Modul Kebudayaan Melayu Bmm3114

8/12/2019 Modul Kebudayaan Melayu Bmm3114

1/60

BMM3114 KEBUDAYAAN MELAYU

TAJUK 1 KONSEP BUDAYA

1.1 Sinopsis

Bahagian ini mengandungi konsep budaya dan elemen yang tekandung

dalamnya! Untuk konsep budaya" de#inisi oleh tokoh$tokoh budaya dan ahli

antopologi dipeoleh daipada pelbagai sumbe! Elemen budaya yang tedii

daipada mateial dan bukan mateial beseta %ontoh tuut dikemukakan!

1!& 'asil (embela)aan

i! Men)elaskan konsep budaya se%aa menyeluuh

ii! Membeikan huaian yang lengkap mengenai elemen mateial dan bukan

mateial dalam budaya

1!3 Keangka*a)uk

1

Budaya

Konsep Elemen

Mateial Bukan Mateial


2/60


1.4 Konsep Budaya

Kebudayaan meupakan tamadun sesuatu masyaakat yang di+aisi daipada

satu geneasi kepada satu geneasi yang beikutnya! Kebudayaan bekaitan

dengan keseluuhan sistem kehidupan yang dipaktikkan oleh sesuatu

masyaakat! Dalam kebudayaan itu" tekandung unsu sosial" kepe%ayaan"

sistem simbol" unsu teknologi" ekonomi yang men)adi milik masyaakatnya!

Budaya dapat membe,akan sesuatu masyaakat dengan masyaakat yang lain!

Budaya sesuatu masyaakat dapat menentukan kepeibadian kebangsaan

sesebuah negaa! Di Malaysia" budaya Melayu dipesetu)ui sebagai teas

kebudayaan kebangsaan" namun unsu$unsu budaya kaum lain sepeti -ina

dan .ndia tuut diambil kia!

Kamus De+an /&002 mende#inisikan budaya sebagai kema)uan #ikian"

akal budi /%aa be#iki2" bekelakuan dan sebagainya! *egasnya" budaya boleh

dide#inisikan sebagai suatu %aa hidup yang diamalkan oleh kumpulan tetentu

dan meliputi sistem sosial" susunan oganisasi ekonomi" politik" agama"

kepe%ayaan" adat esam" sikap dan nilai!

(ekataan budaya beasal daipada %antuman pekataan anskit dan

Melayu" iaitu budhi dan daya! (ekataan budhi yang dipin)am daipada bahasa

anskit beeti ke%egasan #ikian dan akal! (ekataan daya pula ialah

pekataan Melayu (olynesia yang bemakna kekuatan kuasa" tenaga dan

pengauh! 5ika di%antumkan kedua$dua pekataan tesebut" budaya memba+a

maksud tenaga #ikian" usaha ohani atau kuasa menggeakkan )i+a!

Kebudayaan dalam bahasa .nggeis dikenali sebagai culture, iaitu beasal

dai pekataan latin cultura! (ekataan culture dite)emahkan dengan maksud

budaya" dan kebudayaan pula ialah te)emahan daipada cultural! Namun dalam

kehidupan sehaian" pekataan culture)uga meu)uk kepada kebudayaan! Dalam

&


3/60


bahasa Mandain" budaya disebut Wen Huadan dalam bahasa Aab disebut

Thaqafah!

Untuk pebin%angan yang lebih khusus" mailah kita teliti dan #ahami istilah

yang dikemukakan oleh ahli antopologi dan ahli budaya di ba+ah6

Edward B. Tylor (1!1"

Budaya ialah suatu keseluuhan sistem yang kompleks" yang dalamnya

tekandung unsu$unsu ilmu pengetahuan" kepe%ayaan" seni" moal" undang$

undang" adat istiadat dan kemahian$kemahian lain yang dipeoleh oleh

manusia sebagai anggota masyaakat!

That complex whole which includes knowledge, belief, art, morals, law, custom

and any other capabilities and habits acquired by man as a member of society.

Kroe#er dan Klu$%&o&n' 1)*+ ,eer-' 1!/(A&li Sosiolo0i"

Budaya meu)uk kepada gaya atau %aa hidup manusia se%aa keseluuhan"

temasuklah pemikian" nilai" pengetahuan" pelakuan dan bahan mateial

/mateial ob)e%ts2 yang dikongsi oleh meeka!

The total lifestyle of a people, including all of the ideas, values, knowledge,

behaviors, and material objects that they share.

T&oas J. Sulli2an (1/"Budaya meu)uk kepada tadisi" adat dan pelakuan seseoang!

ulture refers to that people!s traditions, customs, and behaviors.

3u$y air57milik besama sesuatu masyaakat yang mempunyai tadisi yang sama8!

Tai# Osan (1"

3


4/60


Kebudayaan adalah %aa hidup6 -aa mengatu hidup satu$satu kelompok

manusia! Lebih penting daipada pebuatan hai$hai /sepeti %aa makan" %aa

beibadah" %aa menegu seseoang dan %ii$%ii lain2" iaitu tanggapan alam

sekita atau world"view" dan nilai$nilai sosial atau etos keana kedua$dua %ii

inilah yang me+anakan sesuatu budaya dan men)adi pendoong bagi tindakan

manusia!

Pendapa- 6#n K&aldun5

Budaya meu)uk kepada kebiasaan %aa hidup

Budaya membe,akan manusia dengan hai+an

$Manusia mempunyai kemampuan intelek dan daya be#iki $ melalui

intelek" manusia dapat behubung9memahami satu sama lain!$Manusia dapat menyesuaikan %aa hidup dengan alam sekeliling :

poses penyesuaian melahikan budaya yang bebe,a$be,a antaa

ka+asan!

Pro7. Koe-8aranin0ra-7Keseluuhan daipada kelakuan dan hasil kelakuan manusia yang teatu oleh

tatakelakuan yang haus dipeoleh dengan %aa bela)a!

9alp& 3. Bea-s dan :arry :oi8er7mengenal pasti kelakuan yang biasa dipaktikkan" dipeoleh melalui

pembela)aan oleh sekumpulan masyaakat!

A%-i2i-i 15

Daipada de#inisi dan huaian yang dinyatakan" anda dikehendaki

membuat umusan tentang konsep budaya!

1.) Budaya a-erial dan Budaya Bu%an a-erial

Budaya boleh dibahagi kepada dua" iaitu budaya mateial dan budaya bukanmateial! Budaya mateial tedii daipada ob)ek #i,ikal atau ati#ak! (ealatan

atau kelengkapan hidup sepeti umah" keeta" peahu" sen)ata dan sebagainya

meupakan %ontoh budaya mateial! Budaya bukan mateial pula ialah unsu

yang tidak +u)ud se%aa #i,ikal /no physi%al e;isten%e2" misalnya adat"

4


5/60


kepe%ayaan" bahasa" dan nilai! Modul ini mengemukakan satu %ontoh elemen

mateial" iaitu keis dan satu %ontoh elemen bukan mateial" iaitu adat istiadat!

Keis

Keis meupakan sen)ata pendek yang digunakan oleh oang Melayu se)ak

,aman keagungan pemeintahan Kesultanan Melayu" lebih daipada


6/60


temuun dalam masyaakat sehingga men)adi hukum dan peatuan yang haus

dipatuhi! .stiadat pula ialah %aa$%aa atau peatuan untuk melakukan sesuatu

yang sudah men)adi kebiasaan atau esam! Dalam masyaakat Melayu" ada dua

bentuk adat yang penting" iaitu Adat (epatih dan Adat *emenggung!

A%-i2i-i *

Anda dikehendaki men)elaskan dan membeikan %ontoh$%ontoh budaya

mateial dan budaya bukan mateial masyaakat yang anda ka)i!

9u8u%an

-onad (hillip Kottak /1>


7/60


TAJUK * KONSEP BUDAYA

1!1 inopsis

Bahagian ini mengandungi %ii$%ii budaya untuk meumuskan konsep budaya

se%aa tuntas! elain %ii" istilah yang mempunyai pekaitan apat dengan

budaya Melayu" iaitu asimilasi" akultuasi dan akomodasi tuut dimuatkan!


/i2 Membeikan pengetian yang lebih luas tentang konsep budaya

/ii2 Membuat umusan tentang keseluuhan konsep budaya

1!3 Keangka*a)uk

1!3 -ii$-ii Budaya

Masyaakat mempunyai budayanya yang tesendii! Budaya yang men)adi

amalan masyaakatnya melambangkan kepeibadian" identiti" dan )ati dii

masyaakat tesebut! ikap" amalan" dan peneimaan masyaakat tehadap

budayanya dapat men)elaskan budaya masyakat tesebut! Antaa %ii budaya

masyaakat adalah sepeti yang beikut6

a! Besi#at dinamik

@

KNE(BUDAYA

-ii$ -iiBudaya

KonsepAsimilasi

Konsep Akultuasi


8/60


Kebudayaan besi#at dinamik bemaksud amalan dan %aa hidup masyaakat

mengalami peubahan kesan pekembangan masa" dan kema)uan

masyaakatnya! Masyaakat Melayu misalnya" meneima kedatangan .slam

dengan senang hati tanpa ada sikap penolakan! Lama$kelamaan" budaya

'indu dan Buddha dalam dii masyaakat Melayu tepinggi dan semakin

dilupakan! Dai sudut peke)aan" peubahan belaku dengan +u)udnya

kepeluan semasa! (ada masa dahulu" petanian meupakan peke)aan

masyaakat Melayu untuk meneuskan kehidupan tetapi kini meeka telibat

dengan sekto peindustian dan pedagangan!

b! Meneima dan menolak unsu tetentu

(enolakan atau penentangan tehadap peubahan asalnya didoong oleh

sikap masyaakat yang ingin mempetahankan dan mengekalkan nilai$nilai

dan %aa hidup lama yang sedia ada! Ada )uga penolakan belaku disebabkan

unsu yang masuk tidak sesuai dengan masyaakat bekenaan! (eneimaan

tehadap unsu bahau pula belaku keana anggota masyaakat besedia

untuk memasukkan idea$idea bahau yang memba+a kebaikan kepada

masyaakatnya! (eubahan ini diteima dengan syaat tidak be%anggahdengan kepe%ayaan dan nilai yang dipegang oleh masyaakat bekenaan"

teutamanya hal yang bekaitan dengan agama!

c. Di+aisi

Kebudayaan di+aisi daipada satu geneasi kepada satu geneasi yang lain!

Kebudayaan yang men)adi amalan nenek moyang suatu masa dahulu

dipetuunkan kepada geneasi bahau dan se%aa tidak langsung men)adi

amalan dan pelakuan masyaakatnya! ebagai %ontoh" adat pekah+inan

yang di+aisi daipada nenek moyang dahulu masih dikekalkan" sepeti

beandam" malam beinai" khatam uCan dan adat besanding! Adat tesebut


9/60


masih diamalkan +alaupun ada pebe,aan dai segi pelaksanaannya akibat

peedaan ,aman!

d! (oses kesinambungan

Kebudayaan mengalami poses kesinambungan! (oses kesinambungan

belaku sama ada dalam bentuk seni bina" pealatan" dan budaya bukan

kebendaan sepeti kepe%ayaan" nilai" dan adat esam! Misalnya" budaya

seni bina yang dahulunya dalam bentuk sedehana mengalami poses

kesinambungan yang beteusan sehingga melahikan daya keati?iti

masyaakat untuk men%ipta bebagai$bagai bentuk seni bina umah pada hai

ini! Adat esam )uga diteuskan +alaupun tedapat sedikit peubahan di sana

sini!

Akti?iti 16

Yang di ba+ah ialah %ii budaya yang seteusnya! Bin%angkan setiap %ii

dengan membeikan pen)elasan yang lengkap" beseta %ontoh$%ontohnya!

Kebudayaan boleh dipela)ai melalui oang de+asa atau kelompok setaa!

Kebudayaan boleh dituunkan dai satu geneasi ke satu geneasi" dan

boleh ditokok tambah! Manusia boleh membuat pengubahsuaian dan

penambahan tehadap kebudayaan yang dimiliki oleh meeka!

Kebudayaan mempunyai kualiti sosial yang melambangkan kehendak dan

aspiasi masyaakat!dan mesti diamalkan oleh semua!

Kebudayaan memiliki kualiti penyesuaian yang melibatkan manusia

dengan alam pesekitaannya /.ni tidak bemakna baha+a alam

pesekitaan yang menentukan kebudayaan! Kebudayaanlah yang pelu

disesuaikan dengan alam pesekitaan2!

Kebudayaan mempunyai nilai integati#! Umumnya" sesuatu bangsa

disatupadukan oleh kebudayaan yang sama!

Konsep Budaya

>


10/60


Akultuasi6

Akultuasi meupakan pepaduan dua budaya! Kedua$dua unsu

kebudayaan yang betemu dapat hidup bedampingan dan saling mengisi tetapitidak menghilangkan unsu asli kedua$dua kebudayaan tesebut! (epaduan

antaa kebudayaan yang bebe,a ini belangsung dengan damai dan seasi!

Akultuasi ialah suatu poses sosial! uatu kelompok manusia dengan

kebudayaan tetentu dihadapkan dengan unsu daipada suatu kebudayaan

asing! Kebudayaan asing itu lambat laun diteima dan diolah dalam

kebudayaannya sendii tanpa menyebabkan hilangnya unsu kebudayaan

kelompok itu sendii! -ontohnya ialah oang .ndia memakai ba)u Melayu dan

besongkok pada suatu ma)lis asmi!

Dalam se)aah tamadun manusia" seing belaku petemuan atau

petembungan antaa dua atau lebih kebudayaan! (oses ini menyebabkan

belakunya poses pin)am$memin)am! (ada peingkat a+al" unsu pin)aman

digunakan se%aa langsung dan kemudian diolah seta di)adikan unsu

kebudayaan sendii! *etapi" )ika unsu budaya yang diambil itu tidak diolah

dengan baik" pastinya tindakan ini akan membei kesan yang tidak baik kepada

sesuatu masyaakat! *idak mudah untuk membentuk suatu masyaakat yang

men%apai tahap akultuasi! Akultuasi lebih mudah di%apai apabila melibatkan

budaya besi#at kebendaan yang mendatangkan man#aat! Unsu$unsu budaya

yang tidak bebentuk kebendaan sepeti ideologi dan pemikian adalah lebih

suka diteima!

Asimilasi6

10
http://hubungan-etnik.blogspot.com/2009/10/konsep-asimilasi.htmlhttp://hubungan-etnik.blogspot.com/2009/10/konsep-asimilasi.html


11/60


Asimilasi meupakan satu poses pe%antuman dan penyatuan antaa kumpulan

etnik belainan budaya sehingga membentuk satu kelompok dengan kebudayaan

dan identiti yang sama! Asimilasi mutlak menyebabkan belakunya penghapusan

penuh pebe,aan dai segi kebudayaan dan identiti! Konsep ini di+akili dengan

#omula AB-A! A dalam hal ini me+akili golongan dominan sementaa B dan

- me+akili kumpulan etnik minoiti! -ontohnya" oang Melayu di *hailand telah

mengalami poses asimilasi yang menyebabkan nama" bahasa dan hampi

semua aspek %aa hidup meeka /ke%uali agama2 telah disatukan dengan

amalan dan %aa hidup oang *hai! Di Malaysia" masyaakat -ina Kelantan"

Baba dan Nyonya meupakan %ontoh belakunya poses asimilasi! Namun" bagi

etnik %ina di Kelantan seta Baba dan Nyonya" asimilasi belaku dalam konteks

budaya tanpa melibatkan anutan" kepe%ayaan atau agama!

(oses asimilasi belaku apabila +u)udnya inteaksi yang eat antaa ahli

kumpulan etnik bebe,a budaya bagi suatu tempoh yang lama! Ke)ayaan

asimilasi umumnya begantung pada kesanggupan etnik minoiti menghilangkan

identiti meeka dan meneima identiti kumpulan etnik ma)oiti!

Akomodasi6

Akomodasi meupakan poses yang menyebabkan setiap kumpulan etnik

menyedai seta menghomati noma dan nilai kumpulan etnik lain dan tetap

mempetahankan budaya hidup masing$masing! Konsep ini di+akili oleh #omula

A B - A B -! A" B dan - meu)uk kepada budaya!

(elbagai kumpulan etnik hidup se%aa hamonis dan menghomati antaa satu

sama lain! (ada peingkat pemeintahan pusat" setiap kumpulan etnik

mempunyai +akil dalam bidang ekonomi dan pendidikan dan meeka saling

begantung! Konsep ini begitu meluas diamalkan di Malaysia keana setiapkumpulan etnik bebas mengamalkan budaya meeka dalam keadaan hamoni!

5ika dilihat di lua Malaysia" +it,eland ialah negaa yang mempunyai

hubungan etnik besi#at akomodasi keana etnik 5eman" (ean%is dan .tali saling

membuat penyesuaian antaa meeka!

11


12/60


Akti?iti &6Malaysia tedii daipada masyaakat pelbagai kaum! Beikan %ontoh

akultuasi" asimilasi dan akomodasi yang belaku dalam masyaakat

tesebut!

9u8u%an

-onad (hillip Kottak /1>>&2! $esusasteraan 'elayu (ama! Kuala Lumpu6 sDe+an

Bahasa dan (ustaka!

$amus %ewan./&002! Kuala Lumpu6 De+an Bahasa dan (ustaka!

1&


13/60


TAJUK / KONSEP ASYA9AKAT

3!1 inopsis

Bahagian ini mengandungi de#inisi masyaakat mengikut tokoh$tokoh budaya

dan antopologi dai dalam dan lua negaa" seta huaian tentang

pekembangan masyaakat!


i! Men)elaskan maksud masyaakat

ii! Membeikan huaian tentang pekembangan masyaakat se%aamenyeluuh!

3!3 Keangka*a)uk

/.4 DE;6N6S6

Galph Linton" 1>3=7Masyaakat ialah kelompok manusia yang hidup dan beke)asama sehingga

meeka dapat mengoientasikan diinya dan be#iki mengenai diinya sebagai

kesatuan sosial yang mempunyai batas$batas tetentu8!'ay L! hapio" 'an, ulture and )ociety" 1>=0

1! Masyaakat ialah manusia yang hidup dalam suatu kelompok dan

beke)asama antaa satu dengan yang lain!&! Masyaakat tedii daipada lelaki" peempuan dan kanak$kanak!3! Masyaakat +u)ud dai satu geneasi ke satu geneasi di samping

me+aiskan unsu$unsu tadisi!

Lu%y Mai"#n *ntroduction to #nthropology, 1>=

13

Masyaakat

De#inisi Masyaakat -ii$-ii Masyaakat (ekembanganMasyaakat


14/60


15/60


/.> Per%e#an0an asyara%a-

Ann Abo dalam bukunya -ultual Antopology /1>


16/60


mempeoleh daging" susu" mentega" dan )uga kulit hai+an! Meeka tuut

melakukan akti?iti petanian" menangkap ikan" dan pedagangan! Masyaakat

seteusnya bekembang kepada masyaakat peindustian! Masyaakat

peindustian menggunakan teknologi yang lebih %anggih!

Leslie Hhite" ahli antopologi Ameika yang tekenal pada petengahan

abad ke$&0 mempunyai teoi tentang e?olusi budaya! Beliau beanggapan

baha+a teknologi dan ino?asi dalam ekonomi meobah masyaakat! Aspek sosial

dan politik beubah akibat daipada petanian! Dengan adanya petanian"

kekayaan" taa#" dan hubungan bentuk bahau timbul dalam kalangan meeka!

*ekini" timbul pula masyaakat yang beteknologi tinggi! Masyaakat

beteknologi tinggi ini membentuk budaya yang lebih kompleks!

elain teoi yang dikemukakan ini" tedapat satu lagi teoi yang sangat

popula! (ada abad ke$1>" model atau teoi yang paling popula mengenai

peubahan masyaakat ialah e?olusi! Menuut pandangan ini" masyaakat

manusia teus Inaik dan naik ke atas dengan tidak teputus$putusC! Model e?olusi

ini banyak dipengauhi oleh teoi Da+in! Ahli sosiologi yang menyokong teoi

Da+in ialah 'ebet pen%e! Beliau mempe%ayai baha+a e?olusi biologi boleh

diteapkan kepada e?olusi masyaakat!

*eoi e?olusi sangat mempengauhi %aa be#iki paa %endekia+an" ahli

budaya" ahli undang$undang" ahli #alsa#ah dan lain$lain mengenai bebeapa

pekaa" misalnya tentang asal$usul dan bemulanya peadaban manusia" asal$

usul kelompok keluaga" asal bemulanya e?olusi konsep hak milik"

kepe%ayaan dan sebagainya!

Bebagai$bagai teoi tentang e?olusi telah dikemukakan oleh tokoh$tokoh!

(ada a+alnya tedapat dua oang tokoh yang sangat tekenal dengan teoi

e?olusi klasik iaitu Ed+ad B! *ylo dan Le+is 'eny Mogan! Meeka tekenal

sebagai ahli antopologi abad ke$1> dan andaian meeka tentang e?olusi

manusia sangat bepengauh! Untuk modul ini" hanya teoi yang dikemukakan

oleh Mogan saha)a yang di)elaskan! (ela)a dikehendaki meneoka maklumat

tentang gagasan *ylo untuk melengkapkan pengetahuan!

1=


17/60


kema Mogan6L! '! Mogan dalam penulisan kayanya yang sangat tekenal yang

beta)uk #ncient )ociety /1


18/60


keluaga sedaah dilakukan! (ada tahap seteusnya pula" pekah+inan

kelompok masih diteuskan tetapi pekah+inan antaa abang dan adik

peempuannya dilaang!

(ada peingkat ketiga" satu bentuk pealihan antaa pekah+inankumpulan dan monogami" iaitu hal suami atau istei" boleh menamatkan

pekah+inan bila$bila masa dan sekeap yang diingini oleh si suami atau si istei!.ni bemakna hubungan lelaki dan pasangannya tidak telalu ketat si#atnya! .stei

boleh men)alinkan hubungan dengan lelaki lain! *ahap keempat pula ialah

disebut keluaga kuasa bapa" iaitu satu bentuk kekeluagaan yang meletakkan

tampuk kuasa di dalam tangan oang lelaki! (ada tahap ini" peanan lelaki

menon)ol" iaitu lelaki boleh memiliki sebeapa banyak istei! *ahap yang kelima

ialah keluaga monogamian" iaitu ikatan pekah+inan antaa seoang lelaki dan

seoang +anita" dan se%aa pogesi#nya menyeupai unit keluaga asas moden!

Menuut Mogan" dalam lingkungan oganisasi sosiopolitik" uutannya

bemula dengan dua tahap keluaga6 hod pe,inaan diikuti dengan suatu bentuk

keluaga tesusun kepada bebeapa pasangan pekah+inan dengan tahap

keluaga punaluan /pekah+inan abang dengan adik peempuan dilaang2!

*ahap seteusnya dika+al oleh keluaga seketuunan ibu" keluaga seketuunan

ibu be%ampu untuk membentuk #ati" #ati pula be%ampu untuk membentuk

suku bangsa" suku bangsa be%ampu untuk membentuk pesekutuan!

Kesemua oganisasi ini" dibentuk daipada Ihubungan pesendiianC iaitu"

atas dasa seks dan pesanakan! Kesemua peatuan ini mestilah dibe,akan

daipada oganisasi politik yang sebenanya" yang seteusnya mengikut" dan

diasaskan atas pengiktia#an hak$hak dan tanggung)a+ab dai segi pengenalan

+ilayah dan pehubungan hata! Unit$unit politik yang sebenanya ialah pekan"

)a)ahan dan negei!

eteusnya ialah andaian Mogan mengenai sistem kekeluagaan institusi

sa?agey endah! Mogan mengiktia# uutan yang beikutnya bagi istilah$istilah

pesanakan" iaitu Melayu /dalam klasi#ikasi moden sama dengan )enis oang

1


19/60


'a+aii2" *uanian $ Fono+anian / diklasi#ikasikan sebagai oang .oJuois dalam

situasi moden2" dan Ayan $ emeti% $Ualian /sama dengan oang Eskimo2!

.stilah Melayu pada tahap sa?agey endah" bagi Mogan pekah+inan

kumpulan adalah agak suka untuk mengetahui lelaki yang manakah dalamgeneasi menaik petama yang men)adi bapa seseoang itu" oleh sebab

kesemua bakal bapa dipanggil dengan gelaan yang sama! Dengan eti kata lain"

kesemua lelaki pasangan ibu dipanggil bapa! leh itu" tidak dapat dipastikan

yang manakah bapa yang sebenanya oleh sebab panggilan yang sama dan

pesepsi anak tehadap lelaki$lelaki ini sama! 'al yang demikian )uga belaku

kepada ibu! emua +anita dalam geneasi menaik petama sama ada ibu

sebena atau Iibu$ibu tiiC dipanggil dengan panggilan yang sama!

eteusnya" dengan laangan pekah+inan antaa adik$beadik" Mogan

telah membeikan istilah IpesanakanC melalui tans#omasinya yang petama!

leh sebab abang dan adik peempuan bukan lagi pasangan hidup" anak$anak

hasil pekah+inan adik$beadik ini tidak dikenali sebagai Iadik$beadikC lagi!

leh sebab adik$beadik lelaki adalah daipada satu kumpulan

pekah+inan yang lain pula" anak$anak adik$beadik lelaki kekal men)adi adik$

beadik dan begitu )ugalah anak$anak adik$beadik peempuan! 5adi" ini adalahpemulaan istilah tentang pupu dan bapa saudaa silang$)antina dan )antina$

selai! Dengan ini" oganisasi masyaakat keseluuhannya adalah beasaskan

pebe,aan IseksC! Mogan bependapat baha+a halangan pekah+inan adik$

beadik menyebabkan geneasi seteusnya mempunyai keupayaan intelek yang

lebih baik! .ni dibuktikan dengan +u)udnya kema)uan teknologi!

Menuut Mogan lagi" kema)uan pada tahap ini meintis )alan bagi lahinya

saudaa seketuunan ibu" satu hal yang mengukuhkan kebaikan yang didapati

daipada sistem laangan pekah+inan adik$beadik" dan seteusnya meluaskan

skop laangan sumbang maham tesebut meangkumi semua yang mempunyai

moyang yang sama melalui nasab itu! (ada mulanya suku tesebut ialah

keluaga nasab itu!

1>


20/60


leh sebab pateniti masih belum ditentukan lagi" ketuunan tidak boleh

dikesan melalui oang lelaki! Halau bagaimanapun" emak seseoang itu tidak

penah diagukan" oleh sebab itu ketuunan dikesan melalui oang peempuan!

uku nasab ibu yang bemula pada peingkat sa?agey" telah beansu$ansu

men)adi si#at utama oganisasi sosial oang pimiti#! 'al ini kekal hingga

peingkat Babaisme dan seteusnya hingga peingkat a+al ,aman tamadun!

Ke)atuhannya disebabkan oleh kuasa yang sama yang memba+a masuk

keluaga monogami" keluaga nasab bapa dan masyaakat politik" iaitu

pekembangan pemilikan hata! (ekembangan pemilikan hata ialah hasil

kema)uan beansu$ansu hata! Konsep suku dan keluaga monogami

betentangan dai segi pinsipnya! atu menyokong penyatuan keluaga asas

dalam kolekti# suku" dan yang satu lagi pula menyokong unit$unit keluaga yang

bebas!

(e+aisan hata membeikan peluang kepada lelaki be#ungsi dalam

keluaga tesebut! (ekaa ini belaku disebabkan oleh geneasi seteusnya

memelukan pe+ais! Dengan yang demikian" ketuunan beubah daipada

ketuunan nasab ibu kepada ketuunan nasab bapa! Dengan betambahnya

hubungan yang bekaitan dengan hata" masyaakat meneima politik!

Begitulah teoi yang dikemukakan oleh Mogan mengenai e?olusi!

Gingkasan yang dapat dibuat tentang e?olusi ini ialah" manusia teus

bekembang mengikut tahap$tahap tetentu! *ahap ini ditentukan melalui alat$

alatan yang digunakan oleh meeka dalam kehidupan sehaian" kepelbagaian

makanan dan akti?iti saa dii" oganisasi kekeluagaan yang dimulakan dengan

ke+u)udan sistem unilineal" kemudian matilineal" iaitu anak dapat mengetahui

siapa ibunya! uku matilineal ini beubah kepada patilineal" iaitu membeikan

pehatian kepada peanan bapa! 'al ini men)adikan pasangan atau keluaga

men)adi lebih stabil keana bekembangnya satu pengetian tentang milik

peibadi yang menandakan pemulaan peadaban! Mogan bependapat baha+a

semakin bekembang masyaakat manusia itu" sistem kekeluagaan semakin

&0


21/60


ma)u dan sistematik! Kemampuan bedii sendii sebagai satu keluaga semakin

meningkat!

Kesimpulannya" tedapat pekembangan yang pogesi# dalam

masyaakat manusia! Kebudayaan bekembang dai peingkat mudah /simple2

kepada tingkat yang kompleks!

Akti?iti 16

*edapat teoi lain tentang pekembangan masyaakat selain *eoi E?olusi

Klasik! ila kemukakan satu daipada teoi tesebut beseta huaiannya!

9u8u%an

Abdul 'alim Ali /&0032! +ingkisan )astera! Di+angsa (ubli%ations Distibutos

dn!" Bhd!


Bahasa dan (ustaka!


&1


22/60


TAJUK 4 ASYA9AKAT E3AYU

4.1 Sinopsis

Bahagian ini mengandungi taki# Melayu daipada bebeapa sumbe" dan )uga

lata belakang masyaakat Melayu!

4.* :asil Pe#ela8aran

i! Men)elaskan taki# Melayu bedasakan sumbe yang tulen

ii! Menghuaikan se)aah dan lata belakang bangsa Melayu

4./ Keran0%aTa8u%

4.4 Ta%ri7 elayu

&&

Masyaakat Melayu

De#inisi *aki# Melayu

e)aah dan latabelakang bangsa

Melayu


23/60


ebelum mengka)i Kebudayaan Melayu" kita pelu mengetahui taki# Melayu

telebih dahulu! Menuut sa)ana" pekataan Melayu mungkin beasal

daipada nama sebuah anak sungai yang benama ungai Melayudi hulu

ungai Batang 'ai" Sua-era! Di sana letaknya Kea)aan Melayu sekita

100 tahun dahulu sebelum atau semasa adanya Kea)aan Sri2i8aya! Dai

segi e-iolo0i" pekataan Melayu itu dikatakan beasal daipada pekataan

anskitMalaya yang bemaksud bukit ataupun tanah tinggi! Ada )uga

sumbe se)aah yang mengatakan baha+a pekataan Melayu beasal

daipada ungai Melayu di 5ambi!

Dalam pengetian yang khusus" istilah Melayu meu)uk kepada bangsa

Austonesia yang tedapat di emenan)ung *anah Melayu dan )uga disebut

gugusan pulau Melayu! Fugusan pulau Melayu meliputi emenan)ung *anah

Melayu dan )uga .ndonesia! leh sebab itu" sesudah (eang Dunia Kedua"

timbul hasat dalam kalangan pe)uang Melayu untuk menubuhkan sebuah

negaa yang men%antumkan *anah Melayu dengan .ndonesia untuk men)adi

sebuah negaa yang benama Melayu Gaya! Halau bagaimanapun"

pe%antuman dua buah negaa tesebut tidak belaku sehingga ke hai ini!

.stilah Melayu ditaki#kan oleh UNE-pada tahun 1>@&sebagai suku

bangsa Melayu di emenan)ung Malaysia" *hailand" .ndonesia" ilipina" dan

Madagaska! Halau bagaimanapun" menuut (elembagaan Malaysia" istilah

Melayu hanya meu)uk kepada seseoang yang beketuunan Melayu yang

menganut agama .slam! Dengan kata yang lain" bukan semua oang yang

beketuunan daipada nenek moyang Melayu adalah oang Melayu!

.stilah 'o"lo"yu di%atat dalam buku %atatan pe)alanan pengembaa

-ina pada sekita tahun =44$=4 Masihi semasa ,aman Dinasti *ang! (aa

pengka)i besependapat baha+a pekataan Mo$lo$yo yang dimaksudkan itu

&3
http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Sungai_Melayu&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Sungai_Batang_Harihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Sumaterahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Srivijayahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Etimologihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Sanskrithttp://ms.wikipedia.org/wiki/UNESCOhttp://ms.wikipedia.org/wiki/1972http://ms.wikipedia.org/wiki/Semenanjung_Malaysiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Thailandhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Indonesiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Filipinahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Madagaskarhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perlembagaan_Malaysiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Islamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Chinahttp://ms.wikipedia.org/wiki/644http://ms.wikipedia.org/wiki/645http://ms.wikipedia.org/wiki/Dinasti_Tanghttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Sungai_Melayu&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Sungai_Batang_Harihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Sumaterahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Srivijayahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Etimologihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Sanskrithttp://ms.wikipedia.org/wiki/UNESCOhttp://ms.wikipedia.org/wiki/1972http://ms.wikipedia.org/wiki/Semenanjung_Malaysiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Thailandhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Indonesiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Filipinahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Madagaskarhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perlembagaan_Malaysiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Islamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Chinahttp://ms.wikipedia.org/wiki/644http://ms.wikipedia.org/wiki/645http://ms.wikipedia.org/wiki/Dinasti_Tang


24/60


ialah kea)aan yang teletak di 5ambi di (ulau umatea" seta )uga i+i)aya

yang teletak di daeah (alembang!

.stilah Melayu yang lebih umum meu)uk kepada suku bangsa yang

menutukan bahasa Melayu! Kelompok ini mendiami emenan)ung *anah

Melayu" pantai timu" umetea" Bunei dan bebeapa ka+asan yang

behampian! Bahasa suku bangsa ini ialah bahasa Melayu yang diktia# sebagai

bahasa kebangsaan di negaa Malaysia" dan dikenali sebagai bahasa .ndonesia

di negaa .ndonesia!

Bekaitan dengan tabuan penduduk Melayu" UNE- menandai Melayu

meliputi ka+asan$ka+asan Austonesia lain" temasuklah ka+asan di sebelahtimu yang meliputi keluaga Melanesia" Mikonesia dan (olinesia! UNE-

membahagikan ka+asan Austonesia kepada ka+asan Kepulauan Melayu

/Austonesia Baat2 dan ka+asan %eania /Austonesia *imu2

Ta%ri7 elayu Berdasar%an Undan0=undan0

Di negaa Malaysia" oang Melayu dide#inisikan menuut pelembagaan dalam

pekaa 1=0/&2! Menuut pekaa ini" oang Melayu ditaki#kan sebagai6

1! eoang yang beagama .slam

&! Betutu bahasa Melayu

3! Mengamalkan adat istiadat Melayu

4! Lahi sebelum hai medeka sama ada di (esekutuan *anah Melayu

/Malaya2 atau di ingapua atau pada hai medeka" dia bemastautin di

(esekutuan atau di ingapua!

Menuut yed 'usin Aliyang meupakan ahli antopologi di Malaysia" oang

Melayu itu dai segi ,ahinya" la,imnya bekulit sa+o matang" bebadan

sedehana besa seta tegap dan selalu belemah lembut seta bebudi bahasa!

&4
http://ms.wikipedia.org/wiki/Jambihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Sumaterahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Sriwijayahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Palembanghttp://ms.wikipedia.org/wiki/Malaysiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perlembagaan_Malaysiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Islamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Melayuhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Adat_istiadat_Melayu&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Persekutuan_Tanah_Melayuhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Singapurahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Pemasyhuran_Kemerdekaan_Tanah_Melayuhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Syed_Husin_Alihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Jambihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Sumaterahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Sriwijayahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Palembanghttp://ms.wikipedia.org/wiki/Malaysiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perlembagaan_Malaysiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Islamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Melayuhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Adat_istiadat_Melayu&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Persekutuan_Tanah_Melayuhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Singapurahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Pemasyhuran_Kemerdekaan_Tanah_Melayuhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Syed_Husin_Ali


25/60


Latar Belakang Bangsa Melayu

e%aa amnya tedapat dua teoi mengenai asal usul bangsa Melayu" iaitu6

Bangsa Melayu beasal dai Yunan/*eoi Yunan2 Bangsa Melayu beasal dai Nusantaa/*eoi Nusantaa2

Teori Yunan*eoi ini disokong oleh bebeapa oang sa)ana sepeti G!' Felden" 5!'!- Ken"

5!G oste" 5!G Logen" lametmul)ana dan )uga Asmah 'a)i ma! e%aa

keseluuhannya" alasan$alasan yang menyokong teoi ini adalah sepeti yang

beikut6

1! Kapak *ua yang miip kepada Kapak *ua di Asia *engah ditemukan di

Kepulauan Melayu! (ekaa ini menun)ukkan baha+a adanya migasi

penduduk dai Asia *engah ke Kepulauan Melayu!

2. Adat esam bangsa Melayu miip kepada suku Naga di daeah Assam

/behampian dengan sempadan .ndiadengan Myanma2!

3. Bahasa Melayu adalah seumpun dengan bahasa di Kembo)a! Dengan

lebih lan)ut lagi" penduduk di Kembo)a mungkin beasal dai dataan

Yunan dengan menyusui ungai Mekong! (ehubungan bangsa Melayu

dengan bangsa Kembo)a sekali gus menandakan petaliannya dengan

dataan Yunan!

Teori Nusan-ara

*eoi ini didukung oleh sa)ana sepeti 5!-a+#od" K!'imly" utan *akdi

Alis)ahbana dan )uga Foys Kea#! *eoi ini disokong dengan alasan sepeti yang

di ba+ah6

1! Bangsa Melayu dan bangsa 5a+a mempunyai tamadun yang tinggi pada

abad ke$1>! *aa# ini hanya dapat di%apai setelah pekembangan budaya

yang lama! (ekaa ini menun)ukkan baha+a oang Melayu tidak beasal

dai mana$mana" tetapi beasal dan bekembang di Nusantaa!

&
http://ms.wikipedia.org/wiki/Yunnanhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Teori_Yunnan&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Nusantarahttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Teori_Nusantara&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Suku_Naga&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Assamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Myanmarhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Kembojahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Yunnanhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Teori_Yunnan&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Nusantarahttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Teori_Nusantara&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Suku_Naga&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Assamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Myanmarhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Kemboja


26/60


&! K!'imly tidak besetu)u dengan pendapat yang mengatakan baha+a

Bahasa Melayu seumpun dengan Bahasa -hampa!Baginya" pesamaan

yang belaku dalam kedua$dua bahasa adalah satu #enomena ambilan!

3! Manusia kuno 'omo oloinensisdan 'omo Ha)akensistedapat di (ulau

5a+a! (enemuan manusia kuno ini di (ulau 5a+a menun)ukkan adanya

kemungkinan oang Melayu itu ketuunan daipada manusia kuno tesebut

yakni beasal dai 5a+a dan me+u)udkan tamadun besendiian!

4! Bahasa di Nusantaa /Bahasa Austonesia2 mempunyai pebe,aan yang

ketaa dengan bahasa di Asia *engah /Bahasa .ndo$Eopah2!

*eoi ini meupakan teoi yang kuang popula khususnya di negaa Malaysia!

Dai segi se)aah" apakah keistime+aan oang Melayu Menuut Asmah

')! ma /&0032" tedapat pedebatan dalam kalangan budaya+an Malaysia

sama ada oang Melayu pada asasnya petani atau pelaya! Menuut beliau lagi"

oang Melayu biasanya digolongkan sebagai petani! 'al ini bemakna baha+a

dai a+al se)aah meeka dalam alam Melayu" meeka dikatakan menempati

ka+asan tanah yang subu" yang dipuga untuk menanam tanaman yang

men)adi saa hidup meeka!

(engembaa -hina" antaanya .$*sing dalam abad ketu)uh Masihi telah

men%atatkan baha+a oang$oang Kedah sudah pun mempunyai %aa be%u%uk

tanam yang %anggih" yakni dalam petanian padi! Keadaan alam di Kedah

dengan sa+ah bendang yang tebentang luas seta kaedah oang$oang Kedah

menanam dan menuai padi menyokong pendapat ini" dan )uga meupakan bukti

baha+a tadisi yang sepeti itu adalah tadisi yang sudah +u)ud beabad$abad

lamanya! (etanian yang sepeti ini menggambakan baha+a teknologi dan

pengetahuan tentang keadaan alam /temasuk kualiti dan )enis tanah2 yang telah

ada meupakan %ii budaya tinggi!

Kemudiannya" mun%ul pula pemikian paka se)aah dan budaya Melayu

baha+a oang$oang Melayu lebih meupakan pelaya yang meantau ke meata$

&=
http://ms.wikipedia.org/wiki/Champahttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo_Soloinensis&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo_Soloinensis&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo_Wajakensis&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Austronesiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Indo-Eropahhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Champahttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo_Soloinensis&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo_Wajakensis&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Austronesiahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Indo-Eropah


27/60


ata tempat" dan bukan petani yang memuga tanah! 5ika diteima teoi baha+a

oang Melayu beasal dai Yunnan di elatan -hina" maka sudah tentulah %aa

meeka bemigasi ke tempat meeka sekaang adalah dengan melayai selat

dan )uga lautan tebuka! 5ika inilah %aanya" maka pastilah meeka mempunyai

pengetahuan tentang selok$belok pelayaan! 'al ini mempelihatkan baha+a

oang Melayu ialah pelaut atau pelaya yang hebat! Bukti yang men)elaskan hal

ini ialah ka+asan petempatan meeka di seluuh kepulauan Asia *enggaa!

Kehebatan dalam bidang pelayaan ini diteuskan oleh pelaya solo negaa" iaitu

Datuk A,ha Manso! 5adi" adakah oang Melayu pada asasnya petani" atau

asasnya pelaya" atau asasnya petani dan pelaya

Akti?iti 16

Bedasakan buku$buku u)ukan" sila bin%angkan lata belakang oang

Melayu se%aa lebih luas!

9u8u%an


dn!" Bhd!


Bahasa dan (ustaka!


&@


28/60


TAJUK > KEBUDAYAAN E3AYU (B6DAN, SOS6A3"

).1 Sinopsis

*a)uk ini membin%angkan se%aa khusus ta)uk kesenian dengan membei #okus

tehadap seni pesembahan" seni tampak" dan seni mu,ik!

).* :asil Pe#ela8aran

i! Membin%angkan seni yang bekaitan dengan masyaakat Melayu!

ii! Membin%angkan seni dengan #alsa#ah pemikian masyaakat

Melayu!

)./ Keran0%aTa8u%

).4 Konsep Kesenian

eni meangkumi semua akti?iti dan hasil kaya manusia yang indah dan beseni

/keati#2 bagi semua kaum dan bangsa di dunia! (ada masa ini" seni meupakan

luahan keati?iti manusia yang paling dikenali! Halaupun begitu" seni suka

ditaki#kan disebabkan setiap seniman mempunyai atuan dan sekatan tesendii

bagi setiap hasil ke)a meeka! eni boleh dikatakan sebagai pemilihan saluan

untuk menyampaikan sama ada kepe%ayaan" idea" asa" atau peasaan!

&


40/60


Batik meupakan seni tekstil yang dihasilkan melalui poses meneapkan lilin dan

men%elup kain! (ada pemulaannya kain putih yang hendak diposes men)adi

kain batik itu diebus dan dikeingkan! Kemudian kain batik itu diteapkan dengan

blok tembaga yang di%elupkan ke dalam lilin %ai yang dipanaskan! elepas

diteapkan kain itu akan di+anakan dengan %aa %elupan yang bepeingkat :

peingkat! elan)utnya kain itu diebus dan di?asuh sehingga besih lalu di)emu

hingga keing!

SEN6 TEBA,A

eni tembaga meupakan satu lagi ka#tangan oang melayu! eni ini

dipekenalkan denagn tu)uan untuk men%ipta alat$alat daipada tembaga yang

%anti dan indah bentuknya! Alat$alat yang di%ipta dalam poses seni tembaga ini

digunakan dalam upa%aa$upa%aa adat khususnya diistana a)a$a)a melayu

sepeti alat$alat petabalan a)a" upa%aa pelkah+inan atau upa%aa dia)a yang

lain! Alat$alat tembaga ini digunakan sebagi hiasan atau pekakasan kegunaan

diumah sepeti dulang" tempat letak sieh" sudu" tempat baa" bekas peen)is ai

ma+a dan sebagainya

SEN6 B6NA

Geka bentuk seni bina melayu lahi daipada bentuk umah$umah yang men)adi

tempat penginapan oang melayu! Halaupun tedapat bebagai )enis umah

melayu namun stuktu binaanya tdiak banyak bebe,a ! Geka bentuk umah$

umah melayu )uga mepelihatkan +u)udnya unsu$unsu seni bina dai daeah$

daeah lain dialam melayu atau dai lua alam melayu! -ontohnya umah$umah

oang melayu di negei embilan adalah be%oak seni bina umah minangkabau

PE9A6NAN 9AKYAT

Dalam tadisi lisan" pemainan ini yang dikenali )uga sebagai pemainan masa

lapang atau sukan akyat temasuk dalam kategoi #olk games! (emainan ini

40


41/60


bukan saha)a be#ungsi sebagai alat hibuan tetapi )uga bepeanan dalam akti?iti

sosial untuk menyeikan ma)lis$ma)lis keamaian" pekah+inan dan sebagainya!

(emainan masa lapang dan sukan akyat yang lahi di dalam kebudayaan

Melayu" malah dalam kebudayaan semua dikatakan sebagai satu %aa untuk

pelepasan emosi manusia itu sendii!

Di samping be#ungsi diatas pemainan tadisional dalam masyaakat Melayu

memainkan bebeapa peanan yang lain sepeti betindak sebagai alat

komunikasi di kalangan anggota masyaakat!

(emainan masa lapang bagi oang Melayu boleh dibahagikan kepada

pemainan untuk oang de+asa dan pemainan untuk kanak$kanak!

(emainan untuk oang de+asa temasuklah pemainan +au" sepak aga"

gasing" menyabung ayam" laga buah keas" %ongkak" belaga kebau dan lain$

lain!

(emainan untuk kanak$kanak pula temasuklah main telaga buuk" guli$guli"

main galah" main kapal tebang" %ina buta" ketup atau sembunyi dan lain$lain!

PE9A6NAN ,AS6N,

Fasing ialah pemainan akyat yang popula dikalangan oang Melayu! Di negei$

negei (antai Baat gasing dipebuat daipada kayu" sementaa di negei$negei

(antai *imu khususnya dinegei Kelantan gasing dipebuat daipada timah!

(emainan gasing dapat dibahagikan kepada tiga )enis iaitu 6

1! (emainan untuk besuka ia

&! (etandingan gasing

3! (emainan untuk petun)ukkan!

PE9A6NAN 3AYAN,=3AYAN, ATAU @AU

41


42/60


(emainan layang$layang atau +au mempunyai hubungan dengan kepe%ayaan

kepada semangat padi! (emainan +au dipe%ayai telah dilakukan sebagai satu

%aa untuk memohon maa# kepada semangat padi yang telag men)elma men)adi

seoang anak gadis!

(emainan +au diadakan sebagai hibuan untuk pelabagi peingkat umu!

(emainan +au )uga diadakan untuk petandingan! (etandingan yang melihat

bentuk ke%antikannya diuku dai segi keindahannya kepada bentuk" %oak

%iptaan" +ana" keaslian %iptaan dan ukanya!

PE9A6NAN


43/60


ENYABUN, AYA

alah satu pemianan be%oak petandingan yang digemai oleh masyaakat

Melayu tadisional ialah pemainan menyabung binatang$binatang tenakansepeti lembu" kebau dan ayam! (emaina sabung ayam misalnya diadakan

sempenan sesuatu upa%aa tetentu yang disambut oelh masyaakat Melayu

tadisional sepeti ketika menyambut kelihian bayi" pekah+inan dan

pentabakan a)a!

(emainan manyabung ayam melibatkan petauhan +ang atau se)enis

pe)udian! *etapi pemilik ayam boleh mendapat bayaan tanpa tuut seta dalam

petauhan menyabung dengan %aa menye+akan ayamnay )ika ayamnya itu

telah tekenal seing beoleh kemenangan!

SEPAK 9A,A

epaka aga ialah se)enis pemianan yang menggunakan bola yang dipebuat

daipada otan yang dinanyam dua hingga tiga lapis! epak aga dimainkan oleh

bebepapa oang pemain yang bedii membentuk bulatan! (emainan ini

dimulaid engan salah soang pemian melambugkan bola kepada salah seoang

pemian yang lain! (emain lain kan menimbang bola tebut sebelum diambil oleh

oang lain!

A%-i2i-i 16

1! Bedasakan nota yang dibeikan anda dikehendaki membuat

pengelompokan bedasakan kesenian yang beikut6

a! eni pesembahan

b! eni tampak

%! eni mu,ik

Anda dikehendaki membuat ba%aan luas tentang ketiga$tiga kesenian

tesebut!

43


44/60


9u8u%an


dn!" Bhd!


Bahasa dan (ustaka!


Mohd Yuso# Md! No /1>>=2! &uisi 'elayu Tradisional! elango6 (enebitan

a)a Bakti!

'aun Mat (iah /&0002! &uisi 'elayu Tradisional! Kuala Lumpu6 De+an Bahasa

dan (ustaka!

E,ani Yuso## /*anpa *aikh2! $esenian 'elayu!

http699bobe,ani!tipod!%om9budaya!htm! Diakses pada 0< ktobe &011!

44
http://bobezani.tripod.com/budaya.htmhttp://bobezani.tripod.com/budaya.htm


45/60


TAJUK 1 PEN,A9U: 3UA9 DA3A ASYA9AKAT E3AYU

1.1 Sinopsis

Bahagian ini mengandungi pangauh 'indu" Baat" .slam dan lain$lain dalam

masyaakat Melayu!

1.* 'asil (embela)aan

i! Men)elaskan pengauh budaya lua dalam masyaakat Melayu

ii! Membin%angkan kesan pengauh lua tehadap masyaakat Melayu

10!3 Keangka*a)uk

1.4 ;a&aan asal asyara%a- elayu5Masyaakat Melayu pada asalnya be#ahaman animisme! Animisme meupakan

#ahaman yang pe%aya akan kuasa ghaib! leh sebab masyaakat tesebut tidak

dapat menghuaikan ge)ala atau #enomena alam ini sepeti hu)an" gehana" sakit

dan sebagainya" maka meeka mengaitkan ge)ala tesebut dengan kuasa lua

4

(engauhLua DalamMasyaakat

Melayu

ahamanAsal

MasyaakatMelayu

(engauh'indu

(engauh.slam

(engauhBaat

(engauhLain


46/60


biasa! (elbagai nama dibeikan kepada kuasa lua biasa" antaanya penunggu"

hantu" )embalang" dan sebagainya!

Meeka tuut pe%aya baha+a tempat$tempat tetentu sepeti di dalam

hutan" di tengah laut" di gunung" tedapat penunggu yang pelu dihomati!'ingga kini" kepe%ayaan tehadap pekaa tesebut masih +u)ud +alaupun

pengauh .slam begitu luas! Misalnya" masyaakat Melayu pe%aya baha+a

pun%a sesuatu penyakit disebabkan tesampuk" saka" tekena buatan oang dan

sebagainya!

ahaman tehadap pekaa$pekaa tesebut dimani#estasikan melalui

penggunaan tangkal" mantea dan tindakan melalui upa%aa tetentu" menyemah

dan sebagainya! Bagi mengelakkan sesuatu yang buuk belaku ketikamengun)ungi tempat$tempat yang dipe%ayai bepenunggu" sepeti hutan"

meeka menggunakan ungkapan tetentu %ontohnya" 7*abik *ok Nenek" %u%u

nak laluC bagi memu)uk penunggu di hutan tesebut aga tidak mengapa$apakan

meeka!

1.) Pen0aru& :indu

Apabila pengauh 'indu masuk ke alam Melayu yang diba+a oleh

pedagang dan penyeba agama tesebut" kepe%ayaan 'indu men)adi %aa hidup

masyaakat! Upa%aa mandi sa#a misalnya meupakan pengauh 'indu yang

mengambil amalan oang 'indu! (enganut agama 'indu mengamalkan mandi di

ungai Fanges bagi membuang segala ke)ahatan!

(enyeapan amalan 'indu tuut belaku dalam ma)lis pekah+inan!

Amalan menepung ta+a" besiam di pan%apesada" meupakan satu

daipadanya! Ketika mengandung" upa%aa melenggang peut )uga diambil

daipada amalan 'indu! Melenggang peut diadakan untuk mengetahui )antina

bayi! Buah kelapa akan diletakkan di atas peut ibu" dan selepas itu kelapa itu

dibiakan )atuh! ekianya )atuh ke kii ibu itu dikatakan akan melahikan anak

lelaki dan sekianya )atuh ke kanan akan melahikan anak peempuan!

4=


47/60


Dai segi bahasa" banyak kosa kata anskit yang diba+a oleh 'indu

diseapkan dalam bahasa Melayu! 'al ini men)adikan kosa kata bahasa Melayu

lebih luas! 'indu )uga memba+a sastea lisan meeka! -eita penglipu laa

meupakan %eita lisan yang popula dan bekembang khususnya dalam

kalangan istana!

(engauh 'indu )uga tedapat dalam kesenian Melayu! Moti#$moti# yang

belambangkan hai+an sepeti ga)ah" ula dan sebagainya tedapat dalam seni

ukian yang menghiasi umah dan baang$baang pehiasan! Mu,ik tadisional

'indu tuut masuk dalam masyaakat Melayu khususnya di istana!

1.) Pen0aru& 6sla

elepas 'indu" pengauh .slam pula bekembang dengan kedatangan

mubaligh ke antau ini! Mengikut DatoC D! Abdul Moni Yaa%ob dalam ketas

ke)anya beta)uk .slam dalam Mempengauhi (emikian Melayu /&0032"

pengauh agama .slam tehadap oang Melayu sangat kuat! 'al ini tebukti

apabila pengauh 'indu tehakis sedikit demi sedikit lalu digantikan dengan

amalan .slam! Amalan yang be%anggah dengan a)aan .slam digugukan

+alaupun tidak sepenuhnya! (enyeahan dii kepada Allah meupakan satu

daipada amalan yang dilakukan oleh kebanyakan oang Melayu! Agama .slamtelah mengubah %aa pemikian oang Melayu! Agama .slam menyuuh umatnya

be#iki untuk meneapkan unsu$unsu asionalisme dalam pemikian meeka!

Budaya Aab yang meupakan sebahagian daipada agama .slam telah

dipela)ai oleh oang Melayu dan ini menyebabkan belakunya peubahan besa

dalam %aa hidup meeka! 'ampi setiap negei di *anah Melayu dan Bunei

dianggap sebagai negaa .slam dengan mengambil sempena nama$nama

syuga /Daul Gid,uan" Daul .man" Daul *ak,im dan lain$lain2! Antaa unsu

budaya Aab /.slam2 yang teseap temasuklah bahasa! Banyak kosa kata Aab

tedapat dalam bahasa Melayu! Antaanya temasuklah konsep ibadat sepeti

#adu" solat" a,an dan sebagainya!

4@


48/60


(endidikan tuut bekembang dengan adanya pengauh .slam! Madasah

dibina untuk menyebakan dan meluaskan pengetahuan tentang a)aan .slam!

(enga)ian pondok begitu popula dalam kalangan masyaakat Melayu! 'al yang

demikian menyebabkan lahinya masyaakat yang bependidikan dan %elik ilmu!

Bentuk tulisan Aab )uga diteima dan digunakan seluas$luasnya oleh

masyaakat! *ulisan tesebut dinamakan tulisan )a+i oleh oang Melayu! Ahli$ahli

bahasa telah mengubah suai huu# Aab tesebut dengan menambahkan titik

diakitis pada huu# yang sedia ada supaya dapat membunyikan pekataan

Melayu yang tiada dalam tulisan Aab sepeti huu# IpC dan IgC! Ekoan hal

tesebut" kitab .slam teseba luas menggunakan tulisan )a+i dan ini dapat

di#ahami oleh kebanyakan oang! 5ika pada ,aman 'indu" sastea tulisannya

lebih bepusat di istana" pada ,aman .slam" sastea tuut bekembang dalam

kalangan akyat )elata!

(engauh .slam )uga tedapat dalam seni bina! Geka bentuk ukiannya

bebentuk geometi bagi menggantikan bentuk$bentuk hai+an yang tidak

dibenakan oleh .slam! Geka bentuk ini tedapat pada umah Melayu" mas)id dan

baang$baang pehiasan!

ungguhpun demikian" pengauh 'indu dan animisme tidak tehapusseatus$peatus! Masih tedapat pengauh tesebut dalam kehidupan masyaakat

Melayu! *edapat sebahagian masyaakat yang men%ampuadukkan a)aan

.slam dengan 'indu dan animisme! Doa di%ampuadukkan dengan )ampi

mantea dan pemu)aan tehadap makhluk halus! 'al ini tedapat dalam kesenian

sepeti +ayang kulit" makyung" kuda kepang dan bebeapa kesenian lain!

1.> Pen0aru& Bara-

Kedatangan Baat belaku selepas kedatangan .slam keana pen)a)ahan!

ebelum itu" akti?iti pedagangan belaku! Kedatangan meeka tuut

mempengauhi oang Melayu! Apabila baat men)a)ah antau ini" nilai baat

menula dalam masyaakat yang kadangkala betentangan dengan a)aan .slam!

4


49/60


50/60


dalam bahasa Melayu ialah tanglung" teko" be%a" amoi" apek" singse" suun"

lobak" to%ang" amah" angpau" %ap%ai" pau" dan taugeh"

Dai segi masakan" makanan %ina tuut meesap dalam budaya

masyaakat Melayu! 5enis$)enis masakan yang mengandungi ki%ap soya" sostiam" dan bebola ikan" ayam atau daging meupakan pengauh daipada budaya

-ina yang kini men)adi sebahagian daipada makanan popula masyaakat

Melayu!

(embeian sampul yang beisi +ang kepada kanak$kanak atau oang

muda pada hai aya meupakan pengauh yang kian sebati dalam masyaakat

Melayu" malah pembeian ini tuut dinamakan angpau bagi kebanyakan meeka!

Amalan ini diteima keana tidak be%anggah dengan a)aan .slam!

0


51/60


AKT6C6T6 16Bin%angkan dengan lebih lan)ut tentang pengauh lua dalam masyaakat Melayu

yang meliputi aspek sosiobudaya" sosioekonomi dan sosiopolitik!

9u8u%an


dn!" Bhd!

-onad (hillip Kottak /1>


52/60


TAJUK 14 KEBUDAYAAN KEBAN,SAAN

14.1 Sinopsis

Bahagian ini mengandungi huaian tentang Dasa Kebudayaan Kebangsaan"

asional dan ob)ekti# pembentukannya!

14.* :asil Pe#ela8aran

i. Menghuaikan pinsip yang men)adi tun)uang Dasa Kebudayaan

KebangsaanP

ii! Men)elaskan asional dan ob)ekti# pembentukan Dasa Kebudayaan

Kebangsaan!

14./ Keran0%a Konsep

14.4 Pen0enalan

Kebudayaan meupakan keseluuhan %aa hidup manusia! Kebudayaan

bepeanan penting dalam poses pembangunan negaa di Malaysia!

Kepeibadian Malaysia haus dipupuk dalam usaha ke aah peningkatan

pembangunan sosioekonomi dan politik! .ni sudah tentunya memelukan

&

DasaKebudayaanKebangsaan

(engenalan DasaKebudayaanKebangsaan

Gasional (embentukan b)ekti# (embentukan


53/60


penggemblengan dan pelibatan semua lapisan masyaakat dalam satu poses

yang beteusan!

Bagi sebuah negaa yang mempunyai masyaakat bebilang kaum sepeti

di Malaysia" poses pembentukan kebudayaan nasional memelukan

pean%angan yang teliti dan api supaya dapat melahikan %aa hidup yang

besi#at kemalaysiaan! (ean%angan kebudayaan ini haus menentukan si#at$

si#at yang baik" mulia dan utama bagi pembinaan bangsa dan ketahanan negaa!

14.) 9asional

(enggubalan Dasa Kebudayaan Kebangsaan adalah penting bagi sesebuah

negaa membangun dan yang mempunyai penduduk bebilang kaum sepeti

Malaysia! Dasa ini nanti akan dapat men)adi gais panduan untuk membentuk"

me+u)udkan dan mengekalkan identiti bangsa!

(enggubalan dasa ini pelu dibuat dengan mempetimbangkan #akta$#akta

pekembangan se)aah seantau dan kedudukan negaa ini sebagai pusat

petemuan seta pusat tamadun dan pedagangan se)ak dua ibu tahun yang

lampau! (eanannya sebagai sebuah pusat petemuan telah melahikan poses

inteaksi" pengenalan" penyeapan dan peneimaan pelbagai unsu yang sesuai

bagi kebudayaan asas antau ini daipada pelbagai unsu kebudayaan dunia!

Kebudayaan Kebangsaan Malaysia tebina belandaskan tiga pinsip yang

ditetapkan oleh Kea)aan sebagai dasa yang dinamakan Dasa Kebudayaan

Kebangsaan" iaitu6

i2 beteaskan kebudayaan akyat asal antau ini

Gantau ini yang meangkumi ka+asan Malaysia" .ndonesia" ilipina" ingapua"

Bunei" *hailand dan Kampu%hea seta Kepulauan elatan (asi#ik /(olynesia"

Melanesia dan %eania2 sehingga Malagasi meupakan bahagian utama

daipada ka+asan tamadun atau budaya Melayu! Gantau ini meupakan pusat

3


54/60


peman%aan" pengembangan dan +aisan Kebudayaan Melayu se)ak ,aman

be,aman dan ditandai pula oleh kegemilangan dan keagungan tamadun Melayu

yang bepusat di Melaka yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa

pehubungan antaabangsa /lingua #an%a2! Kebudayaan seantau ini

digambakan oleh pesamaan$pesamaan dalam bidang bahasa yang

beasaskan keluaga bahasa Melayu $ Austonesia" kedudukan geoga#i"

pengalaman se)aah" kekayaan alam" kesenian dan nilai$nilai kepeibadiannya!

Budaya Melayu pada hai ini meupakan %aa hidup" lambang identiti dan asas

ukuan kepeibadian kepada lebih &00 )uta umat manusia yang menutukan satu

umpun bahasa yang sama! Dengan yang demikian" kebudayaan akyat asal

antau ini" iaitu kebudayaan Melayu telah di)adikan teas kepada Kebudayaan

Kebangsaan!

/ii2 Unsu$unsu kebudayaan lain yang sesuai" diteima

Kebudayaan sebagai sesuatu yang dinamik" sentiasa beubah$ubah melalui

poses penyeapan dan penyesuaian se%aa beteusan! (insip ini betepatan

dengan situasi penduduk bebilang kaum yang me+aisi pelbagai budaya!

Dengan itu" unsu budaya -ina" .ndia" Aab" Baat dan lain$lain yang sesuai dan

+a)a" dibeikan petimbangan dalam pembentukan Kebudayaan Kebangsaan!(eneimaan ini begantung pada ketidak+u)udan pe%anggahan dengan

(elembagaan dan pinsip$pinsip Gukun Negaa dan kepentlngan nasional seta

asas$asas moal dan keohanian se)agat pada amnya" dan pada .slam sebagai

agama asmi negaa khasnya!

/iii2 .slam men)adi unsu yang penting

Agama atau kepe%ayaan kepada *uhan meupakan unsu penting dalam poses

pembangunan negaa seta pembentukan akyat yang beakhlak dan bepeibadi

mulia! Agama .slam membeikan panduan kepada manusia untuk mengisi

kehendak emosi dan #i,ikal! leh itu" agama .slam men)adi unsu yang penting

dalam pembentukan Kebudayaan Kebangsaan tambahan pula dengan

kedudukannya sebagai agama asmi negaa! akta se)aah membuktikan

4


55/60


56/60


57/60


besatu$padu seta mengekalkan identiti bangsa! Namun demikian"

pelaksanaannya adalah umit dan tidak dapat di%apai dalam masa yang singkat!

Kesedaan dan ke#ahaman yang luas akan dapat membantu te%apainya

hasat dan %ita$%ita pelaksanaan dasa ini keana dengan keinsa#an itu saha)alah

Kebudayaan Kebangsaan akan dapat dibe,akan dengan kebudayaan kesukuan

atau kebudayaan kaum! Kebudayaan yang dipupuk itu akan men%iikan si#at$si#at

pesamaan yang melampaui batas$batas suku kaum dan mempelihatkan

kepeibadian kebangsaan Malaysia itu sendii sebagai sebuah negaa yang

medeka dan bemauah!

Akti?iti 16

Anda dikehendaki mendapatkan maklumat tentang pun%a pembentukan

Dasa Kebudayaan Kebangsaan dan membin%angkannya dalam

kumpulan!

*A5UK 1 KEBUDAYAAN KEBANFAAN

@


58/60


1!1 inopsis

Bahagian ini mengandungi isu dan pemasalahan dalam pelaksanaan

Kebudayaan Kebangsaan!


/i2 Menghuaikan isu dan pemasalahan yang timbul untuk melaksanakan

Dasa Kebudayaan Kebangsaan!

1!3 Keangka*a)uk

Pen0enalan

ebagai sebuah negaa yang mempunyai masyaakat pelbagai kaum" unsu

pepaduan sangat penting! 'al ini betu)uan untuk me+u)udkan pese#ahaman"

kehamonian dan kestabilan" yang memungkinkan negaa men%apai kema)uan

setanding dengan negaa$negaa ma)u dengan mudah! 5ika hal tesebut

te%apai" negaa ini boleh men)adi %ontoh kepada negaa$negaa lain!

Adakah pepaduan telaksana sepenuhnya di negaa ini (ekaa yang

men)adi isu pokok dalam hal ini ialah penyatuan budaya! etiap kaum

mempunyai budaya yang belainan yang melambangkan identiti kaum masing$

masing! Memang suka untuk melaksanakan penyatuan dalam kepelbagaian ini!

Kebesatuan ini dapat +u)ud )ika tun)angnya" iaitu budaya dapat kita satukan

Documents

Modul Kebudayaan Melayu Bmm3114