Modül 13 – Stoklar - KGKkgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Eskiler/egitim_modulleri/modul13.pdf · 1 Modül 13 – Stoklar IASC Foundation: Training Material for the IFRS® for SMEs

Modl 13 Stoklar

IFRS Vakf: IFRS for SMEs Eitim Materyali

IFRS Foundation: Training Material for the IFRS for SMEs

including the full text ofSection 13 Inventories

of the International Financial Reporting Standard (IFRS)for Small and Medium-sized Entities (SMEs)

issued by the International Accounting Standards Board on 9 July 2009

with extensive explanations, self-assessment questions and case studies

IFRS Foundation30 Cannon Street

London EC4M 6XHUnited Kingdom

Telephone: +44 (0)20 7246 6410Fax: +44 (0)20 7246 6411

Email:[email protected]

Publications Telephone: +44 (0)20 7332 2730Publications Fax: +44 (0)20 7332 2749

Publications Email: [email protected]: www.ifrs.org

This training material has been prepared by IFRS Foundation education staff. It has not been approved by the International Accounting Standards Board (IASB). The training material is designed to assist those training others to implement and consistently apply the IFRS for SMEs. For more information about the IFRS education initiative visithttp://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.

IFRS Foundation30 Cannon Street | London EC4M 6XH | United KingdomTelephone: +44 (0)20 7246 6410 | Fax: +44 (0)20 7246 6411Email: [email protected] Web: ww.ifrs.org

Copyright 2010 IFRS Foundation

Right of use

Although the IFRS Foundation encourages you to use this training material, as a whole or in part, for educational purposes, you must do so in accordance with the copyright terms below.

Please note that the use of this module of training material is not subject to the payment of a fee.

Copyright notice

All rights, including copyright, in the content of this module of training material are owned or controlled by the IFRS Foundation.

Unless you are reproducing the training module in whole or in part to be used in a stand-alone document, you must not use or reproduce, or allow anyone else to use or reproduce, any trade marks that appear on or in the training material. For the avoidance of any doubt, you must not use or reproduce any trade mark that appears on or in the training material if you are using all or part of the training materials to incorporate into your own documentation. These trade marks include, but are not limited to, the IFRS Foundation and IASB names and logos.

When you copy any extract, in whole or in part, from a module of the IFRS Foundation training material, you must ensure that your documentation includes a copyright acknowledgement that the IFRS Foundation is the source of your training material. You must ensure that any extract you are copying from the IFRS Foundation training material is reproduced accurately and is not used in a misleading context. Any other proposed use of the IFRS Foundation training materials will require a licence in writing.

Please address publication and copyright matters to:IFRS Foundation Publications Department30 Cannon Street London EC4M 6XH United KingdomTelephone: +44 (0)20 7332 2730 Fax: +44 (0)20 7332 2749Email: [email protected] Web: www.ifrs.org

The IFRS Foundation, the authors and the publishers do not accept responsibility for loss caused to any person who acts or refrains from acting in reliance on the material in this publication, whether such loss is caused by negligence or otherwise.

The Turkish translation of the Training Material for the IFRS for SMEs contained in this publication has not been approved by a review committee appointed by the IFRS Foundation. The Turkish translation is copyright of the IFRS Foundation.

The IFRS Foundation logo, the IASB logo, the IFRS for SMEs logo, the Hexagon Device, IFRS Foundation, eIFRS,IAS, IASB, IASC Foundation, IASCF, IFRS for SMEs, IASs, IFRS, IFRSs, International Accounting Standardsand International Financial Reporting Standards are Trade Marks of the IFRS Foundation.

IFRS Vakf: IFRS for SME Eitim Materyali

Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulunun 9 Temmuz 2009 tarihinde yaymlam olduu

Kk ve Orta Byklkteki letmeler (SMEs) iin Uluslararas Finansal Raporlama Standard (IFRS)nn

Blm 13 Stoklarn tam metni ile

geniletilmi aklamalar, deerlendirme sorular ve vaka almalar iermektedir.

IFRS Foundation30 Cannon Street

London EC4M 6XHngiltere

Telefon: +44 (0)20 7246 6410Fax: +44 (0)20 7246 6411

E-posta:[email protected]

Yaynlar Dept. Telefon: +44 (0)20 7332 2730Yaynlar Dept. Fax: +44 (0)20 7332 2749

Yaynlar Dept. E-posta: [email protected]: www.ifrs.org

Bu eitim materyali IFRS Vakf eitim personeli tarafndan hazrlanmtr. Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu (IASB) tarafndan onaylanmamtr. Eitim materyali, IFRS for SMEsi devaml olarak uygulayacak kullanclara eitim verelere yardmc olmak iin tasarlanmtr. IFRS eitim giriimi hakknda daha fazla bilgi iin aadaki web sayfasn ziyaret ediniz:http://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.

IFRS Foundation30 Cannon Street | London EC4M 6XH | ngiltereTelefon: +44 (0)20 7246 6410 | Faks: +44 (0)20 7246 6411E-posta: [email protected] Web: ww.ifrs.org

Telif Hakk IFRS Foundation

Kullanm Hakk

IFRS Vakf bu eitim materyalinin ksmen ya da tamamen kullanmn tevik etse de, aada verilen telif hakk koullar uyarnca kullanlmas gerekmektedir.

Bu eitim materyali modlnn kullanlmas herhangi bir cret demesine tabi deildir.

Telif hakk bildirimi

Telif hakk da dahil bu eitim materyali modl kapsamndaki tm haklar IFRS Vakfna ait olup, yine IFRS Vakf tarafndan kontrol edilmektedir.

Eitim modl bamsz bir belgede kullanlacak ekilde tamamen veya ksmen oaltlmadka, kullanlamaz veya oaltlamaz, nc kiilerin kullanmasna veya oaltmasna, zerindeki ve eitim materyalindeki ticari markalarn gsterilmesine izin verilemez. pheye mahal vermemek iin, eitim materyallerinin tamamn veya bir ksmn kendi belgelerinizin bir paras olarak kullanacaksanz zerinde veya eitim materyalinde yer alan herhangi bir ticari markay kullanamaz ve oaltamazsnz. Bu ticari markalar IFRS Vakf ve IASB adlar ve logolarn kapsamakta olup bunlarla kstl deildir.

IFRS Vakf eitim materyali modlnn tamam ve bir ksmndan alnt yapmanz durumunda, belgelerinizin eitim materyali modlnzn kaynann IFRS Vakf olduuna ilikin bir telif hakk onay iermesini temin etmeniz gerekecektir. IFRS Vakf eitim materyalinden kopyalayacanz herhangi bir alntnn doru bir ekilde oaltldndan ve yanltc bir balamda kullanlmadndan emin olmanz gerekmektedir. IFRS Vakf eitim materyalleri iin nerilecek herhangi bir dier kullanm yazl lisans gerektirmektedir.

Ltfen yaynlar ve telif hakk ile ilgili konular aadaki adrese bildiriniz:IFRS Vakf Yayn Departman 30 Cannon Street, Londra, EC4M 6XH, ngiltere Telefon: +44 (0)20 7332 2730 Faks: +44 (0)20 7332 7249E-posta: [email protected] Web: www.ifrs.org

Bu zarar ihmalden veya dier nedenlerden kaynaklansn veya kaynaklanmasn, IFRS Vakf, yazarlar ve yaynclar bu yaynda yer alan materyale dayal olarak hareket eden veya hareket etmekten kanan herhangi bir ahsa ynelik zararlardan dolay sorumluluk kabul etmez.

Bu yaynda yer alan KOBler iin IFRS Eitim Materyalinin Trke tercmesi IFRS Vakf tarafndan atanm bir inceleme komitesi tarafndan onaylanmtr. Trke tercmesinin telif haklar IFRS Vakfna aittir.

IASB logosu/ IFRS Vakf logosu/Altgen Aygt, IFRS Vakf Eitim logosu, IFRS vakf, eIFRS, IAS, IASB, IFRS Vakf Eitimi, IASs, IFRIC, IFRS, IFRSs, International Accounting Standards- UIuslararas Muhasebe Standartlar, International Financial Reporting Standards-UIuslararas Finansal Raporlama Standartlar ve SIC IFRS Vakfnn ticari markalardr.

IASC Foundation: Training Material for the IFRS for SMEs (version 2010-1) iv

indekiler

GR renim ktlar IFRS for SMEs Hkmlere giri HKMLER VE RNEKLER Bu blmn kapsam Stoklarn llmesi Stoklarn maliyeti Satn alma maliyetleri Dntrme maliyetleri Genel retim maliyetlerinin datm Ortak rnler ve yan rnler Stoklara eklenen dier maliyetler Stoklara dahil edilmeyen maliyetler Hizmet salayan iletmelerin stok maliyeti Canl varlklarn hasatndan elde edilen tarmsal rnlerin maliyeti Standart maliyet, perakende yntemi ve en gncel alveri fiyat gibi,maliyetin lm ile ilgili teknikler Maliyet hesaplama yntemleri Stoklarda deer dkl Gider olarak muhasebeletirme Aklamalar NEML TAHMNLER VE DER DEERLENDRMELER TAM SET IFRSLER LE KARILATIRMA BLGNZ TEST EDN BLGNZ UYGULAYIN Vaka almas 1 Vaka almas 1in cevab Vaka almas 2 Vaka almas 2nin cevab Vaka almas 3 Vaka almas 3n cevab

112233666910111315161718192323232526282933333537383940

1

Modl 13 Stoklar

IASC Foundation: Training Material for the IFRS for SMEs (version 2010-1)

GRBu modl, stoklarn, IFRS for SMEsin Blm 13 Stoklara gre, muhasebeletirilmesi ve raporlanmas zerine odaklanmtr. Modl 13, modl kullancsn konu ile tantrmakta, kullancya resmi metin araclla yol gstermekte, kullanclarn rnekler kullanma yoluyla hkmleri anlamasn kolaylatrmakta ve stoklarn muhasebeletirilmesi konusunda nemli hkmlere dikkat ekmektedir. Ayrca, modl rencilerin hkmler hakknda bilgisini test etmek iin gelitirilmi sorular ve IFRS for SMEse gre stoklar muhasebeletirme becerilerini gelitirmek iin rnek olaylar iermektedir.

renim ktlarBu modln baarl bir ekilde tamamlanmasndan sonra, IFRS for SMEse gre stoklarn finansal raporlama hkmlerini renmi olacaksnz. Ayrca, bu bilgilerin gerek hayattaki uygulama eklini yanstan rnek olaylarn tamamlanmas ile, bu tr stoklarn IFRS for SMEse uygun olarak muhasebeletirilmesi asndan yetkinliiniz artacaktr.

zellikle, IFRS for SMEs kapsamnda,aadakileri yapabilir duruma geleceksiniz:

Stok kalemlerini iletmenin dier varlklarndan ayrt edebilecek,

Stok kalemlerinin ne zaman finansal tablolalara alnabilir hale geleceini belirleyebilecek,

Stok kalemlerinin ilk muhasebeletirilmesindeki ve daha sonraki deerlemelerini yapabilecek,

Stok kalemlerinin ne zaman gider olarak finansal tablolara alnabileceini belirleyebilecek

Stoklar finansal tablolarda sunabilmek ve aklayabilecek,

Stoklarn muhasebeletirilmesinde gerek duyulan nemli hkmleri ak bir ekilde anlayabilecek

Bu eitim materyali IASC Kurumu eitim personeli tarafndan hazrlanmtr ve Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu (IASB)un resmi grn yanstmamaktadr. Kk ve Orta Byklkteki letmelere (KOBlere) uygulanacak muhasebe hkmleri, IASB tarafndan Temmuz 2009da yaymlanm olan KOBler iin Uluslararas Finansal Raporlama Standardnda yer almaktadr.

2

Modl 13 Stoklar


IFRS for SMEsIFRS for SMEsin, kamuya hesap verme ykmll olmayan iletmelerin genel amal finansal tablolarna uygulanmas amalanmtr (bkz Blm 1 Kk ve Orta lekli letmeler).

IFRS for SMEs, zorunlu hkmler ve bunlarla birlikte yaymlanm dier maddeleri (zorunlu olmayan- ihtiyari) iermektedir.

Zorunlu olmayan maddeler unlardr:

nsz, IFRS for SMEse genel bir giri salmakta ve amacn, yapsn ve yetkiyi aklamaktadr.

Uygulama rehberi, aklayc finansal tablolar ve raporlama kontrol listesi iermektedir.

Gerekeler, IASBn IFRS for SMEsde karara varmadaki temel dncesini zetler

IFRS for SMEsin yaymlanmasna ilikin olarak IASB yelerine ait muhalif (kar) fikirler

IFRS for SMEsde Szlk blm zorunlu hkmlerin bir unsurudur.

IFRS for SMEsde Blm 21 Karlklar, Koullu Borlar ve Koullu Varlklar; Blm 22 Borlar ve zkaynak; Blm 23 Haslat, ekler iermektedir. Bu ekler zorunlu olmayan rehberdir.

Hkmlere giriKOBlerin genel amal finansal tablolarnn amac, kendi zel bilgi ihtiyalarn karlamaya ynelik olarak hazrlanm raporlar talep edebilme imkn bulunmayan geni bir kullanc kitlesine, genel olarak bir iletmenin finansal durumu, faaliyet sonular ve nakit aklar hakknda ekonomik kararlar almalarnda faydal olacak bilgiler salamaktr. Blm 13n amac, stoklarn muhasebeletirme uygulamalarnn yan sra, aklama hkmlerini de belirtmektir (saptamaktr). Stoklarn muhasebeletirilmesindeki temel konu, varlk olarak muhasebeletirilecek maliyetin tutar ve bu maliyetin, kr ya da zarara dnene kadar (genellikle ilgili haslat muhasebeletirildii zaman) gelecek dnemlere aktarlmasdr (tanmasdr). Bu blm, maliyetlerin belirlenmesi ve defter deerinin, tahmini sat fiyatndan tamamlanma ve sat maliyetleri dlm deere drlmesi de dahil olmak zere, bu maliyetlerin daha sonra gider olarak muhasebeletirilmesi konusunda rehber sunmaktadr. Her bir raporlama tarihinde, herhangi bir stok kaleminin deer dklne urayp uramadna (yani defter deerinin, tahmini sat fiyatndan tamamlanma ve sat maliyetleri dlm deerini geip gemediine) dair herhangi bir gsterge bulunup bulunmad deerlendirilir. Eer byle bir gsterge mevcutsa, bu stok kalemi deer dkl testine tabi tutulur. Ayrca bu blm, stoklar mevcut konumuna ve duruma getirmek iin katlanlan maliyetleri lmede kullanlan maliyet lm yntemler hakknda rehber sunmaktadr.

3

Modl 13 Stoklar


HKMLER VE RNEKLER

IFRS for SMEsin Blm 13 Stoklarn ierii aada dzenlenmi ve gri olarak glgelenmitir. IFRS for SMEsin szlk blmnde aklanan terimler de hkmlerin bir parasdr. Bu terimler Blm 13 Stoklar metninde ilk kez ortaya ktklar zaman kaln olarak belirtilmitir. IASC Kurumunun eitim personeli tarafndan eklenen notlar ve rnekler glgelenmemitir. IASC Kurumunun personeli tarfndan eklenen dier notlar keli ayralar iinde, kaln ve italik olarak sunulmutur. Personel tarafndan metne eklenen ksmlar IFRS for SMEsin bir paras deildir ve IASB tarafndan onaylanmamtr.

Bu blmn kapsam

13.1 Bu blm stoklarn muhasebeletirilmesi ve llmesi ile ilgili ilkeleri belirler. Stoklar;

(a) iin olaan ak iinde satlmak iin elde tutulan;

(b) bu tr sata konu olmak zere retilmekte olan veya

(c) retim srecinde ya da hizmet sunumunda kullanlacak ilk madde ve malzemeler eklinde bulunan varlklardr.

NotlarStoklar, birer varlktr. Varlk, gemite olan ilemlerin sonucunda ortaya kan ve halihazrda iletme tarafndan kontrol edilen ve gelecekte iletmeye ekonomik fayda salamas beklenen deerlerdir.

Bir retim iletmesinin stoklar aadaki gibi snflandrlr:

(a) mamul iin normal ak iinde satlmak iin elde tutulan varlklar;

(b) yar mamul bu tr sata konu olmak zere retilmekte olan varlklar;

(c) iletme malzemesi retim srecinde kullanlacak malzeme eklinde bulunan varlklar;

(d) ilk madde ve malzeme retim srecinde kullanlacak hammadde (ilk madde ve malzeme) eklinde bulunan varlklar.

letme malzemesi ve ilk madde malzemenin, iletmenin normal faaliyet dngs iinde tketilmesi beklenmektedir.

Mamuller ncelikli olarak satlmak amacyla elde tutulmaktadr.

Stoklar dnen varlktr ( baknz paragraf 4.5).

4

Modl 13 Stoklar


rnekler kapsam

r 1 Bir iletme ticari mal alp satmaktadr (yani, ksa vadede satarak kr elde etme amacyla ticari mal almaktadr). Ticari mallar, mal tacirinin stoudur. Bunlar, iin normal ak iinde satlmak iin elde tutulan varlklardr. Not: Bu varlklar, tacirin ne yatrm amal gayrimenkul (baknz Blm 16) ne de maddi duran varldr (baknz Blm 17).

r 2 Bir iletme devredilebilir taksi lisans ticareti yapmaktadr.Taksi lisanslar tacirin stoklardr. Bunlar, iin normal ak iinde satlmak iin elde tutulan varlklardr.Not: Taksi lisanslar tacir tarafndan, Blm 18 erefiye Haricindeki Maddi Olmayan Duran Varlklara gre muhasebeletirilmez.

r 3 Bir arap tccar, bandan hasat ettii (toplad) zmleri 3 yllk bir retim srecinden geirerek arap retmektedir.Hasat noktasndan, ielenmi araplarn finansal durum tablosu (bilano) d braklmasna kadar zmler, stoktur. zmler, retimde kullanlan hammaddedir (ilk ve madde malzemeler).Not: Hasat noktasna kadar arap tccarnn zmleri stok olarak deil, paragraf 34.2ye gre tarmsal varlk olarak muhasebeletirilir.

r 4 Bir iletme, retimde kulland makinelerde tketmek iin ya bulundurmaktadr.Ya bir stoktur. Ya, retim srecinde tketilecek malzemedir.

r 5 Bir iletme nc kiilerden faaliyet kiralamas yoluyla kira geliri elde etmek amacyla bir binay elinde tutmaktadr.Bina stok deildir. Bina yatrm amal gayrimenkuldr (yani kira geliri elde etmek iin elde tutulan bir varlktr (baknz: Blm 16 Yatrm Amal Gayrimenkuller )).

r 6 Kimyasal madde reten bir iletme, fabrikasnn bakmn zel dizayn edilmi (smarlama) bir temizleme makinas ve yerel hrdavat dkkanndan ald dk deerli bir grup ekipman kullanarak yapmaktadr. Bu smarlama makinann iletme tarafndan uzun ylar kullanlmas beklenmektedir. Ismarlama tehizat stok kalemi deildir. Blm 17 Maddi Duran Varlklara gre muhasebeletirilen bir tehizattr. Dier bakm aletleri, fabrikann bakmna ilikin firmaya zel ara gereler deildir. Bunlar, Blm 13 kapsamnda stoktur - retim srecinde tketilecek malzemedir.

5

Modl 13 Stoklar


13.2 Bu blm aada saylanlar hari tm stoklara uygulanr:

(a) Dorudan ilikilendirilebilen hizmet szlemeleri de dhil olmak zere, inaat szlemeleri kapsamnda ortaya kan yaplmakta olan iler (baknz: Blm 23 Haslat).

(b) Finansal aralar (baknz: Blm 11 Temel Finansal Aralar ve Blm 12 Dier Finansal Aralar).

(c) Tarmsal faaliyetlerle ilgili canl varlklar ve hasat zamanndaki tarmsal rnler (baknz: Blm 34 zellikli Faaliyetler).

13.3 Bu blm, aada belirtilenler tarafndan elde tutulan stoklarn lmnde uygulanmaz:

(a) Geree uygun deerlerinden sat maliyetleri dlerek llen ve sz konusu lme ilikin deer deiikliklerinin kr veya zarara yanstld, tarm ve ormanclk rnlerinin, hasat dnemi sonras tarmsal rnlerin, madenlerin ve madeni rnlerin reticileri veya

(b) Stoklarn, geree uygun deerlerinden sat maliyetlerini derek len ve sz konusu lme ilikin deer deiikliklerini kr veya zarara yanstan araclar

NotlarParagraf 34.5, bir iletmenin, hasat zamannda canl varlklarndan elde ettii tarmsal rnleri, geree uygun deerinden tahmini sat maliyetleri dlm deeri ile deerlemesi gerektiini belirtmektedir. Sz konusu deer stoun maliyetidir (tarmsal rnlerin Blm 13 erevesinde (baknz paragraf 13.4) muhasebeletirilmesi ile ilgili olarak baknz: paragraf 13.5).

Baz tarm rnleri iin iftinin rnlerinin satlamayaca aktif bir piyasa ve minimum risk mevcuttur. Eer byle bir rne sahip olan ifti rnn geree uygun deerden sat maliyetlerini derek deerleme uygulamasn tercih ederse, ifti, tarmsal rn stoklarn, deer deiikliinin meydana geldii dnemlerde geree uygun deer farkn kr veya zarara yanstmak zere, sat maliyetleri dlm geree uygun deeri ile muhasebeletirir (baknz paragraf 13.3 (a)).

Araclar (bazen komisyoncu denilmektedir), kendi hesaplarna ve bakalar adna ticari mal (rnein kahve, tahl, eker, ham petrol ve altn) alp satmaktadrlar. Bir mal aracs, esasen yakn bir gelecekte satarak fiyattaki dalgalanmalardan veya maliyet ile sat fiyat arasndaki farktan kr elde etmek amacyla, stok edinmektedir. Araclar, bu tr deiimlerin ekonomik olarak gerek mahiyetini yanstmak iin, ounlukla, geree uygun deerden sat maliyetini derek stoklarn deerlemektedir. Byle durumlarda stoklar, deer deiiklii olduu dnemlerde geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlmak zere, sat maliyeti dlm geree uygun deerle gsterilmelidir.

6

Modl 13 Stoklar


rnekler - Kapsam

r 7 Bir ticari mal aracs ksa dnemde satma beklentisi ile 600 ton buday satn almtr. Arac, bu tr stoklar, geree uygun deerinden sat maliyetini derek muhasebeletirmektedir. Arac stoklarn, deer deiiklii olduu dnemlerde geree uygun deer farkn kr veya zarara yanstmak zere, sat maliyeti dlm geree uygun deeri zerinden muhasebeletirmelidir.

r 8 Veriler rnek 7deki gibidir. Dier yandan, bu rnekte arac, stoklar maliyet deeri ile deerlemektedir.Aracnn stoklar, maliyet deeri ile tahmini sat fiyatndan sata ilikin maliyetler dldkten sonraki deerin dk olan zerinden muhasebeletirilmelidir (baknz: paragraf 13.4)

r 9 Bir fndk iftisi, fndk fiyatlarnn, hasad izleyen aylarda nemli lde artacana inanmaktadr. Fiyat artndan yararlanmak beklentisi ile hasattan elde ettii rnleri ay depolamaktadr. ifti stoklarn geree uygun deerden sat maliyetlerini derek deerlemektedir. retici stoklarn, deer deiiklii olduu dnemlerde geree uygun deer farkn kr veya zarara yanstmak zere, sat maliyeti dlm geree uygun deeri zerinden muhasebeletirmelidir (baknz paragraf 13.3 (a)).

Stoklarn llmesi

13.4 Stoklar, maliyet deeri [Atf: paragraf 13.513.18] ile tahmini sat fiyatndan, tamamlanma maliyetleri ve sata ilikin maliyetler dldkten sonraki deerin [Atf: paragraf 13.19 and paragraf 27.227.4] dk olan zerinden deerlenir.

Stoklarn Maliyeti

13.5 Stoklarn maliyeti, tm satn alma maliyetlerini [Atf: paragraf 13.6 and 13.7], dntrme maliyetlerini [Atf: paragraf 13.813.10] ve stoklarn mevcut konumuna ve durumuna getirilmesi iin katlanlan dier maliyetleri [Atf: paragraf 13.11 and 13.12] ierir.

Satn alma maliyetleri

13.6 Stoklarn satn alma maliyetleri; satn alma fiyat, ithalat vergileri ve dier vergiler (iletme tarafndan vergi idaresinden iade alnabilecekler hari) ve nakliye, ykleme/boaltma maliyetleri ile mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle dorudan ilikilendirilebilen dier maliyetleri ierir. Ticari iskontolar, indirimler ve dier benzeri kalemler, satn alma maliyetinin belirlenmesinde indirim konusu yaplr.

Notlar

7

Modl 13 Stoklar


Stok maliyeti = satn alma maliyetleri + dntrme maliyetleri + dier maliyetlerSatn alma maliyetleri = satn alma fiyat + ithalat vergileri + dier vergiler (doas gerei iade

alnamayan vergiler) + dier direkt maliyetlerDntrme maliyetleri = direkt maliyetler + endirekt maliyetler (datlm genel retim

giderleri) Datlm genel retim giderleri = sabit genel retim giderleri + deiken genel retim

giderleri Datlmam genel retim giderleri stok maliyetinin bir unsuru deildir. Bunlar olutuklar dnemde, kr veya zararn belirlenmesi esnasnda (baknz: paragraf 13.9) gider olarak muhasebeletirilirler.

rnekler satn alma maliyetleri

r 10 Bir perakendeci, 20 PB iade alnamayan ihracat vergisi ve 10 PB iade alnabilir satn alma vergisi dahil olmak zere 130 PB(1) karl mal ithal etmitir. thal edilen maln sahiplikten kaynaklanan risk ve faydalar, mallarn liman depolarndan ekilmesi ile perakendeciye gemitir. Perakendeci mallar ektii zaman demeyi yapmas gerekmitir. Perakendeci mallarn maazasna nakletmek iin 5 PB; daha sonra da mallar mterilere teslim etmek iin 2 PB masraf yapmtr. Mallarn satnda 3 PB ilave sat maliyeti olumutur. Satn alma maliyeti 125 PBdir. Bu maliyet, mallarn sat noktasna getirilmesinde ortaya kan maliyetleri, yani 100 PB satn alma maliyetini (130 PB eksi 20 PB ihracat vergisi eksi 10 PB satn alma vergisi), 20PB iade alnamayan ithalat vergisini ve 5 PB mallar maazaya nakletme maliyetini iermektedir. Not: Mallar edinirken denen 10 PB satn alma vergisi perakendeciye iade edilecei iin satn alma maliyetine dahil edilmez. Satn alma maliyetine sat giderleri (yani 2 PB teslim etme maliyeti ve 3 PB dier sat maliyeti) dahil edilmez.

r 11 Bir perakendeci birim fiyat 500 PB olan bir mal satn almaktadr. Ancak, tedariki, 100 veya daha fazla rn aldnda perakendeciye % 20 iskonto salamaktadr. Perakendeci tedarikiden bir iparite 100 adet mal almtr. Perakendeci stok maliyetini 40.000 PB [yani 100 adet x (500 PB liste fiyat eksi 500 PBnin %20si olan miktar iskontosu)] zerinden ler.

r 12 Bir perakendeci birim fiyat 500 PB olan bir mal satn almaktadr. Ancak, tedariki 100 veya daha fazla adet sipari verdiinde perakendeciye % 20 iskonto salamaktadr. Ayrca, eer perakendeci 1 takvim yl iinde 1,000 birim veya daha fazla miktarda mal satn alrsa, tedariki liste fiyat zerinden ayrca %10 ilave miktar iskontosu yapmaktadr. Fazladan yaplan iskonto, perakendeci tarafndan 1 takvim yl iinde alnan maln tm birimlerine uygulanmaktadr.

(1) Bu rnekte ve bu modldeki dier rneklerde para tutarlar para birimi (PB) olarak adlandrlmtr.

8

Modl 13 Stoklar


1 Ocak 20X1 tarihinde perakendeci tedarikiden bir defada 1,000 adet mal almtr.

Perakendeci stok maliyetini 350.000 PB zerinden ler [yani 1000 adet x (500 PB liste fiyat eksi 500PBnin %30u olan miktar iskontosu)].

r 13 Veriler rnek 12deki ile ayndr. Dier yandan, bu rnekte iletme 01 Ocak 20X1 tarihinde tedarikiden 800 adet mal satn almtr. Ynetim, 20X1 ylnda ayn tedarikiden ilave 200 veya daha fazla birim mal almay dnmedii iin, iletme, stoklarnn maliyetini ilk olarak 320,000 PB zerinden lmtr (yani 800 adet x 500 PB x % 80).

24 Aralk 20X1 tarihinde iletme, tedarikiden 200 adet daha mal satn almtr.

Tedarikiden alnan 150 adet mal 31 Aralk 20X1 tarihinde perakendeci tarafndan satlmamtr (yani stoklar iinde yer almtr).

Perakendeci, tedarikiden 20X1 yl iinde ald stoklarn maliyetini 350,000 PB zerinden ler [yani 100 adet x (500 PB liste fiyat eksi 500PBnin %30u olan miktar iskontosu )]; nk yl iinde alnan btn birimlere %30 iskonto uygulanmaktadr.

Perakendeci kr veya zarara aktarmak zere 31 Aralk 20X1 tarihinde sona eren yla ilikin 297,500 PB gider (satlarn maliyeti) muhasebeletirir [yani 850 adet satlan mal (500 PB liste fiyat eksi (500 PB)nin %30u miktar iskontosu)]. Ayn zamanda 31 Aralk 20X1 tarihindeki finansal durum tablosunda 52.500 PBlik varlk (stok) muhasebeletirir [yani 150 adet satlmayan mal (500 PB liste fiyat eksi (500 PB)nin %30u miktar iskontosu)]

r 14 Bir perakendeci, tedarikiden birim fiyat 500 PBden 90 adet mal 60 gnlk faizsiz kredi ile (normal kredi koullarnda) 01 Kasm 2010 tarihinde satn almtr. Tedariki erken demeyi tevik etmek iin satn alma tarihinden itibaren 30 gn iinde yaplan demelerde perakendeciye % 10 erken deme iskontosu imkn salamaktadr.

Perakendeci satn ald 90 adet maln borcu olarak 40,500 PByi 30 Kasm 20X1 tarihinde demitir.

Perakendeci stok maliyetini 40,500 PB zerinden ler [yani 90 adet x (500 PB liste fiyat eksi 500 PBnin %10u olan erken deme iskontosu)].

r 15 Bir perakendeci satn ald mallara, maazalarndan birine (Maaza A) teslim etme maliyeti olan 5 PB de dahil olmak zere, 100 PB demitir.

Satn alma maliyeti, mallar, sat noktas olan maaza Aya getirmek iin katlanlan 5 PB de dahil olmak zere, 100 PBdir.

13. 7 Stoklar vadeli deme kouluyla alnm olabilir. Baz durumlarda, anlama, rnein, pein alm fiyat ile vadeli deme tutar arasnda bir fark eklinde, belirtilmemi bir finansman unsuru ierir. Bu tr durumlarda, fark, finansmann sz konusu olduu dnem boyunca faiz gideri olarak muhasebeletirilir ve stoklarn maliyetine dhil edilmez.

9

Modl 13 Stoklar


NotlarBu paragraf, stoklarn maliyetine, satn alma szlemesinde yer alan faiz (borlanma) maliyetinin dahil edilerek stoklarn ar deerlenemeyeceini hkm altna almaktadr.

rnekler satn alma maliyeti

r 16 Bir iletme 2 yl vadeli faizsiz kredi ile 2,000,000 PBye bir stok kalemi satn almtr.Benzer stok kalemi, satn alma tarihinden itibaren 30 gn iinde deme yaplrsa (normal kredi koullarnda), ayn piyasadan 1,654,000 PBye satn alnabilmektedir. Stoun maliyeti 1,654,000 PBdir (yani normal kredi koullarndaki satn alma fiyat).

r 17 Bir iletme 2 yl vadeli faizsiz kredi ile 2,000,000 PBye bir stok kalemi satn almtr. Her yl iin uygun reeskont oran %10dur. Stoun maliyeti 1,652,893 PBdir (yani gelecekteki demenin bugnk deeri). Hesaplama: 2,000,000 PB gelecekteki deme (1,1)2.

Dntrme Maliyetleri

13.8 Stoklarn dntrme maliyetleri; direkt iilik giderleri gibi, retim birimleri ile dorudan ilikilendirilebilen maliyetleri ierir. Bu maliyetler ayrca hammaddelerin mamule dntrlmesinde katlanlan sabit ve deiken genel retim giderlerinden sistematik bir ekilde datlan tutarlar da ierir. Sabit genel retim giderleri; amortisman, fabrika binas ve tehizatnn bakm onarm giderleri ile fabrikann ynetim ve idaresi ile ilgili maliyetler gibi, retim miktarndan bamsz olarak nispeten sabit kalan dolayl retim maliyetleridir. Deiken genel retim giderleri dolayl malzeme ve dolayl iilik gibi, retim miktar ile doru orantl veya yaklak olarak doru orantl bir biimde deien dolayl retim maliyetleridir.

Notlar

Genel retim giderlerinin datm paragraf 13. 9da yer almaktadr. Dntrme Maliyeti = Direkt retim maliyeti + Sabit genel retim giderleri + Deiken genel retim giderleri

rnekler- dntrme maliyetleri

r 18 Bir iletme toplu konut inaatnda kullanlmak zere tula retmektedir. retim sreci, belirli hammaddelerin (kum, kl, imento ve su), belirli oranlarda birletirilerek kartrlmasn iermektedir. Karm daha sonra kalplara yeletirilmektedir.

10

Modl 13 Stoklar


gn beklendikten sonra katlam tulalar kalplardan kartlmaktadr. Daha sonra tulalar, sata hazr hale gelmeden nce, iki hafta boyunca bir kurutma odasnda kurumaya braklmaktadr. Kuruyan tulalar daha sonra mamul ambarnda depolanmaktadr. Ulam kolayl iin kuru hammaddeler, retim alannn yannda bo bir yerde depolanmaktadr.

Kartrma ii makine ile yaplmaktadr. Ancak, kartrma makinesine hammaddeleri (yani kum, kl, imentoyu) eklemek iin zel bir operatr tarafndan altrlan bir n ykleme makinesi kullanlmaktadr. Her iki fabrika iisi, iletmenin yllk sabit cret dedii tam zamanl alandr. Gndelik iiler tulalar kalplardan kartmak iin istihdam edilmektedir. Bu iilere, kalplardan karttklar her bir tula iin sabit bir cret denmektedir. letmede istihdam edilen iki mdr bulunmaktadr. retim mdr fabrikay denetlemektedir; idare mdr ise ynetim, finans ve satlardan sorumludur.

letme yllk sabit kira karl kiralad arazide faaliyet gstermektedir. letme, tehizatlarn yllk sabit %8 faizli kredi ile finanse ederek satn almtr.

Dntrme maliyetleri; direkt maliyetler, sabit genel retim giderleri ve deiken genel retim giderlerinden olumaktadr.

Tula retim srecinde direkt maliyetler, hammadde maliyetlerini (yani kum, kl, imento ve su) ve tulalar kalplarndan karan gndelik iilerin maliyetlerini kapsar.

Sabit genel retim giderleri unlar kapsar: retim alannn kiras (kuru hammaddelerin depoland alan ve kurutma odas dahil ancak mamul ambar hari); iki makine operatrnn maliyeti (rnein maa ve yardmlar), retim mdrnn maliyeti (rnein maa ve yardmlar) ve retim tehizatnn amortisman (n ykleme makinesi, kartrma makinesi ve kalplar).

Borcun faizi, retim maliyeti deildir. Bu bir finansman maliyetidir ve kr veya zarara yansyacak bir gider olarak muhasebeletirilir (baknz paragraf 25.2).

dare mdrnn maliyeti, retim maliyeti deildir - bu mdr, sat faaliyetleri ve fabrikayla ilgili olmayan ynetim ileri iin tahsis edilmitir.

Genel retim maliyetlerinin datm

13.9 Sabit genel retim maliyetleri dntrme maliyetlerine, retim faaliyetlerinin normal kapasitesi esas alnarak datlmaldr. Normal kapasite, planlanan bakm-onarm almalarndan kaynaklanacak kapasite dkl de dikkate alnarak, normal koullarda bir veya birka dnem veya sezonda elde edilmesi beklenen ortalama retim miktardr. Gerek retim dzeyi normal kapasiteye yaknsa, sz konusu retim dzeyi normal kapasite olarak dnlebilir. Her bir retim birimine datlan sabit genel retim gider tutar, dk kapasite ya da atl kapasite nedeniyle arttrlmaz. Datlmayan genel retim giderleri, gerekletii dnemde gider olarak muhasebeletirilir. Normalin stnde retim gerekleen dnemlerde, her bir retim birimine datlm sabit genel retim gideri pay der; bylece stoklar maliyetin zerinde deerlenmemi olur. Deiken genel retim giderleri, retim tesislerinin gerek kullanmna bal olarak her bir retim birimine datlr.

11

Modl 13 Stoklar


Notlarretimle ilgili olmayan genel giderler, ynetim faaliyetleri nedeniyle ortaya kanlar gibi, olutuklar dnemde gider olarak musebeletirilirler (baknz pragraf 13.3 (c)).

rnekler genel giderlerin datm

r 19 Bir iletme 250,000 birim retim yapt bir aylk dnemde 900,000 PB sabit retim maliyetine katlanmtr. letme normal kapasitede alrken ayda 250,000 birim retim yapmaktadr. letme ay iinde rettii her bir birime 3.6 PB sabit genel retim gideri datr.Hesaplama : 900,000 PB sabit genel retim gideri 250,000 birim (normal kapasite) = retilen birim bana 3.6 PB.

r 20 Veriler rnek 19daki ile ayndr. Dier yandan bu rnekte, iletme ay boyunca 200,000 birim retim yapmtr. letme ay boyunca rettii her bir rne 3.6 PB sabit genel gider datr. Datlan sabit genel retim gideri 720,000 PB olacaktr. 200,000 birim retim x 3.6 PB normal retim miktarn esas alan datm oran (baknz: rnek 19). Datlmayan 180,000 PB sabit genel retim gideri kr veya zarara yanstlacak ekilde gider olarak muhasebeletirilmelidir. Hesaplama: 900,000 PB eksi 720,000 PB stoklara datlan.

r 21 Veriler rnek 19daki ile ayndr. Dier yandan bu rnekte, iletme ay boyunca 300,000 birim retim yapmtr. Bu retim miktar normalin stndedir. letme ay boyunca rettii her bir birime 3 PB sabit genel gider datr. Hesaplama : 900,000 300,000 birim (fiili retim) = retilen rn bana 3 PB. Not: Normalin stnde retimlerin olduu dnemlerde, her bir rne datlan sabit genel retim gideri azalmaktadr; dolaysyla bu stoklar yksek maliyetle deerlenmez.

Ortak rnler ve yan rnler

13.10 retim srecinde ayn anda birden fazla rn birlikte retilebilir. Ortak rnlerin retildii veya bir ana rn ile bir yan rnn retildii durum buna rnektir. Her bir rnn hammadde veya dntrme maliyetlerinin ayr olarak belirlenemedii durumlarda, bu maliyetler rnler arasnda mantkl ve tutarl bir biimde datlr. rnein, maliyetlerin datm rnlerin ayr olarak tanmlanabilir hale geldii retim aamasndaki veya tamamlandktan sonraki nispi sat deerlerine gre yaplabilir. Yan rnler, ounlukla, yaplar gerei nemsizdirler. Byle bir durumda, sz konusu rnler sat fiyatndan tamamlanma ve sat maliyetleri dlerek llr ve bu tutar, ana rnn maliyetinden indirilir. Bunun sonucu olarak, ana rnn defter deeri, maliyetinden nemli lde farkllk gstermez.

12

Modl 13 Stoklar


rnekler ortak rnler ve yan rnler

r 22 Bir iletme tarm sekrnde kullanlan A kimyasal maddesini retmektedir. retim sreci, temel kimyasallarn kartrlmasn takip eden bir olgunlatrma sreci gerektirmektedir ve bu sreten A rn ile yan rn C ortaya kmaktadr.

retim srecinin toplam maliyeti (yani direkt maliyetlerin ve genel giderlerin datmndan den payn toplam) 100,000 PBdir.

Her retim srecinden ortaya kanlar:

5,000 litre A rn, sat deeri = 250,000 PB

1,000 litre C rn (yan rn), sat deeri = 2,000 PB

letme yan rnn, ana rnn maliyetinden yan rnn sat fiyatn derek muhasebeletirmektedir. Bu rnekte, yan rnn tamamlanma ve sat maliyetleri nemsizdir ve dikkate alnmamtr.

Ann (rnn) litre bana retimin maliyeti 19.60 PBdir. Hesaplama: (100,000 PB toplam maliyet eksi 2,000 PB Cnin sat fiyat) 5,000 litre retilen A rn = 19.60 PB

r 23 Veriler rnek 22deki ile ayndr. Dier yandan bu rnekte, olgunlatrma sreci sonucunda yan rn yerine baka bir ortak rn olan B rn ortaya kmaktadr. Ayrca, retim srecinin toplam maliyeti (direkt maliyetler ve genel giderlerin datmndan den payn toplam) 300,000 PBdir.

Her retim srecinden ortaya kanlar:

5.000 litre A, sat deeri = 250.000 PB

4.000 litre B, sat deeri = 400.000 PB

letme ortak retim giderlerinin retilen rnlere datmn rnlerin nispi sat deerlerine gre yapmaktadr.

A ve B rnnn litre bana retim maliyeti srasyla 23.08 PB ve 46.15 PBdir.

Hesaplama (rn A) : 250.000 PB, A rnnn sat fiyat 650,000 PB retim srecinin ktlarnn sat fiyat x 300,000 PB toplam ortak retim maliyeti = 115,385 PB, 5,000 litre A rnnn maliyeti. 115,385 5,000 = 23.08 PB, A rnnn litre bana maliyeti.

Hesaplama (rn B): 400,000 PB, B rnnn sat fiyat 650,000 PB retim srecinin ktlarnn sat fiyat x 300,000 PB toplam ortak retim maliyeti = 184,615 PB, 4,000 litre B rnnn maliyeti. 184,615 4,000 = 46.15 PB, B rnnn litre bana maliyeti.

r 24 Veriler rnek 22deki ile ayndr. Dier yandan bu rnekte, olgunlatrma srecinde A ve B rnleri ile C yan rn ortaya kmaktadr.

retim srecinin toplam maliyeti (direkt maliyetler ve genel giderlerin datmndan den payn toplam) 300.000 PBdir.

13

Modl 13 Stoklar


letme yan rn, ana rnlerin maliyetinden yan rnn sat fiyatn derek muhasebeletirmektedir. Bu rnekte, yan rnn tamamlanma ve sat maliyetleri nemsizdir ve dikkate alnmamtr. Her retim srecinden ortaya kanlar: 5.000 litre A rn, sat deeri = 250.000 PB 4.000 litre B rn, sat deeri = 400.000 PB 1.000 litre C rn (yan rn), sat deeri = 2.000 PB A ve B rnnn litre bana maliyetleri srasyla 22,92 PB ve 45,85 PBdir.

Hesaplama (rn A) 250.000 PB (A rnnn sat fiyat) 650.000 PB [retim srecinin ktlarnn sat fiyat (yan rnn sat fiyat hari)] = 0,38462 (sat yzde oran) 0,38462 (sat yzde oran) x 298.000 PB toplam maliyet (300.000 PB ortak retim sreci maliyeti eksi 2.000 PB yan rn Cnin sat deeri) = 114.615 PB5.000 litre A rnnn maliyeti = 114.615 PB 5.000 Litre = 22,92 PB litre bana maliyet.

Hesaplama (rn B) 400.000 PB (B rnnn sat fiyat) 650.000 PB [retim srecinin ktlarnn sat fiyat (yan rnn sat fiyat hari)] = 0,61538 (sat yzde oran) 0,61538 (sat yzde oran) x 298.000 PB toplam maliyet (300.000 PB ortak retim sreci maliyeti eksi 2.000 PB yan rn Cnin sat deeri) = 183.385 PB5.000 litre B rnnn maliyeti = 183.385 PB 4.000 Litre = 45,85 PB litre bana maliyet.

Stoklara eklenen dier maliyetler

13.11 Dier maliyetler, ancak stoklarn mevcut konum ve duruma getirilmesiyle ilikili olduklar lde stok maliyetine dhil edilir.

rnekler dier maliyetler

r 25 Bir iletme, tek tek paketlenmi kalemler retmektedir. Stok maliyeti, kalemlerin retim maliyetlerini ve her bir kalemin sata hazr hale getirildii paketlenme maliyetlerini ierir.

r 26 Bir iletme, 1 Ocak 20X1 tarihinde, 7.000 birim smarlama kurumsal hediye siparii kabul etmitir.

14

Modl 13 Stoklar


letme, 3 Ocak 20X1 tarihinde bu retimde kullanmak zere, 50.000 PB iade alnabilir vergi dahil, 550.000 PBye hammadde satn almtr. Satn alm, 555.000 PB kredi alnarak finanse edilmitir (5.000 PB kredi kullanma masraf dahil). Krediye teminat olarak stoklar gsterilmitir. Ocak 20X1de iletme mterisinin kurumsal hediyelerinin tasarmn yapmtr. Tasarm maliyetleri: Dardan salanan tasarmcnn maliyeti = 7.000 PB ilik = 3.000 PB ubat 20X1de iletmenin retim birimi, stoklar szlemede belirtilen koullara getirmek iin gereken retim tekniini gelitirmi ve ilave baz deiiklikler yapmtr. Aadaki maliyetler, test aamasnda ortaya kmtr: Malzeme, hurdaya kanlarn satndan elde edilen 3.000 PB dldkten sonra =

21.000 PB ilik= 11.000 PB Deiiklikleri uygulamak iin kullanlan tehizatlarn amortisman = 5.000 PBubat 20X1de iletme, smarlama kurumsal hediyeleri retmek iin aadaki ek maliyetlere katlanmtr: letme malzemesi = 55.000 PB ilik = 65.000 PB Deiiklikleri uygulamak iin kullanlan tehizatlarn amortisman = 15.000 PB1 Mart 20X1 tarihinde smarlama kurumsal hediyeler sata hazr hale gelmitir. Kurumsal hediyelerin gelitirilmesinde ve retiminde anormal fire olumamtr.

Stoklarn maliyeti nedir? Aklama Hesaplama veya neden PB Bavuru IFRS for SMEs Satn Alma Maliyeti Hammadde satn alma fiyat 550.000 PB satn alma fiyat (50.000 PB iade alnabilir satn alma vergisi dahil) 500.000 13.6 Kredi alma masraf Borcun lmne dahildir - 11.18 Satn alma maliyeti letme malzemelerinin satn alma fiyat 55.000 13.6 Dntrme maliyetleri Direkt Maliyetler- iilik 65.000 13.8 Genel retim giderleri Sabit Maliyetler- amortisman 15.000 13.9 Genel retim Giderleri Belirli bir mteriye zg tasarlanan rnn tasarm maliyeti 10.000 13.9 Dier Maliyetler (a) 37.000 13.11 Borlanma Maliyeti Kr veya zarara yanstlmak zere gider olarak muhasebeletirilir - 25.2 Stoklarn toplam Maliyeti 682.000

(a) Belirli bir mteriye zg tasarlanm rnn test edilmesi iin kullanlan malzeme 21.000 PB (hurdaya kanlarn satndan elde edilen 3.000 PB dldkten sonra) + 11.000 PB iilik + 5.000 PB amortisman.

15

Modl 13 Stoklar


13.12 Paragraf 12.19(b) uyarnca, baz koullarda, elde tutulan bir ticari maldaki sabit faiz oran veya ticari mal fiyat riskine ilikin finansal riskten korunmada, finansal riskten korunma aracnn geree uygun deerindeki deiiklik ile, ticari maln defter deeri dzeltilir.

NotlarBelirli kriterler salandnda (baknz paragraf 12.16), bir finansal riskten korunma arac ile finansal riskten korunmaya konu kalem arasnda, finansal riskten korunma muhasebesine ynelik artlar karlamak amacyla bir finansal riskten korunma ilikisi kurulabilir. Finansal riskten korunma muhasebesi, finansal riskten korunma arac ile finansal riskten korunmaya konu kalemdeki kazan veya kaybn, ayn anda kr veya zararda muhasebeletirilmesine izin vermektedir.Paragraf 12.16daki koullarn karlanmas durumunda iletme, elinde tuttuu bir ticari maln ticari mal fiyat riskinden kaynaklanan finansal riskten korunmaya konu riskini paragraf 12.19a gre muhasebeletirir. Paragraf 12.19, iletmenin unlar yapmas gerektiini belirtmektedir : (a) Finansal riskten korunma arac, varlk veya bor olarak muhasebeletirilir ve finansal

riskten korunma aracnn geree uygun deerindeki deiim, kr veya zararda muhasebeletirilir ve

(b) Finansal riskten korunmaya konu risk ile ilikili olan finansal riskten korunmaya konu kalemin geree uygun deerindeki deiim, finansal riskten korunmaya konu kalemin defter deerinde bir dzeltme ile birlikte, muhasebeletirilir.

Finansal riskten korunma muhasebesi Blm 12 Dier Finansal Aralar blmnde ayrntl bir ekilde aklanmtr.

Stoklara dhil edilmeyen maliyetler

13.13 Stoklarn maliyetine dhil edilmeyen ve olutuklar dnemde gider olarak muhasebeletirilen maliyetlere ilikin rneklere aada yer verilmitir: (a) Normalin stnde gerekleen fire ve kayplar, iilik ve dier retim maliyetleri.(b) Bir sonraki retim aamas iin zorunlu olanlar dndaki depolama giderleri.(c) Stoklarn mevcut konum ve duruma getirilmesinde katks olmayan genel ynetim

giderleri.(d) Sat giderleri.

rnekler - stoklara dahil edilmeyen maliyetler

r 27 Bir iletme pamuklu araf retmektedir. Her bir retim srecinin maliyeti 2.000 PB normal fire maliyeti dahil olmak zere, toplam 100.000 PBdir. letme sahibi olan mdrn hastanede olmas nedeniyle fabrikann dnda bulunduu dnemde retim kontrolnn zayflamas, hammadde firelerinin her bir retim srecinde 7.000 PBye kmasna neden olmutur.

16

Modl 13 Stoklar


Anormal fire maliyeti olan 5.000 PB (7.000 PB eksi 2.000 PB) stoklarn maliyetine dahil edilmez; ancak gider olarak muhasebeletirilir.

r 28 Bir iletme, mamullerini kiralad bir depoda muhafaza etmektedir.

retimden sonra yaplan bu tr kiralama giderleri stoklara datlmad iin, kiralama gideri stoklarn maliyetine dahil edilmez - depolama maliyetleri, stoklarn sat iin gerekli konum ve duruma getirilmesiyle ilgili deildir.

r 29 Bir iletme bir binann iki katn kiralamtr. Birinci kat sadece retim personeli tarafndan kullanlmaktadr. kinci katn yars iletmenin ynetim personeli dier yars ise sat ekibi tarafndan kullanlmaktadr.

Birinci katn kira gideri stoklarn maliyetine dahil edilir.

kinci katn kira gideri stoklarn maliyetine dahil edilmez. Genel ynetim giderleri ve sat giderleri, stoklarn sat iin gerekli konum ve duruma getirilmesine katks olmadndan, stoklarn maliyetine dahil edilmezler (baknz paragraf 13.13 ( c) ve (d)).

r 30 Bir perakendeci, sat personeli iin 10.000 PB personel maliyetine ve 5.000 PB reklam maliyetine katlanmtr.

Sat personelinin maalar ve reklam maliyetleri sat maliyetidir. Sat maliyetleri stok maliyetine dahil edilmez.

r 31 Bir iletme drt adet motorlu araca sahiptir. Ara 1, mallar tedarikiden iletmenin perakende sat maazasna getirmek iin kullanlmaktadr. Ara 2, sat maazasnn yol kenarnda durmaktadr. Ara 3, iletmenin mterilerine mal teslimi yapmaktadr. Ara 4, iletmenin sat elemanlarnn potansiyel mterileri ziyaret etmesi iin kullanlmaktadr.

Ara 1in amortisman ve bakm, bu ara, tedarikiden alnan mallarn sat maazasna nakliye edilmesinde kullanld iin, stoklarn maliyetine dahil edilir.

Dier aralarn amortisman ve bakm stok maliyetinin bir unsuru deildir. Bunlar sat gideridir.

Hizmet salayan iletmelerin stok maliyeti

13.14 Hizmet salayan iletmeler, bulunmas durumunda, stoklarn retim maliyetlerine gre ler. Bu maliyetler, esas olarak, kontrol ilemlerini yrten personel de dhil olmak zere, hizmetin sunulmasnda dorudan grev alan personelin iilik cretleri ve dier maliyetleri ile bunlarla ilikili olabilecek genel giderleri ierir. Sat ve genel ynetim ile ilgili personelin iilik cretleri ve bunlarla ilgili dier giderler, hizmetin maliyetine dhil edilmez; gerekletii dnemde gider olarak muhasebeletirilir. Hizmet salayan iletmenin stoklarnn maliyeti, kr marjn veya iletmeler tarafndan genellikle fiyatlara dhil edilen retimle ilgili olmayan genel maliyetleri iermez.

17

Modl 13 Stoklar


NotlarHizmet iletmeleri iin hizmet stou, teslim edilecek yaplmakta olan iler eklinde grnebilir (ortaya kabilir) (rnein bir hizmet szlemesi hesabna kaydedilen rapor veya analiz). Hizmet reten personelle ilgili direkt iilik maliyetleri ve dier maliyetler, datlan genel giderler gibi, hizmet stou kalemine dahil edilebilir.

Canl varlklarn hasatndan elde edilen tarmsal rnlerin maliyeti

13.15 Blm 34 uyarnca, canl varlklarn hasatyla elde edilen tarmsal rnlerden oluan stoklar, ilk muhasebeletirme srasnda, geree uygun deerinden hasat yerindeki tahmini sat maliyetleri dldkten sonra bulunan deer zerinden llr. Bu blmn uygulanmas asndan stoklarn maliyeti, sz konusu tarihteki bu deerdir.

NotlarParagraf 34.5 uyarnca, iletme, hasat noktasnda, canl varlklarnn hasadyla elde ettii tarmsal rnleri, tahmini sat maliyetleri dlm geree uygun deerleriyle ler. Bu tutar, Blm 13n tarmsal rnlerin muhasebeletirilmesine ilikin amac erevesinde, stoklarn maliyetidir (baknz: paragraf 13.4).

Tarmsal rnnn geree uygun deer farkn, deer deiiklii olduu dnemlerde kr veya zarara yanstmak zere, sat maliyeti dlm geree uygun deer zerinden deerleme yntemini takip eden bir ifti, sz konusu stounu, Paragraf 13.3(a)ya gre, bu ekilde muhasebeletirmelidir.

rnekler tarmsal rnler ve canl varlklarr 32 Bir arap tccar bandan hasat ettii zmleri ileyerek, yllk olgunlama

dneminde, arap haline getirmektedir. letme her yl toplanan zmlerin yaklak %20sini blgedeki perakendecilere sofralk zm olarak satmaktadr. arap tccar sadece bir eit zm retmektedir.

araplar paragraf 34.2ye gre canl varlk olarak muhasebeletirilir. arap tccarnn zmleri hasat noktasna kadar stok deildir - bunlar paragraf 34.5e gre muhasebeletirilen canl varlklarn (araplarn) bir parasdr (unsurudur).

zmler, kullanm amacndan bamsz olarak (yani arap ya da sofralk zm), bu blm uyarnca hasat noktasnda, stok olarak muhasebeletirilir. Stok olarak ilk muhasebeletirme srasnda (hasat noktasnda), zmler geree uygun deerinden tahmini sat maliyetleri dlm deer zerinden muhasebeletirilir. Bu durumda maliyet, iletmenin dahil olduu sofralk zm piyasas referans alnarak belirlenir.

r 33 Bir peynir imalatcs, mandraclk faaliyetinden elde ettii st kullanarak peynir retmektedir.

18

Modl 13 Stoklar


nekler, Paragraf 34.2ye gre muhasebeletirilen canl varlklardr. Hasat noktasna kadar (sama kadar), st, stok deildir - paragraf 34.2 erevesinde muhasebeletirilen canl varln (ineklerin) bir unsurudur.

Hasat noktasndaki (samda) st, bu blm uyarnca stok olarak muhasebeletirilir. Stok olarak ilk muhasebeletirilmesi srasnda (hasat noktasnda) st, paragraf 34.5e gre geree uygun deerden tahmini sat maliyeti dlerek muhasebeletirilir. Bu durumda maliyet, mandracnn st satt st piyasas referans alnarak belirlenir.

r 34 Bir fndk reticisi, fndk fiyatlarnn, hasad izleyen aylarda nemli lde artacan tahmin etmektedir. Fiyat artndan yararlanmak beklentisi ile hasattan elde ettii rnleri ay depolamaktadr.

Paragraf 34.5e gre iletmenin canl varlklarndan hasat edilen fndklar (tarmsal rn), hasat noktasnda, geree uygun deerlerinden sat maliyetleri dlerek hesaplanan deeri zerinden llr.

Senaryo 1- ifti, stoklarn, geree uygun deerlerinden sat maliyetleri dlm deer zerinden lmektedir.

Bu senaryoda, ilk muhasebeletirmeden sonra iftinin hasat ettii fndk stoklar, deer deiiklii olduu dnemlerde geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlmak zere, sat maliyeti dlm geree uygun deeri zerinden muhasebeletirilir (baknz paragraf 13.3 (a)).

Senaryo 2- ifti, stoklarn geree uygun deer zerinden lmemektedir.

Bu senaryoda, ilk muhasebeletirme yapldktan sonra, iftinin hasat ettii fndk stoklar, raporlama tarihindeki maliyet deeri (hasat noktasndaki geree uygun deeri eksi sat maliyetleri) ile sat fiyatndan sata ilikin maliyetler dldkten sonraki deerin dk olan zerinden muhasebeletirilmelidir (baknz paragraf 13.4). Stok olarak ilk muhasebeletirmeden sonra (hasat noktasnda), fndklar, geree uygun deerinden tahmini sat maliyetleri dldkten sonra kalan tutar zerinden kayda alnr.

Standart maliyet, perakende yntemi ve en gncel al fiyat gibi, maliyetin lmyle ilgili teknikler

13.16 Sonular maliyete yaknsa, standart maliyet yntemi, perakende yntemi veya en gncel al fiyat gibi stoklarn maliyetinin lmne ynelik teknikler kullanlabilir. Standart maliyet hesabnda, hammadde ve malzemelerin, iiliin, verimliliin ve kapasite kullanmnn normal dzeyleri dikkate alnr. Standart maliyetler, dzenli olarak gzden geirilir ve gerektii takdirde mevcut koullara gre yeniden belirlenir. Perakende ynteminde maliyet, stoklarn sat deerinden uygun brt kr marjnn dlmesi suretiyle bulunur.

19

Modl 13 Stoklar


NotlarBir iletme stoklarnn maliyetini, paragraf 13.513.15, 13.17 ve 13.18e gre hesaplanan maliyetler ile gncel maliyetler arasndaki farkn nemli olmamas kouluyla; standart maliyet yntemi, perakende yntemi veya en gncel al fiyat yntemini uygulayarak belirleyebilir . Eksik veya yanl sunulan kalemlerin, ayr ayr veya toplu olarak, kullanclarn finansal tablolar esas alarak verdikleri ekonomik kararlar etkiledii durumlar nemlidir. nemlilik, eksik veya yanl raporlamann dzeyine ve niteliine bal olup, o srada mevcut artlar ierisinde deerlendirilmelidir. lgili kalemin dzeyinin veya niteliinin ya da her ikisinin birden belirleyici faktr olmas mmkndr.

rnekler maliyet lm teknikleri

r 35 Bir ila iletmesi ila retmektedir. letme, ynetim muhasebesi amalar asndan, standart maliyet modeli kullanmaktadr. Ynetim muhasebesi amacyla hesaplanan standart maliyet, paragraf 13.5-13.15, 13.17 ve 13.18 erevesinde llen stoklarn gncel maliyetine yaknsa, iletmenin genel amal finansal tablolarnda kullanlabilir.

r 36 Bir hazr yiyecek iletmecisi, merubatlar, maliyetinin % 150 fazlas ile (dier bir ifadeyle % 60 brt kr marj ile) satmaktadr. Hazr yiyecek satcs, stok maliyetini, genel amal finansal tablolarnda raporlamak iin perakende ynteme gre (stoklarnn sattaki deerinden kr marjn (%60) derek) hesaplayabilir. Bu rnekte, merubatlarn perakende yntemi kullanlarak belirlenen maliyeti ile arlkl ortalama maliyet yntemi kullanlarak belirlenen maliyeti birbirine yakndr.

r 37 Veriler rnek 36daki ile ayndr. Dier yandan bu rnekte, iletmenin srekli alm yapt tedarikisindeki grev yznden, raporlama dnemine bir hafta kala iletme baka tedarikilerden yksek fiyata merubat satn almtr. letme yksek fiyatlar mterilerine yanstmamaya karar vermitir (iletme bu stoklarn satndan, maliyetinin %150 fazlasndan ok daha az kazanmtr). Hazr yiyecek satcs stok maliyetini, genel amal finansal tablolarnda raporlamak iin sat deerinden brt kr marjn (% 60) derek (yani, perakende yntemini, maliyeti lme yntemi olarak uygulayarak) hesaplayabilir. Ancak aradaki farkn nemli olmas durumunda, dier tedarikilerden satn ald stoklarn maliyetini, en gncel sat fiyat yntemine gre dzeltebilir.

Maliyet Hesaplama Yntemleri

13.17 Normal artlarda birbirleri ile ikame edilemeyen stok kalemleri ile zel projeler iin retilen ve ayrlan mal veya hizmetlerin maliyeti, her bir varla ilikin maliyetler ayr ayr dikkate alnarak llr.

20

Modl 13 Stoklar


NotlarHer bir varla ilikin maliyetlerin ayr ayr dikkate alnmas (gerek parti maliyet yntemi), her bir stok kalemine atfedilen zel maliyeti ifade etmektedir. Gerek parti maliyet yntemi, retilmesine ya da satn alnmasna baklmakszn, zel projeler iin ayrlm kalemler iin uygun bir yntemdir.

Ancak, gerek parti maliyet yntemi, normal artlarda ikame edilemeyen ok fazla stok kalemi mevcutsa uygun bir yntem deildir. Byle durumlarda, kr veya zarar zerindeki nceden saptanabilen etkiyi belirlemek iin, kalan stoklar arasndan, bu stoklar seme yntemi kullanlr.

Kalemlerin ikame edilebilir olup olmadnn belirlenmesi iin deerlendirme yaplmas gerekmektedir. Genelikle, stok kalemlerinin hibir deiiklik yaplmadan, birbirleri ile deitirilmesinin mmkn olup olmadnn belirlenmesi iin bir deerlendirme yaplr (rnein homojen kalemler ya da birbirinden ayrdedilmesi imknsz kalemler eklinde).

rnekler- maliyet hesaplama yntemleri

r 38 Bir lks yat reticisi, mterilerininin isteklerine gre zel yatlar retmektedir. letmenin tersanesi ayn anda yat retebilecek kapasiteye sahiptir. Btn yatlarn retim srecinde ortak olarak kullanlabilen temel hammaddeler genel bir ambarda depolanmaktadr. Belirli bir yatn retimi iin kullanlacak zel malzemeler ise, sz konusu yatn malzemeleri iin tahsis edilmi, ayr bir malzeme ambarnda saklanmaktadr.

Genel ambarda depolanan, btn yatlarda ortak olarak kullanlabilen hammaddelerin maliyeti, paragraf 13.18de tanmlanan maliyet hesaplama yntemlerinden birine gre belirlenmektedir.

Belirli bir yata zg ve o yatn ambarnda ayr olarak depolanan malzemelerin maliyeti, gerek parti maliyet yntemi ile belirlenir. Ayrca, eer varsa, yatlara ilikin mamul stou maliyeti, gerek parti maliyeti yntemi kullanlarak belirlenir.

13.18 Paragraf 13.17de belirtilenler dnda kalan stoklarn maliyeti, ilk giren ilk kar (FIFO) veya arlkl ortalama maliyet yntemlerinden biri kullanlarak llr. Benzer zelliklere ve benzer kullanma sahip tm stoklar iin ayn maliyet hesaplama yntemi kullanlr. Tr veya kullanm alanlar itibaryla farkl olan stoklar iin farkl maliyet hesaplama yntemleri kullanlabilir. Son giren ilk kar yntemine (LIFO), bu Standartta izin verilmemektedir.

NotlarBir iletme, stoklarnn maliyetini FIFO yntemi ya da arlkl ortalama maliyet yntemi ile lmeye karar verme aamasnda deerlendirmesini, finansal tablolarn geree uygun sunumunu salayacak ynteme gre yapmaldr.

21

Modl 13 Stoklar


FIFO yntemi, ilk alnan ya da retilen stok kalemlerinin ilk olarak satldn varsaymaktadr ve bu nedenle dnem sonunda stokta kalan kalemler en son satn alnan ya da retilenlerdir. Arlkl ortalama maliyet ynteminde her bir kalemin maliyeti, dnem bandaki benzer kalemlerin arlkl ortalama maliyeti ile dnem iinde satn alnan benzer kalemlerin arlkl ortalama maliyetinden hesaplanmaktadr. Ortalama, iletmenin koullarna bal olarak, dnemsel olarak veya her bir ek sipari geldiinde hesaplanabilir. Stoklarn maliyeti LIFO yntemi kullanlarak llemez. LIFO ynteminde en yeni stok kalemleri ilk nce satlm gibi ileme alnmaktadr ve bu nedenle dnem sonunda stokta kalan kalemler en eski kalemlermi gibi muhasebeletirilmektedir. Bu, genellikle gerek stok ak asndan doru bir sunum deildir.

rnekler FIFO ve ortalama maliyet yntemi r 39 Bir iletme fiber kablo satmaktadr. Stoklarnn maliyetini FIFO yntemi kullanarak

lmektedir. Aadaki stok hareketleri 20X5 ylnda olumutur. Tarih Aklama Birim Toplam Maliyet

PBBirim Maliyet

PB1 Ocak Al

Bilanosu1.000 10.000 10

2 ubat Sat (200) ? ?25 ubat Al 400 6.000 152 Mart Al 200 4.000 2025 Mart Sat (900) ? ?

Dnem Sonu Stok 500

FIFO maliyet yntemini kullanarak, dnemde satlan stoklarn ve dnem sonu stoklarnn maliyeti srasyla, ilk alnan stoun ilk olarak satld varsaym ile, aada akland gibi 11.500 PB ( 2.000(a) PB + 9.500(b) PB) ve 8.500PB olarak belirlenmektedir: Tarih Aklama Adet Birim bana

MaliyetPB

Stok MaliyetiPB

Satlan Ticari Mal Maliyeti

PB1 Ocak Al

Bilanosu1.000 10 10.000

2 ubat Sat (200) (2.000) 2.000 (a)

Kalan 800 10 8.00025 ubat Al 400 15 6.000

2 Mart Al 200 20 4.000

25 Mart SatKalan

(900)500

(9.500)8.500

9.500 (b)

Aadaki gibi analiz edilmitir: 300 15 4.500 200 20 4.000

(a) 200 adet 10 PB adet bana(b) (800 adet 10 PB adet bana ) + (100 adet 15 PB adet bana)

22

Modl 13 Stoklar


r 40 Veriler rnek 39daki gibidir. Dier yandan bu rnekte, iletme, stoklarn maliyetini, arlkl ortalama maliyet yntemi ile her ek sipari geldike hesaplayarak datmaktadr. Arlkl ortalama maliyet yntemi kullanlarak (her ek sipari geldiinde hesaplanarak) dnem iinde satlan stoklarn ve dnem sonu elde kalan stoklarn maliyeti srasyla, aada akland gibi 13.574 PB (2.000 PB (a) + 11.574 PB (c)) ve 6.430 PB olarak belirlenmektedir:

Tarih Aklama Adet Birim Maliyet (PB)

Stok Maliyeti (PB)

Satlan Ticari Mal Maliyeti (PB)

1 Ocak Al Bilanosu 1.000 10 10.000

2 ubat Sat (200) (2.000) 2.000(a)

Kalan 800 10 8.000

25 ubat Al 400 15 6.000

2 Mart Al 200 20 4.000

Ortalama Maliyet

1.400 12,86(b) 18.000

25 Mart Sat (900) 11.574(c)

Kapan envanteri (Dnem sonu stok) /satlan mal maliyeti

500 12,86 6.430 13.574

(a) 200 adet 10 PB adet bana = 2.000 PB. (b) 18.000 PB 1.400 adet = 12,86 PB adet bana.(c) 900 adet 12,86 PB adet bana = 11.574 PB.

r 41 Veriler rnek 39daki gibidir. Dier yandan bu rnekte iletme, stoklarn maliyetini arlkl ortalama maliyet yntemi ile dnem sonunda hesaplayarak (yani dnemsel bazda) stoklara datmaktadr. Arlkl ortalama maliyet yntemi kullanlarak, (dnemsel bazda hesaplanan) dnem iinde satlan stoklarn ve dnem sonu stoklarnn maliyeti, srasyla, aada akland gibi 13.750(b) PB ve 6.250 PB olarak belirlenmektedir:

Tarih Aklama Adet Birim Maliyet (PB)

Stok Maliyeti (PB)

Satlan Ticari Mal Maliyeti (PB)

1 Ocak Al Bilanosu 1.000 10 10.000

25 ubat Al 400 15 6.000

2 Mart Al 200 20 4.000

Dnemde sata hazr toplam mal

1.600 12.50 20.000 (a)

Dnemde satlan toplam mal (1.100) 12.50 (13.750) (b)

Dnem sonu stok 500 12.50 6.250 (c)

(a) 20.000 PB 1.600 adet = 12,5 PB birim maliyet.(b) 1.100 adet 12,50 PB = 13.750 PB dnemde satlan mallarn maliyeti.(c) 500 adet 12,50 PB = 6.250 PB dnem sonunda eldeki mallarn maliyeti.

23

Modl 13 Stoklar


Stoklarda deer dkl

13.19 27.2-27.4 paragraflar uyarnca, her bir raporlama dneminin sonunda, stoklarda deer dkl olup olmadnn, yani defter deerinin geri kazanlabilir olup olmadnn (rnein; hasar, eskime veya den sat fiyatlar nedeniyle) deerlendirilmesi gerekir. Eer bir stok kalemi (veya bir grup kalem) deer dklne uramsa, sz konusu paragraflar uyarnca, ilgili stok kaleminin, sat fiyatndan tamamlanma ve sat maliyetlerinin dlerek llmesi ve deer dkl zararnn muhasebeletirilmesi gerekir. Ayrca sz konusu paragraflar uyarnca, baz durumlarda da nceki deer dkl zararlarnn iptali gerekir.

NotlarStoklardaki deer dklnn nasl muhasebeletirilecei konusundaki rnekler iin Blm 27 Varlklarda Deer Dklnn 27.2 27.4 paragraflarna baknz.

Gider olarak muhasebeletirme

13.20 Stoklar satldnda, bu stoklarn defter deeri, ilgili haslatn finansal tablolara alnd dnemde gider olarak muhasebeletirilmelidir.

NotlarStoklarn satndan elde edilen haslat muhasebeletirme hkmleri iin 23.1023.13 paragraflarna baknz.

rnekler giderlerin muhasebeletirilmesi

r 42 14 Aralk 20X5 tarihinde bir makina reticisi, 20X5 ylnda rettii bir makineyi nakit olarak 8.000 PBye satmtr. Makinann maliyeti 5.500 PBdir. Mteri makineyi hemen teslim almtr.

14 Aralk 20X5 tarihinde, makinann sahipliinden kaynaklanan risk ve faydalar, makinay satn alan tarafa getiinde, paragraf 23.10da yer alan dier btn koullarn yerine getirildii varsaymyla, iletme, makinenin defter deerini gider olarak muhasebeletirir.

Aadaki kaytlar yaplmtr:

Makinann satn alnma tarihi (stok) Stoklar (varlk) 5.500 PB Kasa (varlk) 5.500 PBMaln alnmasnn muhasebeletirilmesi.14 Aralk 20X5 Kasa (varlk) 8.000 PB

24

Modl 13 Stoklar


Haslat (kr veya zarar) 8.000 PBMaln satlmasnn muhasebeletirilmesi.Satlan maln maliyeti (kr veya zarar) 5.500 PBStoklar (varlk) 5.500 PBSatlan stoun finansal durum tablosu d braklmas.

r 43 Bir iletme kalem retmektedir. 20X1 ylnda, 100.000 PB maliyetli mamul stou (kalem stou) yangn nedeniyle yok olmutur. letme yangna kar sigortal deildir.

100.000 PB deer dkl kayb, Blm 27 Varlklarda Deer Dklne gre, yangnn meydana geldii dnemde kr veya zarara yanstlmak zere gider olarak muhasebeletirilmelidir.

Bu rnekte stoklarn satlmadna dikkat edilmelidir.

13.21 letmenin kendi imal ve ina ettii maddi duran varlklar iin kullanlan stoklar gibi baz stoklar, dier varlk hesaplarna datlabilir. Dier varlklarn maliyetine bu ekilde datlan stoklar sonraki dnemlerde bu Standardn sz konusu varln tr ile ilgili blm uyarnca muhasebeletirilir.

rnekler stoklarn dier varlk hesaplarna datlmas

r 44 Ticari amala rulman reten retici, ar makinelerine zg, kendi retimi olan ve zel yapm rulmanlar ambarnda depolamaktadr (rulmanlarn alternatif kullanm ekli yoktur).

zel yapm rulmanlar ilk olarak tehizat eklinde muhasebeletirilir (stok olarak deil). lk muhasebeletirmeden sonra zel yapm rulmanlar retim srecinde tketildiinde, bunlarn defter deeri, ticari stok olan rulmanlarn maliyetinin bir unsuru haline gelir (yani kendi kulland zel yapm rulmanlarn amortisman, ticari stok olan rulmanlarn maliyetinin bir paras haline gelir). Bylece kendi kulland zel yapm rulmanlar, ticari rulmanlarn satndan elde edilen haslatn muhasebeletirilmesi ile birlikte, kr veya zarar olarak muhasebeletirilmi olur(2) (baknz Blm 17 Maddi Duran Varlklar).

r 45 Bir iletme, mterilerine satmak zere eki retimi yapmaktadr. Ancak, rettii ekilerin bazlarn kendi retim srecinde tehizat olarak kullanmaktadr.

Kullanm iin retilen ekiler ilk olarak tehizat eklinde muhasebeletirilir (stok olarak deil). lk muhasebeletirmeden sonra o ekiler (tehizatlar) retim srecinde tketildiinde, bunlarn kaytl deeri, stok olan ekilerin maliyetinin bir paras haline gelir (yani tehizat olan ekilerin amortisman, eki stoklarnn maliyetinin bir unsuru haline gelir). Bylece ekiler, stok olan ekilerin satndan elde edilen haslatn muhasebeletirilmesi ile birlikte, gider olarak muhasebeletirilmi olur. (3)

(2) Stoklarn satlmadan nce deer dklne uramad varsaylmtr.(3) Stoklarn satlmadan nce deer dklne uramad varsaylmtr.

25

Modl 13 Stoklar


Aklamalar13.22 Aadakiler aklanr:

(a) Kullanlan maliyet hesaplama yntemi de dhil olmak zere, stoklarn lmnde benimsenen muhasebe politikalar.

(b) Stoklarn toplam defter deerleri ve stoklarn iletmeye uygun ekilde snflandrlm bazda ayr ayr defter deeri.

(c) Dnem ierisinde gider olarak kaydedilen stoklarn tutar.

(d) Blm 27 uyarnca kr veya zararda muhasebeletirilmi veya iptal edilmi deer dkl tutarlar.

(e) Ykmllklere karlk teminat olarak gsterilen stoklarn defter deerleri.

rnekler aklamalar r 46 A iletmesinin 31 Aralk 20X2 tarihli finansal tablolarndan alnan notlar unlardr:

Not 1 Muhasebe Politikalar

Stoklar

Stoklar, maliyet deeri ile tahmini sat fiyatndan, tamamlanma maliyetleri ve sata ilikin maliyetler dldkten sonraki deerin dk olan zerinden deerlenmektedir. Dayanksz rnlerin maliyeti ilk giren ilk kar (FIFO) yntemi ile hesaplanmaktadr. Dier stoklar iin arlkl ortalama maliyet yntemi kullanlmaktadr.

Not 10 Stoklar 20X2 20X1 PB PB Mamuller 10.000 15.000 Yar mamuller 1.000 500 letme malzemesi 20.000 18.000 Hammadde 60.000 60.000 Toplam defter deeri 91.000 93.500

20X2 ylnda satlan mallar maliyeti 845.000 PBdir (20X1 ylnda 800.000 PB). Bu tutar, sel nedeniyle zarar gren hammaddelerin deer dkl olan 45.000 PByi de iermektedir (20X1 ylnda sfr).

31 Aralk 20X2de iletmenin 30.000 PB deerindeki ilk madde ve malzemesi (20X1 ylnda 30.000 PB), A bankasndan 20.000 PB kredi almak iin teminat olarak gsterilmitir.

26

Modl 13 Stoklar


NEMLI TAHMNLER VE DER DEERLENDRMELER

IFRS for SMEsnin hkmlerini ilem ve olaylara uygulamak, ou kez deerlendirme yaplmasn gerektirir. nemli kararlar ve belirsizliin tahmininin temel kaynaklar hakknda bilgi, iletmenin finansal durumunu, performansn ve nakit aklarn deerlendirmek asndan nemlidir. Sonu olarak, paragraf 8.6ya gre bir iletme, muhasebe politikalarn uygulama srecinde iletme ynetiminin ald ve finansal tablolara yanstlan tutarlar zerinde en ok etkiye sahip olan kararlar aklamaldr. Ayrca, paragraf 8.7ye gre, bir iletme, izleyen hesap dnemi ierisinde varlk ve borlarn defter deerlerinde nemli dzeltmeler yaplmasn gerektirme riski yksek olan, gelecee ynelik temel varsaymlara ve raporlama tarihi itibaryla tahminlerde mevcut olan belirsizliin dier temel kaynaklarna ynelik aklama yapmaldr. IFRS for SMEsnin dier blmleri nemli kararlar ve belirsizliin tahmini hakknda aklama yaplmasn gerektirmektedir.

Snflandrma

Stoklar, iin olaan ak iinde satlmak iin elde tutulan, bu tr sata konu olmak zere retilmekte olan veya retim srecinde ya da hizmet sunumunda kullanlacak ilk madde ve malzemeler eklinde bulunan varlklardr. Bir ok durumda, bir varln stok olup olmadn belirleme konusunda ufak tefek zorluklarla karlalmaktadr. Ancak, baz stok kalemlerini snflandrmak (ayrmak), ciddi bir deerlendirme gerekmektedir. rnein;

Yedek paralar genellikle stok olarak snflandrlr. Ancak, iletmenin bir dnemden daha fazla kullanmay bekledii nemli yedek paralar, maddi duran varlk olarak deerlendirlir. Benzer ekilde, yedek paralar sadece bir maddi duran varlk ile ilikili olarak kullanlabiliyorsa, bunlar maddi duran varlk olarak dikkate alnr (baknz: Blm 17).

Karma amalarla edinilen arazi ve binalar (ya da her ikisi birden) stok, yatrm amal gayrimenkul ya da maddi duran varlk olarak snflandrlabilir. Ayrca, elde tutulan duran varln elde tutulma amac deitiinde tekrar snflandrlmas gerekir.

lm

Bir iletme, stoklarn, maliyet deeri ile tahmini sat fiyatndan, tamamlanma maliyetleri ve sata ilikin maliyetler dldkten sonraki deerin dk olan zerinden ler. Birok durumda stoklarn lmne ilikin ufak tefek zorluklarla karlalmaktadr. Dier yandan, baz stok kalemlerinin lm iin nemli baz deerlendirmelerde bulunmak gerekir. rnein, sz konusu deerlendirmeler aadaki durumlarda gerekebilir:

Hangi genel giderlerin ve dier giderlerin stoklarn maliyetine dahil edileceinin belirlenmesinde (baknz: paragraf 13.9)

Sabit genel retim giderlerinin datm iin normal kapasitenin belirlenmesinde (baknz: paragraf 13.9)

27

Modl 13 Stoklar


Sabit genel retim giderlerinin belirli kalemlerinin tutarnn belirlenmesinde (rnein maddi duran varlklarn amortisman (baknz: Blm 17)).

Normal fire ile anormal fire seviyeleri arasndaki farkn ayrdedilmesinde (baknz: paragraf 13.13(a)).

zellikle ortak rn iin ayrlma noktasnda sat imkan olmamas ve retim srecinin farkl aamalarndan ortaya kan oklu ortak rn olmas durumunda, ortak retim maliyetinin datm iin en uygun esasn belirlenmesinde (baknz: paragraf 13.10)

Blm 27de ele alnd zere, stoklardaki deer dklnn muhasebeletirilmesi ile ilgili nemli deerlendirmeler unlar iermektedir:

Bir varln deer dklne urayp uramadna dair herhangi bir gsterge bulunup bulunmadnn deerlendirilmesi,

Stoun deerinin dm olabileceine dair bir gsterge olmas durmunda- sat fiyatndan, tamamlanma maliyetleri ve sata ilikin maliyetler dldkten sonraki deerin belirlenmesi.

28

Modl 13 Stoklar


TAM SET IFRSLER LE KARILATIRMA

Stoklarn muhasebeletirilmesi ve raporlanmas asndan, 9 Temmuz 2009da yaymlanan IFRS for SMEs (baknz: Blm 13 Stoklar) ile tam set IFRSler (baknz: TMS 2 Stoklar) arasndaki farkllklar genel olarak unlardr:

IFRS for SMEsin dili daha sade olarak tasarlanmtr ve ilkelerin nasl uygulanaca konusunda olduka az sayda aklayc hkm iermektedir.

IAS 23 Borlanma Maliyetleri, bir zellikli varln satn alnmas, inas veya retimi ile dorudan ilkisi kurulabilen borlanma maliyetlerinin, ilgili zellikli varln (baz stoklar ierecek ekilde) maliyetinin bir unsuru olarak aktifletirilmesini zorunlu klmaktadr. Fayda-maliyet dengesi dorultusunda, IFRS for SMEsnin Blm 25 Borlanma Maliyetleri, bu tr maliyetlerin gider olarak muhasebeletirilmesini gerektirmektedir.

29

Modl 13 Stoklar


BLGNZ TEST EDN

Aadaki sorulara yantlayarak KOBler iin IFRSye gre, stoklarn muhasebeletirilmesi ve raporlanmasna ynelik hkmlere ilikin bilginizi test ediniz.

Testi tamamladktan sonra testin altnda verilen yantlarla kendi cevaplarnz karlatrnz.

Btn tutarlarn nemli olduunu varsaynz.

Aada yer alan ifadelerden en doru olann iaretleyiniz.

Soru 1Stoklar u ekilde tanmlanr:

(a) in olaan ak iinde satlmak iin elde tutulan, bu tr sata konu olmak zere retilmekte olan, veya retim srecinde ya da hizmet sunumunda kullanlacak ilk madde ve malzemeler eklinde elde tutulan varlklardr.

(b) Satlmak iin retilmekte olan veya retim srecinde kullanlacak ilk madde ve malzemeler eklinde elde tutulan varlklardr.

(c) in olaan ak iinde satlmak iin retilmekte olan veya retim srecinde ya da hizmet sunumunda kullanlacak ilk madde ve malzemeler eklinde elde tutulan maddi varlklardr.

Soru 2Stoklar aadakilerden hangisi ile llmelidir?

(a) Maliyet deeri zerinden.

(b) Maliyet deeri ile tahmini sat fiyatndan, tamamlanma maliyetleri ve sata ilikin maliyetler dldkten sonraki deerin dk olan zerinden.

(c) Maliyet deeri ile geree uygun deerinden, tamamlanma maliyetleri ve sata ilikin maliyetler dldkten sonraki deerin dk olan zerinden.

Soru 3Stoklarn maliyeti aadakilerden hangilerinin toplamdr?

(a) Satn alma maliyeti ve dntrme maliyetinin toplam.

(b) Direkt maliyet, endirekt maliyet ve dier maliyetlerin (datlm genel retim giderleri) toplam.

(c) Satn alma maliyeti, dntrme maliyeti (rnein datlm genel retim giderleri) ve stoklar mevcut durum ve konumuna getirmek iin katlanlan dier maliyetlerin toplam.

30

Modl 13 Stoklar


Soru 4Stoklarn maliyetine aadakilerden hangisi dahil edilmez?

(a) Fabrika personelinin maalar.

(b) retim srecinde bir sonraki retim aamas iin gerekli olan depolama maliyetleri ve sat maliyetleri.

(c) Anormal fireler ve sat maliyetleri.

Soru 5Bir iletme stoklarn maliyetini nasl belirlemelidir?

(a) LIFO maliyet yntemini kullanarak.

(b) Normal artlarda birbirleriyle ikame edilemeyen stok kalemleri iin, gerek parti maliyet yntemi ile; birbirleriyle ikame edilebilen stok kalemleri iin ise ilk giren ilk kar (FIFO) veya arlkl ortalama maliyet yntemlerinden biri kullanlarak.

(c) Normal artlarda birbirleriyle ikame edilebilen stok kalemleri iin, gerek parti maliyet yntemi ile; birbirleriyle ikame edilemeyen stok kalemleri iin ise ilk giren ilk kar (FIFO) veya arlkl ortalama maliyet yntemlerinden biri kullanlarak.

Soru 6letme malzemesi (retim srecinde tketilen malzeme) nedir?

(a) Stoktur.

(b) Maddi duran varlktr (baknz blm 17).

(c) Yatrm amal gayrimenkuldr (baknz blm 16).

(d) Maddi olmayan duran varlktr (baknz blm 18).

Soru 7Bir iletme, 01 Ocak 20X1 tarihinde iin olaan ak iinde satmak zere, 5.000 PB iade alnabilir satn alma vergisi dahil, 100.000 PBye mal satn almtr. Satc, mallarn genellikle 30 gn vadeli, sfr faizli kredi ile satmaktadr. Ancak zel bir tantm olarak, bu mallar iin yaplan satn alm szlemesi, demenin tamamnn 31 Aralk 20X1 tarihine kadar yaplmasna olanak salamaktadr. Mallarn transferi iin 2.000 PB nakliye bedeli ortaya kmtr ve bunun 1 Ocak 20X1de denmesi gerekmitir.

Her yl iin uygun iskonto oran %10dur.

31

Modl 13 Stoklar


letme stoklarnn maliyetini hangi deer zerinden lmelidir?

(a) 102.000 PB

(b) 97.000 PB

(c) 88.364 PB

(d) 107.000 PB

Soru 81 Ocak 20X1 tarihinde bir iletme, iin olaan ak iinde satmak zere 100.000 PBye 100 adet mal satn almtr. 1 Mart 20X1 tarihinde 20 adet rn daha 20.400 PBye satn alnmtr. 1 Austos 20X1 tarihinde 30 adet mal 33.000 PBye satlmtr. letme, stoklarnn maliyetini ilk giren ilk kar (FIFO) yntemine gre belirlemektedir.

31 Aralk 20X1 tarihinde, 90 adet maln defter deeri nedir?

(a) 100.000 PB

(b) 90.000 PB

(c) 90.400 PB

(d) 91.800 PB

Soru 9Bir perakendeci, tketicilerin nce en eski stoklar alma olasl arttracak ekilde rnlerini dzenleyerek, abuk bozulan (dayanaksz) rnlerinin son kullanma tarihlerinin gemesini engellemeyi amalamaktadr. Bu iletme iin en uygun maliyet yntemi hangisidir?

(a) lk giren ilk kar (FIFO) yntemi

(b) Son giren ilk kar (LIFO) yntemi

(c) Arlkl ortalama maliyet yntemi

(d) Gerek parti maliyet yntemi

Soru 10Bir emlak, iin olaan ak iinde satmak zere elinde tuttuu arsalar ne olarak snflandrr?

(a) Stok

(b) Maddi duran varlk

(c) Finansal varlk

(d) Yatrm amal gayrimenkul

32

Modl 13 Stoklar


Cevaplar S1 (a) baknz paragraf 13.1S2 (b) baknz paragraf 13.4S3 (c) baknz paragraf 13.5S4 (c) baknz paragraf 13.13S5 (b) baknz paragraf 13.17 and 13.18S6 (a) baknz paragraf 13.1(c)S7 (c) Hesaplama: (100,000 PB 5,000 PB) 1.1 = 86,364 PB. 86.364 PB + 2.000 PB = 88.364 PBS8 (c) Hesaplama: 70 adet 1.000 PB (her biri) = 70.000 PB (1 Ocakta satn alnanlardan geriye kalanlarn maliyeti). 70.000 PB + 20.400 PB (1 Martta alnanlarn maliyeti) = 90.400 PB. S9 (a) baknz paragraf 13.18 S10 (a) baknz paragraf 13.1(a)

33

Modl 13 Stoklar


BLGNZ UYGULAYIN

Aadaki rnek olaylar zerek, Stoklarn, IFRS for SMEsye gre muhasebeletirilmesi ve raporlanmas konusundaki hkmlerle ilgili bilgilerinizi uygulaynz.

rnek olaylar zdnzde cevaplarnz testin altnda verilen cevaplarla kontrol ediniz.

Vaka almas 1

Kobi A, 20X1 ylnda faaliyete balamtr. 20X1 ylnda rnn retmek iin ald malzemelere aadaki harcamalar yapmtr : lk madde ve malzemenin al fiyat = 30.000 PB thalat vergisi ve iade alnamayan dier satn alma vergileri = 8.000 PB ade alnabilir satn alma vergisi = 1.000 PB Mallar, tedarikiden fabrikann malzeme ambarna getirmek iin yaplan nakliye maliyeti = 3.000

PB Malzemeleri, ilk madde ve malzeme ambarna boaltma maliyeti = 20 PB Paketleme = 2.000 PB

31 Aralk 20X1 tarihinde KOB A, tedarikiden 15.000 PB tutarndan fazla satn alm gerekletirdii iin, 530 PB miktar iskontosu elde etmitir:

KOB A, retim srecinde ek olarak aadaki maliyetlere katlanmtr: Fabrikadaki makine iilerinin maa = 5.000 PB Fabrika mdrnn maa = 3.000 PB Fabrika binasnn ve retimde kullanlan tehizatn amortisman = 600 PB retimde kullanlan iletme malzemesi = 200 PB lk madde ve malzemeyi ambardan makine blmne nakletmek iin kullanlan aracn

amortisman = 400 PB Fabrikann elektrik kullanm creti = 300 PB Fabrika kiras = 1.000 PB Fabrika mdr tarafndan kullanlan aracn amorisman ve bakm (%50 grevli olarak, %50

kiisel kullanm) = 200 PB. Aracn kiisel kullanm, alanlara salanan fayda niteliindedir.

20X1 ylnda KOB A, aadaki ynetim giderlerine katlanmtr: Ynetim binasnn amortisman = 500 PB Ynetim personeli tarafndan kullanlan aralarn amortisman ve bakm = 150 PB Ynetim personelinin maa = 3.050 PB

34

Modl 13 Stoklar


Ynetim giderlerinin %20si fabrika ynetimi ile ilgilidir. Ynetim giderlerinin geri kalan ksm, eit oranda, sat ve dier retimle ilgili olmayan faaliyetlere (rnein finansman, vergi ve sekreterlik fonksiyonlarna) yklenebilir.

20X1 ylnda KOB A, aadaki sat giderlerine katlanmtr: Reklam maliyeti = 300 PB Sat personeli tarafndan kullanlan aralarn amortisman ve bakm = 100 PB dari personelin maa = 6.000 PB

KOB Ann muhasebe kaytlarna alaca stok maliyetini hesaplamak iin gnlk defter kaytlarn yapnz.

35

Modl 13 Stoklar


Vaka almas 1in cevab

20X1 Yl

Stok 42.490 PB( a) Kasa 42.490 PBSatn alnan ilk madde ve malzemenin muhasebeletirilmesi

Stok 11.240 PB (b) Kasa (direkt iilik maliyeti) 5.000 PB Maddi Duran Varlklar (birikmi amortisman- fabrika tehizat) 600 PB Maddi Duran Varlklar (birikmi amortisman ilk madde malzeme tama arac) 400 PB Kasa (elektrik maliyeti) 300 PB Maddi Duran Varlklar (birikmi amortisman- fabrika mdrnn tat) 200 PB Kasa (fabrika ynetiminin maa) 3.000 PB Kasa (fabrika kiras) 1.000 PB Kasa (fabrikaya yklenecek ynetim maalar) 610 PB Maddi Duran Varlklar (birikmi amortismann yklenecek ksmynetim binas) 100 PB Maddi Duran Varlklar (birikmi amortismann yklenecek ksmynetim tad) 30 PBDntrme maliyetlerinin muhasebeletirilmesi

Stok 200 PB (b) Stok (iletme malzemesi) 200 PBTketilen iletme malzemesinin maliyetinin muhasebeletirilmesi

Aadaki hesaplamalar ve aklama notlar bu rnek olayn cevabnn bir paras deildir. Stoklarn toplam maliyeti = Satn alma maliyeti + dntrme maliyeti = 53.930 PB (42.490 PB +11.240 PB + 200 PB)Satn alma maliyeti = 42.490 PB (a). Baknz IFRS for SMEs paragraf 13.6 and 13.7.Dntrme maliyeti = 11.440(b) PB . Baknz IFRS for SMEs paragraf 13.8.

(a) Satn alma maliyetinin ayrntl hesaplamas retimde kullanlacak ilk madde malzemenin satn alnmasSatn alma fiyat 30.000hracat vergisi, dviz komisyon creti 8.000Mallar fabrika alanna getirmek iin katlanlan nakliye maliyeti 3.000lk madde malzemeyi ambara boaltma maliyeti 20Paketleme 2.000Eksi: iskonto indirim ve devlet yardmlar (530)Satn alma maliyeti 42.490

(ade alnabilir vergiler, stoklarn maliyetinin bir unsuru deildir)

36

Modl 13 Stoklar


(b) Dntrme maliyetlerinin ayrntl hesaplamas lk retim sreci iin fabrikaya gnderilen stoklar

Direkt iilik 5.000

Sabit genel retim giderleri

Fabrika tehizatnn amortisman ve bakm 600

Mallar tamak iin kullanlan aracn amortisman 400

Fabrika mdrnn aracnn amortisman 200(c)

Farbrikann elektrik tketimi 300

Fabrika ynetimi (maa) 3.000

Fabrika kiras 1.000

Fabrika ynetimi iin katlanlan dier maliyetler

Ynetim binasnn amortismannn %20si 100

Ynetim aralarnn amorismannn %20si 30

Ynetim personeli giderlerinin %20si 610

Deiken genel retim giderleri

Endirekt malzeme - iletme malzemesi 200

(=) Dntrme maliyeti 11.440(c) Fabrika mdrnn aracnn toplam maliyeti dikkate alnmtr; nk kullanma baklmakszn, araba

kullanm toplam faydann bir unsurudur.

37

Modl 13 Stoklar


Vaka almas 2 KOB B; A,B ve C olmak zere 3 rn retmektedir. Bu rn tek bir retim srecinde e zamanl olarak ortaya kmaktadr. Ancak, A ve B rnnn sata hazr hale getirilmesi iin ortak retim srecinden sonra ileme tabi tutulmas gerekmektedir.

PB

Ortak retim srecinde ortaya kan giderler

lk madde ve malzeme 120.000

Iletme malzemesi 10.000

Direkt iilik giderleri 50.000

Deiken genel retim giderleri 45.000

225.000

Sabit genel retim giderleri, hizmetten yararlanma esasna gre datlmaktadr 55.000

Ortak retim srecinden sonra ortaya kan giderler

rn A 10.000

rn B 12.000

retilen rn miktarlar

rn A 400

rn B 400

rn C 350

retilen rnlerin sat deeri

rn A 120.000

rn B 140.000

rn C 70.000

A, B ve C rnlerinin birim maliyetlerini hesaplaynz.

38

Modl 13 Stoklar


Vaka almas 2nin Cevab

KOB B, ortak maliyetleri, her bir rnn sat deeri eksi ortak retim sreci sonras tamamlanma maliyetleri orannda datmaktadr(4).

PBlk madde ve malzeme 120.000

letme malzemesi 10.000

Direkt iilik maliyetleri 50.000

Deiken genel retim giderleri 45.000

225.000

Hizmetten yararlanma esasna gre

datlan genel retim giderleri 55.000

Toplam ortak maliyet 280.000

Toplam rn A rn B rn C

retilen miktarlar 400 400 350

rnlerin sat deeri 330.000 120.000 140.000 70.000

Eksi: ortak retim srecinden sonra ortaya kan ileme maliyeti (22.000) (10.000) (12.000) -

Sat fiyat eksi ortak retim sonras ileme maliyeti 308.000 110.000 128.000 70.000

Ortak maliyetlerin, sat deeri eksi ayrlma noktasndan sonraki 280.000 100.000 116.364 63.636 tamamlanma maliyetleri orannda datm (a) (b) (c)

Ortak retim srecinden sonra ortaya kan maliyetler 22.000 10.000 12.000 -

retilen mamullerin maliyeti 302.000 110.000 128.364 63.636

retilen miktarlar 400 400 350

Birim maliyetler 275.00 320.91 181.82

Aadaki hesaplamalar ve aklama notlar bu rnek olayn cevabnn bir paras deildir. (a) 280.000 PB x (110.000 PB/ 308.000 PB) = 100.000 PB(b) 280.000 PB x (128.000 PB/ 308.000 PB) = 116.363 PB(c) 280.000 PB x (70.000 PB/ 308.000 PB) = 63.636 PB

(4) letme, ortak maliyetleri rnlere datma yntemlerinden dier makul esaslar, tutarl olarak uygulamak artyla, kullanabilir.

39

Modl 13 Stoklar


Vaka almas 3

KOB Z, Ocak 20X7de X malnn ticaretine balamtr.

KOB Znin 20X7 ylnda alp satt X malna ilikin bilgiler aadadr:

Allar SatlarMiktar Birim Tutar Sat Haslat

Maliyet PB Adet PB1 Ocak 5.000 10 50.0001 ubat 2.000 11 22.00028 ubat 2.000 24.0001 Mart 3.000 11 33.0001 Nisan 2.500 12 30.00030 Nisan 5.000 70.00030 Haziran 4.000 52.0001 Temmuz 6.000 12.5 75.0001 Austos 2.500 13.5 33.75031 Austos 3.000 39.00031 Ekim 1.000 16.0001 Kasm 3.000 14 42.00031 Aralk 5.000 100.000

20X7 ylnda yaplan her satn stok maliyetini (satlan ticari mal maliyetini) ve 31 Aralk 20X7 tarihindeki stok mevcudunun maliyetini (dnem sonu stok maliyetini) aadaki yntemlere gre belirleyiniz:Blm A: lk giren ilk kar (FIFO) Blm B: Arlkl ortalama (hareketli arlkl ortalama ile hesaplamak suretiyle).

40

Modl 13 Stoklar


Vaka almas 2nin Cevab Blm A FIFO

Allar/ Tutar Birim Maliyet Satlan stok Stoklarn(Satlar) maliyeti defter

deeriMiktar PB PB PB PB

1 Ocak 5.000 50.000 10 50.0001 ubat 2.000 22.000 11 72.00028 ubat (2.000) 10 (a) 20.000 52.0001 Mart 3.000 33.000 11 85.0001 Nisan 2.500 30.000 12 115.00030 Nisan (5.000) 3.000 adet iin 10

2.000 adet iin 11(b) 52.000 63.000

30 Haziran (4.000) 3.000 adet iin 11 1.000 adet iin 12

(c) 45.000 18.000

1 Temmuz 6.000 75.000 12,50 93.0001 Austos 2.500 33.750 13,50 126.75031 Austos (3.000) 1.500 adet iin 12

1.500 adet iin 12,5(d) 36.750 90.000

31 Ekim (1.000) 12,50 (e) 12.500 77.5001 Kasm 3.000 42.000 14 119,50031 Aralk (5.000) 3.500 adet iin 12,5

1.500 adet iin 13,5(f) 64.000 55.500

31 aralk 20X7de kapan bilanosundaki stoklar ilk giren ilk kar yntemine gre 55.500 PBdir (1.000 adet 13,5 PB birim maliyet + 3.000 adet 14 PB birim maliyet)

Aadaki hesaplamalar ve aklama notlar bu rnek olayn cevabnn bir paras deildir. (a) Satlan 2.000 adet stok, 1 Ocakta birim fiyat 10 PBden alnan stoklardr.(b) Satlan 3.000 adet stok, 1 Ocakta birim fiyat 10 PBden alnan stoklardr ve satlan dier 2.000 adet stok, 1

ubatta birim fiyat 11 PBden alnan stoklardr.(c) Satlan 3.000 adet stok, 1 Martta birim fiyat 11 PBden alnan stoklardr ve satlan dier 1.000 adet stok, 1

Nisanda birim fiyat 12 PBden alnan stoklardr.(d) Satlan 1.500 adet stok, 1 Nisanda birim fiyat 12 PBden

Documents

Modül 13 – Stoklar - KGKkgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Eskiler/egitim_modulleri/modul13.pdf · 1 Modül 13 – Stoklar IASC Foundation: Training Material for the IFRS® for SMEs