Między regałami 14

7/28/2019 Midzy regaami 14

1/20

TORU CZWARTEK, 27 CZERWCA 2013 r. NR 1/2013 (14)

ISSN 2082-7938


2/20

PISMO WYDAWANE PRZY INSTYTUCIE INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOLOGII

CZASNAZMIANYCzerwiec rzadko jest ulubionym miesicem studentw:

nie do, e sesja, to jeszcze trzeba pooddawa ksiki

do biblioteki, poegna si z wikszoci znajomych

i przyj do wiadomoci, e nie ujrzy si szanownegogrona wykadowcw a do padziernika (bd wrzenia,

jak kto si mocno stskni). Dla mnie akurat (i dla kilku

innych czonkw Redakcji) jest to ju ostatni studencki

czerwiec, wic zamiast wyczekiwa z niecierpliwoci

powrotu do klimatyzowanych sal Collegium Humanisti-

cum, zaczynam z rwn niecierpliwoci wyczekiwa

odpowiedzi z rozmaitych dziaw personalnych.

To, oczywicie, jest najmniej istotna zmiana co

znacznie waniejsze, macie wanie w rkach ostatni

drukowany numer MR. Nie, nie zawieszamy dziaalno-ci po prostu przechodzimy na wersj on-line. Przy-

spieszy to znacznie proces wydawniczy i pozwoli nam

na zrealizowanie kilku innych projektw (na razie po-

trzymamy je w tajemnicy, ale z pewnoci si nie roz-

czarujecie). Ba, jeli wszystko pjdzie zgodnie z planem,

moecie spodziewa si nastpnego numeru nawet

wczeniej ni si spodziewacie :).

Nie zajmujc ju wicej cennego czasu Czytelni-

kw, zapraszam do lektury. Napisalimy jak zwykle

kilka tekstw powanych, kilka mniej powanych,a nawet jeden troch kontrowersyjny! Zostawiam wic

czternasty numer MR w Waszych doniach, a koo na-

ukowe w doniach lepszych ni moje i ycz miych

wakacji!

W imieniu Redakcji

ANN A URBANEK

SPISTRECI

Adres redakcji:87-100 Toru, ul. Bojarskiego 1

tel. 724 860 160e-mail: [email protected]://pkn-umk.blogspot.com

Opiekun koa:dr Dorota Degen

Redaktor naczelna:Anna Urbanek

Rada Redakcyjna:Asia Edwarczyk, Piotr Rudera,

Anna Urbanek

Zesp Redakcyjny:Anna Hoowko, Marcin Karwowski,

Natalia Korytkowska, Patrycja Nowik,Karolina Wdoowska,

Alicja Westphal

Korekta:Anna Urbanek

Skad:Anna Urbanek

Projekt okadki:Asia Edwarczyk

Nakad: 270 egz.

MIDZY REGAAMI CZERWIEC 2013 (14)

Sowo od Redakcji ANNA URBANEK 2

Czytelnictwo i jego animacja w Toruniu PIOTR RUDERA 3

Tak po prostu mog j zabra?(wywiad)KAROLINA WDOOWSKA 6

Ksiki te maj swoj histori ANNA HOOWKO 8

Sztuka kaligrafii PATRYCJA NOWIK 10

Podaruj dzieciom ksik! ANNA HOOWKO 11

Biblioteka centrum kultury MARCIN KARWOWSKI 13

Magia, koty, jedzenie i inne alchemiczne osobliwoci

ALICJA WESTPHAL 14

Chamstwo i piractwo MISS CHESHIRE 16

Wiek pary, wiek magii ANNA URBANEK 18


3/20

3

Spoeczestwa krajw rozwinitych znalazy si

dzi na kulturowym zakrcie, ktrego doniosym

przejawem jest powany, jeden z najdotkliwszych

w dziejach kryzys sowa pisanego. Wedug danych

Biblioteki Narodowej z 2012 roku, 3/5 spoecze-

stwa polskiego obywa si bez kontaktu z ksik.

Alarmujco brzmi take ostatnie doniesienia me-

diw, nie pozostawiajce ju adnych zudze: czz tej lepszej poowy deklaruje, i najczciej czyta

pod przymusem bd po prostu nie rozumie czyta-

nej treci co zwyklimy nazywa wtrnym analfa-

betyzmem lub analfabetyzmem funkcjonalnym

(w zalenoci od materiaw podlegajcych odbio-

rowi). W raporcie przygotowanym przez Romana

Chymkowskiego z Biblioteki Narodowej przeczyta

mona, e czytelnictwo ustabilizowao si na niskim

poziomie. Przywoujc dokadne wyniki ostatniego

badania czytelnictwa, warto podkreli, e jedno-

krotny kontakt z jakkolwiek ksik w cigu roku

zadeklarowao nieco ponad 39% Polakw, przy czym

ksik zdefiniowano w tym badaniu szeroko w-

czajc do tej kategorii take albumy, poradniki, en-cyklopedie, sowniki, a take ksiki w formie elek-

tronicznej.

Spadek zainteresowania tradycyjn ksik

dostrzegalny jest na caym wiecie i czciowo jest

on zwizany z coraz bardziej powszechnym dost-

pem do Internetu i pojawieniem si nowych,

elektronicznych nonikw dla ksiek. Praktykowa-

nie pimiennoci i czytelnictwo przebiegaj

zwaszcza w niektrych grupach spoeczestwa

i w odniesieniu do niektrych funkcji w nowej

przestrzeni, z wykorzystaniem nowych nonikw

i nowych instytucji. Ostatni rok realizowanego pro-

jektu Narodowa Strategia Rozwoju Kultury, Pro-

mocja Czytelnictwa i Rozwj Sektora Ksiki, opra-

cowanego na lata 2004-2013, to dobry moment, by

dokona krtkiego przegldu dziaa w ramach te-

go projektu. Zosta on stworzony w celu realizacji

Narodowej Strategii Rozwoju Kultury. W projekcie

rozpisanym na 10 lat przewidziano organizacj

15 akcji spoecznych. Trudno na pierwszy rzut oka

oceni, czy to duo, czy mao. Wiadomo tylko,

e celem strategicznym programu jest stay wzrost

czytelnictwa w Polsce w okresie 20042013. Wyniki

czytelnictwa Polakw w przywoanym okresie

mwi same za siebie. W pierwszym roku rozpocz-

cia projektu, poziom czytelnictwa w Polsce wynosi

58%. Dwa lata pniej ju 50%, a w 2008 roku

ju 38%.

CZYTELNICTWOIJEGOANIMACJAW TORUNIUPIOTR RUDERA

NAUKA MIDZY REGAAMI


4/20

4

Czy mimo tego, e kultura w budecie wci

przegrywa z modernizacj armii, nic si w Polsce

nie dzieje? Ot niski poziom czytelnictwa nie ozna-

cza jednak, e w tej materii nie wydarzyo si nic

poza sztandarowymi i powszechnie znanymi akcja-mi Caa Polska czyta dzieciom (od 1998 roku) czy

te Czytaj dziecku 20 minut dziennie, codziennie.

W ostatnich latach zrealizowanych zostao wiele

interesujcych projektw, ktre czsto byy projek-

tami niskobudetowymi. Istnieje wiele moliwoci

ksztatowania wiadomoci ludzi w tej dziedzinie,

do ktrych zaliczaj si akcje promujce czytelnic-

two jako wany element stylu ycia. Organizowane

dziaania propagujce czytanie odznaczaj si rnskutecznoci ich oddziaywania na grupy odbior-

cw. Pewne jest, e zjawisko dziedziczenia stosunku

do ksiki i czytania wymaga podejmowania dziaa

wspierajcych rodziny i rodowiska szkolne w krze-

wieniu u dzieci i modziey dobrych nawykw obco-

wania ze sowem pisanym. Podobizny pisarzy na

T-shirtach, literackie murale, czy te strefy wolnego

czytania i dyskusyjne kluby ksiki - to tylko cz

dziaa podejmowanych przez rne rodowiska

i instytucje, by zachci Polakw do czytania.

Wrd wielu interesujcych akcji, ktre zo-

stay zorganizowane w ostatnich latach w Polsce

i za granic, najwiksze wraenie zrobi na mnie

ubiegoroczny, oglnopolski, wsplny projekt

Bibliocreatio i Biblioteki UW Czytaj! Zobacz wi-

cej zaprezentowany w ramach wiatowego Dnia

Ksiki. Film z udziaem pisarzy, artystw, ludzi kul-

tury i sztuki zrealizowao MyWorks Studio. To kam-

pania spoeczna, ktrej celem jest zmiana wizerun-ku ksiki. Czytanie to przyjemno i dobra zabawa,

co w przewrotny sposb, onglujc stereotypami na

skraju absurdu, pokazuj zaangaowani w akcj pi-

sarze, dziennikarze i artyci. Polacy podobno nie

czytaj, ale sprbujmy im tego zabroni mwi

organizatorzy! A wic Nie czytajcie!".Pord projektw animujcych czytelnictwo

na terenie Torunia nie zabrako oglnowiatowego

i dobrze znanego bookcrossingu, czyli zostawiania

ksiek w miejscach publicznych (takich jak parki,

kawiarnie i sklepy) po to, by inni mogli z nich ko-

rzysta. Jest to projekt obejmujcy swym zasigiem

150 krajw, a wic chyba jedynym spord caej ga-

my sposobw na popularyzacj czytania, ktry od-

nis sukces na tak skal. Swoj premier miaw USA w 2001 roku. By nie byo wtpliwoci co do

wasnoci znalezionych ksiek, uwolnione

egzemplarze s zwykle oznaczone specjaln naklej-

k z logo bookcrossingu. W Polsce idea uwalniania

ksiek zacza si w roku 2003 za spraw Macieja

luyskiego i Lechosawa Gawroskiego. Gwnym

celem jest przede wszystkim popularyzacja czytel-

nictwa, co przy obecnych cenach ksiek jest racjo-

nalnym i interesujcym rozwizaniem.

NAUKA MIDZY REGAAMI


5/20

5

Interesujcy pomys zrealizoway w komuni-

kacji miejskiej Torunia cztery studentki II roku

Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa (o czym

pisalimy ju rok temu, w numerze 10.), ktrew ramach przedmiotu Animacja ycia spoeczne-

go zaprojektoway akcj, majc na celu obcowa-

nie z kultur czytelnicz. Przez okres 2 tygodni

w lutym 2012 roku, kady, kto jecha tramwajem,

w ktrym jest nagonienie, mia okazj sucha

sentencji znanych uczonych i poetw. Mona byo

usysze m.in. sentencje Konfucjusza, Henryka Sien-

kiewicza, Alberta Einsteina czy Leonarda da Vinci.

Akcja ta miaa na celu zapoznanie spoeczestwa

z rnymi formami sowa mwionego. Organizator-

ki chciay pokaza, e jazda tramwajem wcale nie

musi by nudna.

Skoro ju jestemy w temacie komunikacji

publicznej na wspomnienie zasuguje akcja Ustp

miejsca czytajcemu przeprowadzana na masow

skal w rodkach komunikacji publicznej obecna

take w Toruniu. Akcja polega na przyklejaniu

w kadym autobusie, tramwaju, wagonie metra lub

pocigu podmiejskiego nalepki Ustp miejsca czy-

tajcemu w najlepiej nadajcych si do czytania

miejscach (przy oknie, pod rdem wiata, nie za

blisko drzwi).

Pod wzgldem liczby akcji, majcych na celu

zachcenie Polakw do czytania, Toru nie wyr-

nia si szczeglnie spord innych polskich miast.

Potencjalni czytelnicy, ale take mionicy ksiek

mog przystpi do dyskusyjnych klubw ksiki

dziaajcych w bibliotekach, albo spotka si z ak-cjami promujcymi czytelnictwo raz w roku w ra-

mach tygodnia bibliotek oraz wiatowego dnia

ksiki. Jeli chodzi o przekazywanie pozytywnych

wzorcw czytelniczych najmodszym mieszkacom

Torunia znakomicie sprawdza si projekt

Czytanie dzieciom z dziemi, w ramach ktrego

ju czterokrotnie zachcano przedszkolaki do obco-

wania z ksikami.

Autorzy niekonwencjonalnych kampanii

zgodnie przyznaj, e cho zaley im na tym, by

Polacy czytali, to ich dziaania trafiaj gwnie do

tych ludzi, ktrzy i tak interesuj si literatur.

Uwaaj za mao prawdopodobne, by same kampa-

nie wywoay w osobach rzadko sigajcych poksik ch czytania. Mimo wszystko pozostaj

peen nadziei, e za spraw nawet najskromniej-

szych pod wzgldem organizacyjnych dziaa, nie-

czytajcy przekonaj si jeszcze do siy sowa

w wersji drukowanej lub cyfrowej.

NAUKA MIDZY REGAAMI


6/20

6

Wrzosy, z perspektywy Torunian, to dzielnica,

w ktrej nic si nie dzieje i do ktrej nie ma jak do-

jecha. Lokalne spoeczestwo nie pozostaje jednak

bezczynne. Aktywizuje si samo. W wakacje dziaao

na Wrzosach kino plenerowe, funkcjonuj tu ogni-

ska plastyczne i taneczne. A od niemale dwch lat

przy sklepie papierniczym Amma istnieje wymie-

nialnia ksiek miejsce, ktre nadaje ton toru-

skiemu bookcrossingowi. Idea wymieniania ksiek

pomidzy uytkownikami staa si ostatnio niezwy-

kle modna. Sympatycy zostawiaj ksiki w autobu-

sach, restauracjach, tramwajach, kinach etc. Na kul-

turalnej mapie Torunia pojawio si kilka bookcros-

singowych punktw. Jednak to wymielnialnia ksi-

ek przy sklepie papierniczym Amma oferuje naj-

wikszy i najbardziej rnorodny zbir literatury.

Do sklepiku na ulicy Kwiatowej trafiaj mionicy

ksiek i ciekawscy.

Karolina Wdoowska: Zacznijmy od koca: jakiejest obecnie zainteresowanie czytelni?

Anna Chojnacka: Due. Posiadamy ksiki, ktreciko dosta gdziekolwiek indziej. Czsto kliencipodchodz i pokazuj pereki, ktre udao im si

odnale wanie tutaj. A nierzadko szukali ich

przez dugi czas.

Mieczysawa Chojnacka: Nie nadamy z ukadaniemksiek. Ale to mie, e ludzie chc tu przychodzi.

K.W.: Kto przychodzi do wymienialni?M.Ch.: Trudno okreli konkretny profil uytkowni-ka. Przychodz dzieci, ktre wymieniaj swoje ksi-

gozbiory. Pojawiaj si te osoby starsze, studencii mieszkacy Wrzosw. Nie prowadzimy odrbnych

statystyk. Zdarzaj si te cwaniacy, ktrzy przyno-

sz jak broszur statystyczn i bior now ksi-

k. Wydaje im si, e s tacy sprytni. Czsto chowaj

ksik za pazuch i wychodz. Ale wikszo jest

uczciwa. Podchodz do kasy i pokazuj, co wybrali.

Takie osoby chc, aby wypoyczalnia dalej funkcjo-

nowaa.

A.Ch.: Osoby, ktre przychodz tu pierwszy raz, szdziwione, e tak mona sobie co za darmo wzi.

Kiedy by tu chopak, ktry niemiao dopytywa

o ksik, czy tak po prostu moe j zabra? To

mie, e doceniana jest nasza dziaalno. Staramy

si aktywizowa spoeczno lokaln.

K.W.: Jakie ksiki tu trafiaj?A.Ch.: Bardzo rne. Posiadamy wiele kryminawi romansw. Ludzie chtnie po nie sigaj. Renesans

przechodz powieci z przeomu XIX i XX wieku.

Najwikszym wziciem cieszy si Rodziewiczwna.

Mona znale tu rne ksiki: beletrystyk, ksi-

k naukow, dla dzieci czy nawet komiksy. Przyno-

szone s ksiki stare, jak i nowe. O tu, prosz spoj-

rze, mamy now ksik Krystyny Kofty [wskazuje

na adnie wydan publikacj, w twardej oprawie].K.W.: Stosujecie jak selekcj?A.Ch.: Przy tak ruchomym zbiorze prowadzenieselekcji jest niezwykle trudne. Czasami klienci przy-

nosz do nas cae ksigozbiory. Trafiaj tu ksiki

z histori. Ludzie si otwieraj, opowiadaj o wa-

snych ksikach i polecaj swoje ulubione pozycje.

Prbujemy kad ksik spisa i stawiamy nasz

piecztk. Mylimy nad tym, aby jako uporzdko-

wa ten zbir. Mamy ju cae trzy regay. Chtnieprzyjmiemy wolontariusza do pomocy. Ksiki po-

ROZMOWY MIDZY REGAAMI

TAKPOPROSTUMOGJZABRA?O BOOKCROSSINGUIJEGOSYMPATYKACHZ MIECZYSAW CHOJNACK, WACICIELKAMMY, ORAZZJEJCRK ANNROZMAWIAA KAROLINA WDOOWSKA


7/20

7

ROZMOWY MIDZY REGAAMI

ukadane s w dziay tematyczne, m.in.: wiersze,

lektury, ksiki dla dzieci, przygodowe, romanse.

Karteczki z oznaczeniami robiy dzieci w ferie. Po-

kazywaymy im, czym jest biblioteka i jak dziaa.K.W.: Wracaj do was te same ksiki?M.Ch.: Wikszo ksiek nie wraca. Zdarza si, ewanie tutaj kto odnalaz ksik, na ktrej szcze-

glnie mu zaleao. Podchodz wtedy do nas i dzi-

kuj za to miejsce. Za moliwo odnalezienia ksi-

ek spoza obiegu ksigarskiego.

K.W.: Skd wzi si tak nietypowy pomys?M.Ch.: Zaczo si to jeszcze w innym sklepie. Mieli-my tu obok drugi punkt, ktry zacz kule. Brako-

wao klientw. Wtedy crka podpowiedziaa, e nale-

y co zrobi, aby klienci zechcieli sami przychodzi.

A.Ch.: Naley zacz od tego, e w naszej rodzinietradycje czytelnicze pielgnowane s od wielu po-

kole. Mama i babcia duo czytay.

M.Ch.: Rodzina pochodzi z biaostocczyzny. Mojapraprababcia pracowaa na dworze. Bya odpowie-

dzialna za prowadzenie biblioteki. Wypoyczaa

ksiki dla chopw. Mio do ksiek musiaa po-

zosta w rodzinie.

A.Ch.: I z tej mioci do literatury powstaa wymie-nialnia, ktra dziaa od listopada 2011 roku. Na po-

cztek przyniosymy wasne ksiki. Pomys chwy-

ci. A teraz punkt bardzo si rozrs.

K.W.: Opaca si to sklepowi?M.Ch.: Nie moemy przeoy dziaania wymienialnina zyski sklepu. Na pewno wicej osb tu zaglda,

choby z ciekawoci. Czasami co kupi, mamy na-

prawd konkurencyjne ceny.

K.W.: Jak czytelnia odbierana jest w lokalnym ro-dowisku?

M.Ch.: Nie prowadzimy wymienialni dla pienidzy.Chcemy dziaa lokalnie. Czsto bierzemy udzia

w rnych akcjach.

A.Ch.: Prowadzimy te facebooka (WymienialniaKsiek w Papierniczym AMMA na Kwiatowej

w Toruniu). Tablica facebookowa czsto suy jako

tablica ogosze lokalnych. Sklep ma ponad 20 lat,

jestemy zakorzenieni w spoecznoci lokalnej.

Wspieramy wszelk aktywno na Wrzosach.

M.Ch.: Dzwoni do nas rne firmy i organizacjez pochwaami. To mie, e nasza dziaalno jest do-

ceniana.

K.W.: Dzikuj za rozmow i zapewnie wrc tu nie-dugo z wasnymi ksikami.

M. i A. Ch.: To my dzikujemy. I zapraszamy do ko-rzystania z wymienialni!


8/20

8

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

Biblioteka Dom tysicy ksikowych woluminw.

Zapewne wikszo z nas aktywnie uczestniczy w jej

yciu. Stykamy si z ksik niemal kadego dnia,

zwaszcza tutaj, w rodowisku akademickim UMK.

Ksika stanowi podstaw naszej pracy, edukacyj-

nych wzlotw i upadkw, zainteresowa, a take,

cho niestety coraz rzadziej, ukojenia i odprenia.

Stanowi ona nonik niesamowitych dozna, wiedzy,wartoci, ale take historii, o ktrej waciwie nikt

z nas nie ma pojcia. No wanie Bo czy cho raz,

trzymajc w swych doniach dowolny wolumin, kto-

kolwiek zastanawia si, co dziao si z danym wy-

dawnictwem, zanim trafio ono do naszych rk? Kto

przed nami korzysta z jej zasobw wiedzy? W ja-

kich miejscach spdzaa swj niemy ywot? Bardzo

ciko odpowiedzie na takie pytania. Odtworzenie

yciorysu ksiki wydaje si praktycznie niemoli-wym, jednake przegldajc jej stronice mona do-

wiedzie si wiele o jej przeyciach

Nie mona wyobrazi sobie lepszego miejsca

do bada ksikowej historii ni biblioteka. To wa-

nie tutaj losy ksiek s najbogatsze i najciekawsze.

Przechodz niekiedy przez setki rk, ktre to pozo-

stawiaj na ksice przerne lady oraz pamitki,

stanowice jej nabyte znaki wasnociowe. Wobec

powyszego wybraam si do biblioteki na may re-

konesans i tym sposobem wytypowaam losowo

kilka ksikowych pozycji zarwno tych star-

szych, jak i modszych, aby na podstawie ich

zuycia zbada intrygujc histori, ktr skry-

waj w swych kartach.

Na pierwszy ogie naszej historycznej wypra-

wy w wiat ksiki posza stosunkowo wiea pozy-

cja (z roku 2008) autorstwa Teodoro Gmeza,

pt.: Stephen King pochodzca z serii Czowiek

i twrca, wyowiona z dziau Jzyki i literatura.Ju na pocztku niebywa ciekawostk, biorc pod

uwag omwienie jej historii, jest fakt, e by po-

siadaczk owego egzemplarza okazaa si moja bli-

ska koleanka, ktra oddaa go do biblioteki jakie

trzy lata temu, kiedy to jeszcze nie znaymy si

zupenie. Prawda, i stanowi to zaskakujcy zbieg

okolicznoci? Na stronicach ksiki wyranie zazna-

czaj si due iloci owkowych podkrele oraz

drobnych notatek. Jest jednak w nich kolejna nieco-dzienna rzecz ot prawie wszystkie notatki spo-

rzdzone s w jzyku angielskim. Wniosek? Ksika

moga trafi w posiadanie jakiego studenta filologii

angielskiej, cho niewykluczone take, i bya

w posiadaniu jakiego obcokrajowca z wymiany stu-

denckiej. Wida take wyranie, i czytelnik by za-

interesowany tylko i wycznie biografi tytuowe-

go pisarza, gdy reszta stronic jest idealnie nie-

tknita owkow skaz (poza kocow filmografii wykazem powieci). Poza tym wydawnictwo jest

w doskonaej kondycji karty s w miar czyste,

brak jest widocznych wgniece czy zniszcze.

Dla kontrastu kolejna losowa wybrana pozy-

cja, take z dziau swojej poprzedniczki, to ksika

z roku 1976, autorstwa Samuela Twardowskiego

Dafnis drzewem bobkowym. Ju na pierwszy rzut

oka jej historia z pewnoci wydaje si by duo

bogatsza i intensywna. Postrzpione karty oraz brak

przynajmniej 1/3 z nich (zostay skserowane i uzu-

penione zapewne przez introligatora, co wyranie

wida w rnicy papieru i zuycia stron) wiadcz

o jej bardzo intensywnym uytkowaniu, co wida

take po iloci zakrele owkowych, jak i tych

zrobionych dugopisem. Co ciekawe, obok przecit-

nego niebieskiego dugopisu, pojawia si take ostro

jaskrawy rowy i pomaraczowy, co w tym przy-

padku moe wiadczy raczej o wykorzystaniu

ksiki przez osob pci eskiej. W porwnaniu dopoprzedniej pozycji, omawiana lektura posiada zde-

KSIKITEMAJSWOJHISTORIANNA HOOWKO


9/20

9


cydowanie wicej notatek i zapiskw, ktre przygo-

towane s bardzo dokadnie i starannie (czyby ja-

ki student filologii polskiej?). Cho nie wyglda to

w ksice zbyt estetycznie, to przemylane uzupe-nienia mog okaza si bardzo uyteczne dla na-

stpnych odbiorcw. Wydawnictwo jest w nieszcz-

snym stanie, ale niezaprzeczalnie posuy jeszcze

niejednemu jako skarbnica wiedzy.

Pozostajc nadal w krgu humanistycznym,

signijmy do dziau Psychologia i pedagogika,

a dokadniej do pracy Wprowadzenie do psychologii

egzystencjalnej z roku 2004. Pozycja ta zasadniczo

nie posiada szczeglnych nabytych znakw pozaowkowymi podkreleniami o niezbyt duej cz-

stotliwoci. Zachowana jest w bardzo dobrym sta-

nie, stronice s czyste, nieuszkodzone. Przegldajc

jej strony, natknam si jednak na urocz cieka-

wostk ot byo to przecite na p zdjcie,

przedstawiajce mod kobiet z okoo procznym

dzieckiem, prawdopodobnie chopczykiem. Zdjcie

wygldao na stosunkowo wiee, nie posiadao ad-

nych zniszcze, czyby wic wczeniejsz uytkow-

niczk ksiki bya jaka moda mama studentka

psychologii? A moe jednak znalazo si tam ono

cakiem przypadkowo? Ciekawa, cho na dzie dzi-

siejszy raczej nie do poznania tajemnica

Tym razem dla odmiany wyruszmy w wiat

bardziej przyrodniczy i zajrzyjmy do Przewodnika

po Tatrzaskim Parku Narodowym wydanego

w 2007 roku. Cho wydawnictwo to nie wydaje si

zbyt popularne, to jednak ma swoje wzicie.

Wida to m. in. po oczywistych ju owkowychpodkreleniach co waniejszych miejsc i obiektw

Tatrzaskiego Parku Narodowego, a take po nie-

wielkiej (ale jednak!) plamie, prawdopodobnie b-

dcej herbatopodobnym napojem, w grnym pra-

wym roku karty tytuowej. Wida przewodnik

wrd swoich dotychczasowych uytkownikw mia

jakiego odrobin nierozgarnitego posiadacza

niewyspanego? A moe zakochanego...?

Wszystkie wymienione pozycje, niewyamu-jce si z kanonu nauk niecisych, maj w sobie co

wyjtkowego, co wiadczy o ich mniej lub bardziej

intensywnym yciu. Dlaczego jednak nie pojawia

nam si adna pozycja z dziedzin matematyczno-

fizycznych? Ot przegldajc dzia Matematyka,informatyka, fizyka, chemia i majc w rku przy-

najmniej 10 ksiek wybranych z jego pek, pocho-

dzcych z rnych lat, nie znalazam nawet naj-

mniejszego ladu owka. Zaintrygowana owym

faktem pozwoliam sobie wysnu dwie hipotezy:

albo cisowcy s tak porzdni i dbaj o wypoyczo-

ne pozycje z tak starannoci, e nie zostawiaj po

ich uytkowniku nawet najmniejszego ladu, albo

(nie obraajc nikogo) nie wypoyczaj ksiek wca-le. Moliwa jest take opcja, e majc ogromnego

pecha, wyowiam akurat kilka razy pod rzd mao

yciowe ksiki, co jednak wydaje si mao praw-

dopodobne

Podsumowujc temat ksikowych wojay

przez rce wielu dziesitek uytkownikw, wida, i

najatrakcyjniejsze ycie zdecydowanie maj te b-

dce w posiadaniu umysw humanistycznych, co

nie wydaje si waciwie czym dziwnym czy nieco-

dziennym. Spogldajc jednak na og bibliotecz-

nych zasobw ksiki maj swoj wasn histori,

czasem ciekawsz, czasem nudniejsz, czasem

barwniejsz, a czasem pozbawion kolorw, jednak-

e intrygujce moe by zastanowienie si nad ich

niezbadan przeszoci, ktra zamyka si w chwili,

kiedy to dany wolumin trafia do naszych doni i sta-

je si obiektem teraniejszoci.


10/20

10


SZTUKAKALIGRAFIIPATRYCJA NOWIKCzyme jest kaligrafia? Po signiciu do wszystko-

wiedzcych sownikw znajdujemy to sowo zdefi-

niowane jako umiejtno piknego, poprawnego

i starannego pisania. W tym momencie niektrzy

zapewne rosn w dum: Ja, posiadacz niezwykle

starannego pisma, wykazujcego si skdind pew-

n urod i wdzikiem, mog mieni si kaligrafem.

Historia kaligrafii jest nierozerwalnie zwiza-na z wynalezieniem i rozwojem sowa pisanego.

Przez lata, gdy nastpowaa zmiana podoa, na kt-

rym pisano, oraz narzdzi sucych do pozostawia-

nia znakw, przeksztaceniu ulega rwnie ksztat

liter. Std te niezliczona liczba odmian i form kali-

grafii udoskonalanych na przestrzeni wiekw.

Dzi, w dobie wszechobecnych multimediw,

takie pismo moe wydawa si reliktem przeszoci

zachowanym tylko w starych, zakurzonych rkopi-

sach lub wyrytym w kamieniu. Na pocztek rzuc

wic haso: druk. Tak, moi drodzy, Gutenberg i inni

zajmujcy si rozpowszechnianiem sowa bynajm-

niej nie stworzyli pierwszych czcionek, czerpic

pomysy z powietrza. Zainspirowani ksztatnym

pismem odrcznym przenieli je na metalowe for-

my, z czego wynika, i rdem druku jest kaligrafia.

Na tym historycznym akcencie nie koczy si

jednak obecno piknego pisma oraz jego przygd

w dziejach ludzkiego ycia. Skupmy si teraz na

bardziej wspczesnych czasach i otwrzmy jakikol-

wiek program do tworzenia dokumentw, np.

Microsoft Word. I c tam znajdujemy? Oczywicie

najrniejsze kroje pisma bdce cyfrow reprezen-

tacj licznych odmian kaligraficznego liternictwa,stanowicego gwn baz inspiracji.

Wraz z pojawieniem si druku, sztuka odrcz-

nego, piknego pisania nie rozpyna si i nie roz-

wiaa jak dym. Pismo ulegao kolejnym przemia-

nom, zbliajc si do najbardziej rozpoznawalnej

obecnie, czcej w sobie prostot i elegancj italiki

oraz pisma angielskiego zwanego wspczesn kur-

syw. W Polsce do l.60 XX w. kaligrafia bya przed-

miotem nauczania w szkoach podstawowych,

wprowadzonym, aby doskonali odrczne pismo.

Kady moe sta si kaligrafem, wystarczy

odrobina chci i wytrwaoci, by pozostawi po so-

bie wasnorcznie stworzony lad.

Poszukujcym inspiracji i szczegowych informacji

polecam stron pod adresem: http://kaligrafia.info.


11/20

11


ANNA HOOWKOSzkoa podstawowa kady z nas przechodzi przez

t, jake jeszcze beztrosk krain dziecistwa. Tu

stawialimy swoje pierwsze powane edukacyjne

kroki. Odnosilimy pierwsze sukcesy i poraki. Po-

dejmowalimy pierwsze wyzwania i trudy zwizane

z nasz przyszoci. Poznawalimy pierwszych zna-

jomych, przyjaci, a nawet wrogw. Tu, w szkole

podstawowej, robilimy mnstwo rzeczy po raz

pierwszy. Midzy innymi wielu z nas, wanie tutaj,

miao swoj pierwsz styczno z bibliotek miej-

scem ukulturalnienia, rozwoju zainteresowa

i efektywnej rozrywki. Dla kadego bya to chyba

pierwsza SAMODZIELNA styczno ze wiatem

ksiki. Jednak obraz, jak dokadnie wyglda ten

wiat, zaleny jest ju tylko i wycznie od samej

jednostki edukacyjnej i nie zawsze niestety jest ontaki, jaki chcielibymy, aby by

Szkoa Podstawowa nr 35 w Toruniu, miesz-

czca si na toruskich Bielawach przy ulicy Kry-

nickiej 8, jest wieo otwart placwk. 3 wrzenia

2012 roku wybrzmia w jej murach pierwszy dzwo-

nek, a obecnie koczy si pierwszy w jej historii rok

szkolny. Nic wic dziwnego, e szkoa, ktra dopiero

rozpoczyna swoje funkcjonowanie na dobre, w po-

rwnaniu z innymi, starszymi szkoami, ma jeszczesporo do nadrobienia. Wie si to midzy innymi

z sytuacj jej biblioteki szkolnej, ktrej zbiory pki

co s niewielkie i maj ogromne braki w podstawo-

wych tytuach literatury dziecicej.

Wobec powyszych faktw, my, dziaacze

Prasoznawczego Koa Naukowego, a jednoczenie

studenci informacji naukowej i bibliotekoznawstwa,

znajc wag funkcjonowania bibliotek w szkoach,

zwaszcza tych podstawowych - kiedy to dzieckorozwija si najintensywniej postanowilimy wzi

sprawy w swoje rce i zorganizowa pomoc dla po-

ratowania biblioteki bielawskiej szkoy.

Zbirka literatury dla biblioteki Szkoy Pod-

stawowej nr 35 odbya si w dniach 19-20 lutego

pod promujcym j hasem Podaruj dzieciom

ksik!. W godzinach od 9:00 do 16:00 w Bibliotece

Gwnej UMK przez dwa dni rozstawione byo spe-

cjalne stoisko, przy ktrym na zmian dyury peni-

li czonkowie PKN-u. Nasze stoisko, dobrze widocz-

ne w holu Biblioteki Gwnej, przycigao wiele cie-

kawskich spojrze, zatrzymywao zainteresowa-

nych przechodniw oraz powodowao fal pyta

dotyczc szczegw akcji.

PODARUJDZIECIOMKSIK!PODSUMOWANIEAKCJIDLAPORATOWANIA

BIBLIOTEKI SZKOY PODSTAWOWEJNR 35 W TORUNIU


12/20

12


Pomimo przypadajcego 19 lutego wita

Uczelni i tym samym dnia wolnego od zaj akade-

mickich, akcja rozpocza si bardzo obiecujco.

Niektrzy, mimo dnia wolnego, przybyli specjal-nie, aby wesprze nasz akcj. Zebrane ksiki wy-

peniy nieco ponad jeden, cakiem duych rozmia-

rw karton. Organizacja reklamy naszego przedsi-

wzicia, m. in. na samej uczelni w formie plakatw,

na Facebooku, drog mailow biuletynu Centrum

Promocji i Informacji UMK, okazaa si w tym bar-

dzo pomocna kilka ksiek nawet czekao na nas

w Wypoyczalni Biblioteki Gwnej jeszcze przed

oficjalnym startem akcji. Natomiast kady, kogoomina wczeniejsza informacja o zbirce, mg

dowiedzie si o niej ju podczas jej trwania, co

skutkowao penym sukcesem akcji nastpnego

dnia 20 lutego, kiedy to wpyna przynajmniej

dwukrotnie wiksza ilo ksiek. Kady, kto

wspar nasz akcj, otrzyma w zamian drobny

upominek kolorow zakadk, ktra na pewno

przypomina bdzie o dobrym uczynku, jakim byo

wsparcie dla bielawskiej szkoy.

Ostateczny wynik naszej zbirki to 410 pozy-

cji zebranych w przecigu dwch dni. Otrzymali-

my wiele wydawnictw z obowizkowego kanonu

lektur dla szkoy podstawowej, najbardziej po-

trzebnych w zbiorach biblioteki, m. in. Ania

z Zielonego Wzgrza, Szatan z sidmej klasy, Ten

obcyczy Tajemniczy ogrd, ale take sporo cieka-

wych ksiek, ktre pozwol dzieciom pogbia

swoje zainteresowania i zrelaksowa si. Pojawiy

si te pozycje troch wykraczajce poza poziomdzieci ze szkoy podstawowej, jak np. Mickiewi-

czowskie Dziady, WeseleStanisawa Wyspiaskie-

go, Mistrz i Magorzata Michaia Buhakowa czy

Powrt Posa Juliana Ursyna Niemcewicza, ale nie

wykluczone, e ambicja dzieci osignie swoje apo-geum i zdecyduje o wyborze owego kanonu litera-

tury. Poza powyszymi trafiy si take pereki,

o ktrych nie sposb nie wspomnie podczas wyli-

czania tytuw, a mianowicie z cyklu kuchenne

rewolucje: Kuchnia mikrofalowa, 444 dania

z ziemniakw, Misa na wita i na co dzie, a tak-

e znajdujce si poza tematyk kuchenn: Koman-

dosi z Nawarony, Misterium run, Przychodzi baba

do lekarza. 333 najlepsze dowcipy czy Pieprzonylos kataryniarza.

Podczas zbirki ksiek nie obyo si take

bez skarbw, pozostawionych pord ich stronic.

Odnalelimy m. in. bardzo cenn pamitk w po-

staci zdjcia z dziecistwa ze w. Mikoajem, za-

wiadczenie z Urzdu Skarbowego, potwierdzenie

zameldowania, a nawet odpis aktu maestwa.

W pitek 22 lutego o godzinie 14 nastpio

przekazanie darw do szkolnej biblioteki. Pracow-

nicy i dyrekcja szkoy byli bardzo wdziczni,

o czym wiadczy oficjalne podzikowanie, ktre

otrzymao nasze koo naukowe. Przede wszystkim

jednak wdziczne s dzieci, ktre dziki wam, dar-

czycom o bezinteresownym sercu, maj moli-

wo czytelniczego i edukacyjnego rozwoju. Moe

wic warto co jaki czas przejrze domowe zaka-

marki w poszukiwaniu nieuywanej ju przez nas

literatury, zwaszcza tej dziecicej, i podarowa

dzieciom ksik?


13/20

13

NAUKA MIDZY REGAAMI

BIBLIOTEKA CENTRUMKULTURYMARCIN KARWOWSKI

Pod hasem Biblioteka centrum kultury odbya si

9. Oglnopolska Konferencja Studenckich K

Naukowych zorganizowana przez Koo Naukowe

Studentw Informacji Naukowej i Bibliotekoznaw-

stwa Uniwersytetu Jagielloskiego. 23 listopada

2012 roku do Krakowa zjechali reprezentancistudenckich organizacji naukowych z Warszawy,

Wrocawia, odzi, Torunia i Bydgoszczy.

Organizatorzy podzielili obrady na cztery

sesje tematyczne. Pierwsz zapocztkowa referat

Karoliny Pianik (UJ), ktra wprowadzi suchaczy

w koncepcj miejsc dobrostanu spoecznego. Adela

Kulesza (UW) staraa si rozstrzygn, jaka zale-

no wsppraca czy rywalizacja wiedzie prym

w kontaktach bibliotek z domami kultury. Bibliote-

k jako centrum kultury w wietle Konwencji Praw

Osb Niepenosprawnych przedstawi Marek Deja

(UJ). Sesj zakoczyo wystpienie Doroty Jakimiuk

(UWr) na temat wolontariatu i jego integracyjnej

roli w relacji bibliotek i czytelnikw.

Podczas dyskusji pracownicy naukowi Uni-

wersytetu Jagielloskiego, ktrzy gocili na konfe-

rencji, wskazali na ogromn warto referatw teo-

retycznych, kierujc sowa uznania do pierwszej

referentki. Liczne pytania dotyczyy Konwencji,

ktr przedstawi Marek Deja oraz jej wdraania na

gruncie polskim. Pojawi si rwnie wtek wolon-

tariatu w bibliotece oraz rywalizujco-

wsppracujcych instytucji kultury.

Po krtkiej przerwie obrady wznowi referat

Katarzyny Krzewiny (UJ) o kulturalnej roli bibliotek

w miastach redniej wielkoci. Nastpnie z Samono-nym Projektem Kulturalnym zapoznaa suchaczy

Beata Komaska (UJ). Pawe Borettini (U) w imie-

niu swoim i Agnieszki Grzelak (U) przedstawi

wybrane formy wsppracy studentw informacji

naukowej i bibliotekoznawstwa z bibliotekami pu-

blicznymi. Sesj zamkna Agata Ceckowska (UWr),

ktra zaprezentowaa kulturaln dziaalno wro-

cawskiej Mediateki na przykadzie akcji ywa

ksika.

Suchacze, odwoujc si do referatu Kata-

rzyny Krzewiny, zwrcili uwag, i biblioteka, mimo

niskich dofinansowa, jest najprniejsz instytucj

kulturaln, ktra organizuje najwicej eventw.

Agata Ceckowska opowiedziaa o najbardziej cha-

rakterystycznym artycie z ywej biblioteki,

okrzyknitym mianem antyfaceta. Dyskusj za-

mkno pytanie o e-wolontariat.

Po apetycznej przerwie obiadowej Ekaterina

Szerengowskaja (UJ) wznowia obrady wystpie-

niem pt. Biblionoc 2012 pierwsza oglnorosyj-


14/20

14

ska impreza kulturalna. Nastpnie Agata Olkowska

z uniwersytetu toruskiego (UMK) przedstawia

inicjatyw bibliotek pomorskich pod nazw Karta

do kultury (wspautor Marcin Karwowski). Refe-rat Magdaleny Paul (UW) na temat wsppracy

bibliotek publicznych z organizacjami pozarzdo-

wymi zaprezentowaa Paulina Otusek. Natalia Kra-

iska w imieniu swoim i Marcina Karwowskiego

(UMK) opowiedziaa o placwce bibliotecznej z Wej-

herowa jako lokalnym rdle kultury.

Dyskusj rozpocza myl o przeniesieniu

pomysu Biblionocy z gruntu rosyjskiego na polski.

Nastpnie, w odniesieniu do prezentacji Agaty

Olkowskiej, pojawi si temat kulturalnych kart

rabatowych i komentarze suchaczy w zakresie

podobnych inicjatyw w regionach, z ktrych przyje-

chali. Rozmowy zakoczya refleksja o duej wadze

imprez organizowanych dla dzieci - przyszych

czytelnikw.

W sesji czwartej, ktr mona by okreli jako

biblioterapeutyczn, wystpio tylko dwoje prele-

gentw. Sylwia Piekarska (UW) przedstawia referat

pt. Biblioterapia jako nowy sposb dziaalnoci

bibliotekarzy. Za Marcin Karwowski (UMK) zapre-

zentowa ofert ksztacenia biblioterapeutw w Pol-

sce pod hasem Biblioterapia dobre narzdzie,

gorszy dostp. Referentki z Wrocawia (Magdalena

Jzefiak i Olga Konatowska-Ciszek) niestety nie do-

tary na konferencj, co jednak pozwolio na ob-

szern dyskusj o hermetycznoci biblioterapii

w kraju, monopolu na ni, a take o potrzebie

ksztacenia w tym zakresie.Organizatorzy poza sesj naukow przygoto-

wali dla goci take inne atrakcje: zwiedzanie

Biblioteki MOCAK-u, spacer po krakowskim Kazi-

mierzu oraz spotkanie integracyjne w przestron-

nym lokalu. Konferencj naley zaliczy do uda-

nych i zorganizowanych na wysokim poziomie.

NAUKA MIDZY REGAAMI

ALICJA WESTPHAL

MAGIA, KOTY, JEDZENIEIINNEALCHEMICZNEOSOBLIWOCI

Na ksik Waltera Moersa, Kot alchemika, miaam

niewtpliw przyjemno trafi przypadkiem za-

oferowano mi poyczenie jej, wic, jako osoba

z natury ciekawa tego, jakich czytelniczych przy-

jemnoci dowiadczaj inni, skusiam si bez zasta-

nowienia. Lektur zaczam w autobusie, ciemna-

wym popoudniem, rozkadana gryp, czyli w wa-

runkach teoretycznie niesprzyjajcych. C z tego,

kiedy po kilku pierwszych stronach przepadam

wida zadziaaa na mnie alchemiczna magia powie-

ci Moersa.

Kot alchemika przenosi czytelnika do tajem-

niczego wiata Camonii, do penego smutkw

i choroby miasta Sledwai, gdzie na stray nieszcz-

cia i nieadu stoi stary przeranik i alchemik w jed-

nej osobie, Eisspin. Gwnego bohatera opowieci,

krotka Echo (ktry to od zwykego kota rni sitym, e posiada dwie wtroby i potrafi mwi

w kadym znanym jzyku), poznajemy w momen-

cie, gdy po mierci swej wacicielki umiera z godu

na ulicy. W takim stanie owego rzadkiego przedsta-

wiciela krociego gatunku znajduje Eisspin i skada

mu propozycj godn Mefistofelesa: zabierze Echo

do swojego przeraajcego zamku, gdzie o niego

zadba i bdzie go tuczy a do nastpnej peni ksi-

yca, a w zamian za to krotek pozwoli mu wygoto-wa z siebie tuszcz, ktry ma rzadkie waciwoci

alchemiczne. Echo, uznawszy, i nie ma nic do stra-

cenia, zgadza si. A to dopiero intrygujcy pocztek

historii, w ktrej mog szczerze zapewni znaj-

dzie si wiele zaskakujcych zwrotw akcji. Cay

korowd niesamowitych stworze, wrd ktrych

prym wiod rnej maci potwory, gromadzone

przez przeranika, mdra sowa cyklop z wad wy-

mowy, skroperze, niezwykle szpetna przeranicazakochana bez wzajemnoci, krotek Echo i nade


15/20

15

KULTURA MIDZY REGAAMI

wszystko sam Eisspin, zy i nieczuy alchemik,

a przy tym mistrz kuchni. Tak, jedzenie gra w tej

opowieci niezwykle istotn rol drugoplanow,

a niezwyke opisy szalonych i genialnych da alche-mika przyprawiaj czytelnika o taki zawrt gowy,

jaki bez wtpienia czu konsumujcy je Echo.

Moers jest autorem, ktry potrafi przedsta-

wia wykreowany przez siebie wiat z niesamowi-

tym kolorytem i zapierajc dech dbaoci o dro-

biazgi; nadaje to lekturze zupenie inny wymiar

przyjemnoci. Cho zasadnicza akcja Kota alchemi-

ka rozwija si powoli, nie jest to wad powieci

raczej pozwala to w peni rozkoszowa si wieloci

oraz barwnoci historii, ktre zostay w niej zawar-

te. W Sledwai wszystko jest na opak, dziwne, zna-

czce, smutne i straszne, a przecie w opowieci

Echa znajduje si rwnie wiele niezaprzeczalnie

zabawnych momentw; miech i strach zostay tu-

taj bardzo dobrze wywaone. Mocn stron ksiki

jest take szata ilustratorska wyraziste, czarno

biae, dobrze wkomponowane w tekst grafiki, fanta-

styczne i nieco przeraajce w swej innoci w cu-

downy sposb pobudzaj wyobrani oraz stanowi

nienachalne dopenienie opowieci. Jake znaczcy

jest fakt, i wykona je sam autor, bdcy najwyra-

niej czowiekiem o wielu talentach i artyst rwniekomiksowym.

Ostatni rzecz, na ktr chciaabym zwrci

uwag (nie zdradzajc przy tym nic z frapujcej

fabuy) jest doskonae tumaczenie ksiki, wykona-

ne przez Katarzyn Ben. Przekadajc camoski

wiat z jzyka niemieckiego na polski, musiaa

stan przed nie lada wyzwaniami w postaci kalam-

burw, wierszy i przede wszystkim wielu, wielu

neologizmw.

By moe ksika ta adresowana jest do pu-

blicznoci czytelniczej nieco modszej ni wyej

podpisana, ktra nastolatk nie jest ju od dobrych

kilku zim, polecaabym j jednak kademu, nie tylko

mionikom fantastyki. Mnie zauroczya to co

nowego i innego, z du doz alchemii, intrygi,

humoru, szalestwa, jedzenia i krocimitki. Soczy-

sta, krwawa ba w najlepszym, starym stylu. Czego

chcie wicej?


16/20

16

Piractwo internetowe jest powszechne. Rwnie po-

wszechna jest wiadomo, e jest ono zarwno nie-

legalne, jak i niemoralne. W t podwjn moralno

uderza spot Sorry, filmowcyautorstwa Michaa Ba-

czunia, wyrniony w konkursie Fundacji Legalna

Kultura. Reyser przepytuje modych ludzi na ulicy,

czy cigaj filmy z Internetu. Oni na to, e owszem,

dlaczego nie. Pada pytanie: Gdyby si okazao, e

patrz teraz na was polscy filmowcy, co bycie im

powiedzieli? pada pytanie. e sorry odpowia-

da ze miechem zaenowana dziewczyna.

Spot stwarza pozory prawdziwej sondy ulicz-

nej, ale jest wyreyserowany, zaplanowany pod

z gry ustalon tez, nie ma wic w im miejsca na

prb przeanalizowania zjawiska z innych punktw

widzenia, a tym bardziej na prb jego obrony. Za-

tem ja si podejm tego niewdzicznego zadania

w interesie swoim (jako wielokrotna recydywistka

tego procederu), innych piratw, a take a jake

chcc obroni przemys filmowy przed nim samym.

Nie mona polemizowa z tym, e filmowiec

jak kady inny czowiek chce si utrzymywa

z pracy rk swoich. Kiedy w gr wchodz kwestie

ekonomiczne, wszystkie inne argumenty wysiadaj.

Sytuacja filmowcw jest szczeglnie niewygodna,

bo w przemys filmowy zaangaowane s due pie-


MISS CHESHIRE

CHAMSTWOIPIRACTWO?

Chocia mionicy kinematografii z dum prezentuj swoje zbiory na pkach,

liczne pyty z pirackimi kopiami chowaj zwykle gboko w szafach


17/20

17


nidze i nie ma moliwoci jak w przypadku mu-

zykw odrobienia strat poprzez koncerty na ywo,

ktrych spiratowa nie mona. Skoro mwimy

o przemyle, to film trzeba nazwa towarem, ktre-go obrotem rzdz mechanizmy rynku. Cho podej-

rzewam, e chyba niewielu filmowcw chce siebie

widzie w roli fachowcw i przedsibiorcw, ktrzy

okupuj posadki w fabrykach snw. Raczej

wol by postrzegani jako artyci, ktrzy maj co

do powiedzenia o rzeczywistoci, chc inspirowa,

prowokowa do dyskusji. Ale zostawmy na razie

t kwesti i podajmy tropem terminologii ludzi

biznesu.

Przede wszystkim trzeba zda sobie spraw,

e kultura jest towarem luksusowym. Likwidacja

piractwa nie sprawi zatem, e ludzie bd wicej

paci za kultur, przeciwnie bd paci mniej.

Towary luksusowe s zawsze pierwsze na licie do

odstrzau, kiedy trzeba ograniczy domowy budet.

Co przy obecnym bezrobociu (zwaszcza wrd ludzi

modych, studentw, ktrzy, jak wiadomo, s grup

najaktywniejszych odbiorcw kultury) i aosnych

pensjach nie dotyczy tylko wskiego marginesu

spoeczestwa, ale raczej jest praktyk coraz po-

wszechniejsz. Wybr midzy opaceniem rachun-

kw a zakupem nowej ksiki jest bolesny, ale pro-

sty. Wydaje mi si wic, e przemys wcale nie odro-

biby strat, gdyby piractwo zostao skutecznie ukr-

cone. Zaznaczam, e mwi tu o piractwie

domowym, kiedy w gr nie wchodz adne korzy-

ci materialne z nielegalnego kopiowania

i udostpniania.Towar luksusowy to przywilej bogatych. Czy

filmowcy chc pracowa tylko dla bogatych?

W interesie kadego przedsibiorcy jest zapewnie-

nie sobie jak najszerszego targetu. Kultura jest

(i powinna by) dobrem powszechnym, a nie oka-

zjonaln premi do codziennej egzystencji. eby

dobrze speniaa swoj rol, musi by jej nieodcz-

nym elementem. W moim rodowisku piractwo nie

jest przejawem chamstwa i cynizmu, ale raczej go-du kultury i rozrywki. I nie wypiera legalnych r-

de kultury. Chodzenie do kina czy kupowanie fil-

mw na DVD nie jest postrzegane jako zajcie dla

frajerw, a raczej co odwitnego. W ten sposb

honoruje si swoich ulubionych reyserw, aktorwitp. To znak, e lubi si dan produkcj tak bardzo,

e jest si gotowym wyda na ni te ciko zdobyte

w pracy na szeregowym stanowisku w korporacji

albo oszczdzone ze stypendium zotwki. Co wi-

cej, czsto kupuje si na DVD filmy, ktre wczeniej

obejrzao si z nielegalnego rda tak jak w yciu

bywa, zalegalizowanie zwizku ze swoim ukocha-

nym dzieem to powana deklaracja uczuciowa.

Piractwo nie jest wic alternatyw wobec le-

galnych rde, tylko mniejszym zem. Wikszym

zem byoby ograniczanie kontaktw z kultur. a-

twy dostp do kultury pozwala wiadomie w niej

uczestniczy, daje moliwo wyboru, poznawania,

porwnywania, oceniania, ksztatowania gustu,

wraliwoci i intelektu. W Internecie nietrudno

znale filmy niezalene czy po prostu starsze, kt-

rych nie gra si w kinie czy telewizji, a w formie

DVD trzeba by je chyba sprowadzi z zagranicy. A tu

s w zasigu kursora myszki. Oczywicie dostpno

sama w sobie niczego nie zaatwia, potrzebne s

ciekawo i gd kultury. Ale brak tych moliwoci

znacznie ograniczyby nasze kompetencje do

uczestnictwa kulturze, co z kolei przeoyoby si na

wyniki finansowe polskich filmowcw. Kto nieobe-

znany dobrze z kinem kupi raczej bilet na jaki ame-

rican popcorn movie ni na skromny dramat pol-

skiego debiutanta. I co z tego, e dosta on moe

jak tam nagrod na jakim tam festiwalu w... za-raz, gdzie to byo? W Gdasku? W Gdyni?

Tak wic: sorry, filmowcy, ale nie mam po-

czucia winy. Wspczuj i rozumiem wasze preten-

sje, dlatego mimo wszystko trudno mi spojrze wam

prosto w oczy, ale ja te oczekuj zrozumienia.

A poza tym ciekawe, czy wam samym nie zdarzyo

si nigdy cign czego z sieci nielegalnie?

W tle: logo jednego z gwnych serwisw pirackich


18/20

18


Py wglowy wdziera si do puc. Krztuszc si,

wychodzisz z fabryki na mokry bruk ciemnej,

wskiej uliczki. My, jak zwykle o tej porze roku

w Londynie. Sposzony czym szczur przebiega ci

tu przy butach, wic spogldasz, nieco zrezygno-

wany, w stron, z ktrej przybieg. Wrd kbw

pary wydobywajcej si z nieszczelnych rur maja-

czy wysoka sylwetka. Poznaby j wszdzie, nawet

teraz, w rodku nocy i w najgorszej dzielnicy. Spo-

kojnie chowasz zdobyte przed chwil dokumenty

do kieszeni paszcza, zabezpieczasz ponownie re-

wolwer i zapalasz cygaro. Stukot podkutych butw

odmierza czas jak chronometr. Jeszcze trzy kroki,

jeszcze dwa, jeden... Stajesz twarz w twarz

z brodatym, odzianym w surdut mczyzn, ktry

na twj widok uprzejmie uchyla cylindra. Strzelba

w jego doni nie pozostawia wtpliwoci twj ulu-

biony inynier znw zbliy si o krok do geniuszu

i o dwa do obdu. I wanie w chwili, w ktrej

chcesz mu wyjani, e ptorametrowa dwururka

z zamkiem skakowo-parowym nie ma prawa dzia-

a, syszysz przeraliwy haas, jakby kilka ton me-

talu upado na bruk. Obracasz si byskawicznie

i stwierdzasz, e nowe, pancerne golemy lady

Copperton wybitnej konstruktorki o mao pacyfi-

stycznych deniach wygldaj w rzeczywistoci

jeszcze bardziej imponujco ni na schematach,

ktre przed chwil wykrade...

Ot, steampunk. Wspczesna, uromantyczniona

wizja epoki wiktoriaskiej z jej specyficzn moral-

noci, mrokiem zaukw, elegancj wyszych sfer

oraz fascynacj wynalazkami i wynalazcami. wiat

Frankensteina, Cthulhu, Sherlocka Holmesa, Doria-

na Graya i kapitana Nemo z jego Nautilusem. wiat,

w ktrym pokojowo mog wspistnie maszyny

rnicowe, badacze gbin morskich, krasnoludzcywytwrcy napdzanych par golemw, zblazowani

elfi arystokraci i gigantyczne kaamarnice. Dlacze-

go? A dlaczego nie?

Dugo mona by dyskutowa nad definicj

steampunku. Na uytek tego artykuu posu si

stwierdzeniem zaczerpnitym z ksiki Vintage

tomorrows. A historian and a futurist journey

through steampunk into the future of technology:

Steampunk to subkultura; kreatywna spoecznoi ruch estetyczny, ktry wywodzi si z science fic-

tion, jednak jego gwn inspiracj jest nauka doby

ANNA URBANEK

WIEKPARY, WIEKMAGIIKRTKIPRZEWODNIKPOSTEAMPUNKU

Klasyczna ilustracja Alphonsea de Neuvillea

do 20000 mil podmorskiej eglugi


19/20

19


wiktoriaskiej i historia alternatywna1. Gwnym

elementem alternatywnym jest zwykle odrzucenie

jednego wynalazku, ktry zmieni oblicze wiata

elektrycznoci. Steampunk w niemal caej rozci-goci jest wic sposobem odpowiedzi na pytanie:

jak wygldaoby nasze ycie, jeli wszystkie maszy-

ny musiayby by napdzane par lub innymi, pro-

stymi sposobami (bd te, w niektrych przypad-

kach, magi).

Nasuwa si pytanie: co jest w tym takiego

fascynujcego, e coraz wiksze rzesze osb zajmuj

si dla wasnej satysfakcji bo przecie nie dla pie-

nidzy tworzeniem dziwacznych urzdze, szy-

ciem gorsetw i przyklejaniem gogli do cylindrw?

Mona udzieli rnych odpowiedzi; mona odwo-

ywa si do przemonej, cho nieuwiadomionej

chci powrotu do czasw, kiedy kobiety byy bez

wyjtku pikne i pene wdziku, a mczyni szar-

manccy i dystyngowani; mona argumentowa, e

twarde s-f i czyste fantasy po prostu si ju

znudziy, a ich odbiorcy, ta fantastyczna cz

spoeczestwa, nie przestali poszukiwa opowieci

o innych wiatach; mona powoywa si na specy-

ficzny urok alternatywnej rzeczywistoci, w ktrej

jest miejsce na koegzystencj magii i technologii,

poczenie dziecicych marze z rozwizaniami

bardziej przemawiajcymi do ludzi dorosych.

Rozliczne, przytaczane przez badaczy2, powo-

dy nie poruszaj jednak pewnej, szalenie istotnej

kwestii steampunk to wietna zabawa! To pena

nieskrpowanej radoci orgia wyobrani, pozwala-

jca na stworzenie wszystkiego, czego tylko dusza

zapragnie, podlanie tego smakowitym, wiktoria-

skim sosem i nazwanie steampunkiem. To estetyka

tak swobodna i pozbawiona odgrnie wyznaczo-

nych granic, e widzimisi twrcy czsto staje si

najwaniejsz wytyczn w akcie kreacji.Ta wspomniana radosna twrczo przejawia

si na setki sposobw. Mionicy steampunku kon-

Steampunkowa zabawa z da Vincim [w:] Dr. Grymm,

1000 steampunk creations, Beverly 2011, s. 98.

Kiedy jedynymi ograniczeniami s: stylistyka,wyobrania i kaprys twrcy, powstaj tak eklektyczne

dziea jak powysza maska Toma Banwella [w:] Dr. Grymm,


1 J. H. Carrott, B. D. Johnson, Vintage tomorrows. A histo-

rian and a futurist journey through steampunk into the

future of technology, Sebastopol 2013, s. 101. Tumacze-

nie wasne.

2 Choby na amach Neo-Victorian Studies, organu walij-

skiego Swansea University, zawierajcego wiele rozwa-a na temat steampunku oraz recepcji epoki wiktoria-

skiej w dzisiejszym wiecie.


20/20


struuj intrygujce, cho nie zawsze dziaajce

urzdzenia, przerabiaj otaczajce ich sprzty

(obudowy komputerw i telefonw, oprawy ksiek,

a nawet meble), szyj kostiumy (cudaczne i czstocudowne w swojej cudacznoci poczenie stroju

mieszczaskiego z koca XIX z magazynem trybw

i spryn3), maluj, rzebi i pisz ksiki.

Oczywicie, cay ten ruch artystyczny, moda

czy trend nie omin naszego piknego kraju. Co

wicej, mog stwierdzi, e akurat w Polsce trzyma

si cakiem mocno. Fakt, nie jestemy wrd organi-

zatorw oglnowiatowych zlotw mionikw ste-

ampunku, a po naszych ulicach nie paraduj koro-

wody mczyzn w goglach i cylindrach. Mamy za to

co zupenie unikalnego: Wolsunga, gr fabularn

wydawnictwa Kunia Gier, ktra pozwala nam bez

wikszych (a czsto adnych) kosztw wcieli si

w niezwykych bohaterw i wraz z przyjacimi

przeywa przygody godne Indiany Jonesa, van Hel-

singa, Holmesa czy czonkw Ligi Niezwykych

Dentelmenw.

Zanurzy mona si z atwoci i przyjemno-

ci w ten cakowicie steampunkowy, niezbyt po-

wany wiat, w ktrym Wyspami Brytyjskimi rzdzi

krlowa Tytania, poplecznicy Nieumarego Kancle-

rza ven Riera d do wywoania kolejnej wojny,

a podczas korridy walczy si z minotaurami. Mona

rwnie, co wymaga ju wicej dystansu, wyruszy

i do Slawii, Rzeczpospolitej Przekltej, w ktrej kl-

twa kady monumentalny plan doprowadza do

spektakularnej poraki, w ktrej w dziuplach przy-

dronych drzew mieszkaj czarty, w stolicy szla-

chetne audytorium rozmieszane jest przez Kabaret

Janie Panw, a na wsi pechowcy mog doczeka si

wizyty Chochoa.Czego potrzeba, by cieszy si steampun-

kiem? Tylko wyobrani i poczucia humoru a tego

naszym Czytelnikom z pewnoci nie brakuje.

Zegar autorstwa Erica Freltasa [w:] Dr. Grymm,


Wolsungowy husarz rodem ze Slawii,

Rzeczpospolitej Przekltej

3 Czuj si w obowizku doda, e w mniej wicej poo-

wie przypadkw na kostiumy kobiece skada si take

trzeci czynnik: strj ulicznicy. Widocznie suknia z gorse-

tem i mosine trybiki nie przycigaj uwagi w wystar-

czajcym stopniu.

Documents

Między regałami 14