Ureaji koji se koriste kod pregleda probave cijevi su: klasini rtg ureaj, ureaj za dijaskopiju, MSCT i MRI.Kontrastna sredstva koja koristimo su barijev-sulfat i gastrografin.Barijev-sulfat je suspenzija koju pacijent proguta i ona oblae sluznicu. Koristi se kod pregleda na rtg ureaju i dijaskopiji, osim kod sumnje na odreene dijagnoze kod kojih je koritenje barija kao kontrastnog sredstva kontraindicirano pa se koristi vodotopivo kontrastno sredstvo. Gastrografin je jodno, vodotopivo kontrastno sredstvo koje se koristi najvie kod pregleda ct-om, dok se u konvencionalnoj radiologiji pregleda probavne cijevi koristi samo kad je kontraindiciran barij.Snimke probavne cijeviUZVNativne snimke: snimka srca i plua(jednjak), nativna snimka abdomena(ileus, perforacija)Pasae: jednjak, eludac(jednokontrastna i dvokontrastna), dvanaesnik, tanko crijevo,IrigografijaCT, MRPretrage probavne cijevi rade se nakon klinikog pregleda pacijenta pa tako i lijenik kliniar odreuje zone interesa, odnosno to je potrebno snimati i na koji nain. Tako kod sumnje na ileus ili perforaciju crijeva snimamo abdomen nativno stojei ili na lijevom boku. Kod sumnje na perforaciju jednjaka snimamo jednjak nativno stojei ili leei na boku. Kod sumnje na razliite bolesti probavne cijevi snimaju se pasae, odnosno irigografija ukoliko je u pitanju bolest debelog crijeva.Nativna snimka jednjaka je zapravo standardna snimka srca i plua. Nativna snimka abdomena snima se kod sumnje na perforaciju probavnih organa i kod mehanikog ili opstrukcijskog ileusa. Kod perforacije organa vidimo zrak ispod kupole oita u obliku srpa. Kod ileusa na nativnoj snimci vide se aerolikvidne razine koje odjeljene tako da je zrak gore, a likvidne strukture dolje i to od mjesta zaepljenja pa prema proksimalnijim dijelovima probavne cijeviDisfagija, odinofagija, garavica(GERB), bol u prsima i prisutnost stranog tijela u jednjaku indikacije su za pregled jednjaka. Ukoliko je strano tijelu u jednjaku metalno ili od materijala kojem je denzitet vei od denziteta okolnog tkiva, dovoljno je snimiti jednjak nativno. Za ostale indikacije potrebno je snimiti pasau jednjaka. Pasaa jednjaka snima se na ureaju za dijaskopiju u uspravnom poloaju. To je kontrastna pretraga jednjaka. Kontrastno sredstvo koje se koristi je suspenzija barijevog-sulfata ili gastrografin. Iako se snima samo sa jednim kontrastnim sredstvom, pasaa jednjaka je zapravo dvokontrastna pretraga jer svaka osoba proguta barem malo zraka. Pretraga se vri tako da je pacijent u stojeem ili sjedeem stavu. Ukoliko pacijent nije u mogunosti stajati moemo nagnuti stol dijskopskog aparata za 35-45. Prvo snimanje radi se u bonom poloaju zbog toga jer moramo paziti da pacijent ne aspirira kontrastno sredstvo i da kontrastno sredstvo na neki drugi nain ne odlazi u organe dinog sustava. U sluaju da pacijent aspirira ili da mu kontrastno sredstvo ue u organe dinog sustava, pregled se odmah prekida. Nakon snimanja u bonom poloaju, pacijent se snima u nepravilnom anterio-posteriornom poloaju okrenut oko 5-10 bono, zbog toga da se jednjak ne bi superponirao sa sternumom i kraljenicom. Poeljno je da kod pasae jednjaka lijenik bude prisutan kod pregleda u sluaju da postoje polipi ili divertikuli koji se nisu jasno prikazali u lateralnoj i anterio-posteriornoj poziciji pa tada, ukoliko je potrebno, moe indicirati dodatne snimke iz razliitih kuteva i sl. Potrebno je naglasiti da ukoliko se kod klinikog pregleda sumnja na traheoezofagealnu fistulu ili osoba ima melenu, kontraindicirano kontrastno sredstvo je barijev-sulfat i mora se koristiti gastrografin. Snimka normalnog jednjakaA) Cervikalna konstrikcija uzrokovana musculusom constrictorom pharyngis inferiororom, a nazivamo je gornjim ezofagealnim sfinkterom.B) Torakalna (bronho-aortalna) konstrikcijakonstrikcija na mjestu gdje ga prvi put presijeca luk aorteLA) Dijafragmatska konstrikcija: mjesto gdje prolazi kroz ezofagealni hiatus dijafragme

AhalazijaAhalazija je neurogeni poremeaj motiliteta jednjaka karakteriziran oslabljenom peristaltikom jednjaka i izostankom relaksacije donjeg ezofagealnog sfinktera prilikom gutanja. Radioloki pregled jednjaka barijevom kaom pokazuje izostanak peristaltikih kontrakcija za vrijeme gutanja. Jednjak je proiren, esto do velikih razmjera, dok je u podruju donjeg ezofagealnog sfinktera suen poput lijevka.

Divertikuloza jednjakaDivertikul jednjaka je izboenje sluznice kroz miinu stijenku jednjaka. Mogu biti asimptomatski ili izazivati disfagiju i regurgitaciju. Dijagnoza se potvruje RTG pregledom barijevom kaom.

Tumor jednjaka

Pasaa eluca je nastavak pasae jednjaka. Kod pasae eluca ovisno o indikacijama za pretragu provjeravamo funkciju i morfologiju. Funkciju lake gledamo kad koristimo jednokontrastnu pretragu, koristimo samo barijev-sulfat i pratimo izbacivanje barijeva-sulfata iz eluca u duodenum, izgled eluca prilikom prolaska peristaltikog vala i eventualno vraanje u jednjak. Kod morfolokog pregleda eluca koristimo dvokontrastnu tehniku, odnosno pozitivno i negativno kontrastno sredstvo, najee barijev-sulfat i CO2. Tada eludac zbog prisutnosti zraka povea svoj volumen, a barijev-sulfat obloi sluznicu eluca i tada moemo vidjeti izgled eluca i eventulane nepravilnosti koje se pojavljuju na stijenci eluca. Kad se pregledava eludac, odmah se pregledava i duodenum. Indikacije za pregled duodenuma su sline kao i za pregled eluca, a i nalazi su slini. Kod pregleda eluca i duodenuma vrlo je vano provjeriti indikacije pretrage. Ukoliko su indikacije melena, sumnje na ulkus ili neka od bolesti kod koje se javljaju oteenja sluznice eluca na nain da krvari, obavezno moramo koristiti Gastrografin. Pretraga se obavlja na ureaju za dijaskopiju.

Hiatus herniaZakrivljena miina stijenka - dijafragma - odvaja torakalnu upljinu od abdominalne upljine, pa jednjak mora proi kroz otvor (hiatus) kako bi stigao do eluca. Hiatus hernia se javlja kada miino tkivo oko otvora oslabi pa se abdominalni dio jednjaka - esto s dijelom eluca - izboi nagore kroz hijatus u grudnu upljinu. Izboenje (ili hernija) tvori zvonoliku oteklinu pri dnu jednjaka.

Ulkusna bolest elucaUlkusna bolest ili peptiki ulkus (vrijed, ir) je pojava oteenja sluznice eluca ili poetnog dijela dvanaestnika koje se iri u dublje slojeve stijenke tih organa i zahvaa miini sloj stijenke, pa pri cijeljenju nastaje oiljak.

Karcinom eluca

Ulkusna bolest duodenumaTanko crijevo trenutno je jedini organ probavne cijevi kojemu se ne moe pristupiti endoskopski. Zato najee za preglede tankog crijeva koristimo radioloki pregled. Radioloki pregledi tankog crijeva su pasaa i enterokliza. Pasaa tankog crijeva radi se da tako da pacijent popije oko pola litre barijeve kae i kad onda doe do tankog crijeva tada je to pasaa crijeva. Pasaa tankog crijeva moe biti kao nastavak snimanja gornjeg GI trakta ili samo zasebno snimanje. Nakon to pacijent popije barijev-sulfat, u prvih sat vremena snima se svakih 15 minuta, a kasnije svakih 30 minuta, odnosno ukoliko je potrebno zbog breg ili sporijeg prolaska barija snimanje se moe ubrzati ili odgoditi. Lijenik radiolog nakon svakog snimanja oitava sliku, te po potrebi indicira snimanje iz drugog kuta ili ak i prijelaz sa klasinog rentgenskog ureaja na dijaskopski ureaj. Za vrijeme snimanja pacijent lei na leima jer je tada manje superponiranje crijevnih vijuga. Pasaa tankog crijeva snima se dok barij ne doe u debelo crijevo. Kod pasae tankog crijeva prati se promjer, pokretljivost i vee promjene na sluznici tankog crijeva koje se mogu primjetiti. Enterokliza je zapravo dvokontrastno snimanje tankog crijeva, ali na nain da se nazogastrinom sondom ue u duodenum i kontrastno sredstvo uvodi se kroz nazogastrinu sondu. U kontrastno sredstvo dodaje se metil-celuloza za bre provoenje kontrastnog sredstva. Zbog toga to se kontrastno sredstvo primjenjuje kroz nazogastrinu sondu moe se kontrolirati protok kontrastnog sredstva, te dobrim doziranjem kontrastnog sredstva pretragu skraujemo na nekih 20 minuta. Entroklizom se gleda morfologija tankog crijeva koja je buno bolje vidljiva nego ko pasae.

Pasaa tankog crijeva, nalaz BO

Enterokliza

Divertikuloza tankog crijeva

Tanko crijevo-chronova bolest

Adenokarcinom tankog crijevaIrigografija je kontrastni pregled debelog crijeva gdje se kontrastno sredstvo ubrizgava pacijentu kroz rektum pomou pomagala koje nazivamo pneumokolon. Razlikujemo jednokontrastne i dvokontrastne pretrage debelog crijeva. Indikacije za primjenu dvostrukog kontrasta, zrak i barijev-sulfat su: Rektalna krvarenja, polipi ili karcinom, upalna bolest crijeva, pacijent koji ima vie od 40 godina, a moe suraivati i okretati se bez pomoi. Indikacije za jednokontrastnu pretragu barijevim-sulfatom: pacijent do 40 godina starosti kojemu su simptomi bol i nadutost, bez sugestije na polipe ili krvarenja, divertikulitis, pacijent koji nije pripremljen zbog akutnog stanja i ogranien upit lijenika kliniara da se provjeri ili iskljui opstrukcija, volvulus, upala slijepog crijeva i pacijenti koji nisu u mogunosti suraivati kod obavljanja dvokontrastne pretrage. Kontraindikacije za koritenje barijeva-sulfata bilo kod jednokontrastne, bilo kodvokontrastne pregtrage su: sumnja na akutnu perforaciju i stanje nakon biopsije. To su ujedno i indikacije za koritenje vodotopivog kontrastnog sredstva, odnosno gastrografina.

Divertikli debelog crijeva

Debelo crijevo-Chronova bolest

Polipi debelog crijeva

Adenokarcinom debelog crijevaCrohnova bolest predstavlja kroninu transmuralnu upalu koja obino zahvaa distalni ileum i kolon ali takoer moe nastati u bilo kojem dijelu GI trakta. Simptomi su proljev i bolovi u trbuhu. Mogu je nastanak apscesa, unutarnjih i vanjskih fistula kao i opstrukcije crijeva. Dijagnoza se postavlja pomou kolonoskopije ili irigografije.Najei prvi simptomi su kronini proljev s bolovima u trbuhu, vruica, aneoreksija i gubitak tjelesne teine. Trbuh je na palpaciju bolno osjetljiv, a ponekad se mogu palpirati rezistencije u trbuhu.Kopjuterizirana tomografija je jedna od radiolokih metoda koja se sve vie koristi u dijagnostici bolesti, pa tako i u dijagnostici bolesti probavnih organa. Ct se obino koristi kao nadopuna konvencionalnim metodama, no kod nekih bolesti ct je metoda izbora. To su upalne bolesti crijeva, ulcerativni kolitis, Crohnova bolest, neoplazme organa probavne cijevi, bilo s benignom ili malignom alteracijom. Ali koristi se i za voenje biopsija, planiranje operacija i procjena rezultata operacije, te za planiranje i procjenu rezultata radioterapije. CT je manje invazivna pretraga za pacijente zbog toga to nije potrebno manevrirati na stolu, ve je dovoljno popiti kontrastno sredstvo, ili se kontrastno sredstvo daje i.v., tada pacijent saeka malo da kontrastno sredstvo doe do interesne zone snimanja, legne i snimimo ga. Kontrastno sredstvo koje se koristi ko ct pregleda najee je gastrografin zbog svojstva da se mala kolinina razrijedi s vodom, pacijent popije oko pola litre kontrastnog sredstva i saeka se da se kontrastno sredstvo spusti do zone interesa, s time da prolaskom kroz organe gastrografin se lijepi za stjenku organa, i oblae ju. U sluaju da je kontraindicirano koritenje gastrografina, kao kontrastno sredstvo koristi se razrjeena suspenzija barijevog-sulfata. Najvei doprinos CT-a u dijagnostici bolesti probavnih cijevi je virtualna endoskopija. Virtualna dijaskopija dobiva se rekonstrukcijom slojeva ct-a debljine oko 0.5mm. Ona nam omoguuje pregled organa iznutra u tada moemo dijagnosticirati neoplazme i ostale proavnih organa bez koritenja endoskopija i slinih pregleda.

Ct presjek jednjak- tumor jednjaka

Ct- divertikul eluca

Ct virtulna endoskopija

CT i MR crohnove bolesti terminalnog ileuma

MR pregled debelog i tankog crijeva, daje se kontrastno sredstvo peroralno i intra venozno. Kontrastno sredstvo koje se koristi kod pregleda MR je gadolinij. MR enterokliza koristi se kod prisutnosti i komplikacijama Crohnove bolesti i drugih upalnih oboljenja crijeva, karvarenja u abdomenu, kod vaskularne abnormalnosti, tumora, apscesa i fistula. Snimanje MR kod snimanja probavne cijevi, relativno je komplicirano i dugo traje. Najvei problem kod snimanja MR-om je peristaltika crijeva, no tu se pomae sa glukagon koji smiruje crijeva, smanjuje peristaltike valove i poveava vrijeme izmeu dva peristaltika vala. Kod snimanja crijeva MR-om potrebna je puna kooperacija pacijenta sa lijenikom i radiolokim tehnologom. Bitno je da pacijent u trenutku snimanja ne die i ne pomie se. Prednosti MR enteroklize je to da se dobro vide abnormalnosti i nenormalni procesi, a nedostaci su dugo trajanje snimanja i eventulna klaustrofobija pacijeta koji se ne moe opustiti u MR ureaju pa dolazi do artefakata, a trajanje pretrage se produuje.

Mr crohnova bolest terminalnog ileuma i poetka debelog crijeva

Mr enterokliza u T1 i T2 fazi