∏nocny wschód od ¸odzi

¸owickie stroje ludowe, ze wzgl´du na bogactwo kolorystyki, sàuwa˝ane za reprezentacyjne dla ca∏ego kraju. Strój kobiecy sk∏a-da si´ z bawe∏nianej koszuli z szerokimi r´kawami, marszczonejspódnicy, pasiastej zapaski oraz kwiecistej chustki na g∏ow´. Ele-mentami stroju m´skiego sà: bia∏a koszula z ko∏nierzykiemi wstà˝kà, we∏niane, pomaraƒczowe spodnie w prà˝ki, lejbik ispencerek z czarnego sukna a tak˝e bia∏a lub czarna sukmana,przepasana pomaraƒczowym pasem. Wyró˝nikiem ∏owickiegofolkloru sà wycinanki z glansowanego papieru, o ro˝nych kszta∏-tach i tematyce - dominujà motywy roÊlinne i geometryczne.

ii

Procesja Bo˝ego Cia∏a¸owicz

Centrum Informacji Turystycznej w ¸owiczuStary Rynek 3, 99-400 ¸owicztel. 0 - 468 309 149, fax. 0 - 468 309 118e-mail: [email protected], www.um.lowicz.pl (PL, ENG, FRA, GER)Po∏o˝enie: ¸owicz: 47 km na p∏n. wschód od ¸odzi, jadàc drogà nr 14do Warszawy; Màkolice - 26 km na p∏n. wschód od ¸odzi (dojazd przez Stryków)

Bo˝e Cia∏o - uroczystoÊç Cia∏a i Krwi Chrystusa - to jedno z naj-wa˝niejszych Êwiàt w KoÊciele katolickim, zapoczàtkowanew 1247 r. w belgijskim Liege. W ¸owiczu uczestnicy procesji wy-ra˝ajà jednak nie tylko swojà wiar´, ale równie˝ niezwyk∏e przy-wiàzanie do kultury swojego regionu. W kolorowych, pasiastychstrojach niosà hosti´, otoczeni t∏umem mieszkaƒców i turystów,przyby∏ych aby podziwiaç ten wielobarwny pochód. Z podobnejuroczystoÊci s∏ynà równie˝ Màkolice (powiat zgierski) - znanyoÊrodek tkactwa i hafciarstwa ludowego.

FFoollkk

lloorr

ii zzww

yycczzaa

jjee lluu

ddooww

ee ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

Warsztat garncarski rodziny KonopczyƒskichBolimów

Warsztat Garncarski Rodziny Konopczyƒskichul. Dworska 8, 99-417 Bolimówtel.: 0 - 468 380 426 e-mail: [email protected], www.garncarz.bolimow.netZwiedzanie po wczeÊniejszym uzgodnieniu telefonicznym.Po∏o˝enie: 13 km na pó∏noc od Skierniewic,jadàc drogà nr 705 do Sochaczewa.

Bolimów jest dawnym miasteczkiem i miejscem o starych trady-cjach garncarskich. Pierwsze wzmianki o zak∏adzie garncarskimsi´gajà roku 1812. Przed I wojnà Êwiatowà istnia∏ tutaj cechgarncarski, zrzeszajàcy kilkudziesićiu rzemieÊlników. PaƒstwoKonopczyƒscy sà jednà z rodzin, które kontynuujà t´ interesujà-cà tradycj´. Po wczeÊniejszym umówieniu istnieje mo˝liwoÊçzwiedzenia zak∏adu i zapoznania si´ z technikà toczenia oraz ca-∏ego procesu wytwarzania wyrobów ceramicznych. Zak∏ad orga-nizuje pokazy garncarskie i prezentuje wyroby na wystawachsztuki regionalnej.

i

Dywany kwiatoweSpycimierz i Rawa Mazowiecka

Urzàd Miasta Uniejów - Centrum Informacji Lokalnejul. b∏. Bogumi∏a 13, 99 - 210 Uniejów, tel./fax: 0 - 632 888 077e-mail: [email protected], www.uniejow.pl, www.ciluniejow.republika.plPo∏o˝enie: 2 km na po∏udnie od drogi nr 72 z Podd´bic do Konina, zjazd w miejscowoÊci Cz∏opy, 17 km na zachód od Podd´bic.

Punkt Informacji Turystycznej w Rawie Mazowieckiejul. T. KoÊciuszki 5, 96-200 Rawa Mazowiecka tel. 0 - 468 144 631

Przed obchodami Bo˝ego Cia∏a w Spycimierzu wielu jego miesz-kaƒców mo˝na spotkaç na okolicznych ∏àkach i polach, gdziezbierajà kwiaty, liÊcie i kor´ drzew s∏u˝àce do u∏o˝enia olbrzy-mich dywanów procesyjnych. D∏ugoÊç dywanów si´ga 2 kilome-trów, a wÊród stworzonych cudów podziwiaç mo˝na anio∏y, ser-ca, kiÊcie winogron, monstrancje, krzy˝e, symbole narodowe iró˝ne wzory geometryczne. Podobne dywany w oktaw´ Bo˝egoCia∏a usypuje si´ z p∏atków kwiatowych w koÊciele oo. Pasjoni-stów pw. Êw. Paw∏a od Krzy˝a w Rawie Mazowieckiej

i

Muzeum Okr´gowe i Park EtnograficznySieradz

Muzeum Okr´gowe w Sieradzuul. Dominikaƒska 2, 98-200 Sieradz, tel. 0 - 438 271 639, fax: 0 - 438 223 020e-mail: [email protected], www.muzeum-sieradz.com.plCzynne: wt. 10.00-18.00, Êr. - pt. 10.00-16.00, so. - nd. 10.00-15.00Sieradzki Park Etnograficznyul. Grodzka 1, 98-200 Sieradz, tel. 0 - 438 225 918, 0 - 438 271 639Czynny: wt. - nd. 10.00-15.00Po∏o˝enie: 60 km na zachód od ¸odzi, jadàc drogà nr 14 do Wroc∏awia.

Sieradzkie Muzeum Okr´gowe mieÊci si´ przy Rynku,w XVII-wiecznej kamienicy. Prezentowane sà tu bogate zbio-ry archeologiczne i etnograficzne, dzie∏a sztuki i rzemios∏a ar-tystycznego oraz dokumenty historyczne. Muzeum ukazujeprzesz∏oÊç ziemi sieradzkiej od pradziejów do wspó∏czesnoÊci,a tak˝e sztuk´ ludowà, folklor i zwyczaje ludowe. Nad rzekà˚eglinà obok sieradzkiego wzgórza zamkowego, mieÊci si´Sieradzki Park Etnograficzny z oryginalnymi chatami wiejski-mi z prze∏omu XIX i XX w.

i

Muzeum Regionalne i folklor opoczyƒskiOpoczno

Muzeum Regionalne w OpoczniePlac Zamkowy 1, 26-300 Opoczno, tel./fax. 0 - 447 552 319e-mail: [email protected], www.opoczno.pl (PL)Czynne od 7.30 do 15.00, wt. 8.30-16.00, so. 8.00-14.00Po∏o˝enie: 42 km na wschód od Piotrkowa Trybunalskiego, jadàc drogà nr 12 do Radomia.

Zabytki budownictwa wiejskiego oraz lokalny folklor i tradycjeludowe przetrwa∏y do dziÊ g∏ównie w pó∏nocnej cz´Êci ziemiopoczyƒskiej. Do najbardziej interesujàcych obiektów nale˝àdrewniane cha∏upy z tradycyjnie urzàdzonymi wn´trzami a po-nadto tkaniny, stroje, wycinanki i pisanki, które do dziÊ sprzeda-wane sà podczas przedwielkanocnych jarmarków. Wcià˝ ˝ywei praktykowane jest wycinankarstwo. Na uwag´ zas∏ugujà tak˝estrój opoczyƒski oraz przepi´kne hafty - najbardziej znanymoÊrodkiem hafciarstwa sà Bielowice. Wiele ciekawych ekspona-tów prezentujàcych opoczyƒski folklor znajduje si´ w MuzeumRegionalnym w Opocznie.

i

www.ziemialodzka.pl

FFoollkklloorr ii zzwwyycczzaajjee lluuddooww

eeZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

2277

Raj dla turystyki aktywnejZbornik Sulejowski

Powiatowe Centrum Informacji Turystycznej i Strategii Rozwojuul. MoÊcickiego 3, 97-200 Tomaszów Mazowieckitel.: 0 - 447 260 378, tel./fax: 0 - 447 248 498e-mail: [email protected] Informacji Turystycznej - Oddzia∏ PTTKPlac Czarnieckiego 10, 97-300 Piotrków Trybunalskitel./fax: 0 - 446 477 052, tel. 0 - 447 323 663e-mail: [email protected], www.piotrkow.pl (PL, ENG, GER)

Zbiornik Sulejowski stwarza znakomite warunki do uprawianiasportów wodnych. Latem odbywajà si´ tu regaty, szkolenia i obo-zy ˝eglarskie. Wzd∏u˝ zalewu przebiega szlak kajakowy Pilicy,a brzegiem zbiornika biegnà szlaki piesze i rowerowe. Swoich si∏spróbowaç mogà tu w´dkarze. Rozwini´ta baza noclegowa(oÊrodki wypoczynkowe, kempingi i pola namiotowe, gospodar-stwa agroturystyczne), baza gastronomiczna oraz wypo˝yczalniesprz´tu wodnego przyciàgajà turystów z Polski i nie tylko.

i

i

Nad „Sieradzkim morzem“Zbiornik Jeziorsko

Punkt Informacji Turystycznej w Sieradzu (Powiatowa Biblioteka Publiczna)ul. ˚wirki i Wigury 4, 98 - 200 Sieradztel./fax. 0 - 438 271 641, e-mail: [email protected] Informacji Turystycznej w Pćzniewie (Urzàd Gminy) ul. G∏ówna 10 / 12, 99 - 235 Pćzniew, tel. 0 - 436 781 519Po∏o˝enie: powiat sieradzki i podd´bicki

Najwi´kszy akwen województwa ∏ódzkiego - zbiornik „Jezior-sko“ zosta∏ utworzony poprzez spi´trzenie Êrodkowego bieguWarty. Jego powierzchnia si´ga 4230 ha. Po∏udniowa czeÊçzbiornika to najwi´kszy rezerwat przyrody w regionie. P∏ytkiewody, liczne wysepki i podtopione zaroÊla tworzà znakomitewarunki dla gniazdujacych tu ptaków (130 gatunków), a tak˝edla ptaków egzotycznych i rzadkich na ziemiach polskich, za-trzymujàcych si´ tu podczas swoich w´drówek. Cz´Êç pó∏nocna,dzi´ki rozwijajàcej si´ bazie turystycznej jest doskona∏ym miej-scem dla mi∏oÊników turystyki aktywnej.

i

i

Agroturystyka województwa ∏ódzkiego

Województwo ∏ódzkie prezentuje bardzo bogatà ofert´ agroturystycznà. Zró˝nicowane krajobrazy, rozleg∏e lasy, zbiorniki wodne i czysterzeki stwarzajà doskona∏e warunki do wypoczynku na wsi. Gospodarstwa agroturystyczne rozsiane w ró˝nych cz´Êciach Ziemi ¸ódzkiejoferujà najtaƒsze noclegi, swojskà kuchni´, mo˝liwoÊç grzybobrania i w´dkowania oraz wieczory przy ognisku i grillu. Turystyka rowero-wa i jeêdziecka, przeja˝d˝ki bryczkà, kuligi i wycieczki w okolice to tylko wybrane przyk∏ady mo˝liwoÊci sp´dzania wolnego czasu na wsi.Na terenie gminy Zgierz powsta∏y pierwsze w województwie szlaki agroturystyczne: rowerowy i konny. Zielony szlak rowerowy o d∏ugo-Êci 33 km przebiega przez 12 miejscowoÊci po∏udniowej cz´Êci gminy Zgierz i ∏àczy ze sobà nie tylko ciekawe miejsca ale równie˝ gospo-darstwa agroturystyczne, w których mo˝na zatrzymaç si´ na nocleg lub posi∏ek. Podobnà funkcj´ pe∏ni agroturystyczny szlak jeêdzieckio d∏ugoÊci 17 km. Po drodze jeêdêcy majà okazj´ podziwiaç rezerwat ja∏owców „Ciosny“, êród∏a rzeki Ciosenki, stary m∏yn i cmentarzz czasów I wojny Êwiatowej. Odpoczynek i wy˝ywienie zapewniajà równie˝ gospodarstwa agroturystyczne.

Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi SieradzkiejPrezes: Agata Grzybowskatel. 0 - 436 781 861[Region sieradzki i podd´bicki]

Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi ZgierskiejPrezes: Zbigniew Hauke Dzier˝àzna 38, 95-100 Bia∏a, tel.: 0 - 427 178 487[Region zgierski]

Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Wieruszowskiejul. Waryƒskiego 8, 98-400 Wieruszów tel.: 0 - 627 831 188e-mail: [email protected] (PL)[Region wieruszowski]

Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi WieluƒskiejPrezes Halina Piekaraul. Targowa 26, 98 - 320 Osjakówtel. 0 - 438 423 401[Region wieluƒski]

Opoczyƒskie Stowarzyszenie Gospodarstw AgroturystycznychPrezes: El˝bieta Zajàczkowskatel. 0 - 447 553 486[Region opoczyƒski]

Stowarzyszenie Wsi AgroturystycznychRegionu Doliny Pilicy i Zalewu SulejowskiegoPrezes: El˝bieta Ksyttel. 0 - 447 246 267, tel. kom. 0 - 507 772 525{Region tomaszowski i piotrkowski]

i

i

i

i

i

TTuurryy

ssttyykk

aa aakk

ttyyww

nnaa

2288


Na narty w centrum PolskiGóra Kamieƒska, Zgierz - Malinka

Punkt Informacji Turystycznej w Be∏chatowieul. KoÊciuszki 1, 97-400 Be∏chatówtel.: 0 - 447 335 100, fax: 0 - 447 335 140e-mail: [email protected], www.belchatow.pl (PL) OÊrodek Sportu i Rekreacji „Góra Kamieƒska“, tel. 0 - 447 330 777Po∏o˝enie: powiat radomszczaƒski

Region ∏ódzki ma w swojej ofercie tak˝e coÊ dla mi∏oÊników bia-∏ego szaleƒstwa.W pobli˝u ¸odzi - na Malince mo˝na poszuso-waç na 450 -metrowym sztucznie naÊnie˝anym stoku. Zaawanso-wani narciarze winni wybraç si´ na Gór´ Kamieƒskà (powiat radomszczaƒski) - najwi´kszà sztucznà gór´ w Polsce, powsta∏àw wyniku dzia∏alnoÊci KWB w Be∏chatowie. G∏ówna trasa zjazdo-wa ma d∏ugoÊç 760 metrów i szerokoÊç 30-150 m, a ró˝nicawzniesieƒ wynosi 123 m. Stok jest oÊwietlony, trasy naÊnie˝ane i dobrze przygotowane przez ratraki. Nowa, czteroosobowa ko-lejka firmy „Doppelmayer“ z ruchomym chodnikiem gwarantujekomfort i du˝à przepustowoÊç (oko∏o 2000 osób na godzin´).

i

Turystyka konnaPowiat wieruszowski, Gmina Zgierz

Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Wieruszowskiejul. Waryƒskiego 8, 98-400 Wieruszów, tel.: 0 - 627 831 188e-mail: [email protected], www.agroturystyka-wieruszow.pl (PL)Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Zgierskiej Dzier˝àzna 38, 95-100 Bia∏a, tel.: 0 - 427 178 487

Specjalistyczne oÊrodki jeêdzieckie oraz gospodarstwa agrotury-styczne województwa ∏ódzkiego oferujà szerokie mo˝liwoÊciuprawiania turystyki jeêdzieckiej. Nauka jazdy, jazda konna napadoku i w terenie, imprezy konne oraz hotele i pensjonaty dlakoni to tylko wybrane elementy ich oferty. Na terenie Ziemi¸ódzkiej wyznakowano równie˝ szlaki przeznaczone specjalniedla mi∏oÊników koni. Przez powiat wieruszowski przebiega 8 ta-kich szlaków o ∏àcznej d∏ugoÊci 125 km. Podobnà funkcj´ pe∏niprzystosowany do jazdy konnej czerwony szlak agroturystycznyo d∏ugoÊci 17 km wiodàcy przez teren gminy Zgierz sàsiadujàcejz ¸odzià. Szlak rozpoczyna si´ w Rosanowie i biegnie polami i ∏à-kami nieopodal wsi Ciosny, Dzier˝àzna i Wymok∏e.

i

Szlaki rowerowe województwa ∏ódzkiego

Centrum Informacji Turystycznej w ¸odziul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódêtel./fax.: 0 - 426 385 955, e-mail: [email protected]

Portal Turystyczno Krajoznawczy Województwa ¸ódzkiegohttp://www.ziemialodzka.pl,e-mail: [email protected]

Województwo ∏ódzkie oferuje turystom ponad 3000 km znakowanych szlaków rowerowych przygotowanych z myÊlà o wszystkich,którzy uwielbiajà aktywny wypoczynek. Wi´kszoÊç z oznakowanych tras to krótkie szlaki przebiegajàce pomi´dzy najbardziej atrak-cyjnymi miejsowoÊciami w danym regionie, jak szlaki w Za∏ćzaƒskim Parku Krajobrazowym czy w powiatach: wieruszowskim,wieluƒskim, podd´bickim, tomaszowskim, zgierskim, ∏owickim, skierniewickim, ∏askim i be∏chatowskim.

Inne majà charakter szlaków d∏u˝szych, wieloetapowych z mo˝liwoÊcià noclegu na trasie. Do takich szlaków nale˝à m.in. Sier-adzka eSKa, szlak „Przez Powiat Wieruszowski“, Êcie˝ka rowerowa im Z. Goliata prowadzàca wokó∏ Zbiornika Sulejowskiego czyostatnio wyznakowany szlak „W centrum Polski“ (powiaty: kutnowski, ∏ćzycki i zgierski).

Powstajàca ¸ódzka Magistrala Rowerowa po∏àczy województwa Êwi´tokrzyskie, ∏ódzkie i wielkopolskie z Berlinem. Znu˝eni row-erzyÊci mogà odpoczàç pod specjalnie przygotowanymi wiatami, wyposa˝onymi w sto∏y i ∏awy. D∏u˝szy wypoczynek zapewniajàliczne obiekty noclegowe, w tym s∏ynàce z goÊcinnoÊci gospodarstwa agroturystyczne.

ii Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa ¸ódzkiegoul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódê,tel. 0 - 426 385 957, e-mail: [email protected]

i

TTuurryyssttyykkaa aakkttyywwnnaa


2299

3300

Jerzy Dunin - BorkowskiKroÊniewice

Muzeum im. Jerzego Dunin-Borkowskiego w KroÊniewicachPlac WolnoÊci 1, 99-340 KroÊniewicetel. 0 - 242 523 347 tel./fax. 0 - 242 524 496e-mail: [email protected], www.muzeumkrosniewice.pl Godziny otwarcia: pn. - pt. 9.00 - 16.00 so., nd. i Êwi´ta 10.00 - 17.00 (od czerwca do wrzeÊnia), 10.00 - 16.00 (od paêdziernika do maja) Po∏o˝enie: 57 km na pó∏noc od ¸odzi, jadàc drogà nr 1 do W∏oc∏awka.

www.ziemialodzka.pl

Jerzy Dunin-Borkowski (1908-92) by∏ najs∏ynniejszym miesz-kaƒcem KroÊniewic, twórcà gromadzonej przez lata kolekcjidzie∏ sztuki, rzemios∏a, archiwaliów i narodowych pamiàtek, na-zywanym powszechnie „hetmanem kolekcjonerów polskich“.W 1978 r. przekaza∏ swoje zbiory narodowi polskiemu, co da∏opoczàtek kroÊniewickiemu muzeum. Muzeum mieÊci si´ domurodzinnym kolekcjonera oraz w przebudowanej stajni i wozow-ni. Znajduje si´ tu m.in. sala poÊwićona genera∏owi W∏adys∏a-wowi Sikorskiemu, sala biedermeierowska czy portretowa.

i

Âwi´ty Maksymilian Maria KolbeZduƒska Wola i Pabianice

Muzeum Historii Miasta Zduƒska Wola ul. Stefana Prawdzic - Z∏otnickiego 7, 98-220 Zduƒska Wolatel. 0 - 438 234 843, tel./fax 0 - 438 249 880 e-mail: [email protected], www.muzeum.zdunskawola.pl (PL) Po∏o˝enie: 40 km na zachód od ¸odzi, jadàc drogà nr 14 z ¸odzi do Sieradza.

Âwi´ty Maksymilian Maria Kolbe (1894-1941) urodzi∏ si´w Zduƒskiej Woli. Tu te˝, w obr´bie tzw. zduƒskowolskiej jury-dyki znajduje si´ OÊrodek Pamići jego imienia utworzonyw 1994 r. W muzeum mieszczàcym si´ w odrestaurowanymdrewnianym domu tkackim prezentowane sà przedmioty zwià-zane z pracà i ˝yciem Êw. Maksymiliana, jak równie˝ typowewyposa˝enie domu tkaczy z XIX w. Przez kilka lat Âwi´tymieszka∏ tak˝e w Pabianicach, gdzie dorasta∏ i gdzie (w tutej-szym koÊciele Êw. Mateusza, w 1906 r.) dozna∏ objawienia. M.M. Kolbe zmar∏ Êmiercià mćzeƒskà w OÊwićimiu w 1941 r.

i

W∏adys∏aw Stanis∏aw ReymontLipce Reymontowskie, Ma∏ków, Czarnocin

Muzeum im. W∏. St. Reymonta w Lipcach Reymontowskichul. Wiatraczna 10, 96-127 Lipce Reymontowskie, tel.: 0 - 468 316 112Godziny otwarcia: wt. - pt. 9.00 - 14.00; so. 10.00 - 14.00 (wst´p wolny), nd. 12.00 - 15.00

W∏adys∏aw Stanis∏aw Reymont (1867-1925) zyska∏ s∏aw´przede wszystkim jako laureat literackiej Nagrody Nobla zaswojà powieÊç pt. „Ch∏opi”. Urodzony w Kobielach Wielkich,wychowywa∏ si´ na terenie województwa, tu zdobywa∏ wy-kszta∏cenie, tu pracowa∏ i rozpoczyna∏ karier´ pisarskà. Z jegopostacià wià˝e si´ wiele miejscowoÊci Ziemi ¸ódzkiej: Tuszyn,Czarnocin, Lipce Reymontowskie, Rogów, Ma∏ków, stolica re-gionu ¸ódê i wiele innych. Âwiadectwem zwiàzków Reymontaz Ziemià ¸ódzkà sà liczne pomniki i tablice pamiàtkowe,a w Lipcach znajduje si´ Zagroda Ludowa i Muzeum im. W∏. St.Reymonta, gdzie zgromadzono pamiàtki zwiàzane z pisarzem iliczne eksponaty obrazujàce kultur´ ludowà Lipiec i okolic.

i

Âwi´ta Faustyna KowalskaG∏ogowiec

DDoomm ZZggrroommaaddzzeenniiaa SSiióóssttrr MMaattkkii BBoo˝̋eejj MMii∏∏oossiieerrddzziiaa ul. T. KoÊciuszki 9, 99-140 Âwinice Warckietteell.. 0 - 632 881 307PPoo∏∏oo˝̋eenniiee:: 60 km na pó∏nocny zachód od ¸odzi

Z G∏ogowcem zwiazana jest postaç zakonnicy Heleny Kowal-skiej (1905-38). Znana dziÊ w ca∏ym Êwiecie jako Êw. Faustyna,Aposto∏ka Mi∏osierdzia Bo˝ego, zaliczana do grona wybitnychmistyków KoÊcio∏a przysz∏a na Êwiat w G∏ogowcu, a ochrzczo-na zosta∏a w Âwinicach Warckich. Od dzieciƒstwa odznacza∏asi´ pobo˝noÊcià, pracowitoÊcià i pos∏uszeƒstwem oraz wielkàwra˝liwoÊcià na ludzkà bied´. Zmar∏a w wieku zaledwie 33 lat. Pochowano jà w ¸agiewnikach (dziÊ dzielnica Krakowa), gdzieobecnie znajduje si´ Sanktuarium Bo˝ego Mi∏osierdzia. W domu rodzinnym Êw. Faustyny w G∏ogowcu mieÊci si´ niewielkie muzeum poÊwićone najs∏ynniejszej mieszkance wsia sam G∏ogowiec stanowi lokalne centrum pielgrzymkowe.

iZZnnaa

nnee pp

oossttaa

cciiee

ZZiiee

mmii ¸̧

óóddzzkk

iieejj ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

Âwi´to Ró˝yKutno

Kutnowski Dom Kulturyul. ˚ó∏kiewskiego 4, 99-302 Kutno, tel./ fax. 0 - 242 542 137, 0 - 242 533 064 e-mail: [email protected], www.kdk.art.pl

Urzàd Miasta KutnoPlac J. Pi∏sudskiego 18, 99-300 Kutnotel. 0 - 242 531 100, 0 - 242 531 219 (Wydzia∏ Promocji i Rozwoju)fax. 0 - 242 542 836e-mail: [email protected], [email protected], www.um.kutno.pl Po∏o˝enie: 53 km na pó∏noc od ¸odzi, jadàc trasà nr 1 do W∏oc∏awkai Gdaƒska.

Bogatà i wieloletnià tradycj´ ma si´gajàce swà historià 1975 ro-ku kutnowskie Âwi´to Ró˝y. W trakcie imprezy, przypadajàcejna poczàtek wrzeÊnia, hodowcy kwiatów i roÊlin ozdobnych pre-zentujà najciekawsze okazy w wyszukanych aran˝acjach pla-stycznych we wn´trzach Kutnowskiego Domu Kultury. Wysta-wie towarzyszy konkurs na najpi´kniejszà ró˝´ oraz liczne im-prezy plenerowe, w tym prezentacje i koncerty muzyczne.

i

i

Miasto skrzy˝owaƒ i interakcjiPiotrków Trybunalski

Urzàd Miasta Piotrkowa TrybunalskiegoPasa˝ Karola Rudowskiego 10, 97 - 300 Piotrków Trybunalskitel. 0 - 447 327 794, bezp∏atna infolinia 0 - 800 241 251e-mail: [email protected], www.piotrkow.pl

Mi´dzynarodowy Festiwal Sztuki Akcji „Interakcje” (maj), odby-wa si´ od 1999 r. Wzi´∏o w nim udzia∏ ponad 150 artystów z 40krajów, prezentujàcych bogactwo rozumienia Êwiata przez sztu-k´, ró˝norodnoÊç kultur i tradycji. Dzi´ki zaanga˝owaniu arty-stów, mieszkaƒców miasta oraz sponsorów, powsta∏ unikalny festiwali sztuki wspó∏czesnej – dziÊ jedna z najwa˝niej-szych tego typu imprez na Êwiecie. Z kolei Spotkania Rzeêbiarzy„Skrzy˝owania” (sierpieƒ) to wspólna inicjatywa artystów pol-skich i niemieckich. W wyniku ich pracy w mieÊcie stan´∏o ju˝ 14 dzie∏ sztuki stworzonych dla konkretnie wybranego miejscapublicznego. Projekt prowadziç ma do powstania unikalnej gale-rii rzeêby w dotàd z regu∏y g∏uchej i martwej przestrzeni miasta,w miejscach gdzie przebywamy na co dzieƒ.

Turnieje rycerskieUniejów

Urzàd Miasta Uniejów - Centrum Informacji Lokalnejul. b∏. Bogumi∏a 13, 99 - 210 Uniejów, tel./fax: 0 - 632 888 077e-mail: [email protected], www.uniejow.pl, www.ciluniejow.republika.plPo∏o˝enie: 55 km na pó∏nocny zachód od ¸odziBractwo Rycerskie - Kanclerz Krzysztof Kulczyƒskitel. kom. 0 - 608 723 029e-mail: [email protected], www.turniej.plPo∏o˝enie: 35 km na pó∏noc od ¸odzi, jadàc trasà nr 1 do W∏oc∏awka i Gdaƒska.

Pod koniec sierpnia park zamkowy w Uniejowie zape∏nia si´t∏umem rycerzy zakutych w zbroje, mieszczan, dworek i parob-ków, którzy przybywajà na doroczny turniej rycerski. W czasieturnieju odbywajà si´ pokazowe walki i otwarte dla wszystkichkonkursy z nagrodami, a kramy sklepikarzy uginajà si´ od pa-miàtek i smako∏yków. PublicznoÊç ma okazj´ zobaczyç jedynà wPolsce machin´ obl´˝niczà trebusz, pokazy strzelania z bom-bardy i bicia Êredniowiecznych monet, a tak˝e uczestniczyç w poszukiwaniach tajemniczego skarbu arcybiskupa.

i

Fiesta balonowa i festiwal bluesaRawa Mazowiecka

Biuro Rozwoju, Promocji i Integracji EuropejskiejUrz´du Miasta w Rawie MazowieckiejPlac J. Pi∏sudskiego 4,96-200 Rawa Mazowiecka, tel./fax: 0 - 468 142 628e-mail: [email protected], www.rawamazowiecka.pl (PL) Miejski Dom Kultury w Rawie Mazowieckiejul. Krakowska 6C, tel. 0 - 468 154 713, e-mail: [email protected]∏o˝enie: 54 km na wschód od ¸odzi przy drodze nr 8 Piotrków Trybunalski - Warszawa.

Co roku w maju lub czerwcu Rawa Mazowiecka zmienia si´w krajowà stolic´ bluesa. Na odbywajàcy si´ tu festiwal przyje˝-d˝ajà gwiazdy - wytrawni muzycy i wokaliÊci wielu narodowoÊ-ci. Mi∏oÊników gitary, saksofonu i harmonijki nie powinnow tych dniach zabraknàç w Rawie. Z kolei pod koniec sierpnianiebo nad Rawà pokryte jest kolorowymi balonami, których za-∏ogi przybywajà z ca∏ego kraju na zawody balonowe. Zawody tecieszà si´ ogromnà popularnoÊcià zarówno wÊród zawodników,jak i licznie zgromadzonych widzów.

i

www.ziemialodzka.pl

IImmpprreezzyy ii ffeessttiiww

aallee

i


3311

3322

Regionalna stolica krawiectwaBrzeziny

Muzeum Regionalne w Brzezinachul. Pi∏sudskiego 49, 95-060 Brzezinytel. 0 - 468 743 382, www.brzeziny.plPunkt Informacji Turystycznej w Brzezinach (Miejska Biblioteka Publiczna)ul. Âw. Anny 36, 95-060 Brzeziny, tel. 0 - 468 742 193e-mail: [email protected], www.mbp-brzeziny.pl

www.ziemialodzka.pl

W latach 70. XIX w., dzi´ki korzystnej koniunkturze gospodar-czej Brzeziny sta∏y si´ najwi´kszym na ziemiach polskich oÊrod-kiem cha∏upnictwa krawieckiego - tu powstawa∏y m.in. s∏ynnepasiaki dla Ksi´˝aków ¸owickich oraz tanie wyroby wysy∏anehurtowo do Stanów Zjednoczonych i Rosji. Brzeziƒskie MuzeumRegionalne prezentuje m.in. liczne egzemplarze maszyn do szyciaz XIX i pocz. XX wieku oraz dawnych ˝elazek krawieckich: blo-kowych, w´glowych z kominem i bez, na dusz´, mosi´˝nych i ˝e-liwnych, gazowych, na paliwo p∏ynne, elektrycznych z u˝yciemmiki i spirali, a tak˝e tzw. prasulce i no˝yce krawieckie.

i

„Na samym dnie“Be∏chatów

BOT Kopalnia W´gla Brunatnego „Be∏chatów“ S.A. Dzia∏ Promocji: tel.: 0 - 447 374 863, 0 - 447 374 869e-mail: [email protected] (PL)

Kopalnia „Be∏chatów“ jest najwi´kszà i najnowoczeÊniejszà ko-palnià odkrywkowà w´gla brunatnego w Europie Rozmiarywykopu oraz maszyn w nim pracujàcych przyprawiajà turystówo zawrót g∏owy. Niesamowite wra˝enie na zwiedzajàcych spra-wia panorama odkrywki z tarasów widokowych w Kleszczowieoraz ze zwa∏owiska zewn´trznego. Ostatnio wprowadzono mo˝-liwoÊç zjazdu kopalnianymi samochodami terenowymi na samodno wykopu, gdzie ró˝nica poziomów wynosi ponad 200 me-trów! „Na Samym Dnie“ podziwiaç mo˝na gigantyczne koparkii zwa∏owarki oraz dowiedzieç si´ wićej na temat kopalni.

i

Stolica baseballa i softballaKutno

Urzàd Miasta KutnoPlac J. Pi∏sudskiego 18, 99-300 Kutnotel. 0 - 242 531 100, 0 - 242 531 219 (Wydzia∏ Promocji i Rozwoju)fax: 0 - 242 542 836e-mail: [email protected], [email protected], www.um.kutno.pl Po∏o˝enie: 53 km na pó∏noc od ¸odzi, jadàc trasà nr 1 z ¸odzi w kierunku Gdaƒska.

Kutno jest stolicà polskiego i jednym z najwa˝niejszych centróweuropejskiego baseballa i softballa. Na 17 hektarach zbudowanyzosta∏ tu kompleks boisk do uprawiania tych dyscyplin sportu.MieÊci si´ tu Europejskie Centrum Szkolenia Ma∏ej Ligi Basebal-lowej, obejmujàce swym zasi´giem dzia∏ania a˝ 55 krajów w Eu-ropie, Afryce i na Bliskim Wschodzie. Na pićiu kutnowskichboiskach corocznie odbywajà si´ mi´dzynarodowe turnieje m∏o-dzie˝owe, przyciàgajàce rzesze mi∏oÊników tych dyscyplin spor-tu i turystów.

i

Ârodek Polski na weekendPiàtek i Sobota

Punkt Informacji Turystycznej w ¸ćzycyPlac T. KoÊciuszki 24, 99-100 ¸ćzycatel./fax: 0 - 247 218 965 e-mail: [email protected] Informacji Turystycznej w ¸owiczuStary Rynek 3, 99-400 ̧ owicz, tel. 0 - 468 309 149, e-mail: [email protected]∏o˝enie: Piàtek - 28 km na p∏n. od ¸odzi, Sobota - 20 km na zach. od ¸owicza

Piàtek, po∏o˝ony w wid∏ach Moszczenicy i Maliny le˝y w geome-trycznym Êrodku Polski. Poczàtki miasta si´gajà XIV w. a jego nazwa wywodzi si´ od targu tygodniowego, którego tradycje zna-ne sà od XII w. Na rynku stojà XIX-wieczne kramy miejskiea w pobli˝u gotycki koÊció∏ parafialny Âwi´tej Trójcy z XV w.,przebudowany w epoce baroku. Z kolei w Sobocie warto zoba-czyç gotycko-renesansowy koÊció∏ p.w. ÊÊ. Piotra i Paw∏a, wznie-siony ok. 1518 r. z cennymi, przyÊciennymi p∏ytami nagrobnymioraz dwór Zawiszów (XIX w.) wzniesiony na miejscu budowliz XVI w. z wykorzystaniem elementów domniemanego zamku.

i

i

CCiiee

kkaaww

oossttkk

ii rreegg

iioonnaa

llnnee ZZiieemmiiaa ¸̧óóddzzkkaa

PPoollsskkaaPo∏o˝enie i graniceRzeczypospolita Polska le˝y w Europie Ârodkowej. Od zachodu graniczy z Niemcami, od po∏udnia z Czechamii S∏owacjà, od wschodu z Ukrainà i Bia∏orusià, od pó∏noc-nego wschodu z Litwà i Rosjà (obwód kaliningradzki). Prze-wa˝ajàcà cz´Êç granicy pó∏nocnej stanowi wybrze˝e MorzaBa∏tyckiego.

Podstawowe daneObszar o powierzchni 312,7 tys. km2 zamieszkuje ponad38.5 mln ludnoÊci. J´zykiem urz´dowym jest j´zyk polski.God∏em Polski jest bia∏y orze∏ w z∏otej koronie na czerwo-nym tle. Barwami narodowymi sà biel i czerwieƒ. Flag´ narodowà tworzà dwa poziome pasy jednakowej wysokoÊci - górny - bia∏y i dolny - czerwony.

Stolica i podzia∏ administracyjnyStolicà Polski jest Warszawa liczàca oko∏o 1,7 mln miesz-kaƒców. Warszawa le˝y nad Wis∏à, która jest najd∏u˝szà rzekà naszego kraju; jest wa˝nym w´z∏em komunikacyj-nym, zarówno lotniczym, jak kolejowym i drogowym. Innewi´ksze miasta naszego kraju to ¸ódê, Kraków, Wroc∏aw,Poznaƒ, Katowice, Szczecin i Gdaƒsk. Polska dzieli si´ na 16 województw, mniejszymi jednostkami administracyjny-mi sà powiaty i gminy.

Ukszta∏towanie powierzchni, przyrodaPolska jest krajem o urozmaiconej rzeêbie terenu. Wybrze-˝e Ba∏tyku charakteryzuje si´ pi´knymi, piaszczystymi pla˝ami, nierzadko majàcymi charakter klifowy. Na po∏u-dnie od niego rozciàga si´ pas Pojezierzy: Pomorskiego, Ma-zurskiego i Suwalskiego, na który sk∏adajà si´ niezliczone je-ziora, rzeki i kana∏y po∏o˝one wÊród lasów i malowniczychpagórków. Dalej na po∏udnie le˝y pas rozleg∏ych nizin wchodzàcych w sk∏ad Ni˝u Polskiego a dalej pas wy˝yn: Âlàskiej, Krakowsko - Cz´stochowskiej, Ma∏opol-skiej i Lubelskiej oraz obni˝eƒ podkarpackich. Po∏udniowagranica Polski wiedzie grzbietami pasm górskich Karpati Sudetów z najwy˝szymi Rysami (2499 m. n.p.m.) i Ânie˝-kà (1603 m. n.p.m.). W Polsce jak dotàd utworzono 23 par-ki narodowe oraz blisko 120 parków krajobrazowych obej-mujàcych obszary o wybitnych walorach przyrodniczychi krajobrazowych, w tym wybrane pasma górskie, unikato-we doliny rzeczne, kompleksy jezior, fragmenty prastarychpuszcz i niedost´pnych bagien, bogatà flor´ i faun´ oraz ciekawe formy geologiczne.

KlimatPolska le˝y w strefie klimatu umiarkowanego. Ârednie temperatury w sezonie letnim oscylujà wokó∏ 17’C, a w sezonie zimowym oko∏o -4’C. Lata bywajà jednak upalne i suche a zimy - d∏ugie i mroêne.

WWoojjeewwóóddzzttwwoo ∏∏óóddzzkkiieeWojewództwo ∏ódzkie le˝y w centralnej Polsce. Jego powierzchnia wynosi ponad 18 tys. km2, a ludnoÊç - 2,6 mln mieszkaƒców, z czego wi´kszoÊç przypada na ¸ódê i aglomeracj´ ∏ódzkà. Najwi´ksze miasta to ¸ódê - stolica regionu, a nast´pnie Piotrków Trybunalski, Skierniewice, Pabianice, Wieluƒ i Radomsko.

Pó∏nocnà cz´Êç województwa ∏ódzkiego zajmujà fragmentyNizin: Mazowieckiej i Wielkopolskiej, na po∏udniowychkraƒcach dominuje krajobraz wy˝ynny- pó∏nocne fragmen-ty Wy˝yny Krakowsko-Cz´stochowskiej i Wy˝yny Kielecko-Sandomierskiej. G∏ównymi rzekami regionu sà Warta, Pilica i Bzura. Krajobraz cz´Êci nizinnej urozma-icajà sztuczne zbiorniki wodne: Zalew Sulejowski na Pilicyi Zbiornik Jeziorsko na Warcie. Ponad 16% powierzchniwojewództwa zajmujà obszary chronione: 7 parków krajo-brazowych i 88 rezerwatów przyrody, chroniàce ginàce gatunki roÊlin i zwierzàt oraz interesujàce formy ukszta∏to-wania powierzchni.

AUSTRIAPolnisches FremdenverkehrsamtLerchenfelder Strasse 2A-1080 Wientel. (+43 1) 524-71-91-12fax: (+43 1) 524-71-91-20e-mail: [email protected] http://www.poleninfo.at

BELGIAOffice National Polonais de TourismeLouis Schmidtlaan 119 b 51040 Bruxelles / Brusseltel. (+32 2) 740-06-20fax: (+32 2) 742-37-35e-mail: [email protected] http://www.polska-be.com

FRANCJAOffice National Polonais de Tourisme9, rue de la Paix75002 Paristel. (+33 1) 42-44-19-00fax: (+33 1) 42-97-52-25e-mail: [email protected] http://www.tourisme.pologne.net

HISZPANIAOficina Nacional de Turismo de Poloniac/Princesa duplicado of 131028008 Madridtel. (+34) 91-541-48-08 fax: (+34) 91-541-34-23e-mail: [email protected] http://www.visitapolonia.org

HOLANDIAPools Informatiebureau voor ToerismeLeidsestraat 641017 PD Amsterdamtel. (+31 20) 625-35-70tel. (+31 20) 626-02-37fax: (+31 20) 623-09-29e-mail: [email protected] http://www.poleninfo.info

JAPONIAPolish National Tourist OfficeKeio Nishi Shinjuku Minami Bldg 7F3-4-4 Nishi Shinjuku, Shinjuku-kuTokio 160 - 0023tel. (+81 3) 5908 3808fax: (+81 3) 5908 3809E-mail: [email protected] http://www.poland-tourism.jphttp://www.polandkanko.org

NIEMCYPolnisches FremdenverkehrsamtKurfürstendamm 7110709 Berlintel. (+49 30) 21-00-92-0, fax: (+49 30) [email protected] http://www.polen-info.de

ROSJAPredstawitelstwo Polskoj Turisticzeskoj Organizacjiul. Zemlanoj Wal 66/20, ofis 5b109004 Moskwatel. (+7 095) 510 6210fax: (+7 095) 510 6211e-mail: [email protected] http://www.visitpoland.ru

STANY ZJEDNOCZONEPolish National Tourist Office5 Marine View Plaza, Hoboken, NJ 07030 tel. +1-201-420-9910fax: +1-201-584-9153e-mail: [email protected] http://www.polandtour.org

SZWECJAPolska Statens TuristbyraVillagatan 2114 32 Stockholmtel. (+46 8) 21-60-75 fax: (+46 8) 21-04-65e-mail: [email protected] http://www.tourpol.com

W¢GRYLengyel Nemzeti Idegenforgalmi Kepviselet Karoly krt. 111075 Budapesttel. (+36 1) 269-78-09fax: (+36 1) 269-78-10e-mail: [email protected] http://www.polska-tourist.info.hu

WIELKA BRYTANIAPolish National Tourist OfficeWestgate House, West Gate, Level 3London W5 1YYtel./fax: (+ 44 0) 8700 675010tel./fax: (+ 44 0) 8700 675011e-mail: [email protected] http://www.visitpoland.org

W¸OCHYUfficio Turistico PolaccoVia Vittorio Veneto 5400187 Roma RMtel. (+39 06) 482-70-60fax: (+39 06) 481-75-69e-mail: [email protected] http://www.polonia.it

Wydawca: Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa ¸ódzkiego, ul. Piotrkowska 87, 90-423 ¸ódê, tel. 0 - 426 385 957, http://www.rotwl.pl, http://www.ziemialodzka.pl, e-mail:[email protected]

Realizacja: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa SAGALARA, ul. Prz´dzalniana 20, 90-034 ¸ódê, tel. 0 - 426 762 676, http://www.sagalara.com.pl, e-mail: [email protected],

Koncepcja wydania II: Piotr Sölle, Tomasz Koralewski

Tekst: Ryszard Bonis∏awski, Iwona Borowiƒska, Anna Koperska, Agnieszka i Tomasz Koralewscy, Piotr Sölle i Tomasz Szwagrzak

Korekta: Ryszard Bonis∏awski, Iwona Borowiƒska, Izabela Nowakowska, Gabriela Prus

Zdjćia: Piotr Bàczyƒski, Zbigniew Bereszyƒski, Ryszard Bonis∏awski, Dariusz Bógda∏, Ariel Ciechaƒski, Andrzej Danowski, Tomasz Dronka, Jacek Foks, Krzysztof Gara, Bogna Hes, Konrad Kaszuba, Gra˝yna Kietla (Rancho Natura Plus), Tomasz M. Kolmasiak, Bogdan Kopania, Agnieszka i Tomasz Koralewscy, Katarzyna Krakowska, Anna Mokrosiƒska, Izabela Nowakowska, W∏odzimierz Ma∏ek, Anna Post, Gabriela Prus, Piotr Sölle, Piotr Wypych, Tomasz Szwagrzak, Dariusz Âmigielski, Pawe∏ Wojtyczko, Micha∏ Zajfert, Chwalis∏aw Zieliƒski, Anna Ziemnicka i Marian Zubrzycki oraz archiwa: Regionalnej Organizacji Turystycznej Województwa ¸ódzkiego, Centrum Fotografii Krajoznawczej PTTK, Grupy „Fabricum“, Urz´du Marsza∏kowskiego w ¸odzi i Urz´du Miasta ¸odzi, Starostw Powiatowych w: Podd´bicach, Sieradzu, Zgierzu, Urz´dów Miast w: Be∏chatowie, Kutnie, Opocznie, Piotrkowie Trybunalskim i Skierniewicach, Powiatowego Centrum Informacji Turystycznej i Strategii Rozwoju w Tomaszowie Mazowieckim, Ma∏ej Liga Baseballa w Kutnie, Hotelu „Stary M∏yn“ w Boles∏awcu oraz Kopalni W´gla Brunatnego - BOT Be∏chatów S.A.

Mapa: Piotr Wypych

Wydawnictwo sfinansowane ze Êrodków Polskiej Organizacji Turystycznej i Urz´du Marsza∏kowskiego w ¸odzi.

Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa ¸ódzkiego dzi´kuje Centrum Fotografii Krajoznawczej PTTK za wydatnà pomoc w przygotowaniu publikacji.

OOÊÊrrooddkkii ZZaaggrraanniicczznnee PPoollsskkiieejj OOrrggaanniizzaaccjjii TTuurryyssttyycczznneejj

wwwwww..ppoollaanndd--ttoouurriissmm..ppll

wwwwww..llooddzz..ppllwwwwww..zziieemmiiaallooddzzkkaa..ppll

RReeggiioonn ∏∏óóddzzkkii

WWaarrsszzaawwaa



Województwo ∏ódzkie

Documents

Najwi´ksze atrakcje turystyczne ¸odzi i regionu ∏ódzkiegopdf.polska.travel/docs/pl/lodzkie/hity_pl.pdf · ¸ódzkie - region na szlaku Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia regionu,