Upload
ferica-christinawati-putri
View
261
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
1/23
1
Rangkuman Anatomi Blok I.5
Nervous SystemPresented by Juned for everyone who needs it
Pembagian Sistem Saraf• Anatomis
• Fungsional
Pembagian Encephalon (Otak)
SN
SNC
SNP
Encephalon
Medulla spinalis
Truncus cerebri
Cerebellum
Diencephalon
Mesencephalon
Pons
Medulla oblongata
Nervi craniales (N I-XII)
Nervi spinales
C – 8T – 12L – 5S – 5Co – 1
Cerebrum
Encephalon
Prosencephalon
Mesencephalon
Rhombencephalon
Telencephalon
Diencephalon
Hemispherium cerebri
EpithalamusThalamus
Hypothalamus
Subthalamus
Mesencephalon
Tectum: corpora quadrigemina(colliculus supor et inf or )
Tegmentum
Metencephalon
Myelencephalon
Cerebellum
Pons
Medulla oblongata
Cer
ebrum
SN
SN Somatis
SN Otonom/Visceral
SN Parasimpatis
SN Simpatis
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
2/23
2
Osteologi
Calvaria cranii
• Sulcus sinus sagitalis supor
• Sulci arteriosi et venosi – a. meningea media
• Foveolae granulares – corpus Pacchioni
Basis cranii
• Fossa cranii antor – gyri et sulci orbitales
impressiones gyrorum (digitatae)
Fossa cranii media – lobus temporal
Fossa cranii postor – cerebellum
• Foramen-foramen liat tabel Nn. Craniales
• Sulcus-sulcus sesuai dengan sinus yang
melewatinya, misal sulcus sinus sigmoidei dilewati
oleh sinus sigmoideus, dll
• Sella turcica, fossa hypophysialis
• Margo supor partis petrosae
Tempat melekatnya tentorium cerebelli
• Protuberantia occipitalis interna
Tempatnya confluens sinuum
Meninges
• Terdiri dari 3 lapis:
1. Duramater cranialis:
Lamina endostealis
Lamina meningealis duplikatura:
– Falx cerebri
Memisahkan kedua hemispherium cerebri,
tepi bawahnya sampai corpus callosum
– Falx cerebelli
Memisahkan kedua hemispherium
cerebelli
– Tentorium cerebelli
Memisahkan cerebrum – cerebellum,
membatasi incisura tentorii – Diaphragma sellae
Inervasi: N. V, N. X
Duramater spinalis 1 lapis aja
2. Arachnoidea
Granulatio arachnoidalis (corpus
Pacchioni) merupakan klep satu arah yang
mengalirkan LCS dari spatium subarachnoidea
sinus sagitalis supor
3. Piamater
• Vaskularisasi:
A. meningea antor for. ethmoidale antor
A. meningea media for. spinosum
A. meningea postor for. jugulare
• Spatium epidurale
• Spatium subdurale
• Spatium subarachnoidea cisterna:
Cisterna cerebellomedullaris
Cisterna pontis
Cisterna interpeduncularis
Cisterna ambiens
Sinus Duramatris
• Terdapat di antara 2 lapisan duramater
• Menerima aliran darah dari:
Vv. cerebri
Vv. diploicae
Vv. emissariae:
V. emisaria parietalis – for. parietale
V. emisaria mastoidea – for. mastoidea
V. emisaria occipitalis
V. emisaria condylaris – canalis condylaris
• Sinus sagitalis supor lanjutan v. nasalis
• Sinus sagitalis inf or
• Sinus rectus lanjutan v. cerebri magna
(Galen)
• Sinus occipitalis
• Sinus cavernosus
Sinus intercavernosi
• Sinus tranversus
• Sinus sigmoideus
• Sinus petrosus supor et inf or
• Sinus sphenoparietalis
• Confluens sinuum
Merupakan muara dari sinus sagitalis supor
, sinus
rectus, dan sinus occipitalis, yang selanjutnya
mengalirkan darah ke sinus transversus sinus
sigmoideus v. jugularis interna
Central Nervous System• Neuraxis: bentuk huruf T
– Garis sepanjang medulla spinalis –
truncus cerebri
– Garis dari polus frontalis – polus
occipitalis
• Orientasi arah:
Rostral: ke arah frontal
Kaudal: ke arah regio coccygeus
Dorsal: ke arah punggung
Ventral: ke arah perut
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
3/23
3
Penampang:
Koronal: ⊥ neuraxis
Horisontal: // neuraxis
Sagital
• Organisasi neuron:
Kumpulan badan sel saraf:
nucleus, ganglion, lamina, cortex, corpus,
centrum
Berkas serabut saraf:
tractus, fasciculus, brachium, pedunculus,
columna, lemniscus, commissura, ansa,
capsula, funiculus
Hemispherium Cerebri
• Cortex (substantia grisea)
Ganglia basalia (nuclei basales)
Substantia medullaris (substantia alba)
• Fissura longitudinalis cerebri
• Sulcus centralis (fissura Rolando)
• Linea parieto-occipitalis
Garis imajiner antara sulcus parieto-occipitalis –
incisura preoccipitalis• Fissura lateralis (Sylvius)
• Facies medialis
Facies convexa
Facies basalis
Lobus frontalis – rostral sulcus centralis
• Gyrus precentralis
• Gyrus frontalis supor
• Gyrus frontalis medius
• Gyrus frontalis inf or :
Pars orbitalis
Pars triangularis
Pars opercularis
• Gyrus orbitalis
• Gyrus rectus
• Gyrus subcallosus (gyrus paraterminalis)
• Gyrus parolfactorius antor et postor
• Sulcus precentralis
• Sulcus frontalis supor
• Sulcus frontalis inf or
• Sulcus orbitalis
• Sulcus olfactorius
• Sulcus parolfactorius antor
et postor
Lobus parietalis – antara sulcus centralis dan
linea parieto-occipitalis
• Gyrus postcentralis
• Lobulus parietalis supor
• Lobulus parietalis inf or
• Gyrus supramarginalis
• Gyrus angularis
• Sulcus postcentralis
• Sulcus interparietalis
Lobus occipitalis – posterior linea parieto-
occipitalis
Lobus temporalis – inferior fissura lateralis dan
rostral linea parieto-occipitalis
• Gyrus temporalis supor
• Gyrus temporalis medius
• Gyrus temporalis inf or
• Gyrus temporalis transversus
• Sulcus temporalis supor
• Sulcus temporalis medius
•
Sulcus temporalis inf
or
Lobus centralis (lobus insularis/insula Reil) –
terkubur dalam lobus temporalis, terlihat jika operculum
disisihkan
• Gyrus brevis
• Gyrus longus
• Limen insulae
• Sulcus centralis
• Sulcus circularis
Lobus limbicus – aspek medial hemispherium
cerebri, mengelilingi corpus callosum• Gyrus subcallosus
• Gyrus cinguli
• Isthmus
• Gyrus parahippocampus – uncus
• Formatio hippocampi:
– Hippocampus
– Gyrus dentatus
– Gyrus fasciolaris
– Indusium griseum (rudimenter
hippocampus)
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
4/23
4
Beberapa struktur lainnya pada facies
medialis hemispherium cerebri:
• Gyrus fusiformis
• Gyrus lingualis
• Cuneus
• Precuneus
• Lobulus paracentralis
• Sulcus cinguli
• Sulcus hippocampalis
• Sulcus collateralis
• Fissura parieto-occipitalis
• Fissura calcarina
Area Broadmann
Serabut saraf, menurut fungsinya:
1. Serabut asosiasi:
Menghubungkan daerah-daerah cortex cerebri
pada hemispherium cerebri yang sama, misal
cingulum (terdapat dalam gyrus cinguli), fasciculus
uncinatus, fasciculus arcuatus, dll
2. Serabut proyeksi:
Menghubungkan daerah-daerah cortex cerebri
dengan nukleus subkortikal
3. Serabut komisural:
Menghubungkan daerah-daerah cortex cerebri
yang sama pada hemispherium cerebri kanan–kiri
– Corpus callosum: rostrum, genu,
truncus, splenium
– Commissura antor
– Commissura postor
AreaBrodmann
Nama area Cortex cerebri Fungsi
123
Area somatik primer Gyrus postcentralis Sensibilitas kutan dan visceraSensibilitas visceraSensibilitas kutan
3, 4 Area somatik sekunder Sensoris umum, termasuk nyeri
5, 7 Area asosiasi somatik
(asosiasi parasensoris)
Lobulus parietalis supor
Stereognosis: penilaian komprehensif
karakteristik objek yang diraba tanpamelihatnya
17 Area visual primer(area striata)
Sekitar fissura calcarina Akhiran radiatio optica dari corpusgeniculatum laterale (CGL)= pusat penglihatan
181939
Area visual sekunder Area visual tersier Area asosiasi visual tinggi
Sebelah area 17Sebelah area 18Gyrus angularis
Area asosiasi visual18-19: gerakan scanning otomatisbola mata
4142
Area auditoris primer Area auditoris sekunder
Gyrus temporalis transversus(convolutio Heschl)
Akhiran radiatio auditiva dari corpusgeniculatum mediale (CGM)= pusat pendengaran
22 Area asosiasi auditoris(area Wernicke) Area bahasa sensoris
Gyrus temporalis supor
223940
Area asosiasi area-areaasosiasi sensoris
Gyrus temporalis supor
Gyrus angularisGyrus supramarginalis
Memproses input-input dari area-areaasosiasi sensoris
43 Area gustatoris Operculum Pusat pengecapan
34 Area olfaksi Uncus Pusat penciuman
9-12 Cortex prefrontalis Bagian depan gyrus frontalissup
or – gyri orbitales
Pengatur depth of feeling(afek/perasaan)“Prefrontal cortex is the neocorticalrepresentative of the limbic system”
38 Psychical cortex Neocortex polus antor
lobustemporalis
Berhubungan dengan “pengalaman”masa lalu, membangkitkan kembalibenda-benda yang pernah dilihat ataumusik yang pernah didengar
4 Area motoris primer Gyrus precentralis Pusat motorik: asal tractuscorticospinalis et corticobulbaris
6 Area premotoris Gyrus frontalis supor
(rostral gyrus precentralis)
Gerakan manipulatif(aktivitas motoris yang dipelajari)
8 Frontal eye field Gyrus frontalis supor
(rostral area 6)
Gerakan scanning volunter bola mata
4445
Area bahasa motoris(area Broca)
Pars opercularisPars triangularis
Mekanisme produksi bicara
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
5/23
5
Ganglia Basalia
• Secara filogenetik dibagi menjadi:
1. Neostriatum: nucleus caudatus,
putamen
2. Paleostriatum: globus pallidus
3. Archistriatum: amygdala, claustrum
• Nucleus caudatus:
Caput
Corpus
Cauda uncus
• Nucleus lenticularis (lentiformis):
Putamen
Globus pallidus medialis et lateralis
• Claustrum
• Capsula interna:
Crus anterius
Crus posterius
• Lamina medullaris interna
• Lamina medullaris externa
• Capsula externa
• Capsula extrema
Diencephalon
• Thalamus:
Adhesio interthalamica
Pulvinar thalami
Corpus geniculatum laterale
Corpus geniculatum mediale
• Hypothalamus
• Epithalamus (glandula pinealis)
• Sulcus hypothalamicus
• Corpus mamillare
• Lamina terminalis• Brachium colliculi superioris
• Brachium colliculi inferioris
Mesenchepalon
• Tectum: colliculus supor et inf or
• Tegmentum
• Pedunculus cerebri
= crus cerebri + tegmentum
• Fossa interpeduncularis
• Substantia nigra
• Nucleus ruber
Pons
• Sulcus basilaris ∼ a. basilaris
• Fibrae tranversae superficiales
• Fossa rhomboidea:
Sulcus medianus
Sulcus limitans
Fovea supor et inf or
Colliculus facialis
Trigonum n. vagi
Trigonum n. hypoglossi
Tuberculum acusticum area acustica
Striae medullares
• Fastigium
Cerebellum
• Cortex cerebelli
• Medulla cerebelli (centrum medullare)
arbor vitae
• Nuclei cerebelli (nuclei centrales):
Nucleus fastigii
Nucleus emboliformis
Nucleus globosusNucleus dentatus
• Pedunculus cerebellaris supor (brachium
conjunctivum)
• Pedunculus cerebellaris medius (brachium
pontis)
• Pedunculus cerebellaris inf or (corpus
restiforme)
Vermis Hemispherium cerebelli
Lingula -
Lobulus centralis Lobulus centralis
Culmen Lobulus quadrangularis antor
Declive Lobulus quadrangularis postor
Folium Lobulus semilunaris supor
Tuber Lobulus semilunaris inf or
Lobulus gracilis
Pyramis Lobulus biventer
Uvula Tonsilla
Paraflocculus
Nodulus Flocculus
• Lobus antor
Lobus postor
Lobus flocculonodularis
• Fissura primaria
Pembatas lobus antor
– postor
Celah di antara lobulus quadrangularis antor
et
postor
atau culmen – declive
Nucleus
interpositus
Metathalamus
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
6/23
6
• Fissura horisontalis
Celah di antara lobulus semilunaris supor
et inf or
atau folium – tuber
• Fissura posterolateralis
Pembatas lobus postor – lobus flocculonodularis
Celah di antara tonsilla – flocculus atau uvula –
nodulus
• Secara filogenetik dibagi menjadi:
1. Archicerebellum
Fungsi: memelihara tonus otot,
keseimbangan (ekuilibrium), sikap
(posture)
Komponen: lobus flocculonodularis
nucleus fastigii
2. Paleocerebellum
Fungsi: regulasi tonus otot extremitas,
proprioseptif, eksteroseptif
Komponen: lobus anterior
declive
uvula – tonsilla
paraflocculus
nucleus interpositus
3. NeocerebellumFungsi: koordinasi muskuler
Komponen: (sisanya...)
nucleus dentatus
Medulla Oblongata
• Foramen caecum
• Pyramis ∼ tractus corticospinalis
• Oliva ∼ nucleus olivarius inf or
• Tuberculum gracilis (clava) ∼ nucleus
gracilis
• Tuberculum cuneatum ∼ nucleus cuneatus
• Tuberculum cinereum
• Fasciculus gracilis
• Fasciculus cuneatus
• Sulcus mediana antor
• Sulcus lateralis antor (sulcus preolivarius)
• Sulcus postolivarius
• Sulcus lateralis postor
• Sulcus intermedius postor
• Sulcus mediana postor
• Decussatio pyramidum
Batas medulla oblongata – medulla spinalis,
tempat persilangan serabut saraf motoris
Medulla Spinalis
• Dari decussatio pyramidum – setinggi L1-2
conus medullaris filum terminale
• Intumescentia cervicalis
Intumescentia lumbalis
• Substantia grisea:
Cornu antor columna antor
Cornu postor columna postor
Cornua laterale columna lateralis
• Substantia alba:
Funiculus antor
Funiculus postor
Funiculus lateralis
• Sulcus medianus antor et postor
• Sulcus lateralis antor et postor
• Sulcus intermedius postor
• Cauda equina
Systema Ventriculare
• Permukaannya dilapisi oleh sel ependyma
• Ventriculus lateralis:
Cornu anterius (frontale)
Corpus
Cornu inferius (temporale)
Cornu posterius (occipitale)
Trigonum ventriculi lateralis
Septum pellucidum
Calcar avis – penonjolan akibat fissura calcarina
• For. interventriculare (Monroe)
• Ventriculus tertius
• Aqueductus cerebri (Sylvius)
• Ventriculus quartus
• For. Luschka (apertura lateralis)• For. Magendi (apertura mediana)
• Canalis centralis
• Plexus choroideus
Terdapat pada ventriculus lateralis, tertius et
quartus
• LCS (Liquor Cerebrospinalis)
Terdapat di dalam systema ventriculare dan
spatium subarachnoidale
(C8 – L2)
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
7/23
7
Vaskularisasi
1. A. carotis interna A. cerebri media
A. cerebri antor
Lewatnya:
Canalis caroticus sulcus caroticus
2. A. vertebralis A. basilaris A. cerebripostor
Lewatnya:
For. transversarium sulcus/canalis a.
vertebralis for. magnum sulcus
basilaris
Daerah vaskularisasi:
A. cerebri antor :
• Facies medialis lobus frontalis – parietalis
sampai fissura parieto-occipitalis
• Facies convexa lobus frontalis dari tepi
kranial – sulcus frontalis supor
• Facies convexa lobus parietalis dari tepi
kranial – sulcus interparietalis dan fissura
parieto-occipitalis
A. cerebri media:
• Insula
• Facies convexa lobus frontalis dari fissura
lateralis – sulcus frontalis supor
• Facies convexa lobus parietalis darifissura lateralis – sulcus interparietalis
• Facies convexa lobus temporalis dari
fissura lateralis – sulcus temporalis
medius
• Facies medialis lobus temporalis pada
ujung frontal
• A. lenticulooptica thalamus opticus
• A. lenticularis globus pallidus
• A. lenticulostriata nucl. caudatus
A. cerebri postor :
• Facies convexa lobus temporalis dari tepi
bawah – sulcus temporalis medius
• Facies convexa lobus occipitalis dari tepi
bawah – fissura parieto-occipitalis
• Facies medialis lobus occipitalis et
temporalis
Circulus arteriosus cerebri (Willis), dibentuk
oleh:
• A. cerebri antor
• A. cerebri media (a. carotis interna)
• A. cerebri postor
• A. communicans antor
Menghubungkan a. cerebri antor
kanan-kiri
• A. communicans postor
Menghubungkan a. cerebri media - postor
A. cerebelli inf or postor
A. cerebelli inf or antor A. labyrinthi A. cerebelli supor
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
8/23
8
Peripheral Nervous System Nn. Craniales
NC. Nama Tipe Fungsi
I Olfactorius Sensoris Penciuman
II Opticus Sensoris Penglihatan
III Oculomotorius Motor Gerakan bulbus oculi: [LR6(SO4)3](parasimpatis: m. ciliaris akomodasi lensa, m. sphincter pupil miosis)
IV Trochlearis Motor Gerakan bulbus oculi: [LR6(SO4)3]
VV(1) V(2)
V(3)
TrigeminusOphthalmicusMaxillaries
Mandibularis
SensorisSensoris
Mixed
Sensasi dari bulbus oculi, scalp anterior, upper face Sensasi dari cavum nasi – sinus, palatum, mid face, gigi maxilla
Otot mastikasi, m. tensoris tympaniSensasi dari dagu, pelipis, cavum oris, lidah, TMJ (temporomandibular junction), gigi mandibula, telinga, propriosepsi dari otot mastikasi
VI Abducens Motor Gerakan bulbus oculi: [LR6(SO4)3]
VII Facialis Mixed Otot wajah, m. stapedius (auris media)(parasimpatis: gland. lacrimalis, nasalis, palatina, submandibularis,sublingualis) (rasa: ⅔ anterior lidah)
VIII Vestibulocochlearis Sensoris Pendengaran, keseimbangan
IX Glossopharyngeus Mixed Sensasi dari oropharynx, ⅓ posterior lidah, carotid body and sinus)(rasa: ⅓ posterior lidah)(otot: m. stylopharyngeus)(parasimpatis: gland. parotis)
X Vagus Mixed Otot larynx, pharynx (phonasi, menelan)Sensasi dari larynx, hypopharynx, cor, pulmo, viscera abdomen(rasa: regio epiglottis, hypopharynx)(parasimpatis: myocardium; otot dan kelenjar foregut – midgut: aktivitasintestinal)
XI Accessories Motor M. sternocleidomastoideus, m. trapezius
XII Hypoglossus Motor Otot lidah dan gerakannya
NC. Tempat keluar pada otak Tempat keluar pada basiscranii
Inti
N. I Bulbus olfactorius tractus olfactorius trigonum olfactorium striaeolfactoriae medialis et lateralis areaparolfactoria (medial); uncus (lateral)
Rhinencephalon
Lamina et foramina cribrosa (SVA)
N. II Chiasma opticum tractus opticus CGL radiatio optica area striata
Canalis opticus (SSA)
N. III Pedunculus cerebri (sisi dalam) Fissura orbitalis supor Nucl. N. III (GSE) ∼ colliculus sup
or
Nucl. oculomotorius accessorius (GVE) ganglion ciliare
N. IV Di bawah colliculus inf or
Fissura orbitalis supor Nucl. N. IV (GSE) ∼ colliculus inf
or
N. VN. V(1) N. V(2) N. V(3)
Tepi samping pons
Ganglion trigeminaleFissura orbitalis sup
or
For. rotundumFor. ovale
Nucl. principalis et spinalis N. V (GSA)Nucl. motorius N. V (SVE)∼ pons
N. VI Antara pons – pyramis(kanan-kiri for. caecum)
Fissura orbitalis supor
Nucl. N. VI (GSE) ∼ colliculus facialis
N. VII Angulus pontocerebellaris MAI (meatus acusticusinternus)
Nucl. N. VII (SVE) ∼ colliculus facialisNucl. salivatorius sup
or (GVE)
Nucl. solitarius (SVA)
N. VIII Angulus pontocerebellaris MAI Nucl. cochleares et vestibulares (SSA)∼ tuberculum acusticum
N. IX Sulcus postolivarius For. jugulare Nucl. ambiguus (SVE)Nucl. spinalis N. V (GVA)Nucl. solitarius (SVA)Nucl. salivatorius inf
or (GVE)
N. X Sulcus postolivarius For. jugulare Nucl. ambiguus (SVE)Nucl. spinalis N. V (GVA)Nucl. solitarius (SVA)
Nucl. dorsalis N. X (GVE) ∼ trigonum n. vagi
N. XI Sulcus postolivarius For. jugulare Nucl. ambiguus et nucl. N. XI (SVE)
N. XII Sulcus preolivarius Canalis nervi hypoglossi Nucl. N. XII (GSE) ∼ trigonum n. hypoglossi
* Keterangan:
∼ = setinggi
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
9/23
Nn. Spinales
• Radix antor et po
• Ganglion spinalis
∼ for. intervertebr
tor
(intervertebrale)
ale
Plexus Br
Plexus L
chialis
mbalis
9
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
10/23
10
Plexus Sacralis
Autonomic Nerve Pathway
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
11/23
Visual Pathway Auditory Pathway
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
12/23
12
Pupillary Light Reflex
Corneal Reflex
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
13/23
13
Conjugate Eye Movements
NB: PPRF = pontine paramedian reticular formationMLF = medial longitudinal fasciculus
Olfactory Pathway
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
14/23
Sistem Sensoris
Modalitas
sensoris
Reseptor Neuron ordo I Ne
Badan sel Akson Badan sel Nyeri – suhu(dari tubuh)
Nyeri: akhiran saraf bebas
Tipe A-δ (bermielin tipis)Tipe C (tidak bermielin)
Suhu:Panas: corpusculum RuffiniDingin: corpusculum Krause
Ganglion spinale Masuk medulla spinalis melaluisulcus dorsolateralis (radixpost
or ), dgn tatanan:
Lateral: bermielin tipis (nyeri –suhu)Tengah: sedang (taktil)Medial: bermielin tebal danpaling besar (propriosepsi)
Substantia gelatinosa(lamina Rexed II)
Nyeri – suhu(dari muka)
idem Ganglion semilunare N. VGanglion geniculatum N. VIIGanglion superius N. IXGanglion superius N. X
Tractus spinalis N. V Nucleus spinalis N. V
Sentuhan(dari tubuh)
Sistem columnapost
or – lemniscus
medialis (CP-LM)
Taktil:Discus MerkelCorpusculum Meissner
Arborisasi peritrichialis(daerah berambut)
Tekanan:Corpusculum Paccini
Ganglion spinale Cabang pendek
Cabang panjang berjalan dicolumna post
or :
– Fasciculus gracilis(T6 ke bawah)
– Fasciculus cuneatus(T6 ke atas)
Lamina Rexed III-IV(sentuhan diskriminatifhalus)
Lamina Rexed VI-VIII(sentuhan kasar/ringa
Nucleus gracilis
Nucleus cuneatus
Sentuhandiskriminatif/halus(dari muka)
idem Ganglion semilunare(Gasser) N. V
Nucleus principalis N.
Sentuhankasar/ringan(dari muka)
idem Ganglion semilunare(Gasser) N. V
Tractus spinalis N. V
Nucleus principalis N.
Nucleus spinalis N. V
NB: liat keterangan di halaman selanjutnya..!!
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
15/23
15
* Keterangan:
• Neuron ordo I: terbentang dari reseptor pada tubuh sampai medulla spinalis atau truncus cerebri
Neuron ordo II: terbentang dari nukleus di medulla spinalis atau truncus cerebri sampai thalamus
Neuron ordo III: terbentang dari thalamus sampai cortex cerebri
• C = cervical, T = thoracal, L = lumbal, S = sacral
• STA = spinothalamicus anterior
Jadi, sentuhan ringan dihantarkan melalui 2 lintasan:
1. Tractus spinothalamicus anterior dan ekivalen cranialnya, yaitu tractus trigeminalis
(trigeminothalamicus) anterior untuk impuls yang berasal dari muka
2. Lintasan CP-LM dan ekivalen cranialnya, yaitu tractus trigeminalis (trigeminothalamicus)posterior
S e n s o r y s y s t e m o
f t h e b o d y
S e n s o r y s y s t e m o
f t h e h e a d
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
16/23
16
Sistem Motoris
1. Systema Pyramidale (SP)
Fungsi: menginisiasi (mengawali) aktivitas muskuler dan bertanggung jawab atas gerakan-
gerakan volunter nonstereotipik, yaitu gerakan-gerakan spesifik, halus, terampil dan
memerlukan ketepatan
Badan sel Serabut-serabut (tractus)
UMN 1. Cortex cerebri (area 4, 6, 8, 3, 1, 2)Homunculus mototris: suatu tatanansomatotopik yang merepresentasikanbagian-bagian tubuh area 4
2. Mesencephalon:
• Nucleus ruber
• Nucleus tectalis
• Nucleus interstitialis3. Truncus cerebri bagian bawah:
(bulbus: pons dan medulla oblongata)
• Nucleus reticularis
• Nucleus vestibularis
– Tractus corticospinalis: (bersinaps di alphamotor neuron)Tractus corticospinalis lateralisTractus corticospinalis anterior
– Tractus corticobulbaris (bersinaps di
bulbus dan mesencephalon: nuclei motorisnn. craniales)
– Tractus rubrospinalis – Tractus tectospinalis – Tractus interstitiospinalis
– Tractus reticulospinalis – Tractus vestibulospinalis
LMN 1. Truncus cerebri:Nuclei motoris nn. craniales tertentu:III, IV, VI otot bola mataV, VII, nucleus ambiguus (nuc. motoris N.IX dan N. X) otot branchiomerik*XII otot lidah
2. Cornu anterius medulla spinalis:• Alpha motor neuron
• Gamma motor neuron
Langsung ke otot-otot masing-masing:
[LR6(SO4)3]
Radix antor
n. spinalis:Langsung ke otot-otot ekstrafusal(di dalam motor end plate)Langsung ke otot-otot intrafusal(di dalam neuromuscular spindle)
* Keterangan:
• Otot branchiomerik: otot larynx, pharynx, palatum molle, mastikasi, dan ekspresi wajah
• Keistimewaan N. VII:
– Nukleus bagian antor yang menginervasi otot-otot fasial bawah hanya menerima
serabut crossed
– Nukleus bagian postor yang menginervasi otot-otot fasial atas menerima serabut
crossed dan uncrossed
Tractus corticospinalis Tractus corticobulbaris ke nucleus N. VII
Tractus corticobulbariske nuc. VII
Nuc. VII
Ke otot fasial atas
Ke otot fasial bawahLesi LMN
Lesi UMN
Cortex motoris
Corona radiata↓
Crus postor capsula interna
↓ Pedunculus cerebri
↓ Pons
↓ Pyramis (medulla oblongata)
LMN lamina IV, V, VI, VII, IX(seluruh medulla spinalis)
LMN lamina VIII(segmen C-T atas)
Tractus corticospinalislateralis
Tractus corticospinalis antor
Decussatio pyramidum
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
17/23
17
2. Systema Extrapyramidale (SEP)
Fungsi: penyesuaian posisi secara kasar dan berhubungan dengan pengendalian tonus otot
• Sirkuit I
• Sirkuit II – III
• Sirkuit IV
Systema Limbicum
Fungsinya berhubungan dengan:• Olfaksi (membau)
• Perilaku makan dan respon otonomik amygdala
• Bersama hypothalamus, berfungsi dalam perilaku seksual, emosi (marah dan takut), dan motivasi
• Ingatan (short-term memory ) hippocampus
Sirkuit Papez
Cortex extrapyr.4s, 6, 8
Cortex pyr.
Thalamus
Globus pall.
Subst. nigra VA/VL
Neocerebellum
Cortex motoris
Nuc. ruber
Pons
Nuc. dentatus Thalamus
Hippocampus
Thalamus(nuc. ant
or ) Cingulum
Fornix
Tractus mamillothalamicus
Corpus mamillare
Sirkuit IISirkuit III
Cortex extrapyr.4s, 8
Cortex pyramidal
Thalamus
Globus pall.
Nuc. caudatus VA/VL
Nuc. subthalamicus
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
18/23
18
---------MATA---------------Orbita
• Tepi orbita:
Margo supraorbitalis: os frontalis
Incisura (foramen) supraorbitalis,
dilewati oleh a. et n. supraorbitalis
Incisura frontalis, dilewati oleh a. et n.
supratrochlearis
Margo infraorbitalis: os zygomaticus
et maxilla Margo lateralis: proc. zygomaticus
ossis frontalis, proc. frontalis ossis
zygomatici
Margo medialis: crista lacrimalis antor
et postor , os frontalis
Crista lacrimalis anterior proc.
frontalis maxillae, mrpk tempat
melekatnya:
– Lig. palpebrale mediale
– M. orbicularis oculi
Crista lacrimalis posterior ossis
lacrimalis, mrpk tempat melekatnya:
– Pars lacrimalis m. orbicularis oculi
– Septum orbitale
– Retinaculum mediale
Fossa sacci lacrimalis
Canalis nasolacrimalis, dilewati oleh
ductus nasolacrimalis
• Dinding orbita:
Atap: lamina orbitalis ossis frontalis, ala
parva ossis sphenoidalis
– Memisahkan dgn fossa cranii anterior
– Fossa glandulae lacrimalis,tempatnya glandula lacrimalis
– Fovea trochlearis, tempatnya “katrol”
m. obliquus superior
– Canalis opticus, dilewati oleh N. II, a.
ophthalmica
Lantai: os maxilla, os zygomaticus, os
palatinus
– Atap dari sinus maxillaris
– Sulcus et canalis infraorbitalis,
dilewati oleh a. et n. infraorbitalis
Lateral: proc. frontalis ossis zygomatici,
ala magna ossis sphenoidalis – Memisahkan dgn fossa temporalis
(anterior) dan fossa cranii media
(posterior)
– Fissura orbitalis superior , dilewati
oleh N. III, IV, VI, V1, v. ophthalmica
superior
– Fissura orbitalis inferior , dilewati oleh
a. et n. infraorbitalis, n. zygomaticus, v.
ophthalmica inferior; menghubungkan
dgn fossa infratemporalis dan fossa
pterygopalatina
– For. zygomaticofaciale
– For. zygomaticotemporale
Medial: lamina papyracea ossis
ethmoidales, os lacrimalis, os frontalis
– Memisahkan dgn cellulae ethmoidalis,
sinus sphenoidalis
– For. ethmoidale anterius, dilewati
oleh a. et n. ethmoidalis anterior
– For. ethmoidale posterius, dilewati
oleh a. et n. ethmoidalis posterior
• Periorbita
– Lanjutan dari duramater endostealis
– Bagian posterior menebal membentuk
annulus tendineus communis
• Septum orbitale, melekat dari tepi orbita -
tarsus
• Tarsus superior et inferior
• Vagina bulbi/fascia bulbi/kapsula Tenon,
mrpk selubung fascial bulbus oculi
• Retinaculum mediale, utk membatasi
abduksi berlebih
• Retinaculum laterale, utk membatasi
adduksi berlebih
Bulbus oculi
• Polus anterior et posterior
• Sumbu optik, mrpk garis yg
menghubungkan ke2 kutub (polus)
Tunica bulbi
Tunica fibrosa: cornea, sclera
Tunica vasculosa (uvea): iris, corpus ciliare,
choroidea
Tunica nervosa (interna): retina
Cornea
• Terdiri dari 5 lapis: (luar – dalam)
1. Epitel anterior conjunctiva bulbi
2. Lamina limitans anterior (Bowman)
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
19/23
19
3. Substansia propria (stroma) sclera
4. Lamina limitans posterior (Descemet)
5. Endotel
• Limbus cornea: junctio
conjunctivocornealis, junctio
sclerocornealis
• Angulus iridocornealis
Dapat diukur besar sudutnya dengan gonioskop
• Spatium anguli iridocornealis
• Vaskularisasi: avaskular
• Inervasi: nn. ciliares n. ophthalmicus (N.
V1)
Sclera
• Sinus venosus sclerae (canalis
Schlemm)
Choroidea
• Lapisan: (luar – dalam)
1. Lamina suprachoroidea sel2 pigmen
2. Lamina vasculosa arteriae cabang
a. ciliaris posterior brevis, venae
vv.verticosae
3. Lamina choriocapillaris
4. Lamina basalis
Corpus ciliare
• Proc. ciliaris, memproduksi humor
aqueos
• Zonula ciliaris (lig. suspensorium
lentis)
• M. ciliaris, bila kontraksi akomodasi
Inervasi: ganglion ciliares (parasimpatis)
Iris
• Pupil
• Camera oculi anterior (COA) et
posterior
• Aliran humor aqueos: proc. ciliaris
camera oculi posterior pupil camera
oculi anterior spatium anguli
iridocornealis sinus venosus sclerae
(canalis Schlemm)
• M. sphincter pupillae
Fungsi: miosis
Inervasi: ganglion ciliare nn. ciliares
breves (parasimpatis)
• M. dilatator pupillae
Fungsi: midriasis
Inervasi: C8-T4 ganglion cervicale
superius (simpatis)
NB:
Inervasi otonom mata:
• Inervasi parasimpatis (ganglion ciliare): m.
sphincter pupillae, m. ciliaris
• Inervasi simpatis (ganglion cervicale superius): m.
dilatator pupillae, m. orbitalis, m. tarsalis superior,vasa darah choroid & retina
Retina
• Terdiri dari 2 lapis:
Stratum pigmentosum retinae
Stratum cerebri dibagi 10 lapis lagi
• Pars optica, pars ciliaris, pars iridica
• Ora serrata: batas pars optica – pars
ciliaris
• Discus nervi optici blind spot
• Macula lutea
• Fovea centralis avaskular, hanya adasel conus
• Sumbu visual, mrpk garis penghubung
benda dilihat foveola
• Vaskularisasi:
A. centralis retinae r. superior et
inferior r. temporalis et nasalis
V. centralis retinae sinus cavernosus
Fundus oculi: bagian belakang interior bola
mata yg terlihat pada oftalmoskop
Lensa
• Bentuk bikonveks
• Lapisan: (luar – dalam)
Kapsul
Epitel kuboid
Serabut-serabut lensa: cortex, nucleus
• Semakin cembung akomodasi
Corpus vitreum
• Mrpk massa gelatinosa
NB:Media dioptrik/refraktif:
1. Cornea paling berperan 3. Lensa
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
20/23
20
2. Humor aqueos 4. Corpus vitreum
Otot-otot extraokuler
• M. rectus superior , inferior , medialis,
lateralis
Origo: annulus tendinous communis
Insertio: sclera
• M. obliquus superior , inferior
• M. levator palpebrae superior
• Otot-otot polos: m. orbitalis, m. tarsalis
superior et inferior
• Inervasi: LR6(SO4)3
Lateral rectus N. VI
Superior oblique N. IV
Sisanya N. III
• Fungsi:
Elevasi: m. rectus superior + m. obliquus
inferior
Depresi: m. rectus inferior + m. obliquus
superior
Intorsi: m. rectus superior + m. obliquus
superior
Ekstorsi: m. rectus inferior + m. obliquusinferior
Adduksi: m. rectus medialis
Abduksi: m. rectus lateralis
• Gerak konjugata >< gerak disjugata
(konvergensi, divergensi)
• Saat melihat dekat:
1. Adduksi/konvergensi (kontraksi m.
rectus medialis)
2. Akomodasi (kontraksi m. ciliaris)
3. Miosis (kontraksi m. sphincter pupil)
Palpebra
• Lapisan: (luar – dalam)
Cutis
Subcutis
Otot
Tarsus + septum orbitale
Conjunctiva palpebrae
• Canthus medialis, lateralis
• Fissura palpebrae
• Glandula ciliaris/Zeis (minyak), Moll
(keringat)
Glandula tarsalis (Meibom)
• Lacus lacrimalis
• Caruncula lacrimalis
• Plica semilunaris
• Papilla lacrimalis, punctum lacrimale
• Lapisan otot:
1. Pars palpebralis m. orbicularis oculi
Fungsi: menutup mata
Inervasi: N. VII
2. M. levator palpebrae superioris
Fungsi: membuka mata
Inervasi: N. III
3. M. tarsalis superior et inferior
Fungsi: memperlebar celah palpebra
Inervasi: ganglion cervicale superius
(simpatis)
• Lapisan fibrosa:
Septum orbitale
Lamina tarsalis (tarsus)
• Inervasi:
Palpebra superior n. supraorbitalis
Palpebra inferior n. infraorbitalis
Conjunctiva
• Conjunctiva palpebrae et bulbi• Fornix conjunctiva superior et inferior
• Saccus conjunctivalis
• Inervasi: n. infratrochlearis, n. lacrimalis,
nn. ciliares
• Vaskularisasi:
Aa. conjunctivales posteriores, cabang
arkade perifer palpebra
Aa. conjunctivales anteriores, cabang
aa. ciliares anteriores
Apparatus lacrimalis
• Pars secretoria:
Glandula lacrimalis
Ductus excretorius gland. lacrimalis
fornix superior
• Pars excretoria:
Canaliculus lacrimalis
Saccus lacrimalis
Ductus nasolacrimalis
• Lacrima (air mata), terdiri dari: (luar –
dalam)
Lipid glandula Zeis, Moll, Meibom
Air
glandula lacrimalisMucus sel goblet
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
21/23
21
• Inervasi:
Parasimpatis: n. petrosus major (N. VII)
n. canalis pterygoidei ganglion
sphenopalatinum
Simpatis: ganglion cervicale superius
Vasa dan Nervus
• Luar kerucut otot:
N. ophthalmicus (N. V1): sensoris
– N. frontalis, bercabang:
N. supratrochlearis
N. supraorbitalis // a. supraorbitalis
– N. lacrimalis // a. lacrimalis (+
serabut parasimpatis dari ganglion
sphenopalatina)
N. trochlearis (N. IV)
• Dalam kerucut otot:
N. nasociliaris (cab. n. ophthalmicus),
cabangnya:
– R. communicans ganglii ciliaris
– Nn. ciliares longi (+ serabut2
simpatis) – N. infratrochlearis
– N. ethmoidalis anterior et posterior
N. occulomotorius (N. III)
N. abducens (N. VI)
Visual Pathway lihat halaman 11
Refleks Cahaya Pupil lihat halaman 12
Refleks Kornea lihat halaman 12
Gerak Konjugata lihat halaman 13
----------TELINGA-----------Terdiri dari:
• Auris externa: auricula, meatus acusticus
externus (MAE)
• Auris media: cavum tympani
• Auris interna: labyrinthus osseus et
membranaceus
Auricula
• Helix, antihelix
• Tragus, antitragus, incisura intertragica
• Scapha, fossa triangularis
• Cymba choncae
• Conchae
• Lobulus
• Tuberculum auriculare
• Inervasi: n. auriculotemporalis, n.
occipitalis minor, n. auricularis magnus
• Vaskularisasi: a. temporalis superficialis,
a. auricularis posterior
Meatus acusticus externus
• Pars cartilaginea (medial), pars ossea
(lateral) bentuk S, utk meluruskan dgn
menarik auricula ke postero-superior
• Glandula ceruminosa, penghasil
cerumen
• Menyempit di 2 tempat:
1. Batas pars cartilaginea – ossea
2. Isthmus
• Fungsi:
1. Proteksi
2. Memperkeras suara
• Inervasi: n. auriculotemporalis, n.
auricularis magnus
• Vaskularisasi: a. auricularis posterior, a.temporalis superficialis
Membrana tympani
• Batas auris externa – media
• Terdiri dari 3 lapis:
Epidermis
Jaringan fibrosa
Mukosa
• Melekat di annulus tympanicus
• Incisura tympanica
• Pars tensa, pars flaccida
• Plica malleolaris anterior et posterior
• Umbo
• Bagian os maleus yg melekat ke membran
tympani: manubrium, proc. lateralis mallei
• Terbagi 4 kuadran: antero-superior,
antero-inferior, postero-superior, postero-
inferior
• Cone of light kuadran antero-inferior
• Inervasi:
Dataran lateral: n. auriculotemporalis (N.
V3), N. X
Dataran medial: plexus tympanicus (N. IX)
• Vaskularisasi:
Dataran lateral: r. auricularis profundus
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
22/23
22
Dataran medial: a. tympanica antor et
postor
Cavum tympani
• Isi: udara, ossicula auditiva, chorda
tympani, otot2 (m. tensor tympani, m.
stapedius)
• Terhubung dengan nasopharynx melalui
tuba auditiva, yg pada balita wider ,
shorter , more horisontal lebih mudah
terjadi otitis media
• Terbagi menjadi 3 ruangan:
Recessus epitympanicus
Mesotympanum
Recessus hypotympanicus
• Batas-batas:
Paries membranaceae (dinding
lateral): membran tympani
Paries tegmentalis (atap): tegmen
tympani
Eminentia arcuata, penonjolan canalis
semicircularis anterior
Paries jugularis (lantai): fossa jugularis yg ditempati oleh v. jugularis
interna
Paries caroticus (dinding anterior):
canalis caroticus yg ditempati oleh a.
carotis interna
Semicanalis m. tensoris tympani
Ostium tympanicum tuba auditiva
Paries mastoidea (dinding posterior):
antrum mastoidea melalui aditus ad
antrum
Eminentia pyramidalis, berisi m.
stapediusCanalis nervi facialis
Paries labyrinthi (dinding medial):
labyrinth
Fenestra vestibuli (for. ovale),
menghubungkan cavum tympani dgn
scala vestibuli, ditutup oleh basis
stapedis & lig. annulare stapedis
Fenestra cochlea (for. rotundum),
menghubungkan cavum tympani dgn
scala tympani, ditutup oleh membrana
tympani secundaria
Promontorium, mrpk penonjolan basis
cochlea dimana permukaannya
terdapat plexus tympanicus yg
dibentuk oleh:
– N. tympanicus (N. IX)
parasimpatis
– Rr. caroticotympanici cabang
plexus caroticus internus
simpatis
Ossicula auditiva
• Maleus, incus, stapes
• Bagian tulang yg terletak pada recessus
epitympanicus:
Caput mallei
Corpus, crus breve incudis
Otot-otot
• M. tensor tympani
Origo: pars cartilaginea tuba auditiva
Insertio: manubrium mallei
Inervasi: n. tensoris tympani (N. V3)
• M. stapedius
Insertio: collum stapedis
Inervasi: n. stapedius (N. VII)
Labyrinthus osseus
• Terdiri dari:
Cochlea:
Scala tympani
Scala vestibuli
Keduanya berhubungan di
helicotrema
Vestibulum
Canalis semicircularis anterior,
posterior, lateral
• Berisi perilimfe
Labyrinthus membranaceus
• Terdiri dari:
Ductus cochlearis (scala media)
mengisi cochlearis
Utriculus, sacculus mengisi
vestibulum
Ductus semicircularis mengisi
canalis semicircularis
• Berisi endolimfe
• Reseptor pendengaran:
Organon spirale Corti
• Reseptor keseimbangan:
8/18/2019 Microsoft Word - Rangkuman Anatomi Blok I.5
23/23
23
Crista ampularis keseimbangan
dinamis
Macula utriculi et saculi
keseimbangan statis
Auditory Pathway lihat halaman 11
-------- THE ENDTHE ENDTHE ENDTHE END --------