„Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£Prajala Manishi K.G. Kannabiraan

„ѨK«∞~°} HÍÅO : EÖ·, 2012Edition : July, 2012

„ѨK«∞~°} : ≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Published by : Telangana Resource Centre, Hyderabad.

„ѨK«∞~°} Hõ~°Î : ZO. "Õ Œ‰õΩ=∂~ü, K≥·≥·Ô~‡<£, ≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~üPublisher : M. Vedakumar, Chairman, Telangana Resource Centre

ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞ : ÉÁ#‰õΩiÎ ™È"Õ∞â◊fi~ü, HÀ–Pi¤<Õ@~ü, ≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~üEditor : Bonakurthi Someshwar, Co-ordinator, Telangana Resource Centre

„Ѩ`«∞ʼnõΩ : ≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü''K«O„ ŒO—— 490, ¢ã‘ì\ò <≥O. 11, Ç≤Ï=∂Ü«∞ ü#QÆ~ü, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £.trchyd@gmail.com; Mobile : 9959922022www.trchyd.org

kâ◊ ѨÙãÎHõ ˆHO„ ŒO ● ã¨Ç¨ÏK«~° |∞H±=∂~ü ● #"À^ŒÜ«∞ |∞H± ǨÏ∫ãπ

"≥Å : ~°∂. 12/–

Printed at :Azamabad, Hyderabad. Ph.+91-040-27678411e-mail : deccan.press@yahoo.com

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~üÇ≤Ï=∂Ü«∞ ü#QÆ~ü, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £

„Ѩ[Å =∞x+≤ÔH.l. Hõ#fla~å<£

1929 – 2010

2 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ

=ÚO^Œ∞=∂@ :

z~°ã¨‡~°}©Ü«Ú_»∞ ......................................... "Õ Œ‰õΩ=∂~ü. Ü«∞O ..................... 3

Hõ#fla~å<££–H˘xfl *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞ ............................. ã¨∞~°=~°O ã¨∞ è•Hõ~° Ô~_ç¤ ............... 4

=∂#=`å"åk Hõ#fla~å<£ ............................... Z<£. "Õ}∞QÀáêÖò ...................... 9

~å[ºÇ≤ÏO㨠– áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ – Hõ#fla~å<£ ........... „á⁄II l. ÇÏ~°QÀáêÖò ................ 18

Hõ#fla~å<£ À J~°úâ◊ å|úO ............................... =ã¨O « Hõ#fla~å<£ ................... 23

HÀ~°∞ìÖ’ qÑ¡=Ü≥∂ èŒ∞_»∞ Hõ#fla~å<£ .................... „á⁄II Zãπ. âı+¨Ü«∞º .................. 32

=∞#O Œi =∞x+≤ ......................................... K«Å™êx „Ѩ™ê £ ..................... 39

x["≥∞ÿ# „Ѩ[Å =∞x+≤ Hõ#fla~å<£ ..................... Z<£. "Õ}∞QÀáêÖò .................... 41

#HõûÖ·\ò HÀ~°∞ìÖ’ Hõ#flaè~å<£ ............................ ÔH. `å~å<å ä£ ........................ 48

¿Ñ ŒÅ HÀã¨O xez# 'ÖÏ— ~åA ....................... a. K«O„ ŒâıY~ü ....................... 51

ǨωõΩ¯Å L Œº=∂ʼnõΩ k‰õΩ¯ Hõ#fla~å<£ ™ê~ü........ .. r=<£ ‰õΩ=∂~ü. Zãπ ................. 56

ǨωõΩ¯Å L Œº=∞ ã¨∂~°∞º_®! ............................. LÃÑÊ# ................................ 61

J#∞|O^èŒO :„Ѩ*Ï ~å[‰õΩ=∂~°∞_ç =∞~°}O .......................... ÔH. l. Hõ#fla~å<£ .................... 62

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 3

=∞x+≤ ji¬HõÖ’ =ÚO Œ∞=∂@ „"åÜ«∂ÅO>Ë =ÚO Œ∞QÍ _®II JO ≥„j „"åã≤#''=∂Ü«∞"≥∞ÿáÈ «∞#fl_»=∂‡ =∞x+#fl"å_»∞—— J<Õ áê@ QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã∞ÎOk. ™êfi~°÷O, Jqhu<åÅ∞QÆ∞ áê^•Åg∞ Œ ~å[ºO UÅ∞ «∞#fl ã¨O Œ~°ƒùOÖ’ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’XHõ ~åR ™ê èŒ# HÀãO ZO`À=∞Ok J=∞~°∞Ö·# K«i„ « XHõ"≥·ÃÑ· Õ xãûÇÜ«∞ x~°ã#QÍP «‡Ç¨Ï «ºÅ∞ [~°∞QÆ∞ «∞#fl ã¨O Œ~°ƒùOÖ’ ''=∞x+≤——x "≥ «Hõ_»O ™êǨÏã¨"Õ∞. JO Œ∞֒ǨωõΩ¯Å Q˘O «∞Hõ, <åºÜ«∂xH˜ „Ѩu~°∂Ѩ"≥∞ÿ# Hõ#fla~å<£ QÆ∞iOz K≥ѨÊ_»O "åãÎ=OQÍãiÜ≥ÿ∞# ã=∞Ü«∞"Õ∞ J#∞‰õΩO@∞<åflO. ÉèÏ~° « ~å*ϺOQÍxfl ZÖÏ K«∂_®e, P~å*ϺOQÆO"≥#∞Hõ „Ѩ[Å∞, P „Ѩ[Å PHÍOHõΔ, L Œº=∞O L<åflÜ«∞x K≥Ñ≤Ê# Q˘Ñ¨Ê =∞x+≤. x["≥∞ÿ#„Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£ QÍ~°∞.

ǨωõΩ¯Å <Õ «QÍ, „Ѩ[Å <åºÜ«∞"åkQÍ JO ŒiH˜ z~°ã¨‡~°}©Ü«Ú_»∞. <åÅ∞QÆ∞ŒâßÉÏúʼnõΩ ÃÑ·QÍ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∂xH˜ KÕã≤# ¿ã=, áœ~° ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ∂xˆH HÍHõ

ёѨÙÖòû Ü« xÜ«∞<£ Ѷ~ü ã≤qÖò e|sìãπ ã¨Oã÷‰õΩ *ÏfÜ«∞ J 茺‰õΔΩ_çQÍ Ñ¨xKÕâß~°∞.„áê èŒq∞Hõ ÇωõΩ¯Å#∞, P ÕtHõ ã∂„`åÅ#∞ ~å[H©Ü«∞, ™ê=∂lHõ qÅ∞=Å∞QÍ QÆ∞iÎOKåÅxPÜ«∞# Ѩ Õ Ñ¨ Õ K≥¿ÑÊ"å~°x "åºã¨Hõ~°ÎÅ∞ KåÖÏKÀ@¡ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.

Z=∞Ô~˚hû ã¨=∞Ü«∞OÖ’ è≥·~°ºOQÍ xÅ|_ç 20 <≥ÅÅ∞ JǨÏiflâ◊Å∞ M·nÅ q_»∞ ŒÅHÀã¨O x~°O «~°O "åkOz# Ѷ∞#∞_»∞. ¿Ñ Œ „Ѩ[ʼnõΩ, L Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ, ÉÏkè «∞ʼnõΩJO_»QÍ xÅ|_»¤ Hõ#flaè~å<£ ÃÑ· =zÛ# H˘xfl "庙êÅ#∞ ≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü„ѨK«∞iã¨∞Î#fl '=∞x+≤— Ö’ =∂ =¸_»= ѨÙã¨ÎHõOQÍ ''„Ѩ[Å =∞x+≤ Hõ#fla~å<£——QÍfã∞‰õΩ=ã∞Î<åflO. D ÑÙãÎHÍxH „Ñ ÕºHõ "åºãO JOkOz# ã∞~°=~°O ã∞ è•Hõ~ü Ô~_ç¤QÍi¯,=∞iÜ«Ú q∞QÆ å "åºã¨Hõ~°ÎʼnõΩ ¿Ñ~°∞ ¿Ñ~°∞<å Hõ$ «[˝ «Å∞ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åflO.

''*’Ǩ~ü ǨωõΩ¯Å Q˘O «∞Hõ – x["≥∞ÿ# „Ѩ[Å =∞x+‘, =∂ =∞x+≤ Hõ#fla~å<£ –*’Ǩ~ü... *’Ǩ~ü...——

– "Õ Œ‰õΩ=∂~ü. Ü«∞OKè≥·~°‡<£, ≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü

L Œº=∞ Q˘O «∞Hõ

=ÚO Œ∞ =∂@

z~°ã¨‡~°}©Ü«Ú_»∞

4 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

1. ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞Ö’ <å q^•ºiú rq «O #∞O_ç Hõ#flaè~å<£ QÍi`À <å‰õΩ Ñ¨iK«Ü«∞OLOk. WO@Ö‰õΩÛ=Öòû#∞ H˘O Œix PÇfixOz, áêsì q è•<åÅ QÆ∞iOz HÍ„"Õ∞_£ûhÅO ~å[âıY~°Ô~_ç¤, `«=∂‡Ô~_ç¤ ã¨`«º<å~åÜ«∞}, "≥∂Ç≤Ï`ü¿ã<£ `«k`«~°∞Å∞„Ѩã¨OyOKÕ"å~°∞. „Ѩâ’fl «Î~åÅ∞, K«~°ÛÅ∞, aè<åflaè„áêÜ«∂Å∞ =ÔQ·~å Pã¨HÎHõ~°OQÍã¨=∂"Õâ◊Å∞ [iˆQq. _®Hõì~°∞¡, ÖÏÜ«∞~°∞¡, HÍÖËl „Ñ≤xûáêÖòû `«k`«~°∞Å∞ Pã¨=∂"ÕâßÖ’¡ áêÖÁæ<Õ"å~°∞. Hõ#flaè~å<£ KåÖÏ Ô~QÆ∞ºÅ~üQÍ P ã¨=∂"ÕâßÖ’¡áêÖÁæ<Õ"å~°∞, áêsì ѶO_£ WKÕÛ"å~°∞. <å‰õΩ QÆ∞~°∞Î#flO «=~°‰õΩ XHõ ǨϟÖò>ÿ=∞~ü‰õΩJÅ"≥#∞û PÜ«∞# WKÕÛ"å~°∞.

2. ã≤Ñ≤S Z=∞Ô~˚hûx |ÅѨiKÕx~°‚Ü«∞OÃÑ· PÜ«∞# f„=OQÍ qÉèËkOKå~°∞.ã¨=∂"ÕâßʼnõΩ ~å=@O =∂<Õâß~°∞. =∞ 茺֒ =∂ ã¨O|O è•ÅÖ’ „ÉËH± =zÛOk.HÍx «~åfi « qq èŒ ã¨O Œ~åƒùÅÖ’ "Õ∞=Ú HõÅ∞ã¨∞‰õΩ<Õ "åà◊§O. PÜ«∞# Q˘Ñ¨Ê=∂#=`å"åk. ¿Ñ Œ"åiH˜, ¿Ñ ŒÅ «~°Ñ¨Ù#, „â◊=∞ r=ÙÅ «~°Ñ¨Ù# L Œº=∂Å∞[i¿Ñ "åiH˜ PÜ«∞# H˘O_»O « JO_»QÍ xÅ|_Õ"å~°∞.

3. „jH͉õΩà◊O lÖÏ¡ HõOaiQÍOÖ’ Éèí∂™êfi=ÚʼnõΩ, H“Å∞^•~°¡‰õΩ =∞ 茺 áÈ~å@O„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. Ô~·`«∞Å <åÜ«∞‰õΩ_çx ǨÏ`«º KÕâß~°∞. Ô~·`«∞Ö’¡ Z‰õΩ¯= =∞OkK«^Œ∞=ÙHÀÖË^Œ∞. ¿Ñ^Œ"åà◊√§ Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ PiúHõOQÍ â◊H˜Î=O`«∞ÖËQÍHõ, "åi‰õΩ@∞OÉÏÅ #∞O_ç [_ôÅ∞, áÈbã¨∞ L#fl`åkèHÍ~°∞Å∞ ‰õÄ_® =ÙO_Õ"å~°∞. ã≤Ñ≤S#∞O_ç XHõ"≥·Ñ¨Ù Ô~· «∞ʼnõΩ =∞ ŒÌ «∞QÍ L Œº=∞O [~°∞Ѩ٠«∂, HÀ~°∞ìÖ’ K«@ìO`ÀÜ«Ú ŒúO KÕÜ«∂eû=zÛOk. Hõ#fla~å<£QÍ~°∞ H“Å∞^•~°¡ «~°Ñ¨Ù# ã¨∞n~°… áÈ~å@OKÕâß~°∞. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ ‰õÄ_® "åkOKå~°∞. Ô~· «∞Å∞ ÔQeKå~°∞. D Hã∞Ö’ Zxfl™ê~°∞¡PÜ«∞# L «Î~åO„ 茉õΩ „Ѩܫ∂}O KÕÜ«∂eû =zÛO^À ÖˇHõ ÖË Œ∞. Hã¨∞ "å~Ú^•ÅQÆ∞iOz ‰õÄ_® "Õ∞=Ú QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞Hõ ~°ÖˉõΩO_® PÜ«∞<Õ QÆ∞~°∞Î ÃÑ@∞ìH˘x "≥àı§"å~°∞.Ô~· «∞Å ŒQÆæ~°#∞O_ç PÜ«∞# _»|∞ƒ fã¨∞HÀ‰õΩO_®<Õ ˆHã¨∞Å∞ "åkOKå~°∞.

4. WÖÏO\˜q =∞iH˘xfl Hã¨∞Å∞ =KåÛ~Ú. H˘xfl ã¨O Œ~åƒùÅÖ’ PÜ«∞#‰õΩ ã¨=∞Ü«∞OÖËHõáÈ Õ, «# q∞„ «∞Ö·# ÖÏÜ«∞~°¡‰õΩ, L «Î~°O ~åã≤ ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤ Hã¨∞ fã¨∞H˘=∞‡x

Hõ#fla~å<££–H˘xfl *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 5

K≥¿ÑÊ"å~°∞. Ô~O_»∞ ã¨O Œ~åƒùÅÖ’ <Õ<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ L «Î~åÅ∞ fã¨∞H˘x "≥àϧ#∞.PÜ«∞# L «Î~°O JO>Ë "å~°∞ ‰õÄ_® L^•~°OQÍ LO_Õ"å~°∞.

5. áœ~° ǨωõΩ¯Å L Œº=∞OÖ’ Hõ#fla~å<£ áê„ « ~åR „Ѩ[ÅO ŒiH˜ ≥eã≤O Õ. Pã¨O Œ~°ƒùOÖ’ PÜ«∞# JÅ∞ÃÑ~°∞QÆx áÈ~å@O KÕâß~°∞. É’QÆãπ Z<£H“O@~°¡‰õΩ=ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ[Å g∞ Œ Œ=∞#HÍO_»‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ, áÈbã¨∞Å ^Ò~°<åºxH˜=ºuˆ~HõOQÍ x~°O «~° áÈ~å@O KÕâß~°∞.

6. áœ~° ÇωõΩ¯Å L Œº=∞OÖ’ fã∞HÀ"åeû# "≥·YiÃÑ·, =∂‰õΩ H˘xfl qÉèË •Å∞ =KåÛ~Ú.~å[ºÇ≤ÏO㨠Àáê@∞ #HõûÖ·@¡ Ç≤ÏOã¨#∞ ‰õÄ_® YO_çOKåÅx, <Õ#∞ ѨxKÕã¨∞Î#fláœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ¨∞O `«~°Ñ¨Ù# "åkOKå#∞. =ºH˜ ÎQÆ`« Ç≤ÏO™êHÍO_»#∞=ºu~HOKåe, q=∞i≈OKåe HÍx, Ô~O_çO\x ã=∂#OQÍ K«∂_»‰õÄ_» Œx PÜ«∞#q=iOKÕ"å~°∞. PÜ«∂ ã¨OѶ∞@#Å „áê è•#º «#∞ |\ì x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<Õ "åà◊§O.

7. áœ~° ǨωõΩ¯ÅѨ@¡ ZO`À x|^ŒÌ`« L<åfl =º‰õΩÎÅ Ç≤ÏO™êHÍO_»Ñ¨@¡ PÜ«∞#| Œú=ºu~HõOQÍ LO_Õ"å~°∞. P q+Ü«∂xfl •K«∞‰õΩ<Õ"å~°∞ HÍ Œ∞. "åi`À x+¯~°¬QÍ"åix P q+¨Ü«∞OÃÑ· q=∞i≈OKÕ"å~°∞.

8. #HõûÖ·@¡ÃÑ· •_»∞Å∞ ÃÑiy, "åix Éè∫uHõOQÍ x~°∂‡eOKÕO Œ∞‰õΩ ~åR „ÑÉèí∞ «fiO,áÈbã¨∞Å∞ f„="≥∞ÿ# Œ=∞#HÍO_»‰õΩ Ñ¨Ó#∞‰õΩ#flѨC_»∞, Hõ#fla~å"£∞ÃÑ· f„="≥∞ÿ#=uÎ_ç ÃÑOKå~°∞. PÜ«∞#ÃÑ· •_»∞ʼnõΩ, Ç¨Ï «º‰õΩ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ [iQÍ~Ú. PÜ«∞#WO\˜ K«∞@∂ì x~°O «~°O =∞Ѷ‘ì áÈeã¨∞Å∞ u~°∞QÆ∞ «∞O_Õ"å~°∞. HÍh PÜ«∞#è≥·~°ºO HÀÖ’ÊÖË Œ∞. áÈbã¨∞ ~°HõΔ} HÀ~°ÖË Œ∞. z~°∞#=Ùfi`À «# Ѩx «#∞ KÕã¨∞H˘x

áÈ «∂LO_Õ"å~°∞. XHõ ~å„u"Õà◊ PÜ«∞# WO\˜ ŒQÆæ~° ^•_ç [iyO Œx ≥eã≤PO^Àà◊#`À á¶È<£ KÕã≤ "Õ∞=Ú ‰õÄ_® =ã¨∞Î<åfl=∞x K≥áêÊ=Ú. J=ã¨~°O ÖË Œx"åiOKå~°∞.

9. HÀ~°∞ìÖ’ =∞Oz ÖÏÜ«∞~°∞QÍ ¿Ñ~°∞#fl Hõ#fla~å<£ QÍiH˜, "åãÎ"åxH˜ HÀ~°∞ìÅÃÑ·,f~°∞ÊÅÃÑ· #=∞‡HõO «‰õΩ¯=. ~åR ~å[ è•xÖ’ x~°O «~° x¿+^•[Å∞ á⁄_çyOÑÙÃÑ·#,„Ѩ Œ~°≈#Å∞ èŒ~åflÅÃÑ· x~°O «~°"≥∞ÿ# x~åHõ~°}Å∞, Ѩiq∞ «∞ÅÃÑ·# ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ˆHã¨∞ "ÕÜ«∂Åx x~°‚~ÚOz PÜ«∞#`À ã¨O„ѨkOK«_®xH˜ "≥àϧ#∞. U ≥·<å ѶÖÏ<å„Ѩ Œ~°≈#ÔH· Õ ˆHã¨∞‰õΩ "≥à◊§O_ç. ǨωõΩ¯QÍ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ HÀã¨O _ç=∂O_£ KÕ¿ãÎ,HÀ~°∞ìÅ∞ áÈbã¨∞ʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ f~°∞Êx™êÎÜ«∞x, JÖÏO\˜ Hã¨∞, áÈbã¨∞ʼnõΩ=∞iO « ǨωõΩ¯xã¨∞ÎO Œx K≥áêÊ~°∞. HÀ~°∞ì =~°æ ã¨fiÉèÏ=O J~°úO KÕã¨∂HÀ"åÅxãÅÇ K≥áêÊ~°∞. <Õ#∞ JOwHõiOK«ÖËHõáÈÜ«∂#∞. HÍh PÜ«∞# ãÅÇ áê\OKå#∞.«~åfi « J#∞Éèí=OÖ’ PÜ«∞# "å Œ#Ö’ "åãÎ=O J~°ú"≥∞ÿ#k.

6 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

10. XHõ ã¨O Œ~°ƒùOÖ’ ÉèÏ~° « q Õj =∞O„u «fi âßY"å~°∞, q ÕâßÅ #∞O_ç Ããq∞<å~°∞¡,ãÉèíÅÖ’ áêÖÁæ<ÕO Œ∞‰õΩ =KÕÛ „Ñ*ÏãOѶ∂Å, ãOã÷Å Ju èŒ∞ÅÃÑ·# H˘ «Î x¿+^•[Å∞„ѨHõ\˜OKå~°∞. "åi LѨ<庙êÅ∞ „Ѩ «∞Å∞ =ÚO Œ∞QÍ Ñ¨OáêÅx JO «HõO>ËZ‰õΩ¯= áêÖÁæO>Ë K«~°ºÅ∞ «Ñ¨Ê=x „ѨHõ\˜OKå~°∞. JѨC_»∞ ˆHO„ ŒOÖ’ a*ˇÑ≤„ѨÉèí∞ «fiO LOk. ^•xÃÑ· PÜ«∞# ##∞fl Ñ≤eÑ≤Oz, nxÃÑ· =ºuˆ~HõOQÍ „ѨHõ@#ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ«∞ÖË^Œx J_çQÍ~°∞. ^•x=Å¡ ÃÑ^ŒÌ „ѨÜ≥∂[#O LO_»^Õ"≥∂#x,J„â◊ Œú=Ç≤ÏOKå#x K≥áêÊ#∞. PÜ«∞# f„=OQÍ =∞O ŒeOKå~°∞. „ѨÉèí∞ «fi K«~°ºÅ∞«Ñ¨Êx ÉèÏqOz#ѨC_»∞ "≥O@<Õ ^•xÃÑ· ã¨ÊOkOKåÅx q=∞i≈OKåe. z#fl^À,

ÃÑ ŒÌ À, L Œº=∞O KÕÜ«∂e. U „Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ K«~°º J~Ú<å „Ñ¨uѶ∞\˜OKåe.^•xfl JOwHõiOK«_»O ÖË Œx ãÊ+ìO KÕÜ«∂Åx K≥áêÊ~°∞. <åH˘Hõ Q˘ÑÊ QÆ∞}áê~î°OPÅ㨺"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H˜ <Õ#∞ "≥O@<Õ „ѨHõ@# KÕâß#∞. „Ѩ è•# =∞O„uH˜ L «Î~°O~åâß#∞.

11. 1994 ZxflHõÅÖ’ <Õ#∞ Hõ~°∂flÅ∞ lÖÏ¡ _À<£ xÜ≥∂[Hõ=~°æO #∞O_ç P<å\˜=ÚYº=∞O„u HÀ@¡ q[Ü«∞ÉèÏã¯~°Ô~_ç¤ QÍi`À áÈ\© KÕâß#∞. J^˘Hõ Jx"å~°º"≥∞ÿ#Ñiã≤÷u. JO «‰õΩ =ÚO Œ∞ <Õ#∞ áÈ\© KÕã≤ F_çáÈ~Ú# H˘ÖÏ¡ÑÓ~ü xÜ≥∂[Hõ=~°æO#∞O_ç áÈ\© KÕÜ«∞‰õΩO_® =ke"Õâß=Ú. `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O`À qÉèË^•Å=Å¡ Jk[iyOk. HÍx ZxflHõÅ J=QÍǨÏ#`À _À<£ ã‘@∞ ã≤Ñ≤SH˜ ˆH\Ï~ÚOK«|_çOk.

12. Hõ~°∂flÅ∞ lÖÏ¡Ö’ f„="≥∞ÿ# á¶êºHõΔ#Öò „áêO «q∞k. ã≤Ñ≤S 10–15 „QÍ=∂ʼnõΩÑiq∞ «"≥∞ÿOk. JÉèíºiúQÍ Z=~°∞ áÈ\© KÕã≤<å, áÈe=∞Q∑‰õΩ =ÚO Õ, Ü«∂Hû_≥O@∞¡QÍz„fHõiOz Ç¨Ï «ºÅ∞ [~°∞QÆ∞`åÜ«∞x ѨÙHÍ~°¡ À ã¨=∞㨺 [\˜Å"≥∞ÿOk. <Õ#∞ áÈ\©KÕÜ«∂Åx, « •fi~å ~å[H©Ü«∞ áÈ\©QÍ „ÑKå~°O ™êy^•Ì=∞x, lÖÏ¡, ~åR áêsìÅ∞x~°‚~ÚOKå~Ú. =ÚYº=∞O„u P „áêO «OÖ’ L#fl Ѩ~°ã¨Ê~° =ºuˆ~Hõ Ô~O_»∞=Ú~îåÅ#∞ HõeÑ≤ „ѨKå~°O KÕ~ÚOKå~°∞.

13. 72 „QÍ=∂Å∞ ã¨=∞™êº «‡Hõ „QÍ=∂Å∞, 60–70 Ç¨Ï «ºÅ∞ [iy# HõѨʄ\Ïà◊§«k «~° „QÍ=∂Å∞ JO Œ∞Ö’ L<åfl~Ú. \˜_çÑ≤ J Œ$â◊º"≥∞ÿOk. HÍx „QÍ=∂ÅÖ’

„ѨKå~åxH˜ "≥àıÎ P ™ê è•~°}"≥∞ÿ# „Ѩ*Ïã¨ÊO Œ# K«∂ã≤ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂#∞.14. áÈeOQÆ∞ ~ÀA‰õΩ =ÚO Œ∞ Jxfl ~°HÍÅ Ò~°<åºÅ∞ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. Hõ#fla~å<£

QÍix ~°=∞‡x áÈeOQ∑ Ѩ~°º"ÕHΔOK«=∞x HÀ~°∞ «∂>ˇe„QÍO WKåÛ#∞. á¶È<£Ö’‰õÄ_® =∂\Ï¡_®#∞. PÜ«∞#‰õΩ «ã¨=∞Ü«∞O ÖËHõáÈ~Ú<å áÈeOQ∑ ~ÀA =zÛJ<ÕHõ „QÍ=∂Å∞ uiQÍ~°∞. ™êÜ«∞OHÍÅO Hõeâß=Ú. 90 „QÍ=∂ÅÖ’ ã≤Ñ≤SáÈeOQ∑ U*ˇO@¡#∞ H˜_®flÑπ KÕâß~°x, iyæOQ∑ [iyO Œx PÜ«∞# „ÃÑãπ HÍ#ÊùÔ~<£û

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 7

ÃÑ\ì K≥áêÊ~°∞. Ѩ„uHõÅÖ’ =ÚYº=∞O„uH˜ =ºuˆ~HõOQÍ ™ê÷xHõ qÖËHõ~°∞Å∞ ~å¿ã™êǨÏã¨O KÕÜ«∞ÖË Œ∞. WOw¡+¨μ Ѩ„uHõÖ’¡ =zÛOk. PÜ«∞# ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞Ö’ =∞m§„ÃÑãπ#∞ Ñ≤ez K≥áêÊ~°∞. _èçb¡ Ѩ„uHõÅÖ’ =zÛOk. XHõ „Ѩã≤ Œú WOw¡+¨μ "å~°Ñ¨„uHõÖ’ ''q∞+ì~ü âı+¨<£ ǨÏ∫ <å\ò @∞ HõO_≥‰õΩì a ZÅHõΔ<£û—— J<Õ ÃÇÏ_ç¤OQ∑ ÀHõ#fla~å<£ QÍi ѨÓiÎ „ѨHõ@#`À "åi "åHͺ#O`À =zÛOk. áÈeOQÆ∞ U*ˇO@∞¡ÖËHõáÈ~Ú<å, iyæOQ∑ [iy<å =ÚÃÑ·Êù "ÕʼnõΩ ÃÑ·QÍ F@∞¡ ~å=@O <å‰õΩ ‰õÄ_®Pâ◊Û~°ºO HõeyOzOk.

15. Hõ#fla~å<£ ã¨=∞Ü«∂xfl "≥zÛOKåeû =zÛ#O Œ∞‰õΩ HõΔ=∂Ѩ} K≥áêÊ#∞. PÜ«∞#P„QÆǨÏOQÍ L<åfl~°∞. W@∞=O\˜ KÀ@¡ ZxflHõÖ’¡ áÈ\© KÕã≤ ã¨=∞Ü«∞O =$ è•KÕã¨∞HÀ= ŒÌx, •xHõO>Ë [#OÖ’ Ѩx KÕã¨∞H˘=∞‡x ã¨ÅǨ WKåÛ~°∞. Wk ‰õÄ_®XHõ áÈ~å@"Õ∞#x <Õ#∞ K≥áêÊ#∞. Wk h‰õΩ ã¨O`«$Ñ≤Îxã¨∞ÎO^Õ"≥∂ HÍhѶe`åxfl=fi Œx PÜ«∞# K≥áêÊ~°∞.

16. HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’ ã≤Ñ≤S J„QÆ<åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍ„"Õ∞_£ =Úã¨∞QÆ∞ ~ålÔ~_ç¤ Ç¨Ï «ºKÕÜ«∞|_®¤~°∞. `«~åfi`« Ѷ¨∞~°¬}Å∞ [iQÍ~Ú. =∂ áêsìH˜ K≥Ok# W^ŒÌ~°∞=ÚYº<åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍ„"Õ∞_£ ^Õã≤# z#=∞Å¡Ü«∞º, Kå_® "≥OHõ@Ô~_ç¤ QÍ~°¡#∞K«OѨÙ`å=∞x #HõûÖ·@∞¡ |Ç≤Ï~°OQÆ ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞ KÕ™ê~°∞. áÈãì~°∞¡ "Õâß~°∞. PŒâ◊Ö’ áêsì «~°Ñ¨Ù# ã¨ÅǨHÀã¨O, ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅHÀã¨O <Õ#∞ Hõ#fla~å<£

QÍix Hõe™ê#∞. =~°=~°~å=Ù, ÉÏÅQÀáêÖò QÍ~°¡#∞ ‰õÄ_® Hõeã≤ Ѩiã≤÷uq=iOKå#∞. Hõ#fla~å<£ P"Õ Œ# K≥O^•~°∞. â◊„ «∞=ÙÖˇ=~À QÆ∞iÎOK«_»OÖ’ "å~°∞«ÑC KÕã∞Î<åfl~°x Jaè„áêÜ«∞Ñ_®¤~°∞. =ºHÎQÆ « Ç≤ÏO™ê"å ŒO L Œº=∂xfl =ÚO Œ∞‰õΩ

fã∞ÔHà◊§ Œx K≥áêÊ~°∞. S Õ "åi J„QÆ<åÜ«∞Hõ åfixH ã=∂Kå~°O ≥eÜ«∞KÕÜ«∞@Oã¨∞ÅÉèíO HÍ Œx, S<å "åi J#∞K«~°∞Å∞, Hõ¡~ÚO@∞¡QÍ L#fl"åi^•fi~å „Ñ¨Ü«∞ «flOKÕ •Ì=∞x K≥áêÊ~°∞. =~°=~°~å=Ù «k «~°∞Å#∞ ‰õÄ_® ã¨O„ѨkOKå~°∞. ~å[H©Ü«∞"≥·~°∞^蕺Å∞, ™ê÷xHõ `«QÆ=ÙÅ∞ ǨÏ`åºHÍO_»‰õΩ ^•i fÜ«∞‰õÄ_»^Œx PÜ«∞#Jaè„áêÜ«∞O. ÉèíǨïâß "åiH˜ KÕi# «~åfi « H˘kÌ <≥ÅÅ «~åfi « P •_ç PyOk.

17. Hõ#fla~å<£`À WÖÏO\˜ J#∞Éèí"åÖˇ<Àfl PÜ«∞# JK«ÛOQÍ „Ѩ[Å =∞x+≤=∂#=`å"åk =∂\Ï¡_»@O "≥∞ «Î#. HÍh "å Œ#Ö’ ~år LO_» Œ∞.

18. ~åROÖ’ =ÚYºOQÍ HõsO#QÆ~ü, =~°OQÆÖò «k «~° lÖÏ¡Ö’¡ #HõûÖ·@¡‰õΩ, ã≤Ñ≤SH˜=∞ 茺 f„= "≥·~°∞ 蕺Å∞#flѨC_»∞ H˘O «=∞Ok ã≤Ñ≤S <åÜ«∞‰õΩÅ∞, HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ÇÏ «ºÅ‰õΩ QÆ∞~°Ü«∂º~°∞. „QÍg∞} „áêO`åÅÖ’ ÉèíÜ«∂#Hõ "å`å=~°}O <≥ÅH˘#flk.

19. ã≤Ñ≤S ~å[H©Ü«∂Å`À PÜ«∞# qÉèËkOz#ÑÊ\H J=ã~°"≥∞ÿ# ãO Œ~åƒùÅÖ’ PÜ«∞#

8 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

ZѨC_»∂ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ¿ã"å~°∞. #HõûÖ·@¡ áÈ~å@ Ѩ Œú «∞Åg∞ Œ PÜ«∞# f„=OQÍqÉèËkOKå~°∞. qq èŒ ã¨O Œ~åƒùÅÖ’ "å\˜x ã¨Ê+ìOQÍ =ºHõÎO KÕâß~°∞. S Õ É’QÆãπZ<£H“O@~°¡‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ, "åiÃÑ· K«@ì =ºuˆ~Hõ J}z"Õ`«‰õΩ,áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å~°HõΔ}HÀã¨O PÜ«∞# ~årÖËx áÈ~å@O KÕâß~°∞.

20. PYi™êi PÜ«∞# =∞Y∂ÌO [Ü«∞Ou ã¨O Œ~°ƒùOQÍ \ϺOH±|O_£ g∞ Œ x"åà◊√Å∞ã¨=∞iÊOKÕO Œ∞‰õΩ =zÛ#ѨC_»∞ Hõe™ê#∞. „¿Ñ=∞`À, PáêºÜ«∞OQÍ =∂\Ï¡_®~°∞.PÜ«∞# J<å~ÀQƺOQÍ L<åfl WO « «fi~°Ö’ "≥o§áÈ`å~°x TÇ≤ÏOK«ÖË Œ∞. PÜ«∞#rq «O XHõ ã¨∂ÊùiÎ PÜ«∞#H˜"Õ <å x"åà◊√Å∞.

– ã¨∞~°=~°O ã¨∞ è•Hõ~° Ô~_ç¤ã≤Ñ≤S *ÏfÜ«∞ „Ѩ è•# HÍ~°º Œi≈

|Å¡QÆ∞kÌ....Kåu qiKÕ

QÍO è•i =Oâ◊O™êH©Δ Éèí∂ «OQÍ™êfi «O„ «º Ѩل «∞Å∞ #Å¡HÀ@∞'~å[ºO J<åºÜ«∞O áÈHõ_»Å ^˘~°Åg∞ Œ Ü«Ú Œú ' èŒ~°‡— g~°∞_»∞„Ѩ[Å∞....Hõ#fl Hõ#flaè~å=Ú_»∞,HõO^•Å QÀáêÅ™êfiq∞¿Ñ^ÀÅ¡ ÃÑ^ÀÌ_»∞Hõ#∞fl =¸™ê_»x...,HÍÅO XHõ =∂@ «_»|_» «∞K≥ѨÊÖËHõ K≥Ñ≤ÊOk

'<Õ#∞ XO@i— J|^ŒúO..... D ~å„uHÍÅO Hõ_»∞Ѩ٠g∞ Œ HõuÎ=∂@ =∞~°‡ ~°Ç¨Ï™êºhfl KèÕkã¨∂ÎJ «_»∞ ‰õÄ_® "≥o§ áÈ ÖË Œxã¨∂~°º ã¨O «HõO KÕã¨∞ÎOk....ã¨O 茺 ã¨=Ú„ ŒO g∞ Œ XHõ JÅ bÅQÍJÖÏ JÖÏ «Å ZQÆ~ã¨∂Î HõuÎ "≥Ú#–

J «_»∞ „Ѩ[Å a_»¤_»∞'<Õ#∞ XO@i— J| ŒúOÖ’... D~å„u x„ ŒáÈ «∞<åfl_»∞.., áœ~° ǨωõΩ¯Åw`åKå~°∞º_»∞áÈhÜ«∞O_ôˆ~Ѩ\˜ "≥<≥flÅ HÀã¨O....

– [#*ÏfiÅ

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 9

#=O|~ü "≥Ú Œ\˜ "å~°OÖ’, «# 82= U@ Ö’H˜ „Ѩ"ÕtOK«_®xH˜ F Ô~O_»∞ ~ÀAÅ=ÚO Œ∞ Hõ#fla~å<££ <å`À F =∂@ J<åfl~°∞. 'Z Ô~H˜fiÜ«∞H± @∞ k ÖÏãπì ÖˇQ∑— (HÀÖ’Ê~Ú#HÍÅ∞ÃÑ· ㇠$uw «O) ~åÜ«∞_»O QÆ∞iOz PÖ’zã∞Î<åfl#x. JÑÊ\’¡ _»Ü«∂É\ãπ ãO|Okè «ÑÙO_»∞`À PÜ«∞# HÍÅ∞#∞ H˘O « "Õ∞~° ˘ÅyOKå~°∞. JÑÙÊ_»ÑÙÊ_Õ PÜ«∞# HÀÅ∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.^•x QÆ∞iOz Z=iH© ≥eÜ«∞‰õÄ_» Œx, P J=ã¨~°O ÖË Œx PÜ«∞# ÉèÏqOKå~°∞. ''WÖÏ=∞OKåxH Ñiq∞ «"≥∞ÿ# ã≤÷uÖ’ „Ñ[Å∞ ##∞fl K«∂_»_»O <å‰õΩ W+ìO ÖË Œ∞. «=∞ ÇωõΩ¯ÅHÀãOáÈ~å_»∞ «∞#fl K«∞~°∞ÔH·# ǨωõΩ¯Å HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ<Õ <å W"Õ∞*ò "åi ǨÏ$ ŒÜ«∂Ö’¡ xezáÈ"åe——Jx PÜ«∞ # J<åfl~°∞. ''J Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’, D 㨇 $u QÆ∞iOz <Õ#∞ ~åÜ«∞ ŒÅ∞Û‰õΩ<åfl#∞.D HÍÅ∞ ##∞fl Z<Àfl „áêO`åʼnõΩ fã¨∞‰õΩ"≥o§Ok. „Ѩ[Å HÀã¨O áÈ~å_»QÆeˆQÖÏ KÕÜ«∞QÆeyOk—— Jx J<åfl~°∞. HÍÅ∞ ÖËHõáÈ=_®xfl q∞#Ǩ ~Ú¿ãÎ, Kèåu =~°‰õΩ HõѨÙÊH˘x,=∞OK«OÃÑ· ¿ã Œn~°∞ «∂ L<åfl~°∞ ...=¸sÎÉèíqOz# "Õ∞ èŒã∞ûÖÏ. ZÑÊ\ÖÏ ZO`À ã~° •QÍ=∂\Ï¡_®~°∞. JѨÊ\˜H˜ H˘<Õflà◊√§QÍ PÜ«∞# '_çáê~°Û~ü ÖÏO*òÖ’ "≥~Ú\ò KÕã¨∞Î<åfl— JxJ<Õ"å~°∞. z=~°‰õΩ PÜ«∞# 2010 _çÃãO|~ü 30# ™êÜ«∞O„ «O 5 QÆO@ʼnõΩ «# „Ñ™ê÷<åxfl=ÚyOKå~°∞.

x["Õ∞. W<åflà◊¥§ P =∞x+≤x Õâ◊=∞O`å uiˆQÖÏ KÕã≤ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å LÅ¡OѶ∞#Å#∞„ѨtflOKÕÖÏ KÕã≤, tHõΔ #∞Oz JkèHÍ~°O «Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xfl xÅn¿ãÖÏ KÕã≤# P HÍÅ∞‰õΩHõ#fla~å<££ ~åÜ«∞ÖËHõáÈ~Ú# 㨇 $u w`åxfl =∞#O ~åã¨∞H˘x áê_»∞HÀ"åeû# J=ã¨~°OLOk. WÑÙÊ_»∞ P ㇠$uw «O P HÍÅ∞ÃÑ· =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞...P |Çï=ÚY „Ñ*ÏjeÃÑ·.™ê=∂lHõ «Ñ¨# L#fl =∂#=`å « «fi"Õ «ÎÃÑ·.

™ê è•~°}OQÍ, XHõ =ºHÎ K«xáÈ Õ, PÜ«∞# ÖËx Ö’@∞#∞ ÉèísÎ KÕÜ«∞ÖËO Jx JO`åJO@∂ LO\Ï~°∞. „Ѩ=ÚY áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∞HÍ~°∞_»∞, '„áêã≤‰õĺ@~°¡H „áêã≤‰õĺ@~ü—J~Ú# ÔH.l. Hõ#fla~å<££ q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„ «O Jk JHõΔ~°ã¨ «ºO. Õâ◊O Ö’ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯ÅHÀãO L Œºq∞ã∞Î#fl "å~°O ŒiH© PÜ«∞# P~å èŒhÜ«Ú_»∞, ã∂ÊùiÎ „Ñ^• «. JÖÏO\ "å~°O ŒiH©PÜ«∞# =∞~°}O f~°x Ö’@∞. ÉÏ è• «ÑΠǨÏ$ ŒÜ«∂Å#∞ J‰õΩ¯# KÕ~°∞Û‰õΩ#fl =∞Ǩ =∞x+≤PÜ«∞#. PÜ«∞# HÍ~°ºˆHΔ„ «O ZO`À qã¨$Î «"≥∞ÿOk. ~å„+ìOÖ’x Pk"åã‘Å∞, Éèí∂q∞ÖËx

=∂#=`å"åk Hõ#fla~å<£

10 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

Œo « ‰õÄbÅ∞, ã¨#flHÍ~°∞ Ô~· «∞Å∞, áêi„âßq∞Hõ HÍi‡‰õΩÅ∞, QÆx HÍi‡‰õΩÅ∞, |∂@HõѨÙZ<£H“O@~°¡Ö’ „áê}ÏÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú# "åi ‰õΩ@∞Oc‰õΩÅ∞, áÈbã¨∞Å JHõ$`åºÅ‰õΩ QÆ∞Ô~·#"å~°∞, =∞^茺`«~°QÆu Hõ=ÙÅ∞, ~°K«~Ú`«Å∞, =∞^茺ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ K≥Ok# Pk"åã‘Å∞,Õâ◊"åºÑÎOQÍ qÑ¡= HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞, _èçb¡, QÆ∞[~å ü, HÀÜ«∞O| «∂Î~ü, ÉÏOÉËÅÖ’ =∞ « •_»∞ʼnõΩ

QÆ∞Ô~·#"å~°∞, Hõ~å‚@HõÖ’ g~°Ñ¨Ê<£#∞ áÈbã¨∞Å∞ "Õ\Ï_ç# L ŒO «OÖ’ ÉÏkè «∞Å∞QÍ =∂i#™ê=∂#∞ºÅ∞, JÔ~ã¨∞ì J~Ú# NÅOHõ «q∞à◊ â◊~°}Ï~°∞÷Å∞, HÍj‡s =Úã≤¡OÅ∞, c Œ~üÖ’^•+‘ìHÍxH QÆ∞Ô~·# ã≤‰õΩ¯Å∞, 'Jaè=$kú— „áê*‰õΩìʼnõΩ |Ö·áÈ~Ú# x~åfiã≤ «∞Å∞, Dâß#º~å„ëêìÅÉÏkè «∞Å∞, K«fÎãπQÆ_è£ QÆxHÍi‡‰õΩÅ∞...D *Ïa`å‰õΩ JO «∞ÖË Œ∞. g~°O ŒiH© Hõ#fla~å<£«# JÉèíÜ«∞ǨϙêÎxfl JOkOKå~°∞. XHõ =ÚHõ Ö’ K≥áêÊÅO>Ë, JkèHÍ~° Ü«∞O„`åOQÆO Ѩ Œ

Ѷ∞@ì#Å H˜O Œ #eyáÈ~Ú# Ü«∂= ü „Ѩ*Ï hHÍxfl P Œ∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ PÜ«∞# «# <åºÜ«∞Ѩ~°"≥∞ÿ#, =ºHÎQÆ «, ã¨O™ê÷QÆ « <≥·Ñ¨Ù}ϺÅ#∞ qxÜ≥∂yOKå~°∞.

[~°fleã∞ìQÍ <Õ#∞ PÜ«∞#`À =O ŒÖÏk QÆO@Å∞ QÆ_çáê#∞. PÜ«∞# ~°zOz# Ñ„`åÅ∞,PÜ«∞# ÑijeOz# bQÆÖò _®‰õΩº"≥∞O\òû J 茺ܫ∞#O KÕâß#∞. H=ÅO *ÏÑHõâ◊HÎ P è•~°OQÍPÜ«∞# HÀ\ò KÕ¿ã Jã¨OMϺHõ ™êÇ≤Ï «ºÑ¨~°"≥∞ÿ#, ã≤ •úO «Ñ¨~°"≥∞ÿ# L@OH˜OѨÙÅ∞ Pâ◊Û~°ºOHõeyOKÕq. W=hfl ‰õÄ_® rq «OÖ’ ã¨∞ã¨OѨ#fl "≥·q 茺O`À H˘O_»O « =ºHÎ «fiO L#fl=∞x+≤x J}∞=∂„ «OQÍ<≥·<å J~°÷O

KÕã¨∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ <å‰õΩ LѨHõiOKå~Ú. PÜ«∞# «# Jáê~° "Õ∞ èŒã¨∞û`À U"≥∞ÿ<å™êkèOKÕ J=HÍâ◊O LO_çOk. J~Ú<å ‰õÄ_®, ^•#flO`å ‰õÄ_® „Ѩ[Å „Ѩ*Ï™êfiq∞HõǨωõΩ¯Å Ñ¨i~°HõΔ}ˆH qxÜ≥∂yOKå~°∞. =∂ W^ŒÌi J#∞|O^èŒO`À '24 QÆO@Å∞—~°∂ѨÙk Œ∞̉õΩOk. ÔH.l.Hõ#fla~å<£ *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞, PÜ«∞#`À =Ú_çѨ_ç# ™ê=∂lHõ K«i„ «<ÕѨ 䌺OQÍ Jk 2006 –08 =∞ 茺HÍÅOÖ’ „Ѩ*Ï «O„ « ≥Å∞QÆ∞ "å~°Ñ¨„uHõÖ’ 27 <≥ÅÅáê@∞ è•~å"åÇ≤ÏHõOQÍ =zÛOk. 2010Ö’ Jk ѨÙãÎHõ ~°∂ѨO ( Õ=ÙÅѨe¡ Ѩa¡H+¨<£û,ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £) Ö’#∂ "≥Å∞=_çOk. PÜ«∞# «# *ÏÑHÍÅ∞, rq`å#∞Éèí"åÅ∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ ≥K«∞Û‰õΩx<å‰õΩ K≥|∞ «∞O>Ë, <Õ#∞ ~åÜ«∂ Åx "≥Ú Œ@ ÉèÏqOz#ѨÊ\˜H©, z=~°‰õΩ Jk PO„ 茄Ѩ Õâò™ê=∂lHõ K«i„ «QÍ =∞s =ÚYºOQÍ Õâ◊OÖ’x qq èŒ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L Œº=∂Ö’¡ ã¨fiÜ«∞OQÍáêÖÁæ#fl F ã¨∞xfl « =∞#ã¨∞¯_ç Œ$HõÊ äŒ ã¨OHõÅ#OQÍ =∂iOk.

''QÆ_çÑ≤# rq «O QÆ∞iOz ~åÜ«∞_»=∞<Õk qã¨∞QÆ∞ ≥Ñ≤ÊOKÕ Õ. P<å\˜ ã¨OѶ∞@#Å#∞QÆ∞~°∞ΉõΩ ≥K«∞ÛHÀ=_»O ‰õÄ_® Hõ+ì"Õ∞. J Œ$+ì =âß «∂Î <Õ#∞ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î#flk <å rq «K«i„ « HÀã¨O HÍ Œ∞. W ŒO`å ‰õÄ_® ~å„+ìOÖ’ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl q∞e>ˇO\ò ~å_çHõÖòL Œº=∂Å Ñ@¡ <åºÜ«∞™ê÷<åÖ’¡ "åi _çÃѶO_»~üQÍ, <åºÜ«∞"åkQÍ <å „ÑuãÊO Œ#. =∂#=ǨωõΩ¯Å HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ <å Z Œ∞QÆ∞ ŒÅ—— Jx Hõ#fla~å<£ F ã¨O Œ~°ƒùOÖ’ "åºMϺxOKå~°∞.

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 11

'24 QÆO@Å∞—‰õΩ ~åã≤# «∞kѨÅ∞‰õΩÖ’ PÜ«∞# WÖÏ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. ''<Õ#∞ ™êHΔQÍL#fl •~°∞}Hõ$`åº Åhfl – WHõ _» ™êHΔ JO>Ë – ã¨OѶ∞@# [iy# ã÷ÖÏxH˜ "Õ∞=Ú "≥à◊§Hõ=ÚO Œ∞ "å~°∞ KÕã≤# ^•~°∞}ÏÅ#∞ „ѨuaO aOKÕ Ñ¨iã≤÷ «∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz. P Ѩiã≤÷ «∞Åhfl F JHõ$ «ºO ZO « •~°∞}OQÍ [iyO^À ≥eÜ«∞ÑiKÕ"Õ. "Õ∞=Ú ¿ãHõiOz# u~°∞QÆ∞ÖËx™êHΔͺÅhfl ‰õÄ_® P ãOѶ∞@# ZÖÏ [iyO^À uiy Hõà◊§‰õΩ Hõ\ì#@∞¡ K«∂¿Ñ"Õ. D^•~°∞}ÏÅ#∞ "≥Å∞QÆ∞Ö’H fã∞‰õΩ ~å=_»O ZÖÏO\ Ѷe`åxfl JOk=fi ÖËHõ áÈ~ÚOk.x[x~åú~°} |$O ŒOQÍ "Õ∞=Ú "≥àı§ „ÑuKÀ@∞‰õÄ =∞=∞‡efl "≥#flO\ WO>e*<£û |$O ŒO=KÕÛk. =∂`À =∂\Ï¡_Õ "åix "ÕkèOѨÙʼnõΩ QÆ∞i KÕ¿ã"å~°∞—— Jx ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. D =∂#=ǨωõΩ¯Å ~°HõΔHõ Ü≥∂ èŒ∞_»∞ ѨÅ∞ ã¨O Œ~åƒùÖ’¡ =∂#= ǨωõΩ¯Å LÅ¡OѶ∞#ʼnõΩ ã¨O|OkèOzZ<Àfl „áêO`åÅ#∞ ãO Œi≈OKå~°∞. J"Õg PtOz# Ѷe`åÅ#∞ W=fiHõáÈ=_»O JO ŒiH©x~åâ◊ HõeyOKÕ Õ. ''D q èŒOQÍ Ç¨Ï‰õΩ¯Å Ñ¨i~°HõΔ} J<Õk ÉÏ è•Hõ~°"≥∞ÿ# Hõ~°Î=ºx~°fiǨÏ}QÍ=∂iáÈ~ÚOk. „Hõ=∞OQÍ Jk F f~°÷Ü«∂„ « =∂kiQÍ =∂iáÈ~ÚOk. JO Œ∞H <Õ#∞ <årq « K«i„ « ~åã¨∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ W+ìѨ_»ÖË Œ∞. XHõ ™êHΔ `å#∞ K«∂ã≤# ÖË • ™êHΔQÍ LO_ç#Ѩiã≤÷ «∞Å#∞ =∂„ «"Õ∞ K«Hõ QÍ q=iOK« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. „w‰õΩ Öˇ*ˇO_£ \Ô~ ã≤Ü«∞ãπ ÖË •ã¨O[Ü«Ú_»∞ «=∞ QÆ∞iOz `å=Ú Ug∞ K≥ѨÙÊHÀÖË~°∞. "å~°∞ K≥¿ÑÊ ŒO`å ‰õÄ_® `å=Ú™êHõΔ ºOQÍ L#fl "å\˜<Õ—— Jx Hõ#fla~å<££ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.

500 ¿ÑrÅ *Ï˝Ñ¨HÍÅ ã¨OѨÙ\˜Ö’ Hõ#fla~å<£ =ºHÎQÆ « K«i„ «‰õΩ ã¨O|OkèOz#q=~åÅ∞ uÑ≤ÊH˘_ç Õ 10 ¿ÑrÅ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù. Jk rq «O Ѩ@¡ PÜ«∞# Œ$HõÊ ä•xH˜x Œ~°≈#O. JÖÏO\˜ x*Ï~Úf, ã¨~°à◊ «fiO, <åºÜ«∞O HÀã¨O PiÎ ÖÏO\˜ ÅHõΔ}ÏÅ =ÖË¡PÜ«∞# =ºHÎQÆ « rq « q=~åÖËg ÃÑ ŒÌQÍ „Ѩ[ʼnõΩ ≥eÜ«∞=Ù.

HõO^•_≥· QÀáêÅ™êfiq∞ Hõ#fla~°<£ <åºÜ«∞ "å Œ∞Å ã¨=∂[OÖ’ ˆHrˆHQÍ „Ѩã≤ Œ∞úÅ∞.ã¨xflÇ≤Ï «∞Å∞ PÜ«∞##∞ Hõ<åflQÍ =º=ǨÏi ã¨∞ÎO\Ï~°∞. ™ê~ü Jx =∞Ô~O Œ~À JO@∞O\Ï~°∞. «Ñ¨ÙÊQÍ<À, XѨÙÊQÍ<À ~°Hõ~°HÍÅ ¿Ñ~°¡ À PÜ«∞##∞ =º=ǨÏiã¨∞ÎO\Ï~°∞. P ¿Ñ~°∞¡JxflO\Ö’#∂ Q“~°=O, P~å 茺 ÉèÏ=O `˘}HãÖÏ_»∞ «∂ LO@∞Ok. PÜ«∞# 1929#=O|~ü 9# [x‡OKå~°∞. «O„_ç ÔH.l. JÜ«∞ºOQÍ~ü. ã≤H˜O„^•ÉÏ £Ö’x H˜OQ∑ Z_»fi~ü¤"≥∞"≥∂iÜ«∞Öò Ǩã≤Ê@ÖòÖ’ PÑÎÖχÅlãπìQÍ Ñ¨x KÕ¿ã"å~°∞. «e¡ ѨOHõ[O. «O„_ç Ô~O_Àq"åǨÏO KÕã¨∞HÀ=_»O`À «b¡Ñ≤Å¡Å∞ "Õ~°∞QÍ LO_®eû =zÛOk. JÖÏ Hõ#fla~å<£ 'WOQÍ¡O_£ i@~üfl¤— ã¨OѨ#fl _®Hõì~ü ‰õΩ@∞O|O #∞Oz F ¿Ñ Œ‰õΩ@∞O|OÖ’H˜ =∂iáÈ~Ú <≥Å∂¡~°∞Ö’«# ÉÏźO QÆ_çáê~°∞. 1940ÅÖ’ <≥Å∂¡~°∞Ö’ Ñ≤. ã∞O Œ~°Ü«∞º QÍi „âßq∞Hõ=~°æ ~å[H©Ü«∂Å∞

JHõ _» U =~åæxH˜ K≥Ok# "åi<≥·<å „Ñ¨ÉèÏq «O KÕ¿ãqQÍ LO_Õq. Hõ#fla~å<£ J#flÜ«∞ºÅ∞JѨÊ\˜H Ü«ÚHõÎ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ LO_ç D ~å[H©Ü«∂ŠѨ@¡ PHõi¬ «∞ÅÜ«∂º~°∞. ã¨O„Ѩ •Ü«∞

12 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

"≥·+‚= ‰õΩ@∞OÉÏxH K≥Ok# ÔH. âıëê„k ( « Œ#O «~°O ~å[hu âß„ãÎ"Õ «Î) ãá¶ê~Ú Hõ~°‡KåiÜ« xÜ«∞<£Ö’x Œo « áêiâ◊√ Œúº HÍi‡‰õΩ Å‰õΩ <åÜ«∞Hõ «fiO =Ç≤ÏOKå~°∞.=∞~À ™È Œ~°∞_»∞ÔH.l. ~å=∞<å äŒ<£ « Œ#O «~° HÍÅOÖ’ c=∂~°OQÆOÖ’ HÍi‡Hõ <åÜ«∞‰õΩ_»Ü«∂º~°∞. âıëê„kfã¨∞‰õΩ=KÕÛ Ñ¨ÙãÎHÍÅ∞, <≥Å∂¡~°∞ Ö’x ~å[H©Ü«∞ "å`å=~°}O Hõ#fla ~å<£ÃÑ· „ѨÉèÏ=OHõ#|~åÛ~Ú.

Hõ#fla~å<£ WO@s‡_çÜ≥∞\ò ѨK«ÛÜ«∞Ñ¨Ê HÍàÏâßÅÖ’, a.Z (P#~üû) q"ÕHÍ#O ŒHÍÖËrÖ’, ZÖòZÖòa =∞„^•ãπ Ü« x=iû\©Ö’ K«k"å~°∞. J Õ HÍÅOÖ’, 1940 Œâ◊HõOz=~À¡ =∞„^•ãπÖ’ „ Œq_» Hõà◊QÆO KÕѨ\ì# „ÉÏǨχ} =ºuˆ~Hõ L Œº=∞O PÜ«∞#ÃÑ· «#„ÑÉèÏ"åxfl Hõ#|iÛOk. =~°‚ q=HõΔ P è•i « ™ê=∂lHõ x~å‡}OÃÑ· áÈ~å_®eû# J=ã~°OÃÑ·PÜ«∞#‰õΩ J=QÍǨÏ# HõeÊOzOk. =∂i¯û["£∞, J}QÍi# =~åæÅ HÀã¨O áÈ~å@O,™ê=∂lHõ =~°‚„Hõ=∞OÖ’x J<åºÜ«∞O Hõ#fla~å<£ « Œ∞Ѩi rq`åxfl fiÛk^•Ì~Ú.

1954 z=~À¡ Hõ#fla~å<£ =∞„^•ãπ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ „áêH©ìãπ „áê~°OaèOKå~°∞. PÜ«∞#"≥Ú Œ\’¡ KÕѨ\ì# ˆHã¨∞Ö’¡ XHõ ^•xÖ’, ÉèÏ~°fÜ«∞ áœ~°ã¨ «fi K«@ìOÖ’ ã¨=~°} HÀã¨OáÈ~å_ç q[Ü«∞O ™êkèOKå~°∞. Hã¨∞ q=~åÖ’¡H˜ "≥o§ Õ, x~°∞¿Ñ Œ =Úã≤¡O =∞Ç≤Ïà◊ Jã≤Ü«∂ÉËQÆ"£∞ r=<Àáêkè "≥ «∞‰õΩ¯O@∂ áêH˜™êÎ<£‰õΩ KÕ~°∞‰õΩOk. KÕuÖ’ F HÍy «O`À P"≥∞ PÕâ◊O #∞Oz ÔQO\˜"Õ «‰õΩ QÆ∞Ô~·Ok. Jk áêãπáÈ~üì Jx, Jk P"≥∞#∞ áêH˜™êÎ<£ áœ~°∞

~åeQÍ =∂iÛ"Õã≤O Œh P"≥∞‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞. Ѷe «OQÍ Õâ◊O =ke "≥àϧeûOkQÍ ÉèÏ~° «„ѨÉèí∞ «fiO #∞Oz P"≥∞‰õΩ <À\©ã¨∞Å∞ JO^•~Ú. x~°∞¿Ñ Œ, x~°HõΔ~åã¨∞ºÅ J Œ$+ìO K«\ÏìÅ∞,„ѨÉèí∞`åfiÅ KÕuÖ’ LO@∞O^Œ<Õ q+¨Ü«∞O PÜ«∞#‰õΩ JѨÙÊ_»∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ J~°÷"≥∞ÿOk.ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ# ÉÏźO, ѨÙã¨ÎHõѨ~î°#O, ÃÑ^ŒÌ#fl PÖ’K«#Å∞, =∞„^•ãπ Ö’x ~å[H©Ü«∞"å`å=~°}O, Jã≤=∂ ÉËQÆO Hã∞ ÖÏO\ JO âßÅ∞ PÜ«∞# F <åºÜ«∞"åkQÍ ZkQO Œ∞‰õΩ`À_»Ê_®¤~Ú. ''Uà◊§ «~°|_çQÍ qѨs «OQÍ K« Œ=_»O =ÖË¡ <åÖ’ ™⁄O « J=QÍǨÏ#, ã¨Ê+ì «U~°Ê_®¤~Ú—— Jx Hõ#fla~å<£ «# "åºã¨ ã¨OHõÅ<åxH˜ (k "Õ*ˇãπ PѶπ WOѨӺx\© – Ѩ=~ü,[ã≤ìãπ JO_£ Ç˙º=∞<£ Ô~·\òû (FiÜ«∞O\ò ÖÏOQ∑=∂<£, 2004) =ÚO Œ∞=∂@Ö’ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.

PÜ«∞# =~°∞ã ™È Œ~°∞_ç PHõã≤‡Hõ =∞~°}O <ÕÑ äŒºOÖ’ PÜ«∞# bQÆÖò PѶ‘ãπ ÉÏ èŒº «Å#∞Hõ#fla~å<£ KÕÑ\ì<å, JO Œ∞Ö’ q[Ü«∞O ™êkèOK«ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. "≥∂ÇÏ<£ ‰õΩ=∂~°=∞OQÆà◊OPѶ‘ãπÖ’ KÕ~O Œ∞‰õΩ KÕã≤# „Ѩܫ∞ «flO ‰õÄ_® qѶÅ"≥∞ÿOk. "å\˜H˜ `À_»∞ rq « ã¨Ç¨ÏK«i=ã¨O « Hõ#fla~å<£ ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’ L^ÀºQÆO á⁄O Œ_»O ÖÏO\˜=hfl ‰õÄ_® PÜ«∞##∞ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ =KÕÛÖÏ KÕâß~Ú. 1960 "≥Ú^Œ\’¡ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ rq`«O P Ü«Ú=<åºÜ«∞"åkx JO`å ZO «QÍ<À HÀ~°∞‰õΩ<Õ <åºÜ«∞"åkQÍ<Õ Q͉õΩO_®, Q“~°=hÜ«∞, ZO`À≥e"≥·# "Õ∞ è• qQÍ =∂iÛ"Õã≤Ok. <åºÜ«∞™ê÷<åÖ’¡ PÜ«∞# "ÕÖÏk ˆHã¨∞Å∞ "åkOKå~°∞.

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 13

áÈbã∞Å JHõ$`åºÅ‰õΩ JHõΔ~° ~°∂ÑO WKÕÛO Œ∞‰õΩ PÜ«∞# =O ŒÖÏk ã÷ÖÏÅ∞ ãO Œi≈OKå~°∞."ÕÖÏk ã¨=∂"ÕâßÖ’¡ PÜ«∞# „Ѩã¨OyOKå~°∞. PÖ’K«#Å∞ ˆ~ÔHuÎOKÕÖÏ "ÕÖÏk "庙êÅ∞~°zOKå~°∞. J<åºÜ«∂Å Ñ@¡ PÜ«∞# «HõΔ#O „ÑuãÊOkOKÕ f~°∞ PÜ«∞# ZO «\ x~°O «~°„âßq∞‰õΩ_À ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.

„>Ë_£ Ü« xÜ«∞<£ <åÜ«∞‰õΩÅ`À W «~°„`åQÍ QÆÅ J#∞|O èŒO <ÕѨ 䌺OÖ’, PÜ«∞#ã≤OQÆ~}˜ ÉÁQÆ∞æ QÆx HÍi‡‰õΩÅ Hã¨∞ Å∞ fã¨∞HÀ=_»O P~°OaèOKå~°∞. Jk ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’xHõ=¸ºxã∞ì =~åæÖ’¡H PÜ«∞# „Ñ"ÕâßxH ÉÏ@ "Õã≤Ok. 1964Ö’ PO„ èŒ„Ñ Õâò áœ~°ÇωõΩ¯Åã¨OѶ¨∞O Pq~åƒù"åxH˜ JѨÊ\˜ Hõ=¸ºxã¨∞ì <åÜ«∞‰õΩÅ∞ (g~°∞ P `«~°∞"å`« ã‘Ñ‘ZO<Õ «ÅÜ«∂º~°∞) KÕã≤# „Ѩܫ∞`åflÖ’¡ ÉèÏQÆ=∞Ü«∂º~°∞. ã‘Ñ‘SÖ’ =zÛ# peHõ PÜ«∞##∞ P„Ѩܫ∞`åflʼnõΩ Œ∂~°O KÕã≤Ok. 1969 –70 =∞ 茺HÍÅOÖ’ áœ~° ǨωõΩ¯Å HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡áêÖÁæ#_»O P~°OaèOKå~°∞. JÑÊ\’¡ NH͉õΩà◊O Ô~· åOQÆ áÈ~å@OÃÑ· f„= x~°ƒO èŒO LO_Õk.|∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°¡Ö’ yi[# <åÜ«∞‰õΩÅ#∞, L Œº=∞HÍ~°∞Å#∞ K«OѨ_»O, |∂@HõѨوHã¨∞Ö’¡ =O ŒÖÏk „Ѩ[Å#∞ JÔ~ã¨∞ì KÕÜ«∞_»O ÖÏO\˜=hfl ‰õÄ_® <åºÜ«∞"å Œ∞Å∞, W «~°„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ "å^Œ∞Å∞ ~å[º=º=ã¨÷ q^è•<åÅ QÆ∞@∞ì ~°@∞ì KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ, ÉÏkè`«∞Å#∞HÍáê_ÕO Œ∞‰õΩ _çÃѶ<£û Hõq∞\©Å∞ (ǨωõΩ¯Å ~°HõΔ} ã¨OѶ∂Å∞) U~åÊ@∞ KÕ¿ãO Œ∞‰õΩ ^•ifâß~Ú.

D _çÃѶ<£û Hõq∞\©Å HÍ~°ºHõÖÏáêÖË Q͉õΩO_®, =∞~À ã¨OѶ∞@# ‰õÄ_® Hõ#fla~å<£#∞ JѨÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_Õ Ñ¨Ù@∞ìH˘ã¨∞Î#fl #HõûÖ·@∞ L Œº=∂xH˜ ã¨xflÇ≤Ï «O KÕã≤Ok. J Õq∞@O>Ë,1971Ö’ „Ñ≤"≥O\˜"£ _ç>ˇ#¬<£ Ü«∂H±ì H˜O^Œ qѨ¡= ™êÇ≤Ï`«ºOÃÑ· x¿+^èŒO qkèOK«_»O,~°K«~Ú «Å#∞ JÔ~ã¨∞ì KÕã≤# ˆHã¨∞Ö’ PÜ«∞# _çÃѶ<£û ÖÏÜ«∞~ü HÍ=_»O. qÑ¡= ~°K«~Ú «ÅHõq`å ã¨OHõÅ<åÅ∞ =∂~üÛ, ~°≠O~°≠O, ÖËÅ#∞ x¿+kèOKå~°∞. =∂~üÛ, ÖËÅÃÑ· x¿+ è•xH˜=ºu~HõOQÍ Hõ#fla~å<£ "åkOKå~°∞. 'ÖË— ÃÑ· x¿+ è•xfl <åºÜ«∞™ê÷#O ZuÎ"Õ¿ãÖÏ KÕÜ«∞_»OÖ’PÜ«∞# q*Ü«∞O ™êkèOKå~°∞. JÖψQ, qѨ¡=Hõ=ÙÅ∞ *ÏfiÖÏ =Úd, xdÖËâ◊fi~ü,K≥~°|O_»~åAÅ∞ Ñ≤._ç. K«@ìO H˜O Œ JÔ~ãì~Ú#ѨÙÊ_»∞ "åi «~°Ñ¶Ù# PÜ«∞# "åkOKå~°∞.nO`À P K«\Ïìxfl H˘\ì"Õâß~°∞. D ã¨O Œ~°ƒùOQÍ [ã≤ìãπ z#flÑÔ~_ç¤, [ã≤ìãπ Z._ç.q Ô~_礄ѨMϺ « f~°∞Ê–~å[H©Ü«∞ qâßfi™êÅ∞ Hõey LO_»_»O =∞iÜ«Ú "å\˜H˜ ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°}WKåÛ~°#fl HÍ~°}O KÕ «<Õ Z=ih x~°ƒOkèOK«ÖË~°∞—— Jx "å~°∞ f~°∞ÊxKåÛ ~°∞.

1974–75 =∞ 茺 HÍÅOÖ’ Éèí∂=∞Ü«∞º, H˜ëêìQ“_£Å‰õΩ LitHõΔ#∞ «Ñ≤ÊOKÕO Œ∞‰õΩHõ#fla~å<£ KÕã≤# „Ѩܫ∞`åflÅ∞ PÜ«∞##∞ x["≥∞ÿ# ǨωõΩ¯Å HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ xÅɡ\Ïì~Ú. PW ŒÌ~°∞ Ô~· «∞‰õÄb HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõΩ 1972Ö’ LitHõΔ Ñ¨_çOk. P tHõΔ#∞ PO„ 茄Ѩ Õâò ÃÇ·Ï HÀ~°∞ìY~å~°∞ KÕã≤Ok. ~å„+ìѨu = ŒÌ HõΔ=∂aèHõΔ JÉèíº~°÷# ÃÑO_çOQ∑Ö’ L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’, Éèí∂¿Ñ+π

14 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

QÆ∞áêÎ, *Ï~ü ÃѶ~åflO_≥*ò, ÔH.Z. JÉσãπ, =∞$}ÏÖò ¿ã<£ «k «~°∞Å∞ P =∞~°} tHõΔ‰õΩ=ºu~HõOQÍ L Œº=∂xfl KÕÑ\Ïì~°∞. HõΔ=∂aèHõΔ JÉèíº~°÷# u~°ã¯iOK«|_çOk. 1974Ö’ "åixLi fÜ«∂Åx x~°‚~ÚOKå~°∞. ™êOˆHuHõ HÍ~°}ÏÅ∞ K«∂Ñ≤ _çÃѶ<£û <åºÜ«∞"å Œ∞Å∞ Lix`å`å¯eHõOQÍ PÑ≤ "ÕÜ«∞QÆeQÍ~°∞. uiy LitHõΔ J=∞Å∞, HÀ~°∞ì "≥H+<£Ö’ L#fl ã=∞Ü«∂xH,1975 "Õ∞ <≥ʼnõΩ Y~åÔ~·Ok. Hõ#fla~å<£ ǨÏ∫*ò "≥∂+¨<£ À P LitHõΔ J=∞Å∞ÃÑ· ¿ãìá⁄O ŒQÆeQÍ~°∞. Z@ìHʼnõΩ Z=∞Ô~hû HÍÅOÖ’ 1975 _çÃãO|~ü1# "åix Li fâß~°∞.

Hõ#fla~å<£ Aº_ç+≤Ü«∞Öò Ü«∂Hìq["£∞ Z=∞Ô~˚hû ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÉÏQÍ |Ü«∞@Ѩ_çOk.PO„ èŒ„Ñ Õâò ã≤qÖò e|sìãπ Hõq∞\© (UÑ‘ã‘ZÖòã‘) <å\ HÍ~°º Œi≈ Ñ≤. "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ ÑÅ∞=Ù~°∞W`«~° áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L^Œº=∞HÍ~°∞Å`À HõÅã≤ JÔ~㨠ìÜ«∂º~°∞. "åix J„Hõ=∞OQÍx~°ƒOkèOK«_»O`À áê@∞QÍ "åix z„ «Ç≤ÏOã ʼnõΩ QÆ∞i KÕâß~°∞. "åi Hã∞Å#∞ Hõ#fla~å<£KÕѨ\Ïì~°∞. ~ÀA"ås „áêuѨkHõ# PÜ«∞# i\òÑ≤\˜+¨#∞¡ ^•YÅ∞ KÕâß~°∞. P 19 <≥ÅÅHÍÅO áê@∞ ‰õÄ_®, ~å„+‘ìÜ«∞ ã¨fiÜ«∞O¿ã=H± ã¨OѶπ∞ "≥Ú ŒÅ∞H˘x #HõûÖ·@∞ L Œº=∞HÍ~°∞Å^•HÍ aè#fl ~årH©Ü«∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞ HõÅ _ç>ˇ#∂ºÅ∞ JO ŒiH© PÜ«∞# XHõ ˆ~ PÜ«∂ˆHã¨∞Å#∞ ã¨"åÖò KÕÜ«∞QÆÅ =ºHÎQÍ LO_Õ"å~°∞.

Z=∞Ô~˚hû J#O «~°O, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ "å ŒO ÃÑÅ∞¡|∞Hõ_»O`À, Jxfl „Ѩ*Ïã¨OѶ∂Å∞‰õÄ_® ÉÏQÍ „Ѩ*Ï Œ~°} á⁄O^•~Ú. HÍ~°ºˆHΔ„`åÅ#∞ qâßÅO KÕã¨∞H˘x Ѩx KÕÜ«∞™êQÍ~Ú.Z=∞Ô~˚h ã¨=∞Ü«∞OÖ’ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ~°HõΔ} HÍ_çx Éèí∞*Ï# "Õã¨∞H˘x Ѩܫ∞xOz# Hõ#fla~å<£ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J„QÆ ÉèÏQÍ# xeKå~°∞. 1978 U„Ñ≤ÖòÖ’ =~°OQÆÖòÖ’[iy# UÑ‘ã‘ZÖòã‘ ~å„+ì 㨠Œã¨∞ûÖ’ PÜ«∞# •xH˜ J 茺‰õΔΩ_»Ü«∂º~°∞. P Ѩ Œq Ö’ PÜ«∞#J «ºO « J}z"Õ «#∞, ãOHΔÀÉèÏxfl Z Œ∞~˘¯#fl ã=∞Ü«∂Å`À ãÇ 1993 =~°‰õΩ H˘#™êQÍ~°∞.36 Uà◊§ K«i„ « Hõey# UÑ‘ã‘ZÖòã‘H˜, ã¨∞n~°…HÍÅO J 茺‰õΔΩ_çQÍ L#fl MϺu PÜ«∞#ˆHŒH˜ Ok. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ ã¨Oã÷ ~å„+ì"åºÑÎOQÍ qãÎiOz «# „ѨÉèÏ"åxfl ÃÑOK«∞HÀ

QÆeyOk. ~å*ϺkèHÍ~åxH JãÖ·# qÑHõΔOQÍ =∂iOk. J «ºO « •~°∞}OQÍ J}z"Õ «‰õΩQÆ∞Ô~·Ok. ã¨Oã÷ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ QÀÑ≤ ~å[#fl, _®Hõì~ü ~å=∞<å äŒO, *Ïáê ÅHΔ͇Ô~_ç¤, #„~å„ѨÉèÏHõ~ü Ô~_ç¤ ÖÏO\˜ "åÔ~O Œ~À Ç¨Ï «ºÅ‰õΩ QÆ∞~°Ü«∂º~°∞. J Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÔH. ÉÏÅQÀáêÖòÖÏO\˜ "å~°∞ nxÖ’H˜ PHõi¬`«∞ÅÜ«∂º~°∞. Hõ#fla~å<£ 1977 #∞Oz ‰õÄ_® ёѨÙÖòûÜ« xÜ«∞<£ Ѷ~ü ã≤qÖò e|sìãπ À ‰õÄ_® J#∞|O è•xfl Hõey L<åfl~°∞. 1995 #∞Oz2009 =~°‰õΩ P ã¨Oã÷‰õΩ *ÏfÜ«∞ J 茺‰õΔΩ_çQÍ ‰õÄ_® Ѩx KÕâß~°∞.

PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’ ‰õΩ„@ Hã∞ •YÅ∞ J~Ú # ãO Œ~åƒùÖ’¡ Jxfl ™ê~°∞¡ ‰õÄ_® xOk «∞Å#∞HÍáê_ç# UÔH·Hõ <åºÜ«∞"åk Hõ#fla~å<£ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. 1971 – 1972 =∞ 茺 HÍÅOÖ’,áê~°fifѨÙ~°O ‰õΩ„@ Hã¨∞, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ ‰õΩ„@ Hã¨∞Å#∞ Z Œ∞~˘¯<ÕO Œ∞‰õΩ <≥ÅH˘eÊ# _çÃѶ<£û

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 15

Hõq∞\©Ö’ PÜ«∞# ‰õÄ_® ÉèÏQÆ"Õ∞.ã≤H˜O„^•ÉÏ^£ ‰õΩ„@ ˆHã¨∞ (1974 –1988) ã¨=∞Ü«∂xH˜ PÜ«∞# „Ѩ=ÚY

<åºÜ«∞"åkQÍ =∂~å~°∞. « Œ#O «~°Ñ¨Ù z «∂Î~°∞ ‰õΩ„@ Hã¨∞, ~åO#QÆ~ü ‰õΩ„@ Hã¨∞ (1986– 2002) ÅÖ’ PÜ«∞# _çÃѶ<£û "å Œ#‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# H©ÅHõ JOâßÅ∞ JOkOK«_»"Õ∞Q͉õΩO_®, ‰õΩ„@Hã∞Å<Õ „ÑtflOKå~°∞. ÉèÏ~°fÜ«∞ tHΔÍ㇠$uÖ’ <Õ~°ÑÓi « ‰õΩ„@, ~å[º„^ÀÇÏO,„ѨÉèí∞ «fiOÃÑ· u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞#∞ „ѨHõ\ ˜OK«_»O #∞ „Ѩ™êÎqOKÕ 124 Z #∞Oz 124 6Z =~°‰õΩÃãHõΔ<£Å K≥Å∞¡ÉÏ@∞#∞ PÜ«∞# ã¨"åÖò KÕ¿ã"å~°∞. J=hfl ‰õÄ_® =Åã¨"å Œ∞Å „ѨÉèí∞ «fiOHÀã¨O L ÕÌtOz#q Jh, ™êfi «O„`åº#O «~° ÉèÏ~° « ÕâßxH˜ Jq ã¨iáÈ=x "åkOKÕ"å~°∞.

Z Œ∞~°∞HÍÅ∞ÊÅ (Z<£H“O@~ü) ¿Ñi@ [iQ K«@ìq~°∞ Œú ÇÏ «ºÅ QÆ∞@∞ì ~°@∞ì KÕÜ«∞_»O`Àáê@∞QÍ "å\x ã"åÅ∞ KÕÜ«∞QÆÅQÆ_»O Hõ#fla~å<£ JOkOz# „Ñ è•# ¿ã=Ö’¡ XHõ\QÍK≥ѨÊ=K«∞Û. 'Z<£H“O@~ü— «# "åãÎ= J~å÷xfl HÀÖ’Ê~ÚO Œx, ~å[º=º=ã÷ L ÕÌâ◊ ѨÓ~°fiq è•#OQÍ =∂iO Œx, JO ÕQ͉õΩO_® Jk K«@ì=ºuˆ~Hõ=∞x, ÉèÏ~° « ~å*ϺOQÆO 21=JkèHõ~°}ÏxH˜ =ºuˆ~Hõ=∞x PÜ«∞# q[Ü«∞=O «OQÍ x~°∂Ñ≤OKå~°∞. ѨÅ∞ Z<£ H“O@~üãOѶ∞@#Ö’¡ PÜ«∞# <Õ «$ «fiOÖ’x Hõq∞\©Å x[ x~åú~°} ãOѶ∂Å x"ÕkHõÅ∞, Z<£H“O@~°¡‰õΩãO|OkèOz áÈbã∞Å "å Œ#ÅÃÑ· PÜ«∞# H“O@~ü JѶ≤_»q@∞¡, å~°∞¯O_Õ Hõq∞\© HÍ~°º Œi≈QÍPÜ«∞# „ÑÜ«∞`åflÅ∞, [ã≤ìãπ ÉèÏ~°æ= Hõq∞+<£ =ÚO Œ∞ PÜ«∞# _çÃѶ<£û "å Œ#Å∞, =∞ èŒ∞ã∂ Œ<£~å*ò Z<£H“O@~ü Hã¨∞Ö’ PO„ 茄Ѩ Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÅ =ÚO Œ∞ PÜ«∞# "å Œ#Å∞,*ÏfÜ«∞ =∂#= ǨωõΩ¯Å Hõq∞+¨<£ =ÚO Œ∞ PÜ«∞# "å Œ#Å∞ Jhfl ‰õÄ_® „Ѩf Ç¨Ï «º«~°∞"å « áÈbã¨∞Å∞ K≥¿ÑÊ HÍHõ=∞‡ Hõ äŒÅÃÑ· „Ѩ[Ö’¡ Jqâßfi™êxfl ÃÑOKå~Ú. HÀ~°∞ìÅèÀ~°}˜Ö’ =∂~°∞Ê ≥KÕÛO Œ∞‰õΩ Ãã· «O PÜ«∞# „Ѩܫ∞uflOKå~°∞. ^•x Ѷe «OQÍ Jq WKÕÛ

f~°∞ÊÖ’¡ =∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú. „Ѩf XHõ Z<£H“O@~ü =∞$ux ‰õΩÅÊ|∞Öò Ǩϟq∞Ãã·_£QÍ#"≥∂ Œ∞ KÕÜ«∞_»O "≥Ú ŒÖ·Ok. P «‡~°HõΔ} HÀã¨"Õ∞ HÍeÛ K«Oáê=∞x áÈbã¨∞Å∞ K≥|∞ «∞#fl<ÕѨ 䌺OÖ’ ^•xfl ~°∞A=Ù KÕã¨∞HÀ"åeû# ÉÏ èŒº « "åiÃÑ· Ѩ_çOk. PO„ 茄Ѩ Õâò Ö’QÍh=∞Ô~Hõ¯_≥·<å QÍh áÈbã¨∞Å∞ D f~°∞ÊÅ#∞ QÍh *ÏfÜ«∞ =∂#= ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ¨∞O=∂~°æ Œ~°≈HÍÅ#∞ QÍh áê\˜OK«‰õΩ#flѨÊ\˜H©, Hõ#fla~å<£, PÜ«∞# ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ KÕã≤# Hõ$+≤=º~°÷O HÍÖË Œ∞. <Õ_»∞ Z<£H“O@~°¡ÃÑ· áÈbã¨∞Å Hõ äŒ<åÅ#∞ Z=~°∂ qâ◊fiã≤OK«_»O ÖË Œ∞.

Hõ#fla~å<£ JOkOz# ¿ã=Ö’¡ =ÚYº "≥∞ÿOk =∞~˘Hõ\˜ ‰õÄ_® LOk. Hõq∞\© PѶπHõ<£ã¨~üfl¤ ã≤\˜[<£û (ã‘ã‘ã‘) ã¨Éèí∞º_çQÍ, PO„ èŒ „Ѩ Õâò „ѨÉèí∞ «fiO, #HõûÖ·@¡ =∞ 茺 K«~°ÛʼnõΩPÜ«∞# K˘~°= fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ã‘ã‘ã‘ W «~° ã¨Éèí∞ºÅ`À áê@∞QÍ PÜ«∞# ã‘Ñ‘S (ZOZÖò)(ёѨÙÖòû"å~ü) <Õ «Å#∞ ѨÅ∞ =∂~°∞¡ HõÅ∞ã¨∞ H˘x "åi Jaè„áêÜ«∂Å#∞ ≥Å∞ã¨∞‰õΩx, K«~°ÛÅ

16 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

HÀã¨O „ѨÉèí∞`åfixfl ã¨O„ѨkOKå~°∞. 2001Ö’ `˘e™êiQÍ KÕѨ\˜ì# D „Ѩܫ∞`åflÅ∞qѶÅ"≥∞ÿ#ÑÊ\H©, 2004Ö’ K«~°ÛÅ∞ [iy# ãO Œ~°ƒùOÖ’ Hõ#fla~å<£ H©ÅHõáê„ « =Ç≤ÏOKå~°∞.

=∂#= ǨωõΩ¯Å ~°HõΔ‰õΩ_çQÍ Hõ#fla~å<£ «# ÔHs~üÖ’ QÆ}hÜ«∞ ÉèÏQÍxfl Œo «∞Å∞,=∞ «Ñ¨~°OQÍ JÅÊã¨OMϺ‰õΩʼnõΩ "≥zÛOKå~°∞. PO„ 茄Ѩ Õâò, «q∞à◊<å_»∞Ö’¡ Œo «∞ÅÃÑ·^•_»∞ʼnõΩ ãO|OkèOz ÑÅ∞ Hã∞Ö’¡ PÜ«∞# "åkOKå~°∞.

J<åºÜ«∞O`À áÈ~å_Õ ÇωõΩ¯`À ãÇ „Ñ[Å „áê äŒq∞Hõ ÇωõΩ¯Å Ñi~°HõΔ}‰õΩ Hõ#fla~å<£KÕѨ\ì# áÈ~å@O PO„ 茄Ѩ Õâò‰õΩ =∂„ «"Õ∞ Ѩiq∞ «O HÍÖË Œ∞. „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å‰õΩZÑÙÊ_»∞, ZHõ _» qѶ∂ «O Hõey<å <Õ#∞<åfl JO@∂ PÜ«∞# ÉÏkè «∞ʼnõΩ JO_»QÍ xeKÕ"å~°∞.D „Ѩ„H˜Ü«∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ PÜ«∞# â◊OHõ~ü QÆ∞Ç¨Ï xÜ≥∂y ǨÏ`«º ˆHã¨∞ (1992–97),HÀÜ«∞O| «∂Î~°∞ ¿ÑÅ∞à◊§ Hã¨∞ (2005 –06), #Å¡Hõ=∂<£ Hã¨∞ (2007), QÆ∞[~å ü JÅ¡~°¡ˆHã¨∞Å∞ (2002), ÉÏOÉË ^•_»∞ÅÃÑ· NHõ$+‚ Hõq∞+¨<£ (1993 –96), ѨtÛ=∞ ɡOQÍÖòÖ’Z<£H“O@~ü Ç¨Ï «ºÅÃÑ· UÑ‘_ôP~ü ˆHã¨∞ (1998), c Œ~ü JÅ¡~°¡ÃÑ· âߺ"£∞ ã¨∞O Œ~ü Hõq∞+¨<£(1987–90), ɡOQÆà◊¥~°∞ ‰õΩ„@ ˆHã¨∞ (1992 – 99), L «Î~° „Ѩ Õâò =∂#=ǨωõΩ¯ÅHõq∞+<£ Hã∞ (2002), NÅOHõ «q∞à◊√Å Hã∞Å∞ (WàÏOQÀ #@~å[<£ Hã∞ (1995–97),„¿Ñ=∂#O Œ Hã∞ (1997 – 2002), "Õ∞Å=ÅÑÙ Hã∞ (1997)) Hã∞Ö’¡ PÜ«∞# "åkOKå~°∞.

H õ#fla~å<£ `«# rq`«HÍÅ=∞O`å ‰õÄ_® ~å[ºÇ≤ÏO㨉 õΩ =ºuˆ~HõOQÍL Œºq∞OK«_»OÖ’<Õ QÆ_çáê~°∞. ÉèÏ~° « ~å*ϺOQÆOÖ’x Ñ‘iîHõ, „áê äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞, P ÕtHõã¨∂„`åʼnõΩ «# ≥·# ã¨$[<å «‡Hõ suÖ’ ÉèÏ+¨ºO K≥áêÊ~°∞. ~å*ϺOQÆO J<Õk ˆH=ÅO F_®‰õΩº"≥∞O\ò =∂„ «"Õ∞ HÍ Œx, ã=∂# «fiO, <åºÜ«∞O HÀãO [iy# „Ñ[Å áÈ~å@ Ѷe «=∞x"åkOKå~°∞. K«\ÏìʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ „ÑÉèí∞ «fi áêÅ# LO_®Åx, JO Œ∞Ö’#∞Oz U=∂„ «OѨHõ ‰õΩ "≥· ˘ey<å Jk "≥Ú «ÎO =º=ã÷#∞ <åâ◊#O KÕã¨∞ÎO Œx, Ѷe «OQÍ K«\ÏìÅ J=∞Å∞=º=ã÷ JO`å ‰õÄ_® K«@ìq~°∞ Œú"≥∞ÿáÈ «∞O Œx PÜ«∞# "åkOKÕ "å~°∞.

=ºHÎQÆ «OQÍ Hõ#fla~å<£ ZO`À ã¨∞xfl « ǨÏ$ ŒÜ«ÚÅ∞. Z Œ∞\˜"åi Ü≥∂QÆHΔ=∂Å∞Ѩ\ìOK«∞‰õΩ<Õ "å~°∞. Ǩ㨺„Ñ≤Ü«ÚÅ∞. è≥·~°ºâße. =∞Oz K«=∞`å¯i. #HõûÖ·@¡‰õΩ ~å*ϺOQÆO ÃÑ· qâßfiãO ÖË#ÑÙÊ_»∞ "åiH ~å*ϺOQÆ Ñ~°"≥∞ÿ# ~°HõΔ} ZO Œ∞‰õΩ HõeÊOKåÅx XHõ™êiXHõ <åºÜ«∞=¸iÎ „ѨtflOz#ѨÙÊ_»∞ PÜ«∞# WÖÏ ã¨=∂ è•#O WKåÛ~°∞. ''P q èŒOQÍ ~°HõΔ}HõeÊOK«_»=∞<Õk ~å*ϺOQÍxˆH ѨsHõ Δ. #HõûÖˇ ·@¡‰õΩ HÍ^Œ∞. ~å*ϺOQÆO J<ÕkÉèÏ~°fÜ«ÚÅO ŒiH© =iÎOKÕk. «#ÃÑ· qâßfiã¨O ÖËx "åiH˜ `å#∞ =iÎOK«É’#x JkK≥ѨÊ_»O ÖË Œ∞. <Õ~å~ÀѨ}ʼnõΩ QÆ∞Ô~·# "åi qâßfi™êÅ∞ ZÖÏO\˜"≥·#ѨÊ\˜H©, ~å*ϺOQÆO„ѨuáêkOz# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=Å =º=ã¨÷#∞ ÉèÏ~°fÜ«∞ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ HÍáê_»QÆÅ∞QÆ∞ «∞O^• ÖË • J<Õk =∂„ «"Õ∞ =∞#O ÑijeOKåe—— Jx PÜ«∞# | Œ∞eKåÛ~°∞.

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 17

XHõ Z<£H“O@~ü Ç¨Ï «ºÃÑ· "Õã≤# x[x~åú~°} Hõq∞\© Ѩ~°º@#Ö’ ÉèÏQÆOQÍ "≥∞ ŒH±J_»=ÙʼnõΩ "≥o§#ѨÙÊ_»∞ [iy# L ŒO`åxfl Hõ#fla~å<£ «~°K«∂ „Ѩ™êÎqOKÕ"å~°∞. JHõ _»Hõeã≤# F Q˘„Ô~Å HÍѨi`À PÜ«∞# ''#HõûÖ·@∞¡ F Éèí∂™êfiq∞x K«Oáê~°∞. JO Œ∞‰õΩ „ѨuQÍáÈbã¨∞Å∞ #HõûÖˇ·@¡#∞ K«Oáê~°∞. =∞#"≥∞O^Œ∞‰õΩ ÉÏ^èŒÑ¨_®e?—— Jx „ѨtflOKå~°∞.''JÖÏO@ѨÙÊ_»∞ =∞#‰õΩ K«@ìO L#fl ≥O Œ∞‰õΩ—— JO@∂ P Q˘„Ô~Å HÍѨi „ѨtflOKå_»∞.Z<Àfl <åºÜ«∞™ê÷<åÖ’¡, |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨=∂"ÕâßÖ’¡ PÜ«∞# D q+¨Ü«∞O K≥|∞`«∂,'' Œ∞~° Œ$+ì=âß «∂Î P Q˘„Ô~ÅHÍѨiH˜ L#fl ≥eq <åºÜ«∞=¸~°∞ÎʼnõΩ, K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl "åiH˜ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk——Jx =ÚHÍÎ~ÚOÑÙ xKÕÛ"å~°∞.

Hõ#fla~å<£ ZO`« Z`«∞ΉõΩ Zky#ѨÊ\ ˜H©, áêÅHõ=~åæÅ∞ PÜ«∞#‰õΩ ZO`«QÍÉèíÜ«∞Ѩ_ç#ѨÊ\˜H©, Z<Àfl ™ê~°∞¡ PÜ«∞##∞ ɡkiOKÕ, «# qkèx~°fiǨÏ}‰õΩ Œ∂~°O KÕ¿ã„Ѩܫ∞`åflÅ∞ [iQÍ~Ú. Hõhã¨O J~°_»[#∞ ™ê~°∞¡ áÈbã¨∞ ^•_»∞Å∞ [iQÍ~Ú.‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞ JO^•~Ú. HÀ~°∞ìÖ’¡, „Ѩ[rq «OÖ’ PÜ«∞# x~°ƒùÜ«∞OQÍ=º=ǨÏiOKÕ "å~°∞. Õâ◊OÖ’<Õ „Ѩ=ÚY <åºÜ«∞"åkQÍ PÜ«∞# «Å∞Û‰õΩO>Ë ZO`À _»|∞ƒPi˚OKÕ J=HÍâ◊O LO_çOk, J~Ú<å PÜ«∞# ZO`À ™ê^è•~°} rq`«O QÆ_çáê~°∞.L^ÕÌâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ<Õ `å#∞ _»|∞ƒ ã¨Oáê^Œ#‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ L#fl@∞¡ PÜ«∞<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ"≥Å¡_çOKå~°∞.

Hã∞Å#∞, K«\ÏìÅ#∞ ZO`À f„=OQÍ J 茺ܫ∞#O KÕÜ«∂Åx, "å Œ#Å∞ ã∂\QÍ,‰õΩ¡ÑÎOQÍ LO_®Åx PÜ«∞# «# ExÜ«∞~°¡‰õΩ, t+¨μºÅ‰õΩ K≥¿ÑÊ"å~°∞. ˆHã¨∞Å#∞ PÜ«∞#=∂#=`å Œ$HõÊ äŒO`À KÕѨ>Ëì"å~°∞. ˆHã¨∞ ÃѶ·à◊§ÃÑ· "å~Ú^•Å ÕnÅ∞, SÑ‘ã‘, ã‘P~üÑ‘ã‘K«\ÏìÅ ÃãHõΔ#¡#∞ #"≥∂ Œ∞ KÕã¨∞HÀ=_»O =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞, P ÃѶ·à◊§#∞ ≥i¿ãÎ JO Œ∞Ö’ g∞‰õΩ„Ñ¨[Å∞ HõxÊ™êÎ~°∞, g∞ ™êÜ«∞O HÀã¨O "å~°∞ Z Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞ Jx PÜ«∞# K≥¿ÑÊ"å~°∞.„Ñ[Å ÉÏ èŒÅ#∞ ˘ÅyOKÕO Œ∞‰õΩ, "åi ÇωõΩ¯Å HÀãO áÈ~å_ÕO Œ∞‰õΩ PÜ«∞# rq «Ñ~°ºO «OZO`À „áê è•#ºO WKåÛ~°∞. 1955Ö’ Jã≤Ü«∂ ÉËQÆO Hã∞ "≥Ú ŒÅ∞H˘x _®Hõì~ü a<åÜ«∞H±¿ã<£‰õΩ "Õã≤# Hõiî#rq « HÍ~åQÍ~° tHõΔÃÑ· `å#∞ =∞~°}˜OKÕO Œ∞‰õΩ =¸_»∞ ~ÀAÅ =ÚO Œ∞„ѨHõ@# KÕ¿ã =~°‰õÄ P~°∞ ŒâßÉÏÌÅ áê@∞ P =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O JÖÏ<Õ H˘#™êyOk.

– Z<£. "Õ}∞QÀáêÖò≥Å∞QÆ∞ J#∞"å ŒO : =Oj "≥∂ǨÏ<£

(22–01–2011, W.Ñ≤._»|∂¡ ºÖ’ „ѨK«∞i «"≥∞ÿ# Z<£. "Õ}∞QÀáêÖò "庙êxH˜

=Oj "≥∂ǨÏ<£ ¿ãfiKåÛù#∞"å ŒO)

18 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

=∞# Õâ◊ K«i„ «Ö’ PO„ èŒ~åRO, „Ñ ÕºHõOQÍ ≥ÅOQÍ} „áêO`åx‰õΩ#flO « qt+ì «

K«i„ «Ö’ |Çïâß U „áêO`åxH ÖË Õ"≥∂! Wk HÍHõfÜ«ÚÅ HÍÅOÖ’ ã=∞‡Hõ ™ê~°Hõ Å

áÈ~å@O`À „áê~°OÉèí"≥∞ÿ <Õ\˜ •HÍ U^À XHõ áÈ~å\Ïxfl ~å*ϺxH =ºu~HõOQÍ PkèÑ`åºÅ‰õΩ

=ºu~HõOQÍ x~°O «~°OQÍ x~åѶ∂@OQÍ H˘#™êyã∂Î<Õ L#flk. ã=∞‡Hõ ™ê~°Hõ ʼnõΩ

"å~°ã∞_çQÍ H˘=∞~°OcèO áÈ~å@ H˘#™êyOÑÙQÍ, ≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú èŒ áÈ~å@O. ^•xH

H˘#™êyOÑÙQÍ #H±ûÖ·\ò L Œº=∞O, g@xflO\ ã∂ÊùiÎ À <åºÜ«∞O H˘~°‰õΩ 1969 ≥ÅOQÍ}

|e^•<åÅ∞, P `åºQÍʼnõΩ "å~°kQÍ #HõûŃi áÈ~å@O g@xflO\˜Ö’ K≥·`«#ºO

JO «s¡#OQÍ ™êQÆ∞ «∞#fl <Õ\ „Ñ ÕºHõ ≥ÅOQÍ} ~åR áÈ~å@O. ≥ÅOQÍ} „Ñ[Å D

áÈ~å\ÏÅ <ÕѨ 䌺OÖ’ ѨÙ@∞ìHõ =zÛ# áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∞O P~°∞=∞Ok <Õ «Å#∞

HÀÖ’Ê~ÚOk. |Çïâ◊ Õâ◊OÖ’ ZHõ _» ÖË#O « |ÅOQÍ, qã$Î «OQÍ, "≥·q 茺OQÍ áœ~°ÇωõΩ¯Å

L Œº=∞O qq èŒ =∞Å∞ÑÙ u~°∞QÆ∞ «∂, P@∞áÈ@∞ʼnõΩ QÆ∞~“ «∂ «#‰õΩ å#∞ xÅ^˘‰õΩ¯H˘x

«#HõO@∂ K«i„ «Ö’ Q˘ÑÊ ™ê÷<åxfl ãOáêkOK«∞‰õΩOk. D "≥Ú «ÎO áœ~°ÇωõΩ¯Å L Œº=∂xH

J„QÆ<Õ «QÍ, ^•x ~°∂ÑtÅÊQÍ XHõ u~°∞QÆ∞ÖËx <åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ ~åÉ’ÜÕ∞ «~åʼnõΩ XHõ

ã∞ãOÑ#fl"≥∞ÿ# "å~°ã`åfixfl WzÛ#"å_»∞QÍ Hõ#fla~å<£ QÆ∞~°∞ÎO_çáÈ`å~°∞.

áœ~°ÇωõΩ¯Å L Œº=∞O 60= Œâß|ú z=i Œâ◊Ö’ #HõûŃi <ÕÑ äŒºOÖ’ „ÑÉèíqOzOk.

ã=∂*Ïxfl =∞øeHõOQÍ =∂~åÛÅx WÑC_»∞#fl=º=ã÷Ö’ U =∂„ «O ã=∞ãºÅ∞ Ñiëê¯~°O

HÍ=x, WÑC_»∞#fl =º=ã÷Ö’ U =∂„ «O ã=∞ãºÅ∞ Ñiëê¯~°O HÍ=x, ã=∞„QÆ ãOÑÓ~°‚

=∂~Ê D ãOHΔÀÉèÏxH˜ Ñiëê¯~°=∞<Õ Œ$HõÊ èŒO #∞O_ç qÑ¡= L Œº=∞O ÑÙ\˜ìOk. D

L Œº=∂xfl ~å[ºO «# „Ñ=$uÎÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ J}z"ÕÜ«∂Åx K«∂ã≤Ok. L Œº=∂Å∞

„Ñ[Å PHÍOHõΔÅ #∞O_ç, JÑiëê¯~° ã=∞ãºÅ #∞O_ç ÑÙ_»∞`åÜ«∞x, ~å[ºO P PHÍOHõΔÅ#∞

QÆ∞iÎOKåÅx, QÆ∞iÎOz<å QÆ∞iÎOK«‰õΩ<åfl L Œº=∞HÍ~°∞Å`À qÑ¡=HÍ~°∞Å`À ~å[ºO ~å*ϺOQÆ

Ñiq∞ «∞ÅÖ’<Õ „Ñ=iÎOKåÅx, ~å[ºO «# JkèHÍ~åxfl =ÚYºOQÍ |Å„ÑÜ≥∂QÍxfl

qK«ÛÅq_çQÍ „ÑÜ≥∂yOKÕ JkèHÍ~°O ÖË Œx, ~å*ϺOQÆOÖ’x ÇωõΩ¯Å∞ áêʼnõΩÅ aèHõΔ

HÍ Œx, Jq „Ñ[Å∞ «=∞ áÈ~å\ÏÅ •fi~å ™êkèOK«∞‰õΩ#fl=x, P ÇωõΩ¯Å∞ u~°QÆ|_Õ"åà◊§‰õΩ,

~å[ºÇ≤ÏO㨠– áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ –Hõ#fla~å<£

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 19

~å*Ϻxfl „ÑtflOKÕ "åà◊§‰õΩ ‰õΩ_® LO\ÏÜ«∞x áœ~°ÇωõΩ¯Å L Œº=∞O qâ◊fitã∞Îk. ÉèÏ~° «Ü«∞

~å*ϺOQÆO XHõ ã=∂*Ïxfl „Ñ*Ï™êfi=∞º =º=ã÷#∞ áœ~°∞ÅO`å Q“~°=OQÍ, Éèí„ Œ « À

rqOKÕ =º=ã÷#∞ <≥ÅH˘Å∞Ê`å=∞x „Ñ[ʼnõΩ "åQÍú#O KÕã≤O Œx, Jk KåÖÏ ãÊ+ìOQÍ

~å*ϺOQÆ <åÅæ= „ÑHõ~°}Ö’x P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’ K≥ÑÊ|_çO Œx, P ~å*ϺOQÆ ÅHΔͺxfl

~å[ºO ™êHÍ~°O KÕÜ«∞HõáÈ Õ, P ãfiáêflxfl „Ñ[Å∞ «=∞ áÈ~å\ÏÅ ^•fi~å J=∞Å∞

KÕã∞HÀ=_»O ~å*ϺOQÆ ã∂ÊùiÎH q~°∞ ŒúO HÍ Œx, ~å*ϺOQÍxH H˘ «Î ÉèÏ+ºO K≥Ñ≤Ê#

ÉèÏëêºHÍ~°∞_»∞ ÔHa Hõ#fla~å<£.

D J=QÍÇÏ<å èŒ$HõÊ èŒO`À Hõ#fla~å<£ PO„ èŒ„Ñ Õâò áœ~°ÇωõΩ¯Å ãOѶ∂xH

<åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ, L Œº=∂xH ~° 䌙ê~°kèQÍ ÑxKÕâß~°∞. Hõ#fla~å<£ XHõ <åºÜ«∞"åkQÍ,

<åºÜ«∂xfl ãO‰õΩz «"≥∞ÿ# J~°÷OÖ’ H͉õΩO_® XHõ qâßÅ ÉèÏ=#`À K«∂âß~°∞. K«@ìO

~°∂ÑOÖ’ „Ñ[Å"≥·ÑÙ L#fl@∞¡QÍ, x+ÊHõΔáê «OQÍ HõxÑ≤OK«=K«∞Û HÍx Jk ™ê~åOâ◊OÖ’

|Å=O «∞Å"≥·ÑÙ, ãOÑ#∞flÅ "≥·ÑÙ LO_ç „ÃÑ·"Õ@∞ Pã≤÷x HÍáê_Õ XHõ ™ê èŒ#OQÍ ÖË •

PÜ«Ú èŒOQÍ Ñx KÕã∞ÎOk. ~°∂ÑOÖ’x Pâ◊Ü«∞OÖ’ ™ê~°OÖ’H ~å"åÅO>Ë x~°O «~°

~årÖËx L Œº=∂Å∞ XHõ>Ë =∂~°æ=∞x qâ◊fiã≤Oz, P áÈ~å\ÏÅÖ’ áêÖÁæO@∞#fl L Œº=∞

HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõΩ =∞ ŒÌ «∞QÍ "≥ÚHõ "Àx qâßfiãO`À xÅ|_®¤_»∞. ^•xH PÜ«∞# ~å*Ϻxfl

„ÑtflOKå_»∞. Z@∞=O\ ÉkiOÑÙÅÔH·<å «@∞ì‰õΩ<åfl_»∞, =ºHÎQÆ «~QÍ Zxfl W|ƒO Œ∞Ö·<å

«# ÅHΔͺxfl =keÃÑ@ìÖË Œ∞. •^•ÑÙ XHõ Œâß|ú#fl~° HÍÅO J Õ À KåÖÏ QÆ_»∞¤ ~ÀAÖ’¡

áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ∂xH˜ J 茺‰õΔΩ_çQÍ =ÚO Œ∞ xÅ|_ç ãOã÷#∞ HÍáê_®_»∞, ãOã÷#∞

=ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩáÈÜ«∂_»∞. áœ~°ÇωõΩ¯Å ãOѶ∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ ‰õÄ_® PÜ«∞#`À xÅ|_®¤~°∞.

Hõ#fla~å<£ À Hõeã≤ ÑxKÕã≤# KåÖÏ=∞OkÖ’ <Õ#∞‰õÄ_® XHõ_çx, PÜ«∞#`À KåÖÏ

ãxflÇ≤Ï «OQÍ ÑxKÕ¿ã J=HÍâ◊O =zÛOk. `å#∞ ZO « „HÜ«∂ «‡HõOQÍ ÑxKÕ¿ã"å_À

PÜ«∞##∞ ŒQÆæi #∞O_ç K«∂ã≤# <å‰õΩ ZÑC_»∞ H˘O « Pâ◊Û~åºxfl HõÅQÆKÕ¿ãk. x*ÏxH

Hõ#fla~å<£ áœ~°ÇωõΩ¯Å ãOѶ∞ <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ ZxflHõ Ü«∂ Œ$zÛùHõOQÍ<Õ [iyOk. PÜ«∞#

áœ~°ÇωõΩ¯Å ãOѶ∞ <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ å`å¯eHõOQÍ XHõ „Ñ`åº=∂flÜ«∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ˘iH^•HÍ

LO_»=∞x q.q.„ÑnÑπ J_çy Õ JOwHõiOz# Hõ#fla~å<Õ JÑÊ\ Kåi„ «Hõ J=ã~°=∞x,

PÜ«∞<Õ P áê„ « x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ_»x «~åfi « HÍÅOÖ’ qÑ¡= ~å[H©Ü«∂Å∞ QÆ∞iÎOKå~Ú.

Hõ#fla~å<£ J#fl HõO^•à◊ âıëê„k JÑÊ\˜H Hõ=¸ºxã∞ì ~å[H©Ü«∂Ö’¡ ÉèÏQÆO HÍ=_»O

=Å#, PÜ«∞# „ÑÉèÏ=O «# g∞ Œ KåÖÏ LO Œx Hõ#fla~å<£ «~°K«∞QÍ J<Õ"å_»∞. âıëê„k

QÆ∞iOz PÜ«∞# ™êÇÏã HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz KåÖÏ L`åûÇÏOQÍ, XH˘¯Hõ ™êi KåÖÏ

L ÕfiQÆOQÍ K≥¿ÑÊ"å_»∞. nx`À áê@∞ «=∞ «e¡ ZÖÏ Hõ+ìÑ_çO^À «O„_ç «=∞x ZO «

20 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

x~°ÌÜ«∞QÍ K«∂¿ã"å_À ‰õÄ_® QÆ∞~°∞Î KÕã∞‰õΩ<Õ"å~°∞. «#∞ HÍÖËr ~ÀAÖ’¡ PHõex ZÖÏ

«@∞ì‰õΩ<åfl_À ‰õÄ_® K≥¿ÑÊ"å_»∞. «=∞ «e¡ «# rq`åxfl ZÖÏ Z Œ∞~°∞¯O^À K≥ÑC «∂

P"≥∞ QÆ∞iOz KåÖÏ QÆ~°fiÑ_Õ"å_»∞. «=∞ «e¡ K«xáÈ~Ú#ÑC_»∞ JÑÊ\ QÆ=~°fl~ü Hõ$+‚HÍO ü

P"≥∞ Éè∫uHõHÍÜ«∂xfl K«∂_»_®xH =KåÛ_»x ãO «$Ñ≤Î À K≥¿ÑÊ"å~°∞. Hõ#fla~å<£‰õΩ „ã‘ÎÅÑ@¡

(Concern) Hõ<£ã~üfl U~°Ê_»_®xH Jk XHõ |Å"≥∞ÿ# HÍ~°}O JÜ«ÚºO@∞Ok. ‰õΩ@∞O|

Ç≤ÏOã g∞ Œ PÜ«∞#‰õΩ KåÖÏ QÍ_è»"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞ LO_Õq. "≥Ú «ÎOQÍ =∞#"≥ÚHõ

J=∂#∞+"≥∞ÿ# =∂#= ãO|O è•Å∞#fl ã=∂[OÖ’ rqã∞Î<åfl=∞x, Wk =∂~åÅx P

=∂~°∞Ê H˘~°‰õΩ Ñx KÕÜ«∂Å<Õ XHõ Ñ@∞ì ŒÅ PÜ«∞#‰õΩO_Õk. P J=QÍÇÏ# =ÖË¡ áœ~°ÇωõΩ¯Å

L Œº=∞OÖ’ ~årÖˉõΩO_® Ñx KÕ™ê_»∞. qÑ¡= L Œº=∂ÅÖ’¡ P =∂~°∞Ê ãOH`åÅ#∞

QÆ=∞xOKå_»∞. "åà◊√§ KÕ¿ã `åºQÍÅ#∞ Q“~°qOKå_»∞. "Õ∞O XHõ™êi "≥∞ÿã∂~°∞Ö’ XHõ

ã Œã∞û‰õΩ "≥o§ Õ JHõ _» ‰õΩÅO g∞ Œ XHõ "Õ_≥·# K«~°Û [iyOk. q.\. ~å[âıY~ü K«xáÈ~Ú#

qÑ¡=HÍ~°∞ÅO`å HOk ‰õΩÅO "åàı§, <åÜ«∞‰õΩÖË"≥∂ J„QƉõΩÖÏÅ "åà◊√§ Jx J#flÑC_»∞

KåÖÏ f„=OQÍ ãÊOkOKå~°∞. åºQÍÅ∞ KÕã≤# "åi =∞ÇÏŸ#fl « ÅHΔͺÅ#∞ =∞~°z "åà◊√§

U ãfiÑflO H˘~°‰õΩ K«xáÈÜ«∂~À QÆ=∞xOK«‰õΩO_® "åà◊§‰õΩ ‰õΩÖÏxfl JO@QÆ\˜ì "åà◊§

*ÏÑHÍÅ#∞ HOK«Ñ~°K«= Œ∞Ì Jx KåÖÏ P„QÆÇÏOQÍ J<åfl_»∞. ^•xg∞ Œ z#fl «∞á¶ê<Õ

ã Œã∞ûÖ’ [iyOk. JÖÏ Jx ‰õΩÅ „ÑÉèÏ"åxfl "åà◊§ <åºÜ«∞ áÈ~å\ÏÅ#∞ «‰õΩ¯=

JOK«<å UO "ÕÜ«∞ÖË Œ∞ Hõ#fla~å<£. =∂kQÆ ŒO_˘~å L Œº=∂xH ÑÓiÎ =∞ ŒÌ «∞ WKåÛ_»∞.

=∞O Œ Hõ$+‚ Uk HÀi<å HÍ Œ#‰õΩO_® KÕ™ê_»∞. XHõ ãO Œ~°ƒùOÖ’ =∂Å=∞Ç<å_»∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞

=∂kQÆ ^ŒO_À~å L^Œº=∂xfl QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞`«∞O>Ë, h "å^Œ#Ö’ „ÉÏǨχ}

ÉèÏ=*ÏÅ=ÚO Œx J#flÑC_»∞ XHõ Ѷ∞~°¬} "å`å=~°}"Õ∞~°Ê_çOk. Hõ#fla~å<£‰õΩ «#

Jaè„áêÜ«∂Å∞ K≥¿ÑÊ@ѨC_»∞ ZÖÏO\ ˜ [O‰õΩ LO_Õk HÍ^Œ∞. `å#∞ Uk

=∂\Ï¡_®Å#∞‰õΩO\Ï_À, ZÖÏO\ ÉèÏ+ XH˘¯Hõ ™êi (Unparliamentary Language)J<£áê~°¡"≥∞O@s ÉèÏ+ ‰õÄ_® LÑÜ≥∂yOKÕ"å_»∞. XHõ ™êi =∂ sã~üÛ ™ê¯Å~ü Hõ#fla~å<£

=∂\Ï¡_»∞ «∞#fl P„QÆÇÏÑÓi « ÉèÏ+#∞ K«∞ã≤ KåÖÏ 'ëêH±— u<åfl_»∞. PÜ«∞# "å_Õ ÉèÏ+

PÜ«∞# P„QÆÇxH, <åºÜ«∞ ÉèÏ=#‰õΩ H˘Å=∂#"Õ∞ HÍx, PÜ«∞# ãO™ê¯~åxH HÍ Œx

<Õ#∞ q=iOK«=Åã≤ =zÛOk. =ºHÎQÆ « ãO™ê¯~°OÖ’ Hõ#fla~å<£ KåÖÏ L#fl «OQÍ

Zky#"å_»∞. «# P„QÆÇxH, ãi «∂Q =∂@Å∞ Jq U"≥·<å LÑÜ≥∂yOKÕ"å_»∞. «#∂

ãÉèíº ã=∂[=∞#∞‰õΩ<Õ ã=∂*ÏxH ZÅ„HìH± ëêH±ÖÏ «yÖË"å_»∞. L Œº=∂ÅÑ@¡ ZO «

Jaè=∂#OQÍ LO_Õ"å_À JO Õ P„QÆÇÏOQÍ LO_Õ"å_»∞. HõÅHõ åÎÖ’ Statesman

Ñ„uHõ x~°fiÇ≤ÏOz# „Ñ*Ï K«~°ÛÖ’ <Õ#∞ =∂"À~Úã∞ìÅÖ’ ÉèÏQÆ=∞x KåÖÏ ™êÇÏãOQÍ

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 21

„ÑHõ\Oz# Hõ#fla~å<£ XHõ ãO Œ~°ƒùOÖ’ =∂"À~Úã∞ìÅ∞ \©q Hõ=¸ºxH+<£ ãÉò¿ãì+#¡

g∞ Œ ^•_ç KÕã∞Î<åfl~°x, JÖÏ KÕÜ«∞_»O ã=∂*ÏxH #+ì=∞x Hõ#fla~å<£‰õΩ P "Õ∞~°‰õΩ

q[Ñ≤Î KÕÜ«∞=∞x J_»QÆ_®xH =zÛ# XHõ L#fl « JkèHÍ~° |$O ŒO`À '<å Ñ≤šʼnõΩ (MyBoys) „Ñ*ÏHõO@‰õΩÅ g∞ Œ •_ç KÕÜ«∞_»"≥∂ ÖËHõ ~å*ϺxH ãO|OkèOz# g∞ ãÉò¿ãì+<£

g∞ Œ •_ç KÕÜ«∞_»"≥∂ Jx"å~°º=∞=Ù «∞#fl Œx „áê} #+ìO HõO>Ë g∞ ÑiHõ~åÅ q èŒfiOãO

"≥∞~°∞ÔQ·# Ñ<Õ, WkQÍHõ "åà◊§‰õΩ UO „Ñ`åº=∂flÜ«∂Å∞#fl"À K≥ÑÊO_ç. Jx ã∂\QÍ

"åà◊§#∞ J_çy# Hõ#fla~å<£ L Œº=∂Å =Å# J#=ã~° „áê}#+ìO ÖË • q èŒfiOãO

[iyO Œx J#∞‰õΩO>Ë •xx (Mindless Voilence) J<åÖ’z « Ç≤ÏOã Jx Ñ„uHÍ

„ÑHõ@#Ö’ WKÕÛ"å_»∞. #HõûÖ·\ò L Œº=∞O g∞ Œ "Õ∞q∞ ŒÌ~°O PO„ èŒ„Ñ Õâò „ÑÉèí∞ «fiO

xÜ«∞q∞Oz# HÍa<≥\ò ãÉò Hõq∞\© =ÚO Œ∞‰õΩ "≥o§#ÑC_»∞ XHõ ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# <À\ò WKåÛO.

JO Œ∞Ö’ L Œº=∞O ÑÙ@ì_®xH HÍ~°}ÏÅ#∞ K≥ÑÙ «∂ WO «HÍÅO P L Œº=∞O ZÖÏ

„Ñ[Å #∞O_ç =∞ ŒÌ «∞ á⁄O Œ∞ «∞O^À PÖ’zOK«=∞x, P =∞ ŒÌ «∞QÍ xez# „Ñ[Å

PHÍOHõΔÅ#∞ J~°úO KÕã∞HÀ"åÅx, Éèí∂ãOã¯~°}Å∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∂Åx, ¿Ñ Œ „Ñ[Å r=#O

"≥∞~°∞QÆ∞ Ñ_»_®xH UO K«~°ºÅ∞ fã∞HÀ"åÖ’ •O\’¡ ã∂zOKåO. D ãÉò Hõq∞\© Kè≥·~°‡<£

ã∞ è•Hõ~ü~å=Ù ã∂\QÍ D K«~°ºÅ∞ fã∞‰õΩO>Ë Ç≤ÏOã PQÆ∞ «∞O Œx g∞~°∞ Çg∞ W™êÎ~å

Jx J_çy#ÑC_»∞, PQÆ∞ «∞Ok Jx J#‰õΩO_®, JÑC_»∞ D Ç≤ÏOã J=ã~°O „Ñ[ʼnõΩO_» Œ∞

Jx Hõ#fla~å<£ ["åaKåÛ_»∞. <Õ#∞ =∂\Ï¡_»∞ «∂ =∞ÇÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’ =ÅãÅ∞

=Å# „Ñ[Å∞ Zxfl ÉÏ èŒÅ∞ J#∞Éèíqã∞Î<åfl~À q=iã∞Î#flÑC_»∞ <Õ Œ∞~°∞=∞e¡ [<å~°ú<£ Ô~_ç¤

( «~åfi « ~å„ëêìxH =ÚYº=∞O„u) =ÅãÅ∞ JO Œ~°∂áÈ`å~°∞. g∞ „QÍ=∞O #∞O_ç g∞~°∞

ÃÇ·Ï„^•ÉÏ £ =Åã ~åÖË •? Jx J#flÑC_»∞ ÇÏ~°QÀáêÖò =Åã#∞ x~°∞¿Ñ Œ =ÅãÅ`À

áÈÅ∞ã∞Î#fl q∞=∞‡efl ZÖÏ J~°úO KÕã∞HÀ"åe Jx JO@∞ aQÆæ~°QÍ #"åfi_»∞. "Õ∞O ZÑC_»∞

=ÚYº=∞O„ «∞Åx, W «~° „ÑÉèí∞ «fi ÉÏ èŒ∞ºÅ#∞ HõÅã≤# «# Jaè„áêÜ«∂Å#∞ Y~åYO_çQÍ

K≥ÑÊ_»"Õ∞HÍHÍ „Ñ[Å Ñ@¡ "åà◊§O ŒiH© KåÖÏ ÉÏ èŒº « L#fl Œx QÆ∞~°∞Î KÕ¿ã"å_»∞. XH˘¯Hõ ™êi

¿ãflÇÏÑÓi «OQÍ K≥¿ÑÊ"å_»∞, XH˘¯Hõ ™êi P ¿Ñ^Àà◊§‰õΩ U=∞#fl K≥Ü«∞ºO_ç ™ê~ü Jx

q[Ñ≤Î ÑÓ~°fiHõOQÍ =∂\Ï¡_Õ"å_»∞. D aè#fl"≥∞ÿ# Ñ Œú «∞Å#∞ J=ÅOaOK«_»O Hõ#fla~å<£

QÍi qt+ì"≥∞ÿ# =ºHÎ «fiOÖ’ ÉèÏQÆO.

P qt+ª «Ö’ ÉèÏQÆ"Õ∞ PÜ«∞#‰õΩ ~å*ϺOQÆO Ñ@¡ LO_Õk. ~å*ϺOQÍxfl JO Œ~°∞

=∞~°záÈÜ«∂~°x P"Õ Œ# K≥O Õ"å_»∞. HÀ~°∞ìÅÖ’ "åkOz#ÑC_»∞ <åºÜ«∞=¸~°∞ÎʼnõΩ

~å*ϺOQÆO g∞ Œ áê~î°O K≥Ñ≤Ê#@∞ìQÍ K≥¿ÑÊ"å_»∞. [_çÅ∞ Z_»∞ºH\ò K≥Ü«∞º_»O ‰õÄ_®

<åºÜ«∞"å Œ =$uÎÖ’ XHõ ÉèÏQÆO Jx K≥¿ÑÊ"å_»∞. <å‰õΩ ≥eã≤#O « =~°‰õΩ ~å*ϺOQÍxfl

22 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

QÆ∞iOz ZÑC_»∞ ‰õÄ_® z#fl K«∂ÑÙHÍx, `å#∞ ãÇÏ[OQÍ KÕ¿ã q=∞~°≈HÍx ZÑC_»∞

‰õÄ_® KÕ¿ã"å_»∞ HÍ Œ∞. ~å*ϺOQÆO XHõ '~å_çHõÖò _®‰õΩº"≥∞O\ò— J<Õ"å_»∞. •xfl áêʼnõΩÅ∞

=„H©HõiOKå~°x ^•x ™ê~åOâ◊xfl =∞O@QÆÅáê~°x dilute =∞m§ =∞m§ K≥¿ÑÊ"å_»∞. "Õ∞O

HõÅHõ åÎ ÖÏ ã∂¯Öò‰õΩ "≥o§#ÑC_»∞ •^•ÑÙ Ô~O_»∞ =¸_»∞ QÆO@Å∞ (P~ÀQƺO ÉÏQÍÖˉõΩ<åfl)

~å*ϺOQÆO g∞ Œ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å g∞ Œ D Ô~O\˜ À «# =$uÎH˜, „Ѩ=$uÎH˜ ZÖÏO\˜

ÉÏO èŒ=º=ÚO^À KåÖÏ L ÕfiQÆOQÍ =∂\Ï¡_®_»∞. ÖÏ q^•º~°∞÷Å∞ ~å*ϺOQÍxfl „Ñ[Å

Œ$HõÊ èŒO #∞O_ç ZÖÏ K«∂_®Ö’ KåÖÏ q=~°OQÍ É’kèOKå_»∞.

rq «=Ú, =$uÎ, ~å*ϺOQÆ=Ú, áœ~°ÇωõΩ¯Å L Œº=∞O Wq Jxfl Hõ#fla~å<£#∞

„ÑÉèÏq «O KÕâß~Ú. g\#xflO\x Hõ#fla~å<£ „ÑÉèÏq «O KÕâß_»∞. Wk =∞# ~åROÖ’<≥

HÍHõ *ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ KÕâß_»∞. [#`å áêsì JkèHÍ~°OÖ’H =zÛ#ÑC_»∞ "≥Ú~ås ÕâßÜü∞

Hõ#fla~å<£ À KåÖÏ ãxflÇ≤Ï «OQÍ LO_Õ"å_»∞. Õâ◊OÖ’ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÅH, ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÅH

<åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ∞QÍ Z=ix "Õ¿ãÎ ÉÏ=ÙO@∞O Œx J_çy#ÑC_»∞ KåÖÏ x*Ï~Úf x| Œú «

QÆey# <åºÜ«∞"å Œ∞Å ¿Ñ~¡ ã∂zOKå~°∞. «#‰õΩO_Õ Jxfl =ºHÎQÆ « ãO|O è•Å‰õΩ «#

„ÑÜ≥∂[#O H˘~°‰õΩ HÍHõ „Ѩ*Ï „ѨÜ≥∂[#O H˘~°H "å_»∞‰õΩ<Õ"å_»∞. Jk rq «OÖ’ XHõ

J «∞º#fl « qÅ∞=QÍ qâ◊fiã≤OKå_»∞, PK«iOKå_»∞.

=º=ã÷Å∞, qÅ∞=Å∞, q èŒfiOãO J=Ù «∞#flÑC_»∞, =∂#= ãO|O è•Å∞ ãOHΔÀÉèíOÖ’

Ñ_»∞ «∞#flÑC_»∞ =ÚYºOQÍ XHõ „áêOfÜ«∞ L Œº=∞O |ÅOQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ =zÛ#ÑC_»∞,

=∂Å =∂kQÆÅ ã=∞㺠WOHÍ =∞O_»∞ «∂<Õ L#flÑC_»∞, áœ~°ÇωõΩ¯Å∞ =∞iO « „Ñ=∂ ŒOÖ’

Ñ_Õ Œâ◊Ö’, #∂ «# Pi÷Hõ q è•#O`À Õâ◊ ™êfi=ÅO|#, ™ê~°fiÉè∫=∞ «fiO, ÑÙ<å Œ∞Å∞

Hõ Œ∞Å∞ «∞#flÑC_»∞ – XHõ =∂@Ö’ XHõ Kåi„ «Hõ J=ã~°O L#flÑC_»∞ – Hõ#fla~å<£

=∞#=∞ 茺 ÖËHõáÈ=_»O XHõ ÃÑ ŒÌ ™ê=∂lHõ qëê ŒO. ã=∂*ÏÅ∞ x~°O «~°OQÍ ÑÙi\˜

<˘ÑCÅ∞ Ñ_»∞ «∂ JÑC_»ÑC_»∂ KåÖÏ J~°∞ Œ∞QÍ WÖÏO\ Ñ≤Å¡Å#∞ ZO Œ∞‰õΩ HõO@∞O^À

=∞iO « =∞Ok Hõ#fla~å<£Å#∞ ZO Œ∞‰õΩ Hõ#^À J~°úOHÍ Œ∞. KåÖÏ=∞Ok Hõ<åfla~å<£Å

J=ã~°O L#flÑC_»∞ – L#fl XHõ Hõ#fla~å<£ ÖËHõáÈ=_»O áœ~°ÇωõΩ¯Å HÍ~°ºHΔ„ «OÖ’ ,

Õâ◊ „Ñ*Ï™êfi=∞º r=#OÖ’ U~°Ê_ç# MÏm— ÑÓiOK«_»O ZO « J™ê 茺"≥∂ TÇ≤Ï¿ãÎ

ÉèíÜ«∞O "Õã∞ÎOk.

- „á⁄II l. ÇÏ~°QÀáêÖò„Ѩ*Ï «O„ «O, 02–08–2011

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 23

'„Ñ*Ï «O„ «—ÖÁ Hõ#fla~å<£ ''24 QÆO@Å∞—— "å~°O "å~°O „ÑK«∞iOK«|_»∞ «∞#flÑÙ_»∞

ZO`À=∞Ok •xHÀãO P„ «∞ «QÍ Z Œ∞~°∞K«∂âß~°∞. PãHÎ À K«k"å~°∞. P ã=∞Ü«∞OÖ’

<Õ#∞ ã¨~°^•QÍ <å ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À ''Hõ#fla~å<£ `À J~°ú â◊`å|úO—— Jx ~åÜ«∂Åx

LO Œ<åfl#∞. Jk QÆ#Hõ ~å¿ãÎ ~åÜ«∞bìÅ ~°∂ѨOÖ’ KåÖÏ ã¨OáêkOK«QÆÅ#<Õ •<À¡

<åˆHO ã¨O ÕǨÏO Öˇ Œ∞. S Õ P ѨÙãÎHõOÖ’ <Õ#∞ K≥áêÊÅ#∞‰õΩ#fl"å\˜Ö’ H˘#fl~Ú<å

K≥¿ÑÊ J=HÍâ◊O <Õ##∞‰õΩ#fl ^•xHõO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ<Õ =zÛOk. D ѨÙã¨ÎHÍxH˜

=ÚO Œ∞=∂@ ~åÜ«∞=∞x ##fl_çy#ѨÙ_»∞ <Õ#∞ LeH˜ Ѩ_®¤#∞. ^•O`À áê@∞ HÍãÎ

Laƒ «aƒ|ƒ~Ú#=∂@ ‰õÄ_® x[O. "≥O@<Õ XѨC‰õΩ<åfl#∞. ZO Œ∞HõO>Ë P JÉèíº~°ú#

ã¨O„Ѩ •Ü«∞ q~°∞ ŒúO.

=∞i ZO Œ∞Hõ_çQÍ~°O>Ë Hõ#fla~å<£x Jxfl Œâ◊Ö’¡ Jxfl ã¨O Œ~åƒùÖ’¡ <å JO «

‰õÄÅO‰õΩ+¨OQÍ ≥eã≤# "åo§OH˘Hõ~°∞ ÖË~°∞. P~å èŒhÜ«∞ q„QÆǨÏOQÍ =∂i# =ºHÎ

HÍà◊§(‰õΩ#fl) =∞\ ˜ì ÉèÏ~°ºˆH `≥Å∞ã¨∞ÎOk. <Õ#∞ <å Ѩu^Õ=Ù_ç áê^ŒÑ¨^•‡Å‰õΩ

#=∞㨠iOK«@O`À D =ÚO Œ∞=∂@ „áê~°OaèOKåÅx áê~î°‰õΩÅ∞ Pt™êÎ~å? ÖËHõ P

Ѩ •‡Å∞ qHõã≤Oz# |∞~° Œ h\˜H˜ #=∞㨠i™êÎ##∞‰õΩO\Ï~å? ÖËHõ <å #=∞™ê¯~°O

J «x ÇÏ$ ŒÜ«∞ Hõ=∞ÖÏxHÍ? <Õ#∞ Hõ~îÀ~° +_»=∂——#∞ Hõ#fla~å<£H JOH «O ~ÚzÛ#ÑÙ_»∞

KåÖÏ=∞Ok <åÑuÉèíHÎH ãO`À+≤OKå~°∞. HÍh P ÑÙãÎHõOÖ’ <Õ#∞ Ñ≤„ «∞™êfi=∞º èÀ~°}∞Å#∞

Œ∞Ü«∞º|\ì# f~°∞H˜ z~å‰õΩѨ_®¤~°∞.

S Õ P JOH˜ åxH˜ HÍ~°}O <å ã¨f «fiO HÍ Œ∞. Hõ#fla~å<£ <å ~°K«#Å#∞

W+ìOQÍ K«k"Õ "≥Ú Œ\˜ áê~î°‰õΩ_»∞. PÜ«∞<≥#fl_»∂ Ãã<åû~ü Hõ ≥Î~° Ѩ@∞ìHÀÖË Œ∞. HÍh <å

~°K«#Ö’¡ <Õ#∞ =kÖË =ºOQƺ ÉÏ}ÏÅ g∞ Œ PÜ«∞# "åºYºÅ∞ q#@O <åÔHO`À W+ìO.

PÜ«∞#Ѩ@¡ <å‰õΩ#fl Q“~°=O g∞HõO ŒiH© L#fl Q“~°=OHõO>Ë «‰õΩ¯=k HÍ Œ∞. HÍh

PÜ«∞#‰õΩ <åg∞ Œ∞#fl Q“~°=O ãÊ+ì"≥∞ÿ#ÑÙ_»ÖÏ¡ <å‰õΩ Pâ◊Û~°ºO HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. Hõ#fla~å<£

ÉèÏ~°ºQÍ LO_®ÅO>Ë K≥e¡OKåeû# =¸ÅºO Uq∞\’ PÜ«∞#‰õΩ ≥Å∞ã¨∞. XHõ™êi

<Õ<åÜ«∞# Éèí„ Œ « QÆ∞iOz ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞ «∞O>Ë (PÜ«∞# ~å[H©Ü«∂Ö’¡H˜ „Ѩ"ÕtOK«\ÏxH˜

Hõ#fla~å<£`À J~°úâ◊`å|úO

24 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

KåÖÏ ~ÀAÅ =ÚO Œ∞) #∞qfiÖÏ LO_»@"Õ∞O\˜ J<åfl_»∞. <å Hõ+ìã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ <å‰õΩ

|ÖÏxflKÕÛ =¸ÅãÎOÉèÏxq, #∞qfiO « |ÅÇ‘Ï#OQÍ LO_»@O <Õ#∞ ÉèíiOK«ÖË#∞ J<åfl_»∞.

P ÉèíÜ«∞O`À<Õ <Õ#∞ =∞# L Œº=∂Åhfl ǨÏi¬Oz ã¨∞ÎuOKÕ g~°Ñ¨uflx HÍÖË Œ∞. h Kå=Ù

#∞=Ùfi Kå=Ù. <Õ<≥=iH© =¸ÅãÎOÉèÏxfl HÍ Œ∞ J#∞‰õΩ<åfl#∞. ã÷OÉèíO JO>Ë WHõ J ≥ÑÊ\H©

Hõ ŒÅÖË Œ∞ Hõ •. J@∂ ~Ú@∂ [~°QÆÖË Œ∞. L#flKÀ\#∞O_ç Jhfl =kÖËã≤ #_çzáÈÖË Œ∞.

HÍh <åHÍ J=HÍâßÅhfl LO_®Å#∞‰õΩ<åfl#∞. JnQÍHõ =∂ ÃÑo§ [iy#ѨÙ_»∞

<Õ<åÜ«∞#`À =∞#O F Ѩk ã¨O=`«û~åÅ∞ Hõeã≤ |uH˜ K«∂^•ÌO. P `«~åfi`«

HÍ"åÅ#∞‰õΩO>Ë Z=i ^À=# "åà◊√§ áÈ^•O Jx K≥Ñ≤Ê#@∞ì QÆ∞~°∞Î. PÜ«∞# ‰õÄ_®

^•xH˜ «Å∂áê_»∞. |Ǩï㨠XHõ |O èŒ<åxH˜ JÅ"å@∞Ѩ_»@O JO>Ë Uq∞\’ <åHõO>Ë

ÉÏQÍ PÜ«∞#‰õΩ ≥Å∞¿ã"≥∂. Ü«∂ÉèíÜÕ∞ºà◊§~ÚOk =∞i.

ŒOѨ «∞Å#∞ D Ö’HõO U J~°÷OÖ’ K«∂ã¨∞ÎO^À P J~°÷OÖ’ "Õ∞O ŒOѨ «∞ÅO

HÍ=Ú. "Õ∞O „ѨuKÀ\Ï Hõeã≤ HõxÑ≤OK«O. =∂ÃÑo§ á¶È\’Å∞ HÍHõ "Õ∞O Hõeã≤ L#fl

á¶È\’ QÆ∞uÎH˘O_»aÅO "≥àı§ ^•iÖ’ fã≤# Õ. Pá¶È\’ "Õ∞q∞ ŒÌ~°O Hõeã≤ KÕã≤# ã¨∞n~°…

„Ѩܫ∂} =∂~åæxfl ã¨∂zOKÕkQÍ LO ŒxÑ≤Oz ^•xx >ËaÖò g∞ Œ ÃÑ\Ïì#∞.

''g∞~°∞ ‰õÄ_® ~°O_ç "Õ∞_»O—— J<Õ JÉèíº~°ú#Å∞ KåÖÏ<Õ LO\Ï~Ú. QÍh "å\˜x

<Õ<≥ÑC_»∂ XÑCHÀ#∞. QÆ∞„~°O "≥#HÍÅ |O_çÖÏ „Ñu™ês Hõeã≤ ~å=∞x K≥|∞ «∞O\Ï#∞.

Hõ#fla~å<£ XѨC‰õΩ<åfl_»O>Ë J «xH˜ XHõ _Õ "≥o§<å ~Ú ŒÌ~°O "≥o§<å Õ_® ÖË Õ"≥∂.

W ŒÌiÖ’ Hõ#Ѩ_»‰õΩO_® ~Úq∞_çáÈÜÕ∞k <Õ<Õ Hõ •. <å ¿ãfiK«ÛùH QÆ • „Ѩ=∂ ŒO. "Õ∞O

Hõeã¨∞#fl ~Úxfl ã¨O= «û~åÖ’¡#∂ KåÖÏ aè#flOQÍ |uHÍO. W ŒÌ~°∞ q_ç q_ç =º‰õΩÎÅ∞QÍ

|uHÍO. =∂‰õΩ XHõ~°O>Ë XHõiH˜ ZO`À qÅ∞=. HÍh ã¨=∞㨺Šg∞ Œ cèHõ~°OQÍ

qÉèËkOK«∞‰õΩO\ÏO. x~°O «~°O "åkOK«∞‰õΩO\ÏO. S Õ =∂ =∞ 茺 L#fl Õ_® „Ѩ[Å

=∞x+≤H©, ÉÏÉò¤ ÃÇÏ~Ú~ü À ã≤QÆÔ~@∞ì åQÆ∞ «∂ LO_Õ J„QÆ=~°‚, J„QÆ=~°æ |∂~°∞"å ÃѶq∞xã∞ìH©

LO_Õ Õ_® =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. KåÖÏ H˘kÌ=∞Ok =∂„ «"Õ∞ nxx QÆ∞iΙêÎ~°∞.

Ü«∂Éèˇ·Uà◊√§QÍ U =∞x+≤ rq`«O, PÖ’K«#Å∞ <å rq`«O`À PÖ’K«#Å`À

=∞"Õ∞Hõ"≥∞ÿáÈÜ«∂Ü≥∂ P =∞x+≤ QÆ∞iOz K≥ѨÊ=∞O>Ë <Õ<ÕO K≥ѨÊQÆÅ#∞? <Õ<åÜ«∞#∞fl

ÃÑo§ KÕã¨∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ PÜ«∞# XHõ =∂=¸Å∞ =∞x+≤. J «xÖ’ <Õ#∞ „¿Ñq∞OzOk

J «x ¿ãfiKåÛù « åfixfl. Jq∞ «OQÍ K«k"Õ QÆ∞}Ïxfl. PÑÖËx Ç㺠„Ñ≤Ü«∞`åfixfl. Hõ#fla~å<£

JO`« Ǩ㨺 K«`«∞~°`« L#fl =∞x+≤ <åH˜OH˘~°∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. D QÆ∞}"Õ∞ PÜ«∞#

ѨiK«Ü«∞ã¨∞ÎÅ#∞ ŒQÆæi"åiQÍ KÕã¨∞ÎOk. KåÖÏ ã¨∞xfl «"≥∞ÿ# ã¨fiÉèÏ=O. „ã‘ÎÅ`À, Ñ≤Å¡Å`À

=∞$ Œ∞=ÙQÍ =º=ǨÏi™êÎ_»∞. PÜ«∞# „HÍãπ ZQÍ˚q∞<£ K≥Ü«∞º\ÏxH˜ ÖË=QÍ<Õ ™ê‰õΔΩÅ∞QÍ

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 25

É’<≥H˜ # áÈbã¨∞ PѶ‘ã¨~°¡‰õΩ K«=∞@Å∞ Ѩ@ì_»O K«∂ã≤ <å‰õΩ Pâ◊Û~°ºO`À =∞uáÈÜÕ∞k.

PÜ«∞# Hõà◊√§ Z^Œ∞\˜ =ºH˜Îx peÛ K«∂¿ãq. J`«#∞ =∞iHÍã¨Î Z`«∞Î Zky#@∞¡

HõxÑ≤OKÕ"å_»∞. Z Œ∞\˜ =∞x+≤x =}˜H˜OKÕ HõO~î°ã¨fi~°O. P É’#∞Ö’ xÅ|_»¤ =∞x+≤

g∞ Œ *ÏÖË¿ãk. Hõ}Ï‚x ''ZO Œ∞Hõ «x g∞ Œ JÖÏ q~°∞K«∞‰õΩ Ñ¨_» å=Ù—— Jx J_çQ^•xfl.

''"å_çH˜ JÖÏ K≥¿ÑÎ «Ñ¨Ê J~°úO HÍ Œ∞ÖË—— J<Õ"å_»∞.

=∂ q"åǨxH˜ =ÚO Œ∞ Hõ#fla~å<£ z=i™êi ã≤qÖò ã¨sfiãπ ѨsHõΔÅ∞ ~åâß_»∞.

„Ѩu™ês ~å « ѨsHõΔÖ’ áêã¨ÜÕ∞º"å_»∞ HÍh Ѩ~°û<åe\© ÖË Œx "≥#H˜ ѨO¿Ñ"åà◊√§.

ZOÑ≤Hõ KÕ¿ã "åà◊§#∞ <Õ#∞ «ÑCÑ@ì#∞ HÍh "åà◊§ „Ñ=∂}ÏÖËq∞\Ï Jx Pâ◊Û~°ºáÈ`å#∞.

Ü«∞^•~°ú"Õ∞q∞@O>Ë Hõ#fla~å<£ =∂=¸Å∞ =∞x+≤. ™ê^è•~°} =∂#=Ù_»∞. PÜ«∞#

≥e"≥·#"å_»∞. Hõ+ìÑ_ç ÑxKÕ™êÎ_»∞. HÍh JÖÏO\ "åà◊√§ "ÕÅ=∞Ok L<åfl~°∞. PÜ«∞#<˘Hõ

'Öˇ*ˇO_£—QÍ xÅɡ\ìO Õq∞\˜? ã¨=∞Ü«∞O =zÛ#ѨÙ_»∞ PÜ«∞# ^•xfl JO Œ∞‰õΩx, P

ã¨"åÅ∞x Z Œ∞~˘¯O@∂ `å#∂ Z Œ∞QÆ∞`å_»∞. Pã¨=∞Ü«∞O J «xfl ZOK«∞‰õΩx J «xfl

«# ã¨fiO «O KÕã¨∞‰õΩ#fl^• JxÑ≤OKÕÖÏ LO@∞O^• Ñ≤Å∞ѨÙ. XHõ â◊√„Éèí"≥∞ÿ# WÅ∞¡,

ã¨∂¯@~°∞, Pk"å~åŠѨÓ@ Ñ≤šʼnõΩ ã≤x=∂`À áê@∞ Sãπ„H©=Ú J<Õ =∞ 茺 «~°QÆu

HõÅ #∞Oz ѨÓiÎ aè#fl"≥∞ÿ# „áêOQÆ}OÖ’H˜ =∂ rq`åÅ∞ =∂~°\Ïxfl <Õ#∞ Pâ◊Û~°ºO`À

QÆ=∞xOKå#∞. XHõ ~ÀA ~å„u Z=~À qÑ¡=HÍ~°∞Å∞ („ÑnÑ#∞‰õΩO\Ï#∞) XHõ ~å[H©Ü«∞

ˆHã¨∞ "åkOK«=∞<åfl~°x Hõ#fla~å<£ K≥ѨÊ@O <åH˜OHÍ QÆ∞~°∞ÎOk.

<åÖ’ Pâ◊Û~åº#O^•Å∞ – <å ÉÏźOÖ’ ã≤QÆÔ~\ò á⁄QÆÅ =∞ 茺 [iˆQ Hõ=¸ºxã¨∞ì

g∞\OQÆ∞Å *ÏÑHõ zÇflÅ∞, K«OK«ÖòQÆ∂_» *·Å∞H "≥o§ <å „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# z<åfl#fl "≥OHõ\ò#∞

HõÅ∞ã¨∞HÀ=@O, D *Ï˝Ñ¨HÍÅ`À =∞m§ <å WO\˜H˜ <Õ#∞ u~°y =zÛ# J#∞Éèí∂u

ÇÏsO„ Œ<å èŒ K«\’áê 蕺ܫ∞, =∞Y∂ÌO, ÃÇ·Ï Œ~ü, ~å*ò |ÇÏ Œ∂~ü Q“_£, Ü«∞ãπqÔH „Ñ™ê £,

HõÅÊ<å Œ ü, kÖòëê £ WOHÍ ZO Œi`À<À xO_ç# ÉÏźO <åk. =∞m§ qÑ¡=HÍ~°∞Å

ˆHã¨∞ÅO>ˇ JO`å ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ LO ŒxÑ≤OzOk. <å z# `å «Å∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì

=º=™ê÷ѨHõ ã¨Éèí∞ºÅ∞. <å z#fl «#OÖ’ <å Ç‘Ï~ÀÅ∞ "åàı§. JO Œ∞=Å¡<Õ =∞m§ <åWO\˜H˜

<Õ#∞ "≥à◊√Î#fl J#∞Éèí∂u. ZÜ«∞ãπP~ü Kåi Hõ#fla~å<£H ÉÏQÍ ≥Å∞ã∞. J «x ™êÇÏ™êxH

Pâ◊Û~°ºÑ¨_»∞ «∂, J «xfl «#HÍ Œ~°≈OQÍ KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»O>Ë Pâ◊Û~°º"Õ∞=ÚOk. ZÜ«∞ãπP~ü

KåiH© `«#‰õÄ|O^èŒ∞`«fiO ÖËHõáÈ~Ú<å J`«<≥ky# Z`«∞ÎÅ∞ ^•@∞`«∂ J`«xH˜

"å~°ã¨∞_»Ü«∂º_»∞.

=∂ ÃÑà◊§~Ú# ˘e ã¨O= «û~åÅÖ’ ÖˇHõÛ~°~üQÍ <åH˘KÕÛ P^•Ü«∞O`À | «Hõ@O

Hõ+ìOQÍ<Õ LO_Õk. PÜ«∞#HõѨÊ\˜H˜ ˆHã¨∞Å∞ ~å=@OÖË Œ∞. HÍh =∂ Ñ≤šʼnõΩ ãÔ~·#

26 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

㨠Œ∞áêÜ«∂Å∞ KÕÜ«∞ÖËx ã≤÷uÖ’ L<åfl=∞<Õ Jã¨O «$Ñ≤ÎQÍh, x~åâ◊QÍh =∂‰õΩ#fl@∞¡

QÆ∞~°∞ÎÖË Œ∞. <Õ<˘Hõ>Ë x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl#∞. PÜ«∞# z#fl «#OÖ’#∂, Ü«Ú=‰õΩ_çQÍ#∂

KåÖÏ HõëêìÅ∞ Ѩ_®¤_»∞. JO Œ∞=Å¡ =∂‰õΩ#flO «Ö’ PÜ«∞#‰õΩ U Ö’@∂ ÖˉõΩO_®

HÍáê_»∞HÀ"åe. JÖψQ Hõ#fla~å<£ ‰õÄ_® <å‰õΩ Éèí„^Œ`«, ™œHõ~åºÅ∞ HõeÊOKåÅ<≥

Ѩ@∞ì ŒÅ`À L<åfl_»∞. W ŒO`å F.ÃÇÏ„h Hõ äŒÖÏ JxÑ≤ã¨∞ÎOk QÍh ÃãO\˜"≥∞O@ÖòQÍ

Ѷ‘ÅÜÕ∞º ã¨=∞Ü«∞O ‰õÄ_® =∂‰õΩ ÖË Œ∞. Ѩ@∞ì = ŒÅx q„Hõ=∂~°∞¯_çÖÏ PÜ«∞# «#

ѨxÖ’H˜ Œ∂HÍ_»∞. P Ѩ@∞ì ŒÅ PÜ«∞# Kտ㠄Ѩu ѨxÖ’ Hõ#Ѩ_»∞ «∞Ok. PÜ«∞#

=∞Oz <åºÜ«∞"åkQÍ ¿Ñ~°∞ „ѨMϺ «∞Å∞ ã¨OáêkOKå_»∞. KåÖÏ Hõ+ìѨ_ç ѨxKÕ¿ã"å_»∞.

‰õΩ@∞O|OÖ’x z#fl z#fl ã¨O`ÀëêÅ∞ J#∞ÉèíqOKÕ ã¨=∞Ü«∞O ‰õÄ_® PÜ«∞#‰õΩO_Õk

HÍ Œ∞. Ѩx «yæOK«∞HÀ=∞x JO>Ë D <åºÜ«∞"å Œ =$uÎÖ’ ÃÑ·H˜ áÈ=@O, H˜O Œ Ѩ_»@O

«Ñ¨Ê =∞x+ìO =zÛ#@∞¡ ѨxK≥Ü«∞º@O ‰õΩ Œ~° Œ<Õ"å_»∞. JnQÍHõ «#‰õΩ ÖÏÜ«∞~üQÍ

J#∞Éèí=O ã¨OáêkOKåeû# J=ã¨~°=¸ LOk. PÜ«∞# Ô~·>Ë. S Õ JѨÊ\˜H˜ <Õ#∞ P

Éèí„ Œ"≥∞ÿ# rq «O, J=ã¨~åʼnõΩ «_»∞=Ú‰õΩ<Õ Ñ¨iã≤÷u ÖËHõáÈ=@O g\˜ À qã¨∞ÔQuÎ

L<åfl#∞.

1968= ã¨O= «û~åxH˜ =∂ rq «O aè#fl"≥∞ÿ# =∂~°æOÖ’H˜ =∞o§Ok. ǨωõΩ¯Å

Ѩi~°HõΔ} HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ J`«##∞ÉèíqOz# XO@i`«#O =Å¡ HÍ=K«∞Û. <å`≥eq

Õ@Åg∞ Œ∞#fl Q“~°=O =Å¡ HÍ=K«∞Û. PÜ«∞# «# „Ñu Hã∞ QÆ∞iOp <å`À =∂\Ï¡_Õ"å_»∞.

<åHÍ Hã∞Åhfl ≥Å∞ã∞. "≥∞¿ã*òÅ∞ fã∞‰õΩ<Õ •xfl. q=~åÅ∞ QÆ∞~°∞Î KÕ¿ã^•xfl. "≥Ú «ÎOg∞ Œ

=∞Oz Ãã„Hõ@s#Ü«∂º#∞. HÍÖËrÖ’ áê~îåÅ∞ K≥ѨÊ@OHõO>ˇ D ѨxÖ’<Õ «$Ñ≤Î HõeˆQk.

HÍh "≥Ú Œ\˜ #∞Op |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ PÜ«∞#`À Hõeã≤ ѨxKÕÜ«∞‰õΩO_® *Ï„QÆ «ÎѨ_®¤#∞.

P=∂„ «O Œ∂~°O LOK«_»O =∞Oz Œ#∞‰õΩ<åfl#∞. PÜ«∞# ÉèÏ~°ºQÍ LO_»@O`À «$Ñ≤Î

Ѩ_®¤#∞ Jk ≥e"≥·# Ѩ#x <å‰õΩ ≥Å∞ã¨∞. JÖÏ LO_»HõáÈ Õ Hõ~°Ñ¨„`åÅ∞ ѨOK«∞ «∂,

áêsì ã≤ •úO «Ñ¨Ù ÅHõΔ ‡}ˆ~YÅ∞ ^•@‰õΩO_® Ѷ‘@∞¡ KÕã¨∞ÎO_Õ •xfl. Hõ#fla~å<£Ö’ =∞Ǩ

J|∞ƒ~°=∞xÑ≤OKÕ ÅHõΔ}O PÜ«∞# „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ ÇÏ$ ŒÜ«∞O. („Ñ=~°Î#Ö’ P „Ñ*Ï™êfi=∞ºO

J~°∞ Œ∞QÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk) Ñ≤Å¡Å#∞ JÑÙ_»ÑÙ_»∞ HÀÑÊ_ç LO_˘K«∞ÛQÍh "åà◊§`À <Õ#∞#flO «

Hõ~° â◊OQÍ PÜ«∞<≥ѨC_»∂ ÖË_»∞. PÜ«∞# Jã¨Ç¨Ï#OQÍ LO\Ï_»∞. "å Œ#Ö’ Z Œ∞~˘zÛ#

^•xx ‰õÄÅQ˘_»∞ «∂ áÈ`å_»∞. HÍh ZÑC_»∂ JQ“~°=OQÍ LO_»#x ZÑC_»∂ JÑπÃã\ò

J=Ù «∞O\Ï_»∞.

PÜ«∞# «# ExÜ«∞~üÅ`À Hõiî#OQÍ =º=ǨÏiOKÕ f~°∞, "åi «Ñ¨CÅѨ@¡

K«∂¿Ñ Jã¨Ç¨Ï#O K«∂ã≤ <Õ<åÜ«∞#‰õΩ ZѨC_»∂ ÉèíÜ«∞Ѩ_»QÆ∂_» Œx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl#∞.

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 27

PÜ«∞# ExÜ«∞~°∞¡, W «~° Hõ¡~ÚO@∞¡ "åà◊§ ™ê~ü À <Õ<≥O « =∂=¸Å∞QÍ =∂\Ï¡_» å<À

"åà◊§ =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨=∂"ÕâßÅ#∞ ZO`« JÅÊ"≥∞ÿ# ã¨=∂Kå~åÅ`À JÉèíº~°ú#Å`À

J_»∞¤‰õΩO\Ï<À K«∂ã≤ ëêHõ=Ù`å~°∞. HÍh <åHõѨÊ\˜H ≥Å∞ã¨∞. ãÔ~·# ã¨=∞Ü«∞O HÀã¨O

K«∂ã¨∂Î LO>Ë, PÜ«∞# ~å[H©Ü«∞ „áê è•<åºÅ#∞ J_»∞¤HÀ‰õÄ_» Œx HÍK«∞‰õΩO>Ë – <Õ#∞

rq`åO`«O Z^Œ∞~°∞ K«∂_®eû =KÕÛk. P =ÚYº"≥∞ÿ# K«~°ÛÖ’¡ <Õ#∞ HõeyOKÕ

JO «~åÜ«∂Å=Å¡ Hõ#fla~å<£ Z#fl_»∂ z~å‰õΩ Ñ¨_»ÖË Œ∞. |Ǩïâß PÜ«∞# "å\˜x

PǨfixOKå_»∞.

Z=∞Ô~˚hû ã¨=∞Ü«∞OÖÁ JÔ~ã¨∞ìÅ QÆ∞iOz Hõ#fla~å<£‰õΩ K≥ѨÊ=∞x Jã¨OMϺHõOQÍ

á¶È<£ HÍÖòû =KÕÛq. PÜ«∞# QÆ#Hõ JÔ~ãπì J~Ú Õ K≥ѨCHÀ=\ÏxH˜ Z=~°∂ ÖË~°<Õ

"åãÎ=O <å‰õΩ ≥Å∞ã¨∞. PÜ«∞#`À\˜ <åºÜ«∞"å Œ ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞ Hõ#fla~å<£H˜ Jaè"å ŒO

KÕÜ«∂eû =ã¨∞ÎO Õ"≥∂#x HÍi_®~üÖ’ J «<˘KÕÛ "≥·Ñ¨Ù ~å‰õΩO_® "Õ~ "≥·Ñ¨Ù "≥àı§ "å~°∞.

x[OQÍ Z=∞Ô~hû ã$+≤ìOz# ÉèíÜ«∞O f„="≥∞ÿOk. P ~ÀAÖ’¡<Õ qÑ¡= Hõ=ÙÅ∞, ~å[H©Ü«∞

HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞, áêsì"åà◊¥§ =∂ rq «OÖ’H˜ =KåÛ~°∞. D ˆHã¨∞Å =Å¡<Õ J<ÕHõ =∞Ok

ŒQÆæ~°QÍ Ñ¨iK«Ü«∞=∞Ü«∂º~°∞. "åiÖ’ ~Ú ŒÌ~°∂ ѨÓ~°fi ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞ L<åfl~°∞. «~åfi «

"Õ∞=∞O`å „ã‘Î â◊HÎ ã¨OѶ∞@#QÍ ÜÕ∞~°Ê_®¤O. P ~ÀAÖ’¡ rqOz LO_»@O XHõ =~°=∞<Õ

K≥áêÊe. JO Œ∞Ö’#∂ Ü«Ú= «~°OQÍ L<åfl=∂ WHõ ãfi~°æ"Õ∞. <å rq «=¸ PÖ’K«#Å∂

qáêÊi# q è•<åxfl =i‚OK«@O KåÖÏ Hõ+ìO. P ~ÀAÅ <å\˜ ¿ãflǨÅ∞, P "≥K«Ûx

K≥eq∞ ##∞fl ##∞flQÍ xÅɡ\Ïì~Ú. Hõ<åfla~å<£ ÉèÏ~°ºQÍ =∂„ «"Õ∞ H˘@∞ì‰õΩáȉõΩO_®

ã¨Ç¨Ü«∞ Ѩ_®¤~Ú. <å=∞@∞‰õΩ<å‰õΩ PHÍÅOÖ’ "Õ∞ èÀ Ѩ~°OQÍ, ~å[H©Ü«∞OQÍ ZO`À

Ö’ «∞H˜ "≥o§# Œâ◊. â◊„ «∞Ѷ∞fl =∂ rq «OÖ’H˜ =zÛOk P ~ÀAÖ’¡<Õ.

Éèí∂=∞Ü«∞º, H˜ëêìQ∑_£Å#∞ LifÜ«∞@O PáêÅx Hõ#fla~å<£ '¿ãì— fã¨∞H˘zÛ#

ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =Ú+‘~åÉÏ £ *·Å∞ Z Œ∞@ "Õ∞q∞ ŒÌ~°O Z Œ∞~°∞K«∂ã¨∂Î xÅ|_»@O <å‰õΩ

QÆ∞~ ΙÈÎOk. J~°ú~å„u ^•\˜Ok. *·Å~ü ¿ãì P~°¤~ü HÍÑ‘x K«∂âß_»x èŒ$=Ѩ~°K«∞‰õΩx

JkèHÍiHõOQÍ P HÍÑ‘ J «xHõO Õ=~°‰õÄ "Õz=Ù<åflO. JHõ _» H˘kÌ=∞Ok =∞#∞+¨μÅ∞

z#fl QÆ∞OѨÙQÍ KÕ~å~°∞. "åà◊√§ Ç≤ÏO㨉õΩ kQÆ∞`åˆ~"≥∂#x áÈbã¨∞Å∞ #flHõ _»#∞Oz

"≥o§á⁄=∞‡<åfl~°∞. <å=O\˜ =∞ 茺 «~°QÆu =∞~åº Œã¨∞ÎÅg∞ Œ "åà◊§‰õΩ#fl „â◊ Œú Jk.

`å~°∞¯O_Õ Hõq∞\© À =∂ rq «OÖ’ =∞~À =∞Å∞Ѩ٠uiy=∞k. ¿ãì\ò"≥∞O@¡#∞

iHÍ~°∞¤ KÕÜ«∞@O, J#∞"å^•Å∞ KÕÜ«∞@O`À rq «O xO_çáÈ~Ú=∞k. ™ê‰õΔΩÅ#∞ H_®flÑπ

KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Hõ#fla~å<£ „áê}O x[OQÍ „Ѩ=∂ ŒOÖÁ Ѩ_çOk. <Õ#∞ x~°O «~°O XHõ

Ãã‰õĺi\© QÍ~°∞¤ÖÏQÍ #_»=@O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\Ïì#∞. =∂ "≥#HÍÅ J_»∞QÆ∞Å K«Ñ¨C_»∞

28 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

qO@∂<Õ LO_Õ •xfl ŒQÆæiH˘zÛ# „Ѩu =ÚMÏhfl â◊źѨsHõΔ KÕã≤ ZHõ _» U =ÚѨC

á⁄Oz LO^À#x K«∂ã∞ÎO_Õ •xfl. Hõ#fla~å<£ ÉÏ èŒ ZO « f„==∞=Ù «∞O^À K«∂ã∞Î<åfl#∞.

„Ѩu =∞~°}O PÜ«∞##∞ QÍÜ«∞Ѩ~°∞™ÈÎOk. Jã¨OMϺHõOQÍ K«xáÈ «∞#fl Ü«Ú=‰õΩÅ

=∞~°}ÏÅ`À PÜ«∞# ‰õΩOyáÈÜ«∂_»∞. XHõ™êi W ŒO`å hÔHÖÏ JxÑ≤™ÈÎO Œx J_çy Õ

PÜ«∞# JOQÆ∞à◊O JOQÆ∞à◊OQÍ <åâ◊#=∞=Ù «∞#fl@∞¡O Œ<åfl_»∞. K«xáÈ~Ú# =∞#∞+¨μÅ∞

PÜ«∞#‰õΩ H=ÅO JOÔHÅ∞ HÍ~°∞. ~ÀA~ÀAH© =ÚÉèÏ=OQÍ =∂~°@OÖ’, n~°…=∞=Ù «∞#fl

=∞ø<åÖ’¡ PÜ«∞# ÉÏ èŒ ^•y LO\’Ok. U=∞~ÚO Œx <Õ#_çy Õ '<Õ#∞ XO@i—#x

ã¨=∂^è•#O. PÜ«∞# ÉÏ^èŒÅhfl ѨOK«∞HÀ=\ÏxH˜ <Õ<≥ѨC_»∂ ѨHõ¯<Õ LO@∞<åfl

XO@i#O\Ï_Õq∞@x <å‰õΩ HÀѨO =KÕÛk. S Õ =∞Ô~=fi~°∂ ѨOK«∞HÀÖËx XO@i «#O

PÜ«∞# Ö’Ö’ «∞Ö’¡ LO Œx J~°ú"≥∞ÿOk.

H˘kÌHÍÅ"Õ∞ ѨxKÕã≤#ѨÊ\˜H© ÉèÏ~°æ= Hõq∞+¨<£ Q˘Ñ¨Ê q[Ü«∞OÖÏ, ã¨O|~°Ñ¨_Õ

q+¨Ü«∞OQÍ JxÑ≤OzOk. HÍh Jn `˘O Œ~°Ö’<Õ =Úyã≤Ok. JѨÊ\˜H˜ Hõ#fla~å<£

#QÆ~°OÖ’ J «ºO « „Ñ=ÚY∞_»∞. ÖÏÜ«∞~üQÍ JO ŒiH© PÜ«∞<Õ HÍ"åe. JK«Û"≥∞ÿ# „Hq∞#Öòû

#∞Oz Jqhu Ѩ~°∞Ö·# ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ =~°‰õÄ JO ŒiH© PÜ«∞# ã¨ÅǨÅ∞

HÍ"åe. K«@ìOÖ’ <åºÜ«∞âß„ãÎOÖ’ PÜ«∞#‰õΩ#fl <≥·Ñ¨Ù}ºO, Ѩ@∞ì ~Ú"Õ PÜ«∞#‰õΩ#fl

ÃÑ ŒÌ |ÅO. KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê"åà◊§#∞‰õΩ<Õ <åºÜ«∞"å Œ∞ÅHõO>Ë `å#∞ =∞iO « "≥∞~°∞ÔQ·#

<åºÜ«∞"åk#h, S#ÑÊ\H© D Õâ◊OÖ’ Ju c Œ"å_çH ‰õÄ_® JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO\Ï#h

PÜ«∞# QÆ~°fiѨ_» å_»∞. B#∞. PÜ«∞# ¿Ñ ŒÅ <åºÜ«∞"åk. "åà◊§#∞Oz PÜ«∞# á⁄O Õ

ÉèíHÎ „ÑÑ «∞ÎÅ∞ K«∂ã≤ <Õ#∞ x"≥fi~°áÈ «∞O\Ï#∞. PÜ«∞# x~°ƒùÜ«∞O, ™êÇÏãO, x*Ï~ÚfÅ∞

u~°∞QÆ∞ÖËxq. PÜ«∞# Ѩ@∞ì‰õΩx Ѩx KÕÜ«∞x ã¨=∞㨺 ÖË Œ∞. Dâß#º ~å„ëêìÅ∞, HÍj‡~°∞,

QÆ∞[~å ü, ZÖò.\˜.\˜.W, g~°Ñ¨Ê<£, ÉÏO|∞ ¿ÑÅ∞à◊√§, <åºÜ«∞O HÍ Œ#∞‰õΩ#fl Ç≤ÏOã¨#∞

KåÖÏ ã¨Ê+ìOQÍ QÆ\ìQÍ Zki™êÎ_»∞.

PÜ«∞# Hõ+¨ìѨ_ç ѨxKÕ¿ã f~°∞, âßs~°Hõ"≥∞ÿ# HõëêìÅ QÆ∞iOz XHõ¯=∂@

=∂\Ï¡_»‰õΩO_® ã¨Ç≤ÏOz xÅ|_»QÆÅ ™ê=∞~°úºO ~Ú=hfl PÜ«∞##∞ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#,

=∞Ǩϟ#fl «"≥∞ÿ# =ºHÎx KÕâß~Ú. =Ü«∞ã¨∞ g∞ Œ|_ç# «~åfi «<Õ, P~ÀQƺO =∞O ŒyOz#

«~åfi «<Õ PÜ«∞# «# JÅã≤# â◊s~°O H˘O « ¿ã Œ f~åÅx „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. •x QÆ∞iOKÕ

=∂ ~Ú ŒÌi =∞ 蕺 Q˘_»= [~°∞QÆ∞ «∞O@∞Ok.

PÜ«∞xfl JâßOu ÃÑ>Ëì q+¨Ü«∂Ö’¡ XHõ\˜ PÜ«∞# g∞ Œ ~ˆQ Õfi+¨O, u~°™ê¯~°O.

D Õfi+O JÑ~å èŒ ÉèÏ=#Ö’ L#fl áÈbã∞ PѶ‘ã~°¡ #∞Oz HÍ Œ∞ . J ≥ÖÏQÆ∂ LO@∞Ok.

HÍh ãÇÏ<åºÜ«∞"å Œ∞Å∞, =∞ 茺 «~°QÆu „Ñ[Å∞ PÜ«∞#g∞ Œ K«∂¿Ñ Õfi+O– Hõ#fla~å<£

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 29

è≥·~åºxfl K«∂ã≤, "åà◊√§ HõʼnõÄ_» Hõ#ÖËx Ѩ#∞Å∞ Hõ#fla~å<£ KÕÜ«∞@O K«∂ã≤ "åà◊§Ö’

HõeˆQ Õfi+¨O. "åà◊§HõO>Ë aè#flOQÍ LO_»@O ÉèíiOK«ÖËHõ K«∂¿Ñ Õfi+¨O. PÜ«∞#H˘KÕÛ

Õfi+¨Ñ¨Ói «"≥∞ÿ# L «Î~åÅ∞, á¶È<£HÍÖòû «=∂ëê HÍ Œ∞. "å\˜ À ã¨Ç¨Ïr=#O ã¨∞ÅÉèíO

HÍ Œ∞. HÍh ¿Ñ Œ „Ѩ[Å∞ PÜ«∞#g∞ Œ ‰õΩiÑ≤OKÕ „¿Ñ=∞ P Õfiëêxfl K«ÖÏ¡~Û z~°∞[Å∞¡.

PÜ«∞# H˘O_»Ñ¨e¡ ã‘ å~å=∞Ü«∞º`À ŒQÆæiQÍ, ¿ãflǨÏOQÍ L#fl ~ÀAÖ’¡ =∂

=∞ 茺 XHõ *’H± #_»∞ã¨∞ÎO_Õk. #∞=Ùfi áêsì ã¨Éèí∞º_ç=x J=∞ Œ~°∂ J#∞‰õΩO\Ï~°∞.

x[OQÍ #∞=Ùfi áêsì ã¨Éèí∞º_ç"å Jx <Õ#∞ x#fl_»QÆÖË#∞. ZO Œ∞HõO>Ë #∞=Ùfi HÍ Œx

K≥¿ÑÎ Jk x["≥∞ÿ<å <Õ#∞ J| Œú=∞<Õ J#∞H˘O\Ï#∞. #∞=Ùfi x[OQÍ ã¨Éèí∞º_ç"Õ J~Ú Õ

<å`À x[O K≥ѨÊÖË=Ù J<Õ •xfl. Z#ÉèíÜ«∞º= Œâß|úOÖ’ ѨÙK«ÛÅѨe¡ ã¨∞O Œ~°Ü«∞º

`«~°K«∞QÍ =∂ WO\˜H˜ =ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. xÜ«∞=∞|^Œú"≥∞ÿ# PÜ«∞# rq`åxfl <Õ#∞

"≥∞K«∞ÛH˘<Õ •xfl. H˘ÖÏ¡ "≥OHõÜ«∞º ‰õÄ_® =∂ ~ÚO\H˘KÕÛ „Ñ=ÚY∞Ö’¡ XHõ~°∞. =∂WÅ∞¡

~å[H©Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ x["≥∞ÿ# <≥Å=Ù. Jã¨Å∞ ã≤ã¨Å∞ ã¨=∂Kå~åxfl Jã¨Ö·# "åà◊§

<À\˜ #∞Oz ~å|@ì\Ï#H˜ «~°K«∞QÍ qÖËY~°∞Å∞ ‰õÄ_® =KÕÛ"åà◊√§.

=∂ WO\ «Å∞ÑÙÅ∞ ¿ãflÇ≤Ï «∞Å HÀãO ZÑC_»∂ ≥iKÕ L#flÑÊ\H© <Õ#∞ =∂ ≥·#

rq «O HÀã¨O XHõ z#fl KÀ@∞x J\ìÃÑ>Ëì •xfl. P KÀ@∞x *Ï„QÆ «ÎQÍ ~°HΔOK«∞‰õΩO@∂

=∂HõO@∂ HÍã¨Î „ÃÑ·=ã‘, q„âßOu ^˘iˆHÖÏ K«∂ã¨∞‰õΩ<Õ^•xfl. Jk Hõ#fla~å<£H˜

J=¸ÅºO. P#O ŒO. =ÚYºOQÍ «# =∞#=~åà◊§`À QÆ_ç¿Ñ ã¨=∞Ü«∞O. «# Ñ≤Å¡Å

ÉÏÖϺhfl, "åi ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ#∂ K«∂_»ÖË^Œ<Õ ÉèÏ=O =∞#=~åà◊§ ÉÏÖϺxfl K«∂ã≤

ã¨O`À+¨Ñ¨_»@OÖ’ =∂Ü«∞=∞=Ù «∞Ok. Hõ#fla~å<£H˜ ‰õΩHõ ÅO>ˇ „¿Ñ=∞. «#∞ ÃÑOKÕ

‰õΩHõ `À PÜ«∞# ã¨∞xfl «"≥∞ÿ#, ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# ã¨OÉèÏ+¨}Å∞ ZO`À ã¨~° •QÍ LO\Ï~Ú.

„Ѩã¨∞Î «O ~Ú~°∞QÆ∞ á⁄~°∞QÆ∞ Ñ≤šʼnõΩ PÜ«∞# ''‰õΩHõ Ñ≤Å¡#∞ "≥O@ɡ@∞ì‰õΩ =KÕÛ JO‰õΩÖò——.

Hõ#fla~å<£ QÆ∞iOz# =∞~À q+¨Ü«∞O. P_»"åà◊√§ PÜ«∞xfl P~åkèOKÕ f~°∞.

Z=∞Ô~˚hû «~åfi « HÍ~°º~°OQÆOÖ’H˜ ky# ZO`À =∞Ok Ü«Ú= «∞Å∞ PÜ«∞# Hõà◊§Ö’¡H˜

K«∂ã¨∂Î Ô~=∞_»∞ "å~åÅ∞ =∂WO\’¡ LO_ç PÜ«∞# Ãã„Hõ>ËiÜ«∞Öò =~ü Ö’ ã¨Ç¨Ü«∞O

KÕ™êÎ=∞x J_çQ"åà◊√§. JO`å =ã¨O ü K«∂ã¨∞HÀQÆÅ Œ<Õ PÜ«∞# ã¨=∂ è•<åxH˜ <Õ#∞

ëêHõÜÕ∞º^•xfl. XHõ ѨHõ =∂ \©=Ú "≥Ú «ÎO ‰õÄ~°∞Ûx Ѩx KÕã¨∂Î<Õ LO_Õ"åà◊§O. HÍh

D ÉÏOÉË, _èçb¡Å #∞Oz =zÛ# "åà◊§ =~°ã¨ K«∂¿ãÎ KåÖÏ q<À ŒOQÍ LO_Õk.

n#O «\˜ À ##∞fl <Õ#∞ PÜ«∞# ÉèÏ~°ºQÍ Z#fl_»∂ K«∂ã¨∞HÀÖË Œ∞. c Œ~ü QÆ∞~°∞^•fi~åÖ’

Hõ#fla~å<£H˜ 't~ü áê"À— 㨠å¯~°O [iy#ѨÙ_»∞ "åà◊√§ PÜ«∞# ÉèÏ~°ºx ‰õÄ_® ~°=∞‡x

Ñ≤Å∞ã¨∞ÎO>ˇ Z=ifl Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~å Jx <Õ#∞ J@∂ W@∂ K«∂ã¨∂Î LO_çáÈÜ«∂#∞

30 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

z=iH˜ "åàı§ ##∞fl KÕ~ÚѨ@∞ì‰õΩx fã¨∞ÔHo§ PÜ«∞# ѨHõ # xÅɡ\Ïì~°∞.

Hõ#fla~å<£ =∞Ǩ Q˘Ñ¨ÊQÍ =O@ KÕ™êÎ_»∞. „ÃѶOKü \’ãπì, P"≥∞¡\ò, HÍѶ‘ =∂„ «"Õ∞

<Õ#∞ =O_ç# =O@Å∞ Ç~ÚQÍ uO\Ï_»∞. <Õ#∞ JÑÙ~°∂ÑOQÍ =O_Õ =O@Å Ô~ã≤Ñ‘Å#∞,

"å\˜ QÆ∞iOz U =∂„ «O ≥eÜ«∞‰õΩO_® KåÖÏ q=~°OQÍ Ju èŒ∞ʼnõΩ K≥ѨÊ@O K«∂ã≤

<Õ#∞ «~°K«∂ ëêH±Ö’H "≥à◊√ÎO\Ï#∞. =O@ JO>Ë u#@O HÍ Œ<Õ J=QÍÇÏ# PÜ«∞#HOHÍ

~åÖË^Œ∞. 80= ^Œâß|úOÖ’ XHõ™êi <Õ#∞ WÅ∞¡ #_»Ñ¨@OÖ’, JO^Œi J=ã¨~åÅ∞

f~°Û@OÖ’ `«Å=Ú#HõÖˇ· KåÖÏ XuÎ_çH˜ QÆ∞~°Ü«∂º#∞. JѨC_®Ü«∞# ''J^ŒO`å

<åH˘kÖËÜü∞, <Õ#∞ K«∂™êÎ#∞—— J<åfl_»∞. <Õ#∞ Pâ◊Û~°ºOQÍ K«∂ã∞ÎO>Ë PÜ«∞# ''#∞"≥fiHõ _»

ã¨~°∞‰õΩÅ∞ H˘O\Ï"À P ëêѨÙÅ eã¨∞ì ~Ú=Ùfi. <Õ#∞ "åà◊§‰õΩ K≥‰õΩ¯Å∞ ѨOÑ≤OKÕ™êÎ#∞——

J<åfl_»∞. <Õ#∞ HÍ¿ãѨÖψQ K«∂ã≤ Hõà◊§O@ hà◊√§ H͈~^•HÍ #"åfi#∞. ''J ÕO ‰õΩ Œ~° Œ∞

#∞"Õfi P ëêÑÙÅ∞ "≥ «∞‰õΩ¯O@∂ "≥m§ HÍ"åeû#q H˘x _»|∞ƒezÛ ~°=∞‡——<åfl#∞. ''JãÅ∞

=ÚO Œ∞ WO\’¡H˜ UO HÍ"åÖ’ ≥Å∞ã¨∞HÀ—— J<åfl#∞. JO Õ JO «\˜ À PÜ«∞# QÆ$ǨÏ

x~°fiǨÏ} ÉÏ èŒº « ã¨=∂ÑÎ=∞~ÚOk. "ÕkHõÅ g∞kÔHH˜ „â◊=∞ qÉèí[# É’kèOKÕ <Õ#∞

^•<≥flѨC_»∂ PK«~°}Ö’ ÃÑ@ìÖËHõ áÈÜ«∂#∞. ZO Œ∞HõO>Ë „â◊=∞ qÉèí[# <å Ѩxx

=∞iO « ÃÑOK«∞‰õΩOk. S Õ PÜ«∞# Ѷ Õ"≥∞ÿ •<£ Hõ¡Éò #∞Oz uO_ç H˘#∞‰õΩ¯~å=\ÏxH˜

W+ìOQÍ "≥àÏÎ_»∞. ^•x „ÔH_ç\ò PÜ«∞#H˜zÛ f~åe QÆ •!

=∞ ‰õΩ@∞O|=∞O`å PÜ«∞xfl K«∂ã≤ ZÑC_»∂ #=Ùfi «∞O@∞Ok. Ñ≤Å¡Å∞ PÜ«∞#`À

KåÖÏ K«#∞=ÙQÍ, =∂=¸Å∞QÍ LO\Ï~°∞. "Õ∞O cèèHõ~°OQÍ "åkOK«∞‰õΩO\ÏO. ã=∞ãºÅ∞

K«iÛ™êÎO. áÈ\Ï¡_»∞‰õΩO\ÏO. XHõ ã¨ÅǨ HÀã¨"≥∂, Jaè„áêÜ«∞O HÀã¨"≥∂ PÜ«∞# "≥·Ñ¨Ù

K«∂ã≤#ѨÙ_»∞, Jk =∂#=ǨωõΩ¯ÅHÀ K«\ÏìxHÀ ã¨O|OkèOz# ≥· Õ «Ñ¨Ê PÜ«∞# =∂@

xÅ∞ã¨∞ÎO Œ<≥ Qͺ~°O\© ÖË Œ∞.

«# Ñ≤Å¡efl K«∂ã≤, "åÔ~#∞fl‰õΩ#fl =∂~åæÅ∞ K«∂ã≤ PÜ«∞# QÆ~°fiѨ_» å_»∞. "åà◊√§

`å=Ú KÕã¨∞Î#fl Ѩx P#O ŒOQÍ, ^•x g∞ Œ #=∞‡Hõ=ÚOz, „Ñ≤xûѨÖòû áê\˜ã¨∂Î KÕ¿ãÎ

KåÅ∞. "åà◊√§ aè#fl"≥∞ÿ# ~°OQÍÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz JHõ _» «=∞ ≥·# =Ú„ Œ "ÕÜ«∞\ÏxH˜ KÕ¿ã

áÈ~å\ÏÅ∞ PÜ«∞#‰õΩ «$Ñ≤Îx™êÎ~Ú. (S Õ PÜ«∞# QÆ~°fiO ZO « J=∂Ü«∞Hõ"≥∞ÿO ŒO>Ë,

ÉÁuÎQÍ K« Œ∞=Ù~åx Ѩ֡@∂i =∞x+≤ q ÕâßÖ’¡ L^ÀºQÆO KÕ¿ã «# Ñ≤Å¡efl K«∂ã≤

QÆ~°fiѨ_ç#>Ë¡ LO@∞Ok) ^•xH˜ HÍ~°}O z#fl`«#OÖ’ PÜ«∞# Ѩ_ç# HõëêìÅ∞,

K« Œ∞=ÙHÀ\ÏxH Ñ_ç# P~å@O J#∞HÀ=K«∞Û. Ñ≤Å¡ÅH˘Hõ •i K«∂Ñ≤OK«\ÏxH =∂‰õΩ#fl

ã¨=∞Ü«∞O, _»|∞ƒ KåÖÏ «‰õΩ¯"≥·<å, "åà◊√§ =∞=∞‡bfl, =∂ Ѩxx Q“~°qOK«@O =∂‰õΩ

Z#ÖËx «$Ñ≤Îxã¨∞ÎOk.

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 31

\˜.q. Kèå#à◊§ "åà◊√§ PÜ«∞# WO@~°∂º HÀã¨O =zÛ#ѨÙ_»O`å "Õ∞O ''JkQÀ_®<£ "≥à◊√Î<åfl_»∞ K«∂_»O_»O@∂—— #=Ùfi‰õΩO\ÏO. =∂ qã¨$Î`«"≥∞ÿ# ‰õΩ@∞O|OÖ’¿ãflÇ≤Ï «∞ÅO Œi ¿Ñ~°∂¡ K≥ѨÊHõáÈ=@O XHõi ¿Ñ~°∞K≥Ñ≤Ê WOH˘Hõi ¿Ñ~°∞ =∞iÛáÈ`å#<≥ÉèíÜ«∞O`À<Õ.

S`Õ 80, 90 ^ŒâßÉÏúÅÖ’ =∂ ‰õΩ@∞O|OÖ’H˜ W^ŒÌ~°∞ J=¸Åº"≥∞ÿ#=∞#∞+¨μÖÁKåÛ~°∞. "åo§^ŒÌ~°∂ =∂ JO^Œi`À J<ÕHõ Ѩ^ŒÌ`«∞Ö’¡ ¿ãflǨÏO KÕâß~°∞."åo§ ŒÌiÖ’@∂ =∂‰õΩ f~°xk. "åà◊√§ HÍà’r, H˘O_»Ñ≤, "åi ~åHõ =∂ rq`åÖ’¡H˜ZO`À ã¨OѨ Œ#∞, HÍOuh ≥zÛOk. â◊„ «∞Ѷ∞fl ÖËx Ö’@∞ WѨÊ\˜H© LOk.

Hõ}Ï‚#∞ «# J#∞Éèí"åÅ QÆ∞iOz ~åÜ«∞=∞x <Õ<≥ѨC_»∂ J_»∞QÆ∞ «∞O_Õ •xfl.~åÜ«∞@O KåÖÏ =ÚYº=∞h, ZHõ¯_À Z=~À PÜ«∞# lq`å#∞Éè í"åÅ#∞Oz<Õ~°∞Û‰õΩO\Ï~°x <å Jaè„áêÜ«∞O. PÜ«∞# K«kq# ѨÙã¨ÎHÍÖË Hõ^• PÜ«∞#H˜O`«|ÖÏxflzÛOk. PÜ«∞# ãÉèíÅÖ’ K≥¿ÑÊ q+Ü«∂Å∞ P ã=¸ÇÏO ÖÏQ =∂Ü«∞"≥∞ÿáÈ`å~Ú.JO Œ∞ˆH PÜ«∞# ã¨ÉèíʼnõΩ "≥à◊§@O «yæOz HõOѨӺ@~ü =ÚO Œ∞ ‰õÄ~°∞Ûx Hõ+ìѨ_ç >ÿÑπKÕÜ«∞@O K«∂ã≤ ã¨O`À+≤OKå#∞. ''"Õ*ˇãπ PѶπ WOѨӺx\©—— ѨÙãÎHõO „ѨK«∞i «"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞P#OkOKå#∞. D ''24 QÆO@Å∞——‰õΩ =zÛ# ã¨ÊO Œ# JѨÓ~°fiO. Wk ‰õÄ_® ѨÙãÎHõ~°∂ѨOÖ’ =ã¨∞Î#flO Œ∞‰õΩ =∞s ã¨O`À+¨O. D ѨxÖ’ J=∞~ü K«∂Ñ≤# „â◊ Œú, K˘~°=,"Õ}∞ Ѩ_ç# „â◊=∞ QÆ∞iOz ZO « K≥Ñ≤Ê<å «‰õΩ¯"Õ. PO„ 茄Ѩ Õâò „Ѩ[Å Jaè=∂<åxflá⁄Ok# =ºHÎ rq`åxfl D ÑÙãÎHõO á⁄O Œ∞Ñ~°∞K«∞‰õΩOk. D ÑÙãÎHõO PÜ«∞xfl „¿Ñq∞OKՄѨ[ÅHÀã¨O. PÜ«∞xflOz <Õ~°∞ÛHÀ"åeû# „Ѩ[ÅHÀã¨O. „¿Ñ=∞ «Ñ¨Ê =∞iOˆH HÍ~°}OÖˉõΩO_® náê èŒ#~å*ò fã≤# ''k J_»fiˆH\ò—— ã≤x=∂ PÜ«∞# J##º ™ê=∂#º"≥∞ÿ#rq`åxfl Ѩ@∞ìHÀQÆeyOk. Éèíq+¨º ü «~åʼnõΩ ~Úk q∞yeOk. Jx «$Ñ≤ÎQÍ LOk.^•O`À "åàı§O KÕã¨∞‰õΩO\Ï~À Jk "Õ~ q+¨Ü«∞O.

Hõ#fla~å<£ rq «OÖ’ <å „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# áê„ « PÜ«∞# áê^•Å#∞ <ÕÅg∞ Œ P<ÕÖÏKÕÜ«∞@"Õ∞. á⁄QÆ_»ÎÅ#∞, á⁄y_Õ"åix Œ∂~°OQÍ LOK«∞ «∂, "å\˜ À <Õ#∞ H˘@∞ì‰õΩáȉõΩO_®<ÕPÜ«∞#g∞ Œ <å~Úëêìxfl xÅ∞ÑÙHÀ=@O. PÜ«∞# "≥∞QÍ <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ «Ü«∂~°=‰õΩO_®™ê è•~°} =∂#= ÅHõΔ}ÏÅ#∞ xÅ∞ÑÙ‰õΩ<ÕÖÏ HÍáê_»@O. PÜ«∞# «##∞Oz å#∞ Œ∂~°OH͉õΩO_» LOK«@OÖ’ <Õ#∞ ãÇÜ«∞Ñ_®¤#∞. Hõ#fla~å<£ ™ê=∂#º =∂#=Ù_»∞. «# ™ê=∂#ºÅHõΔ}ÏÅ#∞ áÈQ˘@∞ìHÀ‰õΩO_® J™ê=∂#º rq`åxfl QÆ_çÑ≤# J Œ$+ì=O «∞_»∞.

– =ã¨O « Hõ#fla~å<£24 QÆO@Å∞ – ÔH.l. Hõ#fla~å<£

J «‡Hõ ä• «‡Hõ ™ê=∂lHõ z„ «O

32 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

Hõ#fla~å<£ ǨωõΩ¯Å <Õ «QÍ "åMϺ «QÍ, „Ѩ[Å <åºÜ«∞"åkQÍ z~°ã¨‡~°}©Ü«Ú_»∞.

PÜ«∞# =∞~°}O ÇωõΩ¯Å HÍ~°ºHõ~°ÎÅ#∞ ãÇÏ[OQÍ<Õ Hõez"Õã≤Ok. <åÅ∞QÆ∞ ŒâßÉÏúʼnõΩ

ÃÑ·QÍáœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∂xH˜ PÜ«∞# KÕã≤# Hõ$+≤, JOkOz# ¿ã=Å ã¨=∂[OÃÑ·

«~°QÆx =Ú„ Œ "Õ™ê~Ú. PO„ èŒ„Ñ Õâò áœ~°ÇωõΩ¯Å ãOѶ∂xH 15 ãOIIÅ∞ J 茺‰õΔΩÅ∞QÍ

ѨxKÕâß~°∞. (1978–1993) P «~åfi « ёѨÙÖòû Ü« xÜ«∞<£ Ѷ~ü ã≤qÖò e|sìãπ

ãOã÷‰õΩ *ÏfÜ«∞ J 茺‰õΔΩ_»∞QÍ ÉÏ èŒº «Å∞ x~°fiiÎOKå_»∞. ZÑ≤ã≤ZÖòã≤ „ÑuxkèQÍ 1993Ö’

qÜ«∞`åflOÖ’ [iy# JO «~åfÜ«∞ =∂#=ÇωõΩ¯Å ã Œã∞û‰õΩ Ç[~°Ü«∂º~°∞. PÜ«∞#`À

ѨiK«Ü«∞O L#fl "åà◊√§, ÖËx"åà◊√§ ZO^Œ~À ǨωõΩ¯Å L^Œº=∞OÖ’ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞QÍ,

™ê#∞Éèí∂uÑ~°∞Å∞QÍ =∂~å~°∞. PÜ«∞# KÕã≤# ~°K«#Å∞, „ÑãOQÍÅ∞ ÇωõΩ¯Å Œ$HõÊ è•xfl

qã¨$Î «O KÕâß~Ú. Hõ#fla~å<£ P «‡Hõ äŒ 24 QÆO@Å∞ ˆH=ÅO PÜ«∞# r= « K«i„ «

HÍ Œ∞. Jk ǨωõΩ¯Å L Œº=∞ K«i„ « •x ™ê=∂lHõ ~å[H©Ü«∞ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∞OÖ’

PÜ«∞# áê„ «, Hõ$+≤, PÖ’K«#Å∞ „Ñu XHõ ix L ÕÎ[Ñ~°∞™êÎ~Ú. „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ Œ$HõÊ ä•xfl

ÃÑOK«∞`å~Ú.

~å*ϺOQÆO – ǨωõΩ¯Å∞~å*ϺOQÆOÖ’, K«\ÏìÖ’¡ QÆ∞iÎOK«|_»x ǨωõΩ¯Å‰õΩ K«i„ « LO Œh, "å\˜x „Ѩ[Å∞

áÈ~å_ç ™êkèOK«∞‰õΩ<åfl~°x Hõ#fla~å<£ èŒ$_è»OQÍ #=∂‡~°∞. K«\ÏìʼnõΩ, ǨωõΩ¯Å‰õΩ L#fl

™ê=∂lHõ ~å[H©Ü«∞ <ÕѨ 䕺xfl q=iã¨∞Î, qâı¡+≤OK«_»O PÜ«∞# „Ѩ ÕºHõ «. ~å*ϺOQÆO

ˆH=ÅO XHõ K«@ì|^Œú"≥∞ÿ# ã¨`«ºO HÍ^Œh, Jk XHõ ~å[H©Ü«∞ „ѨHõ@#QÍ J~°úO

KÕã¨∞HÀ"åÅO\Ï~°∞. ''=∞#O =∞# ~å*ϺOQÍxfl, Ѩ\ìOK«∞HÀ"åeû#O «QÍ, f„=OQÍ,QÆOcè~°OQÍ Ñ¨\ìOK«∞HÀÖË Œ#∞‰õΩO\Ï#∞. P x~°¡HΔͺxH˜ =∞#O =¸ÅºO K≥e¡ã¨∞Î<åflO.~å*ϺOQÆO J<Õk H=ÅO XHõ K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# Ѩ„ «O HÍ Œ∞. Jk XHõ ~å[H©Ü«∞ „ѨHõ@#.^•x"≥#∞Hõ „Ѩ[Å∞ L<åfl~°∞. „Ѩ*Ï L Œº=∞O LOk. „Ѩ[Å PHÍOHõΔÅ∞ L<åfl~Ú.~å*ϺOQÍxfl D <ÕѨ 䌺OÖ’ K«∂_»HõáÈ=_»O =Å¡ XHõ ~å[H©Ü«∞ „ѨHõ@#QÍ ^•xH˜

HÀ~°∞ìÖ’ qѨ¡=Ü≥∂^èŒ∞_»∞ Hõ#fla~å<£

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 33

LO_»=eû# â◊HÎx, Ѩ@∞`åfixfl =∞#O q㨇iOKåO.—— D Œ$HõÊ äŒOÖ’ ~å*ϺOQÍxfl

K«∂_»HõáÈ=_»O =Å# <åºÜ«∞™ê÷<åÅ∞ ‰õÄ_® ǨωõΩ¯Å∞ "å\˜ =∞ 茺 L#fl J=<åÉèÏ=

ã¨O|O è•xfl ã¨iQÍæ qâı¡+≤OK«ÖËHõ áÈÜ«∂~Ú. PÜ«∞# =∂@Ö’¡<Õ ''~å*ϺOQÍxfl JÖÏ

QÆ∞iÎOK«Hõ áÈ=_»O =Å¡<Õ =∞# <åºÜ«∞™ê÷<åÅ u~°∞ÊÅ∞ ™êfi «O„ «ºO ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P

qÅ∞=Å`À U^À ã¨OÉO èŒO ÖˉõΩO_® "≥Å∞=_»@O „áê~°OÉèíO J~ÚºOk. ã¨=∂# «fiO

J<Õ ã¨∂„`åxfl ~å*ϺOQÆO „Ѩ"ÕtHõÖ’ ~åã¨∞‰õΩ<åflO. HÍh, •xfl ãÔ~·# Ѩ ŒúuÖ’ J~°÷O

KÕã¨∞HÀÖËHõáÈÜ«∂O——. ~å*ϺOQÆO J=∞Ö’¡H˜ =zÛ# "≥O@<Õ „ѨÉèí∞`«fiO [q∞O^•s

q è•<åxfl ~° Œ∞Ì KÕã¨∞Î K«\ÏìÅ∞ ≥zÛOk. JÖψQ H˘xfl ~å„ëêìÅ∞ ˆH=ÅO „áêuѨkHõ#

i[ˆ~fi+¨#∞¡ J=∞Å∞ KÕÜ«∞_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKå~Ú. J~Ú Õ [q∞O^•~°∞¡, Éèí∂™êfi=ÚÅ∞,

J„QÆ=~å‚Å∞ g\˜x ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’ ã¨"åÅ∞ KÕâß~Ú. ã¨=∂#`åfixH˜ =ºuˆ~HõO Jx

"åkOKå~°∞. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì "åi "å Œ##∞ XѨC‰õΩOk. K«\ÏìÅ#∞ ~å*ϺOQÆ =ºuˆ~HõO

Jx f~°∞Ê ~ÚKåÛ~Ú. nO`À ~å*ϺOQÍxfl ã¨=iOKåeû =zÛOk. <åºÜ«∞™ê÷<åÅ∞

Pã≤÷ ÇωõΩ¯‰õΩ „áê è•#º « ~ÚKåÛ~Ú.^•xfl HÍáê_»\ÏxH K˘~°= K«∂áê~Ú. ã=∂# «fiO,

™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O "åi Œ$HõÊ äŒOÖ’ Hõ~°∞"≥·Ok. =∞~À"≥·Ñ¨Ù „áê äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Ö·# ¿ãfiK«Ûù,

™êfi «O„`åºÅ#∞ ǨÏiOz"Õã≤ K«\ÏìÅ#∞ ~å*ϺOQÆ| Œú"Õ∞#x f~°∞ÊÅ∞ ~ÚzÛOk. D

q+¨Ü«∂Å#∞ Hõ<åfla~å<£ KåÖÏ xt «OQÍ Ñ¨ijeOz "庙êÅ∞ ~åâß~°∞. g\˜x =∞#O

`«Ñ¨ÊHõ K«^Œ"åe

~å*ϺOQÆOÖ’ á⁄O^Œ∞Ѩiz# „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å ã¨fiÉÏ=O Uq∞\˜? "å\˜

„ѨÜ≥∂[#O Uq∞\˜? x*ÏxH˜ ~å*ϺOQÆ Ü«∞O„`«O ^•x Ѩiq∞`«∞Å P^è•~°OQÍ

™êyO^Œh, ÉèÏ~°`« ~å*ϺOQÆO UU Ѩiq∞`«∞Å∞ ֒ѨŠKÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞O^À

x~°fizOzOk. P q èŒOQÍ ~å*ϺOQÆ Ü«∞O„ «O JkèHÍ~°O ÃÑ· ǨωõΩ¯Å∞ Ѩiq∞ «∞Å∞

qkè™êÎÜ«∞x q=iOKå~°∞. ~å[ºO «# JkèHÍ~åxfl Œ∞ifixÜ≥∂QÆO KÕÜ«∞_»O QÍh,

ǨωõΩ¯Å#∞ Ju„Hõq∞OK«_»O QÍh KÕÜ«∞‰õÄ_» Œ∞. P q èŒOQÍ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ JkèHÍ~åxfl

„ѨtflOK«_®xH˜, JkèHÍ~° ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO [iy`Õ x~°∂‡eOK«_®xH˜ ™ê^èŒ<åÅ∞QÍ

LѨÜ≥∂QÆѨ_» å~Ú.

Hõ#fla~å<£ ~å*ϺOQÆOÖ’x „áê äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞ P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞ ~å[H©Ü«∞,

™ê=∂lHõ qÅ∞=Å∞QÍ QÆ∞iÎOKåÅ<åfl~°∞. ^Õâ◊OÖ’x ~å[H©Ü«∞, PiúHõ, ™ê=∂lHõ

ã¨=∞㨺Å#∞ P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ <ÕѨ 䌺OÖ’ qâı¡+≤™êÎ_»∞. ZO Œ∞HõO>Ë P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ∞

Õâ◊áêÅ#Ö’ ''=∞øoHõ"≥∞ÿ#—— „áê ä•#º « Hõeæ L<åflÜ«∞x ~å*ϺOQÆ"Õ∞ K≥|∞ «∞Ok. P ÕtHõ

ã¨∂„`åÅ#∞ J#∞ã¨iOz „ѨÉèí∞ «fiO «# ™ê=∂lHõ, PiúHõ q è•<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOz

34 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

"å\˜H˜ J#∞QÆ∞}OQÍ K«\ÏìÅ#∞ KÕÜ«∂Åx ~å*ϺOQÆO ã¨Ê+ìOQÍ K≥|∞ «∞Ok. PÜ«∞#

Ѩ ÕѨ Õ PiìHõÖò 39(a) (ã≤) Å QÆ∞iOz QÆ∞iÎKÕ¿ã"å~°∞. g\˜ ™ê~åOâ◊O U=∞O>Ë

ã¨=∂[O Ü≥ÚHõ Éè∫uHõ =#~°∞Å#∞ JO ŒiH© „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ ™êkèOKÕ suÖ’ ѨOÑ≤}©

HÍ"åe. ã¨OѨ Œ H˘O Œi KÕuÖ’ HO„nHõ$ «"≥∞ÿ ã¨=∂[ L=∞‡_ç „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ∞ ≥|ƒu<Õ

Ѩiã≤÷u U~°Ê_»‰õÄ_» Œ∞. Pi÷Hõ =º=ã÷#∞ Pq èŒOQÍ #_»Ñ¨‰õÄ_» Œ∞.—— W"åfià◊ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞

Jaè=$kú ¿Ñ~°∞`À J=∞Å∞KÕã¨∞Î#fl q è•<åÅ∞ ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl P ÕtHõ ã¨∂„`åʼnõΩ Ñ¨ÓiÎQÍ

=ºu~HõO áêʼnõΩÅ∞ J#∞ãiã∞Î#fl Jaè=$kú #=¸<å Õâ◊OÖ’ f„="≥∞ÿ# Jã=∂# «Å#∞

ÃÑOK«∞ «∂ LOk. x~°∞^ÀºQÆO, ¿Ñ ŒiHõO ÃÑ~°∞QÆ∞ «∂ LOk. r=<Àáêkèx ≥|ƒfã∞Î#flk.

r=# „Ѩ=∂}ÏÅ#∞ «yæã¨∞Î#flk. JOu=∞OQÍ Q“~°=OQÍ, ã¨∞YOQÍ P~ÀQƺOQÍ „|uˆH

ǨωõΩ¯#∞ ǨÏiOz"Õã¨∞Î#flk. D q èŒOQÍ K≥ѨÊ_®xH˜ Hõ=¸ºxã¨∞ì HÍ#=ã¨~°OÖË Œ∞.

~å*ϺOQÆO g∞ Œ #=∞‡HõO`À, ~å*ϺOQÆ| ŒúOQÍ<Õ q=∞i≈OK«=K«∞Û. #HõûÖ·@∞ áêsìÅ

J*O_®‰õΩ ~å*ϺOQÆOÖ’x P ÕtHõ ã∂„`åʼnõΩ ÃÑ ŒÌQÍ Õ_® ÖË Œx Hõ#fla~å<£ K≥¿ÑÊ"å~°∞.

HÍh, P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞ z «Îâ◊√kúQÍ J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ ~å*ϺOQÆ =º=ã÷Åhfl

qѶ ¨ÅO JÜ«∂º~Ú. „Ѩ[Å ã¨=∞㨺Å#∞ Ѩi+¨¯iOK«_»OÖ’ L^•ã‘#OQÍ

=º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~Ú. D Ѩiã≤÷ «∞Ö’¡ „Ѩ[Å∞ áÈ~å\ÏÅ ^•fi~å<Õ P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞

J=∞Å∞ KÕã∞HÀ"åÅ<åfl_»∞. Hõ#flaè~å<£ „Ñ[Å∞ ãOѶ∞\˜ «=∞=fi_®xH, L Œºq∞OK«_®xH

„áê äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞ – "åH±, ¿ãfiK«Ûù ™êfi «O„`åºÅ∞ J=ã¨~°O. ã¨=∂# «fiO HÀã¨O,

™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O HÀã¨O âßOuÜ«Ú`«OQÍ, K«@ì|^ŒúOQÍ, „Ѩ*Ï™êfi=∞º Ѩ^ŒúuÖ’

L Œºq∞Oz# áêÅHõ =~åæÅ∞ ã¨Ç≤ÏOKÕ Ñ¨iã≤÷uÖ’ ÖË=Ù. "å\˜H f„="≥∞ÿ# x~°ƒùO è•xfl

J}z"Õ «#∞ J=∞Å∞KÕã∞Î<åfl~Ú. áÈ~å\ÏÅ∞ ™êÜ«Ú èŒ ~°∂ÑO fã∞HÀ=_®xH „ÑÉèí∞`åfiÖË

HÍ~°}O.

~å[H©Ü«∞ "≥·Ñ¶¨ÅºO =Å# ~å*ϺOQÆ ã¨OHΔÀÉèÏÅ∞ U~°Ê_»`å~Ú. Z=∞Ô~˚hûÖ’

~å*ϺOQÆ =º=ã÷Å∞ ZÖÏ xsfi~°º=∞~ÚáÈÜ«∂Ü≥∂, <åºÜ«∞ =º=ã÷‰õÄ_® Z=∞Ô~˚hûx

ã=∞i÷OKåeû# Ñiã≤÷u ZO Œ∞‰õΩ =zÛO^À KåÖÏ PãHÎHõ~°OQÍ Hõ#fla~å<£ «# "庙êÖ’¡

q=iOKå~°∞. 1976 Ö’ 42= ~å*ϺOQÍxfl ã=iOz „Ñ ÕºHõOQÍ „áê äŒq∞Hõ ÉÏ èŒº «Å#∞

á⁄O Œ∞ѨiKå~°∞. J Õq èŒOQÍ „áê ÕtHõÖ’ ''™È+¨eã¨∞ì «~°Ç¨ ã¨=∂[O—— Jx KÕ~åÛ~°∞.

D ã¨=~°}ÅÃÑ· "åºHͺxã¨∂Î ''~å*ϺOQÆOÖ’H˜ g∞~°∞ XHõ"≥·Ñ¨Ù ÉÏ^茺`«Å#∞

„Ñ"Õâ◊ÃÑ\˜ì =∞~˘"≥·ÑÙ ™È+e[O „Ñ"Õâ◊ÃÑ\Ïì~°O_ç, Wq Ô~O_»∂ Hõe¿ãÎ <Õ+#Öò ™È+e[O

J=Ù`«∞=∞k. <Õ+¨#Öò ™È+¨e[O JO>Ë <å c[O. Ç≤Ï@¡~ü JkèHÍ~åxfl ÔH·=ã¨O

KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ LѨÜ≥∂yOz# x<å ŒO Jk. •xfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O JO « =∞Ozk

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 35

HÍ Œ∞—— Jx K≥áêÊ_»∞. JO Õ H͉õΩO_®, ''„áê äŒq∞Hõ q èŒ∞Å QÆ∞iOz# K«~°Û, áœ~°∞x

ÉÏ^茺`«Å QÆ∞iOz# K«~°Û ZѨC_»∞ =ã¨∞ÎO^ŒO>Ë „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å LÅ¡OѶ¨∞#

[~°∞QÆ∞ «∞#flѨC_»∞, J}z"Õ « ™êQÆ∞ «∞#flѨC_»∞—— Jx Z=∞Ô~˚hû HÍÅOÖ’ H˘#™êy#

xÜ«∞O «$ «fi áêÅ# QÆ∞iOz ã¨∞ÅÉèíOQÍ J~°÷=∞ÜÕ∞ºÖÏ q=iOKå_»∞.

áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ ǨωõΩ¯Å QÆ∞iOz =∂„ «"Õ∞ =∂\Ï¡_» å~°∞.

ÉÏ èŒº «Å QÆ∞iOz Ѩ\ìOK«∞HÀ~°∞ Jh q=∞~°≈ LOk. JÖψQ #HõûÖ·@¡‰õΩ, ^˘OQÆʼnõΩ

ǨωõΩ¯Å QÆ∞iOz =∂\Ï¡_» å~°∞. =∞i =∂ ǨωõΩ¯Å∂.. Jx áÈbã¨∞Å∞ „Ѩtflã¨∞ÎO\Ï~°∞.

D q=∞~°≈ʼnõΩ Hõ#fla~å<£ <åºÜ«∞Ñ~°OQÍ, ãq=~°OQÍ ["å|∞ K≥áêÊ_»∞. ''Ãã· •úOuHõOQÍ

K«∂¿ãÎ g∞~°∞ g∞ „áê äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å#∞ qxÜ≥∂yã¨∞Î<åfl~°O_ç W «~°∞Å∞ "åi „áê äŒq∞Hõ

ǨωõΩ¯Å#∞ J#∞ÉèíqOK«_®xH˜ ÉÏ èŒº « Ѩ_»∞ «∞<åfl~°#fl=∂@. JO>Ë W «~°∞ŠǨωõΩ¯Å

Ѩi~°HõΔ} g∞ ÉÏ èŒº « J=Ù «∞Ok. ǨωõΩ¯Å‰õΩ ÉÏ èŒº «Å‰õΩ =∞ 茺 ã¨O|O è•xfl W@¡

J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe—— JÖψQ ǨωõΩ¯Å∞ Z=iH˜ J<Õ „Ѩâ◊fl HõO>Ë Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ áœ~°∞ʼnõΩ

ZO Œ∞‰õΩ J<Õ „Ѩâ◊fl „Ѩ è•#"≥∞ÿOk.—— Jx JO\Ï~°∞.

K«@ì| Œú áêÅ#†Hõ#fla~å<£‰õΩ K«@ì| Œú áêÅ#Ñ@¡ ãÊ+ì"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú. K«@ì| ŒúáêÅ#

JO>Ë K«\ÏìÅ •fi~å áêÅ# HÍ Œ∞. „Ñ≤"≥O\˜"£ _ç>ˇ#¬<£ K«\ÏìÅ∞, \Ï_®, áÈ\Ï ÖÏO\˜

K«\ÏìÅ∞, Táê K«\ÏìÅ`À âßOu ÉÏ èŒº «Å#∞ HÍáê_»@O, f„="å^•xfl J}z"ÕÜ«∞_»O

~°∂Öò PѶπ ÖÏ ‰õΩ =ºuˆ~HõO. D K«\ÏìÅhfl ~å*ϺOQÆOÖ’x PiìHõÖòû 14,19,21‰õΩ

=ºuˆ~HõO. JO ÕH͉õΩO_®, xOk «∞_»∞ «#ÃÑ· P~ÀÑ≤Oz# P~ÀѨ}Å#∞, x~ÀÌ+≤ åfixfl

x~°∂Ñ≤OK«∞‰õΩ<Õ ÉÏ èŒº « LO Œx <Õ « qKå~°}Ö’ x|O èŒ#Å#∞ LOK«_»O ~°∂Öò PѶπ

ÖÏ ‰õΩ =ºuˆ~HõO. K«@ì| Œú áêÅ# JO>Ë ã¨=∞<åºÜ«∞OQÍ J~°úO KÕã¨∞HÀ"åe. =∞#

áêʼnõΩÅ∞, <åºÜ«∞ =º=ã÷Å∞ WOHÍ =Åã¨"å Œ PÖ’K«#Å #∞O_ç |Ü«∞@ Ѩ_»ÖË Œh,

~°∂Öò PѶπÖÏ ã¨O㨠ûq "åi "≥∞ Œà◊§Ö’H˜ WOH˜ áÈÖË Œx Ü«∂O„uHõOQÍ PÖ’z™êÎ~°x

q=∞i≈OKå_»∞. ~°∂Öò PѶπ ÖÏ J Õ ã≤ •úO`åÅ K«i„ «#∞, ^•x „áê ä•#º «ÔH· J<ÕHõ

"庙êÅ∞ ~åâß_»∞. ~°∂Öò PѶπ ÖÏ ã≤ •úO «O ~å*ϺkèHÍ~åxfl J Œ∞Ѩ٠KÕÜ«∞_®xH˜

L ÕÌtOK«|_çOk. K«@ìO JO ŒiH© ã¨=∂#OQÍ =iÎOKåÅh, ã¨=∞<åºÜ«∞O [~°QÍÅ<Õ

ã¨∂„`«O ‰õΩÅ„áêuѨkHõg∞^Œ U~°Ê_ç# =∞# Jã¨=∂# ã¨=∂[OÖ’ KåÖÏ

JÉèí∞º ŒÜ«∞Hõ~°"≥∞ÿ# q+Ü«∞O Jx q=i™êÎ_»∞. ~å*ϺOQÆOÖ’x qÅ∞=ʼnõΩ, P Œ~å≈ʼnõΩ

ã¨=∂[OÖ’x "åãÎ= Ѩiã≤÷ «∞Å#∞ =º=ã÷ʼnõΩ =∞ 茺 "≥·~°∞ 茺O LOk. D "≥·~°∞ 蕺Å

36 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

„Ñ ÕºHõ «#∞ J~°úO KÕã∞HÀ=_»O J=ã~°O. JÑC_Õ QÆO Œ~°QÀà◊O #∞O_ç |Ü«∞@ Ñ_» åO.

K«@ìO ÇωõΩ¯Å#∞ ~°HΔOK«_®xH, LÅ¡OѶ≤∞OK«_®xH, ¿ãfiK«Ûù W=fi_®xH x~åHõiOK«_®xH

JkèHÍ~åxfl ÃÑOK«_®xH •xÃÑ· Ñiq∞ «∞Å#∞ qkèOz, xÜ«∞O„uOK«_®xH, L Œº=∂Å#∞

J}z"ÕÜ«∞_®xH˜, JÖψQ =~°Hõ\ÏflÅ∞, J`åºKå~åÅ#∞ x~ÀkèOK«_®xH˜ ™ê èŒ#OQÍ

LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok. D ^ŒfiO^Œ"≥·Yix QÆu`å¯HõOQÍ PÖ’zOz, J=QÍǨÏ#

KÕã¨∞HÀ=_»O, ~°∂Öò PѶπ ÖÏ #∞ QÆ∞_ç¤QÍ =ºuˆ~H˜OK«_»O ãÔ~·# Ѩ Œúu HÍ Œx Hõ<åflaè~å<£

~°K«#Å #∞O_ç ≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.

HÀ~°∞ìÖ’ qÑ¡= Ü≥∂ èŒ∞_»∞HÀ~°∞ìÖÁ ˆHã¨∞ ÔQeKå#x J#_»O HõO>Ë <åºÜ«∞O [iyO Œx J#_»O ã¨||∞QÍ

LO@∞O Œx Hõ#flaè~å<£ J<Õ"å~°∞. HÀ~°∞ì =ÚO Œ∞‰õΩ=KÕÛ „Ñu Hã∞#∞ xt «OQÍ Ñije¿ãÎ

™ê=∂lHõ PiúHõ ãO|O è•Ö’¡ U~°Ê_ç# "≥·~°∞ 茺O, ÖË • Ѷ∞~°¬}‰õΩ ãO|OkèOz# áê~°≈O

LO@∞O Œx Jk f~°Hõ q"å ŒOQÍ HÀ~°∞ì =ÚO Œ∞‰õΩ =ã¨∞ÎO Œx K≥¿ÑÊ"å_»∞. „Ѩu

K«@ìO ÖË • ~°∂Öòû LxH˜Ö’H˜ ~å=\ÏxH˜ aè#fl"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ =~åæÅ =∞ 茺 Ѷ∞~°¬}

HÍ~°}O. ™ê=∂lHõ ‰õÄ~°∞Ê#∞ K«@ìO H˘O`«=~°‰õΩ fã¨∞‰õΩ=ã¨∞ÎO^Œx Hõ#flaè~å<£

Jaè„áêÜ«∞O.

HÀ~°∞ìÖ’¡ Hã∞‰õΩ ãO|OkèOz "å Œ „Ñu"å Œ#Å∞ KÕÜ«∞_®xH •xH ãO|OkèOz#

q+Ü«∂Å#∞ „â◊ ŒúQÍ K« Œ"åe. HÀ~°∞ìÖ’ "åkOKÕ „ÑuÉèí#∞ ÃÑOK«∞HÀ"åe. ãÔ~·# =ÓºÇÏO,

Z «∞ÎQÆ_»Å#∞ ZOK«∞HÀ"åe. ZÖÏO\˜ ѨiHõ~åÅ∞, <≥·Ñ¨Ù}ºO J=ã¨~°"≥∂ QÆ∞iÎOKåe.

WÖÏ HÀ~°∞ì =º=Ǩ~°O QÆ∞iOz Z<Àfl q+¨Ü«∂Å∞ ExÜ«∞~ü ÖÏÜ«∞~°¡‰õΩ K≥¿ÑÊ"å_»∞.

PÜ«∞# „Ñ è•#"≥∞ÿ# Hã∞Ö’¡ KÕã≤# ~å «ÑÓ~°fiHõ "å Œ#Å#∞ KåÖÏ qÅ∞"≥·# ã=∂Kå~åxfl,

*Ï˝<åxfl W™êÎ~Ú. J"≥∞iHÍ, WOQÆ¡O_»∞Ö’ JHõ¯_ç HÀ~°∞ìÅ∞ WzÛ# f~°∞ÊÅ#∞

L@OH˜OKÕ"å_»∞."å\˜x ¿ãHõiOz "å\˜ „áê ä•#º « QÆ∞iOz [_çʼnõΩ q=iOKÕ"å_»∞.

XHõ q èŒOQÍ [_ôʼnõΩ áê~îåÅ∞ <Õ~Ê"å_»∞. JO Œ∞ˆH PÜ«∞#O>Ë "åiH˜ Q“~°=O.

Hõ#fla~å<£ ǨωõΩ¯Å <åºÜ«∞"åkQÍ Õâ◊OÖ’x #Å∞=¸ÅʼnõΩ "≥o§ ÉÏkè «∞Å

«~°Ñ¨Ù# "åkOKå_»∞. q[Ü«∂Å∞, F@=ÚÅ∞ K«qK«∂âß~°∞. J~Ú<å PÜ«∞# ZѨC_»∂

x~åâ◊Ѩ_»ÖË Œ∞. „Ѩ*Ï <åºÜ«∞"åk ZÖÏ LO_®Ö’ PÜ«∞#‰õΩ ã¨Ê+ìOQÍ ≥Å∞ã¨∞. P~°¤~ü

H˜<åfl~Ú K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ'' The lawyers particular role in the system is to make it look

good to provide atleast the appearance of justice, as one supreme

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 37

court opinion so comdidly put it. But it is this very role assigned tothe lawyer to be particularly effictive at the present moment in astruggle to safeguard and to pressur these forms as the ruling classmoves out of fear and desperation to abondon them and destroythem. But this requires flexibility, skill and above all, understand-ing on the part of the radical lawyer. He or She must find everyapportunity to excpose, within the framework of the judicial area,itself, the extraordinaty fact that the rulers and their servants in thejudicial system, be they prosemters, judges, are turning upon theirown system, are abondoning their own started rules, designed in abygone age to embody the then revolutionary principles of fair-ness, equality, justice and liberty"

=∞# ~å+ìOÖ’ „ѨÉèí∞ «fiO qÑ¡=HÍ~°∞ÅÃÑ· ÃÑ\ì# Jxfl ˆHã¨∞Å#∞ "åkOKå_»∞.

"≥Ú Œ\’¡ K«@ìO, HÀ~°∞ìÅ∞ Ѩ@¡ qÑ¡=HÍ~°∞ʼnõΩ «$}©Hõ~°ÉèÏ=O LO_Õk. Wk ãÔ~·#

PÖ’K«# HÍ Œx Hõ#flaè~å<£ Jaè„áêÜ«∞O. J=QÍǨÏ# ֒ѨO =Å¡<Õ qÑ¡=HÍ~°∞Å∞

'HÀ~°∞ìÅ#∞ |Ç≤Ï+¯iOK«O_ç— Jx Ñ≤Å∞ÑÙ WKåÛ~°∞. P «~åfi « =∂~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞. K«i„ «Ö’

Jã=∞‡u"å Œ∞Å∞, qÑ¡=HÍ~°∞Å∞ «=∞ J*O_®#∞ =ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩáÈ=_®xH |∂~°∞"å

<åºÜ«∞ ã≤^•úO`åxfl ÉèÏ=*ÏÖÏxfl LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. ¿ãfiK«Ûù, ™êfi`«O„`åºÅ∞

(ã¨=∂# «fiO J<Õ ÉèÏ=#Å∞ |∂~°∞˚"å qÑ¡=O #∞O_ç =ÚO Œ∞‰õΩ =KåÛ~Ú. "å\˜x

Qͺ~°O\© KÕÜ«∞_®xH˜ ~å*ϺOQÆO ^•fi~å áêʼnõΩÅ∞ „Ѩ[ʼnõΩ "åQÍú#O KÕâß~°∞. HÍx

qÑ¡=OÖ’ "å\˜x "å~°∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞~°∞. P Œ~å≈ʼnõΩ, PK«~°}‰õΩ =∞ 茺 "≥·~°∞ 茺O

LO@∞Ok. |∂~°∞"å <åºÜ«∞ ã≤ •úO «O •x ÉèÏ=*ÏÅO`À<Õ ~å*ϺkèHÍ~åxfl, ~å*ϺOQÆ

Ü«∞O„`åxfl „ѨtflOK«=K«∞Û. D Œ$+≤ì À<Õ Õâ◊ „ѨÉèí∞ «fiO "≥∂Ñ≤# ‰õΩ„@, ~å[„^ÀǨÏO

ˆHã¨∞Å#∞ HÀ~°∞ìÖ’¡ „ѨtflOK«=K«∞Û. qÑ¡=HÍ~°∞Å ˆHã¨∞Å#∞ "åkOK«=K«∞Û. *·à◊§ #∞O_ç

q_çÑ≤OK«=K«∞Û. <åºÜ«∞ ã≤ •úO`åÅ#∞ HÀ~°∞ìÖ’ =ӺǨ «‡HõOQÍ LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û.

D ^Œ$HõÊ^ä ŒOÖ’<Õ Hõ#flaè~å<£ qѨ¡=HÍ~°∞Å#∞ ZO`À =∞Okx *ˇ·Å∞ #∞O_ç

q_çÑ≤OK«QÆeQÍ_»∞. PÜ«∞# =∂@Ö’¡<Õ ''„Ѩu x~íƒùO èŒO q+¨Ü«∞OÖ’#∞ Wq∞_çL#fl

K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å#∞ ÖË=<≥ «Î_»O <å Ѩx Jk J~Ú Õ

H˘\˜ì"ÕÜ«∞|_Õk. f~°∞Ê Ñ¶¨ÙÖò ɡOzH˜ Ô~Ѷ¨~ü KÕÜ«∞|_Õk. ÃÑ^ŒÌQÍ q[Ü«∞O

™êkèOzOk Ug∞ ÖË Œ∞. QÍx, ~å*ϺOQÆO QÆ∞iOz „áê äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å QÆ∞iOz K«~°Û#∞

<åºÜ«∞™ê÷<åÖ’¡ Z_» ≥QƉõΩO_® ™êyOK«_»O ™ê 茺"≥∞ÿOk—— HÀ~°∞ìÅ∞ Jxfl ã¨=∞㨺ʼnõΩ

38 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

Ѩiëê¯~°O K«∂ѨÖË=Ù. "å\˜H˜ J<ÕHõ Ѩiq∞ «∞Å∞ L<åfl~Ú. JO Œ∞ÔH HÀ~°∞ìÅ#∞ áÈ~å@

HO„^•Å∞QÍ =∞ÅK«∞HÀ=_»O, ÉÏkè «∞ʼnõΩ <åºÜ«∞O KÕÜ«∞_»O „Ñ*Ï <åºÜ«∞"åk Hõ~°Î=ºOQÍ

LO@∞O Œx Hõ#fla~å<£ PK«~°} ≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. HÍh ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ ÉÏkè «∞Å «~°Ñ¨Ù#

"åkOKåÅx HÀi Õ PÜ«∞# c~°∞¯ Ѩ_Õ"å_»∞. lÖÏ¡ HÀ~°∞ìÖ’¡ ‰õÄ_® „Ѩܫ∞uflOKåÅx

ã¨ÅǨ WKÕÛ"å_»∞. lÖÏ¡Ö’ Ǩ˙º=∞<£ Ô~ ·\òû HÀ~°∞ ìÖ’ ˆHã¨∞Å∞ "ÕÜ«∞O_»x

ÑÙ~°=∂~ÚOKÕ"å_»∞. ZO Œ∞HõO>Ë HÀ~°∞ìÅ Ñiq∞ «∞Å∞ ‰õÄ_® PÜ«∞#‰õΩ ãÊ+ìOQÍ ≥Å∞ã∞.

"å\˜x =ӺǨ`«‡HõOQÍ LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ"åÅ<Õ"å_»∞. 'hÖÏQÆ h`«~åfi`« HÀ~°∞ìÖ’¡

ѨxKÕÜ«∞_®xH˜ Z=~°∞<åfl~°x, h "å~°ã¨ åfixfl Z=~°∞ Jx J_çy Õ Z=~°∞ ÖË~°x

ã¨=∂ è•#O WѨC_»∞#fl Ü«Ú=<åºÜ«∞"å Œ∞ʼnõΩ x| Œú « ÖË Œ∞. „á⁄ÃѶ+¨#Öò ZkäH±û Ѩ@¡

Ѩ\ìOѨ٠ÖË Œ∞ J<Õ"å~°∞. HÍh Wk ѨÓiÎQÍ x[O HÍ ŒxÑ≤ã¨∞ÎOk. PÜ«∞# ŒQÆæ~°

ExÜ«∞~üQÍ Ñ¨xKÕÜ«∂Åx KåÖÏ=∞OkH˜ Pâ◊ LO_Õk. PÜ«∞# ÃÑ\ì# „Ѩ=∂}ÏʼnõΩ

"å~°∞ `«@∞ìHÀÖËHõáÈ=K«∞ÛHÍx Kåi„`«Hõ J=ã¨~åxfl ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x F~°∞Ê`À

B^•~°ºO`À H˘O «=∞Ok „Ѩ*Ï <åºÜ«∞"å Œ∞Å∞QÍ fiÛk ÕÌ J=HÍâ◊O LO_Õk. K«i„ «

U HÍÖÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# <åÜ«∞‰õΩÅ#∞, HÍ~°ºHõ~°ÎÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩO@∞Ok. Hõ#fla~å<£

ÉÏkè`«∞Å J=ã¨~åxfl fiÛ J=∞~°∞_»Ü«∂º_»∞. PÜ«∞# Pâ◊Ü«∂Å#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ

fã¨∞‰õΩáÈÜÕ∞ «~°O ‰õÄ_® Z Œ∞QÆ «∞ LOk. gix „áÈ «ûÇ≤ÏOK«_»O, ã¨Ç¨ÏHõiOK«_»O

^•fi~å Hõ#fla~å<£ Pâ◊Ü«∂Å#∞ PK«~°}Ö’ =ÚO Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈ"åe.

– „á⁄II Zãπ. âı+¨Ü«∞º„Ѩ*Ï¿ãfiK«Ûù, [#=i, 2011

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü „ѨK«∞iã¨∞Î#fl =∞x+≤, <≥QÆ_»∞Ö’

JK«Û=Ù «∞#fl ~°K«#ÅÖ’ =ºHõÎ"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂Åxfl\˜ À

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü ã¨Oáê Œ‰õΩʼnõΩ UH©ÉèÏ=O

LO_»#=ã¨~°O ÖË Œ∞. ≥ÅOQÍ} L Œº=∂xH˜ T «O

WKÕÛ@@∞=O\˜ Jaè„áêÜ«∂Å#∞, "庙êÅ#∞

„Ѩ[Å =ÚO Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ"≥à◊§_»O =∂„ «"Õ∞

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü «# ÉÏ èŒº «QÍ fã¨∞‰õΩOk.

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 39

K«∞@ìѨ٠K«∂ѨÙQÍ _çÃãO|~ü Ô~O_À "å~°OÖ’ ã≤\©H˜ "≥àϧ. 'Hõ#fla~å<£#∞

HõÅ=‰õΩO_® "≥à◊§‰õΩ. «ÑʉõΩO_® HõÅ∞=Ù. KåÖÏ ãO`À+Ñ_» å_»∞— J<åfl_»∞ =~°=~°~å=Ù.

'g∞~°∞ "≥o§ L#flO «¿ãѨ٠LÖÏ¡ã¨OQÍ QÆ_»Ñ¨O_ç. =∞s Z‰õΩ¯=¿ãѨ٠LO_»HõO_ç— J#flk

FÖÏæ. "åi ŒÌi Ç≤Ï « =K«<åÅ∞ =∞#ã¨∞Ö’ LOK«∞‰õΩx _çÃãO|~ü 9= Õn# PÜ«∞xfl

Hõeâß. Jg, Wg =∂\Ï¡_Õã¨∞‰õΩ<åfl. |∞QÆæg∞ Œ =Ú Œ∞ÌÃÑ@∞ì‰õΩx u~°∞QÆ∞=ÚYO Ѩ\Ïì#∞.

=∞Oz Ѩx KÕâß=Ok =ã¨O «ÅHΔ ‡.

=∂ W ŒÌi =∞ 茺 'g∞~°∂, QÍ~°∂— ÖË=Ù '#∞=Ùfi— , '#∞=Ùfi— J#∞‰õΩ<Õ"åà◊§O. `å#∞

'K«Å™êx— J<Õ"å_»∞. <Õ#∞ 'Hõ<åfl— Jx Ñ≤eKÕ"å_çx. =∂k <åÅ∞QÆ∞ ŒâßÉÏúÅ"≥∞ÿ„u.

'60Å «~°∞"å « ~åq ã∞Éσ~å=Ù Ñ‘¡_»~°∞ QÍi`À Hõeã≤ ÑxKÕâß_»∞ Hõ<åfl. D ã∞Éσ~å=Ù

QÍik Hõ$ëê‚ lÖÏ¡. L=∞‡_ç Hõ=¸ºxã¨∞ì L Œº=∞ <ÕѨ 䌺O <åÖÏQÍ<Õ. JѨC_»Ñ¨C_»∞ D

~åq ã¨∞Éσ~å=ÙQÍi *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞ <≥=∞ˆ~ã¨∞‰õΩ<Õ"åà◊§O. ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ q~°ã¨O «~°∞"å «

=∂ J#∞|O èŒO |ÅѨ_çOk. =∂ ˆHã¨∞Åhfl PÜ«∞<Õ KÕ¿ã"å~°∞. PÜ«∞#H˜ "Õ∞"Õ∞<å_»∞

Ug∞ W=fiÖË Œ∞. =∞x+≤x „¿Ñq∞Oz, P Œ∞‰õΩ<Õ ã¨fiÉèÏ=O Hõ<åflÖ’ ѨÓ~åQÍ LOk.

Z Œ∞\˜ "åi W|ƒO Œ∞Å∞, WHõ @∞¡ Ѩ\ìOK«∞‰õΩ<Õ ã¨fiÉèÏ=O PÜ«∞#Ö’ xO_»∞QÍ LOk.

ÉÏÅQÀáêÖò Éèí„ Œ « QÆ∞iOz, =~°=~°~å=Ù HΔ=∞O QÆ∞iOz «Ñ≤OzáÈÜÕ∞"å_»∞. XHõ™êi

= ŒÌ#fl q#‰õΩO_® „jH͉õΩà◊O „Ѩܫ∂}O Hõ\Ïì_»∞ ÉÏÅQÀáêÖò. "≥O@<Õ <å‰õΩ á¶È<£

KÕâß_»∞. H˘ «ÎQÆ∂_≥OÖ’ ÉÏÅQÀáêÖò g∞ Œ 'ǨÏ`åºKå~°O— [iy#ѨC_»∞ Hõ<åfl ZO «

HõÅ=~°Ñ¨_®¤_À =∂‰õΩ ≥Å∞ã¨∞. JѨC_»∞‰õÄ_® ÉÏÅQÀáêÖò aÑ≤ <å~°‡ÖòQÍ LO ŒO>Ë

J`«xH˜ JÖψQ LO@∞Ok. HÍx =∞#H˜ =∂„`«O P^Œ∞~åú`À ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk— Jx

ZuÎá⁄_çKå_»∞.

JÖψQ =~°=~°~å=Ù XO@iQÍ *·Ö’¡ L#flѨC_»∞ Hõ<åfl ZO « «Ñ≤OzáÈÜÕ∞"å_À

«Å∞K«∞‰õΩO>Ë QÆ∞O_≥ |~°∞"≥‰õΩ¯ «∞Ok. P Hã¨∞Ö’ <Õ#∞ =Ú^•Ì~Úx HÍHõáÈ~Ú<å „Ñ¨u

"å~Ú^•H «ÑÊxãiQÍ qâßY #∞Oz =KÕÛ"å_çx. HÀ~°∞ìÖ’ Hõ<åfl Hõe¿ã"å_»∞. XHõ™êi

'™êÜ«∞O„ «O =∂ WO\˜H˜ ~å. =∞#O =∂\Ï¡_»∞HÀ"åe— Jx ѨÙ~°=∂~ÚOKå_»∞. ~å„u

=∞#O^Œi =∞x+≤

40 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

HÍãÎ, PÅ㨺OQÍ "≥àϧ. u\ì# u@∞ì u@ì‰õΩO_® ##∞fl Œ∞eÑ≤ áêˆ~âß_»∞. JO`å

XO@iQÍ Xke"Õâß#x Hõ<åfl P„QÆǨÏO. Hõà‹§ Œ∞@ <Õ<Õ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl#∞ QÆ#Hõ ##∞fl

Hõ_çyáêˆ~âß_»∞. <Õ#∞ HÀѨyOK«∞HÀÖË Œ∞ W#∞=∞O « ‰õÄ_®. ã¨O™ê÷ Ѩ~°OQÍ «Ñ¨CÅ∞

[iy#O « ÕeQÍæ "å\˜ k Œ∞ÌÉÏ@∞ [~°QÆ Œ∞.

JѨC_»Ñ¨C_»∂ =∂ =∞ 茺# ã≤ •úO « K«~°ÛÅ∞ f„=OQÍ [~°∞QÆ∞ «∂ LO_Õq.

L Œº=∞OÖ’x X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞ =∞=∞‡efl ÉÏQÍ HõÅ=~°ÃÑ>Ëìq. ~å*ϺOQÆO Ѩ\Ï¡, K«\ÏìÅ

Ѩ@¡, HÀ~°∞ìŠѨ\Ï¡ <≥y\˜"£ "≥·Yi ã¨=∞~°úhÜ«∞O HÍ Œx QÆ\ìQÍ "åkOKÕ"å_»∞.

Z‰õΩ¯=QÍ XHõ "å Œ# KÕã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. ' ≥Å¡"å_»∞ F â◊ å|úO áê@∞ =∞# <≥uÎ<≥H˜

`˘H˜ # =∂@ x["Õ∞. J~Ú<å W"åà◊ =∞#‰õΩ ŒH˜ # H˘kÌáê\˜ ǨωõΩ¯ J~Ú<å "åà◊§

K«Å"Õ. "å\˜HÀã¨O WOQÍ¡O_»∞ „Ѩ[Å∞ H˘<Õflà◊§áê@∞ xifi~å=∞OQÍ<Õ áÈ~å_®~°∞. Jq

=∞#HõO^•~Ú. =∂QÍfl HÍ~åì (1215) ZÖÏ =∞~°=QÆÅO— Jx á⁄OyáÈÜÕ∞"å_»∞.

=∂i¯ûã¨∞ ì ã≤^•úO`«O QÆ∞iOp L^Œº=∞ P@∞áÈ@¡ QÆ∞iOz f„=™ê÷~ÚÖ’<Õ

K«iÛOK«∞‰õΩ<Õ"åà◊§O. L Œº=∂xfl áêl\"£QÍ<Õ K«∂¿ã"å_»∞. H˘xfl q=∞~°≈Å∞ L#flÑÊ\H©

JÖψQ J=∞~°∞ŠѨ@¡ KåÖÏ „¿Ñ=∂aè=∂<åÅ∞O_Õq.

XH˘¯Hõ _»∞ Hõ#∞=∞~°∞QÆ~ÚáÈ «∞<åfl~°∞. "åi rq « qÅ∞=Å∞ ã¨O «iOK«∞H˘x

HÍáê_»∞‰õΩx Ѩi+¨ iOK«∞‰õΩx =ÚO Œ∞‰õΩ ™êQÆ_»"Õ∞ Hõ<åflH˜ ãÔ~·# x"åo.

– K«Å™êx „Ѩ™ê £PO„ èŒ*’ºu, 14.01.2011

K G Kannabiran speaking at the Independent Peoples’ Tribunal on theAtrocities Committed against Minorities in the Name Of Fighting Terrorism”,

(Hyderabad, 22-24 August 2008).[TCN photo]

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 41

ÔH l Hõ#fla~å<£ ÅHõΔÖÏk=∞Ok „Ѩ[Å „¿Ñ=∞#∂, Jaè=∂<åhfl K«∂~°Q˘#fl

x["≥∞ÿ# „Ѩ[Å =∞x+≤. P èŒ∞xHõ ≥Å∞QÆ∞ ™ê=∂lHõ rq «OÖ’ „Ѩ[Å =∞x+≤ J<Õ

qâı+¨}ÏxH˜ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ ã¨iáÈÜÕ∞ Ju H˘kÌ=∞OkÖ’ PÜ«∞# XHõ~°∞. <åÅ∞QÆ∞

ŒâßÉÏúʼnõΩ ÃÑ·QÍ PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’QÍh, Õâ◊"åºÑÎOQÍ QÍx „áê äŒq∞Hõ ÇωõΩ¯Å∞ HÀÖ’Ê~Ú#

„Ѩu=∞x+‘, JkèHÍ~°O KÕuÖ’, áÈbã¨∞Å KÕuÖ’ ^Ò~°<åºxH˜ QÆ∞~°~Ú# „Ѩu =∞x+‘

PÜ«∞##∞ «ÅK«∞‰õΩx LO\Ï~°∞.PÜ«∞# ã¨Ç¨Ü«∞O HÀi LO\Ï~°∞. <åºÜ«∞"åkQÍ#∂,

L Œº=∞ HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ#∂, =∞Oz =∞x+≤QÍ#∂ PÜ«∞# JOkOz# ã¨Ç¨Ü«∞O á⁄Ok

LO\Ï~°∞. Z#Éè· Ô~O_»∞ ã¨O= «û~åÅ ã¨OѨ#fl"≥∞ÿ#, ™ê~°÷Hõ"≥∞ÿ# xO_»∞ rq «OÖ’ J~°"≥·

ã¨O=`«û~åʼnõΩ ÃÑ·QÍ PÜ«∞# „Ѩ*Ï L^Œº=∂ÅÖ’, „Ѩ[ŠǨωõΩ¯Å Ñ¨i~°HõΔ}Ö’,

„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=Å#∞ ÃÑOá⁄OkOKÕ Hõ$+≤Ö’ x~°O`«~°O áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.

ã¨=∂[OÖ’ J}QÍi#, J}z"Õ «‰õΩ QÆ∞~°=Ù «∞#fl, áÈ~å_»∞ «∞#fl „Ѩ[ʼnõÄ, =~åæʼnõÄ

JÖÏ ÃÑ ŒÌk‰õΩ¯QÍ xÅ|_ç# Hõ#fla~å<£ 2010 _çÃãO|~ü 30# «∞kâßfi㨠q_çKå~°∞.

≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂*ÏxH©, áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∂xH©, "≥Ú «ÎOQÍ ÉèÏ~° « Ñ‘_ç « „Ѩ*Ï

L Œº=∂ʼnõÄ Hõ#fla~å<£ JOkOz# HÍ#∞HõÅ∞ Jáê~°"≥∞ÿ#q, J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#q. PO„ èŒ„Ñ Õâò

áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ∂xH˜ J «ºO « H©ÅHõ"≥∞ÿ#, x~°ƒO èŒ Éèíi «"≥∞ÿ# HÍÅOÖ’ PÜ«∞#

1978 #∞Oz 1993 ^•HÍ Ñ¨k¿ÇÏ#∞ ã¨O= «û~åÅáê@∞ J 茺‰õΔΩ_çQÍ ~å¢+ìOÖ’#∂,

Õâ◊OÖ’#∂ „>Ë_£ Ü« xÜ«∞#¡, L^ÀºQÆ∞Å, Œo «∞Å, Pk"åã¨∞Å, =∞ « "≥∞ÿ<åi\©Å,

*Ïu q=ÚHÎ áÈ~å\ÏÅ, qÑ¡"À Œº=∂ŠǨωõΩ¯Å#∞ Ѩi~°HΔOKÕ =O ŒÖÏk ˆHã¨∞ÅÖ’

1960Å =∞ 茺#∞Op ‰õÄ_» PÜ«∞# «# <åºÜ«∞âß„ãÎ <≥·Ñ¨Ù}Ϻxfl, "å Œ<å Ѩ\˜=∞#∞

JO Œ*Ëã¨∂Î =KåÛ~°∞. #HõûÖ·\ò <åºÜ«∞"åkQÍ ¿Ñ~°∞ ≥K«∞Û‰õΩ<ÕO «QÍ #HõûÖ·@¡ ˆHã¨∞Å∞

"åkOK«_»O =∂„`«"Õ∞ HÍHõ, #HõûÖˇ·@¡g∞^Œ ™êy#, ™êQÆ∞`«∞#fl x~°ƒO^èŒHÍO_»#∞

ZkiOK«_»OÖ’, „ѨѨOK«O Œ$+≤ìH˜ Õ=_»OÖ’ PÜ«∞# J##º ™ê 茺"≥∞ÿ# Hõ$+≤ KÕâß~°∞.

_»[#¡H˘nÌ |∂@HõѨ٠Z<£H“O@~ü Ѷ∞@#Å g∞ Œ x[x~åú~°} |$O^•ÅÖ’ áêÖÁæx

Z<£H“O@~ü Hõ@∞ìHõ äŒÅ |∂@Hõ åfixfl |Ç≤Ï~°æ «O KÕâß~°∞. `å~°∞¯O_Õ Hõq∞\©, [ã≤ìãπ

x["≥∞ÿ# „Ѩ[Å =∞x+≤ Hõ#fla~å<£

42 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

ÉèÏ~°æ"å Hõq∞+¨<£, *ÏfÜ«∞ =∂#=ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ¨∞O, "≥∞[ã‘ìiÜ«∞Öò qKå~°}Å∞,

<åºÜ«∞qKå~°}Å∞, lÖÏ¡ HÀ~°∞ìÅ∞, ~å„ëêìÅ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÅ∞, ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì – „Ñu <åºÜ«∞"ÕkHõ

g∞^• PÜ«∞# Z<£H“O@~ü Ç¨Ï «ºÅ ˆHã¨∞Å∞ "åkOKå~°∞. „Ѩu Z<£H“O@~ü Ѷ∞@##∂

ÇÏ «ºHã∞QÍ #"≥∂ Œ∞ KÕÜ«∂Åx, P «‡~°HõΔ}Ï~°ú"Õ∞ HÍÅ∞ÊÅ∞ [iáê=∞x ~°∞A=Ù KÕã∞‰õΩ<Õ

ÉÏ èŒº « áÈbã¨∞Å Õ#x ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∞Ê ~å=_®xH˜ „Ѩ è•# Hõ$+≤ Hõ#fla~å<£ Õ. Z<Àfl

ÖÏHõÑπ =∞~°}ÏÅ Hã¨∞Å#∞ ‰õÄ_» PÜ«∞# KÕѨ\ì, áÈbã¨∞Å Œ∞~å‡~åæhfl „Ѩ[Å Œ$+≤ìH˜

≥KåÛ~°∞. „Ѩ[Åg∞ Œ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞, áÈbã¨∞Å∞, áêÅHõ=~åæÅ∞, PkèѨ «º â◊‰õΩÎÅ∞ KÕ¿ã

„Ѩu J„Hõ=∂xfl, Ò~°<åºxfl „ѨtflOKå~°∞. „a\˜+π =Åã¨"å Œ áêʼnõΩÅ∞ «Ü«∂~°∞ KÕã≤#

K«\ÏìÅ#∞1947 «~åfi «, =∞s =ÚYºOQÍ 1950 ~å*ϺOQÆO «~åfi « Ü«∞ ä• « äŒOQÍ

"å_»∞HÀ=_»O J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ=∞x, „Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ=∞x PÜ«∞# "åkOKÕ"å~°∞. „ѨÉèí∞ «fi

=ºu~‰õΩÅO Œih ‰õΩ„@^•~°∞Å∞QÍ, ~å[„^ÀÇïÅ∞QÍ Jaè=i‚OKÕ =Åã"å Œ ~å[º Ç≤ÏO™ê

q è•#O WOHÍ<å WHõÃÑ· K≥Å¡ Œ∞ Jx PÜ«∞# „ÑuKÀ\Ï ZÅ∞ÔQ`åÎ~°∞. ÉèÏ~° « ~å*ϺOQÆO

ˆH=ÅO ѨÙãÎHõO HÍ Œh, Jk ÉèÏ~° « „Ѩ[Å∞ ™êyOz# =Åã¨"å Œ =ºuˆ~Hõ L Œº=∞

PHÍOHõΔŠѶe «=∞h PÜ«∞# J<Õ"å~°∞. P PHÍOHõΔÅ∞ „Ñ"ÕtHõÖ’, „áê äŒq∞Hõ ÇωõΩ¯ÅÖ’,

P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’ L<åflÜ«∞h "å\x HÍáê_»x „ÑÉèí∞`åfiÅÃÑ· u~°QÆ|_Õ ÇωõΩ¯ „áê äŒq∞Hõ

ǨωõΩ¯Å#∂, P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∂ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ J=∞Å∞ [~°áêÅh, K«@ì| ŒÌáêÅ##∞

<≥ÅH˘ÖÏÊÅh, UXHõ iH©, =ÚYºOQÍ JkèHÍ~°OÖ’ L#fl"åiH, tHΔÍf « Ç≤ÏO™ê „Ñ=$uÎH

J=HÍâ◊O ÖˉõΩO_® KÕÜ«∂Åh, „ѨÉèí∞ «fi q è•<åÅ#∞ q=∞i≈OKÕ, ZkiOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯

„Ñ[ʼnõΩ L#fl Œx QÆ∞iÎOz Q“~°qOKåÅh, =ºHÎQÆ « „Ñ=~°Î#Ö’ „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=Å#∞

áê\˜OKåÅx PÜ«∞# rq`åO «O =∂\Ï¡_®~°∞., "åkOKå~°∞, ~åâß~°∞, JHõΔ~åÖÏ P

qÅ∞=Å#∞ áê\˜ã¨∂Î rqOKå~°∞.

Hõ#fla~å<£ rq «O KåÅ "≥·q 茺Éèíi «"≥∞ÿ#k. Z<≥fl<Àfl ~°OQÍÅ rq`å#∞Éèí"åÅ∞

HõÅQÆeã≤#k. =∞ 茺 «~°QÆu „ÉÏǨχ} ‰õΩ@∞O|OÖ’ ѨÙ\ ì, «e¡ áÈ+¨}Ö’ ¿Ñ ŒiHõO

J#∞ÉèíqOK«=Åã≤ =zÛ, z#fl<å@<Õ ‰õΩÖÏKå~åÅѨ@¡ U=yOѨ٠Hõey, ™ê=∂lHõ

<åºÜ«∞ PHÍOHõΔÅ#∞ PHõoOѨ٠KÕã¨∞‰õΩ#fl =ºHÎQÍ PÜ«∞# rq «OÖ’ áê\˜Oz# KåÅ

qÅ∞=ʼnõΩ Ñ¨Ù<åk ÉÏź, H“=∂~° ^Œâ◊ÅÖ’<Õ Ñ¨_çOk. K«^Œ∞=iQÍ, ~°K«~Ú`«QÍ,

"ÕÖÏk=∞Ok ÔH·¡O@¡‰õΩ <åºÜ«∞ã¨Ç¨Ü«∞O JOkOz# <åºÜ«∞"åkQÍ, _»[#∞‰õΩÃÑ·QÍ

<åºÜ«∞"å Œ∞ʼnõΩ <Õ~°∞QÍ#∂, H˘xfl _»[#¡ <åºÜ«∞"å Œ∞ʼnõΩ Ñ¨~ÀHõΔOQÍ#∂ ã‘xÜ«∞~üQÍ,

áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∞HÍ~°∞_çQÍ, =HõÎQÍ, JkèHÍ~åxfl „ѨuѶ∞\˜Oz# ™êǨÏã≤QÍ, „Ѩ*Ï

L Œº=∂Å ãÇÏK«~°∞_çQÍ, åufiHõ™ê÷~ÚÖ’ =∂i¯ûã∞ìQÍ, „Ñu J„Ñ*Ï™êfiq∞Hõ „Ñ=~°Î##∂

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 43

q=∞i≈Oz#"å_çQÍ PÜ«∞#Ö’ Zxfl HÀ}ÏÅ, á⁄~°Å qâßÅ"≥∞ÿ# rq «O L#fl ŒO>Ë,

P q™êÎ~°"≥∞ÿ# rq`åxfl XHõ "åºã¨OÖ’ Ѩ@∞ìHÀ=_»O ™ê 茺O HÍ Œ∞. x*ÏxH˜ 500

¿ÑlÅ∞ ™êy# PÜ«∞# P «‡Hõ ä• «‡Hõ ™ê=∂lHõ z„ «O '24 QÆO@Å∞— QÍx, PÜ«∞#

WOw¡+¨μ "åºã¨ ã¨OHõÅ#O '"Õ*ˇãπ PѶπ WOѨٺx\©— QÍx, PÜ«∞# rq «OÖ’ Ѩ À

=O «∞#∞ ‰õÄ_» Ѩ@∞ìHÀÖËHõáÈÜ«∂~Ú. XHõ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë PÜ«∞# rq «O

1960Å «~åfi « ™ê=∂lHõ K«i„ «Hõ Œ~°Ê}O. ≥Å∞QÆ∞ã‘=∞Ö’ "≥Ú «ÎOQÍ#∂, Õâ◊"åºÑÎOQÍ

„Ѩ*Ï L Œº=∂Å q+¨Ü«∞OÖ’#∂ ™êy# ™ê=∂lHõ Ѩi}Ï=∂Åxfl\˜H© PÜ«∞# ™êHΔ,

ÉèÏQÆ™êfiq∞, q=∞~°≈‰õΩ_»∞.

1929 #=O|~ ü 9# =∞^ è Œ ∞ Ô~ ·Ö’ [x‡Oz# H õ#fla~å< £ ÉÏźO

ã≤H˜O^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’#∂, áê~î°âßÅ q^Œº ã≤H˜O^Œ~åÉÏ^Œ∞, <≥Å∂¡~°∞Ö’#∂ QÆ_çKå~Ú.

WO@s‡WÜ«∞\ò, a Z (P#~üû), ZÖò ZÖò a =∞„^•ã¨∞Ö’ K« Œ∞=Ù‰õΩ<åfl~°∞. =∞„^•ã¨∞

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ 1954 z=iÖ’ <åºÜ«∞"å Œ =$uÎÖ’ „Ѩ"ÕtOz 1960Ö’ ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ ‰õΩ

=∂~å~°∞. z#fl<å\˜ „ѨÉèÏ"åÅ =Å¡, ™È Œ~°∞e ŒÌ~°∂ Hõ=¸ºxã¨∞ì ~å[H©Ü«∂Ö’¡, „>Ë_£

Ü« xÜ«∞<£ HÍ~°ºHõÖÏáêÅÖ’ LO_»_»O=Å¡ PÜ«∞# ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞ <åºÜ«∞"å Œ rq «O

HÍi‡Hõ=~°æѨ٠ˆHã¨∞Å`À, ã≤OQÆ~}˜ ÉÁQÆ∞æQÆx HÍi‡‰õΩÅ ˆHã¨∞Å`À „áê~°OÉèí=∞~ÚOk.

ÉèÏ~° «–K≥·<å Ü«Ú Œú ã=∞Ü«∞OÖ’ K≥·<å#∞ ã=∞iúOKå~°<Õ P~ÀÑ}`À 1964Ö’ Hõ=¸ºxã∞ì

áêsì <åÜ«∞‰õΩÅÖ’ H˘O Œix JÔ~ã¨∞ì KÕã≤#ѨC_»∞ áœ~°∞ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ∞O U~åÊ@∞

KÕÜ«∞_®xH˜ [iy# „Ѩܫ∞`åflÅÖ’ Hõ#fla~å<£ ÉèÏQÆ=∞Ü«∂º~°∞. HÍx H˘kÌHÍÖÏxˆH

ÉèÏ~° « Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìÖ’ peHõ ~å=_»O`À Jã¨Å∞ P „Ѩܫ∞`åflÖË PyáÈÜ«∂~Ú.

«~åfi « 1969–70ÅÖ’ #HõûŃs ѨO ä•Ö’ ™êQÆ∞ «∞#fl „jH͉õΩà◊ yi[<À Œº=∞OÃÑ·

ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# J}z"Õ «, Z<£H“O@~°∞¡, JÔ~ã¨∞ìÅ∞, z„ «Ç≤ÏOã¨Å∞ "≥Ú ŒÅ~Ú#ѨC_»∞,

"≥OѨ\ÏѨ٠ã¨`«º<å~åÜ«∞, PkÉèí@¡ ÔH·ÖÏã¨O`À ã¨Ç¨ „jH͉õΩà◊O qѨ¡=HÍ~°∞Åg∞^Œ

áê~°fifѨÙ~°O ‰õΩ„@ˆHã¨∞, «i"≥∞Å <åyÔ~_ç¤, Õ=ÙÅѨe¡ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù «k «~°∞ÅÃÑ·

ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞ ‰õΩ„@Hã∞, „áê~°OÉèí=∞~Ú#ÑC_»∞ ~åR"åºÑÎOQÍ U~°Ê_ç# _çÃѶ<£û Hõq∞\©Å

„Ѩܫ∞`åflÅÖ’ PÜ«∞# ÉèÏQÆ=∞Ü«∂º~°∞.

P „Hõ=∞OÖ’<Õ PÜ«∞<Õ K≥ѨC‰õΩ#fl@∞ì PÜ«∞##∞ qÑ¡"À Œº=∞O "≥·Ñ¨Ù #_çÑ≤Oz#q

qѨ¡= ™êÇ≤Ï`«ºO g∞^Œ, qѨ¡= ™êÇ≤Ï`«ºHÍ~°∞Åg∞^Œ =zÛ# Ô~O_»∞ ˆHã¨∞Å∞. qѨ¡=

~°K«~Ú «Å ã¨OѶ∞O U~°Ê_ç# ~ÀA# (4 EÖ· 1970) "≥Å∞=_ç# =∂~üÛ, q~°ã¨O

"≥Ú Œ\˜ =∞Ǩã¨ÉèíÅ ã¨O Œ~°ƒùOQÍ (9–10 JHÀì|~ü 1970) "≥Å∞=_ç# ~°≠O~°≠, ÖË

Hõq`å ã¨OHõÅ<åÅ#∞ „ѨÉèí∞ «fiO x¿+kèOz#ѨC_»∞, Hõ#fla~å<£ =∂~üÛ, ÖË Å x¿+ è•xfl

44 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

ã¨"åÖò KÕã¨∂Î "åkOKå~°∞. ~åR ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì =∂~üÛ ÃÑ· x¿+ è•xfl P"≥∂kã¨∂Î, ÖË ÃÑ·

x¿+ è•xfl H˘\ì"Õã≤Ok. JO «‰õΩ =ÚO Õ q~°ã¨O <åÜ«∞‰õΩÅ∞ *ÏfiÖÏ=Úv, xdÖËâ◊fi~ü,

K≥~°|O_»~åAÅ#∞ „Ñ≤"≥O\˜"£ _ç>ˇ#¬<£ K«@ìO H˜O Œ x~°ƒùOkOKå~°∞. Hõ#fla~å<£ ŒQÆæ~°

JѨC_»∞ ExÜ«∞~üQÍ Ñ¨xKÕã¨∞ÎO_ç# XHõ <åºÜ«∞"åkH˜ *ÏfiÖÏ=Úd |O èŒ∞=Ù HÍ=_»O

=Å¡ P Hã¨∞ Hõ#fla~å<£ KÕѨ\Ïì~°∞. Jã¨Å∞ „Ñ≤"≥O\˜"£ _ç>ˇ#¬<£ K«@ìO ÉèÏ~° « ~å*ϺOQÆ

ã¨∂ÊùiÎH˜ q~°∞^Œú=∞x, JO^Œ∞=Å¡ ^•xH˜O^Œ Z=ih x~°ƒùOkOK«_®xH˜ gÅ∞ÖË^Œx

Hõ#fla~å<£ "åkOKå~°∞. P "å Œ#ŠѶe «OQÍ [ã≤ìãπ z#flÑ¨Ê Ô~_ç¤, [ã≤ìãπ Z._ç.q.

Ô~_ç¤ '~å[H©Ü«∞ qâßfi™êÅ∞ Hõey L#flO^Œ∞‰õΩ, Jq „ѨHõ\˜Oz#O^Œ∞‰õΩ Z=ih

x~°ƒùOkOK«_®xH˜ gÅ∞ ÖË Œ∞— Jx ã¨∞„Ѩã≤ Œú"≥∞ÿ# f~°∞Ê WKåÛ~°∞. Jã¨Å∞ D "å Œ#Å

=Å¡ Ñ≤._ç. K«@ìO ~° ŒÌ~ÚáÈ=Åã≤ =zÛOk. P «~åfi « =~°∞ã¨Ö’ =zÛ# Jxfl Œ=∞#

K«\ÏìʼnõÄ – JO «~°OyHõ Éèí„ Œ å K«@ìO, *ÏfÜ«∞ Éèí„ Œ å K«@ìO, >ˇ„~°iãπì JO_£

_ç„ã¨Ñ≤ì"£ PHìq\©ãπ („Ñ≤"≥#û<£) Ü«∂H±ì (\Ï_®), „Ñ≤"≥#¬<£ PѶπ >ˇ„~°i[O Ü«∂H±ì (áÈ\Ï),

J<£ ÖÏѶÙÖò Ü«∂Hìq\©ãπ „Ñ≤"≥#¬<£ Ü«∂H±ì (Táê), HõÖ’¡e « „áêO`åÅ K«@ìO, „Ѩ*Ï

Éèí„ Œ å K«@ìO, ™êÜ«Ú èŒ ŒàÏÅ „Ñ ÕºHõ JkèHÍ~åÅ K«@ìO, =ÔQ·~å Jxfl\H© – =ºu~HõOQÍ

<åºÜ«∞™ê÷<åÅÖ’ "åkOz#, ã¨=∂[OÖ’ áÈ~å_ç# Ju H˘kÌ=∞OkÖ’ Hõ#fla~å<£

XHõ~°∞.

H“=∂~°^Œâ◊ #∞OKÕ qѨs`«OQÍ J^茺ܫ∞#O KÕ¿ã JÅ"å@∞#fl Hõ#fla~å<£

<åºÜ«∞âß„ãÎO, K«@ìO =∂„ «"Õ∞ HÍHõ, Hõq «fiO, #=Å, ~å[H©Ü«∂~°÷âß„ãÎO, « «fiâß„ãÎO,

~å[H©Ü«∂Å∞, K«i„ «, =∂i¯û[O ‰õÄ_® K« Œ∞=Ù‰õΩ<åfl~°∞. «# J 茺ܫ∞#O #∞Oz

PÜ«∞# ˆH=ÅO *Ï˝Ñ¨HõO g∞ Œ<Õ qѨs «OQÍ L@OH˜ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. JÖψQ, qÑ¡=

™êÇ≤Ï «º Hã¨∞Å`À qÑ¡= ™êÇ≤Ï`åºxfl, qÑ¡"À Œº=∂xfl ‰õÄ_® ã¨xflÇ≤Ï «OQÍ xt «OQÍ

J 茺ܫ∞#O KÕâß~°∞. 1970–75 =∞ 茺 K≥~°|O_»~åA ~åã≤, HÀ~°∞ìÅÖ’ áê_»∞ «∞O_ç#

Z<Àfl áê@Å#∞ Hõ#fla~å<£ KåÅ «~°K«∞QÍ QÆ∞~°∞Î ≥K«∞Û‰õΩO@∂ LO_Õ"å~°∞. Éèí∂=∞Ü«∞º,

HëêìQ“_£Å LitHõΔ‰õΩ =ºu~HõOQÍ [iy# PO^Àà◊#Ö’#∂, Ô~O_»=™êi LitHõΔ J=∞Å∞

„Ѩܫ∞`åflxfl J_»∞¤HÀ=_»OÖ’#∂ PÜ«∞#‰õΩ =ºHÎQÆ « áê„ « LOk. •x`À ≥ÅOQÍ}Ö’

[~°∞QÆ∞ «∞#fl Ô~· åOQÆ qÑ¡"À Œº=∞O`À PÜ«∞# ã¨O|O èŒO =∞iO « QÍ_è»=∞~ÚOk.

Ô~· åOQÆ qÑ¡"À Œº=∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞QÍ LiHõO|O ZHõ =Åã≤ =zÛ# P W ŒÌi`À „Ѩ «ºHõΔ

ã¨O|O èŒO =Å¡, =∞~°}tHõΔ J=∂#∞+¨"≥∞ÿ# Œ<Õ J=QÍǨÏ# =Å¡ PÜ«∞# =∞~°}tHõΔ‰õΩ

=ºuˆ~HõOQÍ KåÅ Hõ$+≤ KÕâß~°∞.

WHõ Z=∞Ô~˚hû Ö’ Õâ◊"Õ∞ pHõ\˜ H˘@∞ìQÍ =∂iáÈ~Ú#ѨC_»∞, "ÕÖÏk =∞Ok

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 45

*ˇ·à◊§Ö’ =∞yæáÈ`«∞#flѨC_»∞ P Z=∞Ô~˚hûx ã¨=∞i÷OzO^Œ#fl HÍ~°}O`À ã≤Ñ≤S`À

JѨÊ\˜=~°‰õÄ L#fl ã¨O|O è•xfl ‰õÄ_® PÜ«∞# ≥OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. XHõ"≥·Ñ¨Ù ~å[H©Ü«∞

qâßfi™êÅÖ’ JO « èŒ$_è»OQÍ LO@∂<Õ, áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å LÅ¡OѶ∞#‰õΩ QÆ∞i J~Ú#"å~°∞

Z=~°~Ú<å ã¨~ "åi áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ Ѩi~°HΔOK«_»O «# ÉÏ èŒº « Jx PÜ«∞# KåÅ

qâßÅ èŒ$HõÊ äŒO`À J#∞‰õΩ<åfl~°∞. JO Œ∞ˆH Z=∞Ô~˚hûÖ’ ~å„+‘ìÜ«∞ ã¨fiÜ«∞O ¿ã=H± ã¨OѶπ∞

HÍ~°ºHõ~°ÎÅ #∞Oz =∂i¯ûã∞ì Öxxã∞ì áêsì HÍ~°ºHõ~°ÎÅ^•HÍ „Ñu XHõ ~°∂ «=∞ <åºÜ«∞"åk

Hõ#fla~å<£ Jx K≥¿ÑÊ Ñ¨iã≤÷u =zÛOk. Z=∞Ô~˚hûÖ’ PÜ«∞# XO\˜ KÕug∞ Œ =O ŒÖÏk

i\ò Ñ≤\˜+¨#∞¡ "Õã≤ U^À XHõ ™ê÷~ÚÖ’ M·kÖ Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ HÍáê_»_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKå~°∞.

Z=∞Ô~hûÖ’ UÔH·Hõ „ÑuÑHõΔ <åºÜ«∞"åkQÍ PÜ«∞# KÕã≤# D Hõ$+≤ =Å¡<Õ, Z=∞Ô~hû

J#O`«~°O PÜ«∞#‰õΩ ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ<Õ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fi ÉÏ^茺`«Å∞

=KåÛÜ«∞. Z=∞Ô~˚hûÖ’ ~åROÖ’ [iy# Z<£H“O@~ü ǨÏ`«ºÅ x*Ïx*ÏÅ#∞

x~åúiOK«_®xH˜ [Ü«∞„ѨHÍâò <å~åÜ«∞}ü xÜ«∞q∞Oz# `å~°∞¯O_Õ Hõq∞\©H˜ PÜ«∞#

HÍ~°º Œi≈QÍ ÑxKÕâß~°∞. å~°∞¯O_Õ Hõq∞\© |∂@HõÑÙ Z<£H“O@~°∞¡QÍ x~åúiOz# Hã∞ÅÖ’

#∞Oz =¸_»∞ ˆHã¨∞ÅÃÑ· qKå~°} [~°Ñ¨_®xH˜ [ã≤ìãπ =t+¨ì ÉèÏ~°æ= <åÜ«∞Hõ`åfi#

<åºÜ«∞qKå~°} Hõq∞+¨<£ U~°Ê_ç#ѨC_»∞ ^•x =ÚO Œ~° "å Œ#Å∞ qxÑ≤OKå~°∞.

DÖ’QÍ 1978 U„Ñ≤ÖòÖ’ =~°OQÆÖòÖ’ [iy# PO„ èŒ„Ñ Õâò áœ~°ÇωõΩ¯Å ãOѶ∞O

Ô~O_»= =∞Ǩã¨ÉèíÖ’¡ PÜ«∞# J^茺‰õΔΩ_»∞QÍ ZxflHõÜ«∂º~°∞. P `«~åfi`« Ѩk¿ÇÏ#∞

ã¨O= «û~åÅÖ’ XHõ"≥·Ñ¨Ù „Ѩ*Ï L Œº=∞ qãÎ~°}#∂, ^•xÃÑ· HÍO„QÆ»ãπ, ≥Å∞QÆ∞ Õâ◊O

„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ™êyOz# ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# J}z"Õ «#∂ PÜ«∞# ŒQÆæi #∞Oz K«∂âß~°∞.

„Ѩ*Ï L^Œº=∂xH˜ JO_»QÍ xeKå~°∞. „Ѩ[ŠǨωõΩ¯Å#∞ HÍáê_»_®xH˜ `«# â◊H˜Î

Ü«Ú‰õΩÎÅxfl\˜h "≥zÛOKå~°∞. áêʼnõΩÅ, áÈbã¨∞Å J`åºKå~åÅ#∞ Z Œ∞~˘¯<åfl~°∞. XHõ

Œâ◊Ö’ ~åROÖ’ x["≥∞ÿ# „ѨuѨHõΔO PO„ 茄Ѩ Õâò áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ∞O =∂„ «"Õ∞ J<Õ

Jaè„áêÜ«∞O HõeˆQ@O « ÃÑ ŒÌ Z «∞Î# PÜ«∞# ѨxKÕâß~°∞, ã¨Oã÷ KÕ « ѨxKÕ~ÚOKå~°∞.

QÆ « Ѩk, Ѩk¿ÇÏ#∞ ã¨O= «û~åÅ∞QÍ <åºÜ«∞"å Œ =$uÎx, PѶ‘ã¨∞#∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ

«yæã¨∞Î =zÛ<å, P~ÀQƺO ã¨HõiOK«HõáÈ~Ú<å, áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å Ñ¨i~°HõΔ} HÀã¨O x~°O «~°O

«Ñ¨# Ѩ_»∞ «∂ =KåÛ~°∞. „Ѩ*Ï™êfi=∞º qÅ∞=ʼnõΩ ZHõ _» ÉèíOQÆO "å\˜e¡<å, „áê äŒq∞Hõ

ÇωõΩ¯Å LÅ¡OѶ∞# ZHõ _» [iy<å «HõΔ}"Õ∞ ãÊOkOKÕ"åiÖ’ PÜ«∞# "≥Ú Œ@ LO_Õ"å~°∞.

JO Œ∞=Å¡<Õ Õâ◊"åºÑÎOQÍ ‰õÄ_® Z<Àfl Hã∞Ö’¡ PÜ«∂ „Ñ*Ïã=¸ÇÅ∞, „Ñ*Ï ãOã÷Å∞,

L Œº=∂Å∞ PÜ«∞# ã¨Ç¨Ü«∞O HÀ~°∞ «∂ =KåÛ~Ú. Dâß#º ÉèÏ~° « *Ï «∞Å áÈ~å\ÏÅ∞,

ÑtÛ=∞ ÉOQÍÖò Z<£H“O@~°∞¡, L «Î~°„Ñ ÕâòÖ’ =∂#=ÇωõΩ¯Å Hõq∞+<£ U~åÊ@∞, HÍj‡~ü

46 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

„Ѩ[Å g∞ Œ Ãã·#ºO J «ºKå~åÅ∞, ѨO*ÏÉò Ü«Ú=‰õΩÅÃÑ· „ѨÉèí∞ «fi Œ=∞#HÍO_», _èçe¡Ö’

ã≤‰õΩ¯Å TK«HÀ «, áê~°¡"≥∞O@∞ •_ç Hã∞ ¿Ñ~°∞`À J=∂Ü«∞‰õΩÅÃÑ· "ÕkèOÑÙÅ∞, QÆ∞[~å ü

=∂~°}HÍO_», ÉÁOÉÏ~ÚÖ’ =Úã≤¡OÅ g∞^Œ J`åºKå~åÅ∞, Hõ~åfl@HõÖ’ g~°Ñ¨Ê<£

J#∞K«~°∞Å ¿Ñ~°∞g∞ Œ Pk"åã¨∞ÅÃÑ· ^•_»∞Å∞, «q∞à◊<å_»∞Ö’ „jÅOHõ HÍOkj‰õΩÅÃÑ·

^•_»∞Å∞, X_çëêÖ’ „ÔH·ãÎ=ÙÅÃÑ· •_»∞Å∞ – PÜ«∞# ã¨ÊOkOK«x áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å LÅ¡OѶ∞#

Ѷ∞@#Å∞ ^•^•Ñ¨Ù ÖË=<Õ K≥áêÊe. P~ÀQƺO ã¨Ç¨ÏHõiOz#O «=~°‰õÄ, z=i xq∞+¨O

^•HÍ ‰õΩ_® PÜ«∞ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å Ñ¨i~°HõΔ} Hõ$+≤x ™êyã¨∂Î<Õ =KåÛ~°∞.

<åºÜ«∞"åkQÍ<≥·<å, áœ~°ÇωõΩ¯Å L Œº=∞HÍ~°∞_çQÍ<≥·<å PÜ«∞# ™ê=∂lHõ rq «ÑÙ

"≥Ú ŒÅ∂ «∞n K«∂¿ãÎ PÜ«∞# ǨÏ$ ŒÜ«∞O J=QÆ «=∞=Ù «∞Ok. =∞„^•ã¨∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’

<åºÜ«∞"å Œ =$uÎÖ’ „Ѩ"ÕtOz# ˘e~ÀAÖ’¡ 1955–56Ö’¡<Õ PÜ«∞# KÕã≤# Hã¨∞ÅÖ’

XHõ\ Pã≤Ü«∂ ÉËQÆOk. Õâ◊ qÉèí[# «~åfi « áêH™êÎ<£Ö’ =∞Oz | «∞‰õΩ LO@∞O Õ"≥∂#<Õ

Pâ◊ À "≥o§, P Pâ◊ x~åâ◊ HÍQÍ "≥#H˜ =zÛ# „ã‘Î P"≥∞. uiy =ã¨∞Î#flѨC_»∞ ã¨iÇ¨Ï Œ∞Ì

ŒQÆæ~° JkèHÍ~°∞Å∞ P"≥∞ KÕ «∞Ö’¡ XHõ HÍy «O ÃÑ\Ïì~°∞. P HÍy`åxfl áêãπáÈ~üì JO\Ï~°x,

Jk P Õâ◊ áœ~°ã¨ åfixH˜ zǨÏfl=∞h P"≥∞‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞. HÍx P XHõ HÍy «O`À P"≥∞

áêH˜™êÎ<£ áœ~°∞~åÅ~ÚáÈ~ÚOk. P"≥∞ áêH˜™êÎ<£ áœ~°∞~åÅ∞ QÆ#∞Hõ "≥#H˜¯ uÑ≤Ê

ÑOÑÙ`å=∞x ÉèÏ~° « JkèHÍ~°∞Å∞ J<åfl~°∞. JÑC_Õ J=∞Å∞Ö’H =zÛ# ÉèÏ~° « áœ~°ã «fi

K«@ìO „ѨHÍ~°O U =ºHÎ ŒQÆæ~°~Ú<å q Õj áêãπáÈ~°∞ì L#fl@ì~Ú Õ "å~°∞ ÉèÏ~° « áœ~°∞Å∞

HÍ#>Ëì. P JÉèÏQƺ =∞Ç≤Ïà◊ѨHΔÍ# "åkOz# Hõ#fla~å<£ P"≥∞#∞ "≥à◊§Q˘@ì_®xH˜

JkèHÍ~°∞Å∞ KÕã≤# „Ѩܫ∞`åflÅ#∞ ~° Œ∞Ì KÕ~ÚOKå~°∞. JÖψQ, K«xáÈ=_®xH˜ =¸_»∞

~ÀAÅ =ÚO Œ∞, XHõ Ãã+¨<£û HÀ~°∞ì K«@ì=ºuˆ~HõOQÍ, ~å*ϺOQÆ ã¨∂ÊùiÎH˜ aè#flOQÍ

áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å <åÜ«∞‰õΩ_»∞ _®.a<åÜ«∞H± ¿ã<£‰õΩ Ü«∂=r˚= tHõΔ qkèOz#ѨC_»∞ "≥O@<Õ

YO_çOKå~°∞. J@∞H˘ã# XHõ ¿Ñ Œ =Úã≤¡O =∞Ç≤Ïà◊ ÇωõΩ¯Å HÀãO xÅ|_ç# ãO Œ~åƒùxH©,

W@∞ H˘ã¨# XHõ L#fl « =∞ 茺 «~°QÆu "≥· Œ∞º_»∞, ™ê=∂lHõ HÍ~°ºHõ~°Î ǨωõΩ¯Å HÀã¨O

xÅ|_ç# ã¨O Œ~åƒùxH© =∞ 茺# S Œ∞#fl~° ŒâßÉÏúÅ∞ QÆ_çz<å Hõ#fla~å<£ J#∞ã¨iOz#

ã¨∂ÊùiÎ XHõ>Ë, ÅHõΔ ºO XHõ>Ë – =∞x+≤ ã¨Q“~°=OQÍ, ǨωõΩ¯Å`À, K«@ì| Œú áêÅ#Ö’,

ã¨∞~°HΔ «OQÍ rqOKåÅx. JkèHÍ~°OÖ’ L#fl"å~°∞ ^•xfl ^Ò~°<åºxH©, tHΔÍf «"≥∞ÿ#,

qKå~°}Ïf`«"≥∞ÿ# <Õ~°ã¨fiÉèÏ=O`˘ "å_»QÆ∂_»^Œx. „Ѩ[Å#∞ Ç≤ÏO㨉õÄ, ÉèíÜ«∂xH©,

JÉèí„ Œ «‰õÄ QÆ∞iKÕÜ«∞QÆ∂_» Œx.

x*ÏxH˜ D =∞x+≤ HÀã¨O, =∞x+≤ ǨωõΩ¯Å HÀã¨O «Ñ¨<Õ Hõ#fla~å<£ `åufiHõ

Œ$HõÊ äŒO. 'TiˆH [_ç K≥Ñ≤Ê# ɡOz QÆ∞=∞™êÎ K≥Ñ≤Ê# "å~Ú^• ÕnÅ∞, SÑ≤ã≤, ã≤ P~ü

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 47

Ñ≤ã≤ ÃãHõΔ#∞¡ P Hõ@ì qѨʉõΩO_® ~åã¨∞HÀ=_»O HÍ Œ∞. P Hõ@ìÅ∞ qÑ≤Ê K«∂_»O_ç.

xÅ∞=ÙQÍ =∞ez# P HÀ~°∞ì HÍy`åÅ Hõ@ì qÑ≤ÊK«∂¿ãÎ =∞#∞+μÅ∞ Hõ#|_» å~°∞. "Õ Œ#‰õΩ

QÆ∞~°=Ù «∞#fl =∞#∞+¨μÅ∞ Hõ#|_» å~°∞, "åà◊√§ g∞ ã¨Ç¨Ü«∞O Jiúã¨∂Î LO\Ï~°∞— Jx

PÜ«∞# ã¨Ç¨Ï <åºÜ«∞"å Œ∞Å`À, ExÜ«∞~°¡ À JO@∞O_Õ"å~°∞.

<åºÜ«∞™ê÷<åʼnõΩ, =ÚYºOQÍ <åºÜ«∞=¸~°∞ÎʼnõΩ =∞#∞+¨μÅ QÆ∞iOz, =∞#∞+¨μÅ

"Õ Œ# QÆ∞iOz ≥ÅÜ«∞ Œx ‰õÄ_» PÜ«∞#‰õΩ KåÅ HÀѨOQÆ LO_Õk. HÀ~°∞ì kèHͯ~°

<Õ~å~ÀѨ}‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»‰õΩO_® <åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ#∞ Z_®ÃÑ_® "å~ÚOz# Ju

«‰õΩ¯==∞Ok <åºÜ«∞"å Œ∞ÅÖ’ PÜ«∞# XHõ~°∞. P <åºÜ«∞=¸~°∞ÎʼnõΩ ã=∂[O QÆ∞iOz,

=∞#∞+μÅ QÆ∞iOz, =∂~°∞Ê QÆ∞iOz áê~îåÅ∞ K≥áêÊÅx PÜ«∞# J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞. JO Œ∞H

PÜ«∞# HÀ~°∞ì "å Œ#Å∞ J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#, L ÕfiQÆÉèíi «"≥∞ÿ# LÑ<庙êÅÖÏ LO_Õq. |Ü«∞@

|Ç≤Ï~°OQÆãÉèíÅÖ’ LÑ<庙êÅÖ’ ™ê è•~°} „Ñ[ʼnõΩ HÀ~°∞ìÅ QÆ∞iOp, K«\ÏìÅ QÆ∞iOp,

=∂Ü«∞ QÆ∞iOp K≥áêÊÅ#∞‰õΩ<Õ"å~°∞ QÆ#∞Hõ Jq "å Œ#ÅÖÏ LO_Õq.

"≥Ú «ÎOQÍ K≥áêÊÅO>Ë ÔH.l. Hõ#fla~å<£ (1929 – 2010) rq «"Õ∞ XHõ #=¸<å,

XHõ P Œ~°≈O, XHõ áê~î°O. x~å_»O|~° «fiO, Zxfl HõëêìÅ∞ Z Œ∞~°~Ú<å #q∞‡# qÅ∞=Å

HÀã¨O Hõ@∞ì|_ç LO_»_»O, ^Ò~°<åºxfl, JkèHÍ~åxfl ™êǨÏã≤HõOQÍ „ѨuѶ∞\˜OK«_»O,

KÕÜ«∞ ŒÅK«∞‰õΩ#fl Ѩx J «ºO « ã¨=∞~°úOQÍ, <≥·Ñ¨Ù}ºO`À KÕÜ«∞_»O – PÜ«∞# #∞Oz

Z=~°~Ú<å <Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤# áê~îåÅ∞. =ÚYºOQÍ D Õâ◊OÖ’ JãOMϺHõ Ñ‘_ç « „Ñ*ÏhHõO

J#∞Éèíqã¨∞Î#fl Œ∞~°ƒù~° ÀÑ≤_ô Ñ‘_»#Å∞ ~° Œ∞Ì HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩ<Õ "å~°O Œ~°∂ Hõ#fla~å<£

rq`å Œ~å≈xfl, rq`åK«~°}#∞ J 茺ܫ∞#O KÕÜ«∂e, J#∞ã¨iOKåe.

– Z<£. "Õ}∞QÀáêÖò(~°K«~Ú « gHõΔ}O ã¨Oáê Œ‰õΩÅ∞)

PǨfi#O≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü „Ѩu "å~°=Ú i™È~üû ÃãO@~ü „áêOQÆ}OÖ’

K«~åÛ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎOk. WѨÊ\˜H˜ 30 "å~åÅ∞QÍ qq èŒ JOâßÅÃÑ·<åK«~°ÛÅ∞ [iQÍ~Ú. WHõ=ÚO Œ∞ ‰õÄ_® „Ѩu â◊x"å~°O ™êÜ«∞O„ «O 4.30 QÆO@ʼnõΩK«~åÛ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú. L Œº=∞ q∞„ «∞Å∞, q^•º~°∞÷Å∞, "Õ∞ è•=ÙÅ∞, Hõ=ÙÅ∞,HõàÏHÍ~°∞Å∞, JO^ŒiH© `≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü K«~åÛ HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’áêÖÁæ#=eûOkQÍ HÀ~°∞K«∞<åfl=Ú. – ≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü

gHõΔ}O, Ѷ≤„|=i, 2011

48 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

<Õ#∞ J#∞HÀ‰õΩO_® 1975 [#=iÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ |kb JÜ«∂º#∞.

ã¨O= «û~°O =∞ 茺֒ |kb, ÉèÏ~åº Ñ≤Å¡Å∞, "åi K« Œ∞=ÙÅ∞ JÖÏ "åix J~åúO «~°OQÍ

=kÖËã≤ XHõ _ç<Õ ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £‰õΩ |Ü«∞Å∞ Õ~å#∞. JO`å H˘ «Î, LO_»\ÏxH˜ HÀ~°∞ì

KèåO|ˆ~û kHõ ~ÚOk. =zÛOk J_ç+¨#Öò [_ç, ™ê‡Öò HÍ*ˇãπ HÀ~°∞ì‰õΩ, JѨC_»∞ P

„áêO «OÖ’ Éè’[# ™œHõ~°ºO JO «QÍ LO_Õk HÍ Œ∞. P ™ê‡Öò HÍ*ˇãπ HÀ~°∞ìÖ’ 'áêºs

JO_£ HÀ— "åi <åºÜ«∞"åkQÍ, ™ê‡ÖòHÍ*ò ^•"åÅÖ’ Hõ#fla~å<£ =KÕÛ"å~°∞. JÖÏ

"åi`À ÑiK«Ü«∞O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. P •"åÅ∞ KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ LO_»@O`À ÑiK«Ü«∞O

QÍ_è»"≥∞ÿOk.

<Õ#∞ QÆ∞O@∂~°∞ Ñ@ìÉèí„ Œ∞Å xÜ≥∂[Hõ=~°æO #∞Oz H“xûÖò L#fl<åà◊√§ ZOZÖòã≤QÍ

L#fl ãfisæÜ«∞ EÑÓ_ç Ü«∞[<å~åÜ«∞} ExÜ«∞ifl. P ÑiK«Ü«∞O`À ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’x

ZOZÖòã≤ q ~å=∂~å=ÙQÍ~°∞ (WѨC_»∞ ã≤H˜¯O =∂r QÆ=~°fl~ü QÍ~°∞) *’HõºO`À,

^À=∞ÖòQÆ∂_® =∂Ô~¯\ò ŒQÆæ~°, XHõ <åºÜ«∂kèHÍi HÍm KÕã≤# QÆ$Ǩxfl, ZHÍ=∞_Õ+¨<£

HõO„\’Å~ü <å‰õΩ H\Ï~ÚOK«_»O`À, 1975 U„Ñ≤Öò–"Õ∞Å #∞Oz ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ âßâ◊fi «

áœ~°∞}‚Ü«∂º#∞. «~°∞"å « 1977 =∞ 茺֒ lÖÏ¡ [_çQÍ „Ѩ"≥∂+¨<£ g∞ Œ „jH͉õΩà◊O

"≥à◊§=Åã≤ =zÛOk. =∞m§ J Õ ã=∞㺠Ñ≤Å¡ÅO`å K« Œ∞=ÙÅÖ’ XHõ _Õfl JHõ _çH "≥à◊§ÖËx

Ѩiã≤÷u. uiy ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì "åiH˜ q[˝Ñ≤Î KÕã¨∞‰õΩO>Ë H˘ «ÎQÍ JѨC_Õ ÃÑ\ì# ã≤H˜O„^•ÉÏ £

‰õΩ„@ ˆHã¨∞ <åºÜ«∞™ê÷<åxH˜ |kb KÕâß~°∞. 1977–82 JÖÏ #HõûÖˇ·\ò HÀ~°∞ìÖ’

JqzÛù#flOQÍ S Õà◊√§ QÆ_çáê#∞. Jk KåÖÏ J#∞Éèí"åÅxzÛ# Œâ◊ <å‰õΩ. JÖψQ

Hõ#fla~å<£ À ™êxflÇ≤Ï «ºO, LÉèíÜ«ÚÅ∂ XO_˘~°∞ÅѨ@¡ Pf‡Ü«∞ «#∞ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl Œâ◊.

"≥Ú Œ\’¡ #HõûÖ·\ò HÀ~°∞ì Z.ã≤.QÍ~ü¤ûÖ’ LO_Õk. Jk ÑÓiÎQÍ ™ê=∂#∞ºÅ∞ x=ã≤OKÕ

„áêO «O. JHõ _» #HõûÖ·\ò HÀ~°∞ì XHõ qO « qâı+¨"Õ∞. HÍ~°}"Õ∞q∞@O>Ë, 11QÆOIIÅ

„áêO «OÖ’ "≥ÚQÍ #HõûÖ·\ò M·nÅ∞ kQÆ@O, HÀ~°∞ì „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# «~°∞"å « "å~°O`å

'J~°KÕux J_»∞¤ÃÑ\ì ã¨∂~°ºHÍOu <åѨÖË~°∞— JO@∂ XHõ Ѩk xq∞ëêÅ∞ |$O ŒQÍ#O

KÕÜ«∞_»O, JHõ _» HõÅHõÖÏ<Õfl ~Ñ≤Ok. „Hõ=∞OQÍ "å~°∂ JÅ"å@∞Ѩ_®¤~°∞. JHõ _ç #∞Oz

#HõûÖˇ·\ò HÀ~°∞ìÖ’ Hõ#flaè~å<£

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 49

S Õà◊√§, ^•^•Ñ¨Ù „Ѩu~ÀE <åºÜ«∞™ê÷#OÖ’ Hõ#fla~å<£, "åi ExÜ«∞~ü „ѨHÍâòÅ∞

~å=@O x «ºHõ$ «º=∞~ÚOk. HÍx JHõ _» Z‰õΩ¯= ~ÀAÅ∞ ÖË Œ#∞‰õΩO\Ï#∞. ^•xH˜

HÍ~°}O XHõ >Ë. U^À <Õ#∞ XHõ Ñ≤\˜+¨<£ g∞ Œ U^À P~°¤~ü áêãπ KÕÜ«∞_»O, ^•x`À

Hõ#fla~å<£ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì‰õΩ "≥à◊§_»O, ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ¿ãì qkèOK«_»O, <Õ<˘Hõ }Ë‚ HÀ~°∞ìÖ’ QÀà◊√§

yÅ∞¡‰õΩO@∂ ‰õÄ~ÀÛ=_»O. JѨÊ\˜ "≥∞„\’áêe@<£ Ãã+¨<£û [_ç ~å=∂#∞AÅ∞<åÜ«Ú_»∞

nxfl QÆ=∞xOKå~°∞. ( «~°∞"å « ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì [_ç JÜ«∂º~°∞. WѨC_»∞ ÖË~°∞. "åi ‰õΩ=∂~°∞_Õ

Ѩ~° Õt <åÜ«Ú_»∞, Zã‘ÊQÍ #HõûÖ·@¡ KÕuÖ’ =∞~°}˜OKå~°∞).

=∂ #HõûÖ·\ò Hã¨∞‰õΩ, „Ѩ ÕºHõ „áêã≤‰õĺ@~ü K«ÖÏ¡ F|∞ÖÏѨuKÒ Œi. HÍx "å~°∞

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ ‰õÄ_® „áêã≤‰õĺ@~ü HÍ=@O`À, =Ü«∞ã∞ûÖ’ H˘OK≥O ÃÑ ŒÌ"åÔ~·# cè"Õ∞â◊fi~°Ô~_ç¤,

D HÀ~°∞ìÖ’ J#∞k# =º=Ç~åÅ∞ K«∂ã∞ÎO_Õ"å~°∞. JÖÏQ, Hõ#fla~å<£‰õΩ ãÇÜ«∞‰õΩÅ∞QÍ

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì"åi KÕ Õ H˘O « =∞Ok =Ú^•Ì~ÚʼnõΩ <åºÜ«∞"åkQÍ xÜ«∞q∞OK«|_»¤ ÑOKåQÆ∞flÅ

㨠«º<å~åÜ«∞} LO_Õ"å~°∞. JѨC_»Ñ¨C_»∂ F|∞ÅѨuKÒ Œi =ã¨∞ÎO_Õ"å~°∞. JÖψQ

„Ѩuáê\˜ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ =ã¨∞ÎO_Õ"å~°∞. ѨOKåQÆ∞flÅ "åin, „ѨuÎáê\˜ "åin – W ŒÌin

XOQÀÖË. ~å#∞~å#∞ ѨiK«Ü«∂Å∞ ÃÑiQÍ~Ú. ^•x`À ÅOKü J=~üÖ’ <åºÜ«∞"å Œ∞Å∞

– Hõ#fla~å<£ ѨOKåQÆ∞flÅ KèåO|~üÖ’ˆH =KÕÛ"å~°∞. DˆHã¨∞ HÀã¨O „Ѩ`ÕºHõOQÍ

xÜ«∞q∞ «∞Ö·# _çZãπÑ≤ ( ÖËHõ ZãπÑ≤<À) JÖò„ÃѶ_£ =ã¨∞ÎO_Õ"å~°∞. ~ÀAH˘Hõi Y~°∞Û`À

HÍѶ‘, \©Å∞ «~°∞"å « =Ú^•Ì~ÚÅÖ’ XHõÔ~·# ÔH.q. ~°=∞}ÏÔ~_ç¤ (HÍ=e, [=ǨÏ~ü

ÉèÏ~°u) JѨC_»Ñ¨C_»∞ =zÛ#@∞¡ QÆ∞~°∞Î.

77–82Å ^•HÍ <Õ#∞<åfl#∞. „áêã≤‰õĺ+¨<£, <Õ#∞ ZO « „Ѩܫ∞uflOz<å <Õ<å

ˆHã¨∞ ѨÓiÎ KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂#∞. XOQÀÅ∞ J_ç+¨#Öò lÖÏ¡ [_çQÍ |kb JÜ«∂º#∞.

«~°∞"å « P HÀ~°∞ì‰õΩ =zÛ Hõ#Ñ_çáÈÜÕ∞ WOHÀ „Ñ=ÚY <åºÜ«∞"åk K«ÖÏ¡ #iûOÇÔ~_ç¤,

«~åfi « ãOQÍÔ~_ç¤Ö’ „Ñ=ÚY „Hq∞#Öò <åºÜ«∞"åkQÍ ã≤÷~°Ñ_ç#"å~°∞. WHõ =Ú^•Ì~ÚÅ∞

H˘O_»Ñ¨e¡ ã‘ å~å=∞Ü«∞º, ÔH.l. 㨠«º=¸iÎ, ZO\˜MÏ<£, =~°=~°~å=Ù, q^•ºiú WOQÆ∞=

=∞e¡HÍ~°∞#â◊~°‡, ÔHq. ~°=∞}ÏÔ~_ç¤ =ÔQ·~åÅ∞. <åHOHÍ QÆ∞~°∞Î#fl ¿Ñ~°∞¡ |~°¡ Ü«∂ Œyi~åA,

WOHÀ „ã‘Î =Ú^•Ì~¸. P"≥∞ a_»¤ «e¡ HÍ=@O`À *·Å∞Ö’ áêÅ∞ „Ѩ ÕºHõOQÍ W=fi@O`À,

P~ÀQƺOQÍ LO_Õk. XHõ\˜, Ô~O_»∞ ã¨O=`«û~åÅ `«~°∞"å`« ɡ~ÚÅ∞ W=fi@O`À

"≥o§áÈ~ÚOk. H˘<åflà◊§ «~åfi « "å~Ú^•‰õΩ =zÛ#ÑC_»∞ K«∂¿ãÎ zH¯áÈ~ÚOk. U==∂‡

JO>Ë ‰õÄb ˘~°Hõ_»OÖË Œh, XHõ"Õà◊ ˘iH˜<å XHõ\˜ Ô~O_»∞ ~ÀAÅÖ’ ѨHõ "å~°∞ =zÛ

#HõûÖ·@∞#x K≥ѨÊ_»O`À ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl "å~°∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç f¿ã¿ã"å~°h, *·Å∞Ö’<Õ ã¨∞YOQÍ

LO Œx "åáÈ~ÚOk. WOHÀ qz„ «O. =∞e¡HÍ~°∞˚# â◊~°‡k. K≥Ö¡e ÃÑo§ LO_»@O`À

50 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

Z™ê¯~°∞ì ɡ~ÚÅ∞ WKåÛO P „ÉÏǨχ} ‰õΩ@∞O| q"åǨxH˜ =ÚǨ ~°ÎO "Õà◊‰õΩ, ÃÑ ŒÌ

áÈbã¨∞ "åº<£Ö’ «∞áê‰õΩÅ∞ èŒiOz# áÈbã¨∞Å`À W «#∞ kˆQ@ѨѨÊ\˜H˜, JO Œ~°∂

QÍÉèí~å Ѩ_»@O [iyO Œ@. WÖÏO\˜ qz„`åÅ`À ™êQÍ~Ú P~ÀAÅ∞. XO_˘~°∞ÅO

ÉÏQÍ J~°úO KÕã¨∞‰õΩ<åflO HÍ|>Ëì, ã¨fisæÜ«∞ EѨÓ_ç "åi t+¨μº_»∞QÍ ≥Å∞ã¨∞ HÍ|>Ëì,

#HõûÖˇ·\ò ˆHã¨∞Ö’ "≥Ú^Œ\˜™êi <å KèåO|~üÖ’H˜ HÍÅ∞ ÃÑ_»∞`«∂<Õ #=∞¿ãÎ JO@∂

=zÛ# Hõ#fla~å<£, ##∞fl =∞~°=‰õΩO_® «# t+¨μº_≥·# <åºÜ«∞"åk „ѨHÍâò ^•fi~å,

"åi '24QÆIIÅ∞ – ÔH.l. Hõ#fla~å<£ – P «‡Hõ ä• «‡Hõ ™ê=∂lHõ z„ «O—#∞ |ÇïHõiOKå~°∞.

^•xg∞ Œ ã¨fiǨϙêÎÅ`À To judge Taranath who heard me for a tenyears very patiently JO@∂ ~åã≤ 2010 Ѷ≤„|=iÖ’ ѨOáê~°∞. 1990 _çÃãO|~ü

31# <å i>ÿÔ~‡O@∞ «~åfi « XHõ ™ê~ ' J_ç‡x„¿ãì\"£ ™êìѶπ HÍÖËrÖ’, #ÖÏû~ü =∂_»Éèí∂+≤

„j^èŒ~ü U~åÊ@∞ KÕã≤# XHõ ã¨=∂"Õâ◊OÅÖ’ J#∞HÀ‰õΩO_® HõeâßO. KåÖÏ¿ãѨÙ

=ÚK«Û\˜OK«∞‰õΩ<åflO. J Õ =∂ z=i ã¨=∂"Õâ◊O. "åi ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ <å „Ñ¨QÍ_è»

™ê#∞Éèí∂u. å#∞ #q∞‡# ã≤ •úO`åʼnõΩ Hõ@∞ì|_ç, x™êfi~°÷OQÍ Ñ¨xKÕã≤# P Hõ#fla~å<£

QÍiH˜ „â◊ •úO[e.

– ÔH.`å~å<å ä£lÖÏ¡ Ãã+¨<£û [_ç, WO_»„ã≤ìÜ«∞Öò „\˜|∞º#Öò Kè≥·~°‡<£ (i>ÿ~ü¤)

06.01.2010

PO„ èŒ*’ºu

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 51

HõO^•à◊ QÀáêÅ™êfiq∞ Hõ#fla~å<£ – D ¿Ñ~°∞ <åºÜ«∞"å ŒOÖ’<Õ HÍ Œ∞, ǨωõΩ¯Å

L Œº=∞OÖ’#∂ WO\˜O\Ï Ziy# ¿Ñ~°∞. x «º x~°ƒO è•xH©, ~å[ºÇ≤ÏO㨉õΩ |Ö∫ «∞#fl

¿Ñ Œ „Ѩ[Å <åÅ∞HõÅÃÑ· #_»Ü«∂_ç# `å~°Hõ =∞O„ «O. áÈbã¨∞ʼnõΩ ã≤OÇ¨Ï ã¨fiѨflO.

J@∞ <åºÜ«∞âß„ãÎOÖ’ Jáê~° áêO_ç «ºO, W@∞ ¿Ñ ŒÅ ÉÏ èŒÅ áê@Å ÑÅ¡qH ãÊOkOKÕ

ǨÏ$ ŒÜ«∞O – "≥~°ã≤ Hõ#fla~å<£#∞ Hõ#fla~å<£ KÕâß~Ú. x «º Ѩ~î°#O, xâ◊ÛÅ ~°K«#

‰õÄ_®. „ѨOK«OÖ’ PÜ«∞#`À áÈÅÛ ŒQÆæ =∞~˘Hõ <åºÜ«∞"åkx K«∂Ñ≤™êÎ~å? <åÅ∞QÆ∞

^ŒâßÉÏúʼnõΩ ÃÑ·QÍ qâ◊fig}‰õΩ Ç¨Ï‰õΩ¯Å `«O„uÜ≥ÿ∞ "≥∂y# HÀ~°∞ìÖ’¡ |Ü«∞\Ï

ã≤OǨÏQÆ~°#KÕã≤# PÜ«∞# ÖÏO\˜ ÖÏÜ«∞~ü =∞Ô~ѨÊ\ÔH·<å ^˘~°∞‰õΩ`å~å? âß=¸ºÖò

eÉ’q\ò˚, b ɡ~Úb ÖÏO\˜ JÅ<å\˜ „ѨMϺ « áêâßÛ «º <åºÜ«∞"å Œ∞Å K«i„ «Å∞

u~°ÔQÜ«∞ºO_ç. P èŒ∞xHõ <åºÜ«∞"å Œ =$uÎ Pq~åƒù=O «~åfi « <åºÜ«∂™ê÷<åÅ K«i„ «#∞

u~°ÔQÜ«∞ºO_ç. Jxfl ÕâßÖ’¡ HõOK«∞ HÍQÆ_®`À "≥ «HõO_ç. <å\˜ #∞Oz <Õ\˜ =~°‰õÄ WHõ

U<å\˜H© ™ê\˜ÖËx <åºÜ«∞"å Œ ~å~åA =∂ ã‘xÜ«∞~ü Hõ#fla~å<£. «q∞à◊OÖ’ Hõ#fl

JO>Ë Hõ$+¨μ‚_»∞. a~å<£ JO>Ë „ѨÉèí∞=Ù – k ÖÏ~ü¤. =∞ èŒ∞Ô~· *·Ö’¡ ѨÙ\Ïì_»∞ Hõ@Hõ\ÏÅ

|OnHÍ<åÖ’ HÍ Œ∞. M·nÅ _®Hõì~ü WO\’¡.

H˘<Õflà◊§ „H «O XHõ LitHõΔ Hã∞Ö’ PÜ«∞# Ô~O_»∞ xq∞ëêÅ "å Œ# ãiáÈ~ÚOk.

tHõΔ ~° ŒÌ~ÚOk. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì "≥Å∞ѨeH˜ =ã¨∂Î ™ê~ü "≥∞@¡g∞ Œ xÅ∞Û<åfl~°∞. q∞=∞‡efl WÖÏ

á¶È\’ f¿ãÎ ZO`« ÉÏQÆ∞O@∞O^À J<åfl#∞. HÀ@∞ Q“#∞Ö’ PÜ«∞# "≥#∞Hõ Z`≥·Î#

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì Éèí=#O. ZO « J Œ∞ƒù « Œ$â◊ºO. PÜ«∞# =∞Ǩϟ#fl « =ºHÎ «fi tY~°O`À Jq

"≥Å"≥ÅÉ’ «∞#fl@∞ì<åfl~Ú. WO « Z «∞ÎQÍ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì Éèí=<åÅ∞ ZO Œ∞‰õΩ Hõ\Ïì~À ≥Å∞™ê

J<åfl~°∞. 'HÀ~°∞ìÅÖ’ [#<åºÜ«∞O Q˘O «∞ #∞eq∞ K«OѨ|_≥#∞ Jx K≥~°|O_»~åA

~åâß_»∞. ~ÀE WHõ _» [iˆQk J Õ. Ñ‘Hõ #∞eq∞# â◊ÉÏúÅ∞ q#Ѩ_»‰õΩO_® WO « Z ≥·Î#

~åu QÀ_»Ö’Î Hõ\Ïì~°∞. J<åfl~°∞ ™ê~ü.

Ô~O_Õà◊§ „H˜ «O ™ê~ü HÀ=∂Ö’H˜ "≥àÏ¡~°∞. PÜ«∞# ExÜ«∞~°¡Ö’ <Õ#∂ #oh

‰õΩ=∂~ü, Éèí~°`ü ‰õΩ=∂~ü "≥àϧO. ™ê~ü#∞ K«∂âßO. PÜ«∞# QÆ∞iOz# *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞

¿Ñ^ŒÅ HÀã¨O xez# 'ÖÏ— ~åA

52 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

<≥=∞~ã∞‰õΩO@∞O>Ë Éèí~° ü K≥áêÊ_»∞. QÆ∞~Î_»∞Ö’ #HõûÖ·\òÅ∞ |OkèOz# â◊OHõ~°<£ «k «~°

SZZãπ PѶ‘ã¨~°¡#∞ q_çÑ≤Oz# «~åfiu ~ÀA ™ê~ü HÀ~°∞ì‰õΩ "≥à’ÎO>Ë XHõ ã‘xÜ«∞~ü

ÖÏÜ«∞~ü ѨiÔQ «∞ΉõΩx PÜ«∞# ŒQÆæ~°H˘zÛ Hõ#fla~å<£ h‰õΩ g∞™êÅ∞O_®ÅÜ«∂º, #∞=Ùfi

"≥Ú#QÍ_çq Jx Jaè#OkOKå_»∞. JÖÏO@ѨC_»∞ zHõ¯x HÍѶ‘ Ѩi=∞à◊O ÖÏO\˜

z~°∞#=Ùfi ™ê~ü „>Ë_£=∂~ü .

™ê~ü WO\’¡ =ÚO^Œ∞ Ô~O_»∞ QÆ^Œ∞Ö’¡ PѶ‘ã¨∞O_Õk. L^ŒÜ«∞O ™êÜ«∞O„`«O

ExÜ«∞~°¡ À Hõ¡~ÚO@¡ À Hõà◊Hõà◊ÖÏ_»∞ «∂... PÜ«∞#∞fl #=Ú‡‰õΩ#fl Hõ¡~ü ~°=∞} ÇÏ_®=Ù_ç.

„Ѩu â◊√„Hõ, â◊x, Pk"å~åÖ’¡ ™êÜ«∞O„ «O ÃãÅ=Ù. QÀ_»Å‰õΩ PxOz ÃãÅ∞ÊùÖ’¡ Jhfl

ѨÙãÎHÍÖË. «# QÆkÖ’ Õâ◊OÖ’ U ÖÏÜ«∞~ü PѶ‘ã¨∞Ö’#∂ HõxÑ≤OK«x J<ÕHõ q Õj

<åºÜ«∞âß„ãÎ „QÆO ä•Å∞, ™ê è•~°} ÖÏ |∞H±û =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞ – ~å[H©Ü«∞, ™ê=∂lHõ,

J~°÷Œâß„ãÎ „QÆO ä•Å∞, ≥Å∞QÆ∞, WOw¡+¨μ ™êÇ≤Ï «ºO. "å\˜ =∞ 茺 PÜ«∞# >Ë|∞Öò, ‰õΩsÛ.

K«∂_®ÅxÑ≤OKÕ =ÚY =~°Ûã¨∞ûÖ’ JO Œ"≥∞ÿ# ™ê~ü. ÅHõΔÅ∞ "≥zÛOz ѨÙãÎHÍÅ∞ H˘#_»"Õ∞

HÍ Œ∞ "å\˜x K« Œ=_»O PÜ«∞# =ºã¨#O. QÀyÜ«∂ ÖÏ Ç¨Ï∫*ò‰õΩ H˘ «ÎQÍ =zÛ# U

ѨÙãÎHõO ™ê~ü‰õΩ J=ã¨~°"≥∂ ≥Å∞ã¨∞. <Õ~°∞QÍ ≥zÛ WKÕÛ™êÎ~°∞. PÜ«∞# >Ë|∞Öò g∞ Œ

„Ѩu~ÀA H˘ «Î H˘ «Î Ѩ„uHõÅ∞ ѨÙãÎHÍÅ∞. "≥o§# „Ѩu™ês ™ê~ü À =∂\Ï¡_»∞ «∂<Õ

<åHõà◊√§ P ѨÙãÎHÍÅ∞ H˘ «Î Œ<åxfl P™êfikOKÕk.

QÆ « "Õã¨qÖ’ PÜ«∞# <å‰õΩ =¸_»∞ ÃÑ ŒÌ |∞H± ~H±û, "å\˜Ö’¡ 200 ÖÏ [~°flÖòû,

ѨÙãÎHÍÅ∞ WzÛ Ñ¨@∞ìÔHà◊§=∞<åfl~°∞. «<Õ „\Ï<£ûáÈ~üì PѨ~@~ü#∞ =∂\Ï¡_ç q∞h ÖÏsÖ’

QÆ∞O@∂~°∞ fã¨∞ÔHàı§ U~åÊ@∞ HõΔ}ÏÖ’¡ KÕâß~°∞. WKÕÛ@ѨC_»∞ 'K«O„^•, Wq h¿+~ü‰õΩ

=zÛ# |∞H±û J<åfl~°∞. QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ ÖˇQÆã‘ PѶπ Hõ#fla~å<£ D*ò <å\ò [ãπì |∞H±û. |\ò

PÖ’û Z HõÅÛ~ü— . ZO « „¿Ñ=∞QÍ K≥áêÊ~À.

JѨÊ\˜H˜ HÀ<Õflà◊§ „H˜ «O XHõ ÖÏs_»∞ ѨÙãÎHÍÅ∞ #ÖÏû~ü Ü« x=iû\©H˜, H˘xfl

ÖÏÜ«∞~ü #oh ‰õΩ=∂~üH, H˘xfl ÉÏÅQÀáêÖò ™ê~ü‰õΩ =∞iH˘O Œ~°∞ ExÜ«∞~°¡‰õΩ WKåÛ~°∞.

##∞fl 'J=Ù\ò_À~ü ExÜ«∞~ü— Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞ ™ê~ü. ExÜ«∞~° ¡ ÃÑ· PÜ«∞#

„¿Ñ=∂#∞~åQÍÅ∞ 㨠• 㨇~°}©Ü«∞O.

Ñk¿ÇÏ<Õà◊§ „H «O ãOQÆu. <Õ#∂, Ñ~üÃãÊHì"£û P~üÔH PÜ«∞# WO\H |Ü«∞ÖËÌ~åO.

^•iÖ’ =~°¬OÖ’ ѨÓiÎQÍ «_çã≤ =Ú ≥·Ì pHõ\˜ Ѩ_»∞ «∞O_»QÍ PÜ«∞# WO\˜H˜ "≥àϧO.

=∂‰õΩ @=Öòû WzÛ «∞_»∞K«∞HÀ=∞x K≥áêÊ~°∞ ™ê~ü. HÍѶ‘ `åQÆ∞`å~å Jx J_çQÍ~°∞

`åQÆ∞`åO J<åflO. WO\Á¡ Z=~°∂ ÖË~°∞. PÜ«∞<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ HÍѶ‘ KÕã≤ ≥zÛKåÛ~°∞.

PÜ«∞# KÕu HÍѶ‘ åQ J Œ$+ìO =iOz# r=ÙÅ eã∞ìÖ’ <Õ#∂ P~üÔH JÖÏ KÕiáÈÜ«∂O.

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 53

K«∞O_»∂~°∞ H~°∞ Ѩxg∞ Œ <Õ#∂ „á⁄ÃѶã¨~ü ã¨∞„|Ǩχ}ºO, *ÏÖÏk "≥∂*ˇãπ, =∞iH˘O Œ~°∞ Œo «∞Å∞ XHõ ~ÀA "≥àϧO. Ѩ#ÜÕ∞ºã¨iH˜ ~å„u 8 J~ÚºOk. =∂‰õΩ ãÔ~·#ÖÏ_ç ÖË Œ#fl ã¨OQÆu PÜ«∞# =∞=Ú‡efl J_çy =∞s ≥Å∞û‰õΩ<åfl~°∞. "≥O@<Õ Ñ¶ Õ "≥∞ÿ •<£Hõ¡Éò‰õΩ á¶È<£ KÕâß~°∞. «# q∞„ «∞Å∞ =ã∞Î<åfl~°x K≥Ñ≤Ê Ô~O_»∞ ~°∂"£∞Å∞ U~åÊ@∞ KÕ~ÚOzaÖò «#‰õΩ Ñ¨OѨ=∞<åfl~°∞. "≥àı§@ѨC_»∞ Ô~O_»∞ „_çO‰õΩÅHõO>Ë Z‰õΩ¯= `åQÆHõO_ç Jx#=Ùfi «∂ K≥áêÊ~°∞. Œ\©*ò Hõ#fla~å<£.

~å„u Zxq∞k QÆO@Å «~åfi « #<≥fl=~°∂ J_»QÆ_®xH˜ ÖË Œ∞. Œ\©*ò "≥∞ÿ >ÿ"£∞,JO@∂ „_çOH± QÍ¡ãπ JO Œ∞HÀ=_»O WO\’¡ LO>Ë PÜ«∞#‰õΩ ^•^•Ñ¨Ù x «ºHõ$ «ºO.ExÜ«∞~üû‰õΩ <≥ÅHÀ™êi "Õ∞_»g∞ Œ QÆkÖ’ áêsì. Hõ|∞~°∞¡. ã¨O`Àëêxfl U "≥ÚǨÏ=∂@OÖˉõΩO_® J#∞ÉèíqOK«_»O PÜ«∞# Ãã·ìÖò. ^•xfl JO ŒiH© ѨOK«_»O ‰õÄ_®.

PHõex ~°∞z K«∂_»HõáÈ Õ<À, J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#, ã¨O„Ѩ •Ü«∂xH˜ JO Œx "≥∞i¿ã"åºHͺÅ∞ PÜ«∞# ™⁄O «O. |∞„~° áê Œ~°ãO. «HõΔ} ãÊO Œ# PÜ«∞#Ö’ „Ñ ÕºHõ PHõ~°¬}.XHõ~ÀA PÜ«∞#`À LO_»QÍ XHõ POQÆ¡ k#Ѩ„uHõ qÖËYi á¶È<£ KÕâß_»∞. =~°OQÆÖòÖ’H˘ «ÎQÍ =zÛ Zã‘Ê Wëêì~å[ºOQÍ =º=ǨÏiã¨∂Î „Ѩ[ŠǨωõΩ¯Å∞ ǨÏiOK«_»O g∞ ŒPÜ«∞# ëê~üì HÍ"≥∞O\ò J_çQÍ_»∞. "≥O@<Õ ™ê~ü =~°OQÆÖò Ç*ò aHõ"£∞ Z ÖÏ\#"≥∞iHõ<£|<å<å iѨa¡H±— J<åfl~°∞.

WOw¡+¨μ k#Ѩ„uHõ ^ŒHõ¯<£ „HÍxHõÖò Ö’ XHõ =∞Ç≤ÏàÏ qÖËYi =∂"À~Úã¨∞ìL Œº=∞O g∞ Œ "åºã¨ Ѩ~°OѨ~° „áê~°OaèOz PÜ«∞##∞ WO@~°∂º KÕ¿ãO Œ∞‰õΩ =zÛOk.P~ÀA P"≥∞ ~åã≤# "≥Ú Œ\ "åºãO ™ê~ü K«kq L<åfl~°∞. =∂"À~Úã∞ìÅ∞ L<å‡ Œ∞Åh,=∞u „Éèíq∞Oz# "åà◊√§ =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞QÍ «Ü«∂Ô~· „Ѩ[Å#∞ TK«HÀ «HÀã¨∞Î<åfl~°h,JO Œ∞Ö’ ~å[H©Ü«∞O Ug∞ ÖË Œh P"≥∞ ~åã≤Ok. „Ѩã¨∞Î « _çlÑ≤ J~°qO Œ~å=Ù ÖÏO\˜"åà◊§`À WO@~°∂º KÕã≤ ~åã≤# "å~åÎ "åºãO. ™ê~ü‰õΩ ÉÏQÍ HÀÑ"≥ÚzÛOk. =∂"À~Úã∞ìL Œº=∂xH˜ ™ê=∂lHõ, ~å[H©Ü«∞, Pi÷Hõ HÍ~°}ÏÅ∞<åflÜ«∞#fl J=QÍǨÏ#ÖËx P"≥∞‰õΩWO@~°∂º W=fi_®xH˜ PÜ«∞# x~åHõiOKå~°∞. P"≥∞ „áê èÕÜ«∞Ѩ_çOk. =∂"À~Úã¨∞ìL Œº=∞O h‰õΩ ZѨÊ\˜H© J~°úO HÍ Œ∞. hÖÏO\˜ "åà◊§`À =∂\Ï¡_»#∞ "≥o§á⁄=∞‡xK≥áêÊ~°∞. P"≥∞ =∞m§ „|u=∂Å_»O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ìOk. JѨC_»∞ Ǩ"£ Ü«Ú Z=~ü ã¨Ñ¶~ü¤Ç¨ÏOQÆ~ü P# ZH“O\ò PѶπ áê=sì D"≥<£ Ѷ~ü X<£ _Õ? Jx „ѨtflOKå~°∞. ~ÀQÆ"≥ÚzÛѨ_»∞‰õΩ<Õ Ñ¨ã¨∞Î HÍ Œ∞. _»|∞ƒÖËHõ Hõ_»∞Ѩ٠=∂_»@O QÆ∞iOz ™ê~ü‰õΩ „Ѩ «ºHõΔ J#∞Éèí=OLOk. =∂"À~Úã¨∞ì L Œº=∞O Hõ_»∞Ѩ٠HÍe Õ Ñ¨Ù\ìO Œx PÜ«∞#‰õΩ ÉÏQÍ ≥Å∞ã¨∞.^•xfl L<å‡ ŒO J#∞‰õΩO\Ïxfl PÜ«∞# ã¨Ç≤ÏOK«ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. PHõe ÉÏ èŒ ≥eÜ«∞x"åà◊§‰õΩ <À WO@~°∂º Jx K≥Ñ≤Ê Ñ¨O¿Ñâß~°∞.

54 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

„Ѷ≤<£û PѶπ _≥<å‡~ü 1993Ö’ =∂#= ǨωõΩ¯Å K«@ìO ≥KåÛ~°∞. *ÏfÜ«∞ =∂#=

ǨωõΩ¯Å Hõq∞+¨<£#∞ xÜ«∞q∞OKå~°∞. P ã¨O Œ~°ƒùOQÍ _çÃãO|~ü 10# ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’

~åR „ѨÉèí∞ «fiO P 茺~°ºOÖ’ JO «~å˚fÜ«∞ =∂#= ǨωõΩ¯Å k<À «û=O [iyOk.

[ã≤ìãπ [ã≤ìãπ z#flÑÔ~_ç¤ Àáê@∞ ™ê~ü#∞ =HõÎQÍ PÇfixOKå~°∞. «~åfi « áÈbã∞ JkèHÍ~°∞Å

XuÎ_ç =Å¡ Hõ#fla~å<£ ™ê~ü ¿Ñ~°∞#∞ =HõÎQÍ `˘ÅyOKå~°∞. D q+¨Ü«∞O ≥eã≤ [ã≤ìãπ

z#flÑÔ~_ç¤ "ÕkHõÃÑ·<Õ x~°ã¨# =ºHõÎO KÕâß~°∞. Hõ#fla~å<£ ÖÏO\˜ Ü≥∂ èŒ∞_»∞ ÖˉõΩO_®

=∂#= ǨωõΩ¯ÅÃÑ· ã¨Éèí "≥Å"≥ÅáÈ~ÚO Œx Ѩ„uHõÅ∞ ~åâß~Ú. ŒHõ <£ „HÍxHõÖòÖ’

"≥Ú Œ\˜ ¿ÑrÖ’ "å~°Î JK«Û~ÚOk. P"å~°Î‰õΩ ji¬Hõ '¿ÇÏ"≥∞¡\ò q ü J=Ù\ò „Ñ≤<£û PѶπ

_≥<å‡~ü — PÜ«∞# ÖËx L Œº=∞O Ѩiã≤÷u Jn.

1975 E<£ 26# J~°ú~å„u Z=∞Ô~˚hû „ѨHõ@#. =∞~°∞ã¨\˜ ~ÀA L Œº=∞OHõÖÏ¡

Z=∞Ô~˚hû ~å*ϺOQÆ q~°∞ ŒúO Jx ^•xfl ã¨"åÅ∞ KÕã‘ i\ò Ñ≤\˜+¨<£#∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’

^•YÅ∞ KÕã≤# nèâße Z=~°∞O\Ï~°∞. Hõ#fl|~å<£ «Ñ¨Ê. JÔ~ã¨∞ì‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»Hõ „áê}ÏʼnõΩ

≥yOz Z=∞Ô~˚hû W~°"≥· <≥ÅÅ∂ JǨÏiflâ◊Å∞ M·nÅ q_»∞ ŒÅ HÀã¨O ÃÇÏaÜ«∞ãπ HÍ~°Êãπ

i\ò Ñ≤\˜+¨#∞¡ •YÅ∞ KÕã¨∂Î x~°O «~°O "åkOz# kè~°∞_»∞, =∞Ǩϟ#fl «∞_»∞ Hõ#fla~å<£.

P 20 <≥ÅÅ HÍÅ=∞O`å PÜ«∞# XHõ~ÀA ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì‰õΩ "≥à◊§HõáÈ Õ i\ò Ñ≤\˜+¨#∞¡

qKåiOKÕ ÉˇOzÖ’ <åº=¸~°∞ÎÅ∞ «=∞ KèåO|~°¡Ö’ q„âßOu fã¨∞HÀ"åeûO Õ «Ñ¨Ê

Ѩa¡H± HÀ~°∞ìÖ’ ѨxKÕÜ«∞x Ѩiã≤÷u. #HõûÖ·@∞¡, "åi ™ê#∞Éèí∂u Ѩ~°∞Å∞ =∂„ «"Õ∞

HÍ Œ∞. Jxfl áêsìÅ "åà◊¥§ z=iH˜ P~üZãπZãπ "åà◊¥§ PÜ«∞# Hõ¡~ÚO>Ë¡. *·Å∞ #∞Oz

L «Î~°O =¿ãÎ KåÅ∞ "≥O@<Õ ™⁄O « Y~°∞Û`À i\ò"Õã≤ Lz «OQÍ "åkã¨∂Î =KåÛ~°∞.

M·nÅ Tˆ~yOѨ٠Ѩk¿ÇÏ<Õà◊§ „H˜ «O ~åR „ѨÉèí∞ «fiO HõΔ=∂ aèHõΔ r"À áêãπ KÕã≤

tHõΔHÍÅO ѨÓiÎ H͉õΩO_®<Õ KåÖÏ =∞Ok Ü«∂=r˚= M·nÅ#∞ q_»∞ ŒÅ KÕã≤Ok. r"À

HÍ¡A#∞ «Ñ¨CQÍ "åºMϺxOz KåÖÏ=∞Ok J~°∞›Å#∞ q_»∞ ŒÅ KÕÜ«∞‰õΩO_® Páê~°∞.

D q+¨Ü«∂xfl M·nÅ∞ H˘O Œ~°∞ L «Î~°O ~åã≤ Hõ#fla~å<£ Œ$+≤ìH˜ ≥KåÛ~°∞. "≥O@<Õ

^•xÃÑ· ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ i\ò "Õã≤ "åkOz <≥QÍæ~°∞.~åROÖ’x ѨÅ∞ *·à◊§Ö’ =∞QÆ∞æ «∞#fl

=O ŒÖÏk ַѶπ HõxfiH±ì‰õΩ Jk ¿ãfiK«Ûù „Ñ™êkOzOk. K«OK«ÖòQÆ∂_» *·Å∞ #∞Oz =O Œ=∞Ok

Mˇ·nÅ∞ q_»∞^ŒÅÜ«∂º~°∞. "åà◊§O`å XHõ ѨÓÅ^ŒO_» H˘#∞H˘¯x Tˆ~yOѨÙQÍ ™ê~ü

WO\˜H˜ =zÛ PÜ«∞# "≥∞à’§ Jk "Õã≤ 㨠« iOz Hõ$ «[˝ « „ѨHõ\˜OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. XHõ

<åºÜ«∞"åkH˜ WO «Hõ<åfl Ѷ∞# 㨠å¯~°O U=ÚO@∞Ok? ÖÏÜ«∞~ü ÔHs~üÖ’ WO «\˜

«$Ñ≤Î U _»|∞ƒ Wã¨∞ÎOk. ^•xfl «$Ñ≤ÎQÍ J#∞ÉèíqOz# =∞Ǩ <åºÜ«∞"åkQÍ PÜ«∞#

¿Ñ~°∞ ZѨÊ\˜H© xezáÈ «∞Ok.

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 55

=∞ èŒ∞Ô~·Ö’ P~üZãπZãπ ae¤OQ∑ ¿ÑeÛ"Õ « Hã¨∞, HÀÜ«∞O| «∂ÎÎ~°∞ ÉÏO|∞ ¿ÑÅ∞à◊√§

ˆHã¨∞, áê~°¡"≥∞O@∞ Éèí=#O g∞ Œ ^•_ç ÔHã¨∞, g~°Ñ¨Ê<£ J#∞K«~°∞ÅÃÑ· \Ï_® ˆHã¨∞ WÖÏ

"Õ~ ~å„ëêìÖ’¡ Ãã· «O «# <åºÜ«∞"å Œ rq`åxfl qãÎiOKå~°∞ PÜ«∞#. Kè«fÎãπQÆ_è£Ö’

„Ñ=ÚY HÍi‡Hõ<Õ « ÇÏ «º Hã∞Ö’ ÃãÊ+Öò Ña¡H „áêã≤‰õĺ@~üQÍ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ Ç[~°Ü«∂º~°∞.

WHõ ~åROÖ’ J<ÕHõ „Ѩ=ÚY ‰õΩ„@ˆHã¨∞Ö’¡ PÜ«∞# _çÃѶ<£û ÖÏÜ«∞~ü HÍ=_»O JO ŒiH©

≥eã≤O Õ.

ÉÏ¡H± JO_£ "≥·\ò ã≤x=∂Å +¨Ø\˜OQ∑, i\ò˚ Ǩϟ@Ö’¡ [iˆQ ~ÀAÖ’¡ P Ǩϟ@ÖòˆH

HÍ Œ∞, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’ W"åà◊ =O ŒÅ HÀ@¡ÜÕ∞º Pã¨∞ÎÅ •"åÅÖ’ Hõ#fla~å<£ ÖÏÜ«∞~ü.

á꺈~, HÀ~°=∂O_»Öò ÖÏO\˜ Z<Àfl HõOÃÑhÅ ÖÏÜ«∞~ü. Wk ~åROÖ’ [# ™ê=∂<åºxH˜

«‰õΩ¯=QÍ ≥eã≤# q+¨Ü«∞O. PÜ«∞# <åºÜ«∞™ê÷# JO «~å «‡. «q∞à◊ >ÿQÆ~üû Jkè<Õ «

H@∞ì Ç≤ÏO Œ∂=∞Ç ã=Ú„ ŒOÖ’ qâßYÑ@flO ŒQÆæ~° ÉèÏ~° « <åqHÍ ŒàÏʼnõΩ Ñ@∞ì|_®¤_»∞.

UO KÕâß~À WѨÊ\˜H© ≥eÜ«∞ Œ∞. H˜@∂ìx HÀ~°∞ìÖ’ Ǩ[~°∞Ѩ~åÛÅx •YÖ·# ÃÇÏaÜ«∞ãπ

HÍ~°Êãπ Ñ≤\©+¨<£Ö’ Hõ#fla~å<£ ~åR ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ "åkOKå~°∞. P "å Œ# q<ÕO Œ∞‰õΩ

JѨÊ\’¡ ÖÏÜ«∞~üQÍ „áêH©ìãπ KÕã¨∞Î#fl <Õ\˜ ~åR =∞O„u=~°∞º_»∞ =∂}˜Hõº=~° „Ѩ™ê £

"≥àϧ_»∞. Jk ZѨÊ\˜H© <åºÜ«∞âß„ãÎ K«i„ «Ö’ xezáÈÜÕ∞ J Œ∞ƒù « "å Œ# JO\Ï~°∞

=~°„Ѩ™ê £. 'Hõ#fla~å<£ <åºÜ«∞™ê÷# JO «~å «‡. PÜ«∞# HÀ~°∞ìÖ’H˜ #_çK˘ã¨∞ÎO>Ë «=∞

JO~å «‡ <åºÜ«∞=¸~°∞ÎʼnõΩ QÆ∞~°∞ΉõΩ ≥ã∞ÎOk— JO\Ï~åÜ«∞#. JO Œ∞H =Úã≤¡O i[~fi+<£

Hã∞Ö’¡ «# «~°Ñ¶Ù# "åkOKÕO Œ∞‰õΩ Hõ#fla~å<£#∞ xÜ«∞q∞OK«∞‰õΩ<åfl#x K≥áêÊ~åÜ«∞#.

Hõ#fla~å<£ HÀ~°∞ìÖ’ ÃÑ Œq HõkÑ≤ Õ <åº=¸~°∞ÎÅ∞ K≥=ÙÅ∞ iH˜ OKåeûO Õ?.

„Ñu "åHõºO XHõ J Œ∞ƒù « <åºÜ«∞Ñ Œ Hõq`å q<åºãO. âß„ãÎ â◊„ãÎO. "Õ∞ èŒã∞û, x*Ï~Úf,

Ñ@∞ì ŒÅ, Hõ$+≤, ¿Ñ ŒÅ ÉÏ èŒÅ QÆ∞iOz# PiÎ ãOÑ ŒÅ QÆ∞iOz# x~åãHõÎ «, JxflO\˜h

q∞Oz è≥·~°ºO PÜ«∞# ÖÏO\˜ Ѩi}Ï=∞O #Éèí∂`À #Éèíq+¨º ü. x[OQÍ. =Ú=∂‡\˜H©.

– a. K«O„ ŒâıY~üPO„ èŒ*’ºu, 01.01.2011

„Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£ ѨÙãÎHÍxH˜ "庙êÅ∞JOkOz# "åºã¨Hõ~°ÎʼnõΩ Hõ$ «[˝ «Å∞

– ã¨Oáê ŒHõ=~°æO

56 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

Õâ◊OÖ’<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∞O |ÅѨ_»\ÏxH˜ Hõ#fla~å<£, ÉÏÅQÀáêÖò KÕã≤# Hõ$+≤J"≥∂Ѷ∞"≥∞ÿ#k. ǨωõΩ¯Å L Œº=∂xH˜ HÍ~åºK«~°}, ǨωõΩ¯Å Œ$HõÊ äŒO U~°Ê~°K«∞HÀ=_®xH˜=∞# ~åROÖ’ P~°OÉèí"≥∞ÿ# ǨωõΩ¯Å L Œº=∞O Õâ◊OÖ’<Õ XHõ #=¸<åQÍ «Ü«∂Ô~·Ok.Hõ#fla~å<£ ǨωõΩ¯Å L Œº=∞OÖ’H˜ ~åHõ=ÚO Õ Ç¨Ï‰õΩ¯Å Œ$HõÊ äŒO qãÎ~°}‰õΩ PÜ«∞#KÕã≤# Hõ$+≤ J~°úO KÕã¨∞‰õΩO>Ë «Ñ¨Ê, ~åROÖ’, Õâ◊OÖ’ D L Œº=∂Å Z Œ∞QÆ∞ ŒÅ =∞#‰õΩJ~°úO HÍ Œ∞. ɡOQÍÖò #HõûÖ·@∞ L Œº=∞O „áê~°OÉèíO J~Ú, „jH͉õΩà◊OÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ÃÑ\ì~åR=∞O`å qã¨Îiã¨∞Î#fl `«~°∞}OÖ’ „ѨÉèí∞`«fi x~°ƒùO^èŒO "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. „jH͉õΩà◊O,"≥ÚO_≥OYÅ∞¡Ö’ 1967Ö’ Éèí∂™êfi=ÚÅ QÆ∞O_®Å HÍÅ∞ÊʼnõΩ |Ö·# H˘O@ Q˘„i =∞OQÆ#fl,P~°Hõ HÀ~°#fl ã¨OѶ∞@# «~åfi « 1969Ö’ ™ÈO¿Ñ@ ŒQÆæ~° ѨOKåk Hõ$+‚=¸iÎ À ã¨Ç¨P~°∞QÆ∞ix Z<£H“O@~üÖ’ áÈbã¨∞Å∞ K«OÑ≤"Õ™ê~°∞. f„= x~°ƒO èŒO J=∞Å∞ KÕã≤ _çÃѶ<£ûPѶπ WO_çÜ«∂ ~°∂Öòû K«@ìO H˜O Œ JÔ~ã¨∞ìÅ∞ KÕ™ê~°∞. D «~°∞}OÖ’ áÈbã¨∞Å áêâ◊qHõK«~°ºÅ#∞ |Ç≤Ï~°æ «O KÕã≤, #HõûÖ·\ò ~å[H©Ü«∞ HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõΩ <åºÜ«∞ ãÇÜ«∞O JOkOK«_®xH,#HõûÖ·@∞ L Œº=∂xH <≥·uHõ è≥·~°ºO W=fi_®xH U~°Ê_»¤ #HõûÖ·\ò _çÃѶ<£û Hõq∞\©Ö’ ãÉèí∞º_çQÍHõ#fla~å<£ QÍ~°∞ KåÖÏ Hõ$+≤ KÕâß~°∞. 1970Ö’<Õ Ñ≤._ç K«\Ïìxfl HÀ~°∞ìÖ’ KèåÖO*ò KÕ™ê_»∞.W\Ï¡ "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ì# HÀ~°∞ìÖ’¡ <åºÜ«∞ áÈ~å@O z=i=~°‰õΩ H˘#™êyOKå_»∞. 1974Ö’áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ∞O U~°Ê_Õ •HÍ _çÃѶ<£û Hõq∞\© HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ H˘#™êQÍ~Ú. Hõ#fla~å<£<åºÜ«∞"åkQÍ, ~å*ϺOQÆѨ~°OQÍ ã¨O„Hõq∞Oz# ǨωõΩ¯Å LÅ¡OѶ∞# q+¨Ü«∞O HÀ~°∞ìÖ’"åkOK«_»O XHõ HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞. q~°ã¨O `˘e „ѨK«∞~°} (1971) '~°≠O~°≠O—, «~åfi « „ѨK«∞i «"≥∞ÿ# =∂iÛ, ÖË ã¨OHõÅ<åÅ∞ x¿+kèOѨ|_»¤Ñ¨C_»∞ Hõ#fla~å<£QÍ~ x¿+ èŒO ZuÎ"Õ «‰õΩ "åkOz ÔQeKå~°∞. W Õ «~°∞}OÖ’ 'q~°ãO— ãÉèí∞ºÅ q+Ü«∞OÖ’ÑuÎáê\ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡, r=<£Ô~_ç¤, Ñ Œ‡<åÉèíÔ~_ç¤Å`À ãÇ Hõ#fla~å<£ D Hã∞ "åkOKå_»∞.D "å Œ#Ö’¡ Hõ#fla~å<£ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’x ≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï «ºHÍ~°∞Å #∞OKÕ H͉õΩO_® 1930Ö’Ü« ~°ÑπÖ’ =zÛ# PiúHõ ã¨OHΔÀÉèíO «~°∞}OÖ’ ~åã≤# ã≤ìÃѶ<£ ÃãÊO_»~ü, P_≥<£, Å∂~Úãπ,"≥∞H±hãπ Hõq «fiOÖ’Oz Z‰õΩ¯=QÍ [_ôʼnõΩ qxÑ≤OKÕ"å_»∞. PÜ«∞#‰õΩ Ñ¨ÙãÎHõ Ѩ~î°#OѨ@¡ =∞‰õΩ¯=. fiHõ L#flѨC_»ÖÏ¡ WOw¡+¨μ ™êÇ≤Ï «ºO K« Œ∞=Ù «∞O_Õ"å_»∞. Ѩ~î°<åâ◊HÎ

ǨωõΩ¯Å L Œº=∂ʼnõΩ k‰õΩ¯Hõ#fla~å<£ ™ê~ü.........

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 57

=Å¡, ™êÇ≤Ï «ºOÖ’x q+Ü«∂Å#∞ «# "å Œ#Ö’¡ L@OHOK«_»O=Å¡ [_ôÅ∞ KåÖÏ PãHÎQÍPÜ«∞# "å Œ#Å∞ q<Õ"å~°∞. 1975Ö’ J «º=ã¨~° Ѩiã≤÷u qkèOѨ٠Hõ#fla~å<£ «#‰õΩ`å#∞ XHõ ã¨"åÖòQÍ fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. ǨωõΩ¯Å ~°OQÆOÖ’ ѨxKÕÜ«∞_»O, HÀ~°∞ìÖ’¡ ǨωõΩ¯ÅLÅ¡OѶ∞#ÅÃÑ· "å Œ#Å∞ KÕÜ«∞_»O XHõ ÃÑ ŒÌ HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ KÕѨ\Ïì~°∞. Z=∞Ô~˚hûÖ’ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ÖÏÜ«∞~°∞¡ ѨuÎáê\˜ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ (ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£) `«i"≥∞Å ~å=∞^•ã¨∞ Ô~_ç¤(J#O «ÑÙ~°O) ~åq âß„ã≤Î ("≥·*ÏQ∑) Hõ$+‚™êfiq∞ (q[Ü«∞"å_») ÉÁ*Ï å~°HõO (x*Ï=∂ÉÏ £),~åѶ∞=~°OQÍ~å=Ù (#Å¡Q˘O_»)Ö’ 9 ã¨Ç¨ JO Œifl „ѨÉèí∞ «fiO JÔ~ã¨∞ì KÕã≤Ok. _çÃѶ<£ûHõq∞\©Ö’ «# ã¨Ç¨ÏK«~°∞Ö·# r=<£Ô~_ç¤, QÆOQÍ èŒ~ü ~å=ÙÅ∞ [_ôÅÜ«∂º~°∞, Ѩ Œ‡<åÉèíÔ~_ç¤,„Ñ`åÑÔ~_ç¤ QÍ~°¡ ãÇÏHÍ~°O`À ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ H˘xfl =O ŒÅ Hã∞Å∞ "Õã≤ "åkOKå_»∞. DÜ«∞#fã∞‰õΩ#fl Hã∞Ö’¡ qÑ¡="å Œ∞Å, JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞Å Hã∞ÖË H͉õΩO_®, P~üZãπZãπ HÍ~°ºHõ~°ÎňHã¨∞Å∞ ‰õÄ_® L<åfl~Ú. Z=∞Ô~˚hûÖ’ Ô~· «∞ qÑ¡= <åÜ«∞‰õΩÅ∞ Éèí∂=∞Ü«∞º, H˜+ìQ“_£,LitHõΔ ~°^Œ∞Ì q+¨Ü«∞OÖ’ KåÖÏ Hõ$+≤ KÕ™ê_»∞. Ô~O_»∞=∂~°∞¡ LitHõΔ "å~Ú^•"Õ~ÚOK«QÆeQÍ_»∞. HÍx ~° Œ∞ÌHÀã¨O KÕã≤# Hõ$+≤ ѶeOK«ÖË Œ∞. Z=∞Ô~˚hû ZuÎ"Õã≤# «~åfi «Z=∞Ô~˚hû JHõ$`åºÅÃÑ· q=~åÅ∞¿ãHõiOKÕO Œ∞‰õΩ Ö’H±<åÜ«∞H± [Ü«∞„ѨHÍ+π <å~åÜ«∞}K˘~°=`À xÜ«∞q∞OÑ|_»¤ å~°∞¯O_Õ Hõq∞\Ö’ HÍà’r, |Å=O ü Ô~_ç¤, Z"£∞.q. ~åO=¸iÎ ÀÉÏ@∞ ã¨Éèí∞º_çQÍ L<åfl_»∞. D Hõq∞\© ~åROÖÁ [iy# áÈbã¨∞ JHõ$`åºÅ q=~°Å∞KåÖÏ ¿ãHõiOzOk. =~°OQÆÖò, "≥∞^ŒH±, HõsO#QÆ~ü, PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡ÅÖ’ [iy#Z<£H“O@~ü ÇÏ «ºÅ∞, z„ «Ç≤ÏOãÅÃÑ· KåÖÏ ã=∂Kå~°O Hõ#fla~å<£ K˘~°=`À ¿ãHõiOKå_»∞.y~å~ÚѨe¡ Z<£H“O@~ü q=~åÅ∞ ¿ãHõiOK«_®xH˜, JѨC_»∞ Ñ≤.Ü«Ú.ã≤.ZÖò ã¨Oã÷‰õΩHÍ~°º Œi≈QÍ =zÛ#J~°∞}ü ™œs ‰õΩ_® L<åfl_»∞. Z=∞Ô~hûÖ’ [iy# ÇωõΩ¯Å LÅ¡OѶ∞##∞qKåiOKÕO Œ∞‰õΩ ˆHO„ Œ „ѨÉèí∞ «fi ã¨∂K«#`À ÉèÏ~°æ= Hõq∞+¨<£ xÜ«∞q∞OK«_»O [iyOk.ÉèÏ~°æ= Hõq∞+¨<£Ö’ Hõ#fla~å<£ KÕã≤# "å Œ#Å∞, „Ѩ"Õâ◊ ÃÑ\ì# ™ê‰õΔΩŠѨ~°OѨ~°, áÈbã¨∞PѶ‘ã~°¡#∞ Hõq∞+<£ =ÚO Œ∞ xÅÉ\˜ì „ÑtflOz# f~°∞, „ÑÉèí∞ «fiO, „ÑÉèí∞`åfikèHÍ~°∞¡ =ÚYºOQÍáÈbã¨∞ PѶ‘ã¨~°∞¡ YOQÆ∞u<åfl~°∞. Z=∞Ô~˚hû JHõ$`åºÅ#∞ WO_çÜ«∞<£ ZH±û„ÃÑãπ, PO„ 茄ѨÉèíѨ„uHõÅ∞ qã¨$Î «OQÍ „ѨK«∞iOKå~Ú. D Ѩiã≤÷u ÉèíiOK«ÖËx „ѨÉèí∞ «fiO, ÉèÏ~°æ"å Hõq∞+¨<£„á⁄ã‘_çOQ∑ W<£ ÔH"≥∞~å [~°Ñ¨_®xH˜ P ÕâßezÛOk. Hõq∞+¨<£ qKå~°}#∞ xâ◊≈|úOQÍ~° Œ∞Ì KÕã¨∞‰õΩx ÉèÏ~°æ= "≥o¡áÈÜ«∂_»∞. ÉèÏ~°æ= Hõq∞+¨<£ =ÚO Œ∞ 117 Z<£H“O@~°¡Ö’K«OѨ|_»¤ 204 #HõûÖ·@¡ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ Hõ äŒ<åÅ∞ ã¨q=~°OQÍ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ì|_®¤Ü«∞. Z=∞Ô~˚hûZuÎ"Õã≤# «~åfi « gz# ¿ãfiKåÛù "åÜ«Ú=ÙÖ’¡ ÉèÏ~°æ"å Hõq∞+<£ HÀãO ™ê‰õΔΩÅ#∞ ¿ãHõiOK«_»O,™ê‰õΔΩʼnõΩ tHõΔ}˜zÛ, "åà◊§#∞ *Ï„QÆ «ÎQÍ áÈbã¨∞ÅÉÏi#∞O_ç HÍáê_ç „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ>Ëì ѨxÖ’<Õ#∞ ‰õÄ_® KåÖÏ L «ûÇÏOQÍ áêÖÁæ<åfl#∞. áÈbã∞ʼnõΩ =∂‰õΩ =∞ 茺 XHõ À|∂K«∞ÖÏ@QÍ

58 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

LO_Õk. ~ÀA XHõ QÆb¡ QÆ∞O_® áÈbã∞Å Hõà◊√§HõÑ≤Ê ~åOHÀsî ŒQÆæ~° Hõq∞+<£ HÍ~åºÅÜ«∂xHKÕiÊOK«_»O KåÖÏ „käe¡OQ∑QÍ ÉèíÜ«∞OQÍ LO_Õk. D «~°∞}OÖ’<Õ Hõ#fla~å<£#∞ KåÖÏŒQÆæ~°QÍ K«∂_»@O, JѨÊ\˜#∞O_Õ «~°K«∞QÍ À=∞ÖòQÆ∂_®Ö’ L#fl"åà◊§ WO\˜H˜ "≥à◊§_»O

<å‰õΩ „áê~°OÉèíO J~ÚOk. ÉèÏ~°æ= Hõq∞+<£ =ÚO Œ∞ "å Œ#Å∞ KÕÜ«∞_»O «# rq «OÖ’<ÕQ˘Ñ¨Ê J#∞Éèí=OQÍ Hõ#fla~å<£ «~°K«∂K≥ѨC‰õΩ<åfl_»∞.

áê~°fifÑÙ~°O ‰õΩ„@ Hã∞ #∞Oz, ~åO#QÆ~ü ‰õΩ„@Hã∞, ã≤HO„^•ÉÏ £ ‰õΩ„@ Hã∞Å^•HÍHõ#fla~å<£Q͈~ "åkOKå_»∞. ã≤H˜O„^•ÉÏ £ ‰õΩ„@ Hã¨∞Ö’ 49=∞Ok xOk «∞Å∞ JO Œ∞Ö’H˘O Œ~°∞ J*Ï «OÖ’ L#fl"å~°∞, H˘O Œ~°∞ =∞~°}OKå~°∞, H˘O Œi J„_»ãπÅ∞ =∂iáÈÜ«∂~Ú.ˆHã¨∞ ^•^•Ñ¨Ù 14 ã¨O= «û~åÅ∞ QÆ_çzOk. ˆHã¨∞ PÅ㨺O KÕã≤ Ѩa¡H± „áêã≤‰õĺ@~üû„ѨÉèí∞ «fiO Ѷ‘AÅ`À Pã¨∞ÎÅ∞ ã¨OáêkOK«∞‰õΩ<åfl~°x WOQÆ∞= =∞e¡HÍ~°∞˚#â◊~°‡ ÖˇHõ Å`ÀXHõ Hã¨∞ "Õ¿ãÎ, „ѨÉèí∞ «fi Y*Ï<å‰õΩ ZO « QÆO_çѨ_»∞ «∞O^À K«∂Ѩ٠«∂ Hõ#fla~å<£ QÍ~°∞"åkOѨÙ, ˆHã¨∞‰õΩ xiú+ì ã¨=∞Ü«∞O ˆH\Ï~Úã¨∂Î XHõ P~°¤~ü fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. ˆHã¨∞ z=i~ÀAÖ’¡ ''Jã¨Å∞ <Õ<Õ D Hã¨∞Ö’ =Ú^•Ì~Ú#~ÚáÈÜ«∂#∞, XHõ K«Å™êx «Ñ¨Ê JO@∂<Õ#∞ =∂„ «O „Ñu™êi [_ô =ÚO Œ∞ =Ú^•Ì~ÚÖÏ xÅ|_»∞ «∞<åfl#∞—— Jx *’H± KÕ¿ã"å_»∞.|Ç≤Ï~°OQÆOQÍ KÕã≤# LѨ<庙êÅ∞ HÍÖËrÅÖ’ [iˆQ q^•ºi÷ ã¨OѶ∂Å ã¨=∂"ÕâßÅÖ’xLѨ<庙êÅ∞ Z\Ï¡ ‰õΩ„@ J=Ù`åÜ«∞x XHõ „|Ǩ‡O_»"≥∞ÿ# "å Œ##∞ qxÑ≤OKå_»∞. ‰õΩ„@,~å[„^ÀǨxfl Ju ÕeHõQÍ Hõ#fla~å<£ Z ÕÌ"å KÕ™ê_»∞ «# "å Œ#Ö’ Ö’K«<£ (\©K«~ü –=~°OQÆÖò)#∞ QÆ=~°fl~ü «# „Ѩ ÕºHõ JkèHÍ~åÅ∞ LѨÜ≥∂yOz ã¨ÃãÊO_£ KÕã≤#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_®''áê~îåÅ∞ K≥¿ÑÊ XHõ „Ѩ~Ú"Õ@∞ ã¨∂¯Å∞ \©K«~°∞ =Ö¡ Éèí„ Œ «‰õΩ „Ѩ=∂ ŒO "å\˜e¡O ŒxQÆ=~°fl~ü Jaè„áêÜ«∞Ѩ_ç Õ, WHõ P =∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ù_»∞ ~å*ϺOQÆ „ѨuxkèQÍ ~å„ëêìxfl Z\Ï¡HÍáê_»QÆÅ_»x—— QÆ=∞‡ ≥·Î# "å Œ# KÕã≤ ãÃãÊ#¬<£#∞ H˘\ì"Õ~ÚOKå_»∞. Hõ#fla~å<£ "å Œ#Ö’<åºÜ«∞âß„ãÎ q*Ï˝#O`ÀÉÏ@∞, Kè«=∞`å¯~åÅ∞, =ºOQƺ "åºMϺ<åÅ∞ ѨÙ+¨ ÅOQÍ LO_Õq.JO Œ∞ˆH PÜ«∞# "åkOz#ѨÙ_»∞ HÀ~°∞ì ǨÅ∞ xO_çáÈ~Ú LO_Õk. [_çx Z_»∞ºˆH\òKÕÜ«∞_»O‰õÄ_® <åºÜ«∞"åk XHõ ÉÏ èŒº «QÍ fã¨∞HÀ"åe J<Õ"å_»∞. „ѨÉèÏâ◊OHõ~ü q∞„âßpèѶπ [ã≤ìãπQÍ L#flÑC_»∞, „\ÏѶ≤H± ~°nÌ=Å¡ HÀ~°∞ì‰õΩ ~å=_»O ‰õÄ_® PÅãºO J=Ù «∞=∞ Œx,ѶÙ\òáê ü "åºáê~°ã¨∞ÎÅ#∞ «iq∞"Õã≤ ~À_»¡ ~°nÌx «yæOKåÅx áÈbã¨∞ʼnõΩ P~°¤~ü WKåÛ_»∞.<Õ#∞ ™ê~ü Hõeã≤, P z#fl"åºáê~°ã¨∞ÎÅ∞ r=<Àáêkè ã¨OQÆu Z\Ï¡, [_ç J@∞=O\˜P ÕâßÅ∞ Z\Ï¡ W™êÎ_»∞ Jx J_çQÍ#∞. ''=∂ ÃÑ ŒÌ [_çQÍiH˜ D z~°∞ "åºáê~°∞ÅQÆ∞iOz ≥eÜ«∞ Œ∞, PÜ«∞# HÍ~À¡ =∂„ «"Õ∞ „Ѩܫ∂}O KÕ™êÎ_»∞, #∞=Ùfi XHõ Ñ≤\˜+¨<£ "Õã≤PÜ«∞#‰õΩ *Ï˝#O HõeyOK«_»O ǨωõΩ¯Å HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ h Ѩx Jx ™ê~ü <å`À J<åfl_»∞.Kå~üq∞<å~ü ~À_»∞¤ "≥_»Å∞ÊÖ’ q∞~îå~ÚÅ g∞ Œ JuH˜OKÕ "≥O_ç Ѷhfl «Ü«∂~°∞ KÕ¿ã

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 59

"åºáê~°ã¨∞ÎÅ∞ x~åfiã≤ «∞Å∞ H͉õΩO_® ™ê~ü J_»∞¤Ñ¨_®¤_»∞. uÅH±#QÆ~ü ~À_»∞¤ "≥_»Å∞Ê KÕã≤#ã¨O Œ~°ƒùOÖ’ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ™ê~ü#∞ ëêѨÙÅ∞ HÀÖ’Ê «∞#fl "åºáê~°ã¨∞ÎÅ #ëêìxfl JOK«<å "Õã≤,"åà◊§ ѨiǨ~°O HÀã¨O ã¨∂zOK«=∞x HÀ~°∞ì Hõ#fla~å<£ QÍi¯ P~°¤~ü WzÛOk. ™ê~üã¨∂K«# "Õ∞~°H P gkèÖ’ =ÚxûѨÖò x|O èŒ#Å#∞ ѨHõ #ÃÑ\ì =¸_»=JO «ã¨∞Î =~°‰õΩx~å‡}O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ J#∞=∞u W"åfiÅx HÀ~°∞ì P ÕâßÅ∞ WzÛOk.

=$uÎ ^èŒ~°‡O q+¨Ü«∞OÖ’ ™ê~ü YzÛ`«"≥∞ÿ# xÜ«∞=∂Å∞ áê\˜OKå_»∞. *ÏѶ¨~üѨÇ≤ÏÖÏfi<£#∞ áê «|ã‘ÎÖ’ Z<£H“O@~ü KÕã≤#ѨC_»∞ QÍx, H˘ «Î ^•ã¨∞ ~“_ôÃÑ· J„Hõ=∞OQÍHã∞ |<å~ÚOz#ÑC_»∞ QÍx, PÜ«∞# "åà◊§ Hã∞Ö’¡ "åk¿ãÎ áœ~° ã=∂[O U=∞O@∞O^ÀJx PÖ’zOK«ÖË Œ∞. <å Hõà◊§=ÚO Œ∞ ~å*ϺOQÆ ã¨∂„`åÅ∞, áœ~°∞_»∞, áœ~°∞_ç ǨωõΩ¯ÅLÅ¡OѶ∞#, LÅ¡OѶ∞##∞ K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# ÉèÏ+¨Ö’ „ѨtflOK«_»O =∂„ «"Õ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú PxZѨC_»∂ JO@∞O_Õ"å~°∞. ™ê~ü H˘xfl HõOÃÑhʼnõΩ ‰õÄ_® <åºÜ«∞ ã¨ÅǨ^•~°∞_çQÍLO_Õ"å_»∞. HÍx P áê„ « áÈ+≤ã¨∂Î HÍi‡‰õΩʼnõΩ ÖÏÉèíO KÕ‰õΩ~°Û_»O, "åà◊§ ǨωõΩ¯eflHÍѨ_»@O PÜ«∞# KÕã≤# Ѩx. Jxfl q+¨Ü«∂ʼnõΩ Ñ¨ÓiÎQÍ HÀ~°∞ìÅÃÑ· P è•~°Ñ¨_»_»O ‰õÄ_®ãÔ~·Ok HÍ Œ∞. P JOâßxH˜ ã¨O|OkèOz ˆHΔ„ «™ê÷~ÚÖ’ L Œº=∞O Ju =ÚºYº"≥∞ÿ#JOâ◊O Jx K≥¿ÑÊ"å_»∞. ÉÏÅQÀáêÖò ™ê~ü áœ~° ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ∂xH˜ ~åHõ=ÚO Œ∞ ™ê~üx[x~åú~°}ʼnõΩ =ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. PÜ«∞# =zÛ# H˘O «HÍÖÏxH˜ «yæOKå_»∞. XHõ™êiHÍr¿Ñ@ ŒQÆæ~° |@∞ìѨe¡ „QÍ=∞OÖ’ áÈbã¨∞Å∞ ^•_çKÕã≤ f„=OQÍ H˘\ì J`åºKå~åÅ#∞KÕã≤#ѨC_»∞ ™ê~ü#∞ "Õ∞O „Ѩ ÕºHõOQÍ „QÍ=∂xH˜ fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂O. JѨC_»∞ ~å_çHõÖòû'QÍÑ≤Å∞=|_Õ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ P „QÍ=∞OÖ’ z#fl H˜~å}Ï Œ∞HÍ}ÏÅ∞ #_»∞ѨىõΩ<Õ "åºáê~°∞Å∞ãÔ~·# «∂HÍÅ∞ "å_»‰õΩO_® "≥∂™êÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°x „Ѩ*ÏHÀ~°∞ì ÃÑ\ì "åà◊§‰õΩ QÆ∞O_»∞w~ÚOKå~°∞. "åi Hõ äŒ#O q#fl Hõ#fla~å<£ 'qÑ¡= <åºÜ«∞O— ¿Ñ~°∞`À W@∞=O\˜ Ѩ#∞Å∞ã¨iÜ≥ÿ∞#q HÍ=x P„QÆǨÏO "≥e|∞zÛ =∞=∞‡ÅflO Œifl Pâ◊Û~°ºÑ¨iKå_»∞.

Z<£H“O@~ü ‰õÄ_® Ç¨Ï Õº#x |Ü«∞@ qã¨$Î «OQÍ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ∂Å∞ „ѨKå~°OKÕ™ê~Ú. J~Ú<å „ÑÉèí∞ «fiO Ñ\ìOK«∞HÀÖË Œ∞. =∞ èŒ∞ã∂ èŒ<£ ~å*ò Z<£H“O@~ü q+Ü«∞OÖ’Z<£H“O@~ü K«@ì„ѨHÍ~°OQÍ „áêã≤‰õĺ\ò KÕÜ«∂Å<Õ XHõ =∞øoHõ ã¨∂„`åxfl [_ç ^•fi~åK≥Ñ≤ÊOKå_»∞. •x H˘#™êyOѨÙQÍ<Õ WOHÍ D q+¨Ü«∞OÖ’ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’, ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ìÖ’"å Œ#Å∞ [~°∞QÆ∞ «∂<Õ L<åfl~Ú.

Hõ#fla~å<£ KåÖÏ HÀÑ≤+≤ì Jx, PÜ«∞#∞fl HõÅ"åÅO>Ë ã¨O ÕÇ≤Ï™êÎ=∞x q∞„ «∞Å∞JO@∞O_Õ"å~°∞. Hõ#fla~å<£ HÍ~°ºHõ~°ÎÖ’¡, <åºÜ«∞"å Œ∞Ö’¡ x~°¡HΔͺxfl, <å<£ ã‘iÜ«∞ãπ ÅHΔͺxflǨÏi¬OKÕ "å_»∞HÍ Œ∞. U=∂„ «O JÅ㨠«fiO QÆ=∞xOz<å =∞O ŒeOKÕ"å_»∞ «# ŒQÆæ~°ÑxKÕ¿ã "åà◊√§ „Hõ=∞tHõΔ} JÅ=~°K«∞HÀ"åÅx, =$uÎH ãO|OkèOz# tHõΔ‰õΩÅ∞QÍ LO_®Å<Õ

60 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

P~å@O, H˘O ŒiH˜ P„QÆǨÏOQÍ JxÑ≤OKÕk. HÍy`åÅ∞ Ѩ@∞ìH˘zÛ «# "≥ÚYOg∞ ŒÑ¨_»"Õã≤ áÈ= ŒÌx, U ã¨=∞㨺 J~Ú<å lÖÏ¡ HÀ~°∞ìÖ’ "Õã≤# «~åfi « ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £‰õΩ~å"åÅx, =zÛ#ѨC_»∞ HÍ=Åã≤# _®‰õΩº"≥∞O@¡xfl Õ"åÅx, =∞ 茺=∞ 茺֒ Hã¨∞ QÆ∞iÎOzL «Î~åÅ∞ ~åÜ«∂Åx á¶È#∞¡ KÕÜ«∂Åx YzÛ «OQÍ K≥¿ÑÊ"å_»∞. ÉÏÅQÀáêÖò PHõ™ê‡ «∞ÎQÍ=∞~°}˜Oz#ѨC_»∞ KåÖÏ ÉÏ èŒÑ¨_®¤_»∞. «# PѶ‘ã¨∞Ö’ «sÊù Œ∞ á⁄Ok# U <åºÜ«∞"åk‰õÄ_® ¿Ñ Œ „Ѩ[Å Hã¨∞Å∞ fã¨∞HÀ=_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍ ÖË~°x, «# "å~°ã¨ «fiO ѨÙK«∞Û‰õΩ#flÉÏÅQÀáêÖò =∞~°}O ã¨=∂*ÏxH˜ #+ìO Jx ÉÏ èŒÑ¨_®¤_»∞.

Hõ#fla~å<£QÍi¯ Ãã<£û PѶπ Ǩ º=∞~ü ‰õÄ_® KåÅ Z‰õΩ¯=. 'áœ~° ã¨ÊO Œ# "ÕkHõ—ã¨=∂"ÕâßÖ’¡ ≥ÅOQÍ}Ï lÖÏ¡Ö’ „QÍ=∂Ö’¡ Ѩ~°º\˜Oz#ѨC_»∞ =∂ JO Œig∞ Œ *’‰õΩÅ∞"Õã≤ #qfiOKÕ"å_»∞. ™ê~ü WO\’¡ ѨÓiÎ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ "å`å=~°}O LO@∞Ok. "åà◊§WO\˜H˜ =KÕÛ ¿ãflÇ≤Ï «∞ÅO Œ~°∂ ѨÓiÎ ¿ãfiK«Ûù À WO\’¡ uiˆQ"å~°∞. =O\˜O\’¡H˜ "≥o§K«∂_»_»O, >Ë|∞Öòg∞ Œ L#fl =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ <À\’¡ "Õã¨∞‰õΩ<ÕO « K«#∞=Ù J#∞ÉèíqOKÕ"å~°∞.áÈ~Ú ‰õÄ~ÀÛQÍ<Õ =ã¨O « QÍi ѨÅHõiOѨÙ, U"≥∞ÿ<å `åQÆ∞`å"å ÖËHõ uO\Ï"å JO@∂PáêºÜ«∞`« Z@∞=O\˜ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡<≥·<å QÆ=∞xOKå#∞. P WO\’¡ XHõ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ#"å`å=~°}O ZѨC_»∞ QÀK«iOKÕk.

W\Ï¡ ~åã¨∂Î áÈ ≥ Hõ#fla~å<£ ™ê~ü QÆ∞iOz ZO`À ~åÜ«∞=K«∞Û. =ÚyOѨÙQÍ ™ê~üѨ ÕѨ Õ K≥¿ÑÊ H˘xfl JOâßÅ∞QÍ =∞#O JO Œ~°O JO>Ë áœ~°∞ÅO, ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ∂ÅÖ’,ã¨Oã÷ÅÖ’ ѨxKÕã¨∞Î#fl "åà◊√§QÍ PÖ’zOK«=Åã≤#q

– áÈbã¨∞Å∞ Œ∞â◊Û~°ºÅ#∞, <Õ~°O KÕã≤ «Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<Õ ã¨fiÉèÏ"åxfl (Impunity)=∂~°Û_®xH˜ =∞#O UO KÕÜ«∂e?

– ~å*ϺOQÆOÖ’x á⁄O Œ∞Ѩiz# P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ ™ê~åxfl Z\Ï¡ ѨiáêÅ<åq è•#OÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ~å"åe.

– ѨiáêÅ<å q è•<åxfl Z\Ï¡ „Ѩ*Ï™êfig∞ºHõiOKåe.– „ѨÉèí∞ «fiO JÅ=~°∞K«∞‰õΩ#fl ÉÏ èŒº`å ~åÇ≤Ï`åº ã¨Oã¨$¯ux Z\Ï¡ ZO_»QÆ\Ïìe.

Hõ#fla~å<£QÍ~°∞ Ѩ Õ Ñ¨ Õ K≥Ñ≤Ê, «# "庙êÖ’¡ =ºHõÎѨ~°z# D q+¨Ü«∂ÅѨ@¡J=QÍǨÏ# ÃÑOK«∞H˘x =ÚO Œ∞‰õΩ áÈ=_»"Õ∞ PÜ«∞#‰õΩ =∞#O JiÊOKÕ x"åo. ǨωõΩ¯ÅÃÑ ŒÌ=∞x+≤H˜ <å ã¨ÖÏ"£∞......

– r=<£ ‰õΩ=∂~ü=∂#= ǨωõΩ¯Å HÍ~°ºHõ~°Î

„Ѩ*Ï «O„ «, [#=i, 2011

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 61

ǨωõΩ¯Å L Œº=∞ K«∞Hͯx ≥~°KåѨ

¿Ñ ŒÅ ǨωõΩ¯Å áÈ~°∞ ѨHõΔáêu

#Å¡HÀ@∞ "Õã≤ ≥Å¡ ¿ÑѨ~°∞ Ѩ\ì

J<åºÜ«∂™ê÷<åÅ xÅnã≤# Q˘O «∞

=¸QÆÉ’~ÚO^•...

JÜ≥∂º =¸QÆÉ’~ÚO^•...

IIǨωõΩ¯II IIHõ+¨ìII

ǨωõΩ¯Å L Œº=∞ áÈ~°∞ „Ѩ™ê÷#OÖ’

K≥iyáÈx K«i « =∂ã≤áÈx Ѷ∞# «

ǨωõΩ¯Å L Œº=∂ ã¨∂~°∞º_®...

F Hõ#fla~å<£....

JO Œ∞HÀ =∂ *’Ǩ~°∞¡...

*’Ǩ~°∞¡.... qѨ¡= *’Ǩ~°∞¡ ...

=∂ ǨωõΩ¯Å ã¨∂~°∞º_®...

h Pâ◊Ü«∂Å∞ f~°Û

h ÉÏ@Ö’<Õ "Õ∞=Ú

=ÚO Œ∞‰õΩ ™êˆQ=Ú.....

IIǨωõΩ¯II IIHõ+¨ìII

Hõ+ìr=ÙÅ ÖÏÜ«∞~ü Hõ#fla~å<£

Hõ#∞fl =¸ã≤O_®...

ǨωõΩ¯Å L Œº=∞ ã¨∂~°∞º_»∞

....Jã¨Îq∞OzO_®...

ǨωõΩ¯ÖË TÑ≤iQÍ rqOz# Q˘O «∞

J<åºÜ«∂Å "ÕÖˇuÎ „ѨtflOz# Q˘O «∞

=¸QÆÉ’~ÚO^•....

JÜ≥∂º =¸QÆÉ’~ÚO^•...

ǨωõΩ¯Å L Œº=∞ ã¨∂~°∞º_»∞

JãÎq∞OzO_®.... IIHõ+ìII

áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ÃÑ·# L‰õΩ¯áê ŒO "≥∂Ñ≤

rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ ǨÏiOz "Õã¨∞Î#fl

L Œº=∂Å J}z"Õ «#∞ „ѨtflOz

~å[ºÇ≤ÏOã¨g∞ Œ QÆi˚Oz# Q˘O «∞

=¸QÆÉ’~ÚO^•...

JÜ≥∂º =¸QÆÉ’~ÚO^•...

IIǨωõΩ¯II IIHõ+¨ìII

ǨωõΩ¯Å L^Œº=∞ ã¨∂~°∞º_®!

– LÃÑÊ#PO„ èŒ*’ºu, 12–1–2011

62 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

~å*ϺOQÆO Hõ#∞flQÆÑ≤Ê ~å[‰õΩ=∂~ü#∞ K«O¿Ñâß~°∞. âßã¨#O Hõ#∞flQÆÑ≤Ê â◊=OQÍ

=∂~åÛ~°∞. =∞~˘Hõ Z<£H“O@~ü Hõ@∞ìHõ äŒ. Ô~O_»∞ Hõàı|~åÅ∞. â◊= ÑsHõΔ «O «∞. JO ŒiH©

`≥eã≤# =º=Ǩ~°"Õ∞. <åQÆѨÓ~ü #QÆ~°O #∞Oz PkÖÏÉÏ^£ J_»=ÙÅ^•HÍ JO`å

~°Ç¨Ï㨺"Õ∞. â◊"åÅ∞ =∂„ «"Õ∞ |Ç≤Ï~°OQÆO.

|∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°¡#∞ QÆ∞iOz qKå~°} [i¿ÑO^Œ∞‰õΩ 1978Ö’ ÉèÏ~°æ=

Hõq∞+¨<£#∞ ~åR „ѨÉèí∞ «fiO xÜ«∞q∞OzOk. ~å*ò‰õΩ=∂~ü JѨC_»∞ q^•ºiú. ã¨∞ Œ∂~°

áÈ~å\ÏÅ #∞Oz ™êHΔͺÅ#∞ fã¨∞H˘zÛ Hõq∞+¨<£ Z Œ∞@ ™ê‰õΔΩÅ#∞ fã¨∞H˘zÛ Hõq∞+¨<£

Z^Œ∞@ Ǩ[~°∞Ѩ~°Û_»OÖ’ J`«#∞ f„= Hõ$+≤ KÕâß_»∞.Z<£H“O@~°¡ |∂@Hõ`åfixfl

x~°∂Ñ≤OKÕO Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKå_»∞. HÍh, =¸_»∞ ŒâßÉÏúÅ J#O «~°O J Õ |∂@HõѨÙ

Z<£HõO@~ü‰õΩ [~°fleã¨∞ì Àáê@∞ å#∞ |Å=Ù`å_»x Z=i TǨÏʼnõΩ JO Œx q+¨Ü«∞O.

K«xáÈÜÕ∞O Œ∞‰õΩ H˘kÌ~ÀAÅ =ÚO Œ∞ 'Ç≤ÏO Œ∞— k#Ñ„uHõ‰õΩ WzÛ# WO@~°∂fi ºÖ’

~å*ò‰õΩ=∂~ü `«# Jaè„áêÜ«∂Å#∞ x~˘‡Ç¨Ï=∂@OQÍ "≥Å¡_çOKå_»∞. ¿Ñ^ŒÅ Ѩ@¡,

Pk"åã‘ÅѨ@¡ =º=ã‘÷Hõ$`«"≥∞ÿ# ^Œ∞~å‡~åæÅ#∞ ZuÎK«∂áê_»∞. „ѨÉèí∞`«fiO`À K«~°ÛÅ∞

[~°Ñ¨_®xH˜ `«#∞ ã¨∞=ÚY"Õ∞#<åfl_»∞. JÖÏO\˜ =∂"À~Úã¨∞ì#∞ JO`«O KÕÜ«∞_»O

K«@ìѨ~°OQÍ, <≥·uHõOQÍ HÍHõáÈ~Ú<å – Hõhã¨O Ue#"åi ã¨fi„ѨÜ≥∂[<åÅ s`åº

ã¨Ô~·#^Õ<å Jx PÖ’zOK«~å? =∞m§ K«~°ÛÅ ã¨OQÆu "≥#H˜¯áÈ`Õ P Ѷ¨e`«O

Z=~°#∞ÉèíqOKåe.

WÖÏO\˜ Ç¨Ï «ºÅ ^•fi~å, „w<£Ç¨ÏO\ò ÖÏO\˜ Œ∞â◊Û~°ºÅ ^•fi~å „Ñ¨Éèí∞ «fiO ed «

~å*ϺOQÍxfl J=¿ÇÏà◊# KÕ™ÈÎOk. J„áêãOyHõO KÕ™ÈÎOk. •xfl Ñ\ìOK«∞HÀ ŒQÆxkQÍ

=∂~°∞ã¨∞ÎOk. WÖÏO\˜ K«~°ÛʼnõΩ áêÅÊ_Õ „ѨÉèí∞`åfixH˜ [<å"≥∂ ŒO UO L#fl@∞ì?

„ѨÉèí∞`åfiÅ∞, "å\˜ JkèHÍ~° QÆ}ÏKå~°∞ºÅ∂ «=∞ ~å*ϺOQÆ ÉÏ èŒº «Å#∞ q㨇iOz

Ç¨Ï «O KÕÜ«∞_®xfl ã¨=∞iú¿ãÎ WHõ ~å*ϺOQÆOÖ’x 4= qÉèÏQÆO <åºÜ«∞"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ

=º=ã÷ ™ê èŒ##∞ „ѨÉèí∞ «fi „Ѩ è•# qkèQÍ ¿Ñ~˘¯O@∞Ok. „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨μʼnõΩ ã¨=∂#

"Õ «<åÅ#∞, ã=∂[ L=∞‡_ç =#~°∞Å qxÜ≥∂QÆO JO ŒiHÀãO [~°QÍÅh x~Ìtã∞ÎOk.

„Ѩ*Ï ~å[‰õΩ=∂~°∞_ç =∞~°}O

J#∞|O^èŒO

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO\~ü 63

ã¨OѨ Œ XˆHKÀ@ áÈQÆ∞Ѩ_»x q èŒOQÍ „ѨÉèí∞ «fi PiúHõ q è•<åÅ∞O_®Åx P Õtã¨∞ÎOk.

„Ѩ[ʼnõΩ Ç¨xHõ~°O HÍxsuÖ’ L`«ÊuÎ ™ê^èŒ<åÅ Ü«∂[=∂#ºO XHõi KÕuÖ’<Õ

ˆHO„nHõiOK«‰õΩO_® K«∂_®eû# ÉÏ èŒº « „ѨÉèí∞`åfixk. HÍh, D P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞

«∞OQÆÖ’ ˘H˜ W<åflà◊¥§ KÕã≤# áêÅ# =¸ÅOQÍ =∂"À ~Úã¨∞ì L Œº=∞O «ÖˇuÎO Œx

HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fiO xÜ«∞q∞Oz# xÑÙ}∞Å Hõq∞\© W\©=Å «# x"ÕkHõÖ’ ãÊ+ìO KÕã≤Ok.

QÆ « <åÅ∞QÆ∞ ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ Jk Õâ◊OÖ’x qã¨$Î « Éèí∂ÉèÏQÍxH˜ "åºÑ≤OzOk. „ѨÉèí∞ «fiO

P Õã≤Hõ ã¨∂„`åʼnõΩ Hõ@∞ì|_ç LO>Ë =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ ɡ_» ŒÖÏ HõxÊOK«~°∞. Ç≤ÏO™ê «‡Hõ

áÈ~å@ ~å[H©Ü«∂Å∞ Hõ#∞=∞~°∞QÆÜÕ∞ºq.

=∂"À~Úã∞ìÅ#∞ HÍeÛK«OÑ_»O, J#∞=∂x «∞Å#∞ z„ «Ç≤ÏOãÅ∞ ÃÑ@ì_»O ÖÏO\˜

K«~°ºÅ∞ „ѨÉèí∞ «fi „áê äŒq∞Hõ q èŒ∞Å q㨇~°} «Ñ¨Ê =∞~˘Hõ\˜ HÍ Œ∞. =∞# ™êfi «O„ «º

ã¨=∞~°O „áÈ «ûÇ≤ÏOz# qÅ∞=Å#∞ =∞#O 㨠• J#∞ã¨iOKåÅx ~å*ϺOQÆOÖ’x

51= JkèHõ~°}O, x~Ìtã∞ÎOk. D qÅ∞=Å#∞ ÑHõ #É\˜ì áêeOK«_»"Õ∞QÍHõ Z<£H“O@~°¡

¿Ñi@ âßã¨# ÉÏǨϺ K«~°ºÅ‰õΩ X_çQÆ_»∞ «∞<åfl~°∞. JÅ∂¡i ã‘ å~å=∞~åA, K«O„ ŒâıY~ü

P*Ï £#∞ Ѩ~° „ѨÉèí∞ «fiO K«OѨQÍ =∂"À~Úã¨∞ì ~å*ò‰õΩ=∂~ü JeÜ«∂ãπ P*Ï £#∞

ãfi„ÑÉèí∞ «fi"Õ∞ K«OÑ≤Ok. „áê}O fÜ«∞_®xH Ñ Œúu LO_®e. Jk âßã#| Œú"≥∞ÿ LO_®e

Jx ~å*ϺOQÆOÖ’x 21= JkèHõ~°}O K≥Ñ≤Ê<å Jk J~°}º~À Œ<Õ J=Ù`ÀOk. ~å*ϺOQÆ

qÇ≤Ï`«OQÍ áêeOKÕ „ѨÉè í∞`åfiÅ∞ ~å*ϺOQÆxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞=∞x J_çy#

=∂"À~Úã¨∞ìÅ#∞ «=∞‰õΩ `Àz# Ѩ ŒúuÖ’ ã¨OǨÏiã¨∞Î<åfl~Ú. ~å*ò‰õΩ=∂~ü =∞~°}O

^•xH˜ `å*Ï L^•Ç¨Ï~°}. P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞ LÅ¡OѶ≤∞OKÕ „ѨѨOpHõ~°} =∞#Å#∞

J~åK«HõO JOK«∞ g∞ Œ‰õΩ KÕiÛOk. ÉèÏs ™ê=∂lHõ q™ÈÊù@# kâ◊QÍ Õâ◊O "ÕQÆOQÍ

„Ѩܫ∂}˜™ÈÎOk. ^•xH˜ ѨÓiÎ ÉÏ^茺`« UeHõÅ^Õ. ˆHO„^Œ áê^Œ∞ëêÅn, ~åROÖ’x

™ê=∞O`«∞Ån.

XHõ POQÆ¡ Ѩ„uHõ qÖËYi âßY=¸i JáêÊ~å=Ù K«xáÈ~Ú# ~ÀA <å‰õΩ á¶È<£

KÕâß_»∞. Z<£H“O@~°¡ ¿Ñi@ JHÍÅ =∞$ «∞º=ÙÉÏi# Ѩ_»∞ «∞#fl Ü«Ú= =∂"À~Úã¨∞ì

<Õ`«Å‰õΩ JO`« „Ѩ*ÏHõ~°¬} ZO^Œ∞‰õΩO@∞Ok? `«∂@∞¡Ñ¨_»¤ "åi áêi÷=^ÕǨÅ#∞

K«∂¿ãO Œ∞‰õΩ [#O ZO Œ∞‰õΩ ZQÆ|_»∞ «∞<åfl~°∞? Jx J_çQÍ_»∞. Õâ◊ „Ѩ è•x, ˆHO„ Œ

ÇÏŸO =∞O„u D „Ñâ◊flÅ∞ "Õã∞HÀ"åe. QÆ « #ÅÉèˇ· Uà◊§‰õΩ ÃÑ·QÍ "ÕÖÏk=∞Ok Ü«Ú=‰õΩÅ∞

«=∞ J=¸Åº rq`åÅ#∞ Ѩ}OQÍ ÃÑ\ì ZO Œ∞‰õΩ <ÕÅH˘iQÍ~À "å~°∞ P «‡â’ èŒ#∞

KÕã¨∞HÀ"åe.

n#∞Å∞, Ç‘Ï#∞Å∞, Ѩu «∞Å∞, ÉÏ è• ã¨~°Ê Œ+¨μìÖË «=∞ ~°HõÎ ã¨O|Onè‰õΩÅ∞QÍ

64 „Ѩ[Å =∞x+≤ ÔH.l. Hõ#fla~å<£

Pf‡Ü«ÚÅ∞QÍ ÉèÏqOz "åiHÀãO áÈ~å_ç# Ü≥∂ èŒ∞ÅÖ’ ~å*ò‰õΩ=∂~ü XHõ~°∞. "≥∞~°∞ÔQ·#

ã¨=∂["Õ∞ ÅHõΔ ºOQÍ P áÈ~å@O H˘#™êQÆ∞ «∂<Õ LO@∞Ok. „Ѩ[Å∞ p=∞Å ŒO_»∞ÖÏ

^•O\’¡ áêÖÁæO@∂<Õ LO\Ï~°∞. ~å*ϺOQÆOÖ’x S Œ∞ ÉèÏQÍÅ∂ ~å[H©Ü«∞ <≥·uHõ

Œ$+≤ì À K«kq Õ "≥∞~°∞ÔQ·# ã¨=∂[O HÀã¨O „Ѩܫ∞uflOK«=K«∞Û. ~å*ϺOQÍxfl K« Œ=_»O

Õâ◊„^ÀÇÏO HÍ Œ∞. ~å*ϺOQÆOÖ’ K≥Ñ≤Ê# "å\x PK«~°}Ö’H ≥KÕÛO Œ∞‰õΩ „ÑÜ«∞uflOK«_»O

~å*ϺOÃÑ· Ü«Ú ŒúO KÕÜ«∞_»O HÍ Œ∞. D Œ$+≤ì áêʼnõΩʼnõΩ JÅ=_»#O « HÍÅO Ñiã≤÷uÖ’

=∂~°∞ÊO_» Œ∞.

– ÔH. l. Hõ#fla~å<£("åºã¨Hõ~°Î ã‘xÜ«∞~ü <åºÜ«∞"åk)

07–07–2010

PO„ èŒ*’ºu

K« Œ=O_ç

„Ѩ*Ï Œ$HõÊ äŒO`À, qâßÅ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ÉèÏ=#Å"ÕkHõQÍ g∞ =ÚO Œ∞‰õΩ =™ÈÎOk ™ê=∂lHõ, ~å[H©Ü«∞ =∂ã¨Ñ¨„uHõ

ŒHõ <£ ÖϺO_£™ê=∂lHõ HÍ~°ºHõ~°Î,

„Ѩ*Ï L Œº=∂Ö’¡ H©ÅHõáê„ « áÈ+≤Oz#ZO."Õ Œ‰õΩ=∂~ü ™ê~° 䌺OÖ’

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü (TRC) P èŒfi~°ºOÖ’Ju «fi~°Ö’<Õ g∞ =ÚO Œ∞‰õΩ ~å#∞Ok

„Ѩ*Ï™êfi=∞º"å Œ∞Å Q˘O «∞Hõ WkL Œº=∞HÍ~°∞Å "ÕkHõ Wk

Jaè=$kú ™ê èŒ#‰õΩ „ѨfHõ – „Ѩ*Ï ã¨=∞㨺ʼnõΩ Œ~°Ê}O

K«kqOK«O_çPâ◊Å∞, Pâ◊Ü«∂Å∞, PHÍOHõΔÅ∞,J<åºÜ«∂Å∞, J„Hõ=∂Å∞,=∞# ѨO_»∞QÆÅ∞, *Ï «~°Å∞,ǨωõΩ¯Å∞, L Œº=∂Å∞,=º=™êÜ«∞O, K« Œ∞=Ù....rq «O`À, ã¨=∂[O`À =Ú_çѨ_ç#„Ѩf JOâ◊=¸ K«~°ÛhÜ«∂Oâ◊"Õ∞.WOHÍ...Hõ äŒÅ∞, Hõq «Å∞,WO@~°∂fiºÅ∞, *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞...=∞Ô~<Àfl qâıëêÅ∞..q_ç „Ñ¨u : ~°∂.15/-ã¨O= «û~° K«O^•: ~°∂.150/-

~°K«#Å∞, K«O^•Å∞ѨOÑ≤OKåeû# z~°∞<å=∂:

á¶È<£ : 040 – 64524554, "≥ÚÉ·Öò : 9030626288, e-mail : deccanlandindia@gmail.com

K«O„ ŒO, 3-6–712/2, gkè <≥O. 11,Ç≤Ï=∂Ü«∞ ü#QÆ~ü, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ – 500 029

FORUM FOR SUSTAINABLE TELANGANA

"CHANDRAM" 490, 11th Street, Himayathnagar, Hyderabad - 29.

≥ÅOQÍ}Ö’x ãÇÏ[ =#~°∞Å∞, Ñi„â◊=∞Å∞, „QÍ=∂Å∞, Ñ@ì}ÏÅ∞, Ñ~åº=~°}O, =º=™êÜ«∞O, Láêkè,#^Œ∞Å∞, K≥~°∞=ÙÅ∞, J_»=ÙÅ∞, h~°∞, Éèí∂q∞ ǨωõΩ¯Å∞, Éèí∂ qxÜ≥∂QÆ=ÚÅ#∞ ã¨∞ã≤÷~° Ѩ~°∞K«∞HÀ=_»OÉÏ èŒº «QÍ fã∞‰õΩx á¶È~°"£∞ Ѷ~ü ãÃãì~Ú#|∞Öò ≥ÅOQÍ} Ñ~åº=~°} ãOѶ∂Å∞, =º‰õΩÎÅ`À Hõeã≤ ÑxKÕã∞ÎOk.

ãO„ÑkOK«=Åã≤# á¶È<£ : 9030626288

≥ÅOQÍ} i™È~üû ÃãO@~ü 2011Ö’„ѨK«∞iOz# ã¨OHõÖ<åÅ∞

PÜ«∞##∞ P"≥∞‡ã‘ì WO@ˆ~fl+¨#Öò'=∂#=ǨωõΩ¯Å H˘~°‰õΩ LkfiQÆflOQÍ áÈ~å_Õ <åºÜ«∞"åk— JOk.

#HõûŃs «~°O <åÜ«∞‰õΩ_»∞ 㨠«º<å~åÜ«∞}ã≤OQ∑'„áêã≤‰õĺ@~°¡‰õΩ „áêã≤‰õĺ@~ü— J<åfl_»∞.

XHõѨÊ\˜ =∂#=ǨωõΩ¯Å <Õ «, [~°fleã¨∞ì,WѨÙÊ_»∞ ã¨OѶ∞Ѩi"å~ü ã≤ •úO «Hõ~°Î J~°∞}ü â∫i 'Ö’HÍkè=HõΗ J<åfl_»∞.

PÜ«∞# <åÅ∞QÆ∞ ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ <åºÜ«∞"å Œ =$uÎÖ’áÈ~å_Õ „Ѩ[ŠǨωõΩ¯Å Ñ¨i~°HõΔ} HÀã¨O

JǨÏiflâ◊Å∞ „â◊q∞ã¨∞Î#fl J™ê^è•~°} "Õ∞^è•q

PO„ 茄Ѩ Õâ◊OÖ’<Õ HÍ Œ∞, Õâ◊O "≥Ú`åÎxˆHáœ~°, „Ѩ*Ï «O„ « ǨωõΩ¯Å ã¨∂ÊùiÎH˜Ñ¨~åºÜ«∞ Ѩ ŒOQÍ Zky#"å_»∞

=∞x+≤QÍ ™ê=∂#∞º_»∞"å Œ<å Ѩ\˜=∞Ö’ J™ê=∂#∞º_»∞

`À\˜ =∞x+≤ ǨωõΩ¯Å#∞ HÍáê_»_»OÖ’ Jx «~°™ê èŒ∞º_»∞

=∞#O =∞# ~å*ϺOQÍxfl, Ѩ\ìOK«∞HÀ"åeû#O «QÍ, f„=OQÍ,QÆOcè~°OQÍ Ñ\ìOK«∞HÀÖË Œ#∞‰õΩO\Ï#∞. P x~°¡HΔͺxH =∞#O =¸ÅºOK≥e¡ã¨∞Î<åflO. ~å*ϺOQÆO J<Õk H=ÅO XHõ K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# Ѩ„ «O HÍ Œ∞.Jk XHõ ~å[H©Ü«∞ „ÑHõ@#. •x "≥#∞Hõ „Ñ[Å∞ L<åfl~°∞. „Ñ*ÏL Œº=∞OLOk. „Ѩ[Å PHÍOHõΔÅ∞ L<åfl~Ú. ~å*ϺOQÍxfl D <ÕѨ^䌺OÖ’K«∂_»HõáÈ=_»O =Å¡ XHõ ~å[H©Ü«∞ „ѨHõ@#QÍ ^•xH˜ LO_»=eû#â◊HÎx, Ѩ@∞`åfixfl =∞#O q㨇iOKåO.

– ÔH.l. Hõ#fla~å<£