MAŠINSKI FAKULTET BANJA LUKAKATEDRA ZA MOTORE I VOZILAPREDMET : MOTORI SUS

LABORATORIJSKE VJEŽBE

8295

Datum : 23.10.2013 Stanivuković Marina

I Laboratorijska vjezba

(Sastavljanje motora)

Osnovni podaci o motoru :

Vrsta: OTO

Taktnos: 4

Precnik klipa: 80 [mm]

Hod klipa: 55.5 [mm]

Ukupna radna zapremina: 1116 [cm3]

Stepen kompresije: 9.2

Maksimalna snaga: 40.4 [kW] pri 6000 [o/min]

Maksimalni obrtni moment: 77.4 [Nm] pri 3000 [o/min]

Vrsta goriva: bezolovni benzin

Napajanje gorivom se vrsi preko karburatora.

Tok odvijanja vjezbe :

Prvo sto smo uradili prije pocetka sastavljanja je upoznavanje sa osnovnim djelovima motora I njihovom funkcijom.

Prvi dio koji smo razmatrali je blok motora. Blok je jedan od osnovnih elemenata svakog motora sa unutrasnjim sagorjevanjem. U bloku motora se nalaze cilindricni otvori u kojima se krecu klipovi.Kod nekih konstrukcionih izvedbi motora izmedju klipa i bloka motora se ubacuje cilindarska kosuljica, koja se izradjuje od drugog materijala koji je otporniji na habanje i visoke temperature.Klip je od kosuljice cilindra odvojen klipnim zaptivnim prstenovima od kojih su neki kompresioni a neki uljni. Klip je povezan sa koljenastim vratilom preko klipnjace ciji su osnovni djelovi velika i mala pesnica i tijelo klipnjace.Kod manjih motora za blok se vezuje i koljenasto vratilo preko kliznih lezajeva. U unutrasnjosti bloka nalaze se i otvori koji sluze za transport tecnosti za hladjenje Iiulja.Sa spoljasnje strane se nalaze veze preko kojih se motor oslanja na motorski proctor automobila.

Zatim smo na blok povezali i donje kuciste motora (karter). Kod vozilskih motora njegova osnovna i najcesce jedina uloga je da omoguci skupljanje ulja za podmazivanje i smjesti ga kao u rezervoaru do njegovog ponovnog vracanja u system podmazivanja.U donjem kucistu motora se nalazi i pumpa za ulje, najcesce zupcasta.Pumpa dok povlaci ulje iz donjeg rezervoara prvo provlaci ulje kroz filter koji ima zadatak da iz ulja izdvoji sve necistoce koje su u ulje dospjele spiranjem povrsina koje se podmazuju. S obzirom da ulje treba hladiti, donje kuciste se izvodi u vidu uljnog korita koje je odvojeno izvan motorskog prostora i izlozeno struji vazduha stvorenoj kretanjem vozila. Ono se kod manjih motora izradjuje od celicnog lima dubokim izvlacenjem.

Na gornju stranu bloka smo povezali glavu motora.Ona zatvara radni proctor motora sa gornje strane. Samim tim ona svojim oblikom formira komoru sagorjevanja uticuci bitno na sam process sagorjevanja. S obzirom da je cilindarska glava u direktnom kontaktu sa radnim gasom u motoru ona je osim velikog promjenljivog mehanickog opterecenja Izlozena i visokom termickom opterecenju pod dejstvom toplote koja se sa gasova prenese na zid cilindarske glave. Zbog toga je neophodno obezbjediti potrebno hladjenje cijele glave i ravnomjernu raspodjelu temperature u svim tackama glave uprkos njenom kompleksnom obliku izazvanom razmjestajem niza djelova koji se ugradjuju u glavu kao sto su: usisni i izduvni ventil, svjecica ili brizgac, razni kanali… Za usisni ventil se vezuje crijevo zadovod goriva koje je na drugoj strain povezano sa pompom za gorivo. Za izduvne ventile se vezuje kolektorska izduvna grana.Kod nekih tipova motora u glavi se nalazi i bregasto vratilo koje ima zadatak da vrsi otvaranje ventila u skladu sa zadanom semom razvoda. Cilindarska glava se priteze vijcima za blok motora, s tim sto se izmedju njih ubacuje zaptivka izradjena od elasticnog materijala otpornog na visoke temperature. Glava motora se najcesce izradjuje od legura aluminijuma za oto motore i od sivog liva za dizel motore.

II Laboratorijska vjezba

(Ispitivanje brzinskih karakteristika motora)

Uvod :

Brzinske karakteristike predstavljaju zavisnost snage, obrtnog momenta, potrosnje i drugih parametara od brzine obrtanja, odnosno broja obrtaja koljenastog vratila, ili neke velicine direktno proporcionalne brzini obrtanja, pri konstantnom polozaju regulacionog organa.Brzinske karakteristike imaju opsti znacaj jer pokazuju sanje karakteristicnih parametara motora u sirokom opsegu promjene broja obrtaja i opterecenja, a posebno su znacajne za motorna vozila.

Mjerenje pogonskih karakteristika vrsi se na probnom stolu za ispitivanje motora koji se sastoji od ispitivanog motora, kocnice koja simulira spoljno opterecenje motora i opreme za mjerenje velicina koje se ispituju.

Ispitivani motor povezan je sa kocnicom posredstvom spojnog vratila koje je obicno izvedeno sa gumenim spojnicama, tako da moze neutralisati manju dezaksijalnost koljenastog vratila motora i vratila kocnice.

Kocnica ili dinamometar je uredjaj koji apsorbuje razvijenu mehanicku energiju motora i pretvara je u neki drugi vid energije,pri cemu se opterecenje koje kocnica proizvodi moze podesavati posredstvom regulacionog organa kojim se mijenja otpor koji motor savladjuje.Zeljeni rezim rada motora dobija se dijelovanjem na regulacioni organ motora i regulacioni organ kocnice.

Kocnice mogu biti :mehanicke ,vazdusne ,hidraulucne i elektricne.Najcesce su u upotrebi hidraulicne i elektricne.

Kocnica u sklopu sadrzi i uredjaj za mjerenje momenta kocenja. Na osnovu sile i poznatog kraka kocnice odredjuje se reaktivni moment kocenja koji je jednak aktivnom obrtnom momentu motora.

U sklopu probnog stola nalazi se uredjaj za mjerenje broja obrtaja motora, sastava produkata sagorijevanja kao i sistem za mjerenje protoka goriva.

Na ispitivanom motoru mjereni su sljedeci parametri:

-sila na kocnici F[kg]-broj obrtaja n [min-1]-potrosnja goriva mg [kg] u vremenskom intervalu tg [s]-sastav produkata sagorijevanja (CO, HC, CO2, O2)

Podaci o motoru:

-Vrsta: OTO-Tip: 4t-S/D : 80/55.5[mm/mm]-Stepen kompresije: 9,2-Napajanje gorivom: karburator-Paljenje: razvodnik paljenja

Vrsta goriva: BMB 95Gustina goriva: 0.752 [kg/l]Temperatura okoline: 20 [°C]Pritisak okoline: 1[bar] (101325 [Pa])

Tok odvijanja vjezbe :

Ispitivanje je vrseno pri 1/4 otvora leptira. Pri konstantnom polozaju regulacionog organa mijenjali smo moment kocenja a samim tim i broj obrtaja motora. Nakon uspostavljanja stacionarnog stanja, na odredjenom broju obrtaja izvrseno je mjerenje sile kocenja, vremenske potrosnje gorivai i sastava produkata sagorijevanja. Prikazivanjem izmjerenih vrijednosti u dijagramu, koji predstavlja zavisnost mjerene velicine od broja obrtaja, dobija se brzinska karakteristika motora.

Formule koje su koristene za izracunavanje karakteristika:

-efektivna snaga

-efektivni obrtni moment

-časovna potrošnja goriva

-specifična efektivna potrošnja goriva

Sl. 1. Brzinska karakteristika

1250 1780 2270 2800 3180 3920 46400.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

Gg

1250 1780 2270 2800 3180 3920 46400.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

Pe

1250 1780 2270 2800 3180 3920 46400.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

Me

1250 1780 2270 2800 3180 3920 46400.00

100.00

200.00

300.00

400.00

500.00

600.00

700.00

800.00

ge

1250 1780 2270 2800 3180 3920 46400

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

CO

1250 1780 2270 2800 3180 3920 46400

50

100

150

200

250

HC

1250 1780 2270 2800 3180 3920 46400

2

4

6

8

10

12

14

16

CO2

Sl. 2 Karekteristika opterećenja

8.167.554.332.040.00

100.00

200.00

300.00

400.00

500.00

600.00

700.00

800.00

ge

8.167.554.332.040.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

Gg

8.167.554.332.04160

165

170

175

180

185

190

195

200

205

HC

8.167.554.332.0400.20.40.60.811.21.41.61.82

Co

8.167.554.332.0411.3

11.4

11.5

11.6

11.7

11.8

11.9

12

12.1

12.2

CO2