Milliyetçilik, Küreselleşme, AzınlıklarMilliyetçilik, Küreselleşme, Azınlıklardersi - IVdersi - IV

KüreselleşmeKüreselleşme(Kaynak: B. Oran, (Kaynak: B. Oran, Küreselleşme ve AzınlıklarKüreselleşme ve Azınlıklar, 5. Basım, Ankara, İmaj Yayınevi, 2009), 5. Basım, Ankara, İmaj Yayınevi, 2009)

Baskın OranBaskın Oran

SİYASAL BİLGİLER FAKÜLTESİ (MÜLKİYE)SİYASAL BİLGİLER FAKÜLTESİ (MÜLKİYE)Uluslararası İlişkiler bölümü II. SınıfUluslararası İlişkiler bölümü II. Sınıf

Kamu Yönetimi bölümü IV. SınıfKamu Yönetimi bölümü IV. Sınıf

22

Küresel Eğilimlere Genel BakışKüresel Eğilimlere Genel Bakış

Son 30 yılda, normalde yüzyıllar alacak kadar geniş ve derin Son 30 yılda, normalde yüzyıllar alacak kadar geniş ve derin değişiklikler oldu. Çok karmaşık bir ortam meydana geldi. değişiklikler oldu. Çok karmaşık bir ortam meydana geldi.

Değişiklik eğilimleri üç başlıkta toplanabilir:Değişiklik eğilimleri üç başlıkta toplanabilir: EkonomikEkonomik Jeo-stratejikJeo-stratejik Toplumsal Toplumsal ..

33

Ekonomik Değişiklik Eğilimleri (“olumlu”)Ekonomik Değişiklik Eğilimleri (“olumlu”)

““Dünya Ekonomisi Çok Gelişti”Dünya Ekonomisi Çok Gelişti”. . Çünkü:Çünkü:

Dünya kaynakları en verimli ve geniş biçimde kullanılıyorDünya kaynakları en verimli ve geniş biçimde kullanılıyor Dünya ticareti ve ayrıca rekabet çok arttı.Dünya ticareti ve ayrıca rekabet çok arttı.

““İkinci Dünya Savaşından bu yana en iyi dönemi geçiriyoruz”: İkinci Dünya Savaşından bu yana en iyi dönemi geçiriyoruz”: Dünya GSH:Dünya GSH:

• 2000-05’te % 4,1 2000-05’te % 4,1 • 2006’da % 5,1 büyüdü. Bu büyüme, her yıl 2 İspanya demek.2006’da % 5,1 büyüdü. Bu büyüme, her yıl 2 İspanya demek.

Per capita gelir Per capita gelir • Altın Çağ’da (1950-73) % 2,9 idi, Altın Çağ’da (1950-73) % 2,9 idi, • 2006’da % 3,22006’da % 3,2

““Bu gelişmeler 2020’ye kadar sürecek” (Ama 2007, 8, 9… krizi çıktı!) Bu gelişmeler 2020’ye kadar sürecek” (Ama 2007, 8, 9… krizi çıktı!) ..

44

Ekonomik Değişiklik Eğilimleri (olumsuz)Ekonomik Değişiklik Eğilimleri (olumsuz) Eşitsizlikler Fevkalade DerinleştiEşitsizlikler Fevkalade Derinleşti Neoliberal politikalar: liberalizasyon-serbest rekabet-mal ve hizmetlerin Neoliberal politikalar: liberalizasyon-serbest rekabet-mal ve hizmetlerin

serbest dolaşımı-finans sektörünün egemenliğiserbest dolaşımı-finans sektörünün egemenliği BM İnsan Kalkınması Raporu 1999: En zengin % 20 ile en yoksul % 10 BM İnsan Kalkınması Raporu 1999: En zengin % 20 ile en yoksul % 10

arasındaki fark: 1960: 30’a 1; 1990: 60’a 1; 1997: 74’e 1arasındaki fark: 1960: 30’a 1; 1990: 60’a 1; 1997: 74’e 1 Büyük teknolojik atılımlar birkaç ülkenin elinde. Dünya bu açıdan 3’e Büyük teknolojik atılımlar birkaç ülkenin elinde. Dünya bu açıdan 3’e

bölündü: 1. Dünya: Teknoloji üretenler: 1 milyar insan; 2. Dünya: Teknolojiyi bölündü: 1. Dünya: Teknoloji üretenler: 1 milyar insan; 2. Dünya: Teknolojiyi adapte edenler: 3,3 milyar insan; 3. Dünya: Teknolojiden kopuk olanlar: 2,3 adapte edenler: 3,3 milyar insan; 3. Dünya: Teknolojiden kopuk olanlar: 2,3 milyar insan. milyar insan.

Yoksulluğun yarattığı sorunlar: 1) Ekonomik etkinlik sorunu; 2) Sosyal Yoksulluğun yarattığı sorunlar: 1) Ekonomik etkinlik sorunu; 2) Sosyal çatışma; 3) Güvensizlik çatışma; 3) Güvensizlik

Bir tür Nurksey Çemberi: Yoksulluk Bir tür Nurksey Çemberi: Yoksulluk Düşük Tasarruf Düşük Tasarruf Negatif Büyüme Negatif Büyüme Artan Yoksulluk. 2015’te 700 milyonu aşkın insan bu tuzağın içinde Artan Yoksulluk. 2015’te 700 milyonu aşkın insan bu tuzağın içinde olacak.olacak.

2006’da 1,1 milyar insanın günlük geliri: 1 2006’da 1,1 milyar insanın günlük geliri: 1 $$ Afrika’da yoksullar: Afrika’da yoksullar: 19901990: 227; : 227; 19961996: 271; : 271; 20022002: 367 milyon. Çünkü hem : 367 milyon. Çünkü hem

büyüme zayıf, hem nüfus muazzam artıyor: 2006: 923 milyon; 2050: 1,9 büyüme zayıf, hem nüfus muazzam artıyor: 2006: 923 milyon; 2050: 1,9 milyarmilyar

Ekonomik dönüşümün çevre üzerindeki etkileriEkonomik dönüşümün çevre üzerindeki etkileri..

55

Jeo-Stratejik Değişiklik EğilimleriJeo-Stratejik Değişiklik Eğilimleri

1) Tek bir küresel gücün egemenliği. Tarihte ilk defa bu kadar 1) Tek bir küresel gücün egemenliği. Tarihte ilk defa bu kadar hegemon ve saldırgan bir güç odağı görülüyor. hegemon ve saldırgan bir güç odağı görülüyor.

2) AB projesi duraklamada.2) AB projesi duraklamada. 3) Asya muazzam büyüyor: Çin + Hindistan dünya GSH’yi yukarı 3) Asya muazzam büyüyor: Çin + Hindistan dünya GSH’yi yukarı

çekiyor. 2035’te ekonomik büyüklükler şöyle olacak: Birinci: Çin; çekiyor. 2035’te ekonomik büyüklükler şöyle olacak: Birinci: Çin; ikinci: ABD; üçüncü: Hindistan; dördüncü: Japonya.ikinci: ABD; üçüncü: Hindistan; dördüncü: Japonya.

4) Gelişmekte olan ülkelerin ağırlığı gitgide artıyor. Oysa ekonomik 4) Gelişmekte olan ülkelerin ağırlığı gitgide artıyor. Oysa ekonomik ve siyasal güçleri, dolayısıyla da etki kapasiteleri çok zayıf ve siyasal güçleri, dolayısıyla da etki kapasiteleri çok zayıf ..

66

Toplumsal Değişiklik EğilimleriToplumsal Değişiklik Eğilimleri

1) İnsan haklarının değeri artıyor. Azınlık hakları gündemde.1) İnsan haklarının değeri artıyor. Azınlık hakları gündemde. 2) Yoksullar, varsılların ülkelerine akıyor: Göç ve göçmen sorunları.2) Yoksullar, varsılların ülkelerine akıyor: Göç ve göçmen sorunları.

Çünkü patlama ölçüsünde nüfus artışı yaşanıyor: Yıl Çünkü patlama ölçüsünde nüfus artışı yaşanıyor: Yıl 00: 250; : 250; 10001000: : 250; 250; 19001900: 1,6; : 1,6; 20052005: 6,5; : 6,5; 20502050: 9 milyar. Gelişmiş ülkeler tam bir : 9 milyar. Gelişmiş ülkeler tam bir “yaşlılar cenneti”. “yaşlılar cenneti”.

3) Kadının rolü artıyor. Kadınların perspektiflerinin değişmesi, her üç 3) Kadının rolü artıyor. Kadınların perspektiflerinin değişmesi, her üç alanda da (siyasal, ekonomik, toplumsal) derin etki yapacak. Diğer alanda da (siyasal, ekonomik, toplumsal) derin etki yapacak. Diğer yandan çalışan kadınların yarısından fazlası hâlâ niteliksiz işgücü.yandan çalışan kadınların yarısından fazlası hâlâ niteliksiz işgücü.

4) Çok karmaşık ve çözümü güç dinsel, etnik, vs. sorunlar özellikle 4) Çok karmaşık ve çözümü güç dinsel, etnik, vs. sorunlar özellikle en zengin ülkelerde risk algılamasını artırıyor. (NATO, AB)en zengin ülkelerde risk algılamasını artırıyor. (NATO, AB)

5) Fakat diğer yandan da zenginlerin göç’e ihtiyacı var. AB’nin 25 5) Fakat diğer yandan da zenginlerin göç’e ihtiyacı var. AB’nin 25 üyesinin büyüme oranlarının devamı için 50 milyon işçiye ihtiyaç üyesinin büyüme oranlarının devamı için 50 milyon işçiye ihtiyaç olacak olacak ..

77

Küreselleşme KavramıKüreselleşme Kavramı İki zıt tez:İki zıt tez:

1) Küreselleşme ekonomik gelişme, demokrasi ve insan hakları, Yeni Dünya 1) Küreselleşme ekonomik gelişme, demokrasi ve insan hakları, Yeni Dünya Düzeni getirmektedirDüzeni getirmektedir2) Küreselleşme, emperyalizmin 21. yüzyıldaki adıdır. Azgelişmiş ülkeleri 2) Küreselleşme, emperyalizmin 21. yüzyıldaki adıdır. Azgelişmiş ülkeleri daha da fakirleştirdiği gibi, Yeni Dünya Düzensizliği getirmiştir. Demokrasi daha da fakirleştirdiği gibi, Yeni Dünya Düzensizliği getirmiştir. Demokrasi ve insan hakları da aldatmacadır.ve insan hakları da aldatmacadır.

Emperyalizm kavramı çok geniş kullanılıyor. Türkiye bile emperyalist olarak Emperyalizm kavramı çok geniş kullanılıyor. Türkiye bile emperyalist olarak yorumlanabilir. “Ekonomik veya siyasi amaçla askerî işgal” ölçütünü yorumlanabilir. “Ekonomik veya siyasi amaçla askerî işgal” ölçütünü kullanmak lazım. Bush’un başarısızlığı, 19.yy yöntemini 21.yy’da kullanmak lazım. Bush’un başarısızlığı, 19.yy yöntemini 21.yy’da uygulaması.uygulaması.

Demokrasi ve insan hakları getirmek açısından, iç dinamiği zayıf ülkelerde Demokrasi ve insan hakları getirmek açısından, iç dinamiği zayıf ülkelerde dış dinamiğin tetikleyici etkisini dikkate almak lazım. dış dinamiğin tetikleyici etkisini dikkate almak lazım.

Küreselleşme: Batı’nın altyapısıyla ve üstyapısıyla yayılarak tüm dünyayı Küreselleşme: Batı’nın altyapısıyla ve üstyapısıyla yayılarak tüm dünyayı etkisi altına almasıetkisi altına alması. Altyapısı: Ua. Kapitalizm. Üstyapısı: vahiy yerine akıl. . Altyapısı: Ua. Kapitalizm. Üstyapısı: vahiy yerine akıl. Bunun içine marka tapınması ve pornodan tut; seküler toplum, demokrasi ve Bunun içine marka tapınması ve pornodan tut; seküler toplum, demokrasi ve insan haklarına kadar çok şey girer insan haklarına kadar çok şey girer ..

88

Batı Yayılması TablosuBatı Yayılması Tablosu

KüreselleşmeKüreselleşmeEmperyalizmEmperyalizmSömürgecilikSömürgecilikSONUÇSONUÇ

““Piyasanın gizli eli”, Piyasanın gizli eli”, “Uluslararası “Uluslararası

toplumun iradesi”, toplumun iradesi”, “En yüksek uygarlık “En yüksek uygarlık düzeyi”, “Demokrasi düzeyi”, “Demokrasi

götürüyoruz”götürüyoruz”

““Beyaz Adamın Beyaz Adamın yükü”, yükü”,

“Uygarlaştırıcı “Uygarlaştırıcı görev”, ırkçı görev”, ırkçı

teorilerteoriler

““Putperestlere Putperestlere tanrının dinini tanrının dinini götürüyoruz”götürüyoruz”

HAKLI HAKLI

GÖSTERİŞGÖSTERİŞ

Kültürel-ideolojik etkiKültürel-ideolojik etkiMisyonerler ve Misyonerler ve kaşifler, şirketler,kaşifler, şirketler,

askerî işgalaskerî işgal

Fatihler, kaşifler, Fatihler, kaşifler, askerî işgalaskerî işgalYÖNTEMYÖNTEM

III. Sanayi Devrimi III. Sanayi Devrimi (Bilgi Çağı)(Bilgi Çağı)

- 1970’ler: Ç.U.Ş.- 1970’ler: Ç.U.Ş.

- 1980’ler: İletişim D.- 1980’ler: İletişim D.

- 1990’lar: Rakipsizlik- 1990’lar: Rakipsizlik

I. Sanayi I. Sanayi

DevrimiDevrimi

MerkantilizmMerkantilizmİTİCİ GÜÇİTİCİ GÜÇ

Üçüncü YayılmaÜçüncü Yayılma(1990’lar)(1990’lar)

İkinci Yayılmaİkinci Yayılma(1890’lar)(1890’lar)

Birinci YayılmaBirinci Yayılma(1490’lar)(1490’lar)

99

Yayılma Dalgalarının KarşılaştırılmasıYayılma Dalgalarının Karşılaştırılması

1) İtici güç açısından: Hepsinde, yeni üretim biçimi sonucu.1) İtici güç açısından: Hepsinde, yeni üretim biçimi sonucu. 2) Nedenler açısından: Hepsinde, Pazar’ın yetmemesi üzerine 2) Nedenler açısından: Hepsinde, Pazar’ın yetmemesi üzerine

genişletilmesi.genişletilmesi. 3) Sonuçlar açısından: Hepsinde, kararsız dengeler bütünü: Çok 3) Sonuçlar açısından: Hepsinde, kararsız dengeler bütünü: Çok

sayıda yeni bağımsız devlet, çatışma.sayıda yeni bağımsız devlet, çatışma. 4) Özne açısından: Herhangi bir ülkeyle ilgili değil, yani hepsinde; 4) Özne açısından: Herhangi bir ülkeyle ilgili değil, yani hepsinde;

sermayenin doğasıyla ilgili: kârın maksimizasyonu.sermayenin doğasıyla ilgili: kârın maksimizasyonu. 5) Yöntem açısından: Üçüncüde işgal yok; direnmek daha zor.5) Yöntem açısından: Üçüncüde işgal yok; direnmek daha zor. 6) Süreklilik açısından: Üçüncüsü, ikincinin devamı 6) Süreklilik açısından: Üçüncüsü, ikincinin devamı ..

1010

İkinci ve Üçüncü Yayılmaların Karşılaştırılması – İkinci ve Üçüncü Yayılmaların Karşılaştırılması – Dünya ve TürkiyeDünya ve Türkiye

Dünya: 2000’lerden 1847’ye dönüş – Üç özellikDünya: 2000’lerden 1847’ye dönüş – Üç özellik

1) Kapitalizmin tekelleşmesi ve dünyaya yayılması: Enerji, finans, 1) Kapitalizmin tekelleşmesi ve dünyaya yayılması: Enerji, finans, ulaşım-haberleşmeulaşım-haberleşme

2) İşsizlik ve fukaralaşma2) İşsizlik ve fukaralaşma 3) Alternatif ideoloji yokluğu: sabotaj3) Alternatif ideoloji yokluğu: sabotaj

Türkiye: 2000’lerden 1919’a dönüş:Türkiye: 2000’lerden 1919’a dönüş:

İlk dış borç (1854) İlk dış borç (1854) İlk iç borç (1860) İlk iç borç (1860) Rüsum-ı Sitte (1879) Rüsum-ı Sitte (1879) Düyun-ı Umumiye (1881) Düyun-ı Umumiye (1881) İmtiyazlar İmtiyazlar Sevres md.232 Sevres md.232 (Dikkat: Sevres’in parçalamasına değil, ekonomik bağımlılığına (Dikkat: Sevres’in parçalamasına değil, ekonomik bağımlılığına dönüş)dönüş)..

1111

İkinci ve Üçüncü Yayılmaların Karşılaştırılması – İkinci ve Üçüncü Yayılmaların Karşılaştırılması – Üstyapının Yayılması ve TürkiyeÜstyapının Yayılması ve Türkiye

1890’daki azınlık hakları:1890’daki azınlık hakları: Standart model yokStandart model yok Evrensel değil Evrensel değil İmparatorluğu bölme amacıyla müdahale aracı (Şark Meselesi)İmparatorluğu bölme amacıyla müdahale aracı (Şark Meselesi)

1990’daki insan ve azınlık hakları:1990’daki insan ve azınlık hakları: Evrensel antlaşmalara dayalı standart model. İmzalamak şartıyla Evrensel antlaşmalara dayalı standart model. İmzalamak şartıyla

azgelişmişleri de Batı’yı da bağlıyor. azgelişmişleri de Batı’yı da bağlıyor. Yine müdahale aracı, fakat aynı kamptaki ulus-devleti Batı Yine müdahale aracı, fakat aynı kamptaki ulus-devleti Batı

standartlarına getirmek/sisteme sokmak amaçlıstandartlarına getirmek/sisteme sokmak amaçlı. .

1212

Küreselleşme ve Türkiye – Kimi SorularKüreselleşme ve Türkiye – Kimi Sorular

““1923 sonrasında direnen Türkiye şimdi direnemez mi?”1923 sonrasında direnen Türkiye şimdi direnemez mi?” 1923-38 arası Küreselleşme “tatilde”: Uluslararası Göreli Özerklik.1923-38 arası Küreselleşme “tatilde”: Uluslararası Göreli Özerklik. Altyapının empoze edilmesine direnmek ile üstyapının empoze Altyapının empoze edilmesine direnmek ile üstyapının empoze

edilmesine direnmek farklı şeyler.edilmesine direnmek farklı şeyler. Marka çılgınlığına direnmek ile insan haklarına direnmek farklı şeyler. Marka çılgınlığına direnmek ile insan haklarına direnmek farklı şeyler.

İkincisini kabul etmenin egemenliği azalttığı mı yoksa çoğalttığı mı İkincisini kabul etmenin egemenliği azalttığı mı yoksa çoğalttığı mı düşünülmeli düşünülmeli

• Sevres’de adlî kapitülasyonlar; Sevres’de adlî kapitülasyonlar; • Kendi insanına insan muamelesi yapmak; Kendi insanına insan muamelesi yapmak; • Yumuşak karnı önlemek; Yumuşak karnı önlemek; • ““Gönüllü vatandaş” yaratmak. Gönüllü vatandaş” yaratmak.

““İhlaller Batı ülkelerinde de var”. İhlaller Batı ülkelerinde de var”. ““Batı, menfaati olduğu zaman aldırmıyor”.Batı, menfaati olduğu zaman aldırmıyor”. ““Dış mihrakların oyunudur. İç dinamiğimiz ne zaman olgunlaşırsa, o Dış mihrakların oyunudur. İç dinamiğimiz ne zaman olgunlaşırsa, o

zaman uygularız” zaman uygularız” ..

1313

Küreselleşmenin ÇelişkileriKüreselleşmenin Çelişkileri

Her çeşit farklılığı destekliyor, ama Batı bazında homogenleşmeyi Her çeşit farklılığı destekliyor, ama Batı bazında homogenleşmeyi getiriyor (asimilasyonu önlüyor, ama kendisi asimile ediyor).getiriyor (asimilasyonu önlüyor, ama kendisi asimile ediyor).

Birey’i güçlendiriyor. Ama yarattığı tepki sonucu, bireyi yok etmeye Birey’i güçlendiriyor. Ama yarattığı tepki sonucu, bireyi yok etmeye çalışan toplumsal birimleri de güçlendiriyor (etni, din, vs.)çalışan toplumsal birimleri de güçlendiriyor (etni, din, vs.)

Yerel dillerin korunması için fonlar tahsis ediyor, ama İngilizceyi Yerel dillerin korunması için fonlar tahsis ediyor, ama İngilizceyi gerçek bir Esperanto haline sokuyorgerçek bir Esperanto haline sokuyor

Ulus-devleti zayıflatıyor, ama uluslararası sermaye yatırımlarının Ulus-devleti zayıflatıyor, ama uluslararası sermaye yatırımlarının korunması için devletin jandarma işlevini korumak istiyorkorunması için devletin jandarma işlevini korumak istiyor

Dünya halklarını fukaralaştırıyor, ama böyle giderse mallarını Dünya halklarını fukaralaştırıyor, ama böyle giderse mallarını satacak kimse bulamayacak satacak kimse bulamayacak ..

1414

Ulus-devlet - Ekonomi İlişkisinde Ana EğilimlerUlus-devlet - Ekonomi İlişkisinde Ana Eğilimler

Ulus-devletin “ulusal” niteliğinin azalması: Hukuksal egemenliğin Ulus-devletin “ulusal” niteliğinin azalması: Hukuksal egemenliğin azalmasıazalması

Uluslar-üstü rejimlerin gelişmesi (AB, vb.)Uluslar-üstü rejimlerin gelişmesi (AB, vb.) Ulus-altı bölgesel ve yerel rejimlerin yükselişi (belediyeler, vb.): Yerel Ulus-altı bölgesel ve yerel rejimlerin yükselişi (belediyeler, vb.): Yerel

ekonomi artık uluslararası ekonominin bir baklası.ekonomi artık uluslararası ekonominin bir baklası. ““İntermestic” ilişkilerin gelişmesi: Yereller-arası, ama uluslar-ötesi.İntermestic” ilişkilerin gelişmesi: Yereller-arası, ama uluslar-ötesi.

Ulus-devletin “devlet” niteliğinin azalması: Primus inter pares Ulus-devletin “devlet” niteliğinin azalması: Primus inter pares (auditing, vb.)(auditing, vb.)

Ulus-devletin uluslararası yönelime girmesi: Artık talep değil, arz Ulus-devletin uluslararası yönelime girmesi: Artık talep değil, arz önemli. Artık sosyal haklar vs. değil, rekabet edebilirlik önemli önemli. Artık sosyal haklar vs. değil, rekabet edebilirlik önemli

(Fakat, 2008’deki kriz sonucu yeniden talep önem kazandı!)(Fakat, 2008’deki kriz sonucu yeniden talep önem kazandı!)..

1515

Küreselleşme Niye Güçleniyor, Ulus-devlet Niye Zayıflıyor?Küreselleşme Niye Güçleniyor, Ulus-devlet Niye Zayıflıyor?

Altyapıdaki değişiklikler bunu gerektirecek yönde:Altyapıdaki değişiklikler bunu gerektirecek yönde: Teknoloji değişti, üretim biçimi de değişiyor (daha ucuz ve kaliteli üretim, Teknoloji değişti, üretim biçimi de değişiyor (daha ucuz ve kaliteli üretim,

üretim mekanının değişmesi – dizüstü bilgisayar)üretim mekanının değişmesi – dizüstü bilgisayar) Bilgiye ulaşmak kolaylaştı; bu alandaki devlet tekeli kalktıBilgiye ulaşmak kolaylaştı; bu alandaki devlet tekeli kalktı Mesafenin önemi azalınca, temel grup olan “ulus” ve onun içinde Mesafenin önemi azalınca, temel grup olan “ulus” ve onun içinde

örgütlendiği “ulus-devlet” tek kavram olmaktan çıktı. örgütlendiği “ulus-devlet” tek kavram olmaktan çıktı. Bu gelişmeler sonucu devlet 3 yöne doğru güç yitiriyor:Bu gelişmeler sonucu devlet 3 yöne doğru güç yitiriyor:

Yukarı: Uluslararası ve devlet-üstü kuruluşlaraYukarı: Uluslararası ve devlet-üstü kuruluşlara Aşağı: Devlet-altı kuruluşlaraAşağı: Devlet-altı kuruluşlara Yana: Devlet-dışı kuruluşlara Yana: Devlet-dışı kuruluşlara ..

1616

Küreselleşmenin Emek ve Sermaye Üzerine EtkileriKüreselleşmenin Emek ve Sermaye Üzerine Etkileri

Emek üzerine etkiler: ZayıflatıcıEmek üzerine etkiler: Zayıflatıcı Emeğe (özellikle, kol emeğine) ihtiyaç azaldı. Emeğe (özellikle, kol emeğine) ihtiyaç azaldı. Emeğin marjinal verimliliği azaldı. Emeğin marjinal verimliliği azaldı. Emek lokalize edildi.Emek lokalize edildi. Özel çalışma mekanları sınıf bilincini azalttı. Özel çalışma mekanları sınıf bilincini azalttı. SSCB blokunun yıkılması ideolojik darbe vurdu.SSCB blokunun yıkılması ideolojik darbe vurdu. Şu anda, aynen 1. Sanayi Devriminin birinci aşamasındaki emeğin Şu anda, aynen 1. Sanayi Devriminin birinci aşamasındaki emeğin

durum söz konusu.durum söz konusu. Ama, bu fukaralık sürdükçe, hem ileri aşamalarda Emek kendini Ama, bu fukaralık sürdükçe, hem ileri aşamalarda Emek kendini

toparlayacaktır, hem de kendisine olan ihtiyaç artacaktır.toparlayacaktır, hem de kendisine olan ihtiyaç artacaktır. Sermaye üzerine etkiler: GüçlendiriciSermaye üzerine etkiler: Güçlendirici

Hareketliliği çok arttı.Hareketliliği çok arttı. Hareketlilik sonucu marjinal verimliliği arttı.Hareketlilik sonucu marjinal verimliliği arttı. Çeşitli yöntemlerle (post-Fordism) kendine pazar yaratıyor.Çeşitli yöntemlerle (post-Fordism) kendine pazar yaratıyor. Alternatif ideoloji görünürde yok.Alternatif ideoloji görünürde yok. Ama, bu durum sürdükçe, mal satacak adam bulamayacak Ama, bu durum sürdükçe, mal satacak adam bulamayacak ..