Najważniejsze zmiany

w podatkach 2016 roku

Kierownik Grupy Wydawniczej: Ewa Marmurska-Karpińska

Wydawca: Justyna Jóźwiak

Redaktor prowadzący: Marta Grabowska-Peda

ISBN: 978-83-269-4478-9Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.Warszawa 2015

Skład i łamanie: Raster Studio

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawatel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10

Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim.Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich za-stosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

3

Zmiany w VAT 2016

NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY W PODATKACH 2016 ROKU

Nowe zasady ustalania współczynnika VAT, zmiana właściwości organów podatkowych, szczegółowe wymogi dokumentacyjne dla transakcji z podmiotami powiązanymi, nowa ulga na innowację – to tylko przykładowe zmiany, jakie wejdą w życie od 1 stycznia 2016 roku. Oczywiście nie należy zapominać o przeszło 170  zmianach w Ordynacji podatkowej. Warto więc przyjrzeć się bliżej nowym przepisom. Czy będą one korzystne dla podatników?

Zmiany w VAT 2016

Nowe zasady ustalania współczynnika

Ustawodawca wprowadza zmiany dotyczące sposobu wyliczania współczynnika, za po-mocą którego ustala się kwotę podatku naliczonego możliwego do odliczenia, w sytuacji gdy nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot podatku związanych wprost z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi. Warto przyjrzeć się tym regulacjom, zanim zaczniemy je stosować w praktyce.

Przy stosowaniu nowych regulacji podatnicy będą musieli w pierwszym etapie ustalić, czy wykonują działalność inną niż działalność gospodarcza oraz czy wśród nabywanych towa-rów i usług znajdują się takie, które są wykorzystywane zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodar-cza. W kolejnym kroku dokonają określenia nowej proporcji odliczenia, która powinna naj-bardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. Trudnością będzie przyjęcie odpowiednich danych służących do sposobu określenia tej proporcji. Pomocne może okazać księgowe wyodrębnienie poszczególnych rodzajów działalności wy-konywanej przez podatnika. Takie wydzielenie zarówno kosztów, jak i przychodów pozwoli-łoby wprost na przypisanie poszczególnych wydatków działalności opodatkowanej VAT i tej niepodlegającej. Artykuł 86 ustawy o VAT wyklucza możliwość odliczenia podatku naliczonego, w sytuacji gdy wydatek nie ma związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub dotyczy czynno-ści zwolnionych albo niepodlegających VAT. Z kolei art. 90 tej ustawy podaje zasady odli-czenia częściowego i sposób wyliczania wskaźnika takiego odliczenia, w sytuacji gdy nie jest

4

Zmiany w VAT 2016

możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot podatku naliczonego, którą można przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty po-datku należnego. Jeśli podatnik uznałby, że wskazany sposób ustalenia proporcji jest w jego przypadku niereprezentatywny, może przyjąć własną, wyliczoną szacunkowo wartość współ-czynnika, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego, w formie proto-kołu (art. 90 ust. 8 i 9 ustawy o VAT).

� UWAGARegulacje te dla większości podatników są czytelne i nie sprawiały trudności w stosowaniu. Odpowiadają także ogólnym założeniom dyrektywy 2006/112 WE.

Cel zmian

Proponując zmianę przepisów, Minister Finansów w uzasadnieniu do projektu zmian zaznaczył, że ich celem w tym zakresie jest dostosowanie przepisów ustawy o VAT do orzecznictwa Try-bunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Zmiany te mają dotyczyć określenia pro-porcji (przy odliczaniu VAT) w odniesieniu do towarów i usług wykorzystywanych do celów mieszanych. Minister Finansów zwrócił uwagę przede wszystkim na wyrok TSUE w sprawie C-511/10 w powiązaniu z wyrokiem w sprawie C-437/06 w zakresie zaproponowania przy-kładowych metod służących odliczaniu VAT w odniesieniu do towarów i usług wykorzysty-wanych do celów mieszanych (podlegających i niepodlegających systemowi VAT). W przywoływanym przez Ministra Finansów wyroku w sprawie C-437/06 TSUE uznał, że w sytuacji gdy podatnik wykonuje równocześnie działalność gospodarczą opodatkowaną lub zwolnioną oraz działalność niemającą charakteru gospodarczego, nienależącą do zakresu sto-sowania dyrektywy VAT, odliczenie podatku naliczonego od wydatków jest dopuszczalne tyl-ko w takim zakresie, w jakim wydatki te można przyporządkować działalności gospodarczej podatnika w rozumieniu art. 2 pkt 1 tej dyrektywy. Ustalenie metod i kryteriów podziału kwot podatku naliczonego pomiędzy działalność gospodarczą i działalność niemającą charakteru go-spodarczego należy do swobodnego uznania państw członkowskich, które korzystając z tego uprawnienia, powinny uwzględniać cel i strukturę dyrektywy i na tej podstawie określić spo-sób obliczania. Sposób ten powinien odzwierciedlać część wydatków faktycznie przypadają-cych odpowiednio na każdy z tych rodzajów działalności.

Jak jest obecnie

Obecnie przy wyliczaniu proporcji możliwe jest pominięcie przypadków, w których np. po-datnik dokonuje zakupów inwestycyjnych (udziały lub akcje w innych podmiotach). Czyn-ność taka jest wykonywana w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, chociaż nie musi być działalnością gospodarczą. Współczynnik korygujący odliczenie podatku naliczonego jest

5

Zmiany w VAT 2016

wyliczany na podstawie rocznych obrotów z tytułu czynności, w związku z którymi przysłu-guje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podat-ku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. W efekcie jeśli podatnik nie wykonywał czynności zwolnionych od podatku lub temu podat-kowi niepodlegających, mógł odliczyć całość podatku od czynności związanych z takimi in-westycjami (np. obsługa prawna transakcji).

Po zmianach

Od stycznia 2016 roku podatnik będzie zobowiązany do rozpoznania takich sytuacji i skory-gowania kwoty odliczenia podatku naliczonego od zakupów inwestycyjnych niestanowiących jego działalności gospodarczej. Ustawodawca wskazuje w ustawie kilka sposobów wyliczenia współczynnika, a także zastrzega sobie prawo do sformułowania innych jeszcze metod wyli-czania współczynnika w rozporządzeniu wydanym do ustawy. Projekt takiego rozporządzenia jest w trakcie opracowywania przez Ministerstwo Finansów i dotyczyć ma przede wszystkim jednostek budżetowych.Podatnik zachowuje prawo do przyjęcia własnych rozwiązań, pod warunkiem że uzyska ak-ceptację fiskusa w formie prognozy uzgodnionej protokolarnie z naczelnikiem urzędu skar-bowego. Warto zauważyć, że nadal podatników obowiązywać będzie korekta wynikająca z przepisów art. 90 ust. 1 ustawy o VAT, jeśli taka sytuacja wystąpi.

� UWAGATrudno oprzeć się stwierdzeniu, że fiskus po raz kolejny komplikuje rozliczenia z  tytułu VAT. Niestety na tym się nie kończy – wiele podmiotów odczuje także zwiększone obciążenie spo-wodowane redukcją prawa do odliczenia podatku naliczonego. Do grupy tych podmiotów będą należały między innymi fundacje i stowarzyszenia.

§ Podstawa prawna: �� art. 86 ust. 2a–2h ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U.

z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.

Wyższa stawka VAT dla dostaw sprzętu przeciwpożarowego

Od 1 stycznia 2016 r. dostawa towarów przeznaczonych na cele ochrony przeciwpożaro-wej będzie opodatkowana VAT według stawki podstawowej, tj. 23%.

Obecnie na podstawie art. 41 ust. 10 ustawy o VAT istnieje możliwość stosowania stawki VAT 8% do dostaw na terytorium kraju towarów wymienionych w poz. 129-134 załącznika nr 3

6

Zmiany w VAT 2016

do ustawy o VAT dla jednostek ochrony przeciwpożarowej, przeznaczonych na cele ochrony przeciwpożarowej. Zdaniem Komisji Europejskiej przepis ten jest jednak niezgodny z prze-pisami unijnymi (zob. stanowiące odpowiedź na interpelację poselską nr 15206 pismo Mini-sterstwa Finansów z 4 kwietnia 2013 r.).

Dlatego też z początkiem 2016 r. art. 41 ust. 10 ustawy o VAT zostanie uchylony, a tym samym wyłączona zostanie możliwość stosowania obniżonej stawki 8% do dostaw sprzętu przeciw-pożarowego. Od 1 stycznia 2016 r. dostawy takiego sprzętu będą w przypadkach, o których mowa powyżej, opodatkowane VAT według stawki podstawowej 23%.

Przepisy unijneZgodnie z art. 98 dyrektywy Rady 2006/112/WE państwa członkowskie mogą stosować jedną lub dwie obniżone stawki VAT. Stawki obniżone mają zastosowanie wyłącznie do dostaw to-warów i świadczenia usług, których kategorie są określone w załączniku III do dyrektywy. Zda-niem Komisji załącznik III do dyrektywy 2006/112/WE nie przewiduje kategorii, która mogłaby obejmować towary przeznaczone na cele ochrony przeciwpożarowej wymienione w poz. 129-134 załącznika nr 3 do ustawy o VAT. W związku z powyższym należy te towary objąć stawką podstawową.

§ Podstawa prawna: �� art. 41 ust. 2 i 10 oraz art. 146a pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług

(tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).

Zmiana właściwości organów podatkowych w zakresie VAT

Od 1 stycznia 2016 r. dla podatnika wykonującego czynności podlegające opodatkowa-niu na terenie objętym zakresem działania jednego tylko urzędu skarbowego właściwość urzędu skarbowego dla celów VAT ustala się ze względu na siedzibę lub miejsce zamiesz-kania podatnika.

Z dniem 1 stycznia 2016 r. uchylona zostanie większość przepisów art. 3 ustawy o VAT, w tym ustępy 1 i 2. W konsekwencji od 1 stycznia 2016 r. także dla podatników wykonujących czyn-ności podlegające opodatkowaniu na terenie objętym zakresem działania jednego tylko urzę-du skarbowego, właściwi dla celów VAT będą naczelnicy urzędów skarbowych ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podatników, na podstawie art. 17 § 1 Ordynacji podat-kowej. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu sie-dziby podatnika).

7

Zmiany w VAT 2016

Nowelizacja spowoduje również zmianę naczelnika urzędu skarbowego właściwego do spraw ewidencji podatników. Jak stanowi bowiem art. 4 pkt 1 ustawy o NIP, w przypadku podatni-ków VAT, którzy nie korzystają ze zwolnienia od podatku, właściwy w sprawach ewidencji podatników są naczelnicy urzędów skarbowych właściwy dla tych podatników w sprawach VAT. Oznacza to, że – również w terminie 8 stycznia 2016 r. (zob. art. 9 ust. 1 ustawy o NIP) należy złożyć na formularzu CEIDG-1 wniosek o zmianę wpisu w CEIDG celem wskazania aktualnego naczelnika urzędu skarbowego właściwego do spraw ewidencji podatników. For-mularz ten można złożyć w dowolnym urzędzie miasta lub gminy.

§ Podstawa prawna:�� art. 3 oraz art. 96 ust. 12 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.:

Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.),�� art. 17 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2015,

poz. 613 ze zm.),�� art. 4 pkt 1 oraz art. 9 ust. 1 ustawy z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identy-

fikacji podatników i płatników (Dz.U. z 2012, poz. 1314 ze zm.).

8

Zmiany w PIT i CIT 2016

ZMIANY W PIT I CIT 2016

Wydatki na żłobek i przedszkola w kosztach

Wydatki poniesione na utworzenie oraz prowadzenie zakładowych żłobków, klubów dziecię-cych i przedszkoli będą mogły być zaliczone do kosztów podatkowych. Koszty uzyskania przy-chodu będą jednak limitowane.

Pracodawcy tworzący zakładowy żłobek, klub dziecięcy albo przedszkole zaliczą do kosztów uzyskania przychodów (bezpośrednio lub poprzez odpisy amortyzacyjne) wydatki ponie-sione na utworzenie takiej placówki. Limit wydatków podlegających zaliczeniu do kosztów podatkowych wyniesie 400 zł w przypadku jednego dziecka uczęszczającego do żłobka/klubu, oraz 200 zł w przypadku przedszkolaka.Również przedsiębiorcy decydujący się na dofinansowanie pracownikom wydatków na opiekę nad dziećmi w innych placówkach będą mogli odliczać wydane środki. Wydatki nie mogą być finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Ustawa zwal-nia z PIT również przychody rodziców z tytułu otrzymanego dofinansowania, ograniczone powyższym limitem.

§ Podstawa prawna:�� ustawa z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz

ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1296).

Dokumentacja cen transferowych

Próg powiązań kapitałowych pomiędzy podmiotami powiązanymi został zwiększony z 5 do 25%. W stosunku do podmiotów o mniejszych powiązaniach kapitałowych nie będą już stosowane przepisy o cenach transferowych. Więcej obowiązków dokumenta-cyjnych będą miały za to większe jednostki.

Nowelizacja wprowadza szczegółowe wymogi dokumentacyjne dla transakcji z podmiotami powiązanymi, tj. dokumentację na poziomie lokalnym (tzw. Local File), dokumentację gru-pową (tzw. Master File), sprawozdanie uproszczone oraz raportowanie według krajów (tzw. Country By Country Reporting). Do sporządzania dokumentacji będą zobowiązani podatnicy, których przychody lub koszty przekroczyły w roku poprzedzającym równowartość 2 mln euro. Zakres obowiązków podatkowych będzie uzależniony od wielkości podmiotu, który dokonuje transakcji z podmiotami powiązanymi – wraz ze wzrostem wielkości podatnika jest on szerszy.

9

Zmiany w PIT i CIT 2016

Zakres obowiązków dokumentacyjnych

Wielkość podatnika (przychód/koszt w poprzedzającym roku obrotowym

w mln euro)

2–10 10–20 >20 *750

Dokumentacja podatkowa (local file)

Oświadczenie o kompletności dokumentacji sporządzonej w ustawowym terminie

Analizy danych porównawczych (analizy rynkowe)

Uproszczone sprawozdanie, dołączane do ze-znania podatkowego

Informacje o grupie kapitałowej (master file)

Sprawozdanie o wysokości dochodów i zapła-conego podatku oraz miejscach prowadzenia działalności, jednostek zależnych i zakładów zagranicznych należących do grupy kapitało-wej (Country By Country Reporting)

* Skonsolidowane przychody, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej terytorium (obowiązek dotyczy pod-miotu dominującego w grupie kapitałowej)

§ Podstawa prawna:�� ustawa z 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (czeka na publikację w Dzienniku Ustaw).

Korekta kosztów (przychodów)

Od 2016 roku przestaną obowiązywać przepisy ustaw o podatkach dochodowych nakazu-jące zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów w razie braku zapłaty wynagrodzenia kontrahentowi w wymaganym terminie.

Uchylenie przepisów regulujących obowiązek korygowania kosztów podatkowych od przy-szłego roku spowoduje, że nie będą musieli tego robić podatnicy, którzy nie uregulują należ-ności w terminach upływających 1 stycznia 2016 r. lub później.

10

Zmiany w PIT i CIT 2016

PRZYKŁAD

Podatnicy, którzy mają określony termin płatności nieprzekraczający 60 dni, nie będą musieli robić korekty kosztów w związku z brakiem zapłaty, jeśli termin płatności wyna-grodzenia upływa najwcześniej 2 grudnia. Natomiast w przypadku nabywców, których termin płatności zobowiązań jest dłuższy niż 60 dni, korekta nie będzie konieczna, je-śli kwota kosztu została zaliczona do kosztów podatkowych najwcześniej 3 października 2015 r.

§ Podstawa prawna:�� ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polu-

bownych metod rozwiązywania sporów (Dz.U. z 2015 r. poz. 1595).

Ulga na innowację

Od 2016 roku podmioty gospodarcze, które ponoszą wydatki na działalność badawczo--rozwojową, skorzystają z nowej ulgi. Do kosztów uzyskania przychodów będzie można zaliczyć zarówno koszty prac rozwojowych, jak i koszty badań naukowych.

Nowelizacja przepisów niesie ze sobą zmiany dotyczące kosztów działalności badawczo-roz-wojowej. Jednocześnie nastąpi uchylenie od 1 stycznia 2016 r. przepisów regulujących tzw. ulgę na nabycie nowych technologii. Podatnik uzyskujący przychody ze źródła, jakim jest działalność gospodarcza, odlicza od pod-stawy obliczenia podatku koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo--rozwojową, zwane dalej „kosztami kwalifikowanymi”. Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z działalności gospo-darczej. Tak sformułowany sposób rozliczenia tej ulgi oznacza, że wcześniej poniesiony wyda-tek jest zaliczany w pełnej wysokości do kosztów podatkowych. Ulga innowacyjna natomiast podlega odliczeniu w wysokości 30%, 20% lub 10% kosztów uzyskania przychodów. Podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu kwot składek zapłaconych na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących, wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego oraz innych ulg i odliczeń, np. darowizn. W przypadku przedsiębiorców objętych 19% podatkiem podstawą obliczenia podatku jest ustalony dochód bez ulg i odliczeń, a jedynie pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne oraz wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego.Od podstawy opodatkowania odlicza się koszty uzyskania przychodów poniesione przez po-datnika na działalność badawczo-rozwojową, zwane dalej „kosztami kwalifikowanymi”. Kwo-ta kosztów kwalifikowanych nie może przekroczyć:

11

Zmiany w PIT i CIT 2016

1) w odniesieniu do należności ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz składki społecznej z tytułu tych należności – 30% tych kosztów;

2) w odniesieniu do pozostałych wydatków:a) 20% tych kosztów – jeżeli podatnik jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim

przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,b) 10% tych kosztów – w przypadku innych podatników.

§ Podstawa prawna:�� art. 1–2, art. 11–15 ustawy z 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze

wspieraniem innowacyjności (Dz.U. z 2015 r. poz. 1767),�� art. 26e–26g ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst

jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.),�� art. 18d–18e ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst

jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).

Ryczałt od sprzedaży produktów rolnych

Rolnicy będą mogli skorzystać z preferencyjnych zasad opodatkowania sprzedawanych przez nich przetworzonych produktów rolnych. Nowe zasady dotyczą przychodów ze sprzedaży na niewielką skalę produktów roślinnych i zwierzęcych (np. dżemów, serów czy wędlin) pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, które rolnik indywidualnie przetworzył w sposób inny niż przemysłowy.

W celu opodatkowania ww. sprzedaży bezpośredniej w sposób zryczałtowany musi być speł-niony warunek, aby uzyskane z niej przychody w poprzednim roku nie przekroczyły równo-wartości 150.000 euro. W razie przekroczenia tego limitu podatnik nie będzie miał prawa do opodatkowania wspomnianych przychodów ryczałtem ewidencjonowanym i będzie musiał do nich stosować zasady ogólne, tak jak to jest w przypadku podatników prowadzących dzia-łalność gospodarczą. Jednak w roku, w którym wspomniany podmiot rozpoczął działalność polegającą na sprzedaży produktów rolnych –wybór opodatkowania ryczałtem będzie możliwy bez względu na wysokość przychodów. Z punktu widzenia dopuszczalności stosowania do wspomnianych przychodów preferencyj-nych zasad ważne jest również spełnienie innych ustawowych wymogów:

`` Sprzedaż nie jest dokonywana na rzecz osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub na rzecz osób fizycznych na potrzeby pro-wadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej.

`` Przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych oraz ich sprzedaż nie odbywają się przy udziale osób zatrudnionych przez podatnika (na podstawie umowy o pracę, umów cywilnoprawnych np. zlecenia czy o dzieło itp.).

12

Zmiany w PIT i CIT 2016

`` Sprzedaż przetworzonych produktów rolnych odbywa się wyłącznie w miejscach, w których zostały one wytworzone oraz na targowiskach (przez które rozumie się wszelkie miejsca przeznaczone do prowadzenia handlu, z wyjątkiem sprzedaży doko-nywanej w budynkach bądź w ich częściach).

`` Podatnik prowadzi ewidencję sprzedaży.

§ Podstawa prawna:�� art. 4 ustawy 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 699),�� art. 20 ust. 1c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst

jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.�� art. 1 ust. 1 pkt 4, art. 2 ust. 1b, art. 6 ust. 1d i ust. 7, art. 9 ust. 5, art. 12 ust. 1 pkt 6, art. 15

ust. 3, ust. 8 i 9, art. 17 ust. 3 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku docho-dowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.

Rozliczenie 2% podatku przez rolników

Minister finansów opublikował projekt rozporządzenia, które określi od 2016 roku nowe wzory formularzy obowiązujących osoby opłacające ryczałt ewidencjonowany. Nowe wzory będą dostosowane do zmian związanych z wprowadzeniem 2% stawki ryczałtu od przychodów ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych z wła-snej uprawy, hodowli lub chowu oraz likwidacją obowiązku składania uzasadnienia do korekty deklaracji.

Przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślin-nych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, zostały zaliczone do przychodów z tzw. innych źródeł. Oznacza to, że do celów PIT przychody ze sprzedaży takich produktów nie będą zaliczane do przychodów z działalności gospodarczej. Przychody z tego tytułu będą opodatkowane na zasadach ogólnych według skali podatkowej (18% i 32%), ale podatnicy będą mogli wybrać rozliczenie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych według stawki w wysokości 2% przychodów. Wprowadzenie nowej 2% stawki w ryczałcie wymaga wprowadzenia nowych rubryk i opi-sów w zeznaniach PIT-28, PIT-28/A oraz opisów w załącznikach do zeznań PIT/O, PIT/D. Ponadto przy składaniu korekty deklaracji nie będzie wymagane pisemne uzasadnienie przy-czyn korekty. Z tego względu w formularzach PIT-28, PIT-16A i PIT-19A zmieniono przypis, który w dotychczasowym brzmieniu informował o możliwości złożenia deklaracji korygują-cej wraz z obowiązkiem dołączenia pisemnego uzasadnienia przyczyn korekty.Wzory nowych formularzy będą miały zastosowanie do przychodów osiągniętych od 1 stycz-nia 2015 r. i dokonanych od tego dnia odliczeń.

13

Zmiany w PIT i CIT 2016

Z uwagi na termin wejścia w życie zmian, które dotyczą objęcia zryczałtowanym podatkiem dochodowym przychodów ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych, tj. 1 stycznia 2016 r., osoby składające zeznanie za 2015 rok nie będą wypełniać pozycji do-tyczących 2% stawki ryczałtu.

§ Źródło:�� projekt z 9 września 2015 r. rozporządzenia ministra finansów w sprawie określenia wzorów

zeznania, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

PIT-6 do 20 stycznia

Od 1 stycznia 2016 r. zmienia się termin do złożenia deklaracji do wymiaru zaliczek podatku dochodowego od dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej. Podatnicy złożą go do 20 stycznia roku podatkowego, a nie jak do tej pory – do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy.

Do 20 stycznia 2016 r. deklarację PIT-6 złożą podatnicy, którzy dochód z działów specjal-nych produkcji rolnej w 2016 roku będą ustalać na podstawie norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej. Z kolei PIT-6 nie będą skła-dać podatnicy, którzy zdecydowali, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej w 2016 roku będą ustalać na podstawie prowadzonej podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych, rezygnując tym samym z ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie norm szacunkowych dochodu. Deklaracji PIT-6 na 2016 roku nie składają również podatnicy zobowiązani do ustalania dochodu z działów specjalnych pro-dukcji rolnej w 2016 roku na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych.Podatnicy, którzy w 2016 roku będą ustalać dochód z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie prowadzonej podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych, będą wpłacać zaliczki na podatek dochodowy od dochodu wynikającego z podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych. Zaliczki te nie będą ustalane decyzją naczelnika urzędu skarbowego.

§ Podstawa prawna: �� ustawa z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 699).

14

Zmiany w Ordynacji podatkowej 2016

Zmiany w Ordynacji podatkowej 2016

Odsetki za zwłokę

Nowelizacja Ordynacji podatkowej wprowadza trzy stawki odsetek za zwłokę: podsta-wową, obniżoną i podwyższoną.

Obecnie obowiązuje stawka podstawowa i obniżona. Po zmianach będą trzy stawki:

`` podstawowa (tak jak obecnie), czyli suma podwójnej stopy kredytu lombardowego i 2% – dzisiaj wynosi 8%;

`` obniżona – wyniesie 50% stawki podstawowej (obecnie 4%). Taką stawkę zastosują podatnicy, którzy sami ujawnią błędy i w ciągu 6 miesięcy złożą korektę, a następnie uiszczą zaległe sumy w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty;

`` podwyższona – będzie dotyczyła zaległości podatkowych w zakresie VAT i podatku akcyzowego oraz cła. Stawka wyniesie 150% stawki podstawowej w skali roku. Taka stawka będzie stosowana, gdy zobowiązanie podatkowe zostało zaniżone (lub też zo-stała zawyżona nadpłata lub kwota do zwrotu podatku) o ponad 25% kwoty należnej i wyższej niż pięciokrotność minimalnego wynagrodzenia.

§ Podstawa prawna: �� ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych

ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649).

Wspólny wniosek o interpretację

Grupa podmiotów uczestniczących w tym samym zdarzeniu będzie mogła wystąpić ze wspólnym wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.

Od przyszłego roku podatnicy będą mogli składać wspólne wnioski o wydanie interpretacji indywidualnej. Możliwość taka będzie przewidziana dla tych podmiotów, które uczestniczą w tym samym zaistniałym stanie faktycznym albo będą uczestniczyć w tym samym zdarzeniu przyszłym.

Ochrona prawna z wydanej interpretacji będzie przysługiwać wszystkim zainteresowanym. Konieczne będzie przy tym wskazanie jednego podmiotu, który będzie stroną w interpretacji. Opłata za wydanie interpretacji wynosi 40 zł. W przypadku grupowej interpretacji wskazaną kwotę trzeba pomnożyć przez liczbę wnioskodawców. Dzisiaj, jeżeli w danym zdarzeniu bierze udział kilka podmiotów, każdy musi złożyć odrębny wniosek.

15

Zmiany w Ordynacji podatkowej 2016

PRZYKŁAD

Z wnioskiem o wydanie interpretacji wystąpi 5 podatników. Opłata za wydanie interpre-tacji wyniesie 40 zł. Za grupową interpretację trzeba będzie zapłacić 5 × 40 zł = 200 zł.

§ Podstawa prawna: �� ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych

ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649).

Pełnomocnictwo ogólne

Po wielu latach praktycznych problemów z doręczaniem pism wprowadzono pełnomoc-nictwo ogólne. Równie ważna jest możliwość doręczania pism drogą elektroniczną.

W przypadku wyjazdu podatnika, np. za granicę, najpraktyczniejszy jest wybór jednego z trzech rozwiązań: zgłoszenie żądania doręczania na adres elektroniczny, wyznaczenie pełnomocnika do doręczeń bądź wyznaczenie pełnomocnika ogólnego.

Zgłoszenie żądania doręczania pism na adres elektroniczny

Wyznaczenie pełnomocnika do

doręczeń

Wyznaczenie pełnomocnika ogólnego

Doręczanie pism w ten sposób jest możliwe, gdy podatnik wyrazi zgodę na doręczanie pism za pomo-cą środków komunikacji elektronicznej i wskaże organowi podatkowemu adres elektroniczny

Pełnomocnictwo do do-ręczeń to szczególne pełnomocnictwo, upo-ważniające pełnomocnika jedynie do odbioru pism. Może być jednak ustano-wione jedynie w konkret-nej sprawie

Pełnomocnictwo ogólne to pełnomocnictwo do re-prezentowania we wszyst-kich sprawach będących we właściwości rzeczo-wej organów podatko-wych i organów kontroli skarbowej. Podlega wpi-sowi do Centralnego Re-jestru Pełnomocnictw Ogólnych

§ Podstawa prawna:�� ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych

ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649).

16

Zmiany w Ordynacji podatkowej 2016

Milcząca interpretacja

Wnioskodawca będzie mógł w każdym czasie zażądać poinformowania go o dacie wy-dania interpretacji w jego sprawie. Umożliwi to realne funkcjonowanie tzw. milczących interpretacji.

Minister Finansów ma 3 miesiące na wydanie interpretacji indywidualnej. W przypadku uchybienia temu terminowi podatnik może uznać, że prawidłowa jest jego ocena prawna stanu faktycznego, dokonana we wniosku o interpretację przepisów. Dotychczas jednak podatnik nie miał możliwości sprawdzenia, kiedy w rzeczywistości interpretacja została wydana. Po zmianach będzie mógł w każdej chwili zażądać poinformowania go telefonicznie bądź drogą e-mailową o dacie wydania interpretacji.

§ Podstawa prawna:�� ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych

ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649).

17

Zmiany w podatku od nieruchomości 2016

Zmiany w podatku od nieruchomości 2016

Opodatkowanie garaży wielostanowiskowych

W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych garażu wielostanowiskowego w budynku mieszkalnym współwłaściciele nie będą odpowiadać za zapłatę podatku soli-darnie, lecz w proporcji, w jakiej posiadają udział w prawie własności.

Właściciel danego miejsca postojowego będzie odpowiadał wyłącznie za zapłatę podatku w kwocie, jak przypada na jego udział we własności garażu. Niestety nie zmienią się przepisy dotyczące zróżnicowania stawek podatku. Również w przyszłym roku właściciel lokalu, który nabędzie miejsce parkingowe jako odrębną nieruchomość (w osobnym akcie notarialnym), zapłaci wyższy podatek niż ten, który nabył lokal wraz z miejscem postojowym (jako jedną nieruchomość).

§ Podstawa prawna: �� ustawa z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych

ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1045).

Część wspólna nieruchomości

Po wyodrębnieniu lokali w budynku powstaje część wspólna, która podlega opodatko-waniu na preferencyjnych zasadach. Nowelizacja likwiduje te przywileje.

Obecnie właściciel lokalu w budynku płaci podatek od części wspólnych nieruchomości we-dług proporcji, w jakiej pozostaje powierzchnia posiadanego lokalu do powierzchni użytkowej całego budynku. Po zmianie przepisu proporcję będzie ustalać się jako stosunek powierzchni posiadanego lokalu do powierzchni wszystkich lokali w budynku, co spowoduje zwiększenie kwoty płaconego podatku.

PRZYKŁAD

W budynku o powierzchni 2.000 m2 znajduje się 10 lokali o powierzchni 100 m2 (czyli łączna powierzchnia lokali to 1.000 m2). Obecnie każdy właściciel lokalu płacił podatek od 1/20 części wspólnej nieruchomości (100/2.000), a zatem połowa powierzchni części wspólnej pozostaje poza opodatkowaniem. Po nowelizacji każdy właściciel zapłaci poda-tek od 1/10 części wspólnej nieruchomości (100/1.000), wskutek czego cała powierzchnia części wspólnej będzie opodatkowana.

18

Zmiany w podatku od nieruchomości 2016

Chociaż nowelizacja uderzy przede wszystkim w podmioty wykorzystujące niefortunne brzmie-nie przepisów do optymalizacji w podatku od nieruchomości, to odczują ją również właścicie-le lokali w budynkach wielorodzinnych, którzy płacą podatek również od części wspólnych znajdujących się w tym budynku.

§ Podstawa prawna: �� ustawa z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych

ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1045).

Podatek od nieruchomości – górne granice stawek kwotowych

1. Od gruntów:

związanych z prowadzeniem działalności go-spodarczej, bez względu na sposób zakwali-fikowania w ewidencji gruntów i budynków

0,89 zł od 1 m2 powierzchni

od pozostałych gruntów, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożyt-ku publicznego

0,47 zł od 1 m2 powierzchni

2. Od budynków lub ich części:

mieszkalnych 0,75 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej

związanych z prowadzeniem działalności go-spodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie dzia-łalności gospodarczej

22,86 zł

zajętych na prowadzenie działalności gospo-darczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym

10,68 zł

związanych z udzielaniem świadczeń zdro-wotnych w rozumieniu przepisów o działal-ności leczniczej, zajętych przez podmioty udzielające tych świadczeń

4,65 zł

pozostałych, w tym zajętych na prowadze-nie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku pu-blicznego

7,68 zł

19

Zmiany w KKS 2016

Zmiany w KKS 2016

Wyższe kary za błędy podatkowe

Od przyszłego roku będą obowiązywały wyższe kwoty pieniężne za popełnienie wykroczeń i przestępstw skarbowych. Wiąże się to ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia, które jest podstawą wyliczenia kar i grzywien.

Minimalne wynagrodzenie wzrośnie z obecnych 1.750 zł do 1.850 zł. Oznacza to wzrost zagro-żenia za niedopełnienie obowiązków podatkowych. Corocznie kwoty grzywien, które stanowią kary za popełniane przestępstwa lub wykroczenia skarbowe są podwyższane ze względu na waloryzację płacy minimalnej. Minimalne wynagrodzenie jest podstawą wyliczenia limitów kar pieniężnych określonych w Kodeksie karnym skarbowym.

§ Podstawa prawna: �� art. 23, art. 48 § 1, art. 53 § 3 ustawy z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst

jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.),�� rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego

wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1385).

Przestępstwo skarbowe Wykroczenie skarboweZa przestępstwa skarbowe sąd może ukarać: grzywną w stawkach dziennych, ogranicze-niem wolności lub pozbawieniem wolności. Wymierzając karę grzywny, określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dzien-nej (najniższa liczba stawek wynosi 10, naj-wyższa – 720). Sąd może też wymierzyć karę grzywny wyrokiem nakazowym w granicach nieprzekraczających wysokości 200 stawek dziennych. Ustalając stawkę dzienną, brane są pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i moż-liwości zarobkowe (stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części mini-malnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności)

Za wykroczenie kks przewiduje wyłącznie grzywnę. Kara grzywny może być wymie-rzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (w 2016 roku – od 185 zł do 37.000 zł). Podatnik może być ukarany man-datem karnym za wykroczenie skarbowe, któ-ry wymierza tylko organ podatkowy za zgodą danej osoby. W takiej sytuacji grzywna jest określona w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagro-dzenia (w 2016 roku – 3.700 zł). Wyrokiem nakazowym sąd może wymierzyć karę grzyw-ny za wykroczenie skarbowe w granicach nie-przekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (w 2016 roku – 18.500 zł).

20

Zmiany w KKS 2016

Limity obowiązujące w 2016 i 2015 roku

Granica między wykroczeniem a przestępstwem (5-krotność minimalnego wynagrodzenia)

`` 2016 r. – 9.250 zł`` 2015 r. – 8.750 zł

Grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzo-na przez urząd skarbowy mandatem (od 1/10 do 2-krotności minimalnego wynagrodzenia)

`` 2016 r. – od 185 zł do 3.700 zł`` 2015 r. – od 175 zł do 3.500 zł

Grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzo-na przez sąd wyrokiem (od 1/10 do 20-krotno-ści minimalnego wynagrodzenia)

`` 2016 r. – od 185 zł do 37.000 zł`` 2015 r. – od 175 zł do 35.000 zł

Grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzo-na przez sąd nakazem (od 1/10 do 10-krotności minimalnego wynagrodzenia)

`` 2016 r. – od 185 zł do 18.500 zł`` 2015 r. – od 175 zł do 17.500 zł

Stawka dzienna `` 2016 r. – od 61,66 zł do 24.664 zł`` 2015 r. – od 58,33 zł do 23.332 zł

Grzywna za przestępstwo skarbowe wymierzo-na wyrokiem

`` 2016 r. – od 616,60 zł do 17.758.080 zł`` 2015 r. – od 583,30 zł do 16.799.040 zł

Grzywna za przestępstwo skarbowe wymierzo-na nakazem

`` 2016 r. – od 616,60 zł do 4.932.800 zł`` 2015 r. – od 583,30 zł do 4.666.400 zł

21

Administracja podatkowa 2016

Administracja podatkowa 2016

Kluczowych podatników obsłuży KWUS

Od 1 stycznia 2016 r. strategiczni podatnicy będą podlegać pod Krajowy Wyspecjalizo-wany Urząd Skarbowy. Warto więc dowiedzieć się, w stosunku do których podatników zmieni się właściwość organów podatkowych.

Od nowego roku wejdzie w życie ustawa o administracji podatkowej. Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia mającego na celu doprecyzowanie, w stosunku do któ-rych podatników zmieni się właściwość organów podatkowych. Najistotniejszą zmianą będzie powołanie Krajowego Wyspecjalizowanego Urzędu Skarbowego (KWUS), którym będzie Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie.KWUS swoją właściwością obejmie:

`` wszystkich podatników o rocznym przychodzie netto w wysokości co najmniej 50 mln euro,`` podatkowe grupy kapitałowe i spółki tworzące te grupy,`` banki państwowe i działające w formie spółek akcyjnych,`` zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji,`` jednostki działające na podstawie przepisów o obrocie instrumentami finansowymi

oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,`` jednostki działające na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy

emerytalnych.Zmiany obejmą również podatników, których przychody roczne nie przekraczają 50 mln euro. W przypadku podatników i płatników, którzy w ostatnim roku podatkowym osiągnęli przy-chód netto w wysokości co najmniej 3 mln euro i nieprzekraczającej 50 mln euro, właściwy będzie naczelnik „dużego urzędu skarbowego” wskazanego w załączniku nr 1 do rozporzą-dzenia MF. Kwoty w euro dla potrzeb powyższej kalkulacji przeliczane będą po średnim kur-sie euro ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski na koniec roku podatkowego.Projekt rozporządzenia MF zawiera ponadto przepis przejściowy, zgodnie z którym zmiana właściwości naczelnika urzędu skarbowego następuje z dniem wejścia w życie rozporządze-nia (tj. 1 stycznia 2016 r.) na podstawie danych za 2014 rok, a w przypadku gdy rok podatko-wy nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym – na podstawie danych za rok podatkowy, który zakończył się w 2014 roku.

Jak wynika z szacunków Ministerstwa Finansów, Krajowy Wyspecjalizowany Urząd Skarbowy obejmie swoim zasięgiem ok. 3800 podmiotów będących największymi przedsiębiorstwami. Pozostałe 19 tzw. „dużych urzędów skarbowych” będzie obsługiwać przedsiębiorstwa osiąga-jące mniejsze przychody.

22

Administracja podatkowa 2016

§ Etap legislacyjny:�� projekt z 15 września 2015 r. rozporządzenia MF w sprawie określenia kategorii podatników

i płatników obsługiwanych przez naczelnika urzędu skarbowego innego niż właściwego miejscowo – na etapie konsultacji społecznych.

Autorzy:

Arkadiusz Łagowski – doradca podatkowy, menedżer w Grant Thornton

Bogdan Świąder – doradca podatkowy

Ewa Rybak – specjalista w Grant Thornton

Jakub Rychlik – doradca podatkowy

Krzysztof Klimek – specjalista ds. podatkowych, wieloletni pracownik administracji celnej i skarbowej

Mariusz Olech – prawnik

Szymon Dalc – doradca podatkowy, prezes zarządu Dalc i Ochocki – Doradcy sp. z o.o.

Tomasz Krywan – doradca podatkowy

Jedyny portal, w którym uzyskasz konkretną odpowiedź na swoje pytania bezpośrednio od najlepszych ekspertów

Oferta nie dotyczy już zarejestrowanych użytkowników

Codziennie porcja nowości z zakresu rachunkowości, podatków, kadr, płac i ZUS z praktycznym komentarzem

Nielimitowany dostęp do PORADNI, czyli stale powiększającej się i codziennie aktualizowanej bazy odpowiedzi ekspertów na pytania

Prawo do indywidualnego kontaktu z ekspertami i zadawania im pytań

Wyselekcjonowane treści dla firm, dla sektora publicznego i NGO

Dostęp do ponad 2.400 aktualnych narzędzi dla księgowych i kadrowych – czyli największej ilości na rynku

Możliwość korzystania bez ograniczeń z eksperckich webinariów i szkoleń video na temat najnowszych zmian w prawie

Korzystając z Portalu FK otrzymujesz:

www.nowy.portalfk.pl/test

Przetestuj NOWY Portal FK bezpłatnie

3 proste kroki do uzyskania 7-dniowego bezpłatnego dostepu:

Wypełnij formularz rejestracyjny2

1 Wejdź na stronę www.nowy.portalfk.pl/test

3 Odbierz wiadmość z loginem i hasłem – ważnym przez kolejne 7 dni

PK nowy portal 165x235.indd 1 2015-06-24 11:01:33

2DK0005ISBN 978-83-269-4478-9

Więcej ebooków o tematyce finansowo-księgowej:

www.fabrykawiedzy.com