Miesięcznik Związku Miast Polskich Nr 4 (153), kwiecień 2009ISSN 1730-5187

Miesięcznik Związku Miast Polskich

Mobilizacja na kryzysMobilizacja na kryzysXXX Zgromadzenie Ogólne ZMPXXX Zgromadzenie Ogólne ZMP

Nr 4 (153), kwiecień 2009ISSN 1730-5187

II SAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

ZE ZWIĄZKU

W NUMERZE

ZE ZWIĄZKU

Już po raz kolejny w Katowicachodbyła się Międzynarodowa Konfe-rencja Miejska poświęconej proble-matyce zarządzania miastemw XXI wieku. Tegoroczna konferencjastanowiła część XXX ZgromadzeniaOgólnego ZMP. Na spotkanie złożyłysię dwa bloki tematyczne: zarządza-nie miastem i rewitalizacja obszarówproblemowych.

Podczas posiedzenia ZarząduZMP w Katowicach, które odbyło się19 marca br., przyjęto stanowiskow sprawie projektu ustawy o świad-czeniach opieki zdrowotnej finanso-wanych ze środków publicznychi ustawy o zakładach opieki zdrowot-nej. Pozytywnie zaopiniowano projektustawy o sporcie, a także Prawoo szkolnictwie wyższym.

Od listopada ub.r. Związek re-alizuje dofinansowany ze środkówNFOŚiGW Program edukacyjno-in-formacyjny na rzecz aktywnegoudziału władz lokalnych w ochronieklimatu. Na łamach „SM” prezentuje-my cykl artykułów poświęconych róż-nym aspektom ochrony klimatu. Dzi-siejszy poświęcony jest ochronie zaso-bów wodnych.

KRONIKA ZAGRANICZNA

Ponad 600 reprezentantów sa-morządów lokalnych i regionalnychoraz przedstawicieli kierownictwa in-stytucji europejskich wzięło udziałw Europejskim Szczycie Regionówi Miast w Pradze w dniach 5 i 6 marcabr. Podczas spotkania dyskutowanona temat światowego kryzysu finan-sowego i gospodarczego, jego wpływuna europejskie regiony i miasta orazspecjalnego miejsca europejskiej poli-tyki spójności w walce ze skutkamikryzysu.

MIASTA JUBILEUSZOWE

Żyjemy w czasach, gdy silni sięłączą, a słabi dzielą. Chcemy się łą-czyć i proces ten pogłębiać. Wymagato jednak wsłuchiwania się w potrze-by mieszkańców dzielnic, okazywaniaim szacunku, przypominania bogac-twa osób i wydarzeń, które zbudowa-ły historię rodzin, historię dzielnic, hi-storię naszego miasta – mówi w rokujubileuszu 50-lecia nadania prawmiejskich Rudzie Śląskiej prezydentmiasta, Andrzej Stania.

Na okładce: Obrady XXX Zgromadze-nia Ogólnego ZMP w Rudzie Śląskiej.Fot. E. Parchimowicz

XIV

XIII

VIII

V

IV

P odczas wiosennego Zgromadzenia Ogólne-go delegaci jak co roku podsumowali minio-ne 12 miesięcy działalności Związku. Prezes

Ryszard Grobelny przypomniał, że miniony 2008rok zapowiadał się – po deklaracjach nowego rząduz końca roku 2007 – jako bardzo obiecujący.

– Dwie najważniejsze kwestie, na których zała-twienie liczyliśmy: ustawa „miejska” oraz rekompen-saty ubytków w udziałach gmin w podatku PIT – niedoczekały się rozwiązania – przypomniał prezes ZMP.– Ustawę „miejską” po zgłoszeniu przez nas szczegó-łowych uwag zaopiniowaliśmy pozytywnie, jednakzablokowali ją marszałkowie województw, a w koali-cji rządowej – PSL. Minister finansów z kolei odmówiłrozpatrzenia naszych postulatów finansowych, doty-czących konieczności rekompensaty ubytków wewpływach z PIT po zmianie stawek podatkowych, na-stępujących po ubiegłorocznych ubytkach związa-nych z wprowadzeniem ulg prorodzinnych.

Zdaniem Zarządu ZMP pewną rekompensatąjest ze strony rządu program wspierania budowyi modernizacji dróg lokalnych, jednak jego skalajest kilkakrotnie mniejsza niż skutki zmian w po-datku dochodowym od osób fizycznych.

Kilka zmian na plusNajważniejsze zmiany, jakie udało się uzyskać

w minionym roku, to zdaniem Zarządu nowa ustawao pracownikach samorządowych oraz częściowezmiany w systemie oświaty. Choć te ostatnie są dale-

ce niesatysfakcjonujące, za korzystne Związek uzna-je zmiany proporcji w komisjach konkursowych. Pozatym zmniejszono ingerencję kuratoriów w organizacjęszkół, a także zwiększono elastyczność przekształceńszkół, zwłaszcza w małych miejscowościach.

– Zmiany te, daleko mniejsze niż poparty przeznas projekt rządowy, wprowadzono przy ogromnym,nieracjonalnym oporze związków zawodowych, dys-ponujących znacznymi wpływami w Sejmie – czyta-my w tegorocznym Sprawozdaniu Zarządu z działal-ności Związku Miast Polskich w 2008 roku.

Jednak najważniejszą zmianą w ostatnim cza-sie jest – zdaniem Zarządu – uczciwe uwzględnia-nie zmian w negocjowanych centralnie stawkachwynagrodzeń nauczycielskich w skali wzrostu kwo-ty subwencji „szkolnej”. Dlatego, mimo że algo-rytm podziału jest nadal niezadowalający i krzyw-dzący dla miast, a skutki wcześniejszych niedo-szacowań wciąż trwają, w ostatnich dwóch latachstrona samorządowa pozytywnie opiniowała roz-porządzenia dotyczące algorytmu.

Ważną zmianą jest też sposób funkcjonowaniaKomisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialne-go, która obecnie współkierowana przez wicepre-miera Grzegorza Schetynę pracuje systematycznie.

Metropolie z emocjamiObecny na Zgromadzeniu Ogólnym wicepremier

Grzegorz Schetyna także podkreślał dobrą jakośćwspółpracy administracji rządowej z samorządami.

XXX Zgromadzenie Ogólne ZMP

Mobilizacja na kryzysKwestie kryzysu gospodarczego, a co za tym idzie finansów samorządowychoraz nowa tzw. ustawa metropolitalna zdominowały obrady XXX Zgromadze-nia Ogólnego Związku Miast Polskich. Spotkanie delegatów z całej Polski od-było się 19 i 20 marca w Rudzie Śląskiej i Katowicach.

Obecny na Zgromadzeniu Ogólnym wicepremier Grzegorz Schetyna podkreślał dobrą ja-kość współpracy administracji rządowej z samorządami. Fot. E. Parchimowicz

ZE ZWIĄZKU

IIISAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

Mówiąc o Narodowym programie przebudowydróg lokalnych i programie Orlik 2012, podkreśliłdobre efekty współdziałania obu administracji.

– Wszędzie tam, gdzie spotykają się pie-niądze rządowe i samorządowe, wiele rzeczyudaje się zrobić. W Radzie Ministrów szuka-my kolejnych takich projektów do wspólnejrealizacji, gdyż one dają konkretny efekt, aleteż budują dobre relacje między administra-cją rządową i samorządową.

W tej dobrej atmosferze pewną zadrą wy-daje się być niosąca ze sobą duże emocjeustawa metropolitalna. Jednak, jak zapewniłwicepremier Schetyna, właśnie z powodu tro-ski o dobrze pojęte interesy miast i docenia-nie tej tematyki przez rząd, urzędnicy przygo-towujący projekt tak pieczołowicie nad nimpracują i tak starannie dobierają słowa.

– To ma być sztandar, wizytówka politykimiejskiej naszego państwa – mówił G. Sche-tyna. – Nie chcemy tworzyć przepisów, którenie będą stosowane. Klasyczne podejście,a więc ustawa metropolitalna, wywołało silnekontrowersje. Odeszliśmy od tej koncepcji,bo rozmowa zaczęła iść w kierunku politycz-nych targów – ile obszarów metropolitalnychi dlaczego tak mało.

Obecnie rząd pracuje nad projektem, któ-ry ma utrzymać równowagę w rozwoju siecimiejskiej, aby wzmocnić strategiczną rolę ob-szarów metropolitalnych, a jednocześniepodkreślić, że miasta średnie i małe takżemogą być atrakcyjne. Rozważa się dwie kon-cepcje. Pierwsza to powołanie do życia ze-społu miejskiego tworzonego przez gminęmiejską lub miejsko-wiejską z sąsiadującymigminami. To taki swoisty zaczątek, zachęta dotego, żeby wspólnie budować coś dobregoi funkcjonalnego, wspólnie realizować pomy-sły. Druga koncepcja to klasyczna metropolia,ze względów emocjonalnych nazywana ob-szarem metropolitalnym. Ważne jest, że w za-myśle rządu ma ona służyć zaspakajaniu po-trzeb mieszkańców, a nie ludzkich ambicji.

– Nie chcemy jako administracja rządowawskazywać obszarów metropolitalnych – pod-kreślał wicepremier. – Dlatego przewidujemydwa sposoby ich tworzenia. Pierwszy obliga-toryjny to w drodze rozporządzenia stworze-nie przez Radę Ministrów takiego obszaru. Mato dotyczyć Śląska, Warszawy i Trójmiasta.Drugi fakultatywny zakłada tworzenie przezRadę Ministrów obszarów metropolitalnychna wniosek zainteresowanych gmin. Chcemyw ten sposób tworzyć prawo na dziesięciole-cia, otworzyć pewne długofalowe możliwości.

Subwencja ogólna niezagrożonaObecnie najpoważniejszym problemem sta-

ją się dla samorządów miast ich finanse – w kon-

tekście globalnego kryzysu gospodarczego.Wiadomo, że ogólna sytuacja musi wpłynąć tak-że na dochody jednostek samorządu terytorial-nego. Związek obawia się, że w najbliższym cza-sie spadną wpływy z PIT i CIT, a więc i udziaływ nich miast. Podmioty tracące płynność finan-sową nie będą płacić podatku od nieruchomo-ści, spadną wpływy z podatku od czynności cy-wilnoprawnych, z powodu oszczędności w bud-żecie centralnym zmniejszą się liczne dotacjedla samorządów, trudniej dostępne staną siękredyty inwestycyjne.

Ministerstwo Finansów przewiduje, żew bieżącym roku wzrost gospodarczy Polskibędzie na poziomie ok. 1,7%, a dochody pań-stwa zmniejszą się o 17 mld złotych.

– Niezależnie od rozwoju sytuacji subwen-cja ogólna dla gmin pozostanie w takiej wyso-kości, w jakiej została uchwalona w ustawiebudżetowej i będzie przekazywana w termi-nach wynikających z ustawy – zapewniła de-legatów do Zgromadzenia Ogólnego goszczą-ca w Rudzie Śląskiej Elżbieta Suchocka, se-kretarz stanu w Ministerstwie Finansów.– Z pewnością zrobimy wszystko, by oszczęd-ności, które musi poczynić rząd, nie zostałyzrzucone na samorządy.

Z informacji posiadanych przez resort finan-sów wynika, że realizacja dochodów budżeto-wych w pierwszych dwóch miesiącach roku nierodzi zagrożenia. Jeśli chodzi o udziały we wpły-wach z PIT, na rachunki gmin przekazanoo 9,5% więcej środków niż w analogicznymokresie roku ubiegłego. Podobną tendencję za-notowano w przekazach subwencji ogólnej.Wpływ kryzysu widać już natomiast w innychdochodach gmin – wypłacanych przez urzędyskarbowe. Najgłębszy spadek notuje się – zgod-

nie z obawami Związku – we wpływach z podat-ku od czynności cywilnoprawnych, ale także wewpływach z karty podatkowej czy z podatku odspadków i darowizn.

Ministerstwo Finansów nie posiada jesz-cze danych na temat tego, jak przebiega reali-zacja dochodów i wydatków własnych w jed-nostkach samorządu terytorialnego.

Wicepremier, Grzegorz Schetyna, nawią-zując do kryzysu gospodarczego, zachęcałzwłaszcza do wykorzystania wszystkich do-stępnych środków unijnych oraz do ochronymiejskich inwestycji.

– One dają miejsca pracy, umożliwiająrozwój i nie pozwalają zamknąć się w niemo-cy – przekonywał. – Wiemy w rządzie, że jeże-li władza chce oszczędzać, musi zacząć odsiebie. Tak jak wy w samorządzie, pamiętamytakże, że władza to służba. W trudnych cza-sach trzeba ludziom o tym przypominać.

Delegaci apelują W przyjętym przez Zgromadzenie Ogólne sta-

nowisku w sprawie kryzysu gospodarczego dele-gaci reprezentujący polskie miasta zwrócili siędo rządu o przygotowanie pakietu antykryzyso-wego dla jednostek samorządu terytorialnegow celu przeciwdziałania skutkom obecnego kry-zysu dla finansów samorządowych zbudowa-nych na dochodach w znacznej części uzależnio-nych od koniunktury gospodarczej. Zaapelowa-no, by rząd – w miarę możliwości – wspierał fi-nansowo działania gospodarcze, przyczyniającesię do tworzenia lub ochrony miejsc pracy, a tak-że nie szukał oszczędności w środkach przezna-czonych na zadania z zakresu polityki socjalnej,w znacznym stopniu realizowane przez samorzą-dy lokalne w oparciu o dotacje celowe.

– Samorządy są jednym z największychw państwie pracodawców, dlatego powinnybyć uwzględnione w planowanych i wprowa-dzanych przez rząd pakietach gospodar-czych i systemowych rozwiązaniach doty-czących stosunków pracodawca – pracow-nik – czytamy w Stanowisku.

Delegaci przyjęli także Stanowisko pt.„Miasta w rocznicę wolności”. Przyjmującz zainteresowaniem bogaty program obcho-dów rocznicy 4 czerwca 1989 roku, zwrócilisię do władz polskich miast z apelem o podję-cie w miarę możliwości również lokalnychdziałań upamiętniających tą ważną rocznicę.

Ponadto Zgromadzenie Ogólne przyjęło Sta-nowiska w sprawie finansowania dróg krajowychw miastach na prawach powiatu, w sprawie za-sad finansowania Policji oraz w sprawie ordyna-cji wyborczej do Sejmu. (wszystkie dokumentydostępne są na stronie www.zmp.poznan.pl)

EWA PARCHIMOWICZ

Podczas ZO ZMP odbyła się uroczystośćupamiętnienia 50-lecia nadania RudzieŚląskiej praw miejskich. List gratulacyj-ny wraz z pamiątkową statuetką na rę-ce prezydenta Rudy Śląskiej, AndrzejaStani, przekazał w imieniu ZwiązkuMiast Polskich Ryszard Grobelny.

Fot. E. Parchimowicz

ZE ZWIĄZKU

IV SAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

T egoroczne spotkanie poświęcone byłoproblematyce zarządzania miastemw XXI wieku.

– Problematyka zarządzania miastamioraz polityka miejska to dwa główne tematyzainteresowania Związku Miast Polskich– mówił podczas otwarcia Konferencji Ry-szard Grobelny, prezes ZMP. Dlatego tego-roczne spotkanie w Katowicach połączonoz obradami XXX Zgromadzenia OgólnegoZwiązku. – To czego miasta potrzebują, to do-brych przykładów i mądrych mechanizmów.Mówiąc o zarządzaniu miastami, trzebawziąć pod uwagę bardzo różne aspekty, dla-tego tak dobre merytorycznie spotkania jakto w Katowicach przyciągają burmistrzówi prezydentów.

Ostatni rok to – zdaniem organizatorówkonferencji – czas wyjątkowych w historiizmian, które wymagają innego, nowego podej-ścia również do zarządzania miastem – stądw tegorocznej konferencji znalazły się dwa blo-ki tematyczne. Pierwszy to debata z udziałemnajwybitniejszych ekspertów od zarządzaniamiastem. Druga część konferencji, której go-spodarzem był Śląski Związek Gmin i Powia-tów, poświęcona była jakże ważnemu tematowiprzekształceń polskich miast – rewitalizacji ob-szarów problemowych. W Katowicach mówio-no także o kryzysie – jak go przetrwać, ale i jakwykorzystać ten szczególny moment.

Szansa w kryzysieDo tego ostatniego podejścia zachęcał go-

rąco uczestników konferencji Jan Olbrycht.Przypomniał, że jeszcze niedawno mówiło sięo pewnym eksperymencie europejskim – Eu-ropie regionów. Myślano, że regiony przejmąrolę państw. Dziś jednak już nie mówi się o Eu-ropie regionów, a o Europie z regionami. Dzie-je się tak, gdyż sytuacja polityczna zmieniła sięi nikt dziś już nie pozwoli sobie na zbytnie

wzmocnienie regionów. Obecnie bardziej po-prawne politycznie jest wzmocnienie miast,choć równocześnie trwa rywalizacja i napięciemiędzy regionami i władzami miast. Podobnierzecz się miała z transportem miejskim. Jak

przypomniał poseł Olbrycht, jeszcze rok temukiedy Komisja Europejska wyszła z pomysłemwiększego zaangażowania się UE w tą kwestię,państwa członkowskie stanowczo zareagowa-ły, mówiąc, że zgodnie z zasadą subsydiarno-ści Unia nie powinna zajmować się tym. To po-winność miast. Ale miasta nie są w stanie sa-me poradzić sobie z problemami transportumiejskiego. I nastąpił pat, blokada polityczna.

– Teraz wszystko się zmienia. Kryzys stwa-rza absolutnie nową sytuację: nic nie jest jużtakie jak było – przekonywał Jan Olbrycht. – Toczas na zmiany w skali europejskiej i świato-wej. Nagle okazuje się, że w Europie możnadziałać szybciej, sprawniej. Wzrosło zaintere-sowanie miastami. Już wkrótce będziemy re-alizować programy przewidziane dla obsza-rów funkcjonalnych, a nie regionalnych.

W poszukiwaniu miasta idealnego

Gościem katowickiej konferencji była pro-fesor Saskia Sassen z Uniwersytetu Colum-bia – wybitna socjolog, specjalistka w dziedzi-nie zjawisk globalizacji i związanych z nią mi-gracji. Z uczestnikami konferencji podzieliłasię swoimi przemyśleniami na temat pozycjimiast w globalnym świecie i wyzwaniami, któ-rym będą musiały one sprostać w najbliż-szych latach.

– Ta konferencja to swoisty projekt naprzyszłość – mówiła prof. Sassen. – W Sta-nach Zjednoczonych mówimy teraz o mega-przyszłości i zajmujemy się znajdowaniem te-go wszystkiego, co nas łączy między sobą.

Profesor Sassen przeprowadziła badanianaukowe w 75 miastach na całym świecie.Pokazały one, że nie ma jednego idealnegoglobalnego miasta. Różnice najczęściej zwią-zane są z geografią. Badanie miast to obec-nie badanie szczegółów.

– Globalna era, w której żyjemy sprawiła,że dziś miasta upodabniają się do siebie i zesobą konkurują. A tymczasem powinnywspółpracować, znajdować to, co je łączy.Architektura daje nam wrażenie, że wszystkiemiasta są do siebie podobne. Ale różnice wi-dać, gdy dowiemy się, jak poszczególne mia-sta wykorzystują swój potencjał. Trzeba pod-kreślać to, co jest najlepszego w miastachi wykorzystywać w najlepszy sposób.

Podczas badań nad miastem idealnymprofesor Sassen i jej zespół przyjęli kilkadzie-siąt miar, kryteriów, np. łatwość rozwinięciadziałalności biznesowej w danym mieście.Łącznie składały się one na ocenę 100, któraoznaczała ideał. Ciekawe, że żadna ze świato-wych (badanych przez naukowców) metropo-lii nie uzyskała takiego wyniku. Najwyżej na li-

III Międzynarodowa Konferencja w Katowicach

Zarządzanie miastemw XXI wieku

Katowicka konferencja zgromadziła wybitnych specjalistów w dziedzinie miejskiej.Na zdjęciu od lewej: Jeremy Smith, sekretarz generalny CEMR, prof. Saskia Sassen,eurodeputowany Jan Olbrych, minister Elżbieta Bieńkowska, prof. Grzegorz Go-rzelak i prof. Claude Jacquier. Fot. E. Parchimowicz

Już po raz kolejny odbyła się w Katowicach Międzynarodowa Konferen-cja Miejska, którą zorganizował eurodeputowany Jan Olbrycht wraz zeStowarzyszeniem „Europa jest prosta”. Parterami konferencji były:Miasto Katowice, Związek Miast Polskich oraz Śląski Związek Gmini Powiatów.

ZE ZWIĄZKU

VSAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

ście znalazł się Londyn z wynikiem zaledwie79. Kolejne w zestawieniu to Nowy Jork (72)i Tokio (67).

– Nasze badania pokazały, jak wielka jestjeszcze przestrzeń do działania dla miast– mówiła prof. Sassen. – Jest wiele punktówwejścia do miast, wiele aspektów, które decy-dują o tym, które miasto jest idealne, gdychcemy zrealizować konkretny cel.

Nowe formy zarządzaniamiastamiO pożądanych kierunkach zmian w po-

strzeganiu roli miast i w podejściu do zarzą-dzania nimi mówił w Katowicach profesorClaude Jacquier, dyrektor Narodowego Cen-trum Badań Naukowych z Francji. Zwrócił onuwagę na fakt, że siła Europy polega na rów-nowadze, na tym, że brak tu potężnych domi-nujących miast. Miasta w Europie były i będąbiegunami innowacyjności. Ale problememnaszego kontynentu – zdaniem profesora Ja-cquiera – jest fakt, że polityczna rola miast niejest uznawana przez państwa europejskie.Nawet w strategii lizbońskiej nie mówi sięo miastach jako zbiorowych aktorach.

Aby dopracować się efektywnego zarządza-nia miastami, trzeba – jak przekonywał gośćz Francji – zorganizować trzy rodzaje współpra-cy: horyzontalną – poziomą, między władzami

lokalnymi i ich stowarzyszeniami, pionową –zakładającą współdziałanie i subsydiarnośćmiędzy szczeblem lokalnym, narodowym i byćmoże europejskim. Trzeci rodzaj współpracyproponowanej przez prof. Jacquiera jest naj-trudniejszy: współpraca poprzeczna, zwana teżsprzeczną – zakłada partnerstwo, podejściezintegrowane, oddanie części władzy.

– W Europie potrzebujemy nowych formzarządzania miastami – mówił Claude Jacqu-ier. – Musimy wziąć pod uwagę całkiem noweobszary, które pozostawione na uboczu mo-gą rodzić w przyszłości poważne problemy.Należy zadbać o większy udział kobiet w za-rządzaniu miastami, a także dopuścić dowładz obywateli z krajów pozaeuropejskichmieszkających w miastach.

Metropolie rosną w siłęKolejnym głosem w debacie nad stanem

obecnym i przyszłością miast w Polsce był wy-kład profesora Grzegorza Gorzelaka, dyrek-tora Centrum Europejskich Studiów Regional-nych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego.Stanowił on próbę odpowiedzi na pytanie: jakw zglobalizowanym świecie budować relacje,zwłaszcza między megamiastami a regionami.

Profesor Gorzelak zastanawiał się nadtym, co metropolie mogą dać regionomi ewentualnie, co regiony są w stanie zaofero-

wać obszarom metropolitalnym. Z jego badańwynika, że tym, czego metropolia najbardziejpotrzebuje, jest tzw. zasilanie złożone, a więcnp. wykwalifikowane kadry, technologie, in-formacje o innowacjach, decyzje biznesowe,dobra kulturalne. I tego typu dobra i usługimetropolia tworzy sama lub uzyskuje je zeświatowej sieci. Co metropolia daje regiono-wi? Rynek pracy, outsourcing, handel i usługiwyższego rzędu, w tym transportowe, rynekna proste dobra i usługi.

– Bilans tej wzajemności nie pozostawiawątpliwości: region jest metropolii znaczniemniej potrzebny niż metropolia regionowi.Metropolia może w zasadzie rozwijać się bezregionalnego zaplecza – konkludował profe-sor Gorzelak. – Układy metropolitalne rosnąszybciej, a różnice między nimi a ich zaple-czem regionalnym powiększają się, gdyżw metropoliach koncentrują się działy gospo-darki, które mają najszybsze tempo wzrostu.

Z badań prof. Grzegorza Gorzelaka, któreprzeprowadził w Warszawie, Poznaniu i Trójmie-ście, wynika, że procesy nabierania cech me-tropolii będą się pogłębiać. Największe polskiemiasta będą w dalszym ciągu rozwijać się szyb-ciej niż reszta kraju i będą uniezależniać się odswoich regionów, zacieśniając związki z innymidużymi miastami w Polsce i za granicą.

EWA PARCHIMOWICZ

W 2007 r. medal otrzymały 22 oso-by szczególnie zasłużone dlaZMP. Byli wśród nich Mieczysław

Janowski, były prezydent Rzeszowa (obec-

nie eurodeputowany) oraz Marek Kozłow-ski, były wiceprezydent Białegostoku (obec-nie wiceprzewodniczący Rady Miasta Biały-stok). Obaj panowie w latach 1991–2003

pracowali w Zarządzie Związku i w KomisjiRewizyjnej.

Z powodu ich nieobecności na XXVIIIZgromadzeniu Ogólnym uroczystość wręcze-nia im odznaczenia została przesuniętaw czasie. Prezes ZMP Ryszard Grobelny wrę-czył medal M. Janowskiemu i M. Kozłowskie-mu 19 marca tego roku w Rudzie Śląskiejpodczas XXX Zgromadzenia Ogólnego.

Do tego grona dołączył ponadto JeremySmith, Sekretarz Generalny Rady Gmini Regionów Europy. Medal Honorowy Związ-ku Miast Polskich otrzymał w dowód uzna-nia za wybitny wkład w budowanie siły sa-morządu terytorialnego we współczesnejEuropie, szczególną rolę w pracy na rzeczodpowiedniego uwzględnienia miejsca spo-łeczności lokalnych i regionalnych w Trakta-cie Europejskim, za niestrudzony i skutecz-ny lobbing w zakresie podstawowych pro-blemów samorządu lokalnego w Unii Euro-pejskiej. Związek postanowił nagrodzićJ. Smitha za znalezienie od początku odpo-wiedniego miejsca dla krajów, które powró-ciły w ostatnich dwudziestu latach do ro-dziny narodów wolnej i demokratycznejEuropy.

(EPE)

Zasłużeni dla ZwiązkuMedal Honorowy Związku Miast Polskich to wyróżnienie uchwaloneprzez Zgromadzenie Ogólne ZMP w 1994 r. Przyznawany jest osobomi instytucjom za wybitne zasługi dla rozwoju Związku oraz samorządumiejskiego.

Na zdjęciu: Andrzej Porawski, Marek Kozłowski, Czesław Janowski, Jeremy Smithi Ryszard Grobelny. Fot. E. Parchimowicz

R eprezentanci miast proponująwprowadzenie spójnych dlawszystkich świadczeniodawców

zasad oraz skutecznego systemu spra-wozdawczości, które powinno odbywaćsię z poszanowaniem tajemnicy go-spodarczej zarówno SPZOZ-ów, jaki NZOZ-ów. Przekazywanie informacjifinansowych, dotyczących kosztówudzielanych świadczeń, musi odbywaćsię w sposób uniemożliwiający identyfi-kację świadczeniodawców już na eta-pie przekazania sprawozdania właści-wemu ministrowi do spraw zdrowia,a nie, jak zakłada projekt, dopiero naetapie przekazywania tej wiedzy przezministra do odpowiedniego oddziałuNFZ. Poza tym wprowadzenie nowychsystemów informacyjnych dotyczącychsprawozdawczości finansowej nie po-winno powodować wzrostu kosztówświadczeniodawców.

Samorządowa pomoc dla studentówProjekt ustawy o sporcie, której prze-

pisy stwarzają możliwość wspierania fi-nansowego działalności klubów sporto-wych przez gminy, wytycza – zdaniemburmistrza Aleksandrowa Łódzkiego,Jacka Lipińskiego – dobry kierunek.Jednak parę kwestii wymaga wyjaśnie-nia i uszczegółowienia. Dopracowaniawymagają m.in. przepisy dotyczącesprawy nagradzania trenerów, formyprawnej dotacji czy sprawozdawczości,która musi opierać się na ustawie o ra-chunkowości, gdy łączna wartość dofi-nansowania przekroczy 63 tys. zł. Tenostatni zapis może rodzić dodatkowekoszty dla klubów, które mogą nawetprzewyższyć wartość dotacji.

Zdaniem przedstawicieli miast pro-jekt zmiany ustawy – Prawo o szkolnic-twie wyższym, który wprowadza możli-wość przyznawania z budżetu samo-

rządu bezzwrotnej pomocy material-nej dla studentów, jest potrzebny, gdyżtworzy podstawę prawną, na mocy któ-rej samorządy mogą podejmować ta-kie uchwały. Jak pokazują dotychcza-sowe doświadczenia, kiedy nie ma ta-kiej podstawy, wojewodowie mogąuchylać w trybie nadzoru pożytecznei autonomiczne decyzje podejmowaneprzez gminy. Wątpliwości dotyczyłymożliwości przyznania takiej pomocydoktorantowi, który nie jest uczestni-kiem studiów podyplomowych.

W trakcie dyskusji na temat projek-tu ustawy o ustroju miasta stołecznegoWarszawy, który zmniejsza liczbę rad-nych, uznano, że to samorząd tegomiasta w pierwszej kolejności powi-nien wypowiedzieć się na ten temat.Członkowie Zarządu uważają, że przyokazji warto zmienić przepisy dotyczą-ce liczby radnych w jednostkach po-mocniczych – ich liczebność powinnabyć regulowana w statutach gmin.

Kłopoty ze środkami z UE Członkowie Zarządu ZMP zwracali

uwagę na kłopoty związane z absorp-cją środków z UE – często przypadko-wą ocenę projektów przez ekspertów,niejasne i nieobiektywne kryteria oce-ny czy politykę finansowania, główniedrobnych projektów. – Nie przechodzą

duże, kompleksowe projekty, a taka sy-

tuacja powoduje demobilizację benefi-

cjentów – mówił Andrzej Porawski, dy-rektor Biura ZMP.

Członkowie Zarządu przegłosowalidwa stanowiska: w sprawie systemu ko-rekt finansowych stosowanych w od-niesieniu do beneficjantów funduszystrukturalnych UE w Polsce orazw sprawie problemów związanychz partnerstwem przy realizacji projek-tów. Z zadowoleniem przyjęto wniosko-waną przez środowisko samorządowe

zmianę przepisów, w tym zwłaszczaustawy o zasadach prowadzenia polity-ki rozwoju, dającej nie tylko podstawęprawną do realizacji wspólnych, part-nerskich przedsięwzięć, ale równieżustalającej minimalne wymogi doty-czące tworzenia takich związków.W stanowisku zawarto prośbę o podję-cie przez ministra rozwoju regionalne-go działań informacyjnych i szkolenio-wych, które pozwolą na zwiększenieświadomości dotyczącej możliwości re-alizacji wspólnych projektów środowi-ska samorządowego i pozarządowego.

Postanowiono ponadto wystosowaćlist do MRR w sprawie problemów z re-alizacją projektów w ramach Progra-mu Operacyjnego Kapitał Ludzki,w którym zwrócono uwagę m.in. naniedotrzymywanie terminów ocenyprojektów zawartych w „Zasadach do-konywania wyboru projektów w ra-mach POKL”, niejasne kryteria kwalifi-kacji projektów do poszczególnych Ko-misji Oceny Projektów, preferencjęprojektów zgłaszanych przez podmiotyprywatne czy konieczność kontrasy-gnat wniosków o dofinansowanie mi-mo braku podstawy prawnej.

O oddziaływaniu na środowisko Dyrektor Biura ZMP, Andrzej Po-

rawski, poinformował, że na stronachMinisterstwa Infrastruktury znajdujesię już interpretacja przepisów doty-czących zamieszczania raportu od-działywania na środowisko w planachzagospodarowania przestrzennego. In-terpretacja ta – zgodnie z postulatamiZMP – mówi, że dodanie oceny wpływuna środowisko do planu zagospodaro-wania przestrzennego, będącegow trakcie uzgadniania, nie obliguje dorozpoczęcia całej procedury od począt-ku, gdy ocena ta nie powoduje zmianyw treści planu.

Pozytywnie zaopiniowano projektustawy o ochronie praw lokatoróworaz projekt rozporządzenia w spra-wie finansowego wsparcia na tworze-nie noclegowni i domów dla bezdom-nych. Negatywnie oceniono natomiastprojekt poselski Klubu Lewicy ustawyo pracownikach samorządowych z po-wodu braku doświadczeń z dotychcza-sową ustawą.

W poczet miast członkowskichZwiązku przyjęto Brzeziny i Wyszków.

JOANNA PRONIEWICZ

ZE ZWIĄZKU

VI SAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

Zarząd ZMP w Katowicach

Zdrowie i sportPodczas posiedzenia Zarządu ZMP w Katowicach, które odbyło się 19marca br., przyjęto stanowisko w sprawie projektu ustawy o świadcze-niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i usta-wy o zakładach opieki zdrowotnej. Pozytywnie zaopiniowano projektustawy o sporcie, a także Prawo o szkolnictwie wyższym.

VIISAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

N a rozwój komunikacji miejskiejw Norwegii przeznacza się wielomi-lionowe nakłady. Zaspokojenie po-

trzeb mieszkańców w zakresie komunikacjizbiorowej wraz z ustaleniem cen biletów nale-ży do zadań powiatów. Poziom pokrycia kosz-tów ze sprzedaży biletów wynosi około 60%.Podobnie jak w Polsce istnieją dopłaty do ko-munikacji zbiorowej, które w tym kraju pocho-dzących z opłat za płatne drogi.

System płatnych dróg w Norwegii zostałwdrożony 22 lata temu w wyniku wspólnegodziałania Norweskiej Agencji Dróg Publicz-nych, lokalnych władz samorządowych, parla-mentu i ministra transportu. Program składałsię z trzech etapów – aktualnie wdrażany jesttrzeci. Podstawowym założeniem jego byłom.in. stworzenie lepszych warunków i jakościżycia mieszkańców miast przez stopniową eli-minację ruchu samochodowego w zwartychaglomeracjach, udostępnienie ulic dla swo-bodnego ruchu pieszych, rowerzystów i ko-munikacji zbiorowej, budowa parkingów przywlotach do miast, stworzenie spójnego syste-mu komunikacji zbiorowej: metro, kolej pod-miejska, autobus, tramwaj. Do programupłatnych dróg zaliczono z inicjatywy władz lo-kalnych więcej niż 100 dróg. Wprowadzonoelektroniczny system kontroli i pobieraniaopłat na drogach. Aktualnie 7 miast ma wpro-wadzony system płatnych dróg.

Strategiczny plan rozwoju spójnego syste-mu komunikacji zbiorowej w Oslo (metro, ko-lej podmiejska, autobus, tramwaj) uwzględ-nia wszystkie istotne potrzeby użytkowników,bezpieczeństwo na drogach i w mieście,

ochronę środowiska. Uznano, że atrakcyjnytransport publiczny musi być nie tylko do-stępny, ale też szybki, niezawodny i wygodny.W Norwegii dąży się do tego, żeby infrastruk-tura miejska, w tym drogi, ścieżki roweroweitp., ale także pociągi, autobusy, parkingi,przystanki autobusowe, dworce były najwyż-szej jakości. Wprowadza się efektywne połą-czenia miast z całymi regionami, połączeniapomiędzy siecią miejską a podmiejską orazz transeuropejską siecią transportową.

W Norwegii osiągnięto znaczny postępw poprawie komunikacji w miastach. Ograni-czono emisję spalin i hałasu w zwartych aglo-meracjach, zbudowano system ścieżek rowe-rowych, ciągów pieszych – promenad. Miastastały się bardziej przyjazne również dla nie-pełnosprawnych, osób starszych i z małymidziećmi. Długi proces prowadzenia takiej po-lityki spowodował, że mieszkańcy zrozumieli,że działania są dla nich korzystne. Początko-

we niezadowolenie z dość wysokich opłati utrudnionego dostępu do zwartych centrówmiast w późniejszym czasie ustąpiło rosnącejsatysfakcji obywateli z poprawy warunków za-mieszkania. O randze, jaką nadano rozwojowitransportu ekologicznego (metro, tramwaj,statki), świadczy 60% wskaźnik udziału prze-wozów tymi środkami transportu do wszyst-kich przewozów.

Warto korzystać z wzorców norweskichw zakresie nowoczesnych technik zarządza-nia dotyczących, np.: płatnych dróg, stero-wania pobieraniem opłat oraz powiązaniakomunikacji kolei podmiejskiej, metra, au-tobusów i tramwajów. Choć wiele z tych po-mysłów wymaga zmian na poziomie parla-mentu, to jednak na szczeblu samorządo-wym również można adaptować pewne roz-wiązania. W Elblągu postanowiono zwięk-szyć ilość i jakość usług komunikacji zbioro-wej, przygotować plan rozwoju sieci drogo-wej miasta ze wskazaniem obszarów do-stępnych wyłącznie dla komunikacji zbioro-wej z docelowym ograniczeniem dostępno-ści komunikacji samochodów osobowych,rozszerzyć Strefy Płatnych Parkingów na dro-gach publicznych i przeznaczyć te środki napoprawę stanu dróg, sporządzić programbudowy parkingów wielopoziomowych,a także rozpocząć działania edukacyjno-in-formacyjne, uświadamiające mieszkańcomkonieczność korzystania z komunikacji zbio-rowej oraz fakt, że bez wspomożenia budże-tów miast środkami pochodzącymi z opłat zadrogi nie nastąpi szybka poprawa ich stanu.

(JP)

Wyjazdy do Norwegii (5)

Zarządzanie drogamii transportemPodczas wizyty w Norwegii w listopadzie 2008 r. przedstawiciele Elblągazapoznali się z systemem płatnych dróg i organizacją transportu w mia-stach na przykładzie Oslo, Tonsberg i powiatu Vestfold.

PROJEKT NORWESKI

Związek Miast Polskich we współpracy ze Związkiem Powiatów Polskich, Związkiem Gmin Wiejskich RP oraz NorweskimZwiązkiem Władz Lokalnych i Regionalnych od połowy 2007 roku realizuje 4-letni program doradczo-szkoleniowy „Budowa-nie potencjału instytucjonalnego jednostek samorządu do lepszego dostarczania usług publicznych”, który jest współfi-nansowany przez rząd Norwegii ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Projekt obejmuje rozbudowę SystemuAnaliz Samorządowych, uruchomienie Grup Wymiany Doświadczeń, organizowanie konkursów, prowadzenie szkoleń orazwyjazdy studyjne i staże w samorządach norweskich.

II edycja wyjazdów zakończonaZakończyła się II edycja wyjazdów studyjnych do Norwegii dla laureatów konkursu „Samo-rządowy Lider Zarządzania 2008 – usługi techniczne”, w której uczestniczyło 26 przedsta-wicieli polskich samorządów. 25 lutego br. odbyło się w Warszawie spotkanie podsumowu-jące drugi cykl wyjazdów studialnych, które miały miejsce w drugiej połowie 2008 r. Orga-nizacja wyjazdów do Norwegii jest najlepiej postrzeganym przez beneficjentów komponen-tem projektu (średnia ocena na poziomie 4,78 w skali od 1–5). Celem wyjazdów jest umożliwienie przedstawicielom polskich gmin i powiatów zapoznaniesię z dorobkiem samorządów norweskich oraz ułatwienie im nawiązania kontaktów zawo-dowych z partnerami norweskimi. Oczekuje się, że wizyty doprowadzą do adaptacji w Pol-sce wybranych, nowatorskich rozwiązań zarządczych oraz przyczynią się do zainicjowaniaszeregu wspólnych polsko-norweskich projektów.

O d zawsze miasta rozwijały sięw miejscach, gdzie dostęp dowody pitnej był dobry. Kiedyś

były to bezpośrednio rzeki, obecniemiasta korzystają z podziemnych, naj-częściej głębinowych ujęć wody.

Woda jest podstawowym dobremdostarczanym mieszkańcom, bez któ-rego normalne funkcjonowanie jestniemożliwe. Stąd konsekwentna dba-łość o stan i ochrona zasobów wodnychma decydujące znaczenie dla poprawyjakości życia mieszkańców miast.

OchronaPolska dysponuje relatywnie małymi

zasobami wody i dlatego racjonalne jejwykorzystywanie i ochrona powinny byćściśle egzekwowane i wspierane bodźca-mi ekonomicznymi. W zakresie odpro-wadzania i oczyszczania ścieków widaćna przestrzeni kilkunastu ostatnich latwyraźną poprawę. Skalę zmian odzwier-ciedla choćby porównanie liczby 585oczyszczalni komunalnych działającychw 1990 r. i 3041 oczyszczalni, z czego 765z podwyższonym usuwaniem biogenóww r. 2007. Dodatkowo systematyczniezwiększa się sieć kanalizacyjna i liczbagospodarstw domowych i firm do niejprzyłączonych. Każdego roku takich in-westycji przybywa, przy czym dużyudział finansowy mają tu środki unijne.Wsparciem dla tych przedsięwzięć, sta-nowiących spore obciążenie dla budże-tów gmin, jest pomoc Wojewódzkich i Na-rodowego Funduszu Ochrony Środowi-ska i Gospodarki Wodnej, które udostęp-niają środki na zapewnienie wkładu wła-snego w projekty, najczęściej w formiepożyczek. Szczególna rola Funduszu jestwidoczna od początku polskich prze-mian – większość inwestycji lokalnychw tym zakresie nie mogłaby być zrealizo-wana bez jego udziału.

Ilościowe ograniczenie zanieczysz-czeń wprowadzanych do wód zauważal-nie wpłynęło na poprawę stanu rzek i je-zior. Ładunek zanieczyszczeń transpor-towanych do Bałtyku zmniejszył się kil-kakrotnie. Niemały w tym udział miast:spośród 830 miast w 1990 r. tylko 467miało oczyszczalnie komunalne, w tym302 – biologiczne. W roku 2007 spośród891 miast aż 872 są obsługiwane przezoczyszczalnie ścieków, w tym 869 – bio-

logiczne. Spektakularnym przykłademmoże być tu Łódź, której ścieki kierowa-ne są do Neru. Rzeka ta, będąca od lat70. w 90% ściekiem komunalnym, prak-tycznie wyeliminowała normalne życiebiologiczne w wodach Warty. Dziś nietylko nad Wartę, ale i nad sam Ner po-wrócili wędkarze i turyści.

Wciąż jednak niedostatecznie oczysz-czone ścieki komunalne wpływają na ja-kość wód w polskich rzekach i w Bałty-ku, przy czym szczególne problemystwarzają zawarte w nich związki bio-genne (związki azotu i fosforu). Dlamiast poważnym problemem pozostajepogarszanie się jakości wód podziem-nych, których ujęcia stanowią źródło wo-dy pitnej dla mieszkańców. Ich degrada-cja spowodowana jest rosnącym stop-

niem urbanizacji nieskanalizowanychterenów oraz rozwoju rolnictwa. Pro-blem ten samorządy rozwiązują najczę-ściej, rozbudowując sieć kanalizacyjnąoraz likwidując bezodpływowe zbiornikiścieków i uzdatniając wodę kierowanądo wodociągów. Kompleksowe działaniaw tym zakresie przeprowadziła np. Czę-stochowa we współpracy z sąsiednimigminami i partnerami prywatnymi.

Poza ograniczaniem dopływu zanie-czyszczeń samorządy podejmują wieleprób rekultywacji zbiorników wodnychznajdujących się na ich terenie. W za-leżności od lokalizacji i typu zbiornikazastosowanie znajdują różne metody.Jako jeden z przykładów może tu po-służyć Szczytno, które jezioro DomoweMałe, leżące w granicach miasta, ma

zamiar rekultywować metodą przepłu-kiwania (rozcieńczania) wodą pod-ziemną przy jednoczesnym oczyszcza-niu ścieków dopływających do jeziora.

Edukacja dla przyszłościBardzo istotnym elementem ochro-

ny wód jest dążenie do ich racjonalne-go i mniejszego wykorzystania. Samo-rządy, ze wsparciem m.in. gminnychfunduszy, prowadzą coraz skuteczniej-sze działania edukacyjne w tym zakre-sie. Pośrednio, poprzez prowadzoneprzez siebie placówki, samorządy wpły-wają na kształtowanie postaw u przed-szkolaków, dzieci ze szkół podstawo-wych i gimnazjów, realizując programyedukacyjne w zakresie m.in. ochronyi oszczędzania wody, organizując

ZE ZWIĄZKU

VIII SAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

Miasta chronią klimat (4)

Ochrona zasobów wodnych

Miejskie jeziora w Szczytnie – Domowe Małe i Domowe Duże. Pierwsze z nich mazostać zrekultywowane. Fot. Archiwum UM

Od listopada ub.r. Związek Miast Polskich realizuje dofinansowany ześrodków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i GospodarkiWodnej Program edukacyjno-informacyjny na rzecz aktywnego udziałuwładz lokalnych w ochronie klimatu. Na łamach „SM” prezentujemycykl artykułów poświęconych różnym aspektom ochrony klimatu. Dzi-siejszy poświęcony jest ochronie zasobów wodnych.

D zisiaj przedstawiamy kolejne projek-ty z priorytetu Miasta jako motorywzrostu i tworzenia miejsc pracy.

URBAMECO (Rewitalizacja urbanistyczna, społecz-na, ekonomiczna i kulturalna dzielnicmieszkaniowych) SIEĆ FAST TRACK

W miastach i regionach partnerskich pro-jektu zintegrowany rozwój dzielnic jest wielkimwyzwaniem.

Głównym celem projektu jest pomoc mia-stom i instytucjom zarządzającym w stworzeniulokalnego planu działania dla zdegradowanychprzestrzeni miejskich z naciskiem na rozwójekonomiczny i osiągnięcie zrównoważonych re-zultatów w tych dzielnicach. URBAMECO jestmiejscem wymiany doświadczeń i rozwiązańpomiędzy partnerami.

Innowacyjność i wartość dodana projektubędzie osiągnięta na różnych poziomach:

– wybrane obszary w miastach partner-skich projektu i instytucje zarządzające

– lokalne grupy wsparcia zapewniającepartnerstwo lokalne

– lokalne plany działania – przejrzysteplanowanie i mapa drogowa przyszłego pro-cesu regeneracji i rozwoju

– silny rozwój lokalnej społeczności, którastanie się aktywnym partnerem i współprodu-centem strategii lokalnej

– miasto i instytucje zarządzające – nowymodel współpracy

URBAN N.O.S.E. (sieć przedsiębiorstw społecznych)

Projekt tworzy sieć miejskich inkubatorówdla rozwoju przedsiębiorstw społecznych.Wspiera powstawanie nowych inicjatyw, ofe-rując usługi doradcze, szkoleniowe i instru-menty wiedzy.

Podstawą pomysłu jest fakt, że przedsię-biorstwa społeczne mogą stać się motoremzrównoważonego rozwoju przestrzeni miej-skich, zgodnie ze strategią lizbońską, a ich roz-wój wspiera spójność społeczną i poprawiamiejską ekonomię. Sieć służy przekazywaniudobrych praktyk w zakresie przedsiębiorczości

społecznej i stanowi odniesienie dla terytorial-nych i lokalnych polityk społecznych.

Projekt podkreśla brak narzędzi lokalnegoplanowania skupionego na wspieraniu go-spodarki społecznej. Miasta podejmują sta-rania, aby wprowadzić takie polityki miejskie,które łączą ducha przedsiębiorczości z celamipolitycznymi, gospodarczymi i społecznymi.

Działania podejmowane często przez po-jedyncze podmioty nie dostają od władz lo-kalnych potrzebnego wsparcia z jednej stronydla nowych inicjatyw, z drugiej strony doradz-twa konsolidującego rozwój przedsięwzięćw powiązaniu z już istniejącymi, oferując usłu-gi logistyczne i szkoleniowe oraz znajomośćlokalnych uwarunkowań.

WEED (Kobiety, przedsiębiorczość i zatrudnie-nie w rozwoju lokalnym)

Sieć skupia się na następujących tematach:1. Kobiety i przedsiębiorczość:Zbiera dobre praktyki w zakresie przezwy-

ciężania przez kobiety trudności w zakładaniunowych firm, takich jak dostęp do źródeł fi-nansowania, technologii itp.

2. Kobiety w gospodarce opartej na wiedzy:Przedsiębiorczość kobiet jest powiązana

z ich dostępem do nowych technologii i segre-gacji na etapie edukacji. Pomimo że kobietystanowią większość wysoko wykwalifikowa-nych absolwentów (59%), kierunki studiówpozostają pod silnym wpływem stereotypów,a studia techniczne przyciągają jedynie jednąna dziesięć kobiet. Wymiana doświadczeńbędzie skupiona na strategiach zmiany tej sy-tuacji.

3. Równość płci i rynek pracy:Bardzo dużo może być zrobione na pozio-

mie lokalnym, aby lepiej zagospodarować po-tencjał kobiet. Miasta w szczególności powinnystać się bardziej „przyjazne dla kobiet” poprzezwypracowanie rozwiązań, które: promują po-dejście do pracy zgodne z życiowym cyklem,pomagają łączyć role zawodowe i prywatne,zwalczać bezrobocie wśród kobiet, promowaćrówne szanse na rynku pracy i w miejscu pracy.

ANNA NADOLNA

ZE ZWIĄZKU

IXSAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

URBACT II – cz. 2

Nowe inicjatywyKontynuujemy prezentację projektów zatwierdzonych do realizacji przezSekretariat i Komitet Monitorujący programu URBACT. Opisy są opartena informacjach dostarczonych przez liderów każdego z projektów.

współzawodnictwo placówek i przyzna-jąc nagrody za udział w konkursach.

Konsekwentnie prowadzona eduka-cja, również dorosłych mieszkańcówmiasta, oraz opomiarowanie zużyciawody prowadzą do jego zmniejszenia,czego przykładem mogą być działaniaRadomia sprzed kilku lat. Należy jed-nak zauważyć, że najsilniejszym bodź-cem „prooszczędnościowym” jest cenaza metr sześcienny wody. Przy jej sta-łym wzroście, zużycie wody spada.

PomysłyProduktem oczyszczania ścieków są

osady pościekowe. Miasta zagospodaro-wują je w różny sposób. Można, idąc zaprzykładem Puław, wytwarzać z nichenergię elektryczną, w całości zaspokaja-jąc potrzeby energetyczne lokalnego za-kładu unieszkodliwiania odpadów komu-nalnych oraz oczyszczalni. Innym pomy-słem jest działająca w Działdowie kompo-stownia osadów ściekowych i odpadóworganicznych. Kompostownia przyjmujenie tylko odpady z okolicznych oczysz-czalni, ale również trociny od zakładówprzeróbki drewna i tartaków, nadwyżkisłomy od gospodarstw oraz odpady orga-niczne z gospodarstw domowych.

Z przetworzonych odpadów produ-kowany jest substrat humusowy, posia-dający cechy skutecznego i bezpiecz-nego nawozu (atest higieniczny i certy-fikat bezpieczeństwa). Można go wyko-rzystywać dla poprawy struktury i ży-zności gleby, co zwiększa jej pojemnośćwodną i powietrzną, ponadto substratchroni glebę przed metalami ciężkimi.

ObowiązkiZgodnie z obowiązującymi w Polsce

przepisami każda aglomeracja liczącawięcej niż 2000 RLM (równoważna licz-ba mieszkańców) powinna zostać wy-posażona w systemy kanalizacyjne,kierujące ścieki do lokalnych lub gru-powych oczyszczalni, a na pozostałychterenach zapewnić należy stosowanieindywidualnych i skutecznych metodoczyszczania ścieków bytowych. Na-cisk położony jest na eliminację bioge-nów w procesie oczyszczania.

Znaczącym ułatwieniem dla Polskiw procesie osiągania standardów unij-nych jest rozłożenie procesu dostosowańna dłuższy czas, bowiem wynegocjowa-ne okresy przejściowe sięgają do 2015 r.

ANNA NADOLNA

BYDGOSZCZ, KATOWICEZmienić wizerunek rzeki

Płynące przez miasta rzeki mają podno-sić atrakcyjność miejskich przestrzeni – za-kłada unijny projekt „Reuris”. Katowiceoraz Bydgoszcz są wśród sześciu europej-skich miast realizujących przedsięwzięcie.

Dzięki projektowi płynąca przez południo-we dzielnice Katowic rzeka Ślepiotka oraz te-ren nad Kanałem Bydgoskim mają stać sięprzyjazne mieszkańcom. Będzie to możliwedzięki kompleksowym działaniom, zmierzają-cym do rewitalizacji wybranych odcinków tychmiejskich przestrzeni nadrzecznych.

W projekcie, którego liderem jest GłównyInstytut Górnictwa w Katowicach, uczestniczyośmiu partnerów, reprezentujących sześć re-gionów w trzech krajach. Polskę reprezentująKatowice i Bydgoszcz, Czechy – Pilzno i Brno,

Niemcy – Stuttgart i Lipsk. Na polskie miastaprzypada 1,25 mln euro z wynoszącego3,4 mln euro budżetu programu; 2,8 mln eu-ro z tej kwoty to środki unijne.

Projekt „Reuris” powstał m.in. po to, by zmie-nić wizerunek rzek w miastach, dotąd postrze-ganych raczej jako źródło problemów niż poten-cjalnych korzyści. Szczególnie w Europie środko-wej powszechna jest degradacja miejskich rzek,mimo że tereny nadrzeczne mogą być kluczowądla miast otwartą strefą przestrzeni, o walorachprzyrodniczo-krajobrazowych. ■

KRONIKA KRAJOWA

X SAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

Z życia miast

ZAMOŚĆ1,5 milona euro dla ZOO

Ponad 1,5 miliona euro trafi do Zamo-ścia ze środków Norweskiego MechanizmuFinansowego jako dofinansowanie realiza-cji projektu modernizacji ogrodu zoolo-gicznego.

Tytuł dofinansowanego projektu to „Budo-wa przygranicznego ośrodka kwarantanno-wania i przetrzymywania zwierząt nielegalniewwiezionych do strefy Schengen oraz cen-

trum edukacyjno-szkoleniowego na bazieOgrodu Zoologicznego w Zamościu”.

Projekt przebudowy ogrodu zoologicznegoopiewał na kwotę 12 milionów złotych i zakładałrealizację budynku Centrum Edukacyjno-Szko-leniowego (budynek wejścia głównego), budo-wę budynku ambulatoryjno-weterynaryjnego,budynku kuchni dla zwierząt z zapleczem orazprzebudowę budynku wielkich drapieżnikówwraz z budową nowych wybiegów.

Zaakceptowany ostatecznie przez Nor-wegów do dofinansowania zakres prac

obejmuje budowę budynku ambulatoryj-no-weterynaryjnego, przebudowę budynkuwielkich drapieżników wraz z budową no-wych wybiegów oraz instalację systemu za-bezpieczeń i monitoringu. Całkowita war-tość projektu to ponad 1,8 mln euro, z cze-go dofinansowanie wyniesie 85%, tj. ponad1,5 mln euro. Na realizację projektu MiastoZamość ma 20 miesięcy. Przebudowa bu-dynku wejścia głównego finansowana bę-dzie ze środków własnych miasta.

■

Kolejny raz duże kontrowersje wśród członków Komisji WspólnejRządu i Samorządu Terytorialnego wzbudził przygotowywany przezMinisterstwo Skarbu projekt tzw. ustawy reprywatyzacyjnej.

Dyskutowano o nim podczas jednego z ostatnich posiedzeń,25 lutego br. w Kancelarii Premiera.

Projekt zakłada, że samorządy, które po upadku PRL otrzymałyczęść majątku publicznego, powinny partycypować w ponoszeniukosztów finansowania roszczeń reprywatyzacyjnych – oddawać aż50% wpływów z gospodarowania nieruchomościami przekazanymiprzez Skarb Państwa.

– Jednakże dochody z majątku są naszym dochodem własnymsłużącym finansowaniu zadań ustawowo nam przypisanych – wrazz podatkiem od nieruchomości, podatkiem od czynności cywilno-prawnych, udziałami w podatkach PIT i CIT. Nie ma więc dzisiaj uza-sadnienia do uszczuplenia dochodów własnych, chyba że nam sięzdejmie jakieś zadania – tłumaczył negatywną opinię Andrzej Poraw-ski, sekretarz strony samorządowej. Jeśli ustawa, mimo negatywnejopinii, weszłaby w życie, najprawdopodobniej część jst natychmiastskierowałaby ją do Trybunału Konstytucyjnego.

– Wystarczy pochylić się nad budżetami poszczególnych miast,zobaczyć, jakie są wpływy z majątku, m.in. sprzedaży, najmu, dzier-żawy, użytkowania wieczystego. To są gigantyczne pieniądze. Projek-todawcy nie mają pojęcia, jakie to przyniesie skutki dla samorządu– to może być spadek po kilkadziesiąt milionów dochodu jst! – dodałPiotr Uszok, współprzewodniczący Komisji ze strony samorządowej.Wicepremier Grzegorz Schetyna, współprzewodniczący strony rzą-dowej KWRiST, zadeklarował, że argumenty samorządowców zostanąprzeanalizowane i rząd ponownie rozpatrzy tę sprawę.

Przy okazji omawiania nowelizacji ustawy o autostradach płatnychoraz o Krajowym Funduszu Drogowym samorządowcy wnieśli o umoż-

liwienie dostępu do Funduszu miastom na prawach powiatu. Od wej-ścia w życie obecnej ustawy o dochodach jst trwa spór na temat sy-tuacji tych miast, które mają wszystkie zadania związane z drogamipowiatowymi, wojewódzkimi i krajowymi (bez autostrad).

– Zdaniem GDDKiA, miastom tym nie przysługuje dostęp do Fun-duszu, gdyż pieniądze, które były kiedyś w subwencji drogowej, zosta-ły w „worku” samorządowym. To prawda. Jednak drogi krajowe nie sąrówno rozłożone w miastach na prawach powiatu. Kiedyś dostawałyone sporą kwotę na każdy kilometr drogi krajowej na terenie miasta,natomiast w wyniku wejścia w życie nowej ustawy, te środki znalazłysię w udziałach powiatów w podatku PIT. Trafiły więc de facto do kasydysponentów dróg powiatowych, mimo że te sporne, to drogi woje-wódzkie i krajowe, które nie znalazły się w ogólnym worku – uzasad-niał wniosek A. Porawski. Samorządowcy uznają zapis, że miasta naprawach powiatu nie mają prawa korzystać z KFD za dyskryminującyi dlatego wnieśli, by wykreślić go przy okazji nowelizacji ustawy.

Dyskusję wywołał również projekt ustawy o publicznym transporciedrogowym. Wiceprezydent Łodzi, Włodzimierz Tomaszewski zgłosiłkonieczność dyskusji na temat wprowadzenia rekompensat dla jstz tytułu ulg na przewozy transportem publicznym, które są ustalane napoziomie sejmowym, a których konsekwencje ponoszą samorządy.

Komisja pozytywnie zaopiniowała m.in. nowelizację rozporządze-nia w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego na-uczycieli, rozporządzenia dotyczącego tzw. wyprawek szkolnych orazwynagradzania pracowników samorządowych.

Negatywną opinię otrzymał projekt nowelizacji ustawy o PIT i o CIT,gdyż rodzi on skutki finansowe dla jst, które nie zostały policzone ani zre-kompensowane. Podobnie został potraktowany projekt rozporządzeniaw sprawie krajowej sieci obszarów wiejskich ze względu na fakt, że aż20% wszystkich środków przeznaczone zostanie na tworzenie nowej ad-ministracji w ramach tego programu, choć mogłaby to robić np. AgencjaModernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa. Samorządowcy oburzali się,że jeżeli agendy rządowe realizują pewne zadania, to udział w ogólnejpuli środków przeznaczonych na realizację zadania jest znacznie więk-szy, nawet 20%, a gdy robi to samorząd, to wynosi zaledwie 2–3%.

HH

Z Komisji Wspólnej...Reprywatyzacja nie kosztem samorządów

KRONIKA KRAJOWA

XISAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

– Bardzo cenię kontakty ze środowiskiemsamorządowym. To bardzo ważny partnerw zarządzaniu edukacją – podkreśliła paniminister.

Prezydenci, burmistrzowie oraz dyrektorzywydziałów oświaty urzędów miejskich z całejPolski obecni na spotkaniu wymienili się in-formacjami na temat stopnia przygotowania

szkół na przyjęcie sześciolatków. Okazało się,że szkoły w poszczególnych miastach w róż-nym stopniu są gotowe do tej akcji.

W Krakowie np. w 70 proc. szkół funkcjo-nują już oddziały zerowe, a z ankiety przepro-wadzonej wśród dyrektorów placówek oświa-towych wynika, że 50 proc. z nich może przy-jąć sześciolatki od nowego roku szkolnego.Z kolei pilskie szkoły nie do końca są przygo-towane na przyjęcie sześciolatków. Jak dotądplacówki te w ogóle nie prowadziły oddziałówzerowych.

Minister edukacji, Katarzyna Hall, zapo-wiedziała, że zaraz po odrzuceniu przez Sejmweta prezydenta do nowelizacji ustawy o sys-temie oświaty, MEN uruchomi specjalną stro-nę internetową, na której znajdą się informa-cje zachęcające rodziców do posyłania sze-ściolatków do szkoły.

Komisja Edukacji zajęła się także zapisamiw Karcie Nauczyciela zobowiązującymi jed-nostki samorządu terytorialnego do wypłaca-nia średniego wynagrodzenia nauczycieli we-dług poszczególnych stopni awansu zawodo-wego. W Stanowisku członkowie Komisjiwnieśli o podjęcie działań zmierzających dousunięcia zapisów w art. 30, 30a, 30b – Kar-ty. Do czasu likwidacji wyżej wymienionychzapisów ustawowych komisja wniosła o pilneustalenie przez MEN metodologii wyliczaniaśredniego wynagradzania nauczycieli do po-szczególnych stopni awansu zawodowego.

(EPE)

JELENIA GÓRA, KARPACZ, POLKOWICE,ZGORZELEC, KĄTY WROCŁAWSKIE, LUBINNajlepsi w województwie

Jelenia Góra, Karpacz i Polkowice zostały laureatami konkursu„Gazety Wyborczej” „Złota Jedynka” ogłoszonego dla województwadolnośląskiego.

Kolejne 3 miasta spośród członków Związku Miast Polskich zostaływyróżnione. Są to Zgorzelec, Kąty Wrocławskie i Lubin. Była to pierw-sza edycja konkursu.

„Złotymi Jedynkami” uhonorowane zostały te samorządy, któresą najbardziej gospodarne oraz przyjazne mieszkańcom i przedsię-biorcom. W tym roku zgłosiło się aż 105 spośród 170 dolnośląskichgmin. Zależnie od wielkości konkurowały one w czterech katego-riach: gminy wiejskie, gminy miejsko-wiejskie, gminy miejskie i po-wiaty grodzkie.

Zwycięzców wybierała kapituła złożona m.in. z działaczy samorządo-wych i gospodarczych. Przy wyborze brała pod uwagę przede wszystkimaktywność gospodarczą, inwestycyjną oraz obywatelską, skutecznośćw pozyskiwaniu środków unijnych, a także dbałość o ekologię.

Wyniki konkursu ogłoszone zostały 18 marca br. podczas Dolnoślą-skiego Forum Samorządu Terytorialnego w Kudowie-Zdroju.

(EPE)Prezydent Jeleniej Góry, Marek Obrębalski, z nagrodą „Gaze-ty Wyborczej”. Fot. E. Parchimowicz

Komisja Edukacji ZMP

Miejskie sześciolatkiPodczas ostatniego posiedzenia Komisji Edukacji ZMP dyskutowanoo proponowanych zmianach w systemie edukacji, m.in. obniżeniu wiekuszkolnego. W spotkaniu wzięła udział minister edukacji, Katarzyna Hall.

W spotkaniu Komisji Edukacji ZMP wzięła udział minister Katarzyna Hall.Fot. E. Ziółkowska

Z godnie z decyzją Kongresu począwszy odtego roku, Sesje Plenarne CLRAE będą

się odbywać dwa razy do roku. Związek Miast

Polskich reprezentowali nasi delegaci: JanBronś, burmistrz Oleśnicy i Jacek Karnowski,prezydent Sopotu.

Głównymi tematami Sesji były: współpra-ca eurośrodziemnomorska, skutki międzyna-rodowego kryzysu finansowego i jego konse-kwencji na szczeblu lokalnym i regionalnymoraz dobre praktyki europejskich miast w pro-mowaniu relacji międzykulturowych. Zapre-zentowano je w ramach „okrągłego stołu”z udziałem miast uczestniczących w projekcieRady Europy i Komisji Europejskiej „Miastamiędzykulturowe”.

O projekcie, w którym jako jedyne miastoz Polski uczestniczy Lublin, piszemy poniżej.

(KP)

XII SAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

Sesja Plenarna CLRAE

O dobrych relacjachW dniach od 3 do 5 marca br. odbyła się w Strasbourgu 16 Sesja Plenar-na Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy (CLRAE).

P rzedstawiciele 12 europejskich miastbiorących udział w programie spotkali się

w marcu w Strasburgu. W tym pilotażowymprojekcie oprócz Lublina bierze udział 11 eu-ropejskich miast: Berlin Neukölln (Niemcy),Craiova (Rumunia), Greenwich (Wielka Bryta-nia), Iżewsk (Rosja), Lyon (Francja), Melitopol(Ukraina), Neuchâtel (Szwajcaria), Patras(Grecja), Reggio Emilia (Włochy), Stawropol(Rosja), Subotica (Serbia)

– Bycie miastem międzykulturowym nie jestetykietką, ale znakiem przywiązania do pozy-tywnych ekonomicznych i kulturalnych skutkówróżnorodności i wiary w to, że przyjmowanie no-wych przybyszy nie jest problemem, ale szansą– mówił Terry Davis, sekretarz generalny Rady

Europy, witając gości spotkania. Podkreślił, żemiasta uczestniczące w projekcie mogą stać się,a czasami już są azylem dla ludzi uciekającychprzed wojną, biedą i klęskami żywiołowymi. We-dług sekretarza generalnego Rady Europy takiemiasta to greckie Patras i właśnie Lublin.

Podczas sesji w Strasburgu Lublin przedsta-wił swoje międzykulturowe działania pod miej-skim hasłem promocyjnym „Lublin – Miasto In-spiracji”. Widzowie multimedialnej prezentacjiLublina zobaczyli kilkaset lat historii miasta, któ-rą tworzyli Polacy, Żydzi, Niemcy, Rosjanie, Ukra-ińcy i inne narodowości i przedstawiciele wielureligii. Prezentacja przestawiała też przegląd 20odbywających się w mieście imprez kulturalnychnawiązujących do wielokulturowego dziedzictwa.

Włodzimierz Wysocki, zastępca prezydentaLublina, uważa, że udział Lublina, jako jedynegopolskiego miasta w projekcie Miast Międzykul-turowych promuje miasto w Europie. – Może tonam pomóc w naszych staraniach o tytuł Euro-pejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku – mówi.– Odczuliśmy tutaj bardzo dobrą atmosferę wo-kół Lublina. Bardzo doceniono fakt, że uczestni-czymy w projekcie jako jedyne polskie miasto.

(EPE)

Nowe zasady finansowania współpracypartnerskiej szczegółowo omówiła Inna

Petrenko z Agencji Wykonawczej ds. Edukacji,Kultury i Sektora Audiowizualnego (EACEA)z Brukseli. W seminarium wziął również udział

przedstawiciel krajowego Punktu Kontakto-wego „Europa dla Obywateli”, który poinfor-mował o jego działalności.

W drugiej części spotkania zaprezentowa-no ciekawe przykłady projektów zrealizowa-

nych w ramach programu „Europa dla obywa-teli”: nagrodzony Złotą Gwiazdą projekt „Ma-giczne 27 – przyszłość wspólnej Europy” zre-alizowany przez Białogard oraz przykłady pro-jektów przeprowadzonych w ramach działaniaAktywna pamięć europejska. Przedstawionoje w specjalnym filmie Komisji Europejskiej.

Seminarium zostało zorganizowane w ra-mach grantu, który otrzymał Związek MiastPolskich z programu „Europa dla obywateli”na działalność informacyjną. W ramach tegoprojektu uaktualniona zostanie m.in. baza da-nych na temat współpracy partnerskiej pol-skich samorządów, powstanie również publi-kacja oraz specjalna strona internetowa po-święcona współpracy bliźniaczej. (KP)

KRONIKA ZAGRANICZNA

Seminarium informacyjne

Europa dla obywateli Ponad 70 samorządowców wzięło udział w seminarium informacyjnymna temat programu „Europa dla obywateli”, zorganizowanym przezZwiązek Miast Polskich w Poznaniu.

Lublin w projekcie Rady Europy

Miasto międzykulturoweLublin jako jedyna polska metropolia został wybrany do finałowej czę-ści realizowanego przez Radę Europy i Komisję Europejską projektu In-tercultural cities – Miasta międzykulturowe.

Real Tunel – zespół akademicki z Viseu,miasta partnerskiego Lublina w Portu-galii podczas corocznego Jarmarku Ja-giellońskiego.

Fot. Kancelaria Prezydenta Miasta /Marketing Miasta, UM w Lublinie

P odczas spotkania dyskutowano na te-mat światowego kryzysu finansowegoi gospodarczego, jego wpływu na euro-

pejskie regiony i miasta oraz specjalnegomiejsca europejskiej polityki spójności w wal-ce ze skutkami kryzysu.

Co dwa lata Komitet Regionów organizujeEuropejski Szczyt Regionów i Miast w jednymz państw członkowskich UE. Szczyt w Pradzeodbył się przed wiosenną Radą Europejskąi wdrożeniem europejskich środków zarad-czych w związku z kryzysem finansowym i go-spodarczym.

Uproszczone proceduryDwudniowe obrady podzielone na 4 sesje

tematyczne, połączone z panelami dyskusyjny-mi, były poświęcone działaniom miast i regio-nów wobec kryzysu światowego. Uczestnicyszczytu mieli okazję podczas jednej z sesji zapo-znać się z prognozami rozwoju gospodarczegosporządzonymi przez Bank Światowy. Prognozyte mówią o koncentracji rozwoju w wielkich sku-piskach ludzkich. Stoi to w sprzeczności z dzia-łaniami agend Unii Europejskiej, które zmierza-ją do wyrównania poziomów rozwoju. Podczasinnej sesji Europejski Bank Inwestycyjny zapro-ponował zwiększenie kwot przeznaczonych nainwestycje, a Jose Manuel Barroso – przewod-niczący Komisji Europejskiej, zapowiedziałuproszczenie wewnętrznych mechanizmówi procedur unijnych przy przekazywaniu fundu-szy. – Obecny kryzys daje możliwość przemy-

ślenia i przedefiniowania polityk unijnych orazmetod ich wdrażania. Władze lokalne i regio-nalne mają tutaj ważną rolę do odegrania. Za-proponowane przez Komisję Europejską zmia-ny zasad dotyczące wykorzystania funduszyzmierzające do zwiększenia elastyczności przyich wykorzystaniu dadzą rezultaty tylko wtedy,gdy wszystkie zainteresowane strony szybkozareagują i będą gotowe na częściową zmianępriorytetów – podkreślał Jan Olbrycht reprezen-tujący Parlament Europejski.

Konsultacje regionów i miast Podczas konferencji wskazywano na istotną

rolę samorządów w walce z kryzysem. W piątek6 marca br. zostały zainicjowane w Pradze kon-sultacje w kwestii pobudzenia wzrostu gospo-darczego i zatrudnienia, w których mogąuczestniczyć wszystkie władze lokalne i regio-nalne. Prowadzone są one za pośrednictwemkwestionariusza dostępnego we wszystkich ję-zykach UE na stronie Komitetu Regionów (do20 kwietnia br.). – Jest niezwykle ważne, bywszystkie regiony i miasta mogły wypowie-dzieć się obecnie w tej sprawie. UE będzie mo-gła osiągnąć postawiony cel, jakim jest pobu-dzenie przedsiębiorczości, jedynie przy aktyw-nym udziale regionów i miast, zwłaszczaw obecnej trudnej sytuacji. Jestem głębokoprzekonany, że Komisja Europejska, prezyden-cja UE oraz Rada Europejska obradująca wio-sną 2010 r. wezmą pod uwagę cały wniesionyprzez nas wkład – zaznaczył Luc Van den Bran-

de, przewodniczący Komitetu Regionów. Wyni-ki konsultacji zostaną przedstawione i przedys-kutowane w Brukseli podczas tygodnia OpenDays (5–8 października 2009 r.), a następnieuwzględnione w nowej opinii na temat przy-szłości strategii lizbońskiej. Opinia ta będziepolitycznym przesłaniem, które Komitet Regio-nów wystosuje na posiedzenie Rady Europej-skiej wiosną 2010 r., na którym zapadnie osta-teczna decyzja w sprawie strategii.

Aktywizacja gospodarkii ochrona obywateliW deklaracji końcowej członkowie Komite-

tu Regionów wzywają między innymi do skoor-dynowanego działania na wszystkich szcze-blach w celu zagwarantowania powodzeniaplanu naprawy gospodarki europejskiej,wprowadzenia w życie Traktatu Lizbońskiegooraz silnej polityki spójności. KR uznał za waż-

ne zadanie w walce z kryzysem aktywizacjęgospodarczą i ochronę obywateli. Uczestnicyszczytu zwracają się do państw członkow-skich, by zajęły stanowisko „przeciwne pro-tekcjonizmowi narodowemu i zachowały po-tencjał rynku wewnętrznego z pożytkiem dlawzrostu gospodarczego w Europie i dla jej na-prawy gospodarczej”. Postuluje się także, abyKomisja Europejska opracowała białą księgęw sprawie spójności terytorialnej, która za-pewni równe traktowanie i solidarność regio-nów oraz skutecznie przyczyni się do podjęciadziałań w zakresie ochrony klimatu i skutkówglobalizacji oraz wyzwań demograficznych.

Dzięki polskiej delegacji zmieniono zapisw preambule dokumentu, dodając słowa mó-wiące, że szczyt odbył się nie tylko w dwudzie-stą rocznicę zburzenia muru berlińskiegoi piątą rocznicę rozszerzenia UE na EuropęŚrodkową i Wschodnią, ale także w dwudzie-stą rocznicę zwycięstwa Solidarności.

(JP)

KRONIKA ZAGRANICZNA

XIIISAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

Szczyt samorządowy w Pradze

Walka z kryzysemPonad 600 reprezentantów samorządów lokalnych i regionalnych orazprzedstawicieli kierownictwa instytucji europejskich wzięło udział w Eu-ropejskim Szczycie Regionów i Miast w Pradze w dniach 5 i 6 marca br.

– Należy podkreślić, że w dobie kryzysujeszcze ważniejsze staje się efektywnewykorzystanie funduszy europejskich– mówił podczas panelu dyskusyjnegoJan Olbrycht, poseł do PE.

Fot. Archiwum Komitetu Regionów

Jan Olbrycht – europoseł oraz prezydent Częstochowy Tadeusz Wrona i StanisławSzwabski, przewodniczący Rady Miasta Gdyni – delegaci z ramienia ZwiązkuMiast Polskich do Komitetu Regionów. Fot. Archiwum UM w Częstochowie

XIV SAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

D o 1950 r. istniało na terenie dzisiej-szej Rudy Śląskiej wiele miejsco-wości, każda z nich z własną wielo-

wiekową przeszłością. O lokacji Rudy na pra-wie niemieckim wspomina tzw. Rejestr Ujaz-

du, sporządzony w latach 1295–1305.W drugiej połowie XVII wieku odkryto na te-renie Rudy i okolicznych miejscowości po-kłady węgla kamiennego. Bogate złoża wę-gla przyciągały wielu przedsiębiorców, któ-

rzy tu inwestowali, budując kopalnie, hutęi liczne cegielnie.

Dziś Ruda Śląska to miasto w aglomeracjigórnośląskiej, liczące 145 tysięcy mieszkańców,o bardzo dużej gęstości zaludnienia, wynoszącejprawie 1870 osób na km2. W promieniu 25 kilo-metrów od miasta żyje ponad 3 miliony ludzi.

„Odkryj Rudę Śląską”

Władze miejskie prowadzą kampanię pro-mocyjną pod hasłem „Odkryj Rudę Śląską”.Jej celem jest zachęcenie młodych, dobrzewykształconych mieszkańców AglomeracjiŚląskiej do osiedlenia się w Rudzie Śląskiej.Głównym motywem kampanii są ludzie– mieszkańcy miasta bądź osoby, dla którychRuda stanowi ważny element życia, bo toprzecież oni tworzą miasto w największymstopniu, większym niż ulice, budynki i place.Kontynuacją kampanii była gra miejska Tourde Ruda 2008, która miała zachęcić miesz-

50 lat Rudy Śląskiej

Miasto otwartych możliwościLeżąca na Górnym Śląsku Ruda Śląska to młode miasto z bardzo dłu-gą historią. Utworzono je w 1959 r. z Rudy oraz sąsiedniego NowegoBytomia.

■ Ruda Śląska obchodzi w tym roku 50-lecie

nadania praw miejskich, choć miejscowości

wchodzące w jej skład mają dużo dłuższą hi-

storię. Czy przez to ostatnie półwiecze udało

się scalić je w jeden organizm miejski?

– Ruda Śląska to miasto specyficzne zewzględu na policentryczność i silną tożsamośćdzielnicową. Można pomyśleć, że 50 lat to niejest wiele – dzielnice historią swoją sięgają XIIIi XIV w. Ale być ze sobą, w takim policentrycz-nym mieście 50 lat, to naprawdę świadczyo dojrzałości.

Nie każdy to potrafi. Żyjemy w czasach, gdysilni się łączą, a słabi dzielą. Chcemy się łączyći proces ten pogłębiać. Wymaga to jednakwsłuchiwania się w potrzeby mieszkańcówdzielnic, okazywania im szacunku, przypomi-nania bogactwa osób i wydarzeń, które zbudo-wały historię rodzin, historię dzielnic, historięnaszego miasta.

Proces centrotwórczy trwa, jego ważnymelementem jest modernizacja centrum dzielni-cy Nowy Bytom, której efektem będzie nowo-czesny rynek – miejsce spotkań.■ Wasze miasto jest największą gminą górni-

czą w Unii Europejskiej o bogatych tradycjach

górniczo-hutniczych. Czy to bardziej powód do

dumy czy obciążenie?

– Górnictwo i hutnictwo to nasze korzenie,a i dzisiaj branże te dają pracę wielu mieszkań-com. Jednak świat się zmienia, dlatego niemożna zamykać się na nowe możliwości. Tymbardziej że nowe wyzwania można realizowaćw oparciu o poprzemysłowe dziedzictwo. Sym-bolem tych przemian jest Inkubator InnowacjiTechnologicznych i Usługowych, który utworzy-liśmy w ubiegłym roku poprzez zagospodaro-wanie terenów pokopalnianych.

Problemem jest niewątpliwie kwestia szkódgórniczych. Tutaj niezbędne są odpowiednie

uregulowania prawne, zapewniające odpo-wiednie zadośćuczynienie za skutki eksploata-cji górniczej na powierzchni. Mając świado-mość znaczenia górnictwa w gospodarce mia-sta, sporne kwestie rozwiązujemy na drodzerozmów. Przykładem jest porozumienie z Kom-panią Węglową, kończące ciągnącą się od latsprawę naprawy zniszczonej przez szkody gór-nicze ulicy Bielszowickiej.■ Jakie najważniejsze wyzwania stoją przed

władzami samorządowymi na najbliższe lata,

a co już udało się zrobić?

Wykorzystać w pełni potencjał regionu

Silni się łącząRozmowa z Andrzejem Stanią, prezydentem Rudy Śląskiej

MIASTA JUBILEUSZOWE

Dobre miejsce dla biznesuRuda Śląska w 2008 r. utrzymała swój krajowy rating długoterminowy na poziomie A-(pol),który został przyznany miastu w 2006 r. przez niezależną firmę ratingową Fitch Polska S.A.Rating odzwierciedla dobre wyniki budżetowe, dobre zarządzanie, umiarkowane zadłużenieoraz odpowiednią płynność i poprawiający się stan gospodarki lokalnej. Oznacza to, że mia-sto ma wysoką wiarygodność kredytową i możliwość pozyskania tańszego kapitału. W la-tach 2004–2007 w wyniku wzrostu gospodarczego dochody miasta z podatków dochodo-wych rosły średnio o 18% rocznie.Krajowy rating na poziomie A-(pol) wskazuje, że miasto intensywnie rozwija się gospodarczoi kulturalnie, jest atrakcyjnym miejscem pod względem ekonomicznym.

MIASTA JUBILEUSZOWE

XVSAMORZĄD MIEJSKI nr 4 (153), kwiecień 2009

kańców do zainteresowania się historiąi dniem dzisiejszym Rudy Śląskiej.

Warto zajrzeć na stronę internetową mia-sta, gdzie znajduje się m.in. wirtualny prze-wodnik po najciekawszych atrakcjach RudyŚląskiej. Spośród licznych architektonicznych„perełek” zostały wybrane te najciekawsze.Krótkie filmy pozwalają zobaczyć, np. jedynąna świecie czarną, wykonaną z węgla mon-strancję, drukarnię Hallera z XIX w., czy poznaćhistorię budowy kolei żelaznej, otwartejw 1846 r. Dworzec z tamtych czasów w Cheb-ziu, dzielnicy Rudy Śląskiej, został wytypowanyjako jeden z obiektów na Szlaku ZabytkówTechniki – pierwszym w Polsce szlaku tury-stycznym o zasięgu regionalnym, obejmującymobiekty stanowiące dziedzictwo przemysłoweŚląska. Wśród 29 pozycji znalazły się 3 obiektyz Rudy Śląskiej: oprócz dworca, Kolonia Robot-nicza „Ficinus” w dzielnicy Wirek oraz „Szyb Mi-kołaj”, którego historia sięga 1921 r.

Budują prawdziwy dom

Na gęsto zaludnionym terenie Rudy Śląskiejwystępuje sporo problemów społecznych,zwłaszcza na terenach poprzemysłowych. Dlate-go Miejski Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinieinicjuje wiele nowatorskich przedsięwzięć w za-

kresie pomocy społecznej. Założył np. pięć tzw.mieszkań rodzinkowych dla 50 dzieci pozbawio-nych opieki rodzicielskiej, które w warunkachzbliżonych do domowych – pod opieką wycho-wawców – uczą się budować atmosferę prawdzi-wego domu. Ośrodek zainicjował też treningiw prowadzeniu domu przez osoby, które mająz tym trudności. W ramach pracy socjalnej rodzi-na podpisuje kontrakt, na mocy którego korzy-sta ze wsparcia trenera w trzech podstawowychelementach: budżetowym, higienicznym i żywie-niowym. Rodzice uczą się, jak prawidłowo dys-ponować skromnymi środkami finansowymii planować wydatki. Trenerka odwiedza rodzinę

codziennie przez około pół roku. Raz w tygodniuprzychodzi psycholog i pracuje nad poprawą ko-munikacji i relacji w rodzinie, uczy dialogu, wsłu-chiwania się w oczekiwania domowników, po-święcania dzieciom czasu i uwagi.

Nagrody i wyróżnienia zdobytew 2008 roku:Tylko w 2008 roku Ruda Śląska zdobyła

sporo nagród, m.in. I miejsce w konkursie„Nasza gmina pomaga szkolić przedsię-biorców” organizowanym przez AkademięPARP, wyróżnienie w kategorii „Innowacyjnagmina”, tytuł Krajowego Lidera Innowacji

w kategorii regionalnej,tytuł Laureata III edycjiogólnopolskiego konkur-su „Grunt na medal2008”, organizowanegoprzez PAIiIZ za teren inwe-stycyjny w dzielnicy NowyBytom, wreszcie – Wyróż-nienie w Konkursie ZłoteFormaty w kategorii „Wy-darzenie Specjalne” dlaprojektu „Ludzie – bo-gactwo Rudy Śląskiej”,organizowanego przezgrupę Stroer w Polsce. ■

– Ostatnie lata to m.in. takie iwestycje, jakoczyszczalna Halemba Centrum i Orzegów wrazz suszarnią, budowa mieszkań socjalnych, ko-munalnych oraz w ramach Towarzystw Budow-nictwa Społecznego, oddanie do użytku rudz-kiego odcinka Drogowej Trasy Średnicowej,otwarcie Górnośląskiego Inkubatora Technolo-gicznego. Powstał nowoczesny, wielofunkcyjnyobiekt sportowy (zimą lodowisko, latem kortytenisowe) oraz wspomniany już – pierwszyw Polsce inkubator przeznaczony dla młodycharchitektów i budowlańców.

Rozwijamy współpracę z uczelniami wyższy-mi. Od 2006 r. działa u nas Ośrodek Zamiej-scowy Akademii Górniczo-Hutniczej, w lutympodpisałem aneks do porozumienia z AGH,uruchamiający w ośrodku dwa nowe kierunki.

Przed nami duże inwestycje, jak przebudo-wa centrum, parking wielopoziomowy, TrasaN-S, która połączy Drogową Trasę Średnicowąz autostradą A-4, czy termomodernizacja pla-cówek oświatowych. Chcemy dalej inwestowaćw budownictwo mieszkaniowe, a także przycią-gać deweloperów atrakcyjnymi nieruchomo-ściami.

Ważnym kierunkiem naszych działań jestzaangażowanie w prace Górnośląskiego Związ-ku Metropolitalnego, tak aby w końcu wykorzy-stany został w pełni potencjał regionu.

■ Miasto promuje się hasłem „Ruda rodziną

silna” – jakie działania prorodzinne podejmu-

ją władze samorządowe?

– Nie dajemy bezmyślnie pieniędzy na po-moc społeczną, miasto świadczy daleko zakro-joną pomoc społeczną wychodzącą poza stan-dardy. Nasze inicjatywy często mają charakterinnowacyjny – od 2005 r. rozwijany jest systemmieszkań rodzinkowych, które stanowią alter-natywę dla domów dziecka. Pod opieką wy-chowawców dzieci uczą się budować atmosfe-rę prawdziwego domu, angażują się w codzien-ne prace domowe. Mają warunki potrzebne dlanauki i normalnego rozwoju tak emocjonalne-go, jak i społecznego. Dzięki działaniom Miej-skiego Ośrodka Pomocy Społecznej w ciągutrzech lat usamodzielniło się 400 rodzin. Spo-śród nich treningiem w prowadzeniu domu zo-stały objęte 123 rodziny, w których znajdowałosię 390 dzieci. W ubiegłym roku otworzyliśmyOśrodek Interwencji Kryzysowej, który jestczynny całodobowo każdego dnia. Ośrodek po-wstał po to, aby udzielać pomocy prawnej, psy-chologicznej, pedagogicznej i socjalnej tymwszystkim, którzy nie są w stanie poradzić so-bie sami w sytuacji przemocy i kryzysu.■ Ruda, choć położona w centrum metropolii

śląskiej, jest – co niezwykłe – jednym z najbar-

dziej zielonych miast.

– Stan środowiska naturalnego jest jednymz najważniejszych problemów współczesnegoświata. Działania proekologiczne wpływają nietylko na zdrowie i komfort życia mieszkańców,ale także na atrakcyjność miasta, np. dla de-weloperów i ich późniejszych klientów. Dlategoprzywiązujemy do nich właściwą wagę.

Ruda Śląska jest rzeczywiście jednym z naj-bardziej zazielenionych miast metropolii. Naobszarach zdegradowanych działalnościąprzemysłową tworzymy tereny zielone. Drzewo-stan pozbawiony walorów estetyczno-przyrod-niczych wymieniamy na gatunki szlachetne.Prowadzimy akcje sadzenia drzewek. Wzdłużtras komunikacyjnych oraz wokół obiektówuciążliwych dla środowiska tworzymy pasy zie-leni izolacyjnej. Lasy, parki, skwery i zieleńcezajmują obecnie prawie jedną czwartą obszaruRudy Śląskiej.

Dbamy też o edukację ekologiczną młodzie-ży – angażujemy się w coroczne „sprzątanieświata”, podczas którego z lasów znika wieleśmieci, czy inicjatywy szkolne, jak niedawnakonferencja „Co zrobić, aby nasze miasto niestało się śmietnikiem?”.■ Dziękuję za rozmowę.

Materiały o Rudzie Śląskiej przygotowałaHANNA HENDRYSIAK

Zabytkowa kamienica w dzielnicy Nowy Bytom.Fot. Archiwum UM w Rudzie Śląskiej

Wkładka „Samorząd Miejski” – stały dodatek do „Gazety Samorządu i Administracji”. Wydawca – Związek Miast Polskich; ul. Robocza 46 a, 61-517 Poznań. Wkładkę redaguje zespół w składzie: Ewa Parchimowicz – red. nacz., Joanna Proniewicz, Hanna Hendrysiak. Adres redakcji: ul. Robocza 46a, 61-517 Poznań, tel. 0-61 63 350 54, fax 0-61 63 350 60, www.miasta-polskie.pl/sm.html, e-mail: redakcja@zmp.poznan.pl.Druk: Pracownia Wydawniczo-Poligraficzna TED

List otwarty do przedstawicieli samorządów regionalnych i lokalnych

Szanowna Pani, Szanowny Panie! Wybory europejskie w roku 2009 to jedno z największych wydarzeń demokratycznych na świecie. Dotyczą one

375 milionów obywateli, którzy pójdą do urn wyborczych w dniach 4–7 czerwca. 375 milionów kobiet i mężczyzn– z czego 36 milionów będzie głosować po raz pierwszy – wybierze swoich przedstawicieli do Parlamentu Europej-skiego i nada mu siłę i legitymację w Unii Europejskiej.

Obywatele muszą uświadomić sobie, że ich głos ma decydujące znaczenie. Dzięki niemu mogą wziąć we własneręce swój los – los obywateli Europy. Na przedstawicielach demokratycznie wybranych władz regionalnych, kra-jowych lub europejskich spoczywa obowiązek uświadamiania obywateli, informowania ich i mobilizowania, byuzyskać możliwie najwyższą frekwencję wyborczą. Naszym wspólnym zadaniem jest wytłumaczenie im, w jakisposób Parlament Europejski wykorzystuje w praktyce swoje uprawnienia legislacyjne i tym samym wywiera– w interesie obywateli – bezpośredni wpływ na 60–80% prawodawstwa państw członkowskich UE.

Żyjemy dziś w Unii Europejskiej, która przyniosła pokój, wolność, stabilność i dobrobyt na naszym kontynenciei która sprawiła, że wojna stała się dla jej państw członkowskich nie do pomyślenia. W dobie kryzysu finansowegoi gospodarczego Unia Europejska wykazała się skutecznością i zdolnością do reakcji u boku swych państw człon-kowskich, dbając o ochronę interesów swoich obywateli. W odpowiedzi na zmiany klimatu Europa dała światuprzykład, przyjmując zobowiązujący i odważny plan działań, który pozwoli nam ograniczyć emisję CO2 o 20% do2020 roku. Sprawnie działająca Unia Europejska potrzebuje silnego Parlamentu Europejskiego.

Od wejścia w życie traktatu z Maastricht każdy obywatel Unii Europejskiej może wybierać i być wybieranyw wyborach europejskich i lokalnych, niezależnie od tego, w którym państwie członkowskim mieszka. Dzięki tejzasadzie podczas ostatnich wyborów europejskich w 2004 roku aż 12% głosujących mogło wyrazić swoje zdanie,oddając głos poza swoim krajem pochodzenia. Ze względu na stale rosnącą mobilność zawodową należy poinfor-mować naszych współobywateli o ich prawach, których często nie znają.

Wykorzystajmy wspólnie tę szczególną okazję, jaką jest moment wyborów, do rozmowy o Europie i zjednoczmysiły, aby obywatele przyjęli ideę Europy na własność. Demokracja i poczucie obywatelskie rodzą się w miastachi regionach: zmobilizujmy wspólnie obywateli do udziału w tych wyborach!

Praktycznie rzecz ujmując, oddajemy do dyspozycji władz lokalnych i regionalnych oraz ich reprezentatywnychstowarzyszeń wiele narzędzi służących komunikacji i informacji. Aby z nich skorzystać, wystarczy, że skontaktująsię Państwo z przedstawicielstwem Parlamentu Europejskiego lub Komisji Europejskiej w swoim kraju albo zwrócąsię Państwo do jednego z posłów do PE lub członków Komitetu Regionów ze swojego regionu.

Konkretnie rzecz biorąc, proponujemy, aby Państwo: – zorganizowali w swojej gminie kampanię informacyjną o wyborach europejskich i szerzej, o działalności Unii

Europejskiej; – wysłali pismo do obywateli wzywające ich do udziału w wyborach europejskich; – wykorzystali środki informacyjne, w które można zaopatrzyć się w biurach informacyjnych Parlamentu

Europejskiego (www.europarl.pl) i Komisji Europejskiej w swoim kraju (www.ec.europa.eu/polska); – otworzyli na stronie internetowej swojej gminy portal na temat wyborów europejskich i zamieścili na nim linki

do stron Parlamentu Europejskiego (www.europarl.eu) i Komitetu Regionów (www.cor.eu); – gościli kandydatów do Parlamentu Europejskiego w związku z działaniami informacyjnymi podczas kampa-

nii wyborczej. Jesteśmy przekonani, że z Państwa pomocą uda nam się dotrzeć z debatą o Europie do wszystkich miast i gmin

po to, aby nasi obywatele stawili się do urn w dniu wyborów.

Hans-Gert PÖTTERING Luc VAN DEN BRANDE

Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Przewodniczący Komitetu Regionów

W sprawie realizacji Państwa projektów prosimy zwracać się do:

w Komitecie Regionów Wioletta WOJEWÓDZKA +32 2 282 22 89 wioletta.wojewodzka@cor.europa.eu

w Parlamencie EuropejskimAndrzej SANDERSKI + 32 2 28 31 051 Prasa-PL@europarl.europa.eu

Piotr WOLSKI + 48 22 59 52 470 epwarszawa@europarl.europa.eu