1

Milliyetçilik, Küreselleşme, Azınlıklardersi – 9

Azınlıklar

Türkiye’de Azınlık Uygulamasının Tahlili ve Sonuç

Kaynaklar: - B.Oran, Küreselleşme ve Azınlıklar, 4. Basım, Ankara, İmaj Yayınevi, 2001;

- B.Oran, Türkiye’de Azınlıklar - Kavramlar, Teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama, 4. baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2008;

- B.Oran, Türkiye’de İnsan Hakları Bilançosu, İstanbul, TESEV Yayınları, 2006.

Baskın Oran

SİYASAL BİLGİLER FAKÜLTESİ (MÜLKİYE)Uluslararası İlişkiler bölümü II. Sınıf

Kamu Yönetimi bölümü IV. Sınıf

2

Türkiye’de Azınlıklarla İlgili Zihniyetin Temel Kalıpları

• 1923 yılında kalınmıştır. Aradan geçen zaman hiç geçmemiş gibi yapılmaktadır. Oysa bu konuda muazzam değişiklikler olmuştur.

• Üstelik, o zaman yazılan ve imzalanan bugün eksik ve yanlış uygulanmakta veya hiç uygulanmamaktadır.

• Millet konusunda “teklik” ile “birlik” aynı şey sanılmaktadır. Oysa, birincisi ikincisini ortadan kaldırır.

• Tekliği bozacağı düşünülen her türlü davranış cezalandırılmaktadır. Kürtlerle ilgili olsun, olmasın (Melisa); tehlikeli olsun, olmasın (Süryaniler). Yasaklanan ve cezalandırılan, farklılıktır.

• Azınlık dedin mi, bu ülkede hemen “milletin bölünmez bütünlüğü” üzerinden bölücülük akla gelmektedir. Sınıf farkı olmadan, herkeste.

• Bu durumda alt-kimliğini sergileyen veya onun bu hakkını savunan herkes bölücüdür ..

3

Azınlıklarla İlgili Zihniyetin Kaynakları

Kaynaklar

Kuramsal Temel:

Alt-Üst Kimlik ve Kan-Toprak Yöntemi İlişkileri

Tarihsel-Siyasal Temel:

Sevr Sendromu

4

Kuramsal Temel: Alt-Üst Kimlik ve Kan-Toprak Yöntemi İlişkileri

• Fransa asimilasyoncudur, kendinde azınlık bulunduğunu kabul etmez, ama belli bir etnik grup ekseninde inşa edilmemiştir (teritoryal model). Frank yoktur. Mitterrand, 1981: “Fransa’nın kurulabilmesi için, geçmişte, güçlü ve merkeziyetçi bir iktidara gereksinme duyulmuştur. Bugün ise, dağılmaması için, siyasal iktidarın ağırlıklı olarak yerel yönetimlere bırakılması zorunlu duruma gelmiştir”.

• Türkiye, Fransa gibi kültürel birliğe vurgu yapmanın yanı sıra, bir de Türk etnik/dinsel kimliğine vurgu yapar.

• Türkiye’de üst-kimliğin edinilmesi olanaksızlaştırılmamış ve sınırlanmamıştır: “… diyene”. Ama üst-kimlik (Türk) bireyi temsil etmez. En azından, gayrimüslimler ve Kürtler için.

• Bunu kimi durumlar daha da vurgulu hale getirir: – Bu üst-kimlik işin başından beri kullanılıyor değildir. – Kürtlük bilinci başladıktan sonra bu üst-kimlik bu bilinci artırır hale gelmiştir

(diyalektik etki).– Ekonomik Pazar, Kürtlük bilincinden sonra kurulmuştur.– Küreselleşme ortamında böyle devam etmek mümkün değildir

• Aslında, yöntem kan değil, karmadır: “Ne Mutlu Türk’üm Diyene” ..

5

Osmanlı’da Üst ve Alt Kimlikler

Osmanlı

Türk Kürt Ermeni Rum Musevi Gürcü Çerkes,vs. vs.

6

Türkiye’de Üst ve Alt Kimlikler

Türk

TürkTürk Kürt Ermeni Rum Musevi Gürcü Çerkes,vs. vs.

7

Kürtlerin “Esas ve Kurucu Unsur” olma meselesi

• Talebin anlamı: Türklerin yanına, tahta çıkmak

• Neden olmaz, olmamalı:– Diğer kimlikleri aşağılıyor

– “E. ve K. unsur”un özellikleri yok:• KS’na katılışın sebebi: Ermeni ve Halife

• KS’nda Kürt adı altında bir elit yok

• Bu Unsur olma iddiası ancak devlet ilk başta kurulurken ileri sürülür; sonradan eklemlenme olmaz.

• İspanya örneği: Eklemlenme yok, yeni baştan kuruluş var ..

8

Tarihsel-Siyasal Temel: Sevr Sendromu

• Chosen Trauma/Mukaddes Korku kavramı.

• Sevr Sendromu ve Paranoyası: Tetikleyiciler– Bütün kimlikleri altüst eden küreselleşme. Buna tepki olarak milliyetçiliğe

sığınma.

– Brüksel’in her yeni belgede ayrı bahane icadı (parasızlık + İslamofobi).

– “Dinci” iktidarın korkutmaları

– Dört Zombi: 1965-75 Kıbrıs + 1975-85 ASALA + 1985-2000 PKK ++ 2002AKP.

– Kurucuların primus inter pares’e razı olmayışları ve 30’ların reçeteleri ters sonuç verdikçe “Vatan Gidiyor!” ve “Şeriat Geliyor!” diye panik yaratmaları.

• Örnekler: Pontus Rum kurulacak. Fener Vatikan olacak. Diaspora toprak istiyor (3 T). Dönmeler ülkeye egemen. Misyonerler bizi Hıristiyan yapıyor. Emperyalist AB bizi parçalayacak. Kürtler ayrılacak. Kıbrıs elden gidiyor, sıra Anadolu’da. Vatan gidiyor, Şeriat geliyor.

• Özet: – “Hıristiyan ve emperyalist Batı bizi parçalıyor”– “İslamcılar bize türban taktıracak”– “Bunlar demokrasi geldiğinden oluyor. Ordu iktidara!” . .

9

Sevr Paranoyasının Başlama İşareti: BİHDK Azınlık Hakları ve Kültürel Haklar Raporu

• Başbakanlık İHDK ve Raporu• Ekim 2004: Rapor’un içeriği

– 1) Dünyada Azınlık Kavramı ve Tanımı

– 2) Türkiye’de Azınlık Kavramı ve Tanımı, kültürel hakların durumu: Gelişmeler Lozan’ı çok aşmıştır. Lozan ihlal edilmektedir. Gönüllü yurttaş Türkiye’yi güçlendirir.

– 3) Türkiye’de Mevzuat ve Uygulama: Anayasa, yasaları da etkilemekte.

– 4) Mahkeme İçtihatları: Kürt partisi kapatmalar, 1936 Beyannamesi.

– 5) Türkiye’deki Durumun Temelleri: Kuramsal ve Tarihsel/Siyasal.

– 6) Sonuç ve Temel Öneriler:

• 1920 ve 30’larda yapılanlar bizzat “Muasır Medeniyet” icabı geri kaldı.

• Türk Türkiyeli

• Anayasa yeni baştan yazılmalıdır ..

10

Azınlık Raporu’na Tepkiler ve Hakaretler

Tepki kategorileri:• 1) Rapor usulsüzdür, yok hükmündedir.

– Hükümet: Biz istemedik. Önce basına açıkladılar.

– GONGOlar: Oylama geçersiz. Rapor değiştirildi.

• 2) Lozan’ı reddediyor, Sevr’i getirmek istiyor.• 3) Üniter devleti yıkmak istiyor, Türkiye’yi bölmek istiyor.• 4) Azınlık yaratmak istiyor.• 5) “Türkiyelilik” kabul edilemez. Çevirisi bile yoktur.

Hakaret kategorileri:• 1) Adalet Bakanı C.Çiçek: “Entel zırva; e. fitne; Hergele

Meydanı’nda açıkladılar; Türkiye’nin ek yerine jilet attılar”.• 2) Yırtma olayı.• 3) “Kan akacak”, “Bizi duymazlarsa kurşunun sesini duyarlar”;

“Vatana ihanet”; “Azınlık arayanlar, babalarının kim olduğunu…” ve

14 dava ..

11

Azınlıklar Konusundaki Monist (tekçi/anti-çoğulcu) Yaklaşım ve Sonuçları

• Monizmin zararları:– Demokrasiyi zedeliyor, bireyi yok ediyor: Gözlerimi kaparım, vazifemi

yaparım. Sen-ben yok, biz var. Hak yok, vazife var.

– İslamcılığı, Kürtçülüğü ve Diasporayı güçlendiriyor.

– Gayrimüslimleri ve Kürtleri yabancılaştırıyor.

– Türkiye’yi dışa karşı zayıflatıyor.

• “Yukarıdan Devrim”in evrilmesini önlüyor:– Yukarıdan Devrim ve Çağdaşlaştırma kavramları: Durmadan yapılmaz.

– İki Çağdaşlaştırma Dalgası: 1920’ler ve 2000’ler ..

12

İki Çağdaşlaştırma DalgasıHüzün ve Umut

1920s ve 30lar 2000ler Kemalizm AB Uyum Paketleri

Dinsel Tepki Ulusalcı Tepki

(“Sevr Paranoyası”)

ABİnsan

Hakları

ABAnti-Türkiye

ve İslamofobik

Tepki

13

Osmanlı’dan 1930’lara, 1930’lardan 2000’lere Geçiş

Bugünkü esas kavga Türk-Kürt, Sünni-Alevi, İlerici-Gerici, vs. arasında değil.

Kesinlikle, iki çağdaşlaşma dalgası arasında.

TürkiyeliTürk

(Müslüman-Türk)

Müslüman

Vatandaş

(gönüllü)

Vatandaş

(zorunlu)

Tebaa

BireyUlus (“imtiyazsız, sınıfsız,

kaynaşmış..”)

Ümmet

Demokratik DevletUlus-devlet Yarı-Feodal İmparatorluk

II. İkinci Çağdaş.Dalg.II. İkinci Çağdaş.Dalg.

(2000’ler)(2000’ler)

I. Çağdaş.DalgasıI. Çağdaş.Dalgası

(1920’ler)(1920’ler)OsmanlıOsmanlı