Modul BMM 3111 Semantik

8/13/2019 Modul BMM 3111 Semantik

1/44

BMM3111 SEMANTIK DAN PERISTILAHAN BAHASAMELAYU

TAJUK 1 SEMANTIK DALAM BAHASA MELAYU

SINOPSIS

Komponen ini tertumpu kepada kajian semantik yang berkaitan dengan maknakata dan ayat. Kajian ini menumpukan kepada aspek makna bentuk linguistikdan hubungannya dunia rujukannya. Semantik merujuk kepada aspek maknabahasa. Untuk memahami bahasa, kita kita perlu memahami makna kata danmorfem yang membentuknya. Kita juga perlu mengetahui makna kata bergabungmenjadi frasa dan ayat yang bermakna. Seterusnya kita perlumenginterpretasikan makna ujaran berdasarkan konteks ayat yang diujarkan.

HASIL PEMBELAJARAN

1. Menjelaskan tentang semantik , fitur makna, makna leksikal, dan maknaayat.

2. Menghubungkaitkan antara bidang semantik dengan ilmu linguistik.

KERANGKA TAJUK-TAJUK

1.1 Semantik an MaknaBidang semantik merupakan bidang yang memberikan perhatian kepada aspekmakna dalam bahasa. Dalam kajian semantik kita perlu memahami beberapaistilah penting terutama sekali istilah semantik dan makna.

pakah yang dimaksudkan dengan istilah semantik! Menurut "almer#1$$2%, istilah semantik merujuk kepada bidang kajian makna. &stilah inimerupakan istilah yang agak baharu dalam bidang linguistik.

1


2/44


&stilah ini sebenarnya berasal daripada kata adjektif bahasa 'unanisemantikos, yang bermaksud penting atau bererti. &stilah semantik mula(muladiperkenalkan oleh M.Breal daripada kata "eran)is semantique.Kini istilahsemantik digunakan untuk merujuk kepada kajian makna dalam bidang

linguistik. Kata semantik juga diertikan sebagain*ilmu tentang makna atauerti*.

Kini makna menjadi sebahagian daripada ilmu linguistik.Manakala maknapula se)ara umumnya memba+a erti maksud- atau erti-. alaubagaimanapun, kata makna boleh diberikan berma)am(ma)am pengertianyang lain. Kamus Linguistik #1$$/% memasukkan dua entri bagi kata makna,iaitu0

#i% rti yang didukung oleh kata atau kumpulan kata, atau#ii% "emahaman sesuatu ujaran oleh pendengar, atau pemahaman kata

atau frasa bertulis oleh pemba)a.

gden dan 3i)hard #1$45% pernah memberikan tidak kurang 15 pengertianbagi perkataan makna dalam buku mereka yang berjudul The Meaning ofMeanings.ntara pengertian yang diberikan termasuk makna seperti suatusifat intrinsi), konotasi sesuatu kata, suatu inti, pokok, suatu kemahuan-, danemosi yang ditimbulkan oleh sesuatu-. 6adi, berdasarkan pengertian olehgden dan 3i)hard, kita fahami baha+a erti makna )ukup menarik tetapirumit sekali untuk memahami maksud kata makna.

1.2Semantik an Lin!"i#tik

Kita sudah jelas baha+a semantik adalah sebahagian daripada linguistik. Kinisemantik sudah boleh diterima sebagai salah satu komponen penting dalamilmu linguisti) seperti bidang fonetik dan tatabahasa. hli(ahli bahasameletakkan bidang semantik pada sebelah hujung, manakala fonetik pulapada sebelah hujung yang lain, dan tatabahasa atau nahu terletak di tengah(tengah deretan ini.

Bidang semantik amat penting kerana kajian bahasa tidak akan menjadisempurna jika tidak ada unsur makna. Semantik menjadi amat penting dalamtatabahasa, dan tanpanya, kita mungkin dapat membina atau melafa7kanayat atau ujaran yang tepat dari segi rumusnya tetapi tidak tepat dari segiilmu semantik. 8ontohnya, kita tidak boleh menerima ayat 9Kerusi itu sedangmenyampaikan u)apan di De+an :emilang*, sebagai ayat yang betul,+alaupun ayat ini menepati aturan bahasa, iaitu menurut susunan subjek danpredikat #S ; "% di dalamnya.


3/44


1.3 Semantik an Se$a%a&

Berdasarkan sejarah linguistik, pada mulanya istilah semantik digunakan

untuk merujuk kepada perkembangan dan perubahan makna dalam bahasa.Sebelum tahun 1$>?, kajian semantik telah member fo)us kepada aspekkajian tradisional, iaitu perubahan makna. =etapi, selepas tahun 1$>?,perubahan telah berlaku dan semantik sudah mula melihat masalah deskriptifdan struktur dalam semantik #Ullmann, 1$$5%. =ahun 1$>1merupakan detikbersejarah dalam sejarah semantik.


4/44


TAJUK ' MAKNA LEKSIKAL DALAM BAHASA MELAYU

SINOPSIS

=opik ini akan menerangkan tentang leksikal. Dalam sesuatu bahasa,perbendaharaan kata bukanlah tersusun dalam satu senarai yang panjang danmendatar. &a juga bukan menegak se)ara homogen iaitu mengandungi semuaperkataan dalam sesuatu bahasa itu, seperti tersusunya dalam bentuk kamus.Sebaliknya, susunannya adalah se)ara berlapis dalam bentuk strata yangbanyak serta nmempunyai hubungan konsepsi antara satu sama lain. Susunanperkataan juga mempunyai perkaitan dari segi penggunaannya.


5/44


Dalam semantik, ada beberapa jenis sinonim, iaitu sinonim pinjaman, konteks,laras sosial, dan kolokasi.

'.1.1.1 Sin(nim Pin$aman

Belalang- bermakna pepatung dalam kebanyakan dialek Melayu. alaubagaimanapun, dalam dialek "erak, belalang- bermakna )ak)ibau-.

Dalam dialek Kedah, batas- ialah jalan raya-, yang maksud konAensionalnyaialah timbunan tanah yang menjadi sempadan petak(petak sa+ah-.

'.1.1.' Sin(nim K(ntek#

"erkataan jemput- dan udang- banyak digunakan dalam konteks protokol.Sebenarnya, jemput- digunakan dalam konteks lisan, manakala undang- dalamkonteks tulisan. &ni bermakna konteks me+ujudkan perkataan yang sama

makna.

'.1.1.3 Sin(nim La%a# S(#ia)

"erkataan(perkataan tersebut digunakan dengan berdasarkan status. Misalnyapenyanyi- ialah orang yang bernyanyi- manakala biduan- bermaksud status-yang tinggi dalam profesionalisme seni.

'.1.1.* Sin(nim K()(ka#i

Sinonim jenis ini +ujud dalam konteks penggunaan yang tersendiri. 8ontohnya

perkataan banyak- dan ramai- mempunyai makna yang sama. 8ontoh ayat,9Banyak kilang kekurangan tenaga pekerja mahir* dan 93amai pelajar yanggembira setelah memperoleh pen)apaian baik dalam peperiksaan tersebut.*

9"erkataan banyak- boleh digunakan sama ada bagi manusia-, tumbuh(tumbuhan-, hai+an- dan benda- tetapi pastikan perkataan tersebut bermaknaapabila digunakan tanpa kata sifat.

6ika anda menyebut 9Banyak pelajar yang gembira setelah memperolehpen)apaian baik dalam peperiksaan tersebut* akan menunjukkan makna yangsalah. lasannnya, ramai #untuk manusia sahaja% hanya bermakna jika ada katasifat #gembira% dalam ayat tersebut.

4


6/44


'.1.' Ant(nim

ntonim ialah pertentangan makna perkataan atau kata(kata yang mempunyaimakna yang tidak sama. Se)ara umumnya, antonim disebut sebagai perkataanberla+anan, misalnya sejuk la+annya panas, baik la+annya jahat, )antik

la+annya hodoh, tinggi la+annya rendah, miskin la+annya kaya dansebagainya. amun demikian, tidak semua perkataan mempunyai pertentanganmakna satu la+an satu seperti )ontoh tersebut. leh itu kata nafi tidak- kadangkala digunakan bagi menunjukkan pertentangan makna tersebut, misalnyaperkataan lena- la+annya tidak lena- ataupun mati- bermaksud tidak hidup-.

=erdapat beberapa jenis antonim seperti0

#a% ntonim pasangan komplemen#b% ntonim hubungan darjah#)% ntonim hubungan bertentangan

'.1.'.1 Ant(nim +a#an!an k(m+)emen

ntonim pasangan komplemen merupakan pasangan perkataan berla+ananyang saling melengkapi antara satu sama lain. 8otohnya, perkataan tidur(jaga,hidup(mati, duduk(bangun, tajam(tumpul, kembang(kun)up, sihat(sakit, gembira(sedih dan sebagainya.

Selain itu, perkataan C perkataan seperti tidak hidup(mati, dan tidak mati(hidup,tidak tidur(jaga dan tidak jaga(tidur dan sebagainya juga termasuk dalam

antonim jenis ini.

'.1.'.' Ant(nim &","n!an a%$a&

6enis kedua ialah pasangan kata antonim yang menunjukkan hubungan darjahseperti perkataan besar(ke)il, tebal(nipis, tinggi(rendah, panjang(pendek, kurus(gemuk dan sebagainya. Makna kata adjektif yang menunjukkan pasangan kataini mempunyai hubungan rujukan dengan benda yang dimaksudkan. Sebagai)ontoh, sebatang kayu itu dikatakan bersia7 panjang dengan merujuk kepadakayu itu se)ara spesifik berbanding dengan kayu yang sama jenis.

Selain itu, perkataan itu sendiri tidaklah menggambarkan darjah se)ara mutlak.Sebagai )ontoh, perkataan ke)il- pada kerbau ke)il- sebenarnya ,menunjukkandarjah dan makna yang tidak sama pada perkataan tikus ke)il-. Demikian jugaperkataan laju- bagi merujuk kepada kereta lumba tentulah tidak sama darjahnya

jika merujuk kepada kereta biasa.

5


7/44


'.1.'.3 Ant(nim &","n!an ,e%tentan!an

6enis pasangan kata antonim yang ketiga dinamakan hubungan bertentangan.Dalam hal ini, kedua(dua pasangan kata itu dari segi semantiknya memba+amakna yang setara, misalnya beri(terima, jual(beli, murid(guru, majikan(pekerja

dan sebagainya. 8ontohnya jika beri- barang pada ' bermakna ' akanterima- barang itu.

'.' Hi+(nim H(m(nim an P()i#em

'.'.1 Hi+(nim


8/44


Sebagai )ontoh, kata bantu tentang- boleh bermaksud berkaitran sesuatuperkara. da masanya perkataan tentang- boleh memba+a maksud la+an-,seperti dalam ayat 9Kita tentang habis(habisan*. 8ontoh lain ialah perkataanbisa- yang memba+a maksud sakit sangat dan boleh. Dalam perbualan di&ndonesia, se)ara normalnya bisa- digunakan untuk menggantikan perkataan

boleh-. Berdasarkan )ontoh()ontoh tersebut, tentang- dan bisa- berAariasimaknanya, tetapi ke+ujudan polisem ditinjau dengan berasaskan kontekspenggunaan.

Aktiiti Keni%i '.'.3.1

#a%


9/44


TAJUK 3 MAKNA AYAT DALAM BAHASA MELAYU

SINOPSIS

=opik ini akan menjelaskan tentang makna ayat dalam bahasa Melayu. Sepertiyang telah dijelaskan perkataan dan morfem merupakan unit terke)il bahasayang mempunyai makna. Kita telah pun mempelajari hubungan maknaperkataan dan unsur semantik sebagai semantik leksikal sebelum ini. alaubagaimanapun dalam banyak perkara kita berkomunikasi menggunakan frasadan ayat. Makna frasa dan ayat bergantung pada makna perkataan yangterkandung dalamnya dan bagaimana perkataan itu distruktur dan digabungkan.Dalam tajuk ini juga akan dihuraikan penganalisisan makna auat BahasaMelayu mengikut Kerangka :eneratif 8homsky untuk menunjukkan perubahansemantik dan pengembangan makna.

HASIL PEMBELAJARAN

1. Menjelaskan definisi makna ayat.2. Menghuraikan perubahan semantik dan teori pembuktian.

3.1 Makna A/at

Makna merupakan satu unsur penting dalam mana(mana ujaran atau tulisan. =anpaunsur ini, maka apa sahaja yang diujarkan atau yang dituliskan tidak akan memberisebarang kefahaman kepada orang yang dila+an ber)akap atau orang yang

memba)a sesuatu yang ditulis.

Semua bahasa bergantung kepada makna dalam perkataan dan ayat. Setiapperkataan dan setiap ayat la7imnya dikaitkan sekurang(kurangnya dengan satumakna. Bagi ayat persoalannya sangat rumit. Dalam setiap bahasa untukmembentuk suatu ayat, perkataan hendaklah disusun dan untuk mendapatkanmakna ayat bergatung pada makna perkataan yang terdapat dalam ayat tersebut.

=erdapat juga perkataan yang memiliki dua makna dan ada juga yang mempunyaitiga makna. dakalanya terdapat juga perkataan yang digunakan tanpa memba+aapa(apa makna.Dalam konteks berbahasa, kita beranggapan baha+a pendengar

atau penulis memehami makna yang ingin di sampaikan sehinggakan kita mengabaiataupun tidak menyebut atau menulis beberapa perkataan. Dalam bahasa Melayumakna ayat boleh dibahagikan makna konotatif dan makna denotatif.

$


10/44


3.' Ke%an!ka Gene%ati0 &(m#k/

Bagi 8homsky language is not a ha!it Structure".


11/44


TAJUK * PERUBAHAN SEMANTIK

SINOPSIS

=ajuk ini akan mengupas tentang perubahan semantik daripada segipengembangan makna, iaitu satu proses perubahan makna daripada maknayang khusus kepada makna yang lebih umum. Manakala penyempitan maknapula ialah proses perubahan makna daripada makna yang umum kepada maknayang lebih khusus. khir sekali anjakan makna yang bermaksud makna yangmengalami proses perubahan berdasarkan situasi atau keadaan.

HASIL PEMBELAJARAN

1. Menghuraikan proses pengembangan makna.2. Menghuraikan perubahan semantik dari aspek penyempitan makna.

KERANGKA TAJUK-TAJUK

*.1 Pen!em,an!an Makna

Semantik atau makna boleh dilihat dalam dua sudut iaitu pemgembangan maknadan penyempitan makna. "eluasan makna meliputi sintaksis dan pragmatik danmenurut or


12/44


Sebagai )ontoh kata -ahli- memba+a makna yang lebih luas iaitu keluarga,sanak(saudara atau orang(orang yang memasuki sesuatu golongan. alaubagaimanapun kata -ahli- juga telah disempitkan kepada makna orang yangmahir atau pandai dalam sesuatu ilmu atau disebut juga pakar dalam sesuatubidang.

12


13/44


TAJUK 2 PERISTILAHAN BAHASA MELAYU

SINOPSIS

Kursus ini mengandungi pengenalan, definisi, konsep peristilahan, sejarahpenggubalan peristilahan, prinsip pembentukan istilah, peranan De+anBahasa dan "ustaka, "eranan MBB&M, kepentingan peristilahan dalamBahasa Melayu, dan )abarannya pada masa hadapan.

Di samping itu, kursus ini juga mengandungi sumber istilah BahasaMelayu, istilah singkatan dan lambang Bahasa Melayu dan ejaan danperistilahan Bahasa Melayu

HASIL PEMBELAJARAN

Setelah mengikuti kursus ini, anda dapat 0

1. Menjelaskan definisi istilah dalam bahasa MelayuF2. "rinsip C prinsip pembentukan istilahF>. "eranan De+an Bahasa dan "ustaka dan MBB&MF@. Kepentingan "eristilahan dalam Bahasa MelayuF4. 8abaran dan masa depan peristilahan.

2.1 Pen!ena)an

alaupun serumpun dan mempunyai pertalian yang amat erat dari segi sejarah, politikdan ekonomi Malaysia , &ndonesia dan Brunei Darussalam bergerak dan meman)arkankepelbagaian )orak pengayaan bahasanya. Ketiga C tiga negara itu juga mempunyaikaedah tersendiri dalam perkembangan korpus bahasa Melayu.

Dalam usaha menyatukan aspek kebahasaan, terutamanya dari segiperistilahan, Majlis Bahasa &ndonesia C Malaysia #MB&M% dan kemudiannya MajlisBahasa Brunei Darussalam C &ndonesia C Malaysia atau MBB&M telah memainkan

peranan untuk me+ujudkan satu bentuk ejaan dan istilah yang baku atau seragamsejak tahun 1$/2. "embakuan itu dilakukan untuk pengembangan dan pelestarianbahasa Melayu sebagai bahasa maju mengungkap pelbagai ilmu pengetahuan.

&stilah ialah lambang linguistik yang berupa huruf, bentuk bebas atau gabunganbeberapa bentuk bebas yang gramatis dan sistematik, yang mengandungi timbunankonsep atau objek khas dalam bidang tertentu. Bentuknya telah disepakati oleh

1>


14/44


sekumpulan pakar melalui ja+atankuasa bidang berkenaan sebagai mempunyai nilaikomunikatif yang sesuai. Ke+ujudan sesuatu istilah itu dianggap penting keranamempunyai nilai komunikatif yang menjadi unsur penyampai ilmu pengetahuan. Melaluiistilah, sesuatu konsep dalam bidang ilmu tertentu dapat diungkapkan dan disampaikankepada khalayak. Kedudukan istilah menjadi lebih penting lagi dalam bidang sains dan

teknologi yang mengandungi pelbagai konsep khusus dan bersifat teknikal.

Dari segi teorinya, bidang peristilahan merupakan bidang ilmu yang samadengan bidang(bidang ilmu yang lain, iaitu mempunyai teori yang tersendiri."eristilahan merupakan bidang linguistik praktis yang menerapkan =eori Umum"eristilahan #=U"% dalam melaksanakan tugas pembinaan istilah. =eori inidikembangkan oleh "rofessor Dr. ugen uster, Gienna. Manakala teori yang lebihkhusus, :umper7 #1$?E% telah memperkenalkan model dari segi tiga teori peristilahaniaitu konsep, simbol dan objek. =eori ini kemudiannya disesuaikan lagi oleh uster#1$>1% dengan =eori Herdinand de Saussure yang menyatakan empat perkara, iaitulambang, bahasa lisanItulisan, makna, dan objek.

Sebagai badan tunggal yang bertanggungja+ab mengubal istilah bahasaMelayu, De+an Bahasa dan "ustaka #DB"% telah men)ipta banyak istilah dalambahasa itu.


15/44


2.' De0ini#i I#ti)a&

Menurut Kamus De+an Bahasa dan "ustaka #2??/04$1%, istilah ialah kata,gabungan kata atau frasa yang mengungkapkan konsep yang khusus yang terdapat didalam sesuatu bidang ilmu atau profesyen. Sesuatu istilah itu mempunyai makna yang

tepat bagi konteks bidangnya. Menurut "edoman umum "embentukan &stilah BahasaMelayu #1$$20 1(>% =ataistilah ialah kumpulan peraturan untuk membentuk istilah# termasuklah kumpulan istilah yang dihasilkannya%. =ata istilah atau terminology- pulamerupakan kumpulan istilah bagi satu(satu bidang tertentu yang dibentuk menurutperaturan(peraturan yang ada. Misalnya, tataistilah matematik yang ada yang telahdibentuk berdasarkan sistem tertentu. Manakala tatanama ialah kumpulan peraturanuntuk menentukan nama dalam bidang ilmu #termasuklah kumpulan nama yangdihasilkannya%. =erdapat perbe7aan kata biasa dengan kata istilah. Kata biasa ataukata umum ialah kata(kata biasa di dalam bahasa. amun demikian, kata umum bolehmenjadi istilah. Kata istilah ialah kata yang penggunaannya dan maknanya khususpada bidang tertentu. 8ontohnya, kata hidrogren, nitrogen, neonatal, fonem, alofon,

alormof dan morfem merupakan istilah khusus dalam bidang masing(masing.

4.2.1 Morfem dan "roses "eristilahan

Morfem ialah unit atau fungsi nahu. Morfem peristilahan ialah kata akar danimbuhan yang digunakan dalam pembentukan istilah. "roses pembentukan istilahBahasa Melayu ialah pengimbuhan, pengandaan dan penggabungan.

4.2.1.1 Kata akar

Kata akar ialah kata yang belum mendapat imbuhan.

Misalnya0 rumah, asid, algebra dan sebagainya.

4.2.1.2 &mbuhan dan "engimbuhan

&mbuhan ialah morfem yang digunakan untuk men)ipta istilah melalui prosespengimbuhan. Misalnya0 !er( #!erinteraksi%, (an#hasilan%,pe%( J(an#pemprosesan%.

4.2.1.> "enggandaan

"enggandaan ialah ulangan kata dasar sama ada sebahagian #rambut rerambut% atauseluruh #ka)ang ka)ang(ka)ang% untuk membentuk istilah.

4.2.1.@ :abungan

:abungan ialah )antuman dua kata atau lebih untuk membentuk istilah melaluiproses penggabungan. da 15 kata majmuk yang mantap seperti setiausaha,+arganegara, bumiputera dan sebagainya. alau bagaimanapun, ada juga antaraistilah yang digunakan di dalam konteks umum. De+an Bahasa dan "ustaka #2??@%,menjelaskan baha+a hal ini berlaku apabila istilah itu digunakan dengan kerap oleh

14


16/44


masyarakat pengguna bahasa, dan penggunaannya itu tersebar melalui media massa.8ontohnya, kata taqwa merupakan istilah dalam bidang keagamaan &slam dan!elan&awan iaitu istilah dalam bidang ekonomi #de+asa ini istilah bajet- digunakan%,sekarang ini kata(kata berkenaan sudah digunakan se)ara am di dalam penggunaanbahasa sehari(hari. Usaha penggubalan istilah di Malaysia bermula selepas

tertubuhnya De+an Bahasa dan "ustaka #DB"% dalam tahun 1$45.

"ada peringkat a+alnya tidak ada satu sistem organisasi yang memberi panduandan menga+al kerja(kerja peristilahan. 6a+atankuasa istilah ditubuhkan berdasarkanpermintaan indiAidu yang ber+iba+a sebagai pemimpin masyarakat atau sebagai ahliakademik. 6a+atankuasa istilah yang paling a+al ditubuhkan ialah 6a+atankuasa &stilahkonomi yang dipengerusikan oleh "rofesor Diraja Ungku . 7i7. Sebagai pengerusidan pengarah pertama DB", beliau juga seorang pejuang bahasa kebangsaan. Ungku

. 7i7 telah menyaksikan beberapa )iri perkembangan di dalam per+ujudan istilahekonomi yang tidak menyenangkan beliau.

Lati&an 2.'1. Paa +ena+at ana men!a+a +en!i#ti)a&an amat +entin! i

ne!a%a kita

'. Se4a%a %in!ka# n/atakan "#a&a-"#a&a /an! te)a& i mainkan ()e&De5an Ba&a#a an P"#taka te%&aa+ +e%kem,an!an ankema$"an +e%i#ti)a&an i Ma)a/#ia.

2.3 Pe%anan De5an Ba&a#a an P"#taka"erbin)angan tentang perkembangan bahasa di Malaysia tidak akan lengkap

sekiranya peranan De+an Bahasa dan "ustaka #DB"% tidak disentuh. DB" merupakansatu satu badan yang ditubuhkan oleh kerajaan khusus untuk memajukan bahasaMelayu. Sehingga hari ini, peranan De+an Bahasa dan "ustaka di dalam memajukanbahasa amat penting dan tidak ada badan C badan lain yang mampu berperanansebagaimana yang dimainkannya.

De+an Bahasa dan "ustaka memainkan peranan yang penting di dalampembentukan istilah bahasa Melayu. Di dalam bidang bahasa, DB" berperananmembina korpus dan menyebarkan melalui buku buku istilah, tatabahasa danperkamusan. Bahagian pembinaan dan pengembangan bahasa bertanggungja+abmembina dan memperkembangkan istilah, mengadakan penyelidikan dan

menyebarkan hasil pemerolehan mereka. Badan ini juga bertanggungja+ab menga+alpenggunaan bahasa dengan mengeluarkan risalah dan panduan umum kepada sektora+am dan sektor s+asta di samping menyediakan khidmat nasihat.

Untuk memperkukuhkan lagi peranannya, Unit "elaksanaan Bahasa ditubuhkanpada tahun 1$E?. Unit ini bertanggungja+ab menggalakkan penggunaan bahasaMelayu. &a telah melaksanakan beberapa langkah seperti mengadakan )eramah,taklimat, forum, kursus, ran)angan De+an Bahasa di radio, menyebarkan panduan

15


17/44


bahasa, khidmat nasihat, mengadakan kempen 9Men)intai Bahasa Melayu* danmenga+asi penggunaan bahasa Melayu di sektor a+am dan s+asta. pa yang jelas,pelaksanaan peran)angan bahasa yang dijalankan oleh DB" melalui bahagian (bahagian tersebut di dalamnya bersifat reAolusi tetapi teratur dan sistematik.

Di dalam usaha memajukan lagi bahasa Melayu, DB" juga telah mengadakankerjasama dengan beberapa pihak lain. Kerjasama terbesar DB" ialah dengan MajlisBahasa &ndonesia Malaysia #MB&M%. Kerjasama ini diperluaskan lagi denganmemasukkan egara Brunei Darussalam.


18/44


Selain itu, adalah dilarang mengambil bentuk &nggeris se)ara sepenuhnyaseperti a)id, asiditi, dan asidik, kerana bentuk(bentuk morfologi Melayu berlainandengan morfologi bahasa &nggeris.

"ada penghujung tahun 1$5?(an dan a+al tahun 1$/?(an telah disusun semula

satu pedoman pembentukan istilah baharu yang lebih terperin)i. Berdasarkan pedomanyang baharu itu, ada beberapa bahagian yang ditetapkan serta diperluas dari segidasar, )ara dan pedoman, iaitu0

i. "embentukan istilah baharu hendaklah berdasarkan sikap dan pandanganyang progresif dan fleksibel bagi bahasa Melayu moden,

ii. &stilah baharu hendaklah yang praktis sama ada dalam bidang ilmu ataumasyarakat pemakai bahasa,

iii. "embentukan istilah baharu, dalam semua bidang ilmu atau yang popular,hendaklah sentiasa diselaraskan dengan yang dibuat di &ndonesia,

iA. &stilah baharu hendaklah memperlihat kekayaan perbendaharaan katabahasa Melayu dan yang mempunyai sistem struktur menurut kudratbahasa Melayu(&ndonesiaF dan

A. &stilah ilmu hendaklah seboleh(bolehnya memperlihat bentuk yang jelasdengan istilah asal atau istilah antarabangsa.

Dasar baharu yang ditetapkan ini sudah memba+a peluang kepada penggubal(penggubal istilah untuk melihat dengan lebih luas )akupan pandangannya menujukearah peringkat antarabangsa. "ada masa lalu apabila menggubal istilah,

penggubalan itu dibuat dengan melihat ke dalam bahasa Melayu sahaja. 8ontohnyajika ada kata berakhiran 9gy* dalam bahasa &nggeris maka dalam bahasa Melayuhendaklah dipakai kata 9kaji*, sedangkan kata(kata dasarnya yang lain di)ari kataterjemahannya dalam bahasa Melayu. 8ontohnya adalah seperti yang berikut0

a% )iolog( ( kajihayat

b% 'nthropolog( ( kajimanusia

)% Sociolog( ( kajimasyarakat

d% 'rcheolog( ( kajipurba

e% *honolog( ( kajibunyi

f% +eolog( ( kajibumi

g% *s(cholog( ( kajiji+a

h% Climatolog( ( kajiiklim

1E


19/44


Berdasarkan )onoth C )ontoh di atas bentuk istilah memang baik dan sesuai kerana iaseragam, dan boleh dijadikan panduan untuk membentuk pelbagai istilah dalam bahasaMelayu dalam bidang(bidang yang lain mengikut bentuk di atas seperti kajiserangga,kajibintang, kajihai+an, kajitumbuhan, kajilautan, kajipenyakit dan berbagai(bagai lagi.Demikian juga daripada bentuk istilah seperti di atas menggambarkan baha+a bahasa

Melayu memang )ukup kaya dengan istilah dan mudah pula membentuk kata(kataistilah baharu dalam bahasa Melayu.

"enggubalan kata istilah di atas ini berlaku kerana kita )uba hendakmempertahankan keaslian bahasa Melayu dan dalam bentuk istilah Melayu yang sediaada, tetapi mengapa pula perkataan 9organ* di)iplak daripada bahasa &nggeris, bahasaasing juga!

leh itu, untuk mengelak daripada berlakunya hal(hal seperti di atas, makaditetapkan dasar kedua, supaya penggubalan istilah lebih mudah dan lebih praktis, dankita dapat menggubal istilah dengan lebih pantas dan )epat, terutama sekali bidang(

bidang ilmu yang sudah tersebar luas di seluruh dunia, seperti farmasi, farmakologi,filologi, fotosintesis, neurologi, antropologi, linguistik, dan yang seumpamanya. Bagidasar yang ketiga pun penting, kerana bahasa Melayu dan bahasa &ndonesiaberakarkan induk bahasa yang sama, iaitu bahasa Melayu 6ohor(3iau. "ersamaannyasangat banyak, jika berbe7a pun hanya kerana pengaruh persekitaran dan penjajahanyang berlainan. Kalau di &ndonesia ada pengaruh bahasa Belanda, di Malaysia pula adapengaruh bahasa &nggeris yang kuat. Selain itu kita dapat berkongsi memba)a buku(buku rujukan, sama ada yang terbit di &ndonesia ataupun yang terbit di Malaysia.

Dasar yang seterusnya ialah menggali lebih banyak kosa kata daripada sumberyang lebih tua, iaitu daripada bahasa Melayu klasik dan bahasa &ndonesia. Dengan itu

akan dapat memperlihatkan kekayaan bahasa Melayu(&ndonesia dan ini akan dapatmeningkatkan kemampuan dan kudrat bahasa Melayu(&ndonesia dalam dunia ilmupengetahuan. Dasar yang kelima akan dapat merapatkan hubungan antara bahasaMelayu dengan bahasa(bahasa Melayu dengan bahasa(bahasa dunia antarabangsayang lain, jika membentuk atau menggubal istilah mengikut arus perdana antarabangsaseperti istilah bahasa &nggeris yang sudah menjadi bahasa induk, atau menyerap istilahdaripada bahasa Latin yang menjadi induk bahasa barat yang maju seperti "eran)his,6erman dan Sepanyol. leh itu, untuk merealisasikan dasar C dasar berkenaan makaDB" telah menyediakan lapan kaedah atau )ara, iaitu0

Bagi istilah pinjam(terjemah.a% Meminjamterjemahkan istilah asing yang sesuai ke dalam bahasa Melayu.

Misalnya0i. i-ed price ( harga tetap

ii. Market price ( harga pasaran

iii. *rice list ( senarai harga

iA. Cost price ( harga kos

1$


20/44


A. Cost section ( bahagian kos

Untuk kepentingan ke)ekapan, keseragaman, penyelarasan, praktis, ekonomidan ilmiah, maka #mengikut keutamaan%0

i. Beberapa istilah asing yang sama konsepIpengertiannya dalamsatu bidang ilmu tertentu hendaklah ditetapkan dengan satu sahajaistilah MelayunyaF

ii. Sesuatu istilah asing yang hanya satu sahaja pengertiannya, +alaudalam apa bidang sekalipun, hendaklah ditetapkan dengan satusahaja istilah MelayunyaF dan

iii. Sesuatu istilah asing, hendaklah ditakrifkan Melayunya dalambentuk istilah #bukan terjemahan% yang ringkas dan jumlahperkataan atau suku kata yang minimum.

Bagi istilah pinjaman, DB" telah memberi pedoman seperti yang berikut0

i. "engambilan istilah asing dan terus menjadikannya istilah Melayuhendaklah terbatas kepada #menurut keutamaan%0

a% &stilah ilmiah dalam bidang(bidang ilmu tertentu. &ni bermaknahanya dalam bidang(bidang seperti perubatan, farmakologi,kejuruteraan, aeroangkasa dan seumpanya.

b% &stilah khusus seperti nama tempat atau negeri, orang atau

gelaran atau idiom. 8ontohnya seperti :reenland, ellington,Burkina "asso, 6ames att dan lain(lain.

)% &stilah asing yang belum pernah ada konsepnya, atau tidak adapersamaan Melayunya, atau tidak ada persamaan atauterjemahan yang setepat(tepatnya. 8ontohnya seperti computerdan digital camera. Kata(kata istilah ini diserap sahaja denganpenyesuaian ejaan dan tatabahasa Melayu menjadi komputerdan digital kamera.

d% &stilah umum yang didapati telah popularIpraktis dalammasyarakat pemakai bahasa Melayu(&ndonesia. 8ontohnya

seperti radio, teleAisyen dan sebagainya.

"edoman kedua untuk istilah pinjaman yang ditetapkan oleh DB" ialah0

2?


21/44


Kata istilah pinjaman yang diambil hanya dalam bentuk dasar, sama ada katanama atau kata sifat. "engambilan istilah terbitan asing dibatasi kepada unsur(unsuratau bentuk(bentuk yang dapat disesuaikan dengan struktur dan kudrat bahasa Melayu.8ontohnya kita meminjam hanya perkataan 9atom* dan tidak boleh meminjam kataatomi), atomi7ation dan yang seumpamanya. =etapi perkataan nuklear #daripada

nu)lear% boleh dipinjam, sekalipun kata akarnya nu)leus, kerana ini mempunyaipengertian yang khas.

"edoman yang ketiga untuk istilah pinjaman yang ditetapkan oleh DB" adalah katayang dipinjam, pada umumnya, hendaklah berdasarkan ejaan asal dan bukan bunyinyadan keutamaannya adalah seperti yang berikut0

a% mengambil bentuk istilah 3oma+i('unani.

8ontohnya seperti nama(nama saintifik untuk tumbuh(tumbuhan dan hai+an.b% mengambil bentuk asal istilah asing dan disesuaikan dengan sistem ejaan

baharu bahasa Melayu(&ndonesia. Bagi bahagian ini ada dua pe)ahannya,iaitu0

i. menyesuaikan ejaan konsonanIAokalnya menurut bentuk asal3uma+i('unani atau bentuk istilah asal, terutamanya bagi istilah

ilmiah, atau

ii. menyesuaikan bunyi ejaan konsonanIAokal istilah asing denganbunyi menurut ejaan Melayu(&ndonesia, terutama bagi istilah bukanilmiah.

Dalam buku *edoman *em!entukan stilah yang baharu di atas, banyak perkaradan tajuk baharu dimasuk dan tiap(tiap tajuk diberi takrifnya sekali, sehingga pedomanini menjadi panduan yang jelas dan tidak mengelirukan. ntara tajuk(tajuk penting yangdimasukkan ke dalam pedoman ini termasuklah0

i. Beberapa konsep dasar seperti definisi istilah, tataistilah dan tatanama, istilahkhusus dan istilah umum, morfem peristilahan, kata dasar dan kata akar,imbuhan, kata berimbuhan, kata gabungan, bentuk prototaip dan paradigmakata atau perangkat kataF

ii. Sumber istilah, seperti kosa kata bahasa asingF dan skema tata)arapebentukan istilah yang mengandungi tujuh langkah yang ditetapkan sepertiyang berikut0

21


22/44


a% Kata dalam bahasa Melayu yang la7im dipakai,b% Kata dalam bahasa Melayu yang sudah tidak la7im dipakai,)% Kata dalam bahasa serumpun yang la7im dipakai,d% Kata dalam bahasa serumpun yang tidak la7im dipakai,e% Kata dalam bahasa &nggeris,

f% Kata dalam bahasa asing lain,h% "ilih yang terbaik antara istilah baharu.

2.* Pe%anan MABBIM

MBB&M ialah sebuah badan kebahasaan serantau yang dianggotai oleh tiganegara, iaitu egara Brunei Darussalam, &ndonesia dan Malaysia. salnya badan inidinamai Majlis Bahasa &ndonesia C Malaysia #MB&M%, yang ditubuhkan pada 2$Disember 1$/2, setelah satu "ernyataan Bersama ditandatangani oleh llahyarham

=un Mei 1$/2 di 6akarta. MB&Mmenjadi MBB&M apabila negara Brunei Darussalam menganggotai majlis ini pada @oAember 1$E4. Manakala, Singapura masih menjadi negara pemerhati Majlissehingga kini.

Matlamat penubuhan MBB&M ini untuk membina dan mengembangkan bahasarasmi atau bahasa kebangsaan di tiga buah negara anggota tetap berkenaan. "endekkata MBB&M bertujuan untuk mendaulat, menyebar dan mengangkat martabat BahasaMelayu sebagai bahasa peradapan yang tinggi bukan sahaja di rantau malah di dunia.

Usaha ini boleh menjadi realiti apabila usaha C usaha peristilahan berterusan dan lebihmantap. &ni meliputi semua bidang keilmuan seperti sains, teknologi, komunikasimaklumat, perubatan, perundangan, perekonomian, kesusasteraan dan sebagainya.

Lati&an 2.*.11. Unt"k +e%kem,an!an Ba&a#a Me)a/" ata# a)a#an a+aka&

a#a%-a#a% +em,ent"kan i#ti)a& i )ak#anakan Men!a+a

'. N/atakan a#a% 6 a#a% +em,ent"kan i#ti)a& ,a&a#a Me)a/" iMa)a/#ia.

Lati&an 2.*.'

1. Den!an #(k(n!an +en!"%"#an !%a0ik ,anin! ,e7akan +e%anan

DBP en!an MABBIM a)am +e%kem,an!an Ba&a#a Me)a/".

22


23/44


La/a%i Inte%net 1. La/a%i )aman 5e, "nt"k mena+atkan mak)"mat tam,a&an.

2.2 Da#a% Pem,ent"kan I#ti)a& Ba&a#a Me)a/""ada tahun 1$4?(an, apabila dasar pelajaran kebangsaan dirangka dan

diluluskan oleh De+an Undangan "ersekutuan dan kemudian oleh De+an "arlimen"ersekutuan =anah Melayu, pengajaran sains dan teknologi diperkenalkan danditingkatkan. Dengan itu, istilah sains dan teknologi perlu diadakan dengan segera.

Bagi mendapat hasil yang seragam dan lebih )epat maka disusun pedomanpembentukan ini sejak tahun 1$4?(an. dalah dilarang kita mengambil sembaranganbentuk &nggeris se)ara sepenuhnya seperti a)id, asiditi, dan asidik, kerana bentuk Cbentuk morfologi Melayu berlainan dengan morfologi bahasa &nggeris.

Manakala pada penghujung akhir tahun 1$5?(an dan a+al tahun 1$/?(an telahdisusun semula satu pedoman pembentukan istilah baharu yang lebih terperin)i.Berdasarkan pedoman yang baharu itu ada beberapa bahagian yang ditetapkan sertadiperluas dari segi dasar, )ara dan pedoman, iaitu0

i. "embentukan istilah baru hendaklah berdasarkan sikap dan pandangan yangprogresif dan fleksibel bagi bahasa Melayu modenF

ii. &stilah baru hendaklah yang praktis sama ada dalam bidang ilmu ataumasyarakat pemakai bahasaF

iii. "embentukan istilah baru, dalam semua bidang ilmu atau yang popular,hendaklah sentiasa diselaraskan dengan yang dibuat di &ndonesiaF

iA. &stilah baharu hendaklah memperlihat kekayaan perbendaharaan katabahasa Melayu dan yang mempunyai sistem struktur menurut kudrat bahasaMelayu(&ndonesiaF dan

2>


24/44


A. &stilah ilmu hendaklah seboleh(bolehnya memperlihat bentuk yang jelasdengan istilah asal atau istilah antarabangsa.

Dasar baharu yang ditetapkan ini sudah memba+a peluang kepada penggubal(

penggubal istilah untuk melihat dengan lebih luas )akupan pandangannya menuju kearah peringkat antarabangsa. "ada masa lalu apabila menggubal istilah, penggubalan itudibuat dengan melihat ke dalam bahasa Melayu sahaja. 8ontohnya jika ada kataberakhiran 9gy* dalam bahasa &nggeris mala dalam bahasa Melayu hendaklah dipakaikata 9kaji*, sedangkan kata(kata dasarnya yang lain di)ari kata terjemahannya dalambahasa Melayu.

2.8 P%in#i+ Pem,ent"kan I#ti)a&

Usaha usaha memajukan istilah Melayu lebih aktif selepas tahun 1$/4. DB"dengan kerjasama Majlis Bahasa &ndonesia(Malaysia telah menubuhkan 6a+atankuasa"edoman Umum "embentuk &stilah. 6a+atankuasa ini berfungsi untuk menghasilkanistilah yang seragam antara Malaysia dengan &ndonesia. Di samping itu, badan ini jugabertanggungja+ab mengembangkan istilah Melayu dan menghasilkan istilah yang lebihkhusus, abstrak dan tepat bersesuaian dengan bidang bidang ilmu yang terdapat diMalaysia. Di dalam proses pembentukan istilah, ja+atankuasa ini lebih mengutamakanasas bahasa Melayu atau bahasa bahasa serumpun. "injaman juga turut dilakukan.Kerja kerja penggubalan istilah dan pembentukan istilah berdasarkan kepada beberapaprinsip tertentu.

&stilah boleh dibentuk dengan menggunakanF

i. Kata tunggal iaitu kata yang tanpa imbuhan.

ii. Kata terbitan.

iii. Kata ganda.

iA. Kata gabungan.

2.8.1 I#ti)a& Kata T"n!!a) 9Tan+a Im,"&an:

&stilah yang berupa bentuk dasar dipilih antara golongan kata utama, saperti katanama, kata kerja, dan kata adjektif.8ontoh0Kata nama0 buruj constellation

ra+an gristle)ahaya light

2@


25/44


Kata kerja0 pe)ut accelerate&mbas scanreka in/ent

Kata adjektif0 kenyal elastic3a+ak random8emas an-ious

De+an Bahasa dan "ustaka #2??/025% menjelaskan akronim adalah kependekanyang terbentuk daripada gabungan huruf C huruf pertama atau suku kata beberapaperkataan yang boleh diujarkan sebagai satu perkataan. 8ontoh 0

8erpen )erekatabika kugiranpa+agam 3&SD

M3 DUB3M "LUSKB B3S

2.8.' I#ti)a& Kata Te%,itan

&stilah yang berupa kata terbitan dibina daripada kata dasar dengan imbuhana+alan, akhiran, sisipan atau apitan. &stilah kata terbitan ini juga termasuk kata dasaryang menerima imbuhan bahasa Sanskrit, rab dan 6a+a.

a. Pa%ai!ma kata en!an im,"&an ber-

8ontoh0

belajar pelajar pelajaranbertapa pertapa pertapaanbertani petani pertanian

,. Pa%ai!ma en!an Penam,a& me(N)-8ontoh0

Menulis penulis penulisan tulisan

mengajar pengajar pengajaran ajaranmengamal pengamal pengamalan amalanmembesar pembesar pembesaran (mengubah pengubah pengubahan (mengairi ( pengairan (

4. Pa%ai!ma en!an me(N)-, ber-

24


26/44


8ontoh0

memberhentikan ( pemberhentian perhentian( perke)ualian( ( pembelajar pelajaran

. Pa%ai!ma kata en!an me(N)-, per-8ontoh0

Mempersatukan pemersatu pemersatuan persatuanMemperoleh pemeroleh pemerolehan perolehanmempelajari pelajar ( pelajaran

e. Pa%ai!ma kata en!an ke - an8ontoh0

saksi Kesaksianbermakna Kebermaknaanterbuka Keterbukaanpenduduk Kependudukansesuai kesesuaian

0. Pa%ai!ma Kata en!an Si#ia+an -en-, -er-, -el-, -em-, -in-8ontoh0

:igi gerigi

susu tenusutapak telapakkun)up kemun)upsambung sinambung

2.8.3. I#ti)a& Kata Gana

&stilah yang terdiri daripada kata ganda boleh merupakan gandaan kata dasarsepenuhnya atau sebahagiannya dengan atau tanpa imbuhan atau perubahan bunyi.

a. Gana Pen"&8ontoh0

langit(langit kanak(kanaklabi(labi paru(parubuku(buku guru(guru

,. Gana S"k" Kata A5a)8ontoh0

25


27/44


=etikus rerongga8e)air 3erambutgegua jejari

4. Gana S"k" Kata A5a) en!an Im,"&an8ontoh0

dedaunanpepohonan

jejarian

. Kata Gana Be%entak8ontoh0

arna(+arni Batu(batanSerta(merta Bengkang(bengkokBolak(balik


28/44


penerima janji gelombang melintang

iii. Den!an Im,"&an +aa Ke"a-"a Un#"%

8ontoh ( )ontoh seperti0

6agaan perlindungan kedudukan anggaran"erjanjian meluluskan perbelanjaan terealisasi

Lati&an 2.* 1. Be%a#a%kan 4(nt(& 6 4(nt(& i ata# 4",a ana #ena%aikan4(nt(& 6 4(nt(& )ain /an! ,e%kaitan en!an i#ti)a& kata !anaan ,ent"k !a,"n!an.

It" #a&a$a /an! +e%)" ana )ak"kan. Sem(!a ,e%$a/a.

B"k" %"$"kan A,"))a& Ha##an 9e:. 91:. Ren4ana Lin!"i#tik. De5an Ba&a#aan P"#taka; K"a)a L"m+"% 9Ba, >; Semantik &)m.1*2-18*:

A,"))a& Ha##an ? Ain(n M(&. 91


29/44


Amat J"&a%i M(ain 9'@1@:Pen!!",a)an I#ti)a& I)mia& a)amBa&a#a Me)a/". K"a)a L"m+"% ; De5an Ba&a#a an P"#taka.

A7man an &ik.1.

TAJUK 8 SUMBER ISTILAH BAHASA MELAYU

SINOPSIS

=opik ini akan menerangkan tentang sumber istilah Bahasa Melayu. &ni berdasarkanperbendaharaan kata umum Bahasa Melayu, perbendaharaan kata serumpun,perbendaharaan kata bahasa asal , penyerapan istilah asing, bentuk C bentuk istilah#ungkapan% asing yang tetap dan pembentukan istilah pelbagai bidang.

8.1 Pe%,ena&a%aan Kata Um"m Ba&a#a Me)a/"

"embentukan istilah boleh diambil daripada perbendaharaan kata umum bahasaMelayu termasuk kata dari dialek atau bahasa lama. Sesuatu kata yang dipilih untukdijadikan istilah itu hendaklah memenuhi syarat yang berikutF

2$
http://www.angelfire.com/id/ahmad%20awang/meaning.htmlhttp://www.angelfire.com/id/ahmad%20awang/meaning.html


30/44


kata berkenaan tepat memberi makna, konsep, proses, keadaan atau )iri yangdimaksudkan.

kata yang dipilih adalah yang paling singkat #sekiranya ada sekelompok

sinonim%.8ontoh0


31/44


I#ti)a& Ba&a#a A#a) I#ti)a& Ba&a#a Me)a/"

tom

le)tron

"rofessional

"sy)hology

Stru)ture

3adio

=eleAision

3adiography

tom

lektron

"rofesional

"sikologi

Struktur

3adio

=eleAisyen

3adiografi

8.* Pen/e%a+an I#ti)a& A#in!

&stilah asing boleh dipinjam atas dasarF

Sesuai maknanyaF

Lebih singkat daripada terjemahan bahasa MelayunyaF

&stilah asing yang diserap itu mempermudahkan penyelarasan, sekiranya istilahbahasa Melayunya mempunyai banyak sinonim.

8.*.1 Bent"k-Bent"k Se%a+an

Kata yang diambil daripada bahasa asing terdiri daripada bentuk akar atauterbitannya.


32/44


8.*.' I#ti)a& A#in! /an! #"a& )a7im

&stilah asing yang sudah lama digunakan boleh terus dipakai +alaupun ada

kalanya istilah berkenaan tidak sesuai dengan peraturan. 2


33/44


R"$"kan A,"))a& Ha##an ? Ain(n M(&. 91


34/44


Mala fideMandatory pro)edureatiAeatural justi)e

Mala fide=ata)ara mandatory

nak negeriKeadilan asasi

4: I#ti)a& K(m+"te%

Ba&a#a In!!e%i# Ba&a#a Me)a/"

))essBen)h mark8ursorData baseDo+nloadnd userHont


35/44


Short(term finan)ingSole agentSteering )ommittee

"embiayaan jangka pendekjen tunggal6a+atankuasa pemandu

e: I#ti)a& Pe%&(te)an


BallroomBanNuetBudget hotelBuffetBusiness )entre8he)k(in8he)k(out8o)ktailDay useDelue roomDouble roomHun)tion roomLun)heon=+in bedaiter #L%F +aitress #"%

De+an besarBankuet


36/44


!: I#ti)a& Matematik an Stati#tik


erial )ableffineffine geometryffine AarietyggregateggregationggregatiAeggregatiAe indeggregatiAe model

Kabel aerialfin:eometri afin

neka afingregat"engagregatanBerdaya agregatF pengagregatan&ndeks pengagregatanModel berdaya agregat

8.8 a,a%an 6 a,a%an Pem,ent"kan I#ti)a&

=ugas dan tanggungja+ab 6a+atankuasa istilah amat men)abar. Kritikan yangdilemparkan kepada mereka datang bertubi tubi, khusus daripada kalangan yangkurang memahami rasional di belakang pemilihan sesuatu istilahF dan kritikan sinis inisering terdengar. alau bagaimanapun, bagi orang bahasa, linguis dan pendidik,mereka amat memahami keputusan yang telah dibuatF mereka akur pada istilah yangtelah dibentuk dan menerimanya dengan hati terbuka. Bagi orang yang tidakmemahaminya, tidak semudah untuk men)apai kesepakatan dan persetujuan di dalam

pembentukan istilah baruF tentu sekali banyak )abarannya. alau apapun kritikan yangdilemparkan ja+atankuasa istilah tetap dengan pendirian mereka. 5


37/44


/an! i!"nakan it" te+at en!an a+a /an! &enak in/atakan

Si)a %"$"k +aka%-+aka% +e%i#ti)a&an /an! ,e%ekatan en!an ana.

B"k" %"$"kanDe5an Ba&a#a an P"#taka 91


38/44


TAJUK > ISTILAH SINGKATAN DAN LAMBANG BAHASAMELAYU

SINOPSIS

=opik ini akan menerangkan dan menjelaskan tentang singkatan dan lambangbahasa. Selain itu, )uba menerangkan perbe7aan antara singkatan denganlambang.

HASIL PEMBELAJARAN

Menjelaskan tentang konsep singkatan, akronim dan lambangdalam bahasa Melayu.

>.1 K(n#e+ an e0ini#i #in!katan an Lam,an!

>.1.1 De0ini#i Sin!katan

Menurut Kamus De+an #2??/0 14?1% menyatakan singkatan ialahkependekan, ringkasan , merupakan gejala umum dalam pemakaian bahasa.

>E


39/44


Manakala ik Safiah Karim dan rakan(rakan #2??E0 55% kronim adalah katasingkatan yang terbentuk dengan menggabungkan huruf a+al suku kata ataudengan menggabungkan huruf a+al dan suku kata daripada rangkai kata, danditulis serta dilafa7kan sebagai perkataan utuh. Beliau menyatakan ada tiga )arapembentukan akronim. Manakala smah


40/44


DU ( hli De+an Undangan egeri&K&M ( &nstitut Kefahaman &slam Malaysia

>.1.' De0ini#i Lam,an!

Menurut Kamus De+an disi keempat # 2??/0 E/5% Lambang ialah tandayang me+akili entiti linguistik seperti bunyi, fonem,suku kata, morfem dan katayang diterima dalam transkripsi fonetik atau sistem tulisan.

Lambang huruf ialah singkatan khusus berdasarkan kebiasaan yangterdiri daripada satu huruf atau lebih tanpa titik di belakangnya, dan digunakanuntuk menandai sesuatu konsep. 8ontoh 0

meter ( meter ( m

kilogram ( kilogram ( kgse)ond ( saat ( sampere ( ampere ( degree ( darjah ( K)andela ( kandela ( )dradian ( radian ( radsteradian ( steradian ( stmole ( mol ( molhe)to ( hekto ( h)enti ( senti ( )mega ( mega ( M

giga ( giga ( :

Lati&an >.1 1. Pen!!"naan )am,an! 6 )am,an! i#ti)a& ,e)"m ik"a#ai

en!an #e+en"&n/a ()e& +e)a$a% ata" ma#/a%akat i

Ma)a/#ia. Be%i +ena+at ana

La/a%i inte%net Si)a )a/a%i inte%net "nt"k mena+atkan mak)"mat tam,a&an.

@?


41/44


Tamat. Sem(!a ana ,e%$a/a.

TAJUK = EJAAN DAN PERISTILAHAN BAHASA MELAYU

SINOPSIS

HASIL PEMBELAJARAN

=opik ini akan menerangkan tentang transliterasi dan transkripsi. Berdasarkantranskripsi dan transliterasi istilah atau perkataan tersebut digunakan dalam bahasaMelayu tanpa mengubah sebutan dan makna asal atau sumber perkataan tersebut.Dalam bahasa Melayu banyak perkataan diperoleh dan dikenal pasti dalam bahasasumber yang lain. Bahasa C bahasa bereknaan seperti bahasa rab, bahasa 'unani,bahasa Sankrit dan bahasa C bahasa lain.

=.1 E$aan T%an#)ite%a#i Da)am Ba&a#a Me)a/"

@1


42/44


Kamus De+an #2??/01/12% menyata transliterasi ada penukaran huruf$perkataan dsb%daripada abjad sesuatu tulisan #misalantulisan rab kepada huruf yangselaras bunyinya dsb dalam abjad system tulisan lain #spt 3umi%. jaan =ransliterasiatau alih huruf boleh mengikut perakuan &S untuk huruf rab #"erakuan &S(32>>%

atau "erakuan &S(3>14 huruf 'unani. 8ontoh transliterasi rab. 8ontoh 0

Bismillahirrahmanirrahimmusliminmslimatunta7usta7ahhajihajahfikirhadith

gaib7akatakadlafa7solatimanimamtalakliansujudkiam

=.' E$aan T%an#k%i+#i Da)am Ba&a#a Me)a/"

=ranskripsi ialah penulisan sebutan yang menunjukkan sebutan dalambahasa yang bersangkutan.

&stilah asing yang diserapkan ke dalam bahasa Melayu tanpaditerjemahkan, pada umumnya ditranskripsikan lebih dahulu. Misalnya0

bureau ( biropoli)e ( polisambulan)e ( ambulans

jaan nama khas, yang dalam bahasa sumber ditulis dengan huruf Latin,tidak diubah. Sekiranya nama khas itu ditulis dengan huruf lain, maka diambilejaannya yang dalam bahasa &nggeris dan kemudian disesuaikan denganbahasa Melayu. Misalnya0

@2


43/44


Baekelund8anni77aro

NuadagDa)ronKeops

Dmitri &AanoAi) MendeleeAnton 8hekhoAMao =7e =ung

Lati&an =.1 1. Be7akan anta%a e$aan t%an#)ite%a#i en!an e$aan

t%an#k%i+#i a)am Ba&a#a Me)a/".

'. Den!an me%"$"k ,"k" an inte%net #ena%aikan 4(nt(&

6 4(nt(& )ain e$aan t%an#k%i+#i /an! ,e%kaitan.

3. Me%"$"k ,"k" ata" ,a&an inte%net #ena%aikan 4(t(& 6

4(nt(& e$aan t%an#k%i+#i /an! ,an/ak i!"nakan ()e&

meia ma##a te%"tama meia 4etak i Ma)a/#ia.

Tamat. Sem(!a ana te%"# ,e%$a/a.

R"$"kan A,"))a& Ha##an ? Ain(n M(&. 91


44/44


P"te%i R(#)ina A,") a&i 9'@@2: Pemin$aman KataBa&a#a In!!e%i# Da)am Pe%i#ti)a&an Unan! 6 Unan!.K"a)a L"m+"%; De5an Ba&a#a an P"#taka.

Te"k" I#kana%.'@@=. Kam"# De5an Ei#i Keem+at.K"a)a L"m+"% ; De5an Ba&a#a Dan P"#taka.

Documents

Modul BMM 3111 Semantik