Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym E-ksiazka24.pl.

Copyright © by Steffen Möller, 2010 Wydanie IWarszawa 2010

Ja lubi muzyk klasyczn , kelner za jest zwolennikiem tanga, wi c gdy w a nie s ucham koncertu Beethovena, zaczyna gwizda tango tak ostentacyjnie, e nie ma rady – musz odst pi mu radio. W a nie wczoraj poprosi em go bardzo pokornie, eby mi pozwoli pos ucha troch , ale od tej chwili wszyscy w hotelu patrz na mnie jak na morderc ,cz owieka bez serca i zgni y p ód feudalizmu. Koniec ko -ców zwyci sko z tego wyszed kelner, bo eby zatrze w jego pami ci moje okrucie stwo, wszyscy go cie j li w dwójnasób okazywa mu serdeczno , tak e gdy upad mu jaki papie-rek, dwie staruszki i starzec rzucili si , by go podnie .

Witold Gombrowicz, Dziennik z Rio Ceballos

7

1OUTING

Od wielu lat martwi mnie, e mój gust muzyczny odbiega od normy spo ecznej. W czternastym roku ycia zacz -

em s ucha muzyki klasycznej i od tego momentu nale do tej miesznej mniejszo ci, któr spokojnie mo na nazywafrajerami muzycznymi. Wed ug statystyki muzyka powa nastanowi dzi zaledwie siedem procent wszystkich opubliko-wanych nagra .

Poza muzyk uwa am si jednak za cz owieka otwarte-go, ciekawego wiata i nieboj cego si zmian. Jestem nieuf-ny wobec sekciarzy, którzy zamykaj si w swoich w asnychwiatach. Moim zdaniem trzeba popiera integracj euro-

pejsk , przegl da recenzje aktualnych filmów kinowych i pisa esemesy, pos uguj c si systemem T9. Je li kto nie wie, co to jest T9, i wci jeszcze mozolnie wystukuje ese-mesy, zamiast elegancko buszowa po klawiaturze, musi siliczy z szyderczym u miechem z mojej strony.

Dlaczego wi c akurat ja wyl dowa em w d wi koszczel-nym getcie muzyki klasycznej, którego granice rozci gaj siod Claudio Monteverdiego do Philipa Glassa, od Johanna Sebastiana Bacha do Krzysztofa Pendereckiego? Czemu anglosaska muzyka pop/rock, jeden z g ównych filarów no-woczesnej edukacji, a mo e nawet ostatnia religia naszych czasów, nigdy nie porusza a mnie tak jak powinna?

8

Gdybym przynajmniej nawróci si na klasyk dopiero po trzydziestce! Móg bym wtedy z szelmowskim u miechempowiedzie :

– To jasne, e jako pi tnastolatek s ucha em AC/DC, The Police i Supertrampa. Ale pod koniec m odo ci prze y emcudowne nawrócenie. Z heavymetalowego Szaw a sta emsi adoruj cym Mendelssohna Paw em.

Ale nie, niedany mi by prawid owy rozwój muzyczny, i z tego powodu s owo „m odo ” brzmi troch dziwnie w moich ustach. Do wieku dwudziestu czterech lat komplet-nie bojkotowa em muzyk pop/rock. Nie by to bunt jawny, weso y, ekspresyjny, tylko ukryty, nie mia y, wstydliwy. Gdy na wycieczkach szkolnych i prywatnych imprezach zaczyna ysi dyskusje o najnowszych przebojach, wola em milcze , ebynie przyzna si do tego, e nie znam nawet takiego kawa kajak Child in Time Deep Purple. Na dyskotek poszed em po raz pierwszy, gdy mia em dwadzie cia lat, a ateistyczny hymn XX wieku, czyli piosenk Imagine Johna Lennona, us ysza-em dopiero na polskiej wsi, ko o P ocka, w wieku dwudzie-

stu sze ciu lat. Na krótko przedtem, w 1994 roku, poszed emna pierwszy w yciu koncert rockowy, s ynny wyst p Pink Floydów na stadionie olimpijskim w Berlinie, ale tylko dla-tego, e jako student mog em tam sprzedawa obwarzanki.

I tak wszystko si strasznie skomplikowa o – ca a moja m odo na podwórkach szkolnych, w uniwersyteckich sto ówkach i wszelkich innych miejscach, gdzie spotyka emsi z rówie nikami. W przypadku m odego fana klasyki nale a oby zamiast o „socjalizacji” mówi raczej o „asocja-lizacji”. Odetchn mog em tylko w opustosza ych, d wi -koszczelnych sklepach z muzyk klasyczn , gdzie po szkole przeciska em si mi dzy pó kami, podpatruj c emerytów erotomanów, którzy pytali sprzedawc o Bolero Ravela.

9

*Klasyka to pi tno, a fan klasyki to frajer, przynajmniej dopó-ki ma mniej ni czterdzie ci lat, nie obraca si w rodowiskumuzycznym i nie nale y do arystokratycznej elity, która pije szampana na premierach w Salzburgu albo Bayreuth. Dwu-dziesto–dwudziestopi cioletni mi o nik klasyki uwa any jest za rozpieszczonego wra liwca, konserwatywnego wykszta -ciucha, snobistycznego peda a, pi knoducha mamin synka,wstr tnego kujona.

Najlepszym przyk adem po ledniej roli muzyki po-wa nej we wspó czesnym wiecie jest pewien eksperyment, przeprowadzany od paru lat na niektórych europejskich dworcach. W g ównym holu przez ca dob brzmi muzyka klasyczna. W Hamburgu s ysza em na przyk ad fragmenty koncertu skrzypcowego e-moll Feliksa Mendelssohna, w Ko-penhadze za delektowa em si II koncertem fortepianowymSergiusza Rachmaninowa.

Za tak prowokacyjnym zabiegiem nie stoi jednak jakizdziwacza y meloman w kierownictwie kolei niemieckich albo du skich, lecz powa na socjologia. Badania policyjne wykaza y bowiem, e utwory Mendelssohna albo Rachma-ninowa wyra nie redukuj liczb kr c cych si na dworcach narkomanów i meneli. Ca y dworzec, punkt zapalny na ma-pie ka dego miasta, zw aszcza w nocy, staje si bezpieczniej-szy, gdy jest otulony p aszczem muzyki klasycznej. Nawet zwyczajni travellersi nie s ju tak skorzy, by roz o y tam swoj karimat . Wol spa pod go ym niebem, gdzie mi -dzy kontenerami ze mieciami.

Tylko ja, klasykofan, stoj w ogromnej hali i z ciekawo -ci przys uchuj si muzyce, maj c wra enie, jakbym by

10

kosmit , który zakocha si w strachu na wróble, zamiast pierzchn czym pr dzej.

*A mo e si myl ? Mo e cierpi na mani prze ladowcz ?Czy notowania muzyki klasycznej nie s ca kiem wysokie? Czy nie spowija jej otoczka elitarno ci i luksusowego blich-tru? Sklepy z winami, w których grano muzyk klasyczn ,informuj , e obrót zwi kszy si dwuipó krotnie. „Przy czym klienci nie kupowali wcale wi kszej liczby butelek, ale za to wybierali te dro sze! Symfonie Mozarta – jak zreszt ca muzyk klasyczn – wi kszo z nas kojarzy z kultur wysok i zapewne te z wyszukanym gustem i presti em”*.

Drugi przejaw pozornego rozkwitu klasyki: sprzedap yt z muzyk powa n spad a zdecydowanie mniej niw dziale muzyki popularnej. Przewiduje si , e hossa potrwa jeszcze dobrych par lat. Wielkie wytwórnie ho duj wi cdalej do purystycznemu idea owi muzyki klasycznej. Nie ma tam du o miejsca na eksperymenty z nowymi nurtami muzycznymi. Gdyby m ody pianista, jak Rafa Blechacz, w czy do programu swoich recitali muzyk pop, powiedz-my aran acje Beatlesów, spotka by si ze zdecydowandezaprobat . Igraszki z tak zwanym cross-overem to g o ny, medialny temat, ale tak naprawd zarezerwowany dla ma ejgarstki artystów, którym wolno wi cej ni reszcie, nawet farbowa w osy. Przedstawiciele tego rzadkiego gatunku to skrzypkowie David Garrett i Nigel Kennedy oraz pianista Lang Lang.

* Nicolas Guéguen, G&G Dossier Kunst und Musik, s. 74.

11

W akademickiej nauce muzyka popularna te jest tema-tem tabu. W roku 2000 uznany niemiecki muzykolog Peter Gülke wyda ksi k o uniwersalnym tytule J zyk muzyki.Na 453 stronach wszystko dotyczy wy cznie muzyki po-wa nej, od Johanna Sebastiana Bacha po Heinza Holligera. Klasyka jest tu uwa ana za jedyn prawdziw muzyk , w od-ró nieniu od muzyki „rozrywkowej” dla g upich mas.

Zazdroszcz takiej arogancji, bo nigdy nie by o mnie na ni sta . Wychowa em si w latach siedemdziesi tychi osiemdziesi tych XX wieku, czyli w czasach, gdy nikt junie mia w tpliwo ci co do absolutnego zwyci stwa muzyki pop/rock. Mo liwe, e Niemcy kiedy by y najwi kszymrynkiem dla muzyki powa nej – ale dzi wystarczy jedna wizyta w jakiej miejskiej filharmonii, eby stwierdzi zupe -ny brak m odych ludzi na sali. Ju moje pokolenie muzykBacha lub Szymanowskiego kojarzy o wy cznie z domem starców albo nastrojem pogrzebowym, a prawdziwa przy-czyna do stabilnej sprzeda y klasycznych p yt wynika moim zdaniem g ównie z tego, e przeci tny fan klasyki ma sze dziesi t pi lat i po prostu nie wie, jak ukra muzykz internetu.

*Dlatego ju od najm odszych lat stara em si ukrywaswoje dziwaczne upodobania muzyczne. Jeszcze ca kiemniedawno, przed Bo ym Narodzeniem, kiedy szed em do kasy w Dussmannie, berli skim megastorze na eleganckiej Friedrichstrasse, mia em cztery p yty w r ce, cztery ró newersje II symfonii Mahlera – Zmartwychwstania. Stoj cw kolejce do kasy, w ostatniej sekundzie nie wytrzyma empresji i si gn em do pobliskiej pó ki po p yt angielskiego

zespo u Coldplay. Kasjer móg wi c pomy le , skanuj c moje zakupy, e p yty Mahlera to tylko prezent dla dziadka.

Na korytarzach urz dów albo w poczekalniach lotni-skowych raczej nie pogwizduj ju melodii Berlioza albo Szostakowicza, lecz bardziej popularne rzeczy, jak walc z Ojca chrzestnego. Robi tak, bo kiedy prze y em niemi edo wiadczenie. Pewnego dnia w toalecie frankfurckiego lot-niska gwizda em sobie smutn melodi z opery RozamundaFranza Schuberta. Nagle kto z s siedniej kabiny bardzo nie-adnie zacz mnie imitowa , potwornie fa szuj c. Uciek em

w pop ochu.Jestem hipokryt nawet w swoim w asnym mieszkaniu,

czy to w Berlinie, czy w Warszawie: s ysz c dzwonek u drzwi, niechby to by tylko kominiarz albo hydraulik, szybko zmie-niam p yt Beethovena albo Mozarta na modne piosenki Mike’a Pattona lub Chrisa Cornella. Nie mam ochoty, by kto dziwnie na mnie patrzy .

Gdy w poci gu Eurocity Warszawa–Berlin s uchammuzyki, ciszam laptop najbardziej jak si da, eby inni pasa erowie nie zorientowali si , co wybra em. Raz przy-darzy a mi si enuj ca wpadka, gdy s ucha em na laptopie III symfonii Antona Brucknera i nie wcisn em prawid owowtyczki od s uchawek. Ca y wars nape ni si pompatycznBrucknerowsk muzyk , a ja przez pi minut nie zdawa emsobie z tego sprawy, bo mia em s uchawki na uszach. Do-piero zdumione spojrzenia i pó u mieszki wspó pasa erówu wiadomi y mi niezbicie, e zosta em nakryty.

A mo e znowu mi si tylko wydawa o, e inni tak dziw-nie na mnie patrz ? Mo e wcale nie by o pó u mieszków?Nie potrafi ju si w tym rozezna . Dopad a mnie prawdzi-wa paranoja.

W poci gu do Warszawy, paranoja w oczach.

SPIS RZECZY

1. Outing 7 2. wi ta Góra 14 3. P ytoteka rodziców 26 4. Lekcje gry na fortepianie 32 5. Symfonia losu 39 TOP 10 dla początkujących 45 6. WDR 3 47 TOP 10 dla stojących w korku 51 7. Mój pierwszy koncert 53 8. Karl vom Kothen 62 TOP 10 utworów kameralnych 69 9. Lekcje muzyki 70 10. Najlepszy kontrabasista szko y 80 11. Na rozdro u 87 12. Szko a ta ca 93 13. Anton Bruckner 98 Najlepsi dyrygenci Brucknera 103 14. Freddy Lenghoff 104

Najgłośniejszy utwór symfoniczny 110 15. Eva 111 16. Doktor Faustus 119 17. Adorno 124 18. Ostatni dzie szko y 132 19. Opór Teatralny 137 TOP 10 mocnych utworów 145 O szalonym dyrygencie H. Scherchenie 147 20. Student 148

21. Z ziemi w oskiej do Polski 163 22. Pearl Jam 181 Wywiad z Manowarem 189 Powinnowactwa między fanami klasyki i heavy metalu 191 23. Dwójka 192 24. Empik Megastore 205 25. Wakacyjne woja e 214 26. Omsk 225 TOP 10 utworów fortepianowych 244 27. Mój pierwszy wywiad 245 Najdłuższy i najpowolniejszy koncert wszech czasów 251 28. Rolnik z Grabiny 252 29. Krallerballer 261 TOP 10 rzadkich smakołyków 266 30. Nekrofilia 268 31. Pan Romuald 279 32. Papie i patos 288 TOP 10 utworów melancholijnych 300 33. Za ó si 302 TOP 10 dla samobójców 308 34. Polityka 309 TOP 10 najlepszych albumów hip-hop 318 35. Studia neurologiczne 319 36. Najfajniejszy koncert 324 TOP 10 utworów współczesnych 328 37. Betweener 330 TOP 10 albumów pop/rock 336 38. Oda do melancholii 337 Podzi kowania 346Zaproszenie 347

Postscriptum 348 W pigu ce – moje z ote my li o muzyce powa nej w XXI wieku Lista kosmicznych przebojów NASA 352 Wykaz róde ilustracji 356

Redaktor serii: Adam Pluszka Redakcja: El bieta NovákKorekta: Ma gorzata Denys, Tomasz Wojtas

Projekt ok adki i stron tytu owych: Anna PolFotografia autora na I stronie ok adki: © Grzegorz Ga ziaProjekt logo cyklu: Anna Pol

Wydawnictwo W.A.B.02-386 Warszawa, ul. Usypiskowa 5tel./fax (22) 646 01 74, 646 01 75, 646 05 10, 646 05 11wab@wab.com.plwww.wab.com.pl

ISBN 978-83-7747-243-9

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym E-ksiazka24.pl.