Münzen und Siegel der preußischen Städte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzöge von Pomerellen im Mittelalter / von F. A. Voßberg

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    1/69

    -I I- -

    btl Sitttialttr,

    .a t it Ditltn miirq UUb ' $itgtl3,b bilbung;en.

    Getlin,b e i e. i Y i n d e .

    1841.171(: ;1413Sirlicthek

    \ '~I~t [ J ~ H ~J ~ ,T A tH" '

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    2/69

    ;;1~ - . J1029 1

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    3/69

    ~ 6 i~ fru~er f c 9 0 n oftet', 6 ~ f o nb e r t 3 a B e l ' i n n e u e r e r s e i t , c n ~ r c u n Q e n u a t e r l & n b i f c ! l c c@ S e f d ) i c i ) t e u n b ' i m u t t ; f u n t l e g e m u n f d ) t m o r b e n : b a n a c { } bent ~ c i f p ie ~ c a n b e r e r d n b e ra u c f l f u r ~ r e u e n e i n e ntog[iq,~ t l O a ~ & n b ig e ' im u n b g e fc 9 i ~ te , 6 e f o n b e r t 3 b c & W l i t t e [a lt e re ,e r f t{ )e i n c n . m o q , t e ; C U tq , 6 eu .> e t f e n g e b f u rt t e u n b ~ a n b f ~ d ftH c g e U b ~ a n b I u n g e t t e i n c 1 3 ? < ) e ~ nt,~actttlod), ~ r a u n , ~r&toriue, . p a n o t t t , _puffaub, ~o (~ , elalomotl, (!ri~~t o n , enguid ), :m abel', ru3erttid'e u . a. m . b u r i@ ) e m \Q e : b a m an f d ) o n f e i t b e l 'W lH t e b c 1 3 1 7 . : J C t ~ r 5 u n b e r t 6 6 t t } aU f b i e t t e u e ~ e 3 d t ~era6 , N e f e n u n f c f > b t l u c r n . > i r e ~U e V e n f f r e 6 te .

    ; : D t e 2 h t f o rb e r u n g e t t , wdd)e b e l' @ > , c f d ) id ) t e f c e u n b u n b b e l ' ~un;etlfamm[er g e g e n ~w a r t i g a n e i n e f o g e n an n t e r o h i n ~ g e f d ) t d ) , t e m a d )c n , r o o l l t e n unb f o n n t e n bie @ ) e n a n n tc nltO~ n i c { l t g e n u g e n u n o m c p t ' tlid)t g c 5 e t t a l e Q : i n b d n e t 3 u n b [ c a u d ) n u r f O e f d ) r e t 5 u n g e nu n o ~ 5 5 H o u n 9 c n e t n e r ober i ) e r enbem I D h i n b e - bie a u d ) ntd)t t m m e r tirotig finb..

    ~6 D e b a r f ber m c r f a f f e r N t 5 e r " , o r , [ f d t 1 c e f f i e d )t f e r t i g u n g , r e e n n c r , burd) m u ~ ~f a m e t 3 6 m n m { c n im ~ e r f ~ e b ie l r e i~ e r c r !mittel a r e f c t n e fnorgongcr, C 6 u n t e r n i n t m t ,

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    4/69

    ~ IV _.

    nid) t f d j o n c ine ~ o U ~& n b i g e r o l u n b g e f d ; i d j t e ~ r c u ~ e n e , f o n b e r n n u e b ~ e , W ~ e i ~ m a l e~ a t e r i a r . b ~ A u A U f q m m l e n g e g h l c f t iff, A U i J e c o r r e t t t h c f 1 e n .

    '5d)on ~ o c m e { ) r e n ~ C I ~ t 'e n f o U t e b i e t ~ e U f t } e i f e m e r o f f e n t l i d j u n g e i n e r b o r n m e t '~f a f f e r b e r f u q , t e n r o 1 t i t t b g c f d ) i d ) t e ~ r c u m 6 nU l ' D r b e t t ~ b e t t , u n t e r l j o c V f f e r ~ r o t e c t t o n u u baU f S fo ~ e n E 5 r . stst ' . .pooeit b C 6 b u rq , r Q . l ~ d ) t i g e n ( f r A { ) e c b o g 6 ~ n t o 11\)On D e f f r e t d j , ~ o d ) :m e i ~ c r b e u t f c l j e n D r b c o 6 , g e f d ) c l j e n , t v e I q , e r ~ r C l n i n b e i j u n C l u e g e f t t l j r t B ri e 5 , b a _ p 6 d ) f f : :b e r f d 6 e f d ) o n tm ~ a 1 ) t ' e 1835 l l c u ~ , 6 .

    ~ ie g c g e n w d r t i g c ~ b f > 'm b l u n 9 M lb e t e e i n e n ~ t l ~ C ln 9 a m : e 6 e n e r w & 1 ) n t e n ~ h i n 5 ~g e f d ) i d ) t c unb ~ o n b c ( t o u n e r n o n alten t 5 i e g c ( n , c ,n igen .pod )meij lenminben m i t t a b t ~~eid)en e m s b e t ' .orben6~eit, 1 ) a u p t f a d ) l i d ) n u t ' b o n I D h ln b e t t , i P c f d )e bit g r o e n 6totltc~ r e n p e l l t i a d ) i ~ r e e o6fagung. tum b e t ' . o c b e H e 1 ) e t ' r f d j a f t u n t e r o e m e d ) u ~ e poIntjd)er~ o n i g e 6 ie b u m ;japre 1523 p r& g e t t l i e e n ; 9 " ' " b f 1 1 9 l i c f l t a n n fie b 4 1 l ) e ~ a u d ) n",ro b e mtmfd)e m e b e e r r o l l l n ; ( i c b 5 a 6 e t ' u m [ o m e 9 ~ ar6 e t n f u r fid ) aU ein 6ej1c~enber ~5ei f b e rprcuIJifd)cn rolli tt5gefd)id)te e r f c t c i n e n , Mebiefe 6tabtc m 1 c 9 f e r n e r , 6 i5 ~ u i ~ r e r e t '~ u n -fer b e m g r .o U en ~ deb rt d ) u n o [ e t n e m i n a c f } f o [ g e r t t l b e n : J a Q l'e n 1 7 7 2 -93 e r f o { g t e n~iebet'l)el'cinigun9 m i t ~ H t p r e u 6 e n , c i n e f e 5 r 6etrdd)thq,e ~ f n b a l ) ( ~Jhlnhen u n o r o le b a i U e np d g e n H e p e n ( w e g e n i~rer e r t e n 1 ) e i t c o e r t 1 ) r e e ~ tm ~ t u e r t ~ G n o c 9 jci j t o i e S i e r b e n tHl~t e r C a t t b i f c f ) e r i ) ) 1 u n b f a m m f u n g c n ) , flh: w e f d ) e b i e l)itt m t t ; n t l ) eH e n b e n I D l it t e lQ . ( t e rm u t l b e n( ~ ( f o bie e i g e n t l i d ) e ~ r u n b r a g e - e i n e r f f c 6 6 e f o n b e r c G S f a 6 i n e t 5 f 4 1 c f l - 6 t f b e n .

    Rjei o e m b o n b e m ~ e r f 4 1 f f e l ' . c m g m o m m e n e n @ ) r u n b f a Q c m o g I i d ) 1 1 m o ({ j 1 a n b i g e e b t lg c o e n , r o n n t e i n g e g c l l t v & r ti g e r 2t66anbhmg a n d ) b i e ~ e f c . 9 r d 6 l t l 1 g a U c t ' i 1 ) m 6 c f a n n tg c r o N b e n e n ~ l t l n b e t l n i c f > t u m g a n g e n m e r b e n , \ ) t e [ n l e l ) r ~at b e r f d 6 e e ~ f l h ' ~~td)t g e r ) c l [ ~t e n , o U e , a u c ~ bie g e r i l l g c r e n m e r f d ) i e b e n l ) d t e t t , ~ . fa. b e l ' c 5 4 > r i f t t p p e n . . . c m b u g e 6 en unbnut bit u n b e c e u t e n b e n @ j r4 1 t ) tr b e r fd ) i c b c n ~ e H e n 5 tt t 1 6 e t ' g e ~ e n , N t n U e in er 8 eit, f t \ O b ~ 6lm u n b u n g e ,@ ) e f 4 1 d f t a u ] g 4 1 n & o l l b e r e a It > ~ J e u tig e ~ l c t 6ctde6en w u r b e u n e f e t n \ 5 t e m p e lb e r n c m b e m g a n b . g { e t d ) w e t r , a . t t d ) f 4 1 f f j c b e e tucf b o n b e r n a n b e m i n . s r f e i n t g f c i t e nt l c r f d ) i e b e n i f f

    fen 9 r t f d) ~ 1 u ~ e r t e 6 e r e i t e 1 7 8 0 i n [ e u t e n f 4 > d ~ 6 a r e n Ilinctrtlrid)ten ~ u r fOli~et"

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    5/69

    vu u b r o l u n 3 f u n b e " $ t ~ e f [ 1. 6. 356 b ie ~ { ~ f i c { ) t : "bie f c { ) o n e u tm m e r .m e ~ r b e r f c Q n )i n t l e n ~b e n ~ e n r m ( t ( e t l e l 3 mU~m6 u n o m e t d ) t ~ u m l 3 u u f e r e r r o o r f ~ ~ r e n , b u r c 9 t) I)( r f l d n b i g e~ e f d ) r e i 6 u n g ~ u d ) t l c 6 g e r i n g f t e n e l t u c t 6 , n U b e r o r r e n t I i d je n " , u n b aud ) @ j r~l~t~b c r f p r a d j in f e it t e r ( i j e fd j i d ) t e ! n a n b ig 6 Q ) b . 2 . V I I . e t n C S f e i d j e t 3 . ~ a 6 U n te r n e ~ m e t l t l ) ~ rb i eU e i c ~ t f u r i ~ r e Seit n o d ) b U f d ) m ie r i g ; m e r f a 1 f e r ~ o l f t a 6 e r t > u r d ) b a 6 , w a e e r ~ i e rg i e 6 t , e t n funftigee Unterne5m cn bod ) f e 5 r m c f e n t l i d ) crleidjtelt n U l j a 6 c n .

    ~ t e n e u e r e n p r e u t f q , e n 6 ta b te :r o ? u t l ; e n u n e f f i 1 e b a i U e n a n f a n g e n b , [ o m o g e b o r ~( d u n g b i e a m e d ) { u f f e b e r . 12, 26. u n b 32. g e g e 6 e n e U e 6 e r f i d ) t g e t l l i g e n . i i e g e ~b e n itt i ~ r e r ~ a n n ig f a ( t i g f e tt , i n b e m f i e f i d ) a 6 m e d ) f e f n b ~ u f b i e . o r b e n e ~ e r r f d ) ~ f t , b ie~ o t i t g e b o n ~ o ( e n , b o n d ) w e b e n , b ie r u f F f d ) e n i l b a r e i c . , e n b I t d ) u n f e r e n j e l 2 i g e l lm e g e n t e l 1 ~ Q m m 6e~ie5en, e i n t r e u e ! 3 7 . B i l b b e r 6 e t 1 )e g te n B e t t e n , t 1 ) e [ d j e n f i e a o g e 5 o r c l 1 ,u n e b t h f t e n b e t 3 5 a [ 6 n i d ) t c b n e e i n g e f d ) t d ) t l i d ) e 6 ; j n te re ff e g c f u n b e n tD c e b e n .

    ~ i e e l t e n ' i l B a d )l 3 fi e g d t t n b b o n j c 5 e c f u r b i e d d ) t t g e ( . t r f ( a n m g b e e a I t e r y r o 1 u n ~b e n a ( e w e f e n t l i d ) e t S . p i f f 6 i l l i t t e erfannt r o o r b e n , a u d ) g e p o r c n 6 e i b c a r6 ( f r b e u g n i f T e e i nunc t l e rf d 6 e n s t ' t t n f t b u f a m m e n ; m c r f a f f e r l )a t r i d ; b a r u m a u b i e r 6 e m u V t , b t e i n b e n, p r e u 6 t f q ,m m r d ) f b c n u u o ~ r t b a t ; 6 a m n t ( u n g e n a U 6 b e m W l tt tc f a f t e r n o d ) c c ( l a f t c n e n , a U fb ie pttu~ifd)en 'BtaNe u n o b ie p o m e re U i f d ) c l 1 . p e t ~ o g e 6 e ~ u g ( i d ) e n m 3 e r f e b e t m i f b g r a 6 - e ~f u n f t a U f b u ~ n t l e n u n o b t l f a m m e r n , u n o g t e M f i e ( l i e r i n g c t r c H en ~ 6 6 i ( b u n g C tl m ie b e r ,b a m it f i e f th f p & t c r e B e i t a u f 6 e ~ a r t e n 6 f d 6 e n . ~ e n n n t d ) t C l U C , t l ) e f d )e b a roeren, ~ n b~ e u t e m e b r a u f b u n n b e n , u n o m an d jc b i e f c r ( l c u t e n o d ) b O l'p C l t l b en en U e o c r6 re t 6 fe f a l t e rS tu n ~ !D e rO e n tm t o e i t t r e ~ a u f e b e l ' 3eit a u e f > n O ' 9 toW [ o u n b a u t S g ( e i q , e n U r f a d ) e nu e d o l ' e n g e 6 e n , a le f o ( d j c e n a m e n t l i d ) t m b o r i g e n : J a 5 r p u n b e r t e f o g a r m i t m a n d ) e n b a ;m a r e n o e l ) \ ) o r l ) a n b e n g e t u e f c n e n m i t t d a l t e r U q ,e t t t ~ l b t e ; 6 i e 9 d n S J) t e u p e n l 3 g c f d J c O e n i f t .~it ~ed )t barf u n r e r b i e f e n a u d ) b e r m erh tff bd m a r t e n iege[~empe[6 b e l ' . p a u p t .l l a b t " ~ o n i g 6 6 e r g m i t b e r n ~ e i t e r 6 i f b c i b r c 5 Q j r u n o e r e , ~on t9 .0 tt 0 c a r ' 5 b o n Q ) 6 l ) m c n ,6 e b a u e l ' t m e r b e n , b o n 1 0 d d ) c m o r t e f t e n 5 t u n f tb e n fm M e b e t e l t a b t f id) a u d ) n i d ) t e i n m a (m e l ) r t i n b o ( f f l ' d n b ig e r ? l 1 6 b ru c f i n ben ~ l ' d ) i b e n e r l ) c d t e n l ) o t . - ( E r f r c u i d j e r b a g e g e nm u j j t e b e m m e t f a f f e r ba6 m 3 i e b e r C l u f f f n b e n be6 6 i t 3 l ) e r f U r b e r ( O l 'e n g e 5 a f t e n e n & f t e ~ e n

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    6/69

    - Vl -

    i e g d 1 3 o e r f n i b e r m p re u fi i f d je n . p a u p t, l a b t \!u {m aU 6 eem 13. ; : j a 5 c b u n b e r t e , m it bem~ i l o e e i n c l 3 g e r u t 1 e t c n b c u t f d j e n D r b c n 6 b c r r n i e n e r 3cit b U ~ fc rb e , [ e i n , t 1 ,} e { d j c ~e r bOtf u r b c m c r t 1 e t n e m 3 u f a U e b a n f t .

    I D i e W ! u n b g e f d ;i c t t e b e6 b e u tf ,~ e n O r o c n 1 3 itt ~ r e u f i w 6 0 t f t m c r f a l T e r O ! 1 3 f u r f i e f )6 c ~ e 5 e n b j e b e t 1 f a U 1 3 n u n b a l b c r f d ) c t n e n ( o f f c t t b tl f o n n e n u n b gic6t b o r [ & u ~ g n o d > f o (g m be i n en f u t'b e t t nc6et '6li~ b c f f e n , m a 6 f i e g . e r o & 6 r c n f o U .

    ~er{in, im !mat 1841.

    U e & e c f i d ] t

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    7/69

    "IIU e 6 e r f i d J

    e cn bem .sn~Q rte bet ffiliin3ge(d )id )te ~reufiens ~Ut Bei t b e r .p etr fd )af t b~~ b~utfd )el1 Orhenl3.,I. ~iteratur bel: p reu ifd )m IDW n3" unb 15iegeffunbe.II. Ueun&r id bet @ efd )iu,te '} )reuens oer b~r &robm ll19 hurd ) b e n heutfd )en Orh ell. - ~~tifliat1,

    er fler ~ if d) of b O n ~teujjen (rein 6 iegd). - it1er H eblatlbifd )e O rben bet "d)ttlerbt6 diber (~lB al'p ellh crfel6 en). ~ ;lDet .orbm bet D'ti tterbri iber no n ;\Dobrin ( ! IDappen b er felb en). - f filiin& funh e ttl ~reu"~en aus bet B eit !.lot bet m nfunft bes Drbens.

    I II U eber bH cf bet G lefd )id ,te 5 J} tw fien!!l ~ ur B eit bet ~eg;.etung ber ~anbmeiflet ' b~s betttfd )tn lrbens. -ID"eqdd)ni bet { !anbm ~ijler in '} )rw ett uno i~re I5 k gel. - teiege( bes DrbemM ~o n\)ents in IP rcu"tien. - ; I D l e ~ifd)i5fe t n t D tb ~ns lc m be S }> tw en. - ~ie c u l m e r {)Onbbejle.

    IV . m iid blic f auf bie ef d)id )te 5 J)r eu ene f eit m er Iegungb er .l;,o d) m df ler " ~ef lb en~ co n meneb ig nad )ID?arienburg,bon 1309 bi s 1525.

    V. U eb er ~d )t b qiiglic f) auf bie ,p"uptfjegd 'bee Dt:~ms unb bet: ,p od ;nneil1er. - m erA eid )U i ber fC imm r"lid )en .o o cl)m eil1er beutfd )en t)rbl'l15 unb i~rer eiegef. - Siegd ber i l ~ r i g e l 1 ~r o~ge~ittiger b eeDtbens, ata:: . b e e r o~f om tf )ur s, )6 er jlntar fd )af is , t)b cr jlf pittI er s, D 6er fttr ap pier 13 u n b b e e Drbens O f l i g uuabangig n o n 9 ) o f e n b a j 1 c g c l l *** ) .

    rotefhvin I. (Q)ruber < 6 a m & o r ' G 1), wdd )e r f id j til einer Urfunbe ncn 1209 ausbrucfficlj~ d n c e p G in @3ball13fnennr t), m u~te 1210 l t a d J b e r ~inllafjm e ~atl3i9e: burd} albem ar II. ," ,onma:nema.rfbemfelGen f 1 u lb is e n~ E ie in Q e fb e l l l n u t f j i g e r eOQ lt,oer grope. 6 u c It f e p 0 [CI b e r t r i e b b i eI D o n e t t a u G [)an3tg, b e f r e f t e F e i n t la te tf id )ee l [ 'r&e 1 . > 0 1 1 iQxcr : O b e r g e r r f d J a f t U l l b D e p a up te te " t i d . ? inilen5tt'icgcn g e g e n b i e g e i b l 1 i f c f J e n 9 ) r e l l ~ e n I b a n n , m U b i e f ! ! l l ! ) e r b u l 1 b e t I S eg e n b e n t l e u t f d ) e t l O r b e n

    , [ e i n e U n a o~ Q n g ig fe i t .S 1 B e n ig e ~ a g r& ' f~ e J l b e M d) b e r n ':toOe e U C I n t e p o (c ' e : t u i r b 5 J) omc rc f(en unrer f d n m f d J r o a c l ] c n

    f f i o c 2 f o f g c m , b e f o n b w : i nad] b e r n W b ( c o e n f e i n e e leitm 1 lt(umfid ic lt ~ rb en , r o l : e f l i t !iIt I I . 1295 , a . 6 ~l U e d 2 fe f n b e i n e Q } eu te b e r ~ o f e n , Q ; r a n b e n o u r g e r I b a . t l U t u M i d ) l i e e : i n ~ r e u g e n e r a f t i g a u f g e o h i g e t e nb e l l t f c f l e t l : O t b c n e : I r u d d ie r b n l f e ! b e , ~reu~ell e i n u e r f e i b e n b , g e n e l l a U e m - l : I f p r u c f J e m u g ed m : ed ) t t g tc r ,b e f o t t b r r e 9 ) o ( e l 1 l , a n b e r t Q a J & ~ u t 1 b e r r ~apre 3 1 l b e p a l t p t e u r o u ~ t e . -

    .2 . Q 1 0 n b e n ID lu l t3cn unb iegell t b e t b a n 3 i g c r $ J u r f 1 e n ( 'o b e r b e l ' ~ e r ~ o g ebon ~ cme r e f r e n ) .

    ~ i e ill n e n e r e r g e i t ill ~ r c u ~ e l 1 , n a m c n tU c lj b e t ' t l a tt 3ig a u fg e fu n b cn c n cn r o 1 i ' n w n , g a u m a u p e e. u n jo o e i f e ( p C lf t e u ) r O e l 1 G ~ u n o a n b e r e n r o t i t t d a ( t e r m u t 1 ~ e n , & i ! ~ ~ e r f a l 1 n u l ' i n f o r w e n b e ~ a t 1 b e n r w d c Q c

    r o o ~ ( f d J o n 3 u r f ? e i b n i f d J e t 1 Edt 0 0 6 1 n gdangtrn; l l C u n f n t f i d ) f i 1 1 0 e E l r o m i f d ) e , a t a o i f c l j e , a n g e f f u c Q f i f d J e ,M n i fd J e , beutfdJe u n b enbere I D 1 t ' I lt ~ e n Q u a 2anbem, m it I D e r d ) ~ t l ~ r e u ~ e n u n ~ b i e o l 1 g r e n 3 w b e n Q )c =" , o .~ t 1 e t b e s U l l f e n . Q i 3 d d ) f e f u f c r t l , f d ) o n in j e n e r Bdt i n e i l l i g e m Q 3 c r f c g r g e j 1 a n b en { l a o e n m i 't j f e n u u bb e r e n ~ e u t u n 9 f e i n e m B r o e i f d u t t t e d h :- g e n tt).

    0& n u n aber O i l ' p o m e re U i f d Je l l filltl1en f e f & 1 1 f j a b e n m u n 3 e n l a j f e n , m o c l } u faum 3 u b e 3 I U e i f e C n [ e i n ,m e n n m a n e r r c a g t : l:lag 6amo o r I l, i n b e n t @ ) r u n b u t l g 5 , l J .h i l JH e g i u m O ' e r t a b t [)irfcl]au ecm~ a ~ r e 1 2 6 0 , r i d ) a u S b tl ' r c fH d ) b ic ~ { u G u 6 u l 1 g b c ! I D l l h 1 3 re d Jt ~ b a fe [b [ t l . > o r 6 ef jM t ttt); e E l i f l a I f o . r o o ~ (

    *) ~s : e r g i e & t f i d ) ~iel'auti, t!.\M 'U m Q ua) j e ~ t 1104;1 aU lud r~n i n o .e t r @ ) cg en b n on Z,(m8 ig i fb e t 'm ~ i n A c n ~ f e fe 5 S : o ll ig l fnufgtfullbeu t l m b e n . mur fu r -b l lc f ) r e u r b e n bent m e r f C l f j e r e il li ge b o~ l l 1u fgef unbmc l J ' Z ' l ln A c - l t[llnu t'8 m itget~ cH t ..~) ~ (ud ) er rc fib ir te a U f b c t 'A f N n $l)urg 3 U m O t lb ig .

    *"") i .U o jg t 1 . 6, 370.t) .3n cincr 3u ; : t ) a n ~ i g tm ~a~r~ 1215 !.llln eu&is(altl n. einern ~of}ne l i I m 6 o r ' S ' J .. o U 6 g c ~ e ( f tc , n Ucfunb~, ~ e f ~ tb i e @ S ta D t 1 ,@Nlnq" .tt) Q : ! 3 n m b , e n " I U d ) j c r ~ t n o d ) ~ u lt l e H C t t 6 e i ~ (t n b i g b c t 'a ~t i g e ~ i l l l ~ e n , m e n n g f c ic l ' : ) f c ! t ~ n e r b t n n e l ) e m n H l , n t l f g e ~funbm . !In Hr. ~e~l'CIlD'& Ulli) Rnben" O a m m l u n M n 6e~l1bCll fid > 3 Q), m e 9 l ' c in N efer @ cgm b a u f g ~ f u n b e n e @ofb tm i l n ~ e n t 'b m j f( ~ e r j 't a i fe l ' , u M u b c t ' ! : l a a ~ a u f i g e ~ o ~ f o m m m C l t 'a b i f d )e t ' > : l J lt 1 1 l3 C U ,imt6efonbm u 6 e c b i e 1 7 2 2 a u f b e r ;nellls~ i g e r f f i c 5 r u n g ! 1 u f g c f l m b c m n f u f i f 4 ) e n ~tillAcn ! 1 U 6 ~~ m S te n tllIb ! l t e n _J af } rf }uMc t tt, . entM lt f ( ~ o n baS @ : c [ fl u t . 'Preu~tnTom. JV. e. 836 e im aue fu f )d id}e ~ ( 6 ~L ' t n t lf u lt fl . f fi u r b\rll(id) \ u u r b e tlthel' m a ~ e : : t l o l l 3 i9 a a u d ) ein : t D v f mit b e u t f 4 J e n~j)~[mlln~en > 1 U 6 gc V f tU g t, u nb b e r Q 3 c r f l ) F fe r uetbanh f d & 1 l e t n e m t i l b orH ger @ e-9 m b g e m a d ) t m ~unbc, mef}rll ' m l l n . ; t no n g o l f a :d ,f i r d J c l' , b Q n !f d )c r S to n i g e u n o D c u tf d ) t t ~ 8 ta if e c . , c em 9 tm b i~ l l t m ~a~~bunbectc m l !l~9 6 l 'eni :l .ttt) :t'lie t cf fe { cm tc t: r e o nobill m euerem to taf tter cum djeIonc rcfccva:mus. 6 veto fit{jitas~Hqua biSlcrnitur in m onet~ tid t l tdu.m enm SmIte- t o commi thmu6 er (onfufibu5 e1:aminr;re ( C o d e xd lp lm n , p r us sic . $ l.? O .I . e. 134 ) .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    11/69

    *) Q:in inbcG m e r f l l jj c t ' G ~ ef i~ ~ ef inM id )er , r o o~ (et'f )(l(ten c~ ~etlar ~dgt a U f 6 ~r eium : e i u c inen j t f ) c l' Ibc1 ttlr(hn,ill j eb e l : . . \? n u tl ein~2Hie ~ lI (tenb , - dn S c i d ) c l 1 t I t l c M y t l l i t 1 I C aud) l 1 u f bem 0 i c g d J)Ct'3Q g @'5urmtepo[c '( j I U i c b e r f i n b maU f bel' f f iMfdte a O e r cin 3iegen~C lup t g(lU ~ f o, Il'ie ez fid ) auf ~em u.raftett eiegd Mt (,5fnbt d ) ( o d ) a u ~eigt. O66 i !~D u n g ~a f . L D.) ~!~6' @ S c u a bi'lcfte a f f o I t l l l ( > ! ultter @ '5 u n n t e p o f c ~u 6 d ) l o d ) a u 9cpragt ! 1 . l o r b m fein, m cnn g f e ld ) a n b e r e@in\nbc , a l ~ b ie UnUebMenbf ) dt b e G .oct~ I'" b n g e g e n ~u f p t:e d) en f d) ein en .

    **) 5Diefe(l f f i i n g f i e g e f in o l . l a l e r ~ o C lU i f t b o n fa ' tl e b e u t m D c r @j~6~t , bct~ aum ~u 6egr c if elt ill, w i e trer ~ e ~ A o g ,c a am ~ i n g e l ' getrngm o a u e t t t o n n e . O lO tiH buug :taf . I.E .)

    ..~*) ej cf )e @ r o te'(l ~(lnlto\)er fd)e ~14ttec fu r ~ )h 'tn ;t 1 83 5 fir . 14 unb 1 9 .1*

    3l U o g f i c Q , i , ) a 6 a u d ) b i e t " 1 & r i g e n ~ e r 3 0 0 e b a n 3 i g . e r i n i e , n a m e t t f H c f J b e t : g r o f ; e euan t epo f e - l U a g t : e 1 1 bf e i t t c r ~ t ' i n a~ e 5 0 j a ~ ri g m f f i e g i e r u n g i n t > " u ~ i g , I D i r f d ja u , C 6 d z r o e ~ , ( f o l 1 i ~ , . . < 5 d } ( o c i l a u *), fa):~g a r t l ~C'I e in ( ! H e i d ) e e l g e t g a n Q q b e l l u n b t l i e i l l b e n a n g re l l ~ en b eu 2 a n b em b a m a l t ! g e b r a . u d J l i d J e n f k i n e nI D e n a t c i g n e n , 3 u m ' t . ( l e i l r o c u ig f1 en $ , ~ ug eQ o re n ; O b I I : l O Q ( e a b i e : ~ c r n i d J t Q a t g e l i n g e n \ t ) o U e l l , b ie f e~ e n a r e m it U e l i e r & e u g u n g C U I e : i J e t 3 a g ( g l e ic l n e it i g e r n e rr o a u b t e r ~fentlige, l t l e l d J e m a n o ft a g u e o U -r e i d Je n b e t t ( B ru no tlad) lj )o f etl, ~ om ll1 'e rn c b e r b t l ' m~Qrt'~tanbellbul'g t m a v in 3 , ~ e r a U l ; a u ~ l1 b en .

    Q (u f b e n i n b e n . p r w a i f d l e t l ~ ( r d t iN ll n o c b e r Q a [ . t e n e l l f u H i e r ) ) 1 . U 1 : r o e n i g e n etcgdn p e m e -r e U l f c l J e r ~ u r ~ e n u n O S t a b r e I p n b m f i c Q 6 e o d J t u tl g ea v e r t g e B e i c Q e t l l r o e f c f J e f r u g e r o b e t [ p a t e r a C aW l tg a r t ~ p u l l ft e fib: b i e r i d / t i g e ~ rW l r u l l g j e n e r 3 1 l . w i f e l g a f t e l 1 Wlun~en b i c l 1 e t t f O l1 U c t t ; b a ~ b i e gegett~r o a r t i g e @ ) e (e g e n l je i t o u r S ) ) 1 i t t ~ eH u t l g b e t ' fin j1li d } e 1 1 i ~ l1 d = U e b er o re i& f e ! r o et 1 ig j1 e t t ~ & e nu ~ t m o tO e ni t J , b e b a t f 4 1 1 r o m o g f f e i n e r f f i e d ) t f e r t i g u n g . ~ e n g f t r l 'u e n W & b H bu n g e n f i lt i:l rutbe g c f d J i d J t f i c Q ~ ~dau~t e r u n g e n ~ i l l h u g e f u g t , f i e m o g e t t m it b a 3 u e i e n e n , b i l ' ~ r a g e b e r e i n j 1 o u r (Elltfd)eibung 3 U pringen: 0 &j e n e 3 u r ~ C I l i~l.' W l li l1 3 r e d ) t a U t > g e u u t ~abm o o c r n i d J t .

    a) ~ c q o g E l u 4 1 n t l 'p .o l c b 'o n [ ; l a n 3 i g ( l J ) o m e r e f ( e n ) .~iefer btm IJ f r i e g e r i f d J e ' l \ g a t e n m t ,j g e 3 e i c l J I 1 e t e ~lhf1' n m l ! 1169 ! J e b o r e i 1 , l 1 a r & t t a d J 4 6 j a g r t g l' r

    m e g i e r u n g am 11. . ' J a n u a r 1266 in [ e i n e e f f ic f ib c U 3 l O a t l 3 i g u u b r c u r b e itt b e r n bcn i p l u r e i d ) & e g a 6 ~t e n .5tfc~er O f i b a b e i g e f e ~ t , r c o fe l& f 1 n o d ) ~ e u t c f l 'i n @ l ra o b e n f m a f 3 U r e Q e n i l l - ~t! Q a t f i d ) b o ni ~ m a u f , e r b e m S t0 t 3 e n mnben m e it e ~ fi e g d a u c b n o d ) e i n t l e i n e r e e J " f f i i n 9 f i e g d " e r Q a f t e n , b a \ ' S e i n 3 i g e ,kUe[d}fe i n b i e f c \ ' ~ o rm u c n e t n e m p o m er e fH fd J e n ~urflm b e f a l 1 n t ifl. ~ a t ! 9 t ' , ) ~ e r e ~ a b g e & if b e t~

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    12/69

    4nad) bem .Q 1 u f ~ l1 b e n e il 1 e ~ uofr ~ Q l 1 ~ i g e t ' e r ~ a f t m e n ~ r e m p fa r 5 Q ) e f l a t i g u t t g o b e l ' Q n i b ed e g u l 1 g ~ 1 1~ e l 1 / bafr agm entar ifd ie ~l1fd lr iftell faft i m m e e tw:fdJiebm g e b e u t e t m e r b e n f o n l 1 e n .

    b ) J)eqog 6 a m o o r II.[:liefer j t i n s e r e Q 3ruber be~ g r o O m '6 u an t e p o Ic , l ) c r r f d ) t c a u f [einec mU l ' g ~ e t ' f [ ) r o e obet

    ~rf~olU ([) i rfdJou), bC i lUeld ) er er I t60 bie 6 t a b f g f d d J C l l f f i a m e n 5 g t ' l i n b c t e . ~em beutfd Jen O r~b e n e o n j ege. t e rgeben, fd)enfte e r 1276 b e m [elben b a ~ fru~et bo n [etnem jungeren Q ) l ' u b e r m 3 ( \ r ti G [a r obefelfene (SCOt t ~ J l o r o e ( @ 3 1 ) l l le l u n O f ro tb r o c n ig e , : ) u g re nad)~er im ~ o ~ e n Q I ' f t e r u m 12 81 31 .t~ 1 1 0 .m rcclcm bet f r i n e r ~oddter b e l ' S)eqogin con C u j a t l i c n . [)a~ \Siegel b e l ) J;ler 50 g~ in r O Q e m a d ) f e ,m i t spergamentfheifm e n f i n e r t!rrunbe \ ' I o n 1263 ~ Q n g e n b , a{)gebHbet t a f e ! II. E., o e i g t cine"aufgeridJtetw @ 3 r e if mit b e l ' U l l l f d J r i f t : + " SIGILLVm SJrMRORII DVClS POMHR: t t 111 f f< !ben [o ~l1bet f i d ) aud) au f b e r n 6 ie g e I bel' bo n iQ Il1 gegr im b eten \6taN : ; O i r f d J a u e t n a u f r e d J t l l e ~p e n b e r (S )r eif im ' 6 d ) i f o e m it b e l ' a U f einem ~atternbel1 m antle be~Iti)H cf)en Um f c f . 1 r i f t : ft,tdtnn:d uitatis : lJir far o

    c) :Qeqog ro?efittlin I I .~ie @ 3efdJid)te ttet111t bicfen ~litfien (eid)tfil1tlig, dJataftedo~ ul1b I t H l l 1 f e h t t i h p i g , be!~aI~

    au d ) n i d ) e geeigtlt't linter fd)lU ierigen m l'r~artl1ilfen [eines ~aufeG Ulltcrgang a06uwel1ben. : : D e l 'roater 6ua n tep 0 (C ~a t t l ' f u r 3 \ ' l o r [elnem ' t O O l ' b e r n jungeren i o ' t l l 1 l ' f f i3ar t iS Ia m ba ~ e b t tbo n [ )ao5ig t 1 6 l ' l ' l \ ) i e f e l 1 , w cfdier fid) b a g e l ' W. I O u ) : ~e 5b~nef IW 111t/ - " ,0ge9 t" bet aIute,r o e l d 2 e r baS \ 6 c f J r o e ~ e r @ J eh i t e r g i e f t , f l d ) n a d ) b iejem o c rd rs i n d o e r U r f u n b e \ ' I o n 1261 , tnefiroinu6i ' D . 5 . iOu, r 9 r oe cel l(l e n e n n r , [:lie b e i b e n Q3rube r fC anb en r id ) nad } be~ m ater ! ~o be barb feillb~fefig g e g c m \ (1 c l . . ffi3arti5(attl m u r b e bOil IJ1efilUill, m i t ~ u r f e t e l ) W 1 a r fg r a fe n < r o n r a l : > n e n Q)ran~benburg, auS SDal13t9 errrteben unD 1 1 a l . ' & 1272 auf einem . R ' l . ' i e g e l ) 3 u g e g e g e n m e ftm itt, moraufb i e f C l . ' a f ( e i n i g e r .QeH i J e e ; EaniJes reurbe, U l l ] ) f i d ) n u n a u d ) ~er~og \ ' 1 0 1 1 g a n ~ spotnmertt ( I ) ) o nm e [( e n ) n cn n r e ,

    ~ie f e b w 5 ( a l 1 g H c i J e ~(bt1ei9Ut19 ID'lef lmin's gegeu ben l l e u tf d Jc tl O r b e n erfrart ~cl2 3 1 m n d ) j ta u g b e l ' parten @ ) e f a n g e n f d J u f t , i n w e I d J e r e r i n f r i ' I Q e r e t t ~llprell ~ o n l lemfd&en g e p u f t e n recrcen ro ar.ro1i t U e6 ergfguug be~ Drbel15 U I 1 term arf er !)a~er [elne gaulle b e l . ' c i t t ; ; 1269 1 1 1 1 73 ber e(H l5~err;li cl Jf ei t bel : ~ J1 a r f g ra f e l 1 M i l Q ) r a n l l e l l o u r9 , erW It'te a b e l . ' [o bann [einen m e t te r , ben ~ e r o o g ~ r o e m i5~I a ro bo n ~o fetl, O u [einem ffiad jfo fger, r o e f d 2 e m C I . ' 1290 von ben tanben a (5 itmn f i 'm f t i g e n 2 a l 1 b e~ ~~ e r r n Q U ! O i g t ' 1 t ( i e ~ . U n o belll10dJ u n b u n e i n g e b e n f Nefer ~ o p p e ( te n m e rp ~ id ) tu t 1 g e tl trat I D 1 e f i ro in e n b n d ]b o d ) in finer o e f o l l i m e n Utfunllc, g e g c o e n 1291 "in @ 5 b a . n c \e d l ', b e r n ])eutfd)etl D t : b e n a I T e [eine ~er50g~H d ) e n f f i e c l ) t e a & " ) , [ ) i e f e im m w ugtei:ler m ad)tige beutfdJe Drben, r o e t t i g e ~agre n a d J b e m o t t':O'Hl~i!J im :sa~re 1295 erfofotett m & r e b w b eS ~er oo ge; *

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    13/69

    5m f tYW Siu s , mrciwgiuG, f f ii f1 ;ug ius , t11y fdw ius , tatttta!fo t t i d J t b e j r e m b e n . menmtCt15ItlCr~t g c r a o e r 1 1 1 , i Ja~ b e r S ; ? c r , ; o g d n j 1 a t t i l eG ~ aI n H it 'n lt l a p p e n G _ i l e n ! S e e i f . _ ,b e l f e n f i d ) a u t I ) f e i nm in b e r m a d J t i g e r O Q e im '5a I I I > O , t ' b e b te n r e , l J i e r e i n e n Q ( i l f t ' i m 6 c l 'J H b e f L IQ rc . _ ~.a b i e f e rQ ( t l f e r u n g eM 'i n t t f f , [ o m O d J t e m en f a f t a t t t lf 'g n t e n , b a ~ b e r m b l f ' 1 : b e r I D la r f g ra fe n e o n s . t ) r a n b e n b u r ggem eiltt [ei, beren eQtts~el'dicQfeit f i e f ) be e {)er30g, m ie eben ~ e l n e r r t , untermerjen Q a t t e . S t u m e b a s! ) o rl 1 eQ e n b e 'S ie g e l j e b o d ) f d t o n u o ! . ' b e n t ~ a Q re 1 2 6 9 a n U rh m b e n u o r , b a n n rotlrtle m a n a b e r f a U l ' l l ;um ~ it1 (o nnen: b e l l m o l e r f u r etn en p o h tif d Jen a U edU mn ..

    d ) . ~ e r o o g ~ r ; e m iG ( a w b o n l J ) o f e u u n b l _ P o m e r e f f e n .dJOI1 im ~agre 12 90afte f i d )

    ~ e r o o g !j)qemiS(om t }O I l i)w l 'o t n e r e m ~f e l J e l l ' 5 t a n b e n ~ u r b i g e n f a l i e n ; g f d c Q " a O Jb e r n ~ 6 ( e b e l 1 ~ e f 1 m in ' i n 4 l p m e e andJg)o llure(fell fo rtnf idJ in Q )efi~, inb'em erf i d J !J (ddJ~.1"1 ti9 ben St'onigHcJ1 t'n 'litd bo n5 J ) o f e n o e U e g c e . ~It b i e f e r { t i g e n f d ) o f f ~ n ~b e r f l d J c e r e it 5 u n t f ~ 1 1 l 9 . Q J u g u j t 1295bon ip lll f ine U r f u n b e a U t 3 f i e ~ e U t "in([~fi:l:O nOfb:o

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    14/69

    6O O a b i e : ( a r o ofietef t l o n ~ Q ( e n - 1 2 9 7 aI s ~ilraftl1 v o n ~ a t 1 ~ i g b e n a t i g t e 6 u e n 3 C l * ) t a p f e r\ ) e r t ~ e i b l s t e . [ ' ) 1 1 ' Stabt o ! f ll e te i t l b e ~ f p 4 t c r 1 3 0 8 f r e i r o ia tg b e m Q 3 e r a g e n m g f $ 6 ~ e r e b e f $ I D 1 a r f g r a f e nn o n Q ) r L l l t b e n o U ' C g btl' t ~ o r e , r o t l Q r e n b f u r N e b e b r a n a . t e ! , o f n i f d ) e m u r g 6 e f a ~ u n g n o n j ) e r 3 0 g '.m [(1"b i e f a r o n u t ' ungem bet b e u t f d J e O r b e n aUi) ~ t e u ~ e u ~U t j)ulfe g e rb c ig c l . 'u f e n r o a r b . 6tabf u n b Q 3 u r g~ a n 5 i g routben n o n b i e f t t n o e f r e i t , f i n 3 r o i f d ) e t l b e n O r b e n 6 r e u t e n u n b b e n ~ ( \ r e l 1 c m e : b r e d ) c n b e r Broif ll j a t t e inber b u r ~o (ge, bC l~ b i e ~ o ( e n a n f a n g ( t d } a u t > b e t Q 3 u t 'g , nad) bern c t r f d ) e i l l e l l be~ . b e u t f c Q e t l( ) r b e m ~ < a l l b m e i f t e ~ $ \ )on 9)\;l 'u~ett, j ) c i t l r i d ) sp(o~fe o ber aucQ , am 10 . ff io lJem bct 1308 n ad ) ~ef:.t i g em S ta m p f l ' , fu r i m m e ! : a u g b e r 'S t< tb t b er br atlgt r ombell.

    [')a ~o(m b e n < ! r f a ~ b e r " o m O r b e n geforberten . 5 t _ r t e g g P o n e n t l O I 1 100,000 r o l a r f h i d J f 3 u( e f f i e n t e t n l o d J t e , aud) N t' ! f f i a r r g r a . f e l 1 "I)n Q 3 r a n D e n l m r g foroo(l( < 1 r ~ b e t $ 'o n i g I bon: ~ a n e m a r f ~ f p a ~t e ~ < lU c Q lJ ) o l e n b tn c Q m e r 9 { ~ id Je , i ~ re t l 'S l f n f jm i c l J e n e n S j ) O f f i e r e U e n ~ u @ h m j1 e n b eg O tb elt6 entfagtetJ,[ e b U e f , b i e (5tabt t:latl~t!l a u c Q n o n n u n al1 u n r e e b e m f r i i f t i g e n 6 d J u ~ e bes b eu tf c f) e n O r o e l l e : , u n ~t e l : r o d d J e m f i e P d ) f c p r o a f b o U e h t e r b e l ' & e ~ e l l t m b f h m t l o rb if c f) e l t J ? i l l t b e l ! 3 f1 a h te e r ~ o '& . @ 3 cQ o J1 i nD e l ' e r f t l ' l t S ? u l f t e b e e : 1 4 t e t 1 , S a g rg l n tb e t t a e r f c l J e i n t f i e i m J;anfaounbe u n b b e t i ~ r e r f d ) n e [ ( oune~menben Q)euolferutlg fkjj betOrbm Q e r e i t ~ 1312 bie mt'c!Jt~abt, 1380 bfe ~ u t l g ! 1 a b t u n o 1393 bieIDo r j 1 ab t a n [ e g e n . ,

    m e n bena.ftefhn 6iegeht b e t 6Mbf f d J e h 1 t f i d ) f e it l ~ bi~ aU f u l > f e r e Beit e t g a ( t e n S U ~ a ' & e n ,r o e n i g f r e n e finb u U e f f i a c l ) f ta f d ) u t 1 g e n l ) a r n a c Q in ben p tm i j i f c Q e t l Q ( r d Ji U e n f t u c l J t f o !; g eb H e b e l 1 . U e b e rb a G bo rbanben g e r e e f e n e liege{ b e t ' ~Htl1abt et~iert b t l ' mer f a \Te r t m : 3 d j r f 1836 b o n b e m I t l u l ' b j ;s e n O~er~ Q J i h : g e r I l H i f l e r , @ } .e : g ei m e n f f i ~ g i e r u u g ~ .ffiat9. !jI)n 1 m eief g m a n n f o ( g e t t b e t t l o r t f i c l J e W u e ~f u n r e : " i n e i n e e ~ i e f i g e l : l I j ) r i .Uat6iDl iQt6e f 6 e ~ u b e t n d J e iN [ o ff e c t a n ic n 6 .u c l j , i n r o e ( d )e m " o n Q ! t l D r e a s, , e r e i t a b t , f i d } ~ u m ( f ~ r i f l e n tQ u m e v e f a l 1 l 1 t e n I gefertigt, < 1 .o e r n u t 'bi~ s u r Q ) e f i ~ " a g l l t e I D a tq iM b U l . 'd ) o \> ,n O r b e n 1 3 0 8 im @ 3 e o r a u d J e g eb fi e & e n f e . i , r e e i f b i e tnbt. a r ~ b a 1 l t l o t e O t b e n ~ j e t d , ) e n : n O r o e i i l b e t 'e i l t a n b e r ~ e~ en b e O r b e n e f r e u o e " a tl l 1 a ~ l1 l.

    : ; O i e nod) b o r ~ a l l b e l 1 e n '6irge( b e l ' ( S t a b t a u e ; b e t D rb e l l e : 5 e i t , h u m t i d ) b a e : 6 i g i U u n b ( S e c r e t ,r tltgalten beibe bie 3e id ; ) e n r berm f i d ) a u d ) anber e J) anf f~Qb_U a (S U r f a e lJ e - t t i2r~~ s.m.o~fl1atlbe~ !Utl;lm t l fe ~ e l l ~ uebient ' ( l a b e u , t lam!id) rill u l 1 1 ~ u t g e t f 5 Seefd)itf ')*).

    W t tf b e m g x ' O u e n A i e r f l c l) e n < S ie g e ( (W b b H b u n g ' l . : a f e f I I . G . ) i f t l)aS m .e r b e r ~ u n b J) iutm~rHb e ~ ( 6 d )i f f g m i t f i l l e r ~ r u ~ r o e g r n m g e b e n ; H n f s n e b e n bet \ 5 rr lcHeiter f i e g tm a n b e n bebeutUtl95~\ : l o U e n ld ten ben ! Ster n ; o u s i J e r n ! J J 1 a n r o t b e ~3ltgt d u e ( a u g e ~ragge m it b e r n 6 tab t roappen 3 u r Ot:~b e n ~ 3 e i t : 3 lb e { e n iibetell1al1berfte p en b e t 1 O r b e l 1 l f r e U 3 e 1 t [ : i i e U m f d )r i f t aU f e l u e n t ~atfetltben. m a n b et a u t e r : g $i,giLhtm g , . , l,ur,gm (tum ~ g itt g l I o : n t ? i J t t

    l n i e f l S i e g d w u t b e be t t Q i d J t t g e t ' ~ n 5 3 e \ 'Q ( m b f u l1 g . e l1 a l i e r b r e i . Q r b n u t t g e n b e r < a t o b t at tgeIDen~bet, i f t u n t e l : anbem a u d ) b e m p r e u ~ i f c J J . m munbe~brlefe \ ) o n 1 4 4 0 a t l g e p a n g t U l 1 i , ) u U e o U i 5 ~ u rp r e u g i f d ) e n Q ) e ~ ~ t l a ~ m e ; ; o a u 3 i g ~ 1793 , Im @ 3 e b ra u d ) .

    " ') '5 O >O t l t i l ~inet UrfUllb~\ll,)tl 1288 f omm t er {\l~ 116nitt30 .pa[athmscEtlanell!is" \lor, 1294 Me' " y o ~ct'fd t> igcn unfir 6 tL \l> t i.Dan13fe1 ,lE f) re U tl~ 3ted)ci t UG 3 f on f;lC t'lid )er < !) natlc ~et'fc lbigen Stabt ? O an t,;f e W a apm 3U t Jcrnewm"untl 3"' vel:beiTern I alfo t la~ fi e f ) i e r na d )ma [G cine g e g e & { n ~ n l j ) r it l i ! e g i o I ) d ~ t e 1 3 e & e n m n lJ !! l : "mo tU : ; e nnt>We4> fe I unt> aUes OilS (s ur l) er H d;> feie gel)o rt, t> as w elle t1'ir une unt1 unferm f ) uf e b e f) al ti el1 . '(*'*~) 'tCuli d n e ~ ' UL'ftmlle b e l l - ? o d ) t n c i l h rt l S p n u { \l, f f i u e : D o r f uom ~(I~.e 1423, !\lucin etnem gcroijfen ~ ! [ i : l e & r l l n i )~ a n n e n u ~ r g , 1 < J t l l ' g e r i n m a n . ~ ig , eill f f iaum u n ~ e i n e J)ofnatt I m f a ) ri e u e n r o c t 'b c o , c t : f& f ) r t m a n c r u d ') b ! e @ e g e nD , in \ ' o e l q m :

    biefc , o l 'b e n G l tI u r l A t t a g ; ell ~~itit n h m H c Q , fi e r e i 9C(egCr l : ntH~~ef1: ~il1ber ! : le111. fJuw fe, b Ol:itm e til t101:C3eiten if ts ew ef l: unret's ( )rO ~n6 m unc3e in t,ler I )uno ~gae b ct r c d) ten 6t~b i'O'-;"C3fJi (~oi9t Q;b . n. < 6 . (33) .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    16/69

    o e i d J e n b e r f e ( l f l 1 e , 9 ' f e n l 1 i g c , w it ' i n b e n c n b e r e u p r e u f j i f d J l ' n r o u U 1 3 j 1 a t tl ? l1 , g e p r a g t I D u r b w , M i l I ' t ) e l c f . ? ene l n e n i d ) t U l 1 6 e D w t e n b e S U u b a g ! il 1 b e r , o t 'D e M I 1 lI .' i n 5 g e f d J i d )t f aU t ~ (l 1 fd Ja u u n g ( o m m e n roerben.

    W u f 3 et 'O e m l a ff e n (id) ( l O C I : [c i t D e n t l{l1fange b e G 1 5 C N :t ~ a g r g u l 1 b e r t S , m i t g ~ o ~ e r m ; a ~ r f d Je i t 1 .H d Jf e it l 1 te ~r e O r b en l; l f d .? H li u g e u n b l ) u c a t e n c a r s t : J a n a t g c r 6 c o c i ~ n e l 1 . f f i a m c n t f i c Q b u r f t e n u n r e r~ o c f J m e i f i e r U( 1 : t d J \ . l . ~ u n 9 i1 1 9 e It t i e E J d ) i H i l1 g t ' m i t u g e f m u p i g rr 0dJrift e n . Q f r t . ) l i o n b e l 1 l n c m~ o d Jm ei j 1 e r ~ i e r Q e r o e r u f e n e n ~ i~1 m l) n l e i 1 1 \ . l o n S to u u r g " ') g e p r a g t r o o r t l e u [ein,

    O g n t ' r o e i f d f inb p ie r m ' l d J f l a o e r u lt t e r J ; ! o d J ~m e t j 1 e r J ; l e iu r i d ) \ ) . l J ) l a u e u , f o b t t n l1 n a d ) f e i n e r Q ( b. . .f e ~ t l n g u n r e e b e m e:tattgaftet b e a J )o d J m e i ~ e t '~ Q { m f e e :,~ e r r n a n n I S a i l S I u n o tit belt e rf i e n ~ e f !i e ru 1 1 9 S '"~a9rell b e e : j )odJmeij1ers I D l id ) a e ( , g ie t I 't ) o l j{ u o nb e r n bamaHgel1ffiUlI1dPOdJter 'Q3enebict ' i P f e m 1 i g d ) if U n g e g e f d J [ ( l g e l 1 , eo n t v e l d Je t l e i l l ~ g e t f t i b e r c e m~dJj(be 0 1 1 1 > m e ! > , m it einem D, l)atl,5 ig ano eutenb " '''') ,t ' l e r f eD e t t i f i , u r n f i e [ o b o n b e l l g f d d J 8 e i t i 9 e J 1 ( Q o r l l e l '@ j ep r a g e n u l 1 t e r f c l J e f b e n ~u [o nnen.

    I D a b i e f e m it b e m f f i a m en b e r @ 3 t a b f \ ) e r f e ~ e l 1 e l t6dJ iU i nge g e r o t l T e r m a B f n b e n Uebergang a U ben ro i r r~( f d ) e n G t a b t m { m 5 e u b i l b e t t I [ o ratllt m a n b e l l f e r 6 e nin f iner 6 am m [ullg b a t t 3 tg e r i )J 1 i\ .l 'I ~ e f .l roog( u t l be~en t " 'f i c f J b e n e c f f e n IJ) ra~ einraumeu. ~ n N e f e r f f i u c f f ( d ) tm i t b l l u d J F o l g e n b e i n e U e & c r f i c l J t b e r erm itte{ tett, fallr u n il l b e n U m f d J r if te n a o r o e i c l J e l 1 b e n 6tt 'Hte I m i t g ! ! .t~eH t. 6 fe g e ~ , k e n in ~ g e f a m m t ~ u r 3 a g f b e r f e g r[ e t r e n e n I D l l t t e [ a f t c r t l l u t l 5 f 1 l ~ c e u u e l 1 G Ulltl f i n b b i e i g e rn o d ) n h ~ g f n b e b i t c . '

    8

    A . I l n t e r b e m , f . ) o d p u d j l e r ~ e i n r i d J e o n IlHauen 5 u :i)an3 in gep digte u n b m it bern ~am enbet eta bJ,.__' I) .ufd}e! ' le Drb ens fd ) ilf inge (1 410 -1 413 ) .

    . p f . d ) H b m it b em W o p p c n b e~ s ; , o d ) m d f t e r ~b e u t f c b e n Dt'btne"I;t~).> l! N o . 1 . + F.t~6S'I ' t J1IllRla.VS. :j: .PRIm

    [n, + SJlXGST ~ IlllUUO:VS ~. PRIm'08e~~t ~all~[eit\lt~ t~.0IIIfw ill (opelr~agell).f f i f . : lO a f } b w t fC f ) c e D t b e n t l f d ) i l b I O a r u b e t e i n D ( a n & i g ) .

    } + MOntrr~ ~ DUORVm ~ PRVU

    *) 3n eincm I l o d ~ e r ~ ( 1 f t e l l e n i 2 1 d j r e l 6 C I l , b t e f e 5 9 J1 l i n !n te ij l e I'6 o f , n e ! J a r ) t ' me1bc t ct': " t U t t i: tlil; mein~ert: t!'6of )m!! i f t , ' mit' vet[il3c1l f)ilt fein g o C t tl1U1Uj un .tudj' fein 6Hbe , : _mun t : ; ~y icl) ym tlc r tic e riq , unilud) t lut: ;Ud) angeti4>tet l)iln nlldjaUllt fettlet bcgerung, tla.3 y IU lln~e (Ml~ gal: .tl)o[ gcfeUid) i n : alro t) ;b if elb en gu ll:> ' gE c id ) u n r ed } t b c f len - am gc w tc t> t un am fh;kb g leic b gu t a[;3 UflS'l:fd)gtdb' - - Q5eben~u 1Dant;ig an fant> tliilt'gtetn cbens, !!lit:; il1ynlein non :B:obg' 3u !i)ant3i!J yn b' tl1unt:;."*) ~ l1 f g e , 3 a f j r c u ( l t g e r W C l re n b l e b U < . : tf jo t 'l t u n b ~ m C t r tm ~ u r 9 g e j . 1 r u g tc n , o c tl e n 5 f c f ) i U i n g e a n e & e n b i e f c t ' eteUem it ~ i l l e m t (~(lrn) o b e l . ' ill(arien&Ut'g) ~ e A e i C ! ) n et m e rb en ...~..);t)ie \ l 0 1 . ' Del: lnum mcf m it em em ., ( ) e ~e id )l l e tm ~ lln & m Oc fj nben r id ) i t l b e l : 0ammfung i l: e 5 . 'i U H f C l 1 T e r .G .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    17/69

    9{)f. @ 5 d ) i l b m i t b e m { )o c b m e if l e t~ m 3 : l l p p e ll .

    N o . 2 . + m:a:eS'I' R nTQRIUVS R PRUQS ! R f . .tlt 'oenefd)i!o, o C l t i i b c r e l n D ( a n ~ i g ) .+ mOIUIT1r ~ DllORVm ~ PRVO:~ .m .o n o : r n ;I : DRORV.m ::: PRVOl

    o _ 4. + D11t6ST ~ IlIllRIUVS.. ~ 5. + SllX6ST ~ ltlXtfUClVS- G.:+ mXGST' ~ IHIlll ....

    ~ PRIm. I.~PJUms :+ mOlla:T~ ~ D110RVm * .PRVOl51Pl lU. J lWxB. ! D ie n a d ) b.c t 2l( l fH~un9bee J)odjmei~ne , p e i n r i c b I D O r t !p(aucn u n r e r b e m 6tatt~qltet' b e e,f :lo d)m eifler"~lI1 teg, ,p etm o l1 tl G,iQtl5, altlifd)en bem 14. . oUOOH 1413 unb 9. ;,)anuar 1414

    9 e ) .l tag t e 1 1 6 d) inin 9e .~a~ r o a p r e l1 b b ie f r e f U t h e n .3 eifl1 nU ttla b ie O r b e u 6 1 1 1 ! l I 1 . S l ' 3 u 1 ) a 1 1 3 i 9 Uti i , ') ' : tQ o t! t " ) ~ i n f o r t g ! ' . . :

    f e ~ t e I : ' . t 9 < t t i g f d t b l i e u , w i rb e n u c t , f o{ g en b e I c o m b a m a f i g e n r.6tnttgulil'r b e e : ~odJmeiftcr ;-~mte I o e mD b e r n f p i t t [ e r t m b .R'ollltgut' b i t Q:loing, . f d e r m a 11 n @ 3 a n 5 I t n o i ) 1 a n b i e tnei~ettAnbee;fIabte edalTem~,a u c Q i ~ t f a f(llt~isrn ~ H ( ? Q r t e : W c n e n b e a c l ) r e n e . ' i l . 1 e l : t ( w U r f u n b e **). o u r @ 3 e m i g e b.utgnn:

    l,ompt!)u~ Gum relbingean !;lev { )o meifh ~G Stat,'t'nfetn f~'undiCbel'l grUG t;uvor .l!..icb'.n SC1U'l~e, 'Wi t ' fein mit ~en e rm~11b bcfuntlen t> e l! w e~ e t "eft t l o l !gefd)c ' 2 1fti feI tete ~ecfal fdncr bunc nid)teft ltlilfe1lt .:tJittenoe f1eijfecItd:)en, mit allen gebittig'n baG ~ bia offel ' l [ ,~rHd)"tlo rfu "e.gen 1a:!Tet yo ee yo belfer, baG f i d ) nm ~4 :lec m att "omod, W itT e l,;u t"td,tcn un~ llid)t Gt.~f41abe fom e, un!:! beftellet6 m it erulle:fn euw ' r 6tat, tiM te dfo g~Q~[4 :l cn l lJerbc , ; : ; 'otal l tr enetlnb "Uen gebi e tg ' n funberlid)en tut13U tJanf. < 5egebn t,;u tlir.cimbur:g 2 1m tnontag porm,u~ttni 2luno ~'jjj. (11. t1otlbr. 1413)1.Deltl3 ttrget'mei f t ' un" lt~t!)mA.n tler E5tat~cunfbc rgf , unf 'n [ic b 'n f~ 'un"enta g une nad,> t an alleo 6umen.

    ~ 6 t~ c e m m e r f a l T e r i t l l l e p C l U e ! ; ? g d U l 1 B t 'n , b ie n a c l J r o [ g e n b e n , r o e f e n tl i d J u c r f d } i e tl e n en 6 c b H .Hl1gt' ~ut'rmitre1ll , t n e f Q e 1t1a~rel1i) biefer E d t ( lU ( $ ~ er roatt3iger lmun3e p e r l 1 0 r g i n g e n . . Sic- ftub a u ft i e r ~f. m i e bi.e~el, m i t b e m f e l o d J m e : i ~ m 'O a p p e n , a b e r r o o ~ ( n u r b e ~ ~ a f & m it f l ' t l l e m f f i a m e n tH ' r f e p c t l ,roeH, b ie s : I D a p l c i n e s n eu en j ) C t c Q t 1 1 e i j 1 e r ! (ill b e t ' 9 ) e c f o l t 9 1 l id ) a d 5 t u c Q r n e if 1 H' 5 ) 5 U n a p e & e l 1 o t ' - < "f i a l l b , a l e : b C l~ b e r e t a t tQ a f t e r S~e c m a n n 0a 1 1 5 e e : ~ a . t t e g e r a t ~ e l l ~ n b e n fO l1 1 l C I l , f e i n e n m a m ma u f b i e Q a n b e ! m l l 1 l 3 f 3 ;U & c i n g e n , m i l ' " i e ! f p a t e l : ! .J o n .b e rn 6 t a c tQ a ( t e c ~ ei 1 1 rid 2 ffi e u ~ tJ 0 n 9) ( n u e n(1467-69) g e f c Q C l Q .

    " ') r oi e r o ~ U l l a ~ h U r o ? n t i e n O U l ' 9 I 1.h lt n ut lintel' [o m ..ai:l l'O Il ~ ungf llgell tm @ a ng e.**) ~(l~O dgilla{ biefet: , } ) a p l c ! ' ; U r t u n t l e i[t t m ~efi~ Det! ~erf atT \:c tl uf lb gut \'d)!'Iftetl.2

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    18/69

    10.o f. m itb~m .o od)m ~ifleffd )irbt m ie auf

    " .o r l1~~enben C6d )H1 ingen.~N o . 7 . + m.1r6ISTRR ~ eelUlR2tTIIS.~ ~ s. + JR1I:6ISTUa ~ GanUR7rTIrs~. ~9. + m7r6ISTRR ~ 6fllU1Rm1IS

    ( 'iX6g~bilbet 6. 8. NO.9 . )

    mf. b a e Drb~n6rd)H~r o t e I ,lo r , b a! ;iib ~f d nD (a nh ig) .+ m01UIT2t ~ DIWRV.m * PRVU+ :m.01UIT2t~ DRORvm ~ PRvma u d } U+ mOIUI'I'~ ~ DllORVm ~ PRVm

    m ei einem cnberen @ ,rem Nate bieft5 < 9d )H fing5 e rfd )dn~1 I f fe~cnbc SttU3e t r ,ttlif d) en b et 0 d )r if t.I liefe bui 6 d)iUillge finb nod ) [elrener a r e bie l, lor~e!;gegenben uurer No.1 . h i s 6.\)eqeid)neun.

    C . Untec bern ~od )m eif lH W Ud)ad Stud )m eiffer A U ;oat13 'g ge\)ro gte O tbenSfd )iU inge.X J i e n a d ; f o f g w b e n ' : t ) a l 1 b t g e r 9 ~ t c Q a l 'l t; ~ I 6 d ) C U i n s e , u o n r o e l c Q e l 1 m a tt b i ~ g e r n O e Q g a r r c i n e

    S t e n l 1 t t 1 i ~ Q a t f e I w u r t i e n b e m merfaffer e r f f b u r d J e i n e n \ ) o r fU foe t t t g e l 1 ll l d J t e u m h ' t n ~ et 1 f lm i :l o e r a n l 1 t .tl' e e i 6 e n f i d } im a u e r e n @ ) e p r d g e , r o i l ' itberein~h l1 IUe~1 tlem lnne ren @;epa(t, ben b O r f 1 e 6 e n l : l 6 e f , d J r i e ~t i e l 1 e 1 l Ort.elll't-EicQifHngen (No.1. & r s 9.) an, r o e l c l J t ' ba2er f c Q o n a U I ! l i ) i e f e m @ 3 r u l lb e felmll anberen3 e H r u u m e n , a [~ bm (lllgegebmeill altge~oren f o n n e n .

    , f . ) f . mit bem~od ) tf Iei ller fd ) i1be.: N o . 10. + .mX61ST ~ SUHU I.1 \:{ 'f fi ~ PRIm! l N o . n..+ - W 1r6 JST ~ SR I0 1"t1i'f ff i ~. pp:rm l

    . (~6 6 ilbung t> O rlle~enbl5 '. S . N o . 11 ,')!l M 12. + jlU~6IST ~mIUlt1nm ~ PRIm.t\' 13 . + RUl:6IST ~ SUUlh7r{J]1'~ PRUll !

    lila. ~uf einem anbem ~ I = j . ) r . m it 0: . ' 1 B a B r fd J e in H ~ J f d t b ie je n i g e n I b c Q i fH n g e als ~ u !'.latt3ig g e p r a g t e betradJten, b e re n U m f 4 ? l' i f te l1 , w i e b e i t l o r f 1 e : : : -~ en b en '5 d Ji U i t 1 g c l 1 , m it e i n e m ill & e g h t l 1 e t 1 ; f i e f ommen il l b e e O t 'D e n s m t '1 I t3 g f ~ id J te a ls I I . m r t b o r .

    0 & ( I u d ) ullter @ : Q l lr a ~ e e n < t d i ( l j e : ~ a u l e n ~ u [ ) a n 5ig 6cQHIinge g e p t i i g t roorben, i > ( l t ' 1 i b e tm ( l . n g e { n a . [ e $ad)ticlJten, a u d J g e r o M r e n b i . c nod) I ) o t ' ~ a n b e n c n c l ) i H i n g e D ie f e e : ~ o d j m e i f l :e r 6 b a r u & e ~t e tn e u ! l f u f f d J r u ~ .

    No. 16. 60t lat tn mu~ ~ier tt.odJ eines in f iner spri.~at;: S a m m ! u n g &e~nbHdJen ft 'r q(tenI D 1 u n 3 f 1 e m p e f ~ ~ t r o a p l 1 u 1 1 9 g e f d J e Q e t 1 t aU f b e m fidJ f i n e 3 i e m U d J g e t r e u e f f i a d J a g m u 1 1 9 b e e : a u f b e r naltengro ~cll ban3igcr etabtf!egelbargej1c((ten d} iffet;, m it ber U m f d J r i ft : m.Oll- (IT 0 mVITlt. D7rll'uefinbet C Q ( & & i 1 i : l u u g ~af. II . N o . 16 .) .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    19/69

    11[ ) a b e t : t e m p d 3 u t : 9 \ u d f . r id) ( e i b e r i t i c Q t m it e r g u r t e u g a t I b er I > o dieg el1 be a b e e r e b i g l i d J

    n u t : ba e ( l i t e > tn 1 1 6 H b 1m 6 t a . b t , o ~ l l e b i t ' b e m ~6ttige (l"[im t r 1 45 7 tlero ~b neten n e u e n t a !) f - .3 I . ' i d ) e n ; , ,&roei Otbel1s~j t l:etlhe u n t e e 1m S N l l i g f i d ) e t l jtro ne# entgc !lt, [o M efte atloumglltelt fein: bapberfel&e a u einer ( f ; o f o m t l tW n a c f J l U ' r t b e r e n g f i f c Q e n ( < 5 c Q i ! f t h ) f f io f e tl n o (1 e { u n O a .~ I l ( j d ) e r g { e i c { n e it i g e r@ o f b g r p r C l g e , o e j 1 : tm m t g t ' r o e f e n f e i n I D i r b , r o e l d J e b i e 8 t a b t e n r m e b e t i n b e n e b e n o e 3 e i d J n e t e n ~ a ~ t ' e n(1426 bi~ 1436 ) a b e t : ' bed } balb n a d J i~rer ~ o 6 r a g u \ 1 ! J \ )on ber O r b e I1 f l ~ e rr f d Ja f t , 3 I D i fd J e n 1454 b i~1 4 5 7 , a u s p r a g e n [ ie~ , o b e rb o d } a u s .A u p l ' ( l g e n b e a b f i c l} ti g te .

    @ " in e r fp ateren B eit f a r m N e f e r i t e m p e [ r o o Q ! 1 1 m b e e : p a l b uidJt a . n g e o r e n . w tH n i d ] t g I a u G .f id ) i f f , ba~ bie cabr I btl~ a u s b r i h f( i c ~ e n Q ) e f h m m u l l g un I D h i n ~ ' " ' j ) l .' i t l H e g i u m I)On 1 4 5 7 e n t g e g e n ,a n b e t 'e B e i c i ) { 'n a r a : b a ~ n e u e I b t a b t r o a p p w : m i t b e r 5 to n ig f i d 2 e1 l s t r o n t ' , a U f i P l 'e l l I D l u n ~ t ' n f o f I t e a . t t -ge6 rad }f ~aben. -

    ' ;Da bie m i fb f e i te i J e l S \ ) o l ' i i e g e l 1 b e n etelltpd~ f Je b w t en b e f fi i j f e ent~ult, b e t e n rg e g e n g e f e ~ t e t ~ eHb e \ T e f & m nad) bel' f r u p e r e u ~ r a f l e t\ ) e ir e :b u rd J ,Q a m l ' l l e rf d 2 C & g e a b e l ' 9alt~ b r e t t geroorben, [ e fann e i n ef n ig e r e Q 3 e n u ~ u I1 S b e e : StempelG l 1 i c f ) t b t '~ r o e if e f t m e rb e n . ~! 5 1 f t a ~ e r r o l 1 ~ t fc l J e i n U d ) I b a ~ N r f e l b eb a r b u l l u r a u d ) b a r , [obcrm a b e l ' n i d 2 t nte~1..' ernw frt ttlurbe, inbent f i d ) & i l ) ~ e r roeb~r rill ( f ,l . ' e m p { a e b e ewtlUlM', n o d 2 e i n e f f i a d Jr i d )t b a d lU e t ' g a t e r m t n e l n ( a l l e n . .

    . 5 . f l ) 1 i b q 'O e r f a f f u n 9 b e r g r o v e n p r e u ~ i r ~ e n 6tlibte i m ~ ( ( [ g e m e i l 1 e n , b e e6 tabt l)au&ig l l l E i b e f o n b e r e .

    m a c Q b e m c i e & ll ~ Q o m g e g e n b e n O r b en b e r f a m m e ! t e n Q ) U t 1 b e e : ~ a u p t e l ' b e r p re u ~ i f d Je l t ffi,it.t e r f d J a f t u n b b e r 6 t 6 b t e , b e n b e r ~ ~ m t e n j ) o n f l I). Q ) u l ) f e n * ) all b e r S p i ~ e . . b e 1 1 1 j} o d .? m e i~ e t ' b u r d Jb e n \ l . ! ( J . f a g e o r i e f u c m 4 , ~ e b r u a t ' . 1 454 b e n @ ) e ~ o r r a ll l a u f g e f u n b i g t , u n b b i e f e ill m l 'n t g ' t a g e n e i n e ng r o ~ e n ~ ~ e H b e l ' p r e u ~ i f c l ) e l 1 i ) r b e M b u r g e n e i n g e n o m n u \ t g a t t e n , lld(tell f i e f a l t b u n b E i t a b t e U l l t e r b e n d J u ~ b e ~ s t o n i ~ e : \)ell ~.O{.et11 " , e f d ~ e r n u n ( I u d . ? b u t : c l J b i e f o g e t l a n n f e ~ t l C o r p o ta t i o l 1 ! - U t f u n t 1 e b~t.(t'(('~U, b e n 6 . a n a . q 1 4 5 4 * l < ) baG a b g e f a ( { e n f . Q r b e n 5 g e b t t , . mitbn ~ t o n e 9 ) o f e n , a f E i m U 1 m e ~ r i -ge5 ~ r q o g r Q u m ~ r e u l 1 f t 1 , t H ~ e i n i g t e .

    t'li Urfullbe entbic{t , )ugrrtdJ l l. 'I e g e n b r r p m t i f d . ? e n m l t ' m ~ e bie m i c f ) t i g e Q ) e j 1 i m m u n g : b a ~r o a ~ r e l 1 b b e e : g e g m r v o t t i n e l l S tt ' i e g e 5 ( m i t b e n t , o t o e n ) i n b e l t @ ? ta b f e n ' . t ~ o r n , ~ ( b i l 1 g I IDau3 i9 , 5 t6 .l 1 t g s b e r g , (!), n a d ] o e m s t r i e g e a I m : n u r c l l e i n 3 U '; t g o t ' l l u t t b ~ a \ t 3 i g I D ? u l l 3 C t l m i t b e n t 5 t'o n i g ii d J e n .Q 3 t r b n i ~ u n o ' t i t e ( f o [( t e n f l c fd J! a g e n m e r b e n . ~ fu e : f l \ g d i c b e t : ( c m te t e f i e :

    , ,~tem cum mcnetue juft~m,t i"elcm I iga.m pontluequl" )abenti6 ntfio ~t't:r ..m qU4 1m I ib et n o b tf ite t et" fo ec ulltlet, l'o Ium uo , ut in qtJ.l1.tuor {o,t~" ['~ r ra rum p rM tlh : ta ru } '1 l, u tb eI ic et in 1:f)OfUIlt J.etolong,1 I < 1 5 ~ a n e P et l\vnobet:g ~unta) :at guer ra pl . 'M fentt burantej f ttleH ~ et juf ta im a gtn em n o ftr am er" fub fc rtp tto nem tituI i 1 to llr t c ontinc tltJ lc utlo tllr m c neta, p m efato cum .p t: 'ae[ato cum e.p ir ttu~N aH um et 6 aecu!ar ium , tliilttar ium I i(iutnm U :e~ 'l'ige1 tllrum 'tenarum p raeb ic tarum im p tn", *) ed)on 1 4 1 2 rourbc M c f e m aUilBe~etd)ndm a n b e 5 t ' ! t t ~ ~ , ala mat~ b e 6 J ?o d ) m e i f te r 6 ~eincid) \lon 1)(auen, e i : t ' t et l l t d ) t ! g e eenbu lJg a n b e n SlOn!g !.lOti < ! n q (a t l b U ~ e r t l' l lg e n .. { ! c u~te a u f b a G t h H C ) b e r t g e < e d ) t d 'f a ( l } ) t : e u ~ c n 6 j ~ ~ f D n ~ ce 6 a u f

    b e n 'U b f C l U b e f f c !& c n u e n ! ) . e r O r b e n 6 f ) c t' ! ' f d )l I f t , b e n c n tf d )i eb e n i l e n ( fi n f l ' u ~ , ~cin m a r n e 1 1 . 1 ir b geltll~bnltff) ~airCll gefcf}rie~b e n t I . ' i d ) c t g c e i ll l1)o 9 f m(1\)fen, b e n t ! i n c i n n ' i n b e t ! m e r f R f fc c 6 5 .l ) c .f i l ' 2 b e fi n M t d ) e Il l} ) el 'g amm t~ U r fu nb e f cl )r ei6 t e r V i i i >f d b f t ,/jd) . oanns l'Ot1 ~ayrml', unb a u f c e m ~ c r fe ( b m n u f g e b r t' l d 't en , I l .l o ~ { e l 'f ) (l [t e n c n m 3 o d ) 6 , 0 i e g c l lautet!lie Umfcf)dft : t . ll iUnn l t lJ~ l Inn i :. $.ll.e bll~ftn. .:t:>et!g!1ltd)cn f ! n b e t f i e l ) aUf dner U r f u n i : > e f ein ~6 Q ) ru! ;letl'l uem ~a~t'e 1471 , e C l e n f 'l U f : tmg)eri~ b e g ? l3 e r f a ff e c G , b ie Unterfd}t'ift E'5hbof von 2Jay~en martenburgfdJ' woyewobtle r c .

    "t) ~ d ! . l i l e g . b e e '6 t n b e b e t ! , ! ) C tA o 9 t f ) . ! ) ,) l 'c u 6 m . f S r l lU t l6 C l e r g 16Hi . 1 2 5 . 16 u n b ~ l I C ! f o ' 6 p r e u n . @ e fd ) .~b. III. e. 434. .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    20/69

    ]2" f iG , pMe autem fUffeagante ~om in o f)abita, tantllm in ()OfUn er e r E 5td tlte lta()t, Witren Ultb Wil len feyn tl1irtl, we[d )emunl3e in btefen unfercn J!.antlen gmge ttnb gebe feynben faU unb pon W urtlen gef)a.ltlen tV'~ie 6tdbte ~al1oig nub ( ! l b i l 1 g b e g a n n e n ~ i e r a u f ~dJiUil1ge mit b e m t a b t r o a p p e n aU f D e r

    e i n e n U l lb b e r n , g c r o o t j l 1 [ i c Q g c f r o n r e l t , p o f n i f d J e l l ~ [ t i l e r cu]' b e r a n b r t : f l t dte, ' : t ~ O t ' 1 1 t l a g e g e n m i t b e r nmum p r e u f 3 i f d J e n anbes:: ! } ( b f e r a u f b r r Jjf. u n b cern j a g i e I l o n t f d i e n [ )oppe! f rw5e a u f b e r m f . ,n o n rr~t' f c l J l e c Q t e m @ 5 ep a ( t e , i n g t O r e r i m e n g e 1 1 1 U m l a u f 6 " bdl1gell, m ie b i e l l < 1 c f ) f o ( g e l l b m roet'3eidJ~n i l T e t i e r l> fr f c Q i e O e n C l 1 @ 3 e p r G g e e l 'g e & e l l tt).

    *) 6d)u~ prwB. ~ !) l'o l1 ff . X U llg , 1592. mud ) v, 0,*") ; : O c c U l 't 9 1 .I U 5 bi~fe6 : X M a ll ~ 1 1 i ) c t l t d , C i u f b e r n , c e r n c t' j 1 c n v l ' w 6 i f d ) C R 6t(!tt~cMer, S)Cill6 tl. Q)a9 fw , u om s t i i n ig e n o n

    ' J ) o ( C t l ec tf >c l l ten 6 iege f , n o n ItJeIC()C11\ c i n e fBefd)rd6ung u n b ~(66nliUllg u n r e n 6 ei b e n stf)OVllct S ) : n U I l ,j e l l . 1 7 . mitget! )d f t ttJit'i).no) R'>CCiUIl, poln , v c e u 6 . 9 J~ tl n b \l . 1 e fm , i. 42 .t) ~ 6 g e i : l r u c f t i l l ( E m - t e r e ' s ban~iger r . t C ) r o n i f , 6, ] 53,tt) (t\i l l . l e r i : l c n M e r e 6 t h M e , ' ) l u Ii A C l l b a ! ) e r 'I u d ) j e f ; . t n o d ) , b U \ u d f c n i n b c i : l e u t e n b e r ' l( n b C i M , m e ! ) ! : O l l e r I t l c n i g c c g u t

    c r f )o { t C l 1 , j e l 1 a d ) b e m f ie f ti r! c r o b c t ' ( l i n g e r im U l l l l l 1 u f , o b e r m e f) r o b e r \ \ l c l l i g c r l i e e ( t ( cm e t t tm ' ;Q : il 1 l1 .l f r fu n g a u 5 g e f ~ p ,. t g c ro e ,f e n f i n b , i n ~ e r ffiegd m it g c l 'i l l g ~ C i ( t ig c l 1 {l0a>meiffcct6djiUingcn \ 1 :e c l t1 i f '~ t , l 1 u f g e fu n D e n . iSle w m b c n 1 t) j) ~' me i~ I t) a.~ reni )i)C5 1 3 j h ~ r i g e n S tl ' i e g e 6 ~ " \ ) 1 . : 1 1 1b C l l l ' o n g t c n Q ; i n t t l J .l l ) t m n b e r n Q ; c b e n f d ) o D e I l& e r q e~ c n , i > i e D a 6 ( t n ! l c b e 1 T c f 6 m n i d ) t e r f c 6 t c l l .

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    21/69

    13' n e t b e m O r b e n g e g e n ba ~ mit g _ ) o (e n v t ' l 'b u n b e n e O l . 'b e M f a n b g e f t i Q r t e ~ a m p f ~ f a n b e r j 1 nad }

    13 ~ a Q r e n m it u O U i g c t ' t t r f d J o p f u n g b e t ' S tr O f t e a ( f e r Sj)arteiett, [ e i n C ! l 1 b e ; bie & t ~ Q e r i g e iW ac l)t be~O.l 'bm~ r o u eb e b u r d ) iptl f u t ' i m l l l e r g eb t 'o d ) e n ; b er l l l f c l ) o h o e i m Q ! u 6 " b w d l e b e " e j t ' r i e g e e : gafte S ? o ~ .metj1er u b to iH v. (E d i c Q ~ 9 1 l u r e It b ie f f i c u m a r f an be n [ ~ U \ ' fu t ' f t e n 5 tie b rt d ) I I . e n Q ) r a n b m ~b u r ! f u r 1 4 0 , 0 0 0 @)ufben b e r r a u fe n m t i l T e n ; a u e : [ e i n e r ffiefibelta m1ar ie I1 6 t1~g an t 6 . ; J ' l I t l i 1457burd~ f e i n t ' eigenen ~ ab f t l c Q t i g lH l ( 5 o f b n e r f u r i m m e r ! ) e t 'b rd n g r , m ute ee b e t m ~ r i e b e n l l i f c f ) ( u l T e 3 U~~orn 1 4 6 6 nun a ud ) o ie j )a! fte bel) a n b ee : , " lU l l f ic b lP o l 1 1 e re f ! en , b ie u n b e (tu(m ullb IDlicfJelau,b i e . s t o m t ~ u r e f e l 1 I D l a r i e n D u r g , X l a l 1 3 i 9 u l l b [ :(b ing, fo m i l ' ba $ Q )i~tp um C E~m [altbI fo rm H d ) ao tte.t e n *), encHd) f u r b a e i m tmHiebene (m b ge& it Den j tonlg n o n g _ ) o (e n g . ( l 3 . e l j l 1 s l ) e r m ( I l l e rf t l 1 l l e n . -~m ,;Ju(lre 1 46 7 , aI fo ba[onad) b em t~ o ttle r ~ r ie be tl, fam ant 15 . ~ e 6 m a r aU f b er ~ ag faQ r ta U o ; r b i t : t ! ] bOll ben brei g t ' ( l ~ e ! 1 @itabtenbea p O ! l 1 i f d 2 e n ~reu~enl u n l l D e r O ro N 1 .$ g e f a u t l t e n a u d ) b i emerroirrung u nb b ie u t1 er m e lH i d ) e n ffiadJtgeHe e t : ' l 1 f U i C f ) 3 U 1 : 6pcad)e, l t l e fd Je b ie wdl't'tli) t l: e s . s tc i e g e gin g) teu ett gep t'agf en f c l 2 ( e c l ) t e n W ltitW ll h em C l t t b e ~eteitet ~ilttelt. ed2 it ~ f"~t ' f baniber u . a. an, ba~"tlarinn.e t;!ut 'd) ~atJ gam:;.e Slantt mecc f I i I f ) gro t J g .ebred ) weee r f o , tlae man bic tl1uflt.;c weIc!>c,,3U l \6nigGbeeg un~ ilt beiJ d)r~enG(i.lntlc wthbe gemthuC i t I in ben l\on.igHd;en 6ttibten nid)t"wo[U r alf tn ~eniie nnb gebe fein, imgfeid ,en aud) N e m ih u3e ! : le r l \o l ~ igUd) en 6tdbu in be s"d >rbene .f ! ..(m b e un! :l 6 M b tm ntdJt g :eno rnmen w urbe - - ba bit 6ad)e vo n !;let' mdnt3e"nid;lt aUdn bic- . . )et ' l fd)aft , J!.anb un b 6tdbte in PreuiTen antreff, fontlerl'l aud) 7; len f r embben"UaujfmMm, l;!c u:um b ea m o l vo n I rOten, bM man tine lu te bequeme tn lh u;;e fd )h lge, belt"m a d ?te m a n rine fdnuere t 11ung . c , f o mu tu: ;e te m an fi e abe rn . < G e n " e n uni:J I lnntlc n f t.r , fd )In~e"m an ~bcr cin e g :e t'in ge t1 7 tlI lUe, l, :) ae:w e re eingruni:JItdy,er ",eeoct 'b bee; . !Lanbct ' lI barm nb gro s :"von neren, bao m an bie t17ullt:,;e imgang.elJ Lanbe v o n einet:rey WlelJen einee :! ,;,o tneG un ;'"c incG

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    22/69

    14"weniger Ult" id)t mef ) r fein folte. Jtem ~uff b aG fo f",e ucrtra.gung rc",tfertigUd) wertlelige['~[ten, f o i f } : befd)[oj ' fen I bd a man aUff Q lulltem b er ned )j l: f o rum e "" " I lad ) be n f )c iUgcl t"pfingjl:en, ' P on '[:)Ot'lt l\onig9uecg unblDanGig auG jegUd,er 6tatlt etnen P~'obiuer, um b N t"ffitlnt:;t , "amtt fie in foId)er f o em , weift un" mal te , wit obgefd)t'iebcn, gefd)!agclt unbge~"munc: ; t t w et'" e, 3u p c t'ifen, gen rerb inB fe"bm , unO N G aIfo fo r t "n aUff allt Q luaum bee ge"IIr)~lten l"erbcn foUe "),

    ~a13 ( 6 H & e r g e m i d ) t m a t bit ' i l l I a r f u u b 5 1 t ) 0 r bit f u J m i f d J c I D 1 0 r f (=13,0 72 2 o t ~ f u h n i f c Q )f t e 3 e t ' ~ e ( t n 4 mierbt.!t1ge obet 2 4 Scot . ~ i e '6 e i n e t u u r b e eben [ o n o d } Sco t o e f H m l l l t , w d f Q e ~ i e ra b e t n id ,} t @ j e m i d ) t s . [ e n b e m f S e rg a T t n i I 1 J .B e a e i d ]m m g c n f i n b

    . f d ie t 'n a c l , ) f o U ti 1 1 t t d fO b l e 6 d J tU i n g e , b e r e n 6 0 d u e i l l 1 a r f , 1 5 e l n e n m i e r b u n g ! m u t l o e b e f r u g e t 1 ,eilte 4 fat~igetl @ je~a It ~ (! ben unb b a b e i p a f f i ! : . t w e r b e n t e co t - 3 r a n - au f Uf iO ab.

    ~ C " \ ! Q ) r u n o , n>arum bel' O rben u n o Die p r e u ~ i f c Q e n ~ e r ~ o g r t c f J e n @ 5 t a b te b e i b e r f c ~ [ e d } t e n9 J l i t n o c nerblleben, 'agogl1~ B m e i f e ( in b e l ' g r o f J e n , t i u r 'd ) Om 5 { ' r i e g ~ e t b e i g e f l i Q r te n d ) u f b e n f n j! ,w e f d J e c f l e ~ Q e U e S { e i d J f i a r t b r u c f t e * i < ) I u n o m e i l b a ~ t loUig e r f d Jo p f t e Q nD b i e ~ o j 1 m e i n e r t l e r ~G e f f e t t e n r o ti l n 3 C n ic l? t 6 u e r f d Jm t n g c ll t le t ' t ll L l d J t l' . S J ( u e : b e r n f e l b e n ffirul1be f d Je i t e rt m a u c l J e b e n [ o . b i e itt f p a . i)o111ini; a l e : bie um1492 n o m b amaH g e n ~ o d ? l 1 U i l 1 e r unb 1510 b o n b e n 2 an b e e : f U m b m au f be n ~agfag~tell 5 U W latien.butg u n b (floing g e m a 4 } t ~ 1 1 merfud)c 5 U e tn e r I D W u 5 t l e r o e ! T e t U n S 1 f o m o p [ i n 9 )r e u ~ e n a r e : ~o !el1. -m o e r a u d ) b i e b u n e p m e n b e Q ) e t f d ) l e d } t e r t l l l g b c ! : p M n if d J c n r o U m 6 e , roarb e i n S~inbmlll9Elgnltlb5 u r t e b e r ~ e r j 1 e U " 1 1 9 e t n e l : m u r b t g e r e n I D U m 3 e i l l ~ r e u ~ e n . W Uf b e n 1510 3 u [llar ienb ul'S unD~(biIl9 s e ~ a ( t e l 1 e n togfaprten, 5 u m e!d )en S t ' o l l i g < 5 t S i! ) m u n t l non 9 ) o r e n [eiuen < 5ec tetair ,i)w lie~r u ~ m t e l l ~o~alln 5 ( a d ) s o i I 1 D e t ([)al1tilcuS) " ' i < * ) , !lad) 9 ) r e u ~ e n a o o r t l m t e , murbe \ '1011 ~antl u n o(5tnbten e r n a r t : "~aa , ,e in ( b e r i~llen~ugemutbeten) annemung (;Ie);' porn i f~en mtlnt,;e e i n e n merF"(id)en f l :o~ untl vet'lull an " ee t1 a) ;'ung f ) aben ",ueben, \ : lon weg e n tier benad )ba ) ; ' t en p omme rn ,tier m~rf, iOenncntarfcn, 6tf)Iefien, l : lee4)v( ; )cna 1Llllltl, 1Lit'ff1an~, llit'tawcll, a n weld)en

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    23/69

    1 5b ie p r e u t J i f c l. ? e r o ll i n .; e i n u u c r m e g r b c r f d ) f e d ) r e rt p a G e , unb r o i e f e p r e ! 5 f f i O f p t ! j u e , ba ~ b i e f e l o e t u n f t i gf u r 9 l. l 1 1 5 9 )r w e n u n t e r S e l l a u e r Q f u ff l c f . ! t n u t' ( 1 . 1 1 e i n e m ,o r t e , a u f b e t ) a n b e ! 5 j t ' o ~ e n U l l t logne allen @ )em inn gtp~agt, a u t ! . ? 3 u r ' f d d d J t e r u n g b e ~ gegenfeitigen m e r f e p r e , m it be t i n ~o,[ e n u n b 2 i t a u e n g e b l ' u u d J ! i d ) e n Whitt3 e , Salta g f e i d ) g e m a c b t r o e t b e .

    li) ief e ei1 1f ac Q en Ullb 3 ! U e c f m a p i g e n morfd]rage [ c n b e n b cr iJiet1 ten meif aU I fie f o n n r e n j e b o d j\ ) o n b i e f e m a n b t a g e c u e n o c ~ n i d ) t i n a 2 e o e n g e r u f e n I " e r b e n , t i n b i e g r o ~ e n < S t a b t e ~ a n 3 i g , (fr&it19u n b ~ p o r n auf N e ~ r g a l t u l 1 g i g r e r im g r o ~ t 'n S t r i e g t ' D u r d ) g r o U e O p f e r e c e u n g e n e n ~ r i b i l e 9 i e nc if r i g D e b a e ! ) t , nd ] e b e n [ o m e n i g ars b e r j ) o d J m e i f te r gelteigt 3 e i 9 t e tl , b e r ~ J J h h 1 3 g t' r e d ) t i g f e it 3 U n t a . f f g e ~m e i n e n Q .3 e ~ e n 3" cntfagen. i r f H d J l i e ~ e n and) b e r , f .) o d ) m e i1 1 e r b a s lJ{uapragen f e i n e r gerin9~a[ti~g m @ ) r o f d } e n f o r t f e ~ e n f f o r o i e n i d } t m i n ~ e r b l e e r a b t ! D a n 5 i g in b e n ~a~ren 1 5 2 4 u n b 1 5 2 5 d ) H l i l l g e f d J l a g e n , i n r e i n .: 'c ( l n b e - r e n m & f i c Q t , m i e e e : f d Je i n t , a [ ~ u m offentlid) b a r 3 u t! j u n : b a f j b e i b ei ~ r W U I I l 3 1 : e d J t a u d ] f e r n e r b e g a u p t e n m o r r t e n .

    ' t ) t e o & e n e r r o a g n te n ~ U U 3 \ ) e r~ a t 1 b lu n g e n f c n n t e n u u t e r b i e f m UIllj1nnoen a u c Q tlicljt e ~ e t ' r o ie ~b e t ' a u f g e n o m m e n n u b ~ u m Biele g e f u g r t m e r b e n , a l e : O i5 b e r n s t ' o n i g e ec n s p o r e n b o n b e m ~ocQmei .1 1 ft ' , n u l tm e g r i g e t t e r b H c f. ? e n ~ e r o 0 g e ~ c r 6 r e d ) t " o n I J ) r e u ~ e I t , i m ~tiebel1 ~ u ( [ r a e a u 1 5 2 5 b i e b i 5 p e ruer meiger te J)ulb igung ge(eij1f t, babutcQ cber b e e 5tollige 2 e Q n s p e r r f d J a f t u b e r ~ r e u p e t l m i e o e r Q e r g e 1 1 e f f tm o r b e n r o a r . 'D ie W l i t t ~ e H u n g bet f e W m n f i a t t g e f u n b e t t e n m e rg a n b l u n g en u n o i ~ t' e \ ' f f i e fu f t a te , m u t ?i n b e B ber f U l lf t ig e n ~ottfe~ullg b ie f e r Q f b Q cm b lu n g b o r b eQ a It e n b le i b e n .

    . 6 . ~an3tsc r IDH tnocl1 our B eH Jtonig ( ! a ( i m i r 's no n ~o (el1.edt b e r n W b fa U e h e r etabt ec n b e r Orbene~ertfdJaft i m 3a~re 1 4 5 4 [m b o i e 3 u m ~ a { l r e

    1 5 2 5 , [ o \ ) i e l befanllt, nut d )iU inge, c b e r i n f e Q r b e b e u t e n b e e m n ~ a g { , g e p r a g t r o c r b e n , r o e l c Q e i n g . : :g e f a m m t a u f b e l ' J ) f . b n e : n e u e b a n 3 i g e r '1 l 3 a p p e n : i n eluent 6 d J i l b e 3 ro e t i t b e r e i n a n b e r 1 1 e ~ en b e S t r e u 5 eu n t e r b e e S t o n i g s < 5 t r o n e (. 7 . ) I a u f b e r m(. b a g c g e n e i n e n < S c Q i t b m it g e h o n t e m W b f e r ent6a(ten;a u f e i n i g e n I f S d ) H H n g e u e r f c f J e i l 1 t b i e f e r I J ( b f e r a u c l ) u n g e f r o n t ( I I . 1 ! r t. 6 . W O t g . ) .

    mOil b i e f e u c l J i U i n g e n f i n ! ) b i s j e ~ t g e g e n 3 5 0 i n b e n u m f d J r if t e n u c r f d J i e b e u e , e r m W e f tr o o r b e n ; e i n e nlc~t u n b m 1 t d ~ t l i d ) e ~ (n ~ a g ( a n b e r e e t 6 te m p e fu e r f c b i e b e l 1 p e i t e n m U j 3 t e a b e r u n b e r u c f f ic b ti g tb le ib e n , m e i ( b e r e n b e fo tl b e r e mer~dd)llut1g g a r b U ermtlbenb, a u d J ~ ro e ( 'H o t : l e r f d J i e t t . i a m m ( e r m o g e ur e ~ t e r e a{~ murietatcn i m m c r g i l 1 berjenigen m u m m e r anrei6en, m e l d ) c bi e gleicQe U m f c Q r i f t tragt.

    f f i u r b u r d J cine fepr f o rg f i H t i g e O r b n u n g gat i t b e r N e f e b u m ~ g e H n a d ) r a f f i g e n u n o e i n f o r m i ~! J e l l @ ) e p ra g e e i n e Uebetfid}t e d a n g t , aud) m U e t n i g e r a g r f d J e i l 1 ! i d ) f e i t b i e W u f d n G n o e rf o fg e b e t e r m i t ~t e f t e l l "ler b c r f d 2 i e b e n e n m rtell unb i f ? r e r 1 3 W o tQ e H u n g c n , b e f 1 i n tm t m e t b e n f o n n e n . W (s f t c J . ? e r e t ~i t.r e t b e i b e t O rO ll U l1 g f o n n t e n b i e b e n U tn f d J t i f t e n b e t ~f. u n b ff if. t ) o r g e f e ~ t e n b e r f d J i e b e n e n I D l u n o ~met fleqe ic i Jen be tradJte t merom, e o n r o e l d } e n [ o m ie bon b e n ~ ( r t e n u n b b e r e n W o t p e H u n g e n { li c r c in ef u r & c U e b e r f i d ) t f o fg t:I. ~ r t. , f . ) f . ein minge l 0 lFtf. ei l1 l! lFtofette * ~at Moneta u n b DaTI u n b b u r d ) g a n g i g Rex; 3ruifd)en b e t6d)rift 9i i l1gd 0

    1. ~bt~. ~ Q . t in ])loneta uno Kasimirus tin N, 11 ober n2. m6 t~ . b~ sM . in Moneta unb Kasimirus ein ill.3. m O t ~ . ~at 3tt1ifd}en be r 0d}t:ift (ieg~nb e jtr eu5 ~ ~4 . m bt~ . auf bet m r . m it einem +

    II. ~ r t, , f . ) f ein :;Cop))dringef g 8 auf ber m f . einen E ' i t e r n * !ruifd )en bet 6 d)rift ~unfte :5. mbt~ . m it I t unb II (flatt R u n b R)6. m :bt~. m it R unb R unb u n g e h ' o l 1 t e m ~b(er7 . mt~.m i t : K u u b R , u n g e r u ~ ~ n H d ) g r o e m ~ b [ e r u u b a u a : n Q ~ m 5 r u e i f e 3 ' t i n g d n 0 b t t l i f d . 1 e n ber 6 d , t i f t

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    24/69

    168. ~6 t~. besgf. m it R uno R abet m it Heirrercrrt ! 2 r b [c r unb gro6cr

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    25/69

    ~fNo. 37. 0 MOllaT 0 UIVIT 0 Dn'I'O N n. 3 8. 0 MOllaT 0 NII! * ItnSmmVS 0 n9:X 0 PO* R1 : I :S l l f iHVS 0 Ra:& 0 DO a* R1 t : S IH IRVS 0 Rag a DO:

    . 6b. I. 2 1 1't. 2. m b t ~ e ifU 1 1 9 .;ttugt aKe Stenll6 eid )m bet I. ~bt~d(llng, ecn \uc (c t;t fie n ttl: butd ) baS in Moneta ~n b Kasimirusa b t \ 1 e i d ) e n b bo t f ommmbe ill(I1ntt N obet 1 1 ) u n t e r fd ) ie b tn i f t . :i)il' 6 e i m ~nfQ:nge b e t eegenbeft Q u j i e r b e m ~f n

    .unb W iebel: ,bef inM id )en 3eid )tn: * )::t f inb nur ~ IH lnar ,m i'n b on bet 9 tegef . - 2m @ er ,alte unb @cmid)tefinbd f id) f leg! 'n b ie I . 'l1 (it~ eif ung bur d) fd )lI ittH c t, f ein Unter fc t,il! b ... f ! f 9if.~No. 55. o mOna :T 00 0lVI'l' o D- 56. o moue : o mvrr o D11 :- 5 7 . o mOI l f fT o OlVlT o nlt- 58. o m .OHRT1 J ; 0 orvrr o Dn' * Rn;SlftURVS 0 RU o'0 - 59. o mOna:T c mVIT e DID Sit RR& i f l b Q ~ ( ( a u f e i n i g c n ~ , : emp fQ t t n aud)~ - 60. o .mona: o OlVlT o D' I r I I unburd)l1dd)w, af fo 0:, e b e n f o f o m m t flatt X< > - ttl. oJ.Qona:'l' a m v r r o D7rll I ein $. co r ,~ - 62. a mOrre::T 0 UIVlT oD * R:n :S l f tURVS e Re:::& 0 :" 63. 0 m . o n o c r 0 ffiVIT o D7t'('i! lbb ilb tm g s taf . I . N o . 6 3.)

    '0' mOnaT ' I r 0mvrr 0Dlto mouo:T 0 OlVIT7 I : : 0 D7I : :o mO l lUT 0 ffiVl a D7Uo mOI lUT c 0 lVl71 : : 0 D7I: : Io m. on a : 0 O IV IT 0 D11 :1o mOna :T 0 O IV IT 0 D11 :1o m.O l1 9 :T 0 OlVlT 0 D7tI

    65.- 66.6 7 .

    9 _ 6 8 .6 9 .- 7 0 .

    * Rl tS IS lURVS

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    26/69

    18~~ m~~No. 11. 0 5.ltODfIT1r (I o:rvrr (I DiU_ 72. 0 mOURT 0 UlVl'l'1r 0 U7U

    _ 73. 0 mODffT1t 0 UIVlTl 0 Dnl_ 74. (I mono: 0 mvrr 0 U10l * R1tSH.lllRVS (I Ro:.& 0 D_ 76. 0 mOlnrr~ 0 mvrr 8 D7tU_ 77. 0: SlWDRT 0 UlVIT 8 D7tU * IDrSImmvs 0 RO:X 8 D_ 78. 0 m o n . e : : co UlVlT1r 0 D7tl * R1rSlffiIRVS 8 Rax: 0 D

    .. - 79. 0 monar 0 OlVlT 0 DID l_ 80. 0 monO:T oOIVIT (I D7tD * R7tSImlRVS 0 Rax 0 p_ 81. 0 l ISona:T 0 be!5 gf . .

    .. _ 75. 0 mOUfIT 0 111. 0 mOIIR'I'n' 0 OlVIT 0 D1t_ 112. '0' illOns:~ 0 OlVIT 0 Dn:_ 113. 0 llWllf(T 0 UlVl'I'n: 0 D2I'_ 114. 0 .mOl1flT7r 0 OlVI Q Dn'I

    * RAtSI.illlRVS 0R((Z (I DO

    * R7tSmURVS g aax 0 DO* R1tSIOllRVS 0 R(JX PO* I{n'SHlHRVS Rag. PO* :K2tSISXlIRVS 0 Rag 0 POQ u e ! ) 8.

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    27/69

    "'No. H5.1 1 6 .- 117 .118." - 119.- 1 2 0 .- 1 2 1 .- 1 2 2 ." 1 2 3 .-- 1 2 4 .- 12a .- 126.- 1 2 7 .- 1 28 .

    ' " 1 2 9 .-- 1 3 0 .'" 131 .-- 13 .2 .133 .- 134.- 1 3 5 .- 136,137." - las.. 139.-" 1 4 0 .- 141." 1 4 2 .- 143 ,- 144. 145.- 1 4 6 . 147.~ - 14 .8 .149.150.- . 151.- 1 5 2 .

    "- 153.- 1 5 4 . 155.1 5 6 .

    159.160.

    - 16t.

    19. l ) f

    o mOnRTlr 0 UIVl 0 D1Uo mOnO:T 0 UIVIT 0 D7U' . mOlHlTn; 0 o o : v r r 0 D7tI:0: mOllRT7t 0 0lVlT 0 D2l:1o m.Olnrrn: 0 o:xvrrn:o DIDo .mOIlR':I'~ 0 U J : V l 0 DIDI /8

    o RUg 0* R1 t SH lURVS 0 RCl ,& 0 PO( I u d .> 8

    :0 : b e lg f . . ' .) m.onT 0 0lVlT 0 DnDo .monocr 0 ffiVlT 0 D7tno mOlIT7t 0 ffiVlT 0 D1tlI mOURT1t. ffiVlT nnrrg mOlHrrn: 0 ffiVlT 0 0 7U I:0:mOlle:T1t 0 UIVlT 0 D1tllo m.OlIT1 0 OlVlT1 0 D7tlIo mone:nr 0 UIVlT1to Dn:ll mone:T1t. ffiVlT DmI * Rn:SlffilRVS 0 R9:8 0 PO 0Strone {i bet bem e d . > H b e .o mOlIRT 0 (IlVlT 0 nm r }o mOlle:'l"n: 0 OlVlT 0 Dn:ll * R:n:SlilllRVS 0 Ro:.:&:0 DO :o .monO:'l"n: 0 (IlVIT 0 n:n: * K2l:SImIRVS . Ro:.:&:, DO :o monocrn: 0 (]JVlT 0 nzm } 8o .mOna:T~ 0 mvITn: 0 DTIn * Kn:SIffiIRVS 0 RaX 0 POIo m.Oll{{'l":1r0 cuvrrn: 0 D:1tll * JrnSlmIRVS 0 Ro:.:&:0 POI 0o m.OllflT1t 0 ann 0 D7H Stro ne iibet bem ~d )ilb t.o m.OllRT 0 mar r 0 n1r1 * J(1rSlmIRVS 0 RR8 0 DOLo mOllflT 0 OlVlT 0 D7U:0 : snonO:T7t 0 anH 0, Dn:o monocr 0 UIVlT 0 Dn: m o n C l T 1 0 UIVIT1t 0 Dn: m ona:l'n :. o:IVIT1t. D1Uo mOnaT1t 0 ffiVTlt 0 D1tllo SlwnRT 0 OlVlT 0 Dnll * IrnSImmVS 0 R8 0 POLo mono : 0

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    28/69

    #No. 162. 163.- 164.- 16 5 .

    # - 166.o j > - 167~

    20~~ m~

    :0: monant 0 mvIT1r 0 nnn * R1rSrmmVS o R{(8 0 DonOl:.: be!3gf. .... . . . . . . * R1tSImIRVS 0 RaX'8 0 DOLO} 1QOnaT7te UlVITAr 0 Dln }.. * HitSmunv. S R9:8 POliOIo s n o n O : ' l " 1 ro mvrrn; 0 DnIT aud) o 0o m9llflT7ro orvr 0 nmr }o m o n a T o OlVlT 0 DArn * H:n:SIffilRVS 0 R a : . & . o POLOlt

    - 1 6 9 .

    . 6c. I. 2l1't. 3. QC&t( jd fung mit :; 3 1 t l i f c Q e l t ber er~l:ift.~ mOnaT1t ~ OIVIT ~ D1r I:;: :OlOnaT1t ~ mVI. . ~ D.\ * R7tsruUHVS 0 Ra:X 0 DO('llbge6iIbet l t C l f . t. No. 169.)~ mona: .~ OlVIT ~ D'.lt'll~ m o n a : ~ 0JVl'l" 0 ])7rII * R7rSIm:IRVS 0 na:.1t 0 DO :; D i e 6 c f ; 1 i[ ( ll 1 s e b h fc : r Nbl~e il ll ng ge~ l\ t'm ji1~g~f(!l1lmt B ll ~Nl fe!unrn.

    < :lN o . 1 6 8.

    - 1 7 0 . 111.

    . 6d. I. tlrt. 4. ~(&t~eifut1g, (lUf bet' m f . l11it e in e m +"'No, 172. (> mOIHIT 0 mv r r 0 D1tl

    (~bge6iIbd :taf. 1. N o. 112 .)_ 173. 0 mOllwr1t 0lVIT1t e D1rI + R'lrSImIRVS 0 R{(X 0 DO- 1 7 4 . co mOne:T 0

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    29/69

    ~~ ~~N o. 180 . g m O llo :r ~ : 0 lV lT : D7tna !_ 181. g 1Il011RT2t: mvrr : D7UHll * RltSxromVS : n : POD9_ 182. g .m01UIT:n; : (([VlT: D1tUO:ll@ s gkM ~ ie r l) on v e r f d )i eb ene \6tempeL

    "No. 183 . 8 m.01UlTlt : O1VI.T: Dltno: },,_ 184. g 5ll0nRT~ : O1VI.T : Dnum * :ft7 ts rm mvs : n : pono _ 185. 8 m.onRT7t : mvIT : D2tXUI * lt7tsxmm.VS n . ponol_ 186. g lIlCmRT2t ro :v r r : D2tnO:1 * MSIDllIlVS n o PODOl 18 '7 . g monro :n: : o rv rr : DWl I_ 188 . g mOURT2t : 0lVlT : DTIno:" 189. g mOnRT1t : mvrr : Dltn I t _ 192. 8 m.onaT);t . OlVIT Dnuo:_ If)3. g mOllfIT1r OlVIT : DnllO: * :K~srmmVS n . PODOR_ H)4. g m.on{lT7t OIVIT D2tlHU_ 195. 8' snOua:Tlt : OlVlT : D7tllUI_ 1 9 6 . g SROUaT1t : OIVlT : UltRO: * lill:s rm m vs . n : P0110U,,_ 197. 8 mOlle:T1t : mvrr : Dltll,,_ 198. g mOlHIT1t UlVIT D7tllO:"- 198a. 8 J" 1 9 9 . 8 sn01HI1'7r : UIVIT : D7tRU"- 199a. g_ 2 0 0 . g mOUaT1t :01VI.T1t:D1rlli" 2 0 1 . 8 m o x u r r n : : mvrr : D7UUll

    - 21

    1 1 _ 201a. g.. 2 0 2 . g mOnRT7t : r o .v r r : D n : n O : 1.. - 2 0 2 11 . 8- 203. 8 mOllaT1t : OlVlT : D1tXUI1- 2 0 4 . g besgl . it bHb . 1 6 d) i1 be ein s p unE t - 205. g mO:aftT1t : ro .v rr : D2UHI,ll- 20(;. g m01Urrn: : o:IVIT : DlUU- 207. 8 mOnaTTI UIVlT . DZUIU

    ". 208. g .m01Urr1t : OlVIT : nznrn"- 209. 8 m.OIl{(Tn: : orvrr : D2rIl }"- 210. 8 JItOnRT1t : UlVIT : D1WJUC o _ 211. 8 mOllfIT1t mVlT DTInU~ 212. g mOn6:T7t : OIVIT : D1tllU I- 213. g m01HlT'lt : o :rv r r : Dn::uU' ~ 214. ~ snO:ae:-r1t mvrr . D1tllI215. 8 mOn9:-r1t : OIVIT D2rllOI

    I> _ 216. g snOllfIT1t : ffiV1T : DAtnOI1 >_ 2 1 7 . g m.OllfITTI: : ([['11"; : D1rUU1" 218. g m.OlUIT2t : o:rvIT : DAtUm?_ 219. g mOIUlT1i: orvrr nn:uo: I

    2 2 Q . \ g mOU{(T1t mVlT : D1rIlO:2 .21 . g mOlUlTn : UlVlT : DnUm221 a. 8 ,222. 8 m.O:ue:T1t : tIIVIT : D:ro1U1 ,

    * It1tSI5JlDlVS': R . : P0110n

    * R 1 i:S Im . ID .VS : n : P0 1 1 0 1 9 :* lill:s um nvn. . PODOnl* n.1 tS If f illV S n . POnOlH* ItTISIS.lillVS : n : .PODOltIgef to nter 2 !b fer im 6 ct,iC b e.* lt1tSlmIDVS n . PODOllgeh onter ~b(er im @ l d ) H b e .

    besg.

    * lt7tSlllllllVS ; Il PODOlll

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    30/69

    22. p f " 'N o . 2 2 3 . 8 m.onO:'I'lr : 0lVI'I' ; D~n([ \

    : ~ : . a . ~ ~~iuITi': 'm V l - r . ; D~ii;'./'< ! - 2,24a. g- 2 2 5 . g m01UIT7r ffiVl'I' D7rUm'II' _ 226. 8 SIlOIUIT7r : ervrr : D7rIHII I * M SISlllI tV S : n : PO IW llI~ - 2 2 6 a. g~ 2 2 7 . g .m Olltr rn : : c : n v r r : n : u : n u : ; :# 228. 8 mOnflT7r ': tllVT : DmUI.;.. 228a. g- 229. g mORTlt : mvrr : DlrlUI1-1

    # 230. g mOlle:'I'7r : 0lV7 : D7rIlOI }.... 2 31. g .mORe:rn~ : O I'1 1 1 '1 ' : DU:l1O::;: * n:n:s rmm vs : n POn01U ~" 2 32 . g .mOll(lT~ : nOV1\' : DJrl10l

    : 3 f 1 : bi~ tin!ige in ) l) an~ ig, t"ie I J h e u a e n iiberbaupt,roa~t'enb bell loten .sa~tl)ullbert'6 m it bi.efer JB e~3dd)nung. (Mone-ta nova] g.epragte I D l ' u n M . (&b$ * li7 rSxm .mVS ; n : POTIOIU : (felten).bilbutlg ~afd I. No. 232.)"No. 233. g .mOIUCr:n;: OlVTT : DltRU} I- 234. g .mOll9:Tn' : OlVlT7r: D7rll} * MSIDlDlVS : n PTIOUIR- 235. 8mOlUITn; mVIT D1tR(( }_ 236. g iQOllQT2t:UIVJ.T : D2tU(J .. * f t7 rSI f I1DlV S n . POIlOIU}- 237. g .m O IW : -r ;n: : ([JVlT7t: D2tIl; (" 238. g mOlla:rn; : OIVIT : D7rllUI_ 239. g .mOIUIT-lt: O1VJT : D1IUIl' *ft2tSImJl lVS: R: POilOIlIR- 2 40 . g mOIHIT7t : IDVl'l" : nn:UU11

    m f .g e f t ' i : \ l 1 t e t ~bler itn \ '6d)ilbe.

    . 7b. n, ~t't. 6. W b t p e if u n g .tiuf bet: 9 tf m i.t einem ~b(et" im 6q, i fbe o~ne Sh 'one U tlb m it R in b et: Um f d )tif t (fl~tt I l) .

    .l)f 6 tabttth lP pen im 6d} ilbe. . m f . @5 d )H b m it ungef ro ntem 1 !! b(et'.NQ..2U. ~mOntl'I'2t : o :rv rr : n2tll(I } * Y'O. " " STCOTn S R P OY r

    'II' _ 2 42 . ~ .m .On{ (T1 l: : U IV 1T : nn:llU; nl" ........unV:: J.j". 243. 8 .mOll{(T2t : nrvrr n n m O :l I } * .. ." " !%TOlTRVS D C;JOlVlT D :-"(1'1:'-0:;. . n..u.;/.L:u. :.: u : R. pon~ 244. g .ro.OlU:ITlr: : 1I.lt. ?~ll. I~ 245. g mOlllT1r : ([(VJT: D2tIlU * It1rSImIRVS : R : pono- 2 46 .247 . 8 monT1r: ffiVIT: Dz);U

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    31/69

    23 . 7 c. n. 2ll!t. 7 . ~&t~ eH u1 19 '

    ~ u f b e r mudf . m i t e l n e m unge.wo.~nlid} g r o i j e . n n u b gutgeb if 6d en m bf et i m 6 d } i I ~ e , b(ttubet \ l i n e H e i n e. s t r O n l 1 ' 1 tuber Um fd )tif i m it f{ unb R (flaf t I t unb ll) . p f . 6 t Q , b t t u l l p ~ e n im 6 d } H b t . m f. t i n g r o i j t t : m:blet im 6a,ilbe.No. 254. ~ mO I 1 6 . T o i l lb ie eulm er m ca.r f o rutto aU !5 Q ebt'ad )t in 1 3 n E5tuden, b ie feine in 5 50 E itiid en obe!: 9 ffilo tf 4 \Sco t IDi!iin~e.)Ocr 6irbettt!ett~einet: calm er IDlarf !llW .nA e jieUt f i d J bemgemii~ a U f 1 mt~[r.. 7 egr. 5 I J > f . , e ine~ Sd )iU ing5a b e t a u f 7 ,4 8 S J ) fe n n i g e .

    . 8a. m. !lrt. 9 . Q (b t~ dlung.$ jaup tf m it einem : j: 9 ' l u d f . mit) 3n b e t Um fd )tift bief er [o w ie be t . t o . unb 11. ~bt~eH ung f om>"

    m en burcl)tueg b i e i8ud)jlaben I t n unb 21: ec r I tid bel' 1 2 . mb t~ eil ul1 g rue ic l) en b ie r" ~ud)flaben ro il' forgt:K R unb 2 1 : a b o~No. 265.~ 266. 2 6 7 .~ - 2 6 8 .

    ~f, 6 tabtruappw im @5d)iIbe. m f . mMe r im ISd )H be, bat(iber tine Stront.: I : m O Jl9 :T1 );. r uV IT D lt:Q O :}: I : m .O rU IT~ ruV IT D1ffiI .. ) Itn:SImmVS ., n P O llOt mOlUIT~

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    32/69

    24J)f m r N o . 269. tm.OnRT1t. ([I'

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    33/69

    25. 8d. m. 21tt. 12. ~J&t~ef(ultg.

    :Jnb~r Umfd)tif t ' o l f u u t ba s offene K fo ruie a unb ~ co r (ffatt bt!rbis~etiglt" It n unb 7) . : l ) r e f e~6 t.~eifung & ilbet bu~e[ ben U elm gnng ~u bet tlQ .d )fo Igenben IV. ~ht.~r m~No. 306. t 5lWRflTX o :r v :: r r . D7tR + I{7tSlffilRVS R . ponon

    No . 30 7 . : :: m OR tr rX . urvrr . D1 t IH I 1 !- &08. t .m01UITX ; OlVIT : DXIHlj + K1 tSrm m v S .. R .. ponom:30!). ~ S.QOllffTX + m v rr ..DXllUj

    - 310. + .monRT~ x urvrr x D1tIUH j '4 _ 3 1 1 . ~ b e g s . . . . . . . . + K:W S Im IR VS )( It x POnO IU

    (~i6gebirbtt. ~af. I. No. &11.)

    .9. IV.21tt. 13. ~(btgeifung bel' unr e r { (\f im ir e e n j _ ) o ( e n o U ~aU bi9 sepd lgttn6dJi Hi 1 1 ge.: l ) q e .p Q up M lntetfd )eib ungf laei~ e.n biefet ~ rt i f t bi~ e , i ( i c :t bo t b~r Um f c r , r i f t b e r miidr . ; C1ufbet , f . l c n t p t r .finben f i c b b ag egen 5 m d i1 bet'einat1 bn jtc ~en be .lh l'll3 1! t auf einigen @ : ,r e m p f a re , n auc t, ~ r e r t e n e r o m m t bas

    t q g i e U o n i f d J e )! )oppeff rwk + b c \ ' \ ')origen mrt !;lot f unb nut a u f ein er n ~ .r emp fQ te N o . 315. f inbet ~d) ein .tlo p"p e f p u n f t : 3mifd)en b e n o r t e n b e t Umfd)r if t [ i n b streuac i n berfd)iebenetl ~ t e f ( u n g i ' n ( ' U l g e b r a C 9 t , a I ~ . . x R : t : : 1 : ,2 re;d}iainge No. 315. unb No. 327 . C l u t l g cn om m e n , a U f I t l e l c b e n Ipunfte bor fomm~n.

    4 l f . etabf\tlQ~pcn im < 5 d : } i f b e . ! l i f . ~bfer im < 5 d ) i l b e , b Q \ 'u 6 e \' eim Shone.~ mOll9:T1t -x OJV!'!' x D101U }t mOl1RT1t .. OJ.VlT .. D1IlUj ': t K:1rSUQIRVS + R .. P0J10: t mOn.a71t x OlVIT x DUIHlj :t IOJ:SIJlURVS 'I- R + FOrWa:: m o , u a : , TX mVIT D,'1rX U I (.t mORR'I'1 .. mVI'r + Dxr t< r :tm:rS:UlURVS R P O B O X lt mOX lRT ' : I T + o ::rvJT . . D~:amt mOR9:'l'lr .. OlVlT x Dmttrl

    N o . 31 2 .~N o. 313 .o 314 ... 3 1 5 .

    .. - 316.- 311.- :n8.

    .. - 319.3 2 0 .

    .. - 321.99)0.........

    - 323.- 32 4.3 2 5 .

    ~ 326.- 32 7 .328 .- 329.- 330.o 331 .- 332.- 333 ... 3 3 4 .- '335. 3 &6 .

    R SllO IH IT7 r R m v rr ~ D1tU(l:::m01UJT:IT OlVIT . D7tXHUt J ) lORa :T~ + OlVlT ,. n1tnUjl: i .m o n a:r ]t ) ,;

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    34/69

    26

    " 'N o . 3 37 .'" - 338.

    . f . l f .~ mOllRT7l: + OIVlT + D1)'llO:~ 5 . ll 0 f tf lT1 t x mVIT x D2tlUll(IUd) + +l! i mOllT~ x aIVlT x D:n:f to : !~ .m .O lH I T~ x OIVlT x D:n :XUl : : ?(~bBebi(bet )taf. II. No. 340.) ~ KX8ImIRVS + R .. POn 0 1UO :

    ! ) t f .:t R~SImlRVS t H. :::PO IW f tl= t R7rSImIRVS ~ a ~rononr- 339.- 340 .

    . 1 0 . ueberfid}t e e n b e r n @ ;d ja(t, @ ;em id]t u n o ert~ b e l. ' t > o r f te Q e n b e l l uerfd)iebe~n e n < 6 d ) if (i n g e .

    [)a b ie uo rf te {W l1b Ue t5e ic~ttf ten i)(1Il3iger 5 d )H f inge, IVj )au pt~ W r te n in 1 3 Wb tQ eifullgen,b i e Q e r i n bel.' m e g el g e m e i n f d )a f t H d ) a u f g e f u n b e n mo rb en flnb } alfo biS 1 5 2 5 3 u f a m m e n courfirt Qaben,fo burfte rS mogl itt bet Orbnul1g [ein , b ie e b e n e r m i t t e l t e n @ ) em i c ! . ? t i > . un o @ ) e ~ a ( t ~ ,m e r~ a r t n if f e j e b e re i n o e l n e n ~r r t 6 u f a l 1 l m e n 3 u f t e l f e n , u r n barnacQ O U e m e m e i n i g e r m a ~ e n ficbemt f f i e f u { t a t f t i b e r b e n a U g e .meinen er rg bierer W l u l 1 M m 3" gffal1gett.

    & e tu , < I) t. I I ~d0

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    35/69

    27I; ) 0 I I 1524 . .~f. b l l g "tabtroappen im t S d ) i l b e , an l 'U e ( d ) e mb et o b er l! m u n l> fe1)(t.

    ~No . 341 . + ClVlT1S 0 D:l rNSCZ 0 15 24(~o bilbung X af. II. No. 341.)342 . Ib ie o c r , nut (aufen b ie beiben J1'reU3t * S J :GHVND ' DoG 0 RE g 0 POLO 'i.rn 16d )Hbe r t ad ) i ~ r e t W 1 : i tt e fp i12 3U , Iba:Bbei No . 3 41 . nid )t bet ~o [ ijl.mOil o i er~c ~mi \n~e b tpnben fid) 2 eitcmpeilmfd)iebwl)ritell in bet eiamm{unl1 be a m e t f ( t 1 T e r ~ .\,0 n 1 5 2 5 .No , . 343 . + OlVIT1S 0 n2 tNSCZ 0 1 5 2 51,)oQjlanbige6( 5d )Hb m i t bern \ 5 tab t roappenw te o r , bod ) erfd)einen b ie s tr eu be etroa5

    grl.iger un b nad) be t [)'lifte f p i f 2 ,;ulaufenb.( ~ b b i l b u n g sta,f. 11. No. 343.)

    i laG ffie\t1ic}ttliefrr eid)imnge it1 be l be n in beG m e r f l l t T e r s Sej1~ ~efinb!id)cn li'Jem p lc mn f af t Slda" n& rn!id } bel N o. 842 .0 1 0 7 ~ot~ t~111., ' Iud) 0 , 0 0 $ ; h i N o. 343. abet 0,, , , , , o t~, bet Qld)al t f ilum 3 (B t ~ig , aIfo nod) weit gccillger a r ~ ble alln banAigecSd)ff(inge,wdd)e u nte r .I \' ~n ig Iljimir ge:pri'lgt unb 15 24 no d)im t1m [a,ute Ithutn.

    m f . bn po{nifd)~ ~ b l e C im e:d)Hbt, b a t ' u 6 ~ rd ill! H eine s tr om .

    * S IGHVND ' DoG 0 REg 0 POLO

    * S IGHVND 0 DoG 0 R 0 POLOm ~ r ~ b [ e r im 6 d , i I b e l \ 1 e i d ) t e o n bem I luf b e n1 ; ) 0 r ~ e tg e ~ l! n b e n e J d ) i U i n g e n b e fi n b l i d , e n e tw a s . ' l a6.

    . 12 . m u m e rtf ~ e U e b e r fie l) t ",I)n b e tt n e u e t' e n b a n ~ig e r ID lIin hen un b IDle b a if(e n\) I) n 1529 a & .

    ~to rd )en . . . . . . . . . 5eoH bi. . . . . . . , . . . . 2

    Unter @ 5 i g i s m u n b ( I I . ) m :u g u j l .6d)aumiln3en 3 a u f b e n J1'ollis; a u f .oansjtollnert; au f 9nal:c J1'Ul!tl~ afd )fe; auf ~ a,.

    c e & d )a d )monn c o n e t l \ 1 C 115 5 2 -7 0 .. 6'1'\. t ~~. met: fd )t :cbeneW l e b a i r r e n in 6 i16e t unb @ cIb, l U l l c a en ticn b ...O- 57. . . . . . . . . . .. 11O o 't . . ( 1I!:6 7 o ~ne ~a~t unb eo n 15 89 -1 6 2 3 ..... 1 5, i ( . ,~JQ er b e n iJ 1illIttrof" ' ' 'nau' ' if.. e o n 1~" '6 ~8 7 JOucaten 1 . 1 0 n U88-lU 32 . .. .. 30lei ")~ _ I. ~ v va~.,. .@ ro fd)en bo n 15 55 - 5 9 . .... .... 12 X @rcfd)enf i i ide , nad)~et ige XVI@ rofd )en jti ide~d:)i l{ i r ige llcn 1549-52 .......... 8 (Otte) bo n 16 0 8-2 6 . , .... . 36i:lenare \;lon 1 5 49 - 5 8 . . . . . . .. 8 I l l@ r o f d ) e n l l u d e bo n 15 9 2 , . . . . 1::::: 5 3 @ ro fd )en \,)o n 16 14 -2 7 . . . . . . .. 7; r emo t e oberIII I P f e n n [ g f i u d e con 1613-16 3:it)enan b on 15 90 - 9 9 . . . . . . , . . 1 0

    U n t e r s t o n i g e J i g i s . ' l m u n h I .e d ) ( l u m i in ~ e no n 1529 a uf : so ~Qnn ) t) antis c us 11)ucllten bCI1 1540-48 8VI (SJ c o f d )enj lUde 1 . 1 0 1 1 l5 35 -39 .. .. . 14I ll r o f d) en jliic fe c n 15 35 -4 6 .. ... 5 6@rofd)l ln bon 15 30 -40 .. . . . . . . 3 3 d )if lil1 ge b on 15 30 -47 . ......... 2 1: tlc na rt o ~ ne ;.sn~t unb b o n 15 39 __ _ :4S . . (i::::: 139

    m:Hi~tenb h e s 3nt~t:ugni.< S o i i h i bo n 1573. . . . . . . . . . .' . . . 2llenar \ , ) e n 10 :73 . . . . . . 1

    dbunb be t m e [ ( ! g ~ t u u g bo n la77~:il)uc o .ten. . . . . . . . . . . . " 5!t:9 a{ ~t .. ... .. ...... . 8. pa rb~t ;t:~afer . . . . . . 1

    2 1U1 1 t e r 6 te p l) it n m (I.t 0 r I}.

    W lebairrenfotmige @ o!bj li ide o l )ne 3a~t unb eo n1582-85 . . . . . . . . . . . .. . . . . .. 3:tlucaten eon 1578-87 ....... 9III@ t ofd )enj1 ud e \,)o n 15 7 9 . . . . . . . . 2@rofd)ett \,)011 1578-79 .... , .. '. . .. 4 :\5o( ibi bo n 15 7 8-84 ... .... , .. 6

    :iDenarebon 1578- 85 . . . . . . . . . . .. 731

    lln re r "igisrnunb III.

    : : : : : :1023, Ullfer !!H (lbi H oro IV .

    l fOil6etne unb g . o f b n e 9 neb oi[en u nb mfbai((~n

  • 8/7/2019 Mnzen und Siegel der preuischen Stdte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzge von Pomerellen im Mittelalter

    36/69

    5t~afet: eon 1 6 36 -48 .. . . .. 2 9,f.)u{be )t~aler \)00 1639 - 41 . . . 4

    t t n f( > r 9 0 ~ a n n ~ a f im i r.I D l e b a i U e n unb m tbnillenfo tm ige @ o lbm iin~c uo~r1e 3a~r n n b bO t t 1649 -H i6 0 , barul'lter2 auf $ :o nigem atf ,. auf :.subilL ien x ; , . . 43:llum ten eo n 1649-68 24;{)o"pe(tt~a{er bon 1650 ........ , 1ft~a{~t~eon 1649- 50 , 19j )a (o e it~ ar c r ro n 16 49 -0 0 .... .. , 3

    XVIII@tpfd}en f l i i c fe bon 16 5 1 -6 6 .. . 2 211@ r o f d } e n j 1 i i i fe bo n 1651- 53 . . . . .. 6~o r ib i. . . . .' , ... . fl ... .... ' ... " Iii'. I I .. 2 .

    Un re r W li d } a d .W l e b a f U e o~ne 3 C 1 ~ r . . . . . . . . , . 1: ;Ou ca ten o~n l' 3a~r unb eo n 16 7 0 -7 3 . . 50 o f l b u 5 bon 1610. . . . . . . . . . . . .. 1

    Unfltr ~o~an r l 6obiesfi.I D l e b nH ( e n a u f ben .$ to ntg; auf W N d )ael j} 31 '~m ;

    u f ~ ~ r i ! 1 n 6 d } r o b ~ t . n u b 5 l ) i l n i d s p r o i t e ;auf ~ egib 6 tr nud } ; W C a r t f n ~o~m ; SOQ ann~~ l.ie Iiu 5 ; ~ 9 rilH a n ~aur~ ; ~ u b \ \ ' ! i g 0d ) e "rued 'e o lm e 30(,1: u n o 1)011 1675 - 9 4 . . . H)

    tlucaterr, boppefte u n f einfad)e o b n e , : )a~ l ' nnbton 1076 - 92 . . . . . . . . . . . . . . . 12s t ~u l e l : \ ) o n 1685. . . . . . . . . . . . . . .. 16o t lbu l3 t , lon 16 88. . . . . . . . . . .. ... IUnter ~ r i e b l : i d } m u g u l l I I . e o n0uc l ) fen .

    ID l ebu i t i ena u f bw $ r o n i g , bus , : ) u b i f u u m ID lu 'Ct in~ut~H'S; b ie ) l l u g 5 0 u rg . @ " o n f . u.1697-1733 11

    @infild)e unb bo Pl'ef te 1Ducaten bo n 16 9 8 I)0 0 H b u s bon 1 7 1 1 J . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

    Utlttr 6tanil:l(aua ~l!g~qtJIHHi.Wleba iUen t H > n 1'733-34 ....... , . . : = : ; _

    28Uti t e r ~u g u f t Ill.

    ID l ebu iJ t ena u f b e n ~